Professional Documents
Culture Documents
6 PDF
6 PDF
6 PDF
Cerqezebi erT dros kavkasiis yvelaze mravalricxovani eri iyo, romelic gansakuTre-
biT mZimed dazaralda rusuli imperialisturi politikis Sedegad. qarTvelebisTvis Cer-
qezebi gamorCeulad saintereso da mniSvnelovani xalxia, radgan Cvens erebs Soris Rrma
istoriuli kavSirebi arsebobda.
68
Cerqezebi
Cerqezi eri 12 tomisagan Sedgeba. esenia: yabardoelebi, baslenelebi, SafsuRebi, bJeduRebi, Wemgue-
lebi, haTuyaelebi, ubixebi, Janeelebi, natuxaelebi, egeruyvaelebi, maxoSelebi da abZaxebi. maTi na-
wili, magaliTad, Janeelebi da natuxaelebi an srulad gaqrnen, an sxva tomebs Seerwynen. Cerqezul
droSaze gamosaxuli Tormeti varskvlavi swored am 12 toms aRniSnavs.
ruseTi
maikopi kaspiis
zRva
Cerkeski
adiRe
yaraCai-CerqezeTi
nalCiki CeCneTi
inguSeTi
yabardo-
balyareTi nazrani
grozno
vladikavkazi maxaCkala
CrdiloeTi
oseTi
daRestani
Savi zRva
saqarTvelo
Tbilisi
ubixebi – CerqezTa erT-erTi unikaluri subeTnosi. istoriulad ubixebi soWis midamoebSi saxlobdnen.
miuxedavad imisa, rom ubixebi Cerqezi eris ganuyofel nawilad iTvlebian, maT Cerqezulis garda, sakuTa-
ri ubixuri enac hqondaT. ubixuri ena msoflios erT-erT urTules enad miiCneva, radgan mas 82 Tanxmovani
da mxolod ori xmovani aqvs. ubixebi 1864 wels mTlianad gadaasaxles osmaleTis imperiaSi. ubixuri enis
ukanaskneli matarebeli, Tevfiq esenCi, romlis namdvili gvaric iyo zaisua, 1992 wels TurqeTSi gardaic-
vala. mis gardacvalebasTan erTad ubixuri ena mkvdar enad iqca.
69
samezoblo
istoriuli mimoxilva
Cerqezi mamakaci
70
Cerqezebi
Sedegadac aTasobiT Cerqezi ucxo qveyanaSi mamluqad gaiyida. egviptes didxans marTavd-
nen warmoSobiT Cerqezi mamluqebi, Cerqezuli warmoSobisa iyo osmaleTis imperiis erT-
erTi Zlevamosili mmarTvelis – sulTan suleimanis meuRle mahidevranic.
71
samezoblo
72
Cerqezebi
qarTul-Cerqezuli urTierTobebi
73
samezoblo
calke unda aRiniSnos qarTvelTa da hadin kumaxovi, zeinab keraSeva, almir ab-
CerqezTa urTierTobebi TurqeTSi. orive regovi, baTirbi bersirovi da sxvebi. Tbi-
eri saerTo tkivilma – samSoblodan gada- lisis samxatvro akademiaSi swavlobda
saxlebam gaaerTiana. TurqeTSi araerTi ganTqmuli Cerqezi mxatvari TeuCeJ yati.
Sereuli qarTul-Cerqezuli sofeli ar- sayuradReboa, rom yatis SemoqmedebaSi
sebobs. maT Soris yvelaze didia duzjes did adgils ikavebs qarTuli Tematika,
provinciaSi mdebare sofeli aidinfinari. kerZod, vaJa-fSavelas samyaro. qarTvel-
am sofelSi mcxovrebi qarTvelebi Cerqe- ma enaTmecnierebma didi wvlili Seitanes
zebs kabianebs uwodeben, rac, savarau- Cerqezuli enis Seswavlis saqmeSi. maT So-
dod, maT Coxebs unda ukavSirdebodes. ris arian da iyvnen: giorgi rogava, vaJa
TurqeTSi mcxovreb qarTvelTa da Cerq- Sengelia, merab Cuxua da sxvebi. metic,
ezTa Soris gvxvdeba Sereuli qorwinebe- Cerqezuli enis gramatikis erT-erTi yve-
bi. qarTvelebi da Cerqezebi erTad cekva- laze srulyofili saxelmZRvanelos av-
ven sxvadasxva ansamblSi. torebi arian zeinab keraSeva da giorgi
rogava. Cerqezul enaze Targmnilia `vef-
qarTul-Cerqezeuli kulturuli kav- xistyaosani~ da `stumar-maspinZeli~.
Sirebi gansakuTrebiT ganmtkicda XX sau-
kuneSi, mas Semdeg, rac Tbilisis saxelmwi- qarTul-Cerqezul urTierTobebSi Sa-
fo universitetSi akademikos arnold Ci- vi laqaa afxazeTis omi. sabWoTa kavSiris
qobavas meTaurobiT kavkasiur enaTa ka- daSlis Semdeg ruseTs qarTvelebisa da
Tedra Camoyalibda. swored TbilisSi Crdilokavkasielebis SekavSirebis SiSi
swavlobdnen Cerqezi enaTmecnierebi mu- hqonda. amis gamo SeimuSaves am xalxebis
daprispirebis gegma. afxazeTis omis daw-
yebis Semdeg regionSi ramdenime aseuli
Cerqezi mebrZoli gamoigzavna. isini aqti-
urad monawileobdnen gagrisa da soxumis
aRebaSi. am movlenebma qarTul-Cerqezu-
li urTierTobebi mniSvnelovnad daazia-
na. oci wlis manZilze qarTvelebsa da Cer-
qezebs urTierToba TiTqmis ar hqoniaT.
urTierTobebis aRdgena 2008 wlis ru-
seT-saqarTvelos omis Semdeg dai-
wyo. saqarTvelos parlamen-
ti Seudga CerqezTa ge-
74
Cerqezebi
nocidis sakiTxis Seswavlas da sabolood, 2011 wlis 20 maiss, CerqezTa genocidi aRiara. ge-
nocidis aRiarebas mohyva anakliaSi CerqezTa genocidis memorialis dadgma da TbilisSi
Cerqezuli kulturis centris gaxsna. amis Semdeg nel-nela ganaxlda qarTul-Cerqezuli
kulturuli kavSirebi. araerTi Cerqezi moRvawe estumra saqarTvelos. Cerqezebma gaiaz-
res is didi Secdoma, rac qarTul-afxazur konfliqtSi maT monawileobas ukavSirdeba.
dRes Tbilisis saxelmwifo universitetSi Cerqezuli ena iswavleba da mas eTnikuri Cerqe-
zi Tamar ujuxu aswavlis.
Cerqezuli kultura
75
samezoblo
76
Cerqezebi
miuxedavad imisa, rom Cerqezuli ena samwerlobo enad or saukuneze naklebi xnis win iq-
ca, Cerqezuli literatura Zalian mravalferovania. mwerali Tembot WeraSi cnobilia Ta-
visi istoriuli romanebiT „euli mxedari“ da „SafsuRTa qaliSvili“. Cerqezul poeziaSi
gamoirCeva ihay meSbeSis patriotuli Tematikis leqsebi da poemebi. mis erT-erT leqsSi, sa-
xelad „mSobliuri ena“, aris strofi, sadac gakritikebulia Cerqezuli enis mimarT ruse-
Tis asimilaciuri politika. dRes es strofi araoficialur cenzuras eqvemdebareba da
RonisZiebebze mas aRar kiTxuloben. aRsaniSnavia agreTve Cerqezi mwerali da narTebis
eposis mkvlevari asker hadeRatli, romelmac narTebis eposis personaJebi sakuTar roma-
nebSi axleburad gaacocxla.
77