1

Bu Hkawm Laika
(The Book of Numbers)
Ga Hpaw: Bu Hkawm Laika gaw (1) Israela amyu sha ni Sina nam mali kawn pru wa let ga sadi
lamu ga de aten kadun hta ndu lu ai sha, nam mali hkrun lam hta shaning 39 ning dau yin
hkawm nga ra ai lam hpe tsun dan da ai laika re. (2) Bu hkawm laika gaw aput a ngun hte
sharung shayawt ai laika mung rai nna, Isreala kashu kasha ni Karai Kasang lajang ya ai lam ni a
ntsa myit n dik ai sha, Karai Kasang hte Mawshe hpe law law lang mara shagun ai hte aput apai
sharung shayawt lam galaw ai lam hpe ka matsing da ai laika re.(3) Bu Hkawm Laika gaw n kam
sham yang ,Karai Kasang a man e sharawng awng ai lam n lu la lu ai lam tsun dan da ai re
(Hebre 11:6). Karai Kasang hpe kam hpa manoi manat let, ngang kang ai makam masham hte, ga
sadi ni hpe myit mada nna asak hkrung yang chyu sha shawng lam de hkawm sa wa lu na re lam
matsun madun da ai re. (4) Bu Hkawm Laika hta Karai gaw shi a ga sadi ni dik tup wa na matu,
Shi sharawng awng ai lam hku hkan nang hkansa ai asak ban ni n rai jang, ban ningnan hpe
shalat la nna ga sadi shadik ai Karai re ai hpe chye la shangun ai laika mung re. (5) Paran mali
Kadesha de hkawm sa wa na aten (Daw kaba 1 the 4), dai hpang Hkanan mung de rai n du shang
shi yang Moba kadit hkam wam de du ai aten (Daw Kaba 26) hta la ai hpyen kasat lu ai la kasha
jahpan gaw, hpyen ni hpe gasat na matu alaw alam re ai jahpan rai ma ai. Rai tim, Karai hpe kam
sham ai lam hte Karai Kasang a ga madat mara ai lam n nga ai majaw Hkanan mung de n shang
lu ai lam rai ma ai. (6) Bu Hkawm Laika gaw, Yehowa Karai Kasang a rip kawp tara ni hpe ka
tawn da ai laika re. Karai Kasang gaw Shi lata la ai amyu rai tim, kam sham ai myit n rawng ai
sha aput apai nga gumlang ai rai yang ari jaw sharin shaga na re lam adan aleng tsun dan da ai
laika re ( Daw kaba 13-14).
Laika buk Mying: Greek hte Latin ga hku ka da ai chyum laika hta gaw Isreala amyu sha ni hpe
hti yu ai lam (Numbers) ngu shamying da ma ai ( Daw kaba 1 the 26). Rai tim mung, Bu Hkawm
Laika ting gaw nam mali hta bu hkawm ai lam ni hpe, grau nna ka da ai hpe mu lu ga ai majaw,
Hebre ga hte ka ai Ga Sha Ka Dingsa hta gaw ‘nam mali hta’ (bemidbar) (sh) Nam mali hta bu
hkawm ai Laika’ ngu ka da ma ai.
Laika Ka Ai Wa: Mawshe ka ai re ngu chyum ninghkring ni law malawng hkap la da ma ai.
Mawshe ka ai re ngu ai hpe (1) Jew hte Samari ni a chyum laika hku nna, (2) Yuda ni a htung
lailen hkringhtawng hku nna, (3) Yesu tsun ai lam ni hte Ga Shaka Ningnan hku nna, (4) Moi na
Hkristan laika ka sara ni hku nna, (5) dai ni na prat dep chyum ninghkring malawng maga ni a
hkam la lam hku nna, (6) Bu Hkawm Laika hta rawng ai laika ka hkrang hte ga si ni hku nna
(33:1-2; 36:13) chye na hkam la mai ai re. Mawshe hku nna nam mali hkrun lam hkawm ai aten
hta shani shagu mahkrum madup mabyin masa ni hpe ka matsing da ai rai nna, dai lam ni hpe Bu
Hkawm Laika hta bai ka bang ai lam hpe, shi rai n si shi yang galaw da ai re (BC 1405 daram
hta). Mawshe ka ai lam ni hta shi a lam hpe tsun dan ai shaloi, dai aten na laika ka hkrang masa
hku Third person hku ka da ai lam hpe madi madun nna mung, Mawshe ka ai re ngu sawn la ma
ai.
Rai tim nkau mi gaw, Mawshe ka ai lam ni hta shi a lam ka ai shaloi, first person hku n ka ai sha,
Third person hku ka da ai lam hpe madi madun na Mawshe ka ai n re, mying nchye ai chyum
ninghkring ni jawm mahkawng da ai laika ka ni hpe pawng nna Bu Hkawm Laika ngu shamying
ai she re ngu tsun ai ni mung nga ma ai.
 2

Laika Ka Ai Shaning: Bau Hkawm Laika hpe Mawshe a asak hkrung lam jahtum daw de ka da
ai re ngu chyum ninghkring ni law malawng hkam la ma ai. Daw kaba 20:1 kawn Bu Hkawm
Laika htum ai du hkra gaw Isreala ni Egutu mung nna pru wa ai hpang shaing 40 ning na ai aten
laman na mabyin ni rai ma ai. Dai daw gaw “Moba pa, Yawdan hka hkran, Yerihko tawtap e,
Yehowa Mawshe a lata hte Israela kashu kasha ni hpe shang da ai jep ai tara hte matsun maroi ga
rai nga ai”(36:13) ngu tsun ai lam hte jahtum dat da ai re. Dai majaw Bu Hkawm Laika hpe B.C
1405 hta ka da ai re ngu chyum ninghkring ni sawn la ma ai.
Shingdu Labau (Historical Background): Bu Hkawm laika gaw Pru Mat Wa Ai Laika hta tsun
tawn da ai lam ni hte matut mahkai nga ai laika re. Sina bum e Karai Kasang Isreala amyu sha ni
hte ga shaka da nna, Jaw Jau Laika hta rawng ai Shawa sum gaw gap na matu mastun ngut ai
hpang, laning mi na ai shaloi Israela kashu kasha ni hpe Abraham, Isak Yaku ni hpe jaw da ai ga
sadi lamu ga de hkawm sa wa na matu hkyen lajang ai lam ni hpe ka tawn da ai re. Sina bum na
garai n pru hkawm sa wa shi yang, Mawshe hpe hpyen gasat lu ai Isreala amyu la kasha ni a
jahpan hpe hta la na matu Karai Kasang matsun ai re (1:23). Dai hpan 19 ya na ai shaloi, Sina
bum kaw nna htawt hkawm sa wa ma ai (10:11-12). Israela amyu sha ni Karai Kasang hpe lang
hte lang gumlang ai majaw nam mali hta 39 ning tup sharin shaga ya ai hkrum nna, Isreala ban
ningnan ni chyu sha Moba kadit hkam wam hpe lai di let Yawdan hka rap nna, Yerihko mare hpe
gasat dang la let, Hkanan mung de shang wa lu ai lam hpe Bu Hkawm Laika hta ka da nga ai.
Yaw Shada Ai Lam: Bu Hkawm Laika gaw, Israela kashu kasha ni Sina bum kaw nna, htawt
hkawm wa ai hpang hpa rai ga sadi lamu ga, Hkanan mung de aten kadun hta n shang sha lu ai
lam hpe tsun dan da ai re. Dai mabyin ni gaw, Karai Kasang gaw Israela amyu sha ni hpe ngang
kang ai makam masham nga na matu hpyi shawn ai lam hpe madi madun nga ai sha n-ga; aput
angun rai gumlang ai a marang e ari jaw ai hkrum sha na re ai lam hte, jahtum e Karai Kasang
kaning re ai lam ni hpe ra sharawng nga ai ngu ai hpe chye na hkam la lu na matu yaw shada ai
lam rai wu ai.
Laili Laika hte seng ai lai shingni (Literary Style) : Hti hkum ni hpe madung dat ka dan da ai
lam gaw Bu Hkawm Laika a lak lai ai lam re. Bu Hkawm Laika 1:45 hta tsun da ai lam gaw,
Egutu mung nna pru wa ai hpang lahkawng ning a shata lahkawng a shawng na nhtoi hta Sina
nam mali de du nna, asak hkun ning lai ai hte hpyen gasat lawm lu ai la sha yawng a jahpan gaw
sen kru e hkying masum manga tsa manga shi rai ma ai. Hpyen gasat ai kaw hkan nang lu ai
masha 20-25% ngu ai hku sawn la yang, dai aten na Israela masha jahpan mahkra gaw wan 2.5
(sh) wan 3 daram rai na re ngu hpaji ninghkrin ni maram masam da ma ai.
Ga Hkrang Masa (Outline)
Bu Hkawm Laika hta daw lahkawng rawng ai hpe mu mada lu ga ai. Shawng na daw hta
Israela amyu sha ni a Yehowa Karai kasang hpe nawku daw jau ai lam hte seng ai jep ai tara ni;
Israela amyu sha ni a shawa sum hte shyinggyim nga pra wuhpawng ni; yup tung jahpan hta la
ai lam ni lawm ai re.
Hpang na daw hta gaw, kin yu ni hpe dat ngut ai hpang shaning 40 ning tup nam mali hta
bu hkawm ai hte seng ai lam ni; Sina bum kawn Hkanan mung lamu ga jarit du hkra na Israela ni
a bu hkawm labau ni lawm ai re. Israela amyu sha ni gaw, yubak mara galaw tawt lai tim,
Yehowa Karai Kasang a amyu tai nga lu ma ai. Karai Kasang gaw nam mali hkrun lam hta
 3

shanhte hpe hka hte malu masha ni jaw wu ai. Hpyen ni a lata na mung makawp maga la wu ai.
Yubak mara galaw tim Mawshe a hpyi nem sit shang ya ai a marang e mara raw dat ya wu ai.
I. Sina Bum kaw nna htawt hkawm na matu hkyen lajang ai lam (1:1-10:10).
1. Hpyen gasat mai sai la kasha ni a jahpan hta la ai lam (1:1-54).
2. Amyu lakung ni hpe shara jahkrat ai lam (2:1-34).
3. Lewi lakung a bungli (3:1-51).
4. Kohat lakung a bungli (4:1-20).
5. Gershon lakung a bungli (4:21-28).
6. Merari lakung a bungli (4:29-33).
7. Lewi lakung ni hpe hti ai lam (4:34-49).
8. Dap hpe jasan jaseng ai lam (5:1-4).
9.Sadi ndung ai num hpe jeyang ai lam (5:5-31).
10.Nazari ga shaka a lam (6:1-21).
11. Hkinjawng ni shaman ya ai lam (6:22-27).
12. Sumpan sum hpe ap nawng ai lam (7:1-89).
13. Pyengdin shatu ai lam (8:1-4).
14. Lewi ni hpe san san jahka da ai lam (8:5-26).
15. Shalai wa ai poi (9:1-14).
16. Sumpan sum ntsa na sumwi (9:15-23).
17. Gumhpraw pahtau (10:1-10).

II. Israela amyu sha ni a n kam sham ai hte yubak mara a majaw Hkanan mung de shang na
ahkang n lu ai lam (10:11-25:28)
1. Israela ni Sina bum na htawt sa wa ai lam (10:11-36)
2. Yehowa kaw na wan (11:1-3).
3. Yehowa kaw na u preng (11:4-35).
4. Miriam yan Arun Mawshe hpe mara shagun ai lam (12:1-16).
5. Hkanan mung hpe kinyu sa yu ai lam (13:1-25).
6. Kin-yu ni bai wa tang dan ai lam (13:26-33).
7. Amyu masha ni gumlang ai lam (14:1-45).
8. Kahtap jaw ai hkungga ni (15:1-21).
9. N dum shami shut ai yubak a matu hkungga ni (15:22-31).
10.Laban nhtoi tara shut ai wa hpe si ari jaw ai lam (15:32-36).
11. Banbyau byau ai lam (15:37-41).
12. Kora, Dahtan hte Abira (16:1-50).
13. Arun a dawhkrawng apu pu ai lam (17:1-13).
14. Hkinjawng ni hte Lewi ni a bungli (18:1-7).
15. Hkinjawng ni hte Lewi ni a matu manawt kumhpa (18:8-32).
16. Jasan Jaseng ai hka (19:1-22).
17. Nlung kaw na hka (20:1-13).
18. Edom hkawhkam lai di na ahkang n jaw ai lam (20:14-21).
 4

19. Arun si ai lam (20:22-29).

20. Arad hpe gasat kau ai lam (21:1-3).
21. Magri lapu (21:4-9).
22. Moba mung de htawt sa wa ai lam (21:10-20).
23. Hkawhkam Sihon hte Oga majan sum ai lam (21:21-35).
24. Balam hpe Balak shaga ai lam (22:1-20).
25. Ga shaga ai Lawze (22:21-41).
26. Balam a shawng na mungga (23:1-12).
27. Balam a lahkawng ngu na mungga (23:13-26).
28. Balam a masum lang ngu na mungga (23:27-24:25).
29. Moba num ni Isreala ni hpe lau la ai lam (25:1-18)

III. Hkanan mung de shang wa lu na matu Isreala ban ningnan hpe Karai Kasang hkyen lajang
ya ai lam.
1. Lahkawng lang na yuptung jahpan hta ai lam (26:1-65).
2. Zelohpa a shayi sha ni (27:1-11).
3. Mawshe hpang Yawshu matut up hkang ai lam (27:12-23).
4. Shani shagu na hkungga ni (28:1-10).
5. Laban nhtoi hkungga ni (28:9-10).
6. Shata praw shani na hkungga ni (28:11-15).
7. Shalai wa ai poi (28:16-25).
8. Laban bat ni a hkungga ni (28:26-31).
9. Pahtau dum ai poi (29:1-8).
10. Htingrai htingrat hkungga jaw ai nhtoi (29:7-11).
11. Sumpan sum poi (29:12-40).
12. Ga shaka ni (30:1-16).
13. Midian masha ni hpe matai htang ai lam (31:1-24).
14.Lanep ni hpe garan ai lam (31:25-54).
15. Yawdan hka rap ai lakung ni (32:1-42).
16. Israela ni a hkrun lam daw hte daw (33:1-56).
17. Hkanan mung lamu ga jarit (34:1-29).
18. Lewi ni a mare ni (35:1-8).
19. Hprawng shingbyi mare (35:9-34).
20. Zelohpa shayi sha ni a Sali lamu ga (36:1-13).

Ahkayak Ai Ga Lami Ni
1. Gaw da ai hkrang masa hte hkrak ninghtan shinggyin ai lam 2:34
Bu Hkawm Laika a ka-ang hkup daram gaw, Isreala kashu kasha ni a gaw da ai hkrang
masa hte hkrak ninghtan shingyin ai lam hpe tsun dan tawn da ai lam ni hkrai re. Daw Kaba
langai hta Mawshe yan Arun hpe Isreala shawa hpung hta na asak hkun ning lai nna hpyen gasat
 5

lawm lu ai la sha nlang hte hpe, shanhte a amyu lakung hta na tinang dap hkan nna, ahpung
ahpung di karan tawn nhtawm, jahpan hti la shangun wu ai(1:`1f).Bai nna hkinjawng ni hte Lewi
masha ni hte seng ai makam masham nawku daw jau lam lit laman ni hpe azing ayang ka tawn
da ai re. Jahtum daw hta gaw Isreala amyu sha ni Hkanan mung shang na mahka, hpang jahtum
hkan sa ra ai lam ni hte amyu sha wuhpawng hte seng ai matsun ga ni hpe ka tawn da ai re.
2: 33 Gaw da ai hkrang masa hte hkrak ninghtan shinggyin ai lam.
1 Shawng ningnan lang na masha jahpan hta la ai lam.
2 Isreala kashu kasha ni tinang a hpung hte hpung dap de na matu lajang ai lam.
3-4,18 Lewi ni hte hkinjawng ni a lit laman ni.
7,9,15,28-29 Nawku daw jau lam hte seng ai rit kawp tara ni.
6,30 Ga sadi hte seng ai jep ai tara ni.
26 Lahkawng lang ngu na masha jahpan hta la ai lam.
34-36 Hkanan mung de du ai shaloi na matu matsun ai lam.
2. Bu Hkawm Ai Lam 9:18
Bu Hkawm Laika a ka-ang hkup daram gaw, Si na bum kawn zai bru jang hpe lai di nna
ga sadi lamu ga jarit du hkra, sum pan sum ntsa sumwi shadaw hte lam madun ai hkrun lam hpe
ka tawn da ai lam ni re. Ndai hkrun lam gaw aten kadun hta sha du mai ai sha ra rai tim, Israela
amyu sha ni shaning 40 ning hkawm kau ra ai hkrun lam re. Dai gaw Israela kashu kasha ni
Yehowa Karai Kasang hpe, law law lang ninghkap ai majaw rai ma ai. Kin yu ni, Hkanan mung
na masha ni a lam wa tsun dan ai aten kawn, Israela amyu sha ni Karai Kasang hpe adan aleng
gumlang ai ga ni tsun ma ai. Shanhte gaw, kam sham ai myit hte shawng lam de sit sa na malai,
Egutu mung de bai nhtang wa mayu ma ai. Dai majaw, Karai Kasang gaw shanhte hpe shaning
40 ning na hkra nam mali hta gawai hkawm shangun ai hku nna ari jaw ai re. Dai ni anhte kam
sham ai ni mung, prat hkrun lam hkawm ai aten hta mabyin masa ni kade n kaja tim, sin mak
tim, hkrit tsang ra tim, hkrit tsang ai lam n nga ai sha, lam magup hpe awng dang tawt lai lu na
matu Karai Kasang a hpung dagu hpe kam hpa manoi manat ra ga ai.
10:11-36 Sina bum kawn pru hkawm sa wa ai lam.
12 Mawshe Hkusha amyu num la ai majaw Arun hte Mirium Mawshe hpe mara shagun ai lam.
13-14 Kin yu ni dat ai lam hte Israela kashu kasha ni Mawshe yan Arun hpe gumlang ai lam.
16 Kora woi awn let Mawshe hpe rawt gumlau ai lam.
20:1-13 Zin ngu ai nam mali na Kadesha shara e nlung kawn hka pru wa ai lam.
21-25 Moba mung makau kaw byin ai mabyin ni.
11:1-34; 17; 21:4-9; 25:1-9 Israela amyu sha ni a gunlang ai lam ni.
33 Mawshe yan Arun yan a lata hte Egutu mung na pru hkawm wa ai Isreala kashu kasha
wunawng wuwa ni a sat sa wa ai bu hkawm lam.
3. Lapran kaw nna hpyi nem ya ai lam 14:19
Bu Hkawm Laika a ahkyak ai lam langai gaw, Mawshe hku nna gumlang ai Israela amyu
sha ni a malai, Yehowa Karai Kasang a man e hput di let tawng ban ya ai lam re. Mawhse gaw
Karai Kasang a ga sadi ni hta mahta nna hpyi nem ai shaloi, Karai Kasang madat ya nna, mara
raw ya ai re. Mawshe Israela kashu kasha ni a matu Karai Kasang kaw akyu hpyi ya ai lam gaw,
 6

dai ni anhte Hkristan ni a matu Yesu Hkristu Kawa Karai Kasang kaw malai sit shang akyu hpyi
ya nga ai lam hpe tau hkrau htawng madun dan da ai lam rai nga mali ai.
14:9 Malai sit shang hpyi nem ya ai.
11:2; 12:13; 14:13-20; 21:7 Mawshe a akyu hpyi ai ga ni.
4. Yehowa Karai Kasang chyeju jaw ai lam 21:3
Yehowa Karai Kasang hku nna gumlang ja ai Israela amyu sha ni hpe jahten shamyit kau
na lam law law nga tim, n jahten sharun ai sha, matut lam woi bau maka wu ai. Mana muk hte, U
preng hte, nlung kaw na hka hte bau maka wa ai re. Hpyen ni hpe mung awng dang lu shangun
wu ai. Balam a dagam dala ga hpe shaman ga shatai kau ya ai. Arun hte shi a kashu kasha
hkinjawng ni hku nna “Yehowa nang hpe shaman ya nna, bau sin nga u ga; Yehowa nang hpe shi
a myi man nhtoi jahtoi ya nna, matsan dum nga u ga; Yehowa nang hpe mada mara nna, ngwi
pyaw shangun nga u ga law” ngu nna, shaman ya shangun wu ai.
11 lu sha jaw ya ai.
20:1-13 lu na hka jaw ya ai.
23-24 Balam kaw na shaman chyeju ni.
21:1-3; 21-35; 31 Karai jaw ya ai awng padang ni.
Karai Masa Munga
1. Karai Kasng hpe kam sham ai hte Karai a ga madat ai hku nna sha shawng lam de hkawm
sa wa lu ai.
Bu Hkawm Laika a mungga madung gaw Karai Kasang hpe kam sham ai hte Karai a ga
madat ai hku nna sha, shawng lam de hkawm sa wa lu ai ngu ai re. Karai a plan hta Israela ni a
nam mali hkrun lam hkawm ra ai lam gaw aten kadun sha re. Isreala amyu sha ni dai nam mali
kaw nga nna, dai nam mali hta si rum mat na matu Karai Kasang lajang ai lam n re. Si na nam
mali kaw nna, Kadesha de hkawm ai lam gaw grai kadun ai lam she rai timung, Israela amyu sha
ni, Karai Kasang hpe kam sham ai lam hta ngang kang ai lam n nga ai sha, Karai a ga n madat ai
lam ni a majaw shaning 39 ning na hkra du hka tsinyam amyu myu hkrum sha ra ai re. Egutu
kaw pru wa ai Israela amyu sha malawng maga gaw, Karai hpe kam sham ai lam hta gawng kya
ai majaw, Karai Kasang mau hpa amu law law madun tim, Karai Kasang hte Mawshe hpe
gumlang ai lam law law galaw ma ai. Israela amyu sha ni Si na nam mali kawn pru wa ai hpang
kade nna ai aten kawn Mawshe the Karai Kasang hpe aput apai ga tsun let gum lang ma ai (Daw
Kaba 11). Arun hte Mirium yan Mawshe hpe gumlang ma ai (Daw kaba 12). Kadesha shara e
mung Karai Kasang hte Mawshe hpe gumlang ma ai hte shanhte a n kam sham ai myit a majaw
Hkanan mung de n lu shang ma ai (Daw kaba 14). Kora the Lewi kashu kasha ni mung, Mawshe
hpe gumlang ma ai (Daw kaba 16). Dai zawn re ai aput apai rai gumlang ai hkrum ai majaw
Mawshe mung pawt sindawng nna, yubak mara tawt lai wu ai (Daw Kaba 20). Dai hpang Israela
kashu kasha ni Bala hpara hpe nawku ai yubak mara mung tawt lai ma ai (Daw kaba 25). Dai
majaw Yawshu hte Hkalep hta lai nna, asak 20 a lahta Israela amyu sha ni yawng nam mali hta si
mat ma ai re. Bai kahtap shangai ai Israela ban ningnan ni sha ga sadi lamu ga de shang lu ma ai
(Daw kaba 26-36).
2.Yehowa Karai Kasang Israela amyu sha ni hpe adan aleng shadan dan ai lam.
 7

Karai Kasang gaw Shi hkum shi Israela kashu kasha ni hte rau rai nga ai lam, Shi a hpung
shingkang hte adan aleng shadan da ai re. Grau dan dawng ai lam gaw “Ya dai sumpam sum
sharawt ai shani e dai sumwi gaw sumpan sum ntsa e jung nna, sakse sum hpe ka-up nga ai: dai
sumwi gaw shana de nna jahpawt du hkra dai sumpan sum ntsa e wan zawn htoi nga ai. Tut
nawng shingrai nga nna, sumwi gaw kaup nga ai hte, shana e wan zawn htoi nga ai. Sumwi dai
sum ntsa na dawm mat jang, Israela kashu kasha ni hkawm sa wa ma ai, sumwi yu jung ai shara
shagu hta, mung Israela kashu kasha ni but de ma ai” (9:15-17) ngu nna Karai Kasang Israela
kashu kasha ni hpe shani shana shadan dan ai lam hpe tsun dan da nga ai.
Mawshe gaw, Hkusha amyu num langai hte hkungran ai lam hte seng nna Arun yan
Miriam mara shagun ai shaloi, Karai Kasang shan yan hpe sum e shaga la nna sumwi hte yu sa
let, “Nye a ga madat yu mu: nanhte hta myihtoi nga ai rai yang, ngai Yehowa dai wa hta
shingran hte nye hkum madun na rai nngai; shing n rai, yup mang hta tsun na rai n ngai. Rai ti
mung, nye shangun ma Mawshe gaw dai hku n rai; shi gaw nye a nta ting hta kangka re ai wa rai
nga ai. Shi hta Ngai ga tsun yang gumwai ga hku ngai n tsun, ngai hkum nan hkra dan dan leng
leng tsun na we ai; shi gaw Yehowa a hkrang mung mu lu na rai nga ai: dai rai nna, nye a shngun
ma wa Mawshe hpe hpa rai mara shagun rip myit ta? ngu wu ai (12:6-8) ngu nna Yehowa shi
hkum shi adan aleng shadan dan nna ga shaga wu ai. Nam mali hkurn lam hkawm ai aten tup
mung, Karai Kasang a shadan dan ai lam hpe Israela ban hte ban lang hte lang tsun gara ma ai rai
nna, hpang daw de myihtoi ni a mungga hkan mung Karai Kasang a adan aleng shadan dan ai
lam ni hpe ahkyak dik ai lam langai re ai hku htawn tsun ma ai re.
3. Karai Kasang Karum madi shadaw makawp maga ai lam.
Israela amyu sha ni a nam mali hkrun lam labau gaw shinggyim amsha ni a matu, Karai
Kasang Karum madi shadaw makawp maga nga ai ngu ai lam mung tsun dan ai mungga rai mali
ai. Nam mali hkrun lam hta Mana muk hte bau maka ai; U preng ni hpe mung shan a matu jaw
wu ai (Pru 16).U preng jaw ai lam gaw aten kadun a matu sha rai nna, Mana muk gaw nam mali
hkrun lam ting hta jahkrat jaw wu ai rai nna, Hkanan de shang ai aten hta she dawm kau ai re
(Yawshu 5:12). Malu masha hte hka (pru 20:8) sha n rai, Israela kashu kasha ni shaning 40 ning
tup labu palawng ni ding sa nna je mat ai lam n nga, lagaw hkep din ni du hkra Karai Kasang
lajang shachyip ya ai kaw chyip chyip kup kup sak hkrung lu ma ai.
4. Myit galu ai hte hkam sharang ai lam (Patience).
Karai Kasang hte seng nna Israela ni chye na hkam la da ai lam langai gaw, Karai Kasang
gaw myit galau ai hte hkam sharang ai Karai re ngu ai lam rai ma ai. Mawshe hpe Karai Kasang
shaga la ai shaloi Mawshe ningdang ai re. Mara ngu ai shara kaw nlung hpe kayet ga ai hpe
mung, Karai Kasang hkam sharang wu ai. Bu Hkawm Laika a shara law law hta Israela amyu
sha ni aput apai rai Mawshe hte Karai Kasang hpe mara shagun, gumlang ai lam ni hpe mu lu ga
ai. Lu sha a matu aput apai rai gunglang ai lam galaw ma ai (Pru 16; Bu HKawm 11:33). Hkanan
masha ni n- gun kaba ai lam na ai shaloi mung, shanhte hkrai ningbaw ningla lata nna Egutu
mung de bai nhtang wa na hkyen ma ai (14:4). Rai tim Karai Kasang gaw tinang hpe gumlang ai
amyu hpe hkam sharang ai hte tsawra myit hpe madun let, ga sadi da ai Hkanan hkrun lam hpe
matut woi awn ai re.
5. Lapran kaw na hpyi htinglu ya ai lam (Intercession).
 8

Bu Hkawm Laika hta “Karai Kasang gaw chyoi pra san seng nga ai” ngu ai lam hpe
madung dat tsun dan da ai rai nna, yubak mara lu ai shinggyim masha gaw san seng ai Karai
Kasang the, gara hku mahku mara kanawn mazum lu na ta? ngu ai lam gaw ahkyak ai ga san tai
wa ai re. Chyum laika na mahtai gaw lapran kaw na hpyi htinglu ya ai wa hku nna masha hte
Karai mahku mara kanawn mazum lu ai ngu ai lam rai mali ai. Hkinjawng ni hte hkungga nawng
ai lam gaw, lapran kaw na htingklu ya ai lam rai nga ai. Arun yan Miriam Mawshe Hkusha num
la ai lam hte seng nna mara shagun ai majaw, Karai Kasang pawt nna Miriam hpe manggang kap
ari jaw wu ai. Arun Mawshe hpe “nye a madu e, an angawk nna shut kau ai majaw, an a shut ai
mara an hta hkum mara ya mi ngai hpyi nem nga nngai” ngu hpyi nem ai re. Shaloi Mawshe gaw
Karai Kasang kaw Miriam a manggang ana mai mat na matu lapran kawn hpyi nem ya wu ai.
Miriam manggang mai mat ai lam hkam la lu tim, dap shinggan e sanit ya tup nga ra wu ai
( 12:9-15). Hkanan mung de kin-yu sa yu ai ni bai nhtang wa ai shaloi ‘dai mung gaw, nga chyu
hte lagat jahku lwi ai mung rai tim, dai mung na masha ni gaw n-gun ja ai ni hkrai rai ma ai ai:
mare ni mung, bunghku kum ai hte grai kaba malu ai… ngu wa tsun dan ai hpe na ai shaloi
(13:22-23) “Yehowa gaw anhte hpe ri nhtu hta si hkra, hpa majaw ndai de woi wa mi ai i? anhte
a num ni hte ma chyangai ni gaw lanep tai ma na masai; Egutu mung de bai nhtang wa yang grau
mai ai n rai ni? Ngu nna aput apai gumlang ma ai (14:1-4). Shaloi Mawshe Yehowa kaw hpyi
nem sit shang ya u ai (14:13-16). Yehowa Mawshe a ga madat ya nna kam sham myit n rawng ai
Israela amyu sha ni hpe Hkanan mung shang na ahkang n jaw tim, ban ningnan na Israela kashu
kasha ni hpe Hkanan mung de shang lu na matu ahkang jaw wu ai (14:20-23).
Lahta na lam ni zawn re ai mahkrum madup ni hku nna Israela amyu ni sharin la ai lam
gaw, tengman dinghpring ai wa langai hku nna yubak mara lu ai masha ni a matu lapran shang
htinglu ya lu ai ngu ai hpe sharin la lu ma ai. Hkinjawng ni hku nna mung, Mawshe zawn re ai
myihtoi ni hku nna mung byin mai ai lam hpe sharin ya ai lam mung rai mali ai (N.N 20:7; Amo
7:2-5).

Sharin La Na Lam Ni
1. Israela amyu sha ni yawng (sh) nkau mi Karai Kasang hpe gumlang ai mabyin ni law law,
Mawshe hpe gumlang ai lam law law Bu Hkawm Laika hta mu lu ga ai. Dai ni anhte langai hkrai
mung tinggyeng machyu ai hku nna, Mungkan lam, hkum sai shan lam machyu ai hku nna Karai
kasang hpe gumlang ai lam law law larau ladau galaw chye ai hpe sadi ra ga ai.
2. Karai Kasang hte Mawshe hpe gumlang ai majaw, Israela amyu sha ni Karai Kasang a pawt
sindawng ai hkrum sha ai lam hte, mungdan htenza ai lam ni hpe yu nna, Yehowa Karai Kasang
gaw Shi hpe kam sham manoi manat nna, Shi a ga madat na hpe kade ra sharawng ai wa re ngu
ai lam sharin la lu shangun nga ai.
3. Rai tim, Yehowa Karai Kasang a matsan dum lama ai myit hte ga sadi grin ai lam gaw, Shi a
pawt sindawng lam hte tara jeyang ai lam hta grau kaba nga ai hpe mung sharin ya nga ai .Israela
amyu sha ni Edom mung hpe hkawm kawai wa na matu, nawng hkyeng lam hku hkawm wa ai
shaloi hkawm sa yak ai majaw, Yehowa Karai Kasang hte Mawshe hpe aput angun ai majaw,
Karai Kasang wan lapu dat nna kawa shangun wu ai re. Israela amyu sha law law si hkrum ma
 9

ai. Rai tim Israela amyu sha ni Mawshe hpang de sa nna shut saga ai ngu tawng ban ai shaloi,
Karai Kasang Mawshe hpe magri hte wan lapu galaw nna dawnghkawn shadaw hte sharawt tawn
shangun ai re. Lapu kawa hkrum ai wa dai hpe mada yu jang asak hkrung lu ma ai (21:4-9).Dai
hte maren dai ni anhte ni mung, wudang ntsa hta noi jen hkam let hkye hkrang la ai Madu Yesu
Hkristu hpe kam sham ai myit hte azi yu ai ni yubak mara kawn raw dat kau ya ai hkrum lu ga ai
re.
4. Anhte Hkristan ni a matu mung, Karai Kasang gaw shani shagu na lu sha sha n rai, asak
hkrung nga lu na matu n-gun lagaw hte ru yak kindut hkrum ai aten makawp maga lam woi ai
chyeju ni hpe hkam la lu shangun nga ai re. Israela amyu sha ni hpe nam mali hkrun lam hta bau
sin makawp maga ai karai Kasang gaw, dai ni mung anhte kam sham ai ni hpe byin da masa ma
hkra hta bau sin makawp maga nga ai re.