mga kaalamang

bayan
 Ang pagkakaroon ng diwang makata ay
likas sa ating mga ninuno. Ayon kay
Alejandro Abadilla, bawat kibot ng
kanilang bibig ay may ibig sabihin at
katuturan. Ito ang ipinalalagay na
pangunahing dahilan kung bakit nabuo
ang iba pang mga akdang patula tulad
ng tulang panudyo, tugmang de gulong,
bugtong, palaisipan, at iba pang
kaalamang-bayan.
 Kaalamang-bayan
Ito ay umiiral na kuwento, panitikan, paniniwala,
ritwal, gawi, at tradisyon ng mga mamamayan sa
isang pamayanan o kalinangang nagpasalin-salin sa
iba’t ibang lahi at pook dahil sa ito’y bukambibig ng
taumbayan.
Ilang halimbawa nito ay tulang / awiting panudyo,
tugmang de gulong, at palaisipan.

1. Tulang /
Awiting Panudyo
Ito ay isang uri ng akdang patulang
kadalasan ang layunin ay manlibak,
manukso o mang-uyam. Ito ay
kalimitang may himig na nagbibiro at
kilala rin sa tawag na “pagbibiro ng
patula.”
Sinasabi ito ng mga bata sa kapwa
bata kapag nagsasama-sama.
 Halimbawa: c. Si Maria kong Dende
a. Ako ay isang lalaking matapang
Huni ng tuko ay kinatatakutan.
Nagtinda sa gabi

Nang hindi mabili
b. Pedro Penduko, matakaw sa tuyo; Umupo sa tabi.
Nang ayaw maligo, kinuskos ng gugo.

 2. Tugmang de
Gulong

ð Ito ay mga paalala ð Sa pamamagitan nito, ð Maaaring ito ay

o babalang malayang naiparating
ang mensaheng may nasa anyong
kalimitang makikita
kinalaman sa salawikain,
sa mga pagbibiyahe o
pampublikong kasabihan, o
paglalakbay ng mga
sasakyan. pasahero.
maikling tula.

hALIMBAWA:
a. Ang ‘di magbayad mula sa kaniyang pinanggalingan ay
‘di makabababa sa paroroonan.

B. Aanhin pa ang gasolina kung dyip ko ay sira na.

C. Ang ‘di magbayad, walang problema. Sa karma pa lang,

bayad ka na.

D. God knows Hudas not pay.

 3. Palaisipan

Layunin nitong pukawin at pasiglahin ang kaisipan ng mga taong

nagtitipon-tipon sa isang lugar.
Ito ay paboritong pampalipas oras ng ating mga ninuno.
Nangangahulugan lamang ito na ang mga sinaunang Pilipino ay sanay
mag-isip at kanilang ipinamana ito sa kanilang mga apo.
Laganap pa rin ito hanggang sa kasalukuyang panahon sapagkat ito’y
talaga namang nakapagpapatalas sa isipan. Ito ay hindi na lamang
pinag-uusapan at pinag-iisipan sa mga pagtitipon kundi maging sa
usapan sa Internet.
Ito ay kadalasang nalikha bilang uri ng libangan, ngunit maaari rin
namang magmula sa seryosong matematikal at lohistikal na suliranin.
Halimbawa:
a. Sa isang kulungan ay may limang baboy si
Mang Juan. Lumundag ang isa. Ilan ang natira?
(Sagot: Lima pa rin kasi lumundag lang naman
ang baboy at hindi umalis.)
b. May isang bola sa mesa. Tinakpan ito ng
sombrero. Paano nakuha ang bola nang ‘di man
lamang nagalaw ang sombrero.
(Sagot: Butas ang tuktok ng sombrero.)
SURIIN!
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang mga pahayag. Pagkatapos, suriin kung ito ay
tulang panudyo, tugmang de gulong at palaisipan. Isulat ang tamang sagot sa sagutang
papel.
1. Ito ay pagbibirong nasa anyong patulang
sinasabi ng mga bata sa kapwa bata kapag
nagsasama-sama.
2. Uri ng akdang patulang kadalasang layunin ay manlibak, manukso o mang-uyam.
3. Ito ay babala o paalalang kalimitang makikita sa pampublikong sasakyan.
4. Anyong patulang ang layunin ay pukawin at pasiglahin ang kaisipan ng mga taong
nagtitipon-tipon sa isang lugar.
5. Ito ay kadalasang nalilikha bilang uri ng libangan ngunit maaari rin namang magmula
sa seryosong matematikal at lohistikal na suliranin.