1.

a. Mikrostruktura odpowiada za badania materiału w skali wielkości ziaren w

mikrometrach, natomiast struktura materiału to badania w skali atomowej, w sakli budowy
krystalitów (odległości płaszczyzn sieciowych, zdefektowania punktowego, liniowego itp.).
Tekstura odpowiada za geometryczne ułożenie poszczególnych składników.
b. – badania zgładów odbywają się za pomocą światła odbitego przez nie, natomiast szlify to
cienkie przeświecalne płytki (lub folie), których badanie odbywa się za pomocą światła
przechodzącego
2. W ośrodkach izotropowych rozchodzenie światłą przebiega tak jak w próżni, czyli
promienie biegną w linii prostej. W ośrodkach anizotropowych kształt jest załamany.
Pierwotne źródła światła są to ciała świecące czyli takie które wysyłają energię w wyniku
czego świecą. Wtórne źródła światła są to ciała oświetlone, które wysyłają odbite
promieniowanie.
3. Punkt bliży – najmniejsza odległość przedmiotu od oka, przy której przedmiot jeszcze
ostro widzimy; zdolność rozdzielcza oka - najmniejsza odległość między dwoma punktami,
kiedy można je jeszcze rozróżnić jako oddzielne. Im większa rozdzielczość, tym mniejsze
obiekty można obserwować (tym bliższe sobie punkty są obserwowane jako odrębne, a nie
jako pojedyncza plama).
4. Akomodacja oka jest to zdolność oka do zmiany ogniskowej soczewki ocznej natomiast
adaptacja oka to zmiana czułości na światło poprzez zmianę rozmiaru źrenicy (co wpływa na
ilość wpadającego do oka światła)
5.
 tubus optyczny – odległość między ogniskiem obrazowym obiektywu a ogniskiem
przedmiotowym okularu;
 tubus mechaniczny - jedna z cech charakteryzujących obiektywy. Odległość między
oporowymi obiektywu i okularu w tubusie;
Decydują one o całkowitym powiększeniu mikroskopu.
6.

Przy obserwacji mikroskopowej parametr umieszcza się przed obiektywem w płaszczyźnie

przedmiotowej leżącej między ogniskową, a podwójną ogniskową przedmiotową obiektywu.
Powstaje wówczas obraz preparatu, który oko widzi w nieskończoności lub w odległości
dobrego widzenia
D
7. Powiększenie lupy - P=
f
Gdzie: D – odległość dobrego widzenia;
f - ogniskowa lupy, która dla soczewki cienkiej;
1 1 1
=(n−1)( + )
f r1 r2
Gdzie: n - współczynnik załamania światła w soczewce;
r1, r2 – promienie krzywizny soczewki;

250 250∗∆
Powiększenie mikroskopu - Gm = =¿ = Gok * βob
fm fok∗fob
Gdzie: Gok – powiększenie okularu;
βob – powiększenie poprzecznego obiektywu;
fm – ogniskowa całego układu optycznego;
fok∗fob
fm =
∆
Gdzie: ∆ - tubus optyczny;
fob – ogniskowa obiektywu;
 fok – ogniskowa okularu;
8.Omówić:
Kąt aperturowy: Kąt między osią optyczną a skrajnym promieniem wiązki (zwanym
promieniem aperturowym) nazywa się kątem aperturowym u, określa zdolność układu
optycznego do przyjmowania pewnej ilości promieni świetlnych od przedmiotu poprzez
przesłonę aperturową i przesyłanie jej do obrazu
Przesłona aperturowa: przesłona która najbardziej ogranicza rozwartość pęku promieni
wychodzących z punktu przedmiotu leżącego na osi optycznej
Promień aperturowy: skrajny promień wiązki
Apertura numeryczna: parametr określający zdolność układu optycznego do przyjmowania
strumienia świetlnego ɸ A=n∗sin(u), przyjmuje wartości od 0.1 do 1.6.

9. Od apertury numerycznej zależy:

 jasności obrazów mikroskopowych,
 zdolności rozdzielczej mikroskopu,
 głębi ostrości,
 powiększeniu użytecznym mikroskopu
Podać wzory i zależności: A=n∗sin(u)
Zależy od współczynnika załamania światła n ośrodka znajdującego się między preparatem a
układem optycznym i sinusa kąta aperturowego u.
10. Strumień świetlny- ɸ=J∗ω, J-natężenie światła; ω-kąt bryłowy
2
ω=π∗( n∗sin ( u ) ) =π∗A 2

Jasność obrazów B uzyskanych w mikroskopie rośnie proporcjonalnie do kwadratu apertury

numerycznej a maleje również proporcjonalnie do kwadratu powiększenia mikroskopu Gm
2 2 2
Bm=250 ∗K∗B 0∗A /G m
B0- jasność (luminacja) przedmiotu oglądanego okiem bez przyrządów optycznych

K- stała uwzględniająca wpływ innych czynników optycznych i fizjologicznych

11. Użyteczne powiększenie mikroskopu umożliwia widzenie wszystkich szczegółów
przedmiotu, jakie w ogóle mikroskop jest w stanie uczynić widocznym.
250 ∆
G m= ∙
f ok f ok

d
ω=
D
Gm ∙ d
ω ' =Gm ω=
D

' Gm ∙ λ
ω= radianów
2∙ A∙ D
Gm ∙ λ
ω' = 3438 minut
2∙ A∙ D
2' ≤ϵ ≤4'
Gm ∙ λ
2'≤ 3438 ≤ 4 '
2∙ A∙ D
λ=0,00055 mm ( dla światłą żółto zielonego )
D=250 mm
529 A ≤G m ≤ 1058 A

500 A ≤Gm ≤ 1000 A

Ponieważ aperatura numeryczna A przyjmuje wartości od 0,1 do 1,6 powiększenie użyteczne

mikroskopu leży więc w granicach od 50 do 1600 razy w zależności od parametrów
obiektywu (βob i A).
12. Zdolność rozdzielcza mikroskopu optycznego (wzory)

13.Zdolność rozdzielczą mikroskopu można zwiększyć:

 Zmniejszając długość fali światła, np. z 550nm (żółto-zielonego) na 400 nm
(ultrafioletowe) lub 1.0 -0.1 nm w mikroskopie elektronowym.
 Zwiększając kat aparaturowy u.
 Zwiększając współczynnik załamania światła n – stosując ciecze immersyjne.
 Stosując oświetlenie skośne – można dwukrotnie zwiększyć zdolność rozdzielczą
mikroskopu.

Maksymalna zdolność rozdzielcza, jaką można uzyskać w mikroskopie optycznym dla

preparatów oświetlonych stosując ciecz immersyjną (n=1.6), może dochodzić do
3 λ 3 ∙ 0,55
d= ∙ = μm=0,25 μm
4 A 4 ∙1,6

14. Głębia ostrości jest to odległość na jaką mogą być przesunięte elementy przedmiotu
przed lub za płaszczyzną przedmiotową, przy której nie zmienia się jeszcze jakość (ostrość)
obrazu optycznego. Przy większych przesunięciach obserwowany będzie rozmyty obraz
przedmiotu.
Rozróżnia się:
n ∙ 250∙ ε
 geometryczną głębię ostrości T g= A ∙ G [mm]
m
 n∙ λ
 dyfrakcyjną głębie ostrości T d= [mm]
2 ∙ A2

43,7
 fizjologiczną głębię ostrości T r= [mm]
G 2m

ε oznacza kąt zdolności rozdzielczej oka, który zawarty jest w granicach 2’ do 4’

15. Okular- zawiera soczewkę, dzięki której uzyskuje się powiększenie obrazu oraz
umożliwia obserwację
Obiektyw – zawiera soczewkę, dzięki której uzyskuje się powiększenie obrazu
Kondensor – skupia wiązkę światła
Źródło światła - zapewnia oświetlenie preparatu
16. Apo 100/1.65 Ph
190/0
Obiektyw achromatyczny o powiększeniu 100x, aperturze numerycznej 1.65, pracujący w
powietrzu o długości mechanicznej tubusa 190 mm do której nie należy używać szkiełka
nakładkowego
Ph – technika kontrastu fazowego
17. Rodzaj układu optycznego (Plan-planachromatyczny, Apo- apochromatyczny, bez opisu –
achromatyczny). Za kreską ułamkową po powiększeniu własnym podana jest apertura
numeryczna a po niej rodzaj ośrodka immersyjnego (WI – woda, OI – olejek immersyjny, bez
ozn. – powietrze). Dalej podana jest
Typ okularu H-Huygensa O- ortoskopowe,k- kompensacyjne, Sk- szerokokątne
kompensacyjne
Umożliwiają wyliczyć wszystkie parametry charakteryzujące mikroskop ze znajomości cech
obiektów i okularów, które są na nich wypisane
18 . Mikroskopy wymagają równomiernego oświetlenia preparatu

 Metoda oświetlenia krytycznego : ostre odwzorowanie światła w preparacie. Obraz

będzie ograniczał pole widzenia preparatu. Obecnie nie stosowana bo wymaga źródeł
światła promieniujących energię świetloną równomiernie z całej powierzchni.

 Oświetlenie według zasady Koehlera: obraz źródła światła dany przez kolektor
tworzy się w płaszczyźnie przesłony aperturowej. Kondensor tworzy obraz otworu
kolektora w płaszczyźnie przedmiotu

19. Obserwacja w:
 polu jasnym: wiązka światła biegnie wzdłuż osi optycznej mikroskopu,
po przejściu lub odbiciu od preparatu i po przejściu przez układ optyczny, obiektyw –
okular obserwuje się na jasnym tle ciemny obraz preparatu (pochłoniecie części
światła lub rozproszenie)

 polu ciemnym: wiązka światła pada na preparat pod kątem większym od kąta
aperturowego obiektywu ,
promienie przechodzące przez preparat i nie ulegające rozproszeniu na preparacie
biegną obok obiektywu. Do obiektywu trafią promienie , które uległy zakrzywieniu
lub rozproszeniu na preparacie. Widoczny jest w mikroskopie jasny obraz preparatu
na ciemnym tle
 20. Ustawienie ostrego obrazu:
- ostrożnie zbliżyć obiektyw do preparatu by nie uszkodzić preparatu lub obiektywu
- patrząc w okular oddalać (ruchem zgrubnym) do preparatu do momentu pojawienia
się obrazu preparatu
- skorygować ostrość preparatu ruchem obrotowym

21. Kolejność:
 Otworzyć przesłonę polową
 Wycentrować przesłonę polową i wielkość jej otwarcia tak ustawić, aby obraz jej
pokrywał się z wielkością pola widzenia mikroskopu
