SCOOP

editie 33 2023 Arteveldehogeschool, Journalistiek

 Journalistiek.gent
De website journalistiek.gent is het onlineplatform van de studierichting
Bachelor in de journalistiek aan de Arteveldehogeschool.

FLOW De sectie voor nieuws in

tekst, video of audio en DE ZIN DIE EEN LEVEN VERANDERDE
dat regionaal of over
de grenzen
“Uw kind heeft het Smith-Magenissyndroom”: die zin ver-
anderde het leven van Christian Kockx en Isabel Dooms. De
diagnose kwam anderhalf jaar na de geboorte per post. Door
zijn zeldzame ziekte heeft hun achtjarige zoontje Floris de
mentale leeftijd van 2,5 jaar. “Sinds die brief werd de toekomst
onvoorspelbaar”, getuigt vader Christian in een audioverhaal
van tweedejaarsstudente Leena Van den Bergh.
foto Christian, Floris en Isabel.
Foto: Leena Van den Bergh

SLOW Longreads om in
de fauteuil te lezen
"Studenten die uit een jeugdbeweging komen, drinken meer
en vaker. De rol van een jeugdbeweging weegt zelfs zwaarder
door dan een studentenvereniging." Dat bleek uit een studen-
tenbevraging van het Vlaams expertisecentrum voor Alcohol
en andere Drugs VAD. Ook drie derdejaarsstudenten hoorden
in hun omgeving verhalen over alcoholgebruik in de jeugdbe-
weging. Ze stuurden een bevraging naar leden en leiders over
heel Vlaanderen. Wat gebeurt er écht bij de jeugdbeweging?
Hoort alcohol er thuis? Meer dan zevenhonderd mensen ant-
woordden en zestig wilden ook praten. Lynn Detrixhe, Moosha
Le Noir en Suzanne Leloup brengen de antwoorden in een mul-
timediale longread vol getuigenissen en expertengesprekken.
Illustratie: Hannan Demeester

SHOW
De sectie met de beste
stukken, de mooiste
videoportretten
‘Voetbalhooliganisme is helemaal terug, we moeten nu
ingrijpen’ Zondag 27 juni 2021: de voetbalstadions gaan na
een lange stilte weer open. Duizenden voetbalfans mogen de
mondmaskers thuislaten, maar ook pyro's, rookbommen en
agressie sluipen de voetbaltempels weer binnen. Voetbal-
criminaliteit is terug in België. Derdejaarsstudenten Ilias Van
Bambost, Shania Kooy, Briek Plasschaert en Lars Crommelinck
zoeken in hun multimediale longread over hooliganisme 2.0
antwoorden. Wie zijn de hooligans? Hoe raken ze met een
stadionverbod anno 2022 toch nog het stadion binnen? En
hoe voelt het om je vader te verliezen aan voetbalcriminaliteit,
zoals getuige Tessa?
Foto: Mats Palinckx

Interesse in samenwerkingen met onze studenten?

Mail naar info.journalistiek@arteveldehs.be.
Scoop online lezen kan op journalistiek.gent.be/slow/scoop.
Edito Bloemetje voor de regiojournalist

door Thomas Vandewalle In december vorig jaar keek ik naar After Life, de en vroeg zich terecht af wat er na het ongeval
geniale tragikomische worp van Ricky Gervais. met de frieten gebeurde. Dat stond namelijk
In de serie gaat het gebroken hoofdpersonage, nergens vermeld.
regiojournalist van beroep, op zoek naar een
Toch is het te makkelijk en snobistisch om
manier om met het verlies van zijn vrouw
neer te kijken op de journalist die gebukt
om te gaan. Het is Gervais op zijn best:
gaat onder de beproeving dergelijk nieuws
hartverscheurend waar nodig, hilarisch over
te brengen. Albert Camus noemde hem
de hele lijn. Als student journalistiek keek ik met
de absurde held: hij die weet dat zijn werk
gepaste interesse naar de scènes waar Tony
of leven compleet absurdistisch is, maar
(Gervais) met zijn fotograaf interviews afneemt
er toch mee verdergaat. Maar het werk van
voor The Tambury Gazette, een lokaal krantje in
onze absurde helden is verre van nutteloos.
crisis. Tony ergert zich blauw aan de banaliteit
Honderdduizenden, miljoenen mensen in
van wat zijn interviewees te vertellen hebben
Vlaanderen kijken uit naar nieuws van eigen
en de kijker lacht zich een breuk. Zo wil een
bodem. Ze willen weten wanneer de nieuwe
obese jongen de krant in omdat hij het alfabet
boetiek in hun winkelstraat opent, wie optreedt
kan boeren en verdient een waarzegster een
op het jaarlijkse buurtfeest en vooral wat
artikel omdat ze erotische fictie schrijft. Echt
er nu gebeurd is bij dat ongeval omstreeks
warm wordt een journalist daar niet van.
15 uur. Ik betrap mezelf er ook op: ik wil het
Soms haalt de realiteit de fictie in. Niets aan te wedstrijdverslag lezen van mijn handbalploeg.
doen. Zo ook als het over regiojournalistiek gaat.
Regionieuws heeft het inherente kenmerk
Izegemse charmezanger Kurt Loorenz haalde in
te verbinden in tijden waar verbinding
december het plaatselijke nieuws omdat hij als
uitzonderlijk is. Het verscherpt het ge-
Jame een cover op YouTube had geplaatst van
meenschapsgevoel in een geïndividua-
een Oekraïens protestlied. ‘Wat de bedoeling
is? Met het lied wil ik een vredesboodschap
de wereld insturen, in de hoop dat de oorlog
liseerde wereld. Het zoekt geen antwoord op
de grote vragen, maar poneert dat ook niet. 3
Op het einde van de ‘After Life’ heeft Tony
vlug voorbij mag zijn. Binnenkort gaan we ook
eindelijk door waarom hij doet wat hij doet:
een videoclip opnemen in de buurt van de
omdat gewone mensen het verdienen om af en
Kemmelberg en die zullen we dan op YouTube
toe in de spotlight te komen. Zo is de journalist
lanceren’, klinkt het. Die clip ‘1944 remix 2022’
ook een béétje sociaal werker. En iedereen die
staat er sinds januari ook op: bivakmutsen,
voor mensen zorgt, verdient een bloemetje.
camouflagekledij en een geknielde Kurt met
een pistool tegen het hoofd. Prachtig en nuttig
initiatief. En passend ook dat Kurt een clip
opnam bij de Kemmelberg! Daar is namelijk
ooit veel gevochten, weet u wel.

Het allerbeste regiobericht ooit komt uit Eeklo.

In de vroege ochtend van 1 augustus 2016
berichtte Het Nieuwsblad over een frappant
ongeval. ‘Fietser valt met frieten aan stuur’, liet
journalist MCO weten. Het nieuws bleef niet
onopgemerkt. Toen Thomas Huyghe (De Ideale
Foto: Steven Meert Wereld) in 2020 werd uitgenodigd in Winteruur
nam hij een versie van het artikel mee,

Ten geleide Een team derdejaarsstudenten Journalistiek van de Gentse Arteveldehogeschool werkt met
tussenpozen van november tot januari aan het jaarlijkse mediamagazine Scoop. Ze gaan
aan de slag met interessante journalistieke trends en gebeurtenissen van het jaar en pro-
beren daarbij altijd vooruit te blikken. Het concept van Scoop is onder meer geïnspireerd
door Delayed Gratification, een Brits magazine dat sinds 2011 vier keer per jaar drie tot zes
maanden terugkijkt in de tijd.
 IN
BR
A
A
K

9-11
Januari
TE
M
PO
RI
SE

15-17
RE
N

Februari
INHOUD

JO
EP
IE
?
-

21-25
VO
N
N
IS
Maart
D
U
RF

29-35
TE
C
H
N
A
April
BE
EL
D
G
RU
W

39-41
EL

Mei
KO
P
–
PL
A
N

45-51
T
-
C
H
EC
K
Juni
 N
IE
UW
SP
RA
A

55-61
K
-
A
I
Juli
TU
RK
IJ
EV
O
LG

65-67
ER
S

Augustus
C
LI
C
H
ÉS

71-75
-
K
A
D
ER
September
RO
M
A
N
-

79-83
M
ET
RO
Oktober
BR
A
N
D
-

87-91
ET
M
A
A
L
November

O
PG
EJ
A
AG

95-97
D

December
Achter het beeld
Januari
Fotograaf Joris Herregods

Am I next?
‘Op 9 januari vond er op de Bolivarplaats
in Antwerpen een betoging plaats. Een
betoging tegen vaccinaties bij kinderen. Ik
werd door Gazet van Antwerpen naar daar
gestuurd om beeldmateriaal te maken. Ik
zag wel wat mensen en veel borden met
boodschappen zoals "geen vaccin voor
gezonde kinderen” of “maak van onze (klein)
kinderen geen QR-slaaf”. Op een bepaald
moment zag ik echter een bordje met
daarop “Am I next?”. Dat bordje werd niet
door een persoon vastgehouden, maar door
een hond. Ik had nog nooit eerder een hond
letterlijk zien mee betogen. Ik ging op mijn
knieën zitten, omdat ik de focus op de hond
wou leggen en dus ook op de ooghoogte
van de hond het perspectief wou maken. De
hond betoogt mee. Surrealistisch. Het is een
ludiek beeld, maar er zit ook wel een diepere
boodschap in.’
 af
Lo
at
Me
RI P

Scha
nda
al
Th
vo e
ce i
of
ol

H
la
nd

Meest geklikt Tweet Cover

van de maand van de maand van de maand

Tweet: "Mis geen enkele update

over de coronacrisis." Ik ben
geen arts, maar ik ben niet zeker
dat dit advies goed is voor onze
gezondheid.

Rik Torfs
@torfsrik

Woensdag 26 januari 2022

Duiding: Volgens Rik Torfs nemen we best

af en toe afstand van het coronanieuws.

De Wereld Morgen De cover van De Volkskrant Magazine krijgt op

Op 25 oktober 2021 neemt Marc De 15 januari 2022 als titel ‘Happy lockdown’. De
ontwerpers kiezen bewust voor geel, kleur van
Vos ontslag als decaan aan de Law
het geluk, en modellen die omgekeerd staan.
School van Macquari University. De
Op die manier willen ze het negatieve per-
Wereld Morgen ontving van leden van spectief op de covid-lockdown veranderen.
zijn academische staf commentaren
die zijn vertrek ‘in een problematisch
daglicht stellen.’
Kapers op de nieuwskust
TRIGGER
Op 9 januari 2022 brengt
Stromae zijn single l’Enfer
live tijdens het journaal
van TF1.
door Naomi Rappelet
Bert Heyrman: ‘We discussiëren
hier wel degelijk over of er nog
maar eens een stuk komt over
de Kerstshow van Studio 100.'
(foto: DPG Media)
Redacties worden van alle kanten bestookt door marketeers die hun
producten willen laten voorstellen als nieuws. Betaalde reclames en pro-
duct placement mogen absoluut niet in een nieuwsprogramma, maar
dat wil nog niet zeggen dat een product zich nooit een weg kan banen tot
in een nieuwsitem. Het commercieel doorbreken van een journaalsetting
gebeurt soms, maar het is een kunst met veel nuances.
Op 25 oktober 2022 is Jo De Poorter te gast bij
VTM Nieuws: hij geeft een interview over de 21ste
verjaardag van Prinses Elisabeth. Tijdens het
gesprek haalt hij zijn nieuwe boek boven waarin het
over de kroonprinses gaat. Telt dat als promotie?
In principe wel, maar tegelijkertijd is het boek ook
relevant voor waarover op dat moment gepraat
wordt. Dat maakt het dan weer eerder nieuws.
‘Waarover gaat het?’ en ‘Hoe maatschappelijk
relevant is het?’ Het zijn twee vragen waarmee
constant rekening moet gehouden worden in
situaties waar een product in een nieuwsuitzending
te zien is.
Bert Heyrman, hoofdredacteur van VTM Nieuws,
bevestigt dat het niet eenvoudig is om een
eenduidig antwoord te geven op de vraag wanneer
nieuws promotie wordt of omgekeerd. Bovendien is
volgens hem de manier waarop iets nieuws wordt
ook zeer belangrijk. Er moet gekeken worden naar
hoezeer een topic leeft bij het publiek. Om dat te
schetsen gebruikt hij het voorbeeld van de iPhone.
Het allereerste toestel was groot nieuws: het ging om
een technologische vooruitgang op wereldniveau.
Dat zou hij zonder twijfel als hoofdpunt in een
nieuwsuitzending gebracht hebben, ook al ging het
in dat geval over een commercieel product. Tegelijk
zou de redactie uiteraard niet zomaar de nieuwe
telefoon op het scherm gooien en er ‘koop nu de
nieuwe iPhone’ bij zetten: ‘Onze redactie doet haar
research en geeft alleen de feiten weer, eventueel
via enkele testimonials. Dat zoiets positieve
promotie kan zijn voor de iPhone is bijzaak, want
daarover gaat het niet. Het is eigenlijk simpel: als er
veel over iets gesproken wordt, dan zal dat op het
nieuws komen’, licht Heyrman toe.
Ook Elke De Mayer, eigenaar en managing director
van pr-bureau Wavemakers, bevestigt dat
redacties zeer zorgvuldig de grenzen bewaken:
‘Alle topics die aangebracht worden, zijn gestaafd
met cijfers en er worden absoluut geen partijen
voorgetrokken. Redacties vragen zich af of ze iets
kunnen brengen én of dat op een objectieve manier
gebeurt.’ Daarnaast merkt ze ook dat redacties
hier strenger op geworden zijn in vergelijking met
vroeger en dat vindt ze ook normaal. ‘Het is van
belang voor redacties om van het commerciële
weg te blijven en de onafhankelijkheid van
de nieuwsdienst te bewaren.’ Toch is het de taak
van pr-bureaus om hun merken in de kijker te
krijgen; daar zijn ze dagelijks mee bezig. Maar waar
trekt een redactie de grens?
Zowel Heyrman als De Mayer worstelden tijdens
onze gesprekken met de vraag ‘Wanneer wordt
nieuws promotie?’ Het is duidelijk heel moeilijk om
concreet te zeggen waar de grens precies ligt. Zo
geeft Heyrman toe dat op de redactie impliciet
veel wordt nagedacht over die grens, maar zelden
echt luidop wordt gesproken. Het hangt er vooral
van af over welk product het gaat. Zo is er volgens
hem ook een groot onderscheid te maken tussen
cultuurproducten zoals boeken of muziek, en
andere producten. Bij cultuurproducten kan een
emotie losgeweekt worden bij het publiek, en dat is
ook belangrijk, aldus de hoofdredacteur. Het nieuws
9
is bovendien lang; bij VTM zijn dat 52 minuten die
moeten worden gevuld. Daardoor kan het eigenlijk
eerder gezien worden als een ‘nieuwsmagazine’,
waar ook plaats is voor zacht nieuws zoals nieuwe
cd’s, voorstellingen, boeken … Als je het zo bekijkt
dan kan zo’n item eigenlijk niet echt opgevat
worden als promotie, maar wel als verslag.
'De drempel is gewoon
lager voor een cultuurproduct
omdat dat ook veel
mensen beroert'
Bert Heyrman (VTM)
Tegelijk gaat Heyrman akkoord dat er ook te veel
over iets gepraat kan worden. Toen de film Zillion in
première ging, werd er alom over het succes van
de film gerapporteerd. Het stond in de krant, kwam
op de radio en op het nieuws. Na een tijdje kan je
je ook afvragen of je nu niet te veel rond dat ene
thema blijft brengen, vertelt hij: ‘Op zo’n moment
moet je herevalueren of het onderwerp nog steeds
even hard leeft onder de mensen. Het is perfect
mogelijk dat iets gewoon niet nieuwswaardig meer
is. Zo discussiëren we er hier wel degelijk over of er
nog maar eens een stuk komt over de Kerstshow
van Studio 100.’
 Eigenaar en managing director Elke De Mayer
van Wavemakers: ‘Het is de taak van
pr-bureaus om hun klanten in de kijker
te krijgen, daar zijn ze dagelijks mee bezig.’

Cultuurproducten
Naast het gevoel dat ze losweken, is er
nog een ander merkwaardig verschil
tussen cultuur- en andere producten.
Zo kan een marketingbureau absoluut
niet zelf met een nieuw commercieel
product naar een redactie stappen met
de vraag of ze het tegen betaling in de
nieuwsuitzending kan lanceren. Alleen
wanneer zo’n product nieuwswaardig
genoeg is, kan het wel eens een plaatsje
in het nieuws verdienen. Heyrman geeft
hier het voorbeeld van Xeryon, een bedrijf
uit Leuven dat in december de kleinste
motor ter wereld op de markt bracht. ‘Er
zit een marketingbureau achter om dat
bedrijf in de kijker te zetten’, zegt hij, ‘maar
het is toevallig ook wel nieuws’.
Aan die marketingkant van het verhaal
staat De Mayer. ‘In ons vakgebied noemen
we dat newsjacking: we kijken wat er leeft
in de actualiteit en bekijken vervolgens of
wij een klant kunnen voorstellen die een
product heeft dat daarop aansluit. Tijdens
de coronapandemie was er bijvoorbeeld
een aanzienlijke stijging in aankopen van
terrasverwarmers.
(foto: Wavemakers)
Wij hadden toevallig een klant die dat
product verkoopt: het bedrijf Stroomop.
Wij zijn toen naar VTM Nieuws gestapt met
het voorstel dat ze, als ze iets wilden doen
rond dit topic, zeker Stroomop konden
benaderen. Dat hebben ze toen ook
effectief gedaan.’
'Dat noemen we
newsjacking: we volgen
wat speelt in de actualiteit
en kijken of wij een klant
kunnen voorstellen die
een product heeft dat
daarop aansluit'
Elke De Mayer (Wavemakers)
Voor cultuurproducten ligt de drempel
trouwens nog lager en wordt er nog sneller
‘ja’ gezegd. Maar zelfs dan zijn ‘wie’ en
‘wat’ heel belangrijk. Om nog een keertje
terug te komen op de trigger van dit stuk:
Heyrman begrijpt helemaal waarom TF1
toegestemd heeft met de promotiestunt.
11
‘Mocht ik een gelijkaardig voorstel voor een
artiest van zijn omvang krijgen, dan zou
ik er zeker over nadenken. Maar tegelijk:
het nieuws blijft het nieuws. Dat wil dus
zeggen dat we ook over cultuurproducten
eerlijk verslag moeten uitbrengen. Als
iets tegenvalt, dan moet dat ook gezegd
kunnen worden’. Dat vindt De Mayer ook,
al kan ze de stunt van Stromae alleen
maar toejuichen: 'Mochten wij zoiets
kunnen doen voor een klant, dan zou
dat geweldig zijn. Maar ik snap helemaal
dat je als redactie moet opletten dat je
nieuwsuitzending niet verandert in een
talkshow en je je geloofwaardigheid
behoudt. Er is een groot verschil tussen
samenwerken met een nieuwsanker om
een stunt op poten te zetten, en een bedrijf
interviewen.’
Besluit? Commercieel inbreken in het
nieuws gebeurt duidelijk niet zomaar. Elk
item wordt vooraf besproken, gewikt en
gewogen. Heyrman vat samen: ‘Het ligt
vooral aan de redactie om de grens te
bewaken tussen wat nieuws en wat te
commercieel is. Zolang we mensen zelf
niet overtuigen om iets te kopen dan
spreken we van redactionele content.’
Achter het beeld
Februari
Fotograaf Jonas Lampens

Terug naar de start

‘Start. Als freelancefotojournalist leef je vaak
in onzekerheid. "Heb je morgen al iets, zal er
genoeg werk zijn of kan dat wel op een filedag
naar Brussel, Antwerpen en dan terug naar
Gent"? Na een winter te moeten thuisblijven
door de befaamde hoest mochten we vorig
jaar terug naar de Oostenrijkse bergen. Wat
had ik die gemist. Dit beeld vat het voor mij
allemaal samen, een metafoor voor het leven,
het werk. Werken en vrije tijd lopen dooreen.
Skiën en fotograferen zijn het liefste wat ik doe
en ze lijken ook wel op elkaar. Ontspannen je
handschoenen aantrekken en de volgende
sprong maken naar het dal, zonder dat je zicht
hebt op wat er precies zit aan te komen. Diepe
dalen en hoge bergen. Aan de andere kant
van de berg schijnt de zon. Zo staat mijn vriend
Karel hier omringd door een dertigtal mensen
die net de lift naar boven namen. Alleen kan je
ze niet zien. Ga terug naar start.’
 e
ep
Pa
De
jn
S ti
RI P

Ru s l
and
va
lt O
ek
aï r
ne
bi
ne

n
n

Meest geklikt Tweet Cover

van de maand van de maand van de maand

Wie ziet de vluchtelingenstroom

uit Oekraïne en moet ook denken
aan de sciencefiction reeks
«Years and Years» van de @BBC
en @HBO? Of hoe de realiteit
nog maar es de fictie inhaalt…
De Russische invasie in Oekraïne
perfect voorspeld. Nog altijd het
bekijken waard, die reeks.

Wim De Vilder
@WimDeVilder

Maandag 28 februari 2022

De fictie wordt steeds meer realiteit

volgens Wim De Vilder.

Schamper plaatst UGent-rector Rik Van de

Humo Walle op zijn cover. De titel ‘The Great Riktator’
Valerie Verhulst, die in het succes- is als grap bedoeld, al kan de rector er niet
programma ‘Taboe’ informatie gaf mee lachen. In het verleden is hij al vaker als
over mensen met autisme, getuigt autocraat voorgesteld, met een gebrek aan
over haar strijd tegen anorexia. respect voor sociaal overleg aan de UGent.
Sport/Voetbalmagazine wordt na 42 jaar maandblad
Temporiseren om te scoren
TRIGGER
In zijn februarinummer
schrijft de Journalist dat
er na 42 jaar een einde komt
aan Sport/Voetbalmagazine.
Dat klopt niet helemaal.
Het magazine schakelt wél
om van weekblad naar
maandblad.
door Stefanie De Meerleer
Sport/Voetbalmagazine-
hoofdredacteur Bart Aerts
(foto: Bart Aerts)
Het zijn niet de gemakkelijkste tijden voor de geschreven pers. In een
wereld waarin ’all things digital’ de boventoon lijken te voeren, proberen
magazines zichzelf heruit te vinden. Ook Sport/Voetbalmagazine deed
dat: in februari 2022 vervelde het na 42 jaar van weekblad tot maandblad.
Een perfecte gelegenheid voor de Scoopredactie om op de koffie te gaan
bij de nieuwe hoofdredacteur Bart Aerts.
DISCLAIMER Daarnaast is er ook onze uitstraling. Ons magazine
Sport/Voetbalmagazine is niet langer een papieren is redelijk dik, glossy en heeft een harde kaft. Dat is
maandblad als u dit stuk leest. Het interview met anders dan een blad dat elke week verschijnt.’
Bart Aerts is afgenomen op 22 december 2022, toen
dat wel nog het geval was. We hebben de redactie Waarom hebben jullie eigenlijk die omschakeling
van deze Scoop afgesloten op 27 januari 2023. doorgevoerd?
Pas op 10 februari 2023 vernamen we dat Roularta Aerts: ‘Dat had te maken met de moeilijke markt.
de papieren versie van Sport/Voetbalmagazine en Magazines hebben het allemaal moeilijk en het
de Franstalige tegenhanger Sport/Footmagazine aantal abonnees slinkt. Er is ook de omschakeling
stopzet. Het artikel is dus ingehaald door de naar digitaal die niet altijd even vlot verloopt. De
actualiteit, maar het blijft wel interessant als cijfers waren niet zo fantastisch en dan heeft het
tijdsdocument. - De Scoopredactie management een beslissing moeten nemen.’
Is jullie publiek veranderd sinds de omschakeling?
Om met de deur in huis te vallen: hoe gaat het
Aerts: ‘Er zijn mensen die een weekblad boven
vandaag met Sport/Voetbalmagazine?
een maandblad verkiezen, maar de laatste twee
Bart Aerts: ‘Goed, we hebben recent bemoedigende
cijfers gekregen. We sluiten het jaar af met een
stijgend aantal abonnementen, en dat sinds de
maanden stijgt het aantal abonnees. Dat is een
signaal dat er duidelijk een markt is voor een 15
maandblad. Dat sterkt ons in de overtuiging om
omschakeling. Dus dat is positief. Zeker in een door te gaan op dat elan en om nog meer in te
magazinemarkt, die het enorm moeilijk heeft, is dat zetten op kwaliteitsvolle journalistiek.’
een goede zaak. Het is fijn om op die manier aan
een tweede jaargang te beginnen in 2023.’
‘Verandering is altijd moeilijk,
Hoe verliep de omschakeling van weekblad naar
maandblad?
dat zie ik aan sommige mails
Aerts: ‘Verandering is altijd moeilijk, dat zie ik aan
van abonnees’
sommige mails van abonnees. Ik kan me voorstellen
dat het voor hen wennen is. Maar de keuze is bewust Wat is er voor de medewerkers veranderd?
gemaakt, onder meer omdat er in Europa al een
Aerts: ‘Het ritme is uiteraard compleet anders.
aantal voorbeelden zijn, France Football om maar
Dat betekent vooral dat we de actualiteit moeten
eentje te noemen. Het is een keuze waar we achter
loslaten. Je hebt een andere manier nodig van
staan, in een markt waarin het niet zo simpel is om
interviewen en kunt meer tijd nemen voor de
met een blad te komen dat veel gelezen en gekocht
dingen. Je moet ook op zoek gaan naar andere
wordt.’
onderwerpen. We moeten ons afvragen hoe we
het verschil kunnen maken zonder relevantie te
Waarin onderscheidt Sport/Voetbalmagazine
verliezen. Daarnaast zijn er helaas ook een paar
zich met de sportbijlages uit de krant?
vaste medewerkers minder. Immers, als je van
Aerts: ‘Als je het aantal pagina’s telt van een week- naar maandblad gaat, betekent dat ook
sportbijlage, dan heb je al bijna een magazine. minder nummers.’
Onze kracht zit hem in het maandelijks
verschijnen. Ons ritme ligt nu helemaal anders, Hoe ziet de toekomst voor Sport/
waardoor we ons meer kunnen concentreren Voetbalmagazine eruit?
op achtergrondverhalen, reportages achter de
Aerts: ‘Als hoofdredacteur ben ik ervan overtuigd
schermen en originele dossiers. Wij hebben de luxe
dat er potentieel is voor ons maandblad. Ik denk
dat we een thema kunnen uitkiezen en dat volledig
dat we nu kunnen verder bouwen op wat er is en het
uitspitten. In januari 2023 pakten we bijvoorbeeld
merk Sport/Voetbalmagazine kunnen uitbouwen,
uit met een dossier van zestig pagina’s over
onder meer dankzij onze sterke redactie en
de jeugdwerking bij Belgische voetbalploegen.
 de expertise van onze mensen. Ik denk dat Enkele weetjes over Sport/Voetbalmagazine
we er echt in gaan slagen om ons trouwe
publiek uit te breiden, zodat we nog verder
* Op 20 maart 1980 ziet Sportmagazine het licht.
kunnen groeien. Ik ben oprecht hoopvol
voor de toekomst: de trend van de voorbije In 2001 worden Sportmagazine en Voetbalmagazine
maanden die nu zichtbaar is, gaan we samengevoegd tot Sport/Voetbalmagazine.
voortzetten in het komende jaar.’
* In het eerste jaar komen 12 van de 21 covers uit
‘Tegelijk moeten we realistisch blijven, het zal
het voetbal, 4 uit het wielrennen.
niet eenvoudig zijn. Daarom moeten we ook
kijken naar ons digitale verhaal: hoe kunnen
we ons online verder profileren?
* In 40 jaar Sportmagazine sierden dertien vrouwen
de cover. De laatste vrouw die op de cover mocht
staan, was Tia Hellebaut in 2008.
‘We moeten ons afvragen
hoe we het verschil kunnen * Voetballer Marc Degryse stond het vaakst op
de cover: 25 keer in 40 jaar.
maken zonder relevantie te
verliezen’ * Sinds 2000 kwam nog maar acht keer
een niet-voetballer op de cover. In 40 jaar zijn
Bij Roularta wordt er ook enorm ingezet er 184 niet-voetbalcovers.
op ‘Mijn Magazines’, zo een beetje de Netflix
onder de magazines. Daarbij neem je een
abonnement op één tijdschrift en kun je
meteen de rest digitaal lezen. Binnen de
groep zijn we het enige sportmagazine,
dus in die zin zie ik dat wel goed evolueren.
Roularta heeft recent een aantal bladen
overgenomen in Nederland en we bekijken
16 of er een samenwerking mogelijk is. Verder
proberen we na te denken over wat we nog
20 maart 1980.
Jan Ceulemans siert
kunnen doen met andere sporten. Kunnen de allereerste cover van
we bijvoorbeeld een special maken rond Sportmagazine. Een vooruitblik
Formule 1? Maar de belangrijkste doelstelling op het EK ‘80 waarvoor België
blijft om ons maandblad verder uit te zich geplaatst heeft.
(foto: Sport/Voetbalmagazine)
bouwen en onze lezers en abonnees nog
beter te bedienen.’

25 december 1980.
Judoka Robert Van De Walle
haalt goud op de Olympische
Spelen van 1980 in Moskou.
(foto: Sport/Voetbalmagazine)
 25 februari 1987.
Wielergod Eddy Planckaert wint dat
jaar de E3 prijs van Vlaanderen.
(foto: Sport/Voetbalmagazine)

5 oktober 1988.
De Amerikaanse atlete
Florence Griffith-Joyner haalt
goud op de Olympische Spelen
van 1988 in Seoel.
(foto: Sport/Voetbalmagazine)

6 augustus 1992.
Special over de Olympische
Spelen. Tennisster Sabine
Appelmans en atleet Linford
Christie pronken op de cover.
(foto: Sport/Voetbalmagazine)

17

21 december 2016.
Kevin De Bruyne gaat naar
Manchester voor 76 miljoen
euro. Samen met zijn vriendin
Michèle Lacroix siert hij de
cover. Een jaar later trouwt
het koppel.
(foto: Sport/Voetbalmagazine)
29 juni 2016.
Eden Hazard koning der
Belgen én koning der covers.
In totaal staat hij maar liefst
19 keer op de cover.
(foto: Sport/Voetbalmagazine)
Achter het beeld
Maart
Fotograaf Inge Kinnet

Engel
‘Roos Van Acker. Radiopresentatrice en
zangeres met een engelachtige uitstraling.
Het artikel was voor Billie, het weekend-
magazine van Het Nieuwsblad, en het ging
over levenslessen. Ik had een afspraak bij
Roos thuis. Het is dan altijd wat de omgeving
screenen om een beeld te creëren dat bij de
persoonlijkheid en het artikel past. Ik zag er
dat beeld staan van de engel en vond dat zo
goed passend bij haar gezicht en het artikel.
Het stond voor een leuning, maar ik heb het
verplaatst tot onder het dakraam, zodat het
sacrale nog meer tot uiting zou komen.
Het artikel ging over levenslessen en een
balans vinden met je werk. De combinatie van
foto en artikel kreeg zo het ultieme belangrijke
en rustgevende over zich.’
 ies
gn
q ue
r ac

-B
py
t ré
lS
va
ge
On

O ng
eva
l St
py ré
-B
ac r
qu
gn

e
ie
s

Meest geklikt Tweet Cover

van de maand van de maand van de maand

Zou de ma van Will Smith hem

nu weer naar z’n tante in
Bel-Air sturen?

S.A.A.R
@SaarOBL

Maandag 28 maart 2022

Will Smith geeft comedian Chris Rock

een klap in het gezicht op het podium
van de Oscars.

TAGMAG De Oekraïense vijfjarige Valeriia vlucht in

maart 2022 met haar mama naar Polen en
Jong Vlaanderen is in de ban van het
staat sindsdien symbool voor de Oekraïense
gewicht van ‘Ex On the Beach’-ster
veerkracht tegen de Russische aanval. Ze
Imke Roose. Dat is sterk gestegen door inspireerde Time voor zijn eerste cover over
een schildklieraandoening. de oorlog.
Jongerenbladen anno 2023, opnieuw een gat in de markt?

Sylvia Van Driessche,

ex-hoofdredactrice Joepie:
‘Je mag jongeren niet
onderschatten’
TRIGGER
Vlaamse jongeren lezen
Vlaamse jongeren lezen minder magazines. Alleen: ze worden ook
minder magazines niet meer aangeboden. Sylvia Van Driessche geeft in dit interview
volgens een artikel uit
Het Laatste Nieuws, een antwoord op de hamvraag of jongerenbladen nog zouden werken in
gepubliceerd op 22
maart 2022. 2023. Ze was van 2009 tot 2014 hoofdredactrice van Joepie, een razend-
door Lisa Pyckavet populair jongerentijdschrift dat in 2015 gestopt is. Joepie zoals vroeger
en Elouise Mels
terugbrengen zal niet lukken, maar bij het idee van ‘Joepie in een nieuw
jasje’ fonkelden haar ogen al.

Laten we meteen met de deur in huis vallen.
Waarom is er sinds 2015 geen Joepie meer?
Sylvia Van Driessche: ‘Ik weet dat Joepie ermee
gestopt is doordat sociale media de taak hadden
overgenomen. Wij waren vroeger de link tussen
de lezers en hun idolen, maar sinds sociale media
hebben ze ons hier niet meer voor nodig. Ik denk dat
Vlaanderen te klein is om exact hetzelfde concept
te herhalen. Door te kiezen voor een nichegroep
zou een jongerenblad volgens mij echter sneller
aanslaan. Joepie is altijd een enorm sterk merk
geweest, dus in een nieuw jasje zou dat met succes
kunnen terugkomen.’
Hierin beantwoordden we lezersvragen; zeker voor
het psychologisch welzijn van jongeren was dat
van groot belang. Als je via internet persoonlijke
vragen stelt, dan weet je vaak niet waar en bij wie
je terechtkomt. Joepie bood een antwoord op die
vragen, maar op een veilige manier.’ 21
‘Het zou een interessant
experiment zijn om op opnieuw
een jongerenblad op de markt
te brengen’

Hoe komt het dat de oude Joepie nu niet meer zou
werken?
Van Driessche: ‘Joepie is gestopt met een reden. Wij
gingen altijd een week op voorhand in druk. Je moet
vandaag specifieker te werk gaan. Je kan algemene
onderwerpen aankaarten, maar je moet exclusieve
informatie aanbieden die niet op internet te vinden
is. Ook nieuwsgevoelige items kan je niet brengen.
Vroeger gingen we soms voor twee weken mee
op tournee met een muziekgroep. Zoiets is nu niet
meer mogelijk, of heeft toch weinig meerwaarde.
Alle backstagefoto’s en -video’s worden meteen
online gepubliceerd, waardoor we onze exclusiviteit
volledig kwijt zijn.’
Joepie bereikte gemiddeld zo’n 350.00 lezers.
Zou Joepie voor jongeren momenteel nog
nuttig zijn?
Van Driessche: ‘Nut zou zo’n blad zeker wel hebben,
maar de commerciële haalbaarheid trek ik in twijfel.
Als je een magazine openslaat, dan treed je binnen
in een wereld die veilig is. In Joepie hadden we ook
enkele rubrieken rond het psychologische aspect.
De Joepierubriek "Seks, mind & body" gaf een
antwoord op de persoonlijke vragen van lezers.
Hoe denkt u dat deze rubriek er vandaag zou
uitzien?
Van Driessche: ‘De rubriek ‘Seks, mind & body’ heb
ik ook gebruikt als inspiratie voor mijn eigen boeken.
De evolutie van de vragen en problemen bij de
jeugd heb ik goed onderzocht. Wat mij opvalt, is
dat er niet zoveel veranderd is. De vraagstelling is
gewoon veel korter geworden doorheen de jaren.
In de jaren zeventig kregen we heel lange brieven
binnen. Een ‘vriendje’ of ‘liefje’ was toen nog ‘mijn
verloofde’. We kregen ellenlange inleidingen om
pas na enkele alinea’s tot het probleem te komen.
Later werden die brieven alsmaar korter en dan
kwamen de mails. Op het einde bestond de mail
nog slechts uit één zin. De problemen bleven wel
altijd dezelfde. Vooral thuis leven veel jongeren in
moeilijke situaties, los van hun liefdesleven of eigen
onzekerheden over hun lichaam. Die verhalen
waren vaak heel shockerend.’
Sylvia Van Driessche, ex-hoofdredactrice

van jongerenblad Joepie (foto: Filip Van Roe)

Jongeren hebben alsmaar meer
nood aan psychologische hulp. Zou
een jongerenblad een belangrijke
meerwaarde bieden?
Van Driessche: ‘Het zou een interessant
experiment zijn om opnieuw een
jongerenblad op de markt te brengen. Ik
hoor ook van leerkrachten of mensen die
in de psychologische sector werken dat
het erg gesteld is met jongeren vandaag.
Er zijn weinig plaatsen om hen op te
vangen. Wij waren een van de eersten die
hen serieus namen.’
Stel dat er toch een nieuw jongerenblad
komt, anno 2023. Hoe zou het eruit zien
volgens u?
Van Driessche: ‘Het is belangrijk om in
te gaan op wat momenteel ‘hot’ is. Het
blad moet zich specialiseren in wat de
doelgroep wil en daarover schrijven.
Zo heb ik specials uitgebracht van de
toen populaire filmreeks ‘Twilight’ en
boysband ‘One Direction’. Hetzelfde geldt
voor specifieke hobby’s of evenementen
die populair zijn. De plaatsen waar je
het magazine kan verkrijgen, zullen ook
anders zijn dan vroeger. Mensen lezen veel
online en komen amper nog in boeken- of
krantenwinkels. Bijvoorbeeld concerten
of evenementen lijken mij een ideale plek
om een jongerenblad te verspreiden. Als
er weer een jongerenblad op de markt
zou komen, dan zou dat ook het best
gesponsord worden. Het zou een gratis
blad moeten zijn, zoals Metro.’
Zou een onlinejongerenplatform werken?
Van Driessche: ‘Ik denk dat dat wel zou
werken. Ik heb daar altijd voor gestreden
met Joepie, maar dat kostte geld. Online
verdien je ook niet direct je geld terug, dus
vonden de uitgevers dat niet interessant.
Joepie was een heel sterk merk. Het
blijft een gemiste kans dat we geen
onlineplatform gecreëerd hebben.’
Wat met een gedrukte versie van zo’n
blad?
Van Driessche: ‘Ik merk dat ik zelf vooral op
zoek ga naar specifieke tijdschriften gericht
op nichegroepen. Als ik bijvoorbeeld bezig
ben met het inrichten van mijn huis, dan
koop ik interieurmagazines. In Amerika
hebben ze toffe beautymagazines met de
laatste nieuwe producten en technieken.
In het buitenland worden tijdschriften ook
vaak gekoppeld aan één persoon. Zo heeft
de Amerikaanse actrice Drew Barrymore
een eigen magazine uitgebracht. Het
trok jammer genoeg op niks, maar het
was een goede poging. Kelly Clarkson,
de Amerikaanse zangeres, zou dat
bijvoorbeeld ook kunnen doen, omdat ze
een talkshow heeft. In Nederland heeft
televisiepresentatrice Linda De Mol al sinds
2003 haar eigen tijdschrift. Dat zijn alle drie
heel populaire en actieve mediafiguren.
Zoiets zou ook kunnen werken voor een
nieuw jongerenblad hier.’
Hoe zou u het dan aanpakken?
Van Driessche: ‘Een persoon linken aan een
tijdschrift is sowieso iets tijdelijks. Als je dat
hier doet met ‘Vuurwerk’-zangeres Camille
Dhont bijvoorbeeld, dan weet je dat het
slechts voor een paar jaar is. Eigenlijk is het
beter om een tv-persoonlijkheid te nemen
die elke week op tv komt. Bijvoorbeeld
Oprah Winfrey: zolang ze regelmatig op tv
komt, zal het magazine blijven werken.’
‘Zie jongeren als
echte mensen en luister
naar hun behoeftes en
interesses’
In de verkoopcijfers was het duidelijk dat
Joepie een glorieperiode kende toen jij
hoofdredactrice was. Hoe heb je gezorgd
voor die stijgende cijfers?
Van Driessche: ‘Ik ben er ook wel trots op
(bloost). Je moet gewoon brengen wat je
zelf wil lezen en weten. Bij een bekende
boysband als ‘One Direction’ wou iedereen
erbij zijn, dus dan ga je naar hen toe. Je
mag het publiek nooit onderschatten.
Het is niet omdat een jongerenblad zich
naar minderjarigen richt dat je eender
wat kan publiceren. Ik heb geprobeerd
om hen als echte volwassen mensen te
zien en te luisteren naar hun behoeftes en
interesses.’
‘Een tijdschrift is een nieuwe wereld
creëren. Geef jongeren wat ze willen lezen,
maar nogmaals: onderschat ze niet. Het
is sowieso al een ‘benadeelde’ doelgroep.
Wij wilden hen met Joepie juist wel
aanspreken.’
Het was belangrijk om te schrijven over
wat er leefde bij jongeren. Hoe kwam u
dat te weten?
Van Driessche: ‘Dat kwam zo'n beetje van
alle kanten. Wij deden soms enquêtes
als we informatie nodig hadden over
specifieke thema’s. Natuurlijk kregen we
ook elke dag brieven binnen. Elke ochtend
startten we de dag met brieven te openen.
Het aantal brieven verminderde wel
doorheen de jaren en op het einde kregen
we vooral mails. Toch bleven jongeren ons
brieven schrijven. Ik denk dat sommigen
dat nu ook nog zouden doen.’
‘Daarnaast gaven de verzoeken van wie
ze op de posters wilden al een goede
indicatie van wie er populair was. Via
acties of meet-and-greets nodigden wij
ook jongeren uit. Zo luisterden we naar hun
verlangens.’
Wie waren jullie voornaamste
concurrenten?
23
Van Driessche: ‘Joepie was zo’n sterk merk
op zichzelf dat er weinig of zelfs geen
concurrenten waren. Joepie was het enige
magazine dat zich naar jongvolwassenen
richtte. Als ik echt een concurrent moet
noemen, zou ik voor Flair gaan. Toen
meisjes ouder werden en vooral wanneer
ze een ‘liefje’ kregen, waren ze minder
bezig met hun idolen. Dan gingen ze
eerder naar Flair.’
Nog een laatste vraag. Hoe keken andere
journalisten naar het jongerenblad
Joepie?
Van Driessche: ‘Wanneer ik vertelde
dat ik voor Joepie werkte, dan kreeg ik
twee soorten reacties. De ene groep
was laaiend enthousiast en nostalgisch.
De andere groep keek enorm op ons
neer. Ik probeerde zulke situaties op een
ludieke manier te relativeren. Wanneer er
meerdere journalisten van één tijdschrift
of krant naar een persconferentie
kwamen, waar ik alleen was, dan maakte
ik er een mopje van: “Amai, moeten jullie
dat met twee doen… Ik kan dat wel alleen
hoor (lacht).” Enfin, weinigen namen ons
echt serieus. Jammer. Maar wij, Joepie-
journalisten namen ons werk en publiek
wel ernstig. En dat voelden we aan de
populariteit van het blad.’
 Databank vonnissen
en arresten tegen
eind 2023 online
TRIGGER
De Standaard schrijft Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) belooft
op 31 maart 2022 dat
er in 2023 een publiek
een databank voor vonnissen en arresten tegen 2023. Die zou toe-
toegankelijke data- gankelijk zijn voor iedereen, zowel de pers als de gewone burger.
bank voor vonnissen
en arresten komt. Maar wanneer komt die er en wat zal die veranderen voor justitie-
door Stefanie De Meerleer journalistiek? Een interview met Edward Landtsheere, woordvoerder
van het kabinet Justitie.
Hoever staan jullie nu met de
vonnissendatabank?
Edward Landtsheere: 'We hebben nu een
wettelijk kader, ons voorstel is in het parlement
goedgekeurd. Nu moeten we alles technisch
verder uitwerken. Dat betekent dat we in twee fases
werken. In een eerste fase gaan we vonnissen
en arresten openstellen voor onze magistraten
binnen justitie, maar ook als je betrokken bent
24 binnen een dossier zal je inzage kunnen krijgen in
die databank. Die eerste fase willen we uitrollen
tegen 30 september 2023. In een tweede fase
willen we alle vonnissen en arresten publiek
publiceren.'
'We hebben een budget
voorzien van zes miljoen euro
voor de vonnissendatabank'
Edward Landtsheere (kabinet Justitie)
Dus het eerste deel komt er pas tegen
september 2023. Wanneer is de tweede fase
gepland?
Landtsheere: 'Die staat voorlopig gepland tegen
eind 2023. We hebben een overgangsperiode van
drie maanden ingebouwd, omdat we willen kijken
hoe alles verloopt vooraleer we die databank
voor het grote publiek openstellen. Er komt ook
altijd een automatische samenvatting van elke
uitspraak en ook daar willen we eerst kijken hoe
dat verloopt.'
Hoe komt het dat alles zolang duurt?
In Nederland is die databank bijvoorbeeld
al veel langer uitgerold.
Landtsheere: 'Vanaf het begin van ons aantreden
hebben wij daar werk van gemaakt. Er was wel al
een wettelijk kader, maar dat was niet afgestemd
op de realiteit en er was geen budget voorzien.
We hebben dus een kader gebouwd dat rekening
houdt met de techniciteit van zo’n project en we
hebben ook een budget voorzien van zes miljoen
euro. Dat heeft ervoor gezorgd dat we nu wel
stappen vooruit kunnen zetten. De mensen van
Rechtspraak.nl waren wel een voorbeeld voor ons.
Die databank bestaat al even en loopt echt vlot.
We hopen dat het hier ook zo’n vaart zal lopen.'
'De vonnissendatabank
zal alles minder
omslachtig maken'
Cedric Lagast (Het Nieuwsblad)
Hoe zal die databank eruitzien?
Landtsheere: 'Hoe die eruit zal zien, weet ik nog
niet. Maar er zullen bijvoorbeeld geen echte
namen gebruikt worden, wel pseudoniemen.'
Hoe kan een zaak dan opgezocht worden?
Landtsheere: 'De databank zal vrij toegankelijk
zijn op basis van trefwoorden. Je zal bijvoorbeeld
op basis van sleutelwoorden een zaak kunnen
opzoeken. De dossiers zullen ook in bepaalde
thema’s worden opgedeeld.'
Voor wie is de databank bedoeld?
Is het de bedoeling dat iedereen vonnissen kan
opzoeken of is het toch eerder een hulpmiddel
voor de pers?
Landtsheere: 'De databank is er voor iedereen.
Het is grondwettelijk verankerd dat alle vonnissen
en arresten openbaar moeten zijn. Dat proberen
we ook te bereiken met die databank. In de
strafrechtbank worden vonnissen nu al openbaar
uitgesproken, die zijn dus in zekere zin al
toegankelijk. Maar bij burgerrecht is dat nu nog
niet het geval.'
Gaat de databank iets veranderen voor
de justitiejournalistiek?
Landtsheere: 'Dat denk ik wel. Nu is het zo dat bepaalde
rechtbanken al geïnvesteerd hebben op vlak van communicatie.
Zo hebben ze een persmagistraat en een persgriffier. Dat loopt
op sommige vlakken vlot. Wij krijgen vaak als opmerking dat het
heel veel werk kost om een vonnis of arrest te pseudonimiseren,
omdat dat handmatig gebeurt. In die databank wordt dat
allemaal door artificiële intelligentie gedaan. Als je een dossier
automatiseert, dan ga je veel sneller een vonnis ter beschikking
hebben en ga je dat ook veel sneller kunnen overmaken aan
de pers. Het argument dat het voor een rechtbank te veel werk
is, valt dan al weg. In die zin denk ik dat het justitiejournalistiek
gaat vergemakkelijken. Daarnaast wil het ministerie van
25
Justitie dertien woordvoerders aannemen bij de parketten
en vijf woordvoerders bij de rechtbanken. Zij zullen dan
helpen de vonnissen en samenvattingen over te maken aan
de pers. Ik denk dat de pers daardoor veel sneller en vollediger op
de hoogte zal zijn van vonnissen en arresten.'

Hoe staan journalisten tegenover

de komst van de vonnissendatabank?
'Ik denk dat die heel bruikbaar gaat zijn', vertelt Koen Baten
(Het Laatste Nieuws). Ook Cedric Lagast (Het Nieuwsblad) denkt
er zo over: 'De onlinedatabank zal een handig werkinstrument zijn
voor journalisten', beaamt hij. 'Sommige vonnissen worden niet
meteen uitgesproken en dan is het soms moeilijk om de finale
uitspraak nog te achterhalen. 'Het kan nogal omslachtig zijn: naar
de persverantwoordelijke bellen die dat dan moet opzoeken. Er
zijn veel tussenstations en ik denk dat de vonnissendatabank alles
minder ingewikkeld gaat maken', aldus Baten.
Of de justitiejournalistiek met komst van de databank echt zal
veranderen, weet Baten niet. 'Ik denk dat we meer inzichten zullen
krijgen in een uitgesproken vonnis, omdat we veel meer over
de motivatie van het vonnis lezen. Op dat vlak kan het wel een
meerwaarde zijn', gaat hij verder. 'Er zal ook uitgebreider over zaken
bericht worden. Er zal meer achtergrond zijn. Al bij al sta ik er positief
tegenover. Ik denk dat het journalisten zal helpen', besluit hij. Lagast
vermoedt dat verslaggeving minder tijdrovend wordt. 'Als de
databank er komt en toegankelijk is voor journalisten, zal hij ons
werk sneller en efficiënter doen verlopen', rondt hij af.
 Achter het beeld
April
Fotograaf Jonas Roosens

Regenboog
‘De zondag begon als een andere, ik was die
dag stand-by voor het agentschap Belga. Kort
na de middag kreeg ik een telefoontje van
de redactie: busongeval E19 Brecht, richting
Nederland. Met de motor - mijn dagelijkse
transport, ik haat files - vertrok ik om via enke-
le omleidingen een halfuur later ter plaatse te
zijn. Na enige tijd werden we met de verzamel-
de pers bij het afgeschermde wrak toegelaten.
We wisten toen al dat er minstens één dodelijk
slachtoffer was, dus maakten we beelden
vanop een respectvolle afstand en volgens de
regels van het agentschap (geen bloed, geen
bloot, geen dood), alvorens het voertuig geta-
keld zou worden. Na het takelen kon ik onge-
hinderd tot vlakbij de bus wandelen, toen mijn
oog plots op een lichtvlek viel, een regenboog
op het plafond van de bus, waar je normaal
niet zo’n licht verwacht. De schoonheid ervan
stond in schril contrast met het gebroken glas
aan de ene kant en de bloedsporen aan de
andere. Met de geboorte van mijn dochter nog
vers in het geheugen dwaalden mijn gedach-
ten af naar de familie van wie een kind nooit
meer thuis zou komen. Omdat dit beeld weinig
echt journalistieke waarde heeft, stuurde ik
26
het niet in, maar ik voelde wel dat ik het moest
maken.’
27
 r
ei

cl
De
e
il d
inh
Re
RI P

RIP A
rn o
Meest geklikt Tweet Cover
van de maand van de maand van de maand

Journalistiek in Vlaanderen: een

woordvoerder die straks terug-
belt omdat hij nog 'een uurtje
fietsen voor de boeg heeft' :) Ik
geef hem in ieder geval geen
ongelijk op zo'n mooie dag

Sarah Declercq
@sarahdclrcq1

Zaterdag 16 april 2022

Ook woordvoerders genieten van het

mooie weer.

Krant van West-Vlaanderen

Bij het verbeelden van New York City grijpen
Tijdens Parijs-Roubaix brengt een
kunstenaars vaak terug naar de bekendste
overijverige supporter Yves Lampaert iconen zoals Central Park of het Empire State
ten val. Karl Vannieuwkerke schrijft Building. Voor de cover van The New Yorker
hem een open brief. beeldt kunstenaar Mark Ulriksen de stad
uit met een gemoedstoestand - het gevoel
dat een nachtelijke wandeling door de stad
oproept.
Geen blonde girl next door
meer in Flair
TRIGGER Na een alles veranderende enquête in 2020 besloot Flairhoofdredac-
Op 11 april 2022 zegt
fotografe Morgane Gielen trice Eva Van Driessche het roer om te gooien. Weg waren de mooie,
in Humo dat ze voor tijd-
schrift Flair werkt omdat blonde modellen en de dieetadviezen waar Flair om bekend stond.
het blad diversiteit en
inclusiviteit omarmt na
In plaats daarvan kwam er een veel breder vrouwbeeld aan bod. ‘We
een radicale ommezwaai denken dat we al ver staan, maar het zijn microstapjes die we hebben
een paar jaar eerder.
door Robbe De Witte
genomen’, aldus Van Driessche.

Waarom besloot Flair een paar jaar geleden om Ze steekt daar een nieuwe laag in omdat ze zelf ook
radicaal de koers te wijzigen en massaal in te met inclusiviteit bezig is. Zo mengen we netwerken
zetten op inclusiviteit? en krijg je een nieuwe vibe. Maar vandaag blijft
Eva Van Driessche: ‘We hebben in 2020 een grote het zoeken naar mensen. Een inclusieve blik start
enquête gedaan over het zelfbeeld bij Flairlezers. namelijk nog sneller als je een inclusieve redactie
Die resultaten waren slecht; het zelfbeeld bij de hebt, maar daar zijn we nog niet. Dat blijft een van
lezers lag laag en media worden daar deels onze grootste uitdagingen.’
verantwoordelijk in genoemd. Het grote probleem
was dat er blijkbaar een te typisch vrouwbeeld in
Flair voorkwam. We hebben vanaf dat moment
'Het grote probleem
was dat er blijkbaar
de belofte gedaan dat er een veel breder en
inclusiever vrouwbeeld in Flair moet komen. Ik vind een te typisch vrouwbeeld 29
het dan vreemd om halsstarrig vast te houden aan
het beeld van het mooie blonde meisje next door. in Flair te vinden was'
Dat was de gemiddelde vrouw die je zag in Flair.
Dat kan vandaag niet meer. Er zijn wel af en toe Waarom is het zo moeilijk om een inclusieve
nog zulke types van vrouwen in het blad te vinden, redactie te krijgen?
maar daar blijft het niet bij. Daarnaast hebben
Van Driessche: ‘Als ik sollicitaties openzet, komen
we rubrieken omgegooid, een restyling gedaan
er nog steeds dezelfde niet-diverse personen
en een mission statement geschreven dat door
op af. Ik zou kunnen zeggen dat ik daar niks aan
heel de redactie onderschreven werd. Die belofte
kan doen, maar dat is niet zo. We slepen namelijk
gaat over body positivity, maar ook inclusiviteit.
een jarenlange legacy mee. Niet-witte personen
Onze samenleving is divers en er zijn mensen van
voelden zich jaren niet thuis bij Flair en hadden
allerlei origines die zich ook willen herkennen in
geen affiniteit met het blad omdat ze zichzelf er niet
Flair. Dat is natuurlijk mooi gezegd, maar het is ook
in herkenden. Ik heb daar al moeilijke gesprekken
een enorme stap om te zetten. We zijn namelijk
met niet-witte stagiaires over gehad. Die zeggen
te laat met die inclusievere blik begonnen en die
namelijk dat het best beangstigend is om op
aanpassing vraagt tijd en moeite. Dat was moeilijk
een witte redactie te komen. Nu kunnen we zo
in het begin omdat het zorgde voor frictie, nieuwe
verwelkomend zijn als we willen, dan nog moeten
samenwerkingen en een steile leercurve. We zijn
we naar hen luisteren en proberen begrijpen
daar na die enquête mee gestart en momenteel
waarom ze dat eng vinden. Dus ik denk dat daar
proberen we zoveel mogelijk nieuwe mensen aan
een deel van het probleem zit en dat we hen tijd
te trekken die ook met inclusiviteit bezig zijn.’
moeten geven. Het is namelijk een echte stap om
de eersten te zijn.’
Zoals fotografe Morgane Gielen, die ervoor kiest
om niet-typische vrouwbeelden als modellen te
gebruiken voor haar foto’s. Pot Nivea
Van Driessche: ‘Klopt, Morgane is daar ook een Zijn er bepaalde rubrieken totaal aangepast?
voorbeeld van. Ze heeft een belangrijke rubriek Van Driessche: ‘We wilden vooral geen vakjes
opgenomen, die heet My Body and Me (n.v.d.r. afvinken waarbij we iedereen eens aan het woord
rubriek waarbij vrouwen poseren voor de camera lieten. In plaats daarvan tonen we net dat iedereen
en reflecteren over hun lichaam). De keuze voor haar in onze rubriek kan opdraven.
was duidelijk omdat ze iets toevoegt aan die rubriek.
30

“Niet-witte personen voelden zich jaren niet thuis bij Flair

omdat ze zichzelf er niet in herkenden”
(Foto: Eva Van Driessche)
Hiervoor verwijs ik terug naar de rubriek
My Body and Me. Er staat nergens dat
daar enkel vrouwenmodellen in moeten
poseren. Die rubriek staat open voor
iedereen. We hebben bijvoorbeeld al
een non-binair persoon of een man als
model gehad. Als we een bikinispecial
maken, staat daar ook al eens een man
in zwembroek in. Een ander voorbeeld
zijn onze reportages over liefde of
relaties. De briefing voor journalisten is
niet anders, maar breder. We vragen
niet drie keer naar een man-vrouwrelatie,
maar de journalisten vullen dat gewoon
zelf diverser in. Of kijk naar een rubriek
zoals Beauty, waarin we erop letten dat
een artikel over gekruld haar het ook
daadwerkelijk over alle types krullen
heeft, ook afrokrullen. Dat zijn allemaal
kleine aanpassingen zonder dat we er een
statement van maken.’
‘De aanpassing naar meer inclusiviteit
hebben we in het begin enorm in de verf
gezet. Anders toon je niet aan je lezers dat
je echt die bredere kijk neemt. Het proces
moet daarnaast natuurlijk verlopen;
daarvoor laten we ons adviseren. Zo blijkt
dat inclusiviteit ook zit in de cadeautjes
die soms bij de Flair zitten. We hadden
soms een actie met een gratis flesje
droogshampoo. Voor afrokrullen is dat
niet zo’n nuttig product. In plaats daarvan
is een pot Nivea of olie voor de huid veel
beter en die feedback nemen we dan
mee. Of een actie om naar de sauna te
gaan kan moeilijker liggen voor moslima’s,
wat in een brainstormsessie naar boven
kwam. Dan gaan we kijken naar wat wél
breder is en zo kwam er een actie met een
behandeling voor vollere wimpers. Het zijn
kleine stapjes, maar zo veranderen we
telkens een beetje.’
Is het bij sommige rubrieken makkelijker
om inclusiever te zijn? Of is het bij alle
rubrieken zoeken?
Van Driessche: ‘Het is vooral moeilijk omdat
alle journalisten in hetzelfde netwerk zitten
en we nog geen inclusieve redactie zijn. In
beeld ging dat sneller omdat daar minder
over het verhaal moet worden nagedacht.
In reportages ligt dat moeilijker.
De mensen moeten willen meewerken,
want je vertelt intieme verhalen. Bij
beeld zitten we dus al goed, maar bij de
reportages kan het beter.’
'We gaan nooit meer iets
schrijven over diëten of
figuurcorrectie'
Weg met diëten
Het is nu twee jaar geleden sinds de
bewuste enquête. Hoe kijkt u terug op die
periode? Bent u tevreden?
Van Driessche: ‘Wat ik op zich fijn vind,
is dat de hele redactie mee is in het
inclusieve verhaal. Soms zijn ze echt
gechoqueerd als ze andere bladen of
advertenties zien. Recent was er nog de
zwartepietenkwestie. Ik heb nu collega’s
die de scholen van hun kinderen
aanspreken en hen goede bronnen
aanreiken over het problematische
aspect van de traditionele Zwarte Piet. Dat
is nieuw en daar ben ik wel trots op. We
hebben ook een nummer gemaakt over
Pride (n.v.d.r. een naam voor de LGBTQ-
beweging) dat ik dan laat nalezen door
een expert in inclusieve communicatie.
We leren dus echt wel veel. Maar zijn we
al ver genoeg? Uiteraard niet. Het is een
gevecht dat je moet blijven voeren. De
grootste uitdaging is meer inclusiviteit
in reportages, vooral op vlak van self
love. Onze missie is vooral ervoor zorgen
dat vrouwen zich goed voelen in hun vel.
Ik denk dat we daar echt wel al zijn. We
gaan nooit meer iets schrijven over diëten
of figuurcorrectie. Dat is allemaal weg. Ik
denk dat het op vlak van andere etnische
diversiteit nog beter kan.’
Hoe ziet u de toekomst van Flair en
inclusiviteit in het blad?
Van Driessche: ‘Inclusiviteit gaat alsmaar
natuurlijker worden en meer vervlochten
zijn. Op een gegeven moment hoop ik dat
we er niet meer moeten over nadenken.
Maar daar zijn we nog niet. We moeten
nog even doorgaan met roepen en
mensen moeten zich blijven boos maken.
Kijk maar naar de enorme weerstand
tegen woke. We denken dat we al grote
stappen hebben gezet, maar eigenlijk zijn
het microstapjes. Het is ook de gebruiker
die bepaalt hoe de media evolueren. We
zijn niks zonder lezers. Dat beantwoordt
eigenlijk sowieso de vraag. We zouden
gewoon op den duur niet meer relevant
zijn en niet meer bestaan als we daar
geen rekening mee houden.’
Welke rol spelen adverteerders in de
toekomst van Flair? Door bewust niet
meer te schrijven over diëten, moet Flair
wel wat inkomsten mislopen, of niet?
Van Driessche: ‘Je zou het verwachten,
maar dat valt eigenlijk heel goed mee.
Op zich zijn adverteerders ons gewoon
gevolgd en hebben we daar amper
conflicten over gehad. Ik heb niet het
gevoel dat we heel veel inkomsten
31
mislopen door die zet. In plaats daarvan
zijn er andere samenwerkingen met
merken die ook op inclusiviteit willen
inzetten en daar dan bij Flair een goed
platform voor vinden.’
Angst
Hebt u een verklaring waarom het in
Vlaanderen zo traag gaat om meer
diversiteit in de magazines te krijgen?
Van Driessche: ‘Ik denk dat er veel angst
en onwetendheid is. Kijk naar de huidige
mediastructuren en de profielen die nu
aan het hoofd staan. Dat speelt mee in die
trage aanpassing. Je werkt in hetzelfde
netwerk en kijkt zelf niet verder. Daarbij
komt dat we jaren niet-inclusief gewerkt
hebben, waardoor we personen met
een diverse achtergrond niet als publiek
hebben. Ik vind het ook logisch dat ze
geen magazines lezen waarin zij niet
weerspiegeld worden. Mensen gaan niet
van de ene op de andere dag zeggen dat
Flair nu het tijdschrift is dat ze willen lezen
omdat het inclusiever geworden is. Dat
alles heeft tijd nodig en die is er niet altijd
in de magazinewereld.’
 Brengt de journalistiek meer
vrouwen naar tech?
TRIGGER
Op 26 april 2022 interviewt
Villa Media de oprichtster
van Techgirl.nl, Anke
Horstman. Ze laat
weten dat ze nog steeds
te weinig vrouwelijke
invalshoeken ziet in
technieuws.  
door Charlotte
Vandegehuchte
De techwereld en -redacties lijken een mannenbastion. De sec-
tor is al een tijd op zoek naar meer vrouwen en ook op de tech-
nologieredacties zit de verhouding best scheef. Hoe komt dat?
En kan de journalistiek hierbij helpen? Rein Meirte is oprichtster van
Clusity, een vzw die vrouwen in tech ondersteunt. Els Bellens is al
15 jaar techjournaliste en momenteel redacteur bij DataNews.
Samen delen ze hun inzichten.
Wat opviel bij een rondvraag: er zijn weinig dan een vrouw. Ik gebruik trouwens bewust het
vrouwen in tech in het algemeen. woord ‘kans’. Er zijn gelukkig ook mensen die zich
Hoe komt dat? hiervan bewust zijn en daar belang aan hechten.
Rein Meirte: 'Er zijn een paar oorzaken. Een eerste De enige manier om die bias te doorbreken is
punt is stereotypes in onze maatschappij, waar door daarbij stil te staan, want je kan die bias niet
we al van jongs af aan mee in aanraking komen. uitzetten. Je kan die alleen benoemen.’
Enerzijds: technologie is iets jongensachtig
voor gamers of nerds. En anderzijds: waar zijn ‘En dan is er ook nog het concept van de ‘verborgen
meisjes goed in? Waar zijn jongens goed in? arbeidsmarkt’. Rekrutering of nieuwe instroom
Meisjes kiezen vaak zorgende rollen en gaan gaat vaak via het eigen netwerk. Ongeveer 70 tot
voor studierichtingen waar ze een impact mee 80% van nieuwe instromers in een bedrijf komt niet

32 kunnen maken. Terwijl jongens meer kijken naar

inhoud en hun dagdagelijkse taken. Er leeft
een idee dat in technologie werken niet zo’n
zorgend, impactvol beroep kan zijn. Ook al kan
je misschien met een AI-algoritme meer levens
redden dan je als dokter kan.'
‘Verder is er ook de ’affinity bias’, waar we bij Clusity
ook onderzoek naar doen. ‘Affinity bias’ is een bias,
een vooringenomenheid, die stelt dat je mensen
die op jezelf lijken eerder of sneller zal vertrouwen,
ermee bevriend zal worden of in je netwerk zal
opnemen. Als je aan de meeste mensen vraagt
wie de vijf of tien vrienden zijn die het dichtst bij
hen staan en dus niet tot hun familie behoren,
merk je vaak dat het gaat over mensen binnen
hetzelfde geslacht, met dezelfde huidskleur of in
dezelfde leeftijdscategorie. Het gebeurt al van
jongs af aan dat mensen in een vriendengroep op
elkaar lijken. Dat zie je ook in de latere doorstroom
zoals studiekeuze: die beslissing gebeurt vaak in
groep. Als je als enig meisje in een groep jongens
gaat zitten, wat vaak het geval is in IT-studies, dan
ben je sneller geneigd om een andere keuze te
maken. Omdat je in je netwerk het gevoel hebt dat
je ergens bijhoort.’
‘Het is trouwens heel waarschijnlijk dat die affinity
bias ook op redacties voorkomt. Als je als journalist
iemand interviewt, is de kans reëel dat je iemand
gaat vertrouwen of interessanter vinden die op
jezelf lijkt. Dus als jij een mannelijke techjournalist
bent, is de kans groter dat je een man benadert
via een officiële vacature of via een recruiter, maar
via het netwerk van de mensen die al in dat bedrijf
zitten. Ook bij de Cronos group (n.v.d.r. waar Clusity
een onderdeel van is) is gebleken dat 80% van de
rekrutering verloopt via het netwerk. Als je daar die
affinity bias aan toevoegt, kom je eigenlijk in een
soort van vicieuze cirkel. Zelfs voor niet-technische
rollen, zelfs voor bedrijfjes die misschien volledig
in consultancy zitten, maar bijvoorbeeld iemand
zoeken voor een marketingrol. Als dat bedrijf
volledig mannelijk en volledig blank is en volledig
jong of oud, dan is de kans heel reëel dat een
nieuwe werknemer precies aan datzelfde profiel
zal beantwoorden.’
‘Daarom willen wij vrouwelijke rolmodellen naar
voren schuiven om de stereotypes te kunnen
doorbreken en inspiratie te geven. Wij doen
dat op Clusity via onze ’bloom stories’. Dat zijn
interviews met vrouwen in tech. Daar gaan
we zeer breed in om weer te geven dat je heel
vaak in technologie kunt starten vanuit een
niet-technische rol. Vervolgens kan je beetje
bij beetje jezelf bijscholen om naderhand wel
een technische rol op te nemen. Je hoeft geen
bachelordiploma in IT te hebben om iets in tech
te kunnen doen. We hebben ook verhalen van
mensen die communicatie of kunstgeschiedenis
studeerden en later in een rol van projectmanager
of businessanalist terechtkomen. Op die manier
gaan ze zich verdiepen in de technische kant.’
 ‘Het is hier dat de journalistiek een
belangrijke bijdrage kan leveren: perceptie
wijzigen, rolmodellen leveren, stereotypen
doorbreken en awareness creëren. Het is
ook een kans om een beeld te scheppen
dat inclusiever is en om aan ‘selffulfilling
prophecy’ te doen. Als dat het beeld is
dat je weergeeft, denken mensen dat de
technologiesector ook zo is, waardoor ze
ook zo wordt ingevuld.’
Waarom zijn er meer vrouwen in
technologie nodig?  zoveel specifieke techredacties zijn er nu
Meirte: ‘Technologie is de economisch
meest welvarende sector. Het is de sector
met het meeste geld, jobzekerheid en open
posities. Als vrouwen nu de boot missen,
kan er nog een grotere economische en
financiële kloof ontstaan tussen de twee
34 geslachten.’
‘Maar ook: in de technologie zelf werk
je met heel veel innovaties en nieuwe
producten die ontwikkeld worden.
Technologie zit in alle sectoren. Je kunt
niet meer in een bakkerij, een school
of een ziekenhuis werken zonder in
contact te komen met technologie. Dus
al die producten, codes, algoritmes,
data worden vandaag allemaal door
een homogene demografische groep
gemaakt. Mannen. In dit geval vooral
blanke mannen. Vaak hebben al die
producten dan ook dezelfde blind spots.
Je kan jezelf niet altijd verplaatsen in de
schoenen van iemand anders.’ ‘Tot slot
is er natuurlijk de krappe arbeidsmarkt.
Als alleen mannen in technologie zouden
werken, zouden er nog te veel open
vacatures zijn. Dus we hebben gewoon
ook vrouwen nodig.'
Is er nog een reden waarom er minder
vrouwen op techredacties te vinden zijn?
Els Bellens: ‘Dat er minder vrouwen in de
techwereld zijn, heeft zeker een invloed
op het aantal vrouwen op techredacties.
Vrouwen lijken zich inderdaad minder
aangetrokken te voelen tot dit vakgebied.
Daarom werken we mee aan evenementen
en meetings om meer vrouwen in tech
samen te brengen.’
‘Op internationaal vlak zijn er wel wat
meer vrouwen. Maar in de vijftien jaar dat
ik dit doe, leken er altijd maar één of twee
anderen in dit vak te werken. Terwijl er
altijd een stuk of vijftig mannen zijn.
De verhouding kan vrij snel veranderen als
er hier en daar een paar vrouwen worden
aangenomen. Die journalistiek is zoveel
kleiner dan de algemene IT-markt. Als
je meer vrouwen wil, heb je er maar een
paar meer nodig om in te stromen. Want
ook weer niet.’
'Tot 80% van nieuwe
instromers in een bedrijf
komt niet via een officiële
vacature of via
een recruiter, maar via
het netwerk'
Rein Meirte (Clusity)  uit te leggen in mensentaal.’
‘Techjournalisten komen ook meer vanuit
de softe, taalkundige opleidingen. Ik
ben gewoon germanist of taalkundige.
Mensen worden journalist ‘in iets’ vanuit
een soort interesse. Ik heb journalistiek
gestudeerd op VLEKHO. Een groot deel
van de studenten in die opleidingen wil
sportjournalist worden. Er zijn ook best wat
vrouwen die voetbal willen coveren en met
sport bezig zijn. Dat is ook zo voor thema’s
als fashion, binnenland of politiek. Dat
zijn ‘typische of voor de hand liggende’
redenen. Maar technologie an sich is een
passie die mensen gewoon minder lijken
te hebben.’
Het is dus vooral een gebrek aan
interesse?
Bellens: ‘Ik denk niet dat veel mensen die
journalistiek studeren denken dat ze later
in hun carrière over boekhoudsoftware
zullen schrijven. Pas op! Dat is boeiend.
(lacht) Daar zitten ook leuke verhalen in.
Maar het is niet iets dat je zomaar zou
kiezen. Zo zijn er nog jobs die je initieel niet
zou kiezen, tenzij je weet wat het inhoudt.
Zoals projectmanager, daar moet je ook
eerder ‘via via’ in terechtkomen. Dat zijn
ongetwijfeld heel boeiende jobs, maar
het is niet iets wat een tiener motiveert of
inspireert tot een carrière. Het heeft te
maken met iemand die een stuk leest of
een YouTubefilmpje ziet en denkt: ‘dat wil ik
ook doen’. En dat is iets wat redelijk weinig
voorkomt binnen de technologische
sector. Vaak als je als jong meisje interesse
hebt in tech, word je IT’er. Dat verdient veel
beter. Je moet dus een dubbele passie
hebben: geïnteresseerd zijn in tech en
erover willen schrijven.’
Maar heb je als student journalistiek
voldoende kennis om op een
techredactie te werken?
Bellens: ‘Je moet niet per se uit de tech
komen om techjournalist te worden. Je
moet je natuurlijk wel wat inlezen. Maar die
nieuwsgierigheid om te blijven leren, moet
je in elke journalistiekvorm hebben en
zeker in niches. Het is ook je job om dingen
‘Er zijn heel veel gespecialiseerde jour-
nalisten die over heel rare onderwerpen
schrijven. Niet iedereen kan elke dag over
Jan Jambon schrijven. Op een bepaalde
manier is het iets makkelijker om op die
nicheonderwerpen te komen. Dat is een
vak apart, een heel leuk vak. Ik denk dat
als je voetbaljournalist wilt worden, de
concurrentie groter is. Terwijl als jij bij wijze
van spreken over logistiek wilt schrijven,
je dat gewoon kan doen. Daar zitten ook
boeiende verhalen in als je ze zoekt.’
‘Die interesse komt wel vaker vanuit
jongens die in gadgets geïnteresseerd
zijn. Een beetje hetzelfde als met de STEM-
opleidingen. Meisjes lezen misschien
minder techjournalistiek, omdat zij met
andere dingen bezig zijn. Net als bij de
bredere techwereld in het algemeen:
meisjes lijken minder geïnteresseerd.’
‘Het is wel zo dat ons doelpubliek
voornamelijk mannelijk is. Wij schrijven
voor IT'ers en de meeste IT'ers zijn mannen.
Rein Meirte op ‘Meet Inspiring Female Engineers’
(foto: Jonathan Ramael) 
In het beste geval 70%, in het slechtste geval 95%. We hebben
redelijk veel aandacht voor vrouwen, zeker carrièregericht. Maar
als je naar pure, redelijk neutrale berichtgeving kijkt, merk je dat
het vooral mannen interesseert.'
'Je moet niet per se uit
de tech komen om
techjournalist te worden'
Els Bellens (DataNews)
'Dat is bijvoorbeeld zo als het gaat over wat een toestel doet,
welke nieuwe software er is of over ‘quantum computing’. Wat
zeker niet wil zeggen dat je niet moet proberen meer vrouwen aan
bod te laten komen. Een van mijn betere interviews over ‘quantum
computing’ was met een Nederlandse, vrouwelijke expert die dat
beter heeft uitgelegd dan iemand anders ooit heeft gedaan.’
‘Ik vind het wel belangrijk qua invalshoeken om minstens zoveel
mannen als vrouwen aan bod te laten komen. Niet steeds
dezelfde experts, niet altijd meneer professor, maar ook eens
mevrouw professor. En die vrouwen dan ook zover krijgen om een
interview te geven, want zij vinden vaak dat iemand anders het
beter kan…typisch vrouwelijk. Het gaat hier trouwens niet alleen
over vrouwen, gewoon diversere stemmen zijn nodig.’
35
Hoe kwam u zelf in deze wereld terecht?
Bellens: ‘Mijn interesse kwam vanuit mijn hobby als gamer.
Ik wou me eigenlijk verdiepen in gamejournalistiek, maar in
België is die minder aanwezig. Zo rolde ik in het bredere thema:
techjournalistiek. Ik denk dus dat je voor dat soort redacties bijna
altijd zij-instromers gaat hebben zoals ik, die eerst journalist willen
worden en vervolgens zichzelf zullen afvragen in wat precies. Ik
heb de indruk dat veel van de vrouwen op techredacties daar
‘toevallig’ terechtkomen. Zij hebben bijvoorbeeld al journalistieke
ervaring en besluiten plots dit te doen, soms gewoon omdat er
een vacature is.’
‘Ik heb niet het gevoel dat ik anders behandeld word als vrouw.
Als journalist krijg je meestal mensen voor je die een zekere
opleiding gehad hebben in omgaan met de pers. In de voorbije
vijftien jaar heb ik nog maar één of twee keer het gevoel gehad
dat ze dachten dat ik niet wist wat ik daar kwam doen. Maar dat
is ondertussen al ongeveer tien jaar geleden. Ook omdat het een
wereld is die door de prangende arbeidsmarkt er zich redelijk van
bewust is dat ze nood heeft aan die diversiteit. Het is vermoedelijk
anders in de financiële wereld bijvoorbeeld, omdat daar minder
nood is om die markt breder te maken.’
Achter het beeld
Mei
Fotograaf Stefaan Beel

Perfecte zomerdag
‘StressFactor Live is een organisatie die live-
optredens verzorgt met de hulp van scholen.
Dit keer was het de beurt aan de Vrije Middel-
bare School Roeselare om eens goed uit zijn
dak te gaan op een mooie zomerdag.
De foto is genomen tijdens een optreden van
Gers Pardoel, terwijl hij het liedje
“Louise” zong. De school ging uit de bol.
Hier keken de leerlingen en de leerkrachten
enorm naar uit. Het was dan ook het afsluiter-
tje van dat spetterende feest. Iedereen heeft
enorm genoten van die dag.’
 d
ar
eia
sB
Ro

Ee r s
te a
pe
np
kk o
en
in
Be
gi

l
ë

Meest geklikt Tweet Cover

van de maand van de maand van de maand

Ik wil echt niet die persoon

zijn maar goodiebags voor
studenten vullen met 3/4e
alcohol is echt problematisch

Vanilla:)
@annaliviasm

Zaterdag 7 mei 2022

We leven in tijden waarin universiteiten

alcohol uitdelen aan studenten.

Doorbraak
Advocaat Miscaël Modrikamen wijst Het Britse foodmagazine Pit brengt voedsel-
minister Frank Vandenbroucke erop dat verhalen van over de hele wereld. Met een
de vaccinatieplicht in de zorgsector een speciaal aardappelnummer focust het op
verhalen van de couch potato tot het perfect
wetenschappelijk wankele basis heeft.
gebakken broodje. Een doodgewone aard-
Modrikamen verwijst naar de strafrech-
appel wordt getransformeerd tot Potatohead
terlijke aansprakelijkheid van alle federa- Polly als cover girl.
le regerings- en parlementsleden indien
de plicht wordt doorgevoerd.
Beeldbombardement:
omgaan met schokkende
beelden op de redactie
TRIGGER Het nieuws confronteert ons steeds meer met schokkende beelden.
In een artikel van
het Nederlandse Villame- Journalisten, monteurs en beeldredacteurs staan vaak in de eerste linies
dia op 8 mei 2022 lichten
drie beeldredacteurs aan om die beelden te zien, en dat kan mentaal zwaar doorwegen. Achteraf
de hand van een foto
de oorlog in Oekraïne
een uurtje Tetris spelen zou de impact van schokkende beelden al kun-
toe. Ze getuigen hoe zij nen verminderen, maar die techniek is bij de redacties nog onbekend.
bepalen welke beelden
toelaatbaar zijn voor We vroegen aan Erik de Soir, traumapsycholoog, en Goran Verluyten,
het publiek en hoe zij
ervoor zorgen dat ze journalist en redacteur bij de Vranckxredactie, hoe journalisten in Vlaan-
geen psychische klachten
krijgen.
deren omgaan met die stortvloed aan gruwelbeelden.
door Katelijne Verhelst
‘Journalisten op de redactie komen steeds meer zelf op voor dat soort voorbereiding.’ Volgens de Soir
in contact met schokkende beelden, en ook zijn de monteurs en beeldredacteurs ook wat een
meer op een spontane manier’, zegt Goran vergeten groep. ‘Ik ben al meer dan 25 jaar bezig
Verluyten. ‘We nemen de hele dag Twitter, obscure met de begeleiding van journalisten die vertrekken
Telegramkanalen en andere sociale media door op
zoek naar nieuws, en worden daarbij automatisch
naar of terugkomen van oorlogsgebieden en
telkens heb ik alleen maar gewerkt met het anker,
39
geconfronteerd met die beelden. Vooral op de geluidstechnicus en de cameraman.’
Redditkanalen gaan er momenteel heel wat
beelden van de oorlog in Oekraïne rond. Meestal
gebeurt het ook in de heat of the moment. We 'Mensen die zonder ervaring
zijn vaak met andere dingen bezig die niet per se met een camera naar
expliciet zijn, maar dan breekt er ergens een oorlog
uit en gaan we meteen aan de slag. Er is dan
oorlogsgebied trekken:
weinig tijd om ons op schokkende beelden voor te dat moet ooit slecht aflopen'
bereiden.’ Erik de Soir (traumapsycholoog)

Weinig of geen voorbereiding De blootstelling aan gruwelbeelden van journalisten

Ook bij journalisten in oorlogsgebied gaat er volgens
Erik de Soir minder voorbereiding aan vooraf.
Hij begeleidt al meer dan 20 jaar terugkerende
journalisten- en diplomatenteams, maar merkt
dat er de laatste tijd steeds minder aandacht naar
opvolging gaat. ‘Ik zie tegenwoordig veel meer
cowboys. Gevestigde waarden in de journalistiek
kregen vroeger bijvoorbeeld een zesdaagse
training bij Defensie, gefocust op EHBO, de gevaren
van stedelijke guerrilla en straatgevechten,
crisispsychologie en onderhandelen. Tegenwoordig
vertrekken ook mensen zonder specifieke ervaring
met een camera naar oorlogsgebied. Dat kan niet
anders dan ooit slecht aflopen. Redacties staan
zelf niet meer echt in voor de opleiding van de
mensen die voor hen verslag uitbrengen. De tijd
dat iedereen voor de grotere zenders of media
in loondienst werkte, is voorbij en tegenwoordig
werken mensen meer freelance. Ze draaien dus ook
die op gevaarlijk terrein verslag brengen is veel
groter. Toch zijn zij volgens de Soir wel voor een deel
beschermd door een functioneel schild van stress.
Daardoor is hun weerbaarheid tijdelijk groter dan
in normale omstandigheden. ‘Die bescherming
hebben de medewerkers op de redactie niet, maar
ze kunnen er wel voor zorgen dat ze de nodige
afstand bewaren als ze beelden bekijken’, aldus de
Soir. ‘Je kan leren om je blootstelling te beperken
en niet te kiezen voor de full-blown impact. Bij een
gerechtelijk dossier wordt er eerst al scrollend door
het beeldmateriaal gegaan, zonder in detail stil te
staan bij bepaalde stukken. Dat kan je ook doen
bij het bekijken van gruwelbeelden. Ga er eerst
versneld door en dan weet je al ongeveer wat de
content is en in een volgende stap kan je kiezen wat
je wil zien. Het geluid kan je afzetten en bepaalde
passages kan je doorspoelen.’
 Hard vel
‘Hoe vaker je zulke beelden ziet, hoe meer je eraan went en hoe
minder het je iets doet’, vertelt Verluyten. ‘Het verschilt natuurlijk
wel van beeld tot beeld. Wat we nu in Oekraïne te zien krijgen,
is anders dan wat we destijds bij IS moesten verwerken. Er is
een verschil tussen iemand zien neergeschoten worden of
iemand de keel zien overgesneden worden. Op de redactie
herinnert iedereen zich dezelfde vier of vijf beelden, ook vooral
omdat het daarbij soms over journalisten ging. Internationale
collega’s van Rudi Vranckx, die hier ook op de redactie zouden
kunnen rondlopen, werden terechtgesteld. Ik herinner me
ook nog een beeld van een Jordaanse piloot die door IS
gevangengenomen en in een kooi in brand gestoken werd. Zulke
beelden staan op je netvlies gebrand. Ik laat mijn slaap niet voor
die beelden, maar ik vergeet ze ook nooit meer.’

Hoewel de Vranckxredactie zich niet expliciet voorbereidt op

zulke beelden, letten Verluyten en zijn collega’s wel op elkaar
als het te zwaar wordt. ‘We zijn een klein team, dus het zou geen
probleem zijn als collega’s aangeven dat ze iets niet willen doen
of er zich op willen voorbereiden. De meesten op onze redactie
kunnen wel genoeg afstand nemen van schokkende beelden.
Rudi kent de gevoeligheden en weet wat het is om die beelden
in het echt te zien. Hij weet welke impact ze hebben en zou zeker
openstaan voor voorbereiding hierop.’

'Hoe vaker ik schokkende

beelden zie, hoe minder
ze mij iets doen'
Goran Verluyten (redactie Vranckx)
40
Videogame als verwerkingstechniek?
Niet alleen een goede voorbereiding, maar ook
verwerkingstechnieken nadat je de beelden bekeek, kunnen
mentaal helpen. Volgend een Brits onderzoek van Kate Porcheret
zou achteraf een videogame spelen waarbij je hard moet
nadenken de impact verminderen. Die techniek is volgens de Soir
niet bekend bij redacties. ‘De enigen die dat echt gebruiken zijn
de Case Officers van Child Focus als ze aan taxatie van beelden
van kinderpornografie doen. De blootstelling is beperkt tot één
uur en ze zetten ook het geluid af om de afstand groter te maken.
Daarna gaan ze in de snoezelruimte Tetris spelen. Het gaat niet
specifiek over het spel, maar wel over de cognitieve belasting die
het spel veroorzaakt. Daardoor wordt het simultaan doorschrijven
van het traumaspoor naar het geheugen bemoeilijkt.’ Op de
oorlogsredactie proberen ze vooral de beelden te minimaliseren,
er zich van te distantiëren en er niet te veel over na te denken.
Ook op een luchtige manier erover praten met collega’s, maakt
het omgaan met de beelden veel gemakkelijker en minder pijnlijk.

De redactie-Vranckx vindt het belangrijk dat het publiek die harde

beelden ziet. ‘Veel mensen snappen nog altijd niet wat oorlog
is, omdat de media hen tegen oorlogsbeelden beschermen.
Wij nemen daar een extremer standpunt in en gebruiken meer
expliciete beelden, omdat we willen tonen hoe oorlog eraan
toegaat’, zegt Goran Verluyten. Meer dan de beelden, zijn vooral
de verhalen erachter moeilijk. ‘Horen hoe iemand zijn familie
verloor en achternagezeten wordt door de Taliban, dat komt
harder binnen. Zulke verhalen zijn emotioneel en psychologisch
veel zwaarder dan de beelden op internet waar mijn generatie al
zo nuchter naar kijkt.’
Goran Verluyten
(foto: Geert Van Hoeymissen/ VRT)

Erik de Soir
(foto: Karl Hemerijckx)
Achter het beeld
Juni
Fotograaf Joris Casaer
Jongensdroom
‘Of ik geen zin had om met dEUS
naar Bologna te vliegen voor een
fotoshoot? Die vraag werd me -
geheel onverwacht - begin 2022
gesteld door het management van
dEUS. Ik moest even met m’n ogen
knipperen. Ik keek m’n telefoon vol
ongeloof aan toen ik die woorden
m’n richting hoorde uitwaaien.
Zelden heb ik zo snel en zo volmon-
dig "JA" gezegd als toen. Enkele
weken later stapte ik samen met de
band op een vliegtuig om hen drie
dagen lang te volgen tijdens, voor
en na hun optreden in Bologna, die
wondermooie stad met de oudste
universiteit van de wereld. Als tie-
ner heb ik uren, dagen, misschien
zelfs weken gesleten met ellen-
lange luistersessies van hun toen
nog compacte back catalogue.
Wandelend door de straten van
Bologna naast founding fathers
Tom Barman en Klaas Janzoons
moest ik me regelmatig in de wang
knijpen van ongeloof. Deze foto is
genomen op onze laatste dag in
Bologna, drie uur voor onze vlucht
terug naar België. Door een erg
gevuld programma had ik nog niet
echt veel momenten gehad waar-
op de band samen was. Ik was dus
best zenuwachtig. Na drie dagen
had ik nog niet de beelden die ik
wou, maar daar, tijdens die lunch,
viel alles op z’n plaats. Locatie,
band en sfeer vloeiden samen tot
één geheel. Tijdens de taxirit naar
de luchthaven gierde de adrena-
line door m’n lijf. Ik had dEUS gefo-
tografeerd, in Bologna. Kan het ooit
nog beter worden dan dit?’
43
 and
e rl
ed
i nN
rt
oo
sp

nt
to
es
ot
pr
of
ks t
S ti

Beslis
sin
gH
oo
ge g
ec r
ht
sh
of
VS
ov
er
ab
or t
us

Meest geklikt Tweet Cover

van de maand van de maand van de maand

Abortusverbod, transgender-
haat, homofobie, uitsluitingen
van minderheden, opkomst van
extreem rechts. “Liefde wint,”
zeggen ze toch? We creëren
steeds meer een wereld vol haat
en woede en disrespect.

Daniël Zevenbergen
@DZevenbergen

Vrijdag 24 juni 2022

Oproep voor meer positiviteit

Cosmopolitan gebruikt als eerste magazine

een cover die volledig door artificiële intelli-
gentie is gegenereerd. Beeldgenerator DALL-E
Subbacultcha 2 ontwerpt op basis van een concrete prompt
Subbacultcha interviewt soundcompo- het beeld.

ser Ellen Arkbo, naar aanleiding van haar

optreden/geluidsinstallatie in De Singel.
Hoe zien titels eruit anno 2023?
De kop onder de loep
TRIGGER
De krantenkop is allang
niet meer zo ‘sec’ en
zakelijk als jaren geleden.
Sterker nog, zelfs ‘chique
dagbladen’ deinzen
tegenwoordig niet meer
terug voor een knipoog
of een kleine taalgrap.
Dat blijkt uit een artikel
van Villamedia, gepubli-
ceerd op 14 juni 2022.
door Renzo Foncke
Bart Eeckhout,
hoofdcommentator bij
De Morgen
(foto: Eva Beeusaert)
De ideale titel verzinnen bij een artikel is een kunst op zich. Het belang van
een goede titel valt bovendien niet te onderschatten want hij zorgt er na-
melijk voor of een artikel al dan niet wordt gelezen. Verder is er een groot
verschil tussen digitale koppen en krantenkoppen. Bovendien duiken er
heel wat merkbare trends en technieken op, zoals het gebruik van citaten
en beeldspraak. Enkele journalisten geven hun visie op het gebruik van
titels in de Vlaamse berichtgeving.
Beeldspraak in titels lijkt populairder te worden, al
kunnen we dat niet met zekerheid vaststellen. Als je
er begint op te letten, dan zal je het wel merken: titels
met alliteraties, woordspelingen en sluwe grapjes
duiken overal op, mogelijks meer dan vroeger. Karin
De Ruyter, ombudsvrouw van De Standaard, spreekt
over een evolutie van institutionele berichtgeving
naar een meer menselijke berichtgeving. Volgens
haar is het standpunt van ‘de gewone mens’
steeds belangrijker: als burger, als cultuurbelever
en als mens met hoogte- en dieptepunten. ‘Of
dat nu direct invloed heeft op de titels weet ik niet,
maar we kunnen natuurlijk niet ontkennen dat het
aantrekken van de lezer de belangrijkste functie is
van de titel’, zegt De Ruyter.
Duidelijkheid krijgt voorrang
‘Het gebruik van beeldspraak kan zeker helpen om
de titel aantrekkelijker te maken, maar een krant
is geen Suske en Wiske-album. De titel moet in
eerste instantie simpelweg de juiste informatie
geven. Het gebeurt nog te vaak dat sommige titels
hun beloftes niet kunnen waarmaken en dan blijft
de lezer met een onvoldaan gevoel achter,’ zegt
Bart Eeckhout, hoofdcommentator bij De Morgen.
In tijden waarin nieuws veel minder zakelijk is
geworden, is de belangrijkste voorwaarde voor een
goede titel nog altijd dat het onmiddellijk duidelijk
is waarover het artikel zal gaan. Ook volgens Astrid
Houthuys, chef eindredactie van De Standaard, is
duidelijkheid prioritair: ‘Ik vraag soms aan mijn
eindredacteurs of ze het artikel zelf zouden willen
lezen op basis van de titel. Hierdoor zal je snel inzien
dat zaken zoals abstract woordgebruik en gebruik
van vakjargon niet gepast zijn.’
Kritiek op titels
De Ruyter merkt op dat mensen kritischer zijn
geworden tegenover titels. ‘De meeste mails die
ik krijg, gaan over de titelkeuze bij een artikel’, zegt
ze. "Meestal hebben de lezers kritiek op titels die
te tendentieus overkomen of titels die niet stroken
met wat er in het artikel zelf wordt gezegd." Een titel
moet de lezer warm maken en uitnodigen om het
artikel te lezen, maar dat mag niet ten koste gaan
van de duidelijkheid ervan en al zeker niet leiden
tot clickbait. De Ruyter geeft enkele voorbeelden
waar het soms misloopt: ‘Factchecking is met het
verdwijnen van Donald Trump uit het nieuws een
beetje op de achtergrond geraakt. Wat is de meest
logische titel voor een factcheck? De quote die je
gaat factchecken zou je denken. Als die uitspraak
dan uiteindelijk niet klopt, verkondig je eigenlijk fake
news in je titel. Die kritiek is heel goed aangeslagen
op de redactie. Een ander voorbeeld is het gebruik
van citaten in titels. Journalisten maken er ook
meer en meer gebruik van. Soms iets te veel naar
mijn mening’, lacht De Ruyter. ‘Neem nu een artikel
waarbij ze mensen hun mening vragen over de
coronamaatregelen van de overheid. Je interviewt
vijf mensen. Vier daarvan stellen zich positief op en
45
één persoon negatief. Een titel met het negatieve
citaat is de meest sprekende, maar hij strookt
niet met de werkelijkheid. Daar moet je dus mee
opletten’.
‘Het gebeurt nog te vaak dat
titels hun beloftes niet kunnen
waarmaken’
Bart Eeckhout (De Morgen)
Digi-koppen vs. krantenkoppen
‘Het grootste verschil tussen koppen in de krant
en koppen online is dat je in de krant onmiddellijk
een visuele kijk hebt over het hele artikel inclusief
inleiding, streamers en eventueel foto’s. Daarom zijn
krantenkoppen meestal summierder en poëtischer
dan de koppen op onlinemedia’, vertelt Houthuys.
De titels van onlineartikels staan eenzaam, soms
met een korte inleiding erbij, op de homepagina
van een nieuwsmedium. Er ligt dus meer druk op de
titel zelf. Hij moet dus duidelijk genoeg zijn zodat de
lezer zonder context zich er iets bij kan voorstellen.
‘Je krijgt dan soms wel extreem lange titels die zelf
bijna op een inleiding lijken’, vertelt Houthuys. Het
is belangrijk dat journalisten voor onlineartikels ook
een goede SEO-titel opstellen (n.v.d.r Search Engine
Optimization).
 Dat is de titel die in de titelbalk verschijnt van je browser. Meestal
is dat dezelfde titel als die van het artikel, maar dat kan ook
verschillen. Doordacht woordgebruik is heel belangrijk bij zo’n
SEO-titel. Het gebruik van relevante zoekwoorden zal ervoor
zorgen dat de link sneller te zien is in het algoritme van Google.
‘Google is een essentiële aanvoerbron van lezers voor onze
nieuwssite. We spelen daar ook bewust hard op in’, concludeert
Houthuys.

‘De meeste mails die ik krijg

gaan over kritiek op de titelkeuze
bij een artikel’
Karin de Ruyter (De Standaard)

Meten is weten
Onlinenieuwsmedia kunnen via digitale meetsystemen weten
welke titels er in de smaak vallen en welke niet. Ze houden hier
dan ook zeker rekening mee want een nieuwsmedium blijft
in eerste instantie een bedrijf dat winst wil maken. ‘We mogen
die uitkomsten van die data-analyse natuurlijk niet negeren
want dat zou slecht zijn vanuit commercieel oogpunt’, vertelt
Bart Hikspoors, chef eindredactie van De Morgen. ‘Tegelijkertijd
mag dat niet de bovenhand nemen want dan loop je het risico
te veel ‘sensatie’ te krijgen’, voegt hij toe. Wat populair lijkt te
Karin De Ruyter,

46
zijn op onlinemedia durft ook wel eens door te sijpelen naar de
ombudsvrouw van De Standaard
papieren krant. Dus die metingen zijn voor beide mediavormen (foto: Fred Debrock)
gunstig. Toch blijf je wel met die technische beperkingen zitten
in een krant, zoals de beperking van het aantal tekens per artikel,
inclusief de krantenkop.

Bart Hikspoors,

chef eindredactie van De Morgen

(foto: Eva Beeusaert)

Tips voor een ideale titel door Astrid Houthuys,
chef eindredactie van De Standaard:
1. De titel moet duidelijk zijn. Dat is zeker het
geval bij digitale titels, want die staan
zonder enige context online.
2. Onlineartikel? Zorg ervoor dat het vindbaar
is op Google door middel van een goede
SEO-titel.
3. Gebruik liever een concrete titel dan een
abstracte.
4. De titel mag prikkelend zijn en nieuwsgierig
maken. Dat kan via iets concreets, maar
ook via een woordspeling, een grapje of
een alliteratie.
Astrid Houthuys,
chef eindredactie van De Standaard
(foto: Alexander Meeus)
5. Een goede titel maakt iets los bij de lezer:
interesse, nieuwsgierigheid, boosheid
of empathie. Je kunt dus al eens op de
emotie spelen, maar je mag de lezer niet
op het verkeerde been zetten.
6. Clickbait is niet duurzaam. Een artikel moet
geven wat de titel belooft, want anders
haakt de lezer op den duur af. Dat kan ook
leiden tot een vertrouwensbreuk.
7. De titel hangt af van het journalistieke
genre van het artikel.
47
 Planten op redacties

Laat ons een blad

dat nog groen is
TRIGGER Planten zijn niet alleen hip, ze krijgen ook positieve eigenschappen
toegedicht. Al in 1981 leverde een onderzoek in een ziekenhuis in
Op 2 mei 2022 bericht
AVS over het ‘Blok je
groen’- experiment: een
onderzoek van UGent en
Pennsylvania het bewijs van hun heilzame effect. Drieëntwintig pa-
HOGENT waarbij ze het tiënten van een galblaasoperatie werden in een kamer met uitzicht
rustgevende effect van
planten op blokkende op planten geplaatst, drieëntwintig anderen kregen een betonnen
uitzicht. De groep met het zicht op groen leek sneller te genezen en
studenten willen nagaan.
door Charlotte
Vandegehuchte minder kwaaltjes te hebben.
Ook NASA publiceerde in haar ‘Clear Air Study’ uit ‘De planten in de plantentuin kregen zoveel restjes
1989 een lijst van luchtzuiverende planten, met thee, koffie en cola te slikken, dat ze er bordjes
op de eerste plaats de lepelplant. Die gezuiverde hebben moeten bijzetten. Daar staat nu duidelijk
lucht zou de concentratie verbeteren en mogelijk op vermeld dat je je mok niet mag leeggieten op
zelfs helpen tegen hoofdpijn. Logisch gevolg zou de bruine korrels van de planten.’
dan zijn dat we ook de redactievloer omtoveren
tot een heerlijk oerwoud om de concentratie en Karla Lippens, ATV:
de rust te bevorderen. Toch? We vroegen aan een ‘Vóór corona hadden we een paar levende planten
aantal redacties om hun plantenverhalen met staan op de redactie en de verkoopafdeling.
ons te delen. Voorlopig besluit? Misschien is die Die hebben door een gebrek aan water jammer
vergroening toch nog wat veraf... genoeg de lockdown niet overleefd. Twee plantjes

48 Liesbet Aelvoet, Het Nieuwsblad:

‘Een kleine anekdote van tijdens de eerste
lockdown: toen stond er een klein koffieplantje op
mijn bureau. Na acht weken thuiswerken dacht ik
het dood terug te vinden, maar het stond mooier
dan toen ik er zelf voor zorgde. De poetsvrouw had
er zich over ontfermd. Intussen is het helaas al
lang verdord en weg.’
‘Intussen hebben we geen vaste plaatsen meer
en een ‘clean desk policy’. Maar er zijn wel her en
der op onze redactie grote planten gezet. Voordat
jullie mij deze vraag stelden, waren die planten
mij eigenlijk nooit opgevallen. Sommige zijn zelfs
groter dan mijn gemiddelde collega. Op de kasten
staan er wel nog wat kleine plantjes en op de
videoredactie enkele cactussen, vermoedelijk een
'folieke' van de chef. Namen hebben ze voorlopig
niet, maar nu we ze eindelijk opgemerkt hebben,
moeten we daar misschien wel eens werk van
maken.’
aan de receptie hebben het wel gehaald, omdat
ik na een tijd thuiswerken weer ter plaatse nodig
was. Gelukkig zijn het plantjes die een hele tijd
zonder water kunnen. Volgens Google Lens zijn
het Rhipsalis baccifera ‘Oasis’ of koraalcactussen.
De enige andere drie levende planten zijn terug te
vinden in de keuken. Volgens Google Lens zijn dat
kerstcactussen. Al heb ik op onze exemplaren in
bijna vijf jaar nog geen enkele bloem gezien, dus
ik heb daar mijn twijfels over.’
‘Als we het plantenverhaal op ATV kort samen-
vatten dan zijn het alleen cactussen die hier
overleven. We hebben hier voor de sfeer ook
wel enkele plastic Ikeaplantenpotjes staan. Die
overleven alles!’

Iris Van Hoof, Radio 2:

‘Onze redactie is niet zo heel lang geleden
vernieuwd; er stonden allemaal halfdode planten.
Niemand zorgde ervoor en ze kregen vaak koffie
te drinken. Toen ze in de vuilbak belandden, heeft
iemand ze eruit gehaald en er een papiertje bij
Planten bij ATV
gehangen: “Wie wil mij adopteren?” Ze kregen
(foto's: Karla Lippens) allemaal een nieuwe thuis.’
49
 Factchecking:
olie op het vuur?
TRIGGER
Op 4 juni 2022 is in het
Nederlandse dagblad
Het Parool een opiniestuk
te lezen waarin Aaron
Mirck zich afvraagt of de
media niet moeten stoppen
met het ontkrachten van
nepnieuws. Naar aanleiding
van deze column ontstaat
er een discussie op Twitter
over de zin en onzin van
factchecking.
door Laura Westheim
50
Steeds vaker hoor je dat factchecking mogelijk het tegenovergestelde ef-
fect heeft dan wat factcheckers voor ogen hebben. Omdat het bereik van
sommige mainstreammedia zo uitgebreid is, bestaat de kans dat desin-
formatie net een groter podium krijgt. We spraken hierover met Anna van
het onlinefactcheckplatform deCheckers, die bewust anoniem te werk
gaat.
DeCheckers, actief vanaf 2021, maken zelf geen
factchecks, maar bundelen factchecks van VRT
NWS, Knack en Factcheck.Vlaanderen op één
platform. Als non-profitorganisatie vinden ze
het belangrijk dat er een maatschappelijk debat
gevoerd wordt op basis van feiten. DeCheckers
bestrijden ook desinformatie door actief pro-
fielen aan te spreken op sociale media als ze
nepnieuws verspreiden. Ondanks de anonimiteit
is het belangrijk dat mensen weten dat er een
persoon achter het account zit en niet een bot.
DeCheckers maken dat ook heel duidelijk in hun
reacties op sociale media. Op vlak van bekend-
heid kunnen deCheckers echter nog groeien. Veel
mensen stellen zich daarom ook nog vragen als
ze hen voorbij zien komen op sociale media. ‘Éen
jaar na de oprichting zijn we al 624 keren actief
geweest op Facebook en 1.604 keer op twitter’,
vertelt Anna.
'Het woord factchecking
werkt voor veel mensen als
een rode lap op een stier'
Complotfuik
Factchecks bereiken een groot publiek volgens
deCheckers, maar zeker niet elke lezer valt te
overtuigen. Vaak zitten sommigen wel heel ver
in een complotfuik. ‘We doen het vooral voor de
mensen die meelezen met het bericht en die nog
twijfelen’, vertelt Anna. ‘Maar we reageren ook
veel onder berichten om ervoor te zorgen dat er
geen verkeerde informatie staat zonder weer-
woord. We willen vooral de zogenaamde silent
majority aanspreken’, voegt Anna toe. Het lastige
is echter dat wanneer het publiek een bron niet
vertrouwt, het een factcheck van diezelfde bron
ook niet zal vertrouwen.
‘Het woord factchecking werkt voor veel mensen
als een rode lap op een stier. Mensen zijn dan
geneigd om de informatie niet te geloven en ha-
ken ook sneller af bij zulke artikels.’ De titel van
een factcheckartikel is daarom heel belangrijk.
Lezers moeten op basis van de titel al kunnen
opmaken of het onderliggende nieuws klopt of
niet. DeCheckers willen niet beweren dat iets
‘de waarheid is, gewoon omdat het zo is’, maar ze
willen feiten brengen in discussies op sociale me-
dia. ‘Die feiten komen voort uit transparante
en onafhankelijke bronnen en je kan nagaan hoe
die bronnen gebruikt worden om tot de conclusie
te komen’, vult Anna aan.
Liever anoniem
Om het vertrouwen in de media te vergroten, is
het volgens Anna belangrijk dat journalisten zelf
reacties plaatsen bij desinformatie op socia-
le media. Ze moeten dus dichter bij de mensen
staan. Het publiek mag niet het gevoel krijgen
dat de media op hen neerkijken of dat ze een po-
litieke voorkeur proberen naar voren te schuiven.
Hoewel deCheckers vinden dat vooral journalis-
ten dicht bij het publiek moeten staan, werken
ze opmerkelijk zelf anoniem. Als we Anna vra-
gen waarom ze anoniem werkt, antwoordt ze: ‘Ik
schrijf de factchecks zelf niet, maar ik ga in ge-
sprek met mensen over de feiten. Uiteindelijk wil
ik net zoals hen de waarheid achterhalen. Maakt
mijn volledige identiteit dan uit? Ik vind van niet.
DeCheckers kunnen juist die brug vormen tussen
journalisten en het publiek.’ Ook geeft ze toe dat
een zekere anonimiteit haar het leven, zeker op
sociale media, veel gemakkelijker en vooral min-
der bedreigend maakt. De ervaring leert namelijk
dat de reacties niet altijd even vriendelijk zijn.
Iedereen factchecker
Volgens Anna moet er zeker aandacht blijven be-
steed worden aan factchecking. ‘Weerwoord bie-
den tegen desinformatie is belangrijker dan ooit’,
benadrukt ze. Zoals ook op deCheckers.be te le-
zen staat: desinformatie schaadt de gezondheid
van mensen, ondermijnt de democratie, wakkert
twijfel, haat en polarisering aan. Bovendien wekt
het wantrouwen op in de wetenschap en profes-
sionele nieuwsmedia.
‘Het is belangrijk dat niet alleen de media zelf,
maar ook het publiek hieraan meewerken’, legt
Anna uit. DeCheckers willen dan ook een online-
community opbouwen met verschillende anonie-
me ‘Anna's’. ‘Een community die samen met mij
factchecks gaat verspreiden tegen desinforma-
tie: dat is hopelijk iets voor de nabije toekomst’,
besluit ze.
Anna van deCheckers

(foto: deCheckers)
52
Achter het beeld
Juli
Fotograaf Gert Jochems

I FEEL
‘De Russen rukken op naar Bachmoet in
Oekraïne. Het lijkt ons beter om de stad
te verlaten, het wordt te gevaarlijk. Bij
toeval passeren we een plaats waar een
van de drie raketten is ingeslagen, vlakbij
een winkelcentrum. In de straat is een
krater ontstaan van ongeveer tien meter
breed en vijf meter diep. Een man in een
wit T-shirt wordt weggedragen naar een
ambulance, van kop tot teen bebloed. In
de krater ligt een vrouw, ze wordt met een
truweeltje uitgegraven. Haar ene hand
hangt nog aan haar arm, maar die is ze
toch definitief kwijt. Net als haar beide
benen. Ze heeft een T-shirt aan waarop
‘I FEEL’ staat. Ze was er zich niet bewust
van hoe erg ze eraan toe was. Ze voelde
waarschijnlijk niet dat ze haar ledematen
verloren was. Als de vrouw heel omzichtig
naar de ambulance wordt weggedragen
en naast de man wordt gelegd, zegt
de man: ‘Natasja, Natasja, Natasja?’
Zij antwoordt met: “Ja”.’
53
 n
aa
en
tr ed
af
gt
di

n
ko
n
so
hn
Jo
ri s
Bo

RIP R
em
co
am C
pe
rt
Meest geklikt Tweet Cover
van de maand van de maand van de maand

Sommige berichten worden

expres in de zomervakantie
gebracht zodat het komkommer-
nieuws lijkt. 200.000 nieuwe
immigranten in een half jaar...
Ik ben er nog niet over uit.
Maar het lijkt niet door te dringen
wat dat betekent.

Joost Niemoller
@JoostNiemoller

Donderdag 28 juli 2022

Niet alles in komkommertijd is minder

nieuwswaardig.

Onderzoekers analyseren de werking van het

Eos circadiaan ritme, de menselijke biologische
Australische onderzoekers komen te dagklok, en proberen het juiste uur van de
weten hoe het eiwit tau bijdraagt aan dag te vinden om alles te doen.
de ontwikkeling van alzheimer.
Inclusief taalgebruik: een polariserende evolutie in de journalistiek

Duwen we op de rem van

de eufemisme-tredmolen
of niet?
TRIGGER
Op zaterdag 30 juli 2022
Als journalist bereik je een groot, divers publiek. Daarom vindt er in
erkent ombudsvrouw de journalistieke wereld al een hele tijd een debat plaats over inclusief
Karin De Ruyter in
De Standaard de nood taalgebruik. Aan de ene kant wordt de ‘eufemisme-tredmolen’ als iets
aan nieuwe terminologie
om correct te berichten onvermijdelijks gezien, terwijl de andere kant zich afvraagt of inclusief
over termen zoals
migranten, allochtonen
taalgebruik wel zin heeft.
en nieuwkomers.
door Robbe De Witte  Wit. Slaaf. Allochtoon. Het lijken misschien
onproblematische woorden, maar dat zijn ze niet.
Over het gebruik van die woorden, en nog vele
andere, woedt een hevige discussie. Ze hebben
een negatieve bijklank gekregen waardoor men
naar een alternatieve, inclusieve variant zoekt. ‘Er
wordt gesproken over een eufemisme-tredmolen’,
zegt taalkundige Sarah Van Hoof van de Universiteit
Gent. ‘Er worden eufemismen gezocht en na verloop
van tijd worden er ook weer nieuwe eufemismen
gezocht voor die eufemismen. Het is een typisch
proces in de evolutie van een taal. Taal is altijd in
verandering. Woorden die vroeger normaal waren,
zijn dat nu niet meer.’
'Als journalist wil je toch altijd
zo accuraat mogelijk berichten
en niemand nodeloos tegen
de schenen te schoppen?'
Sarah Van Hoof (UGent)
Het hele debat rond inclusief taalgebruik is de
journalistieke wereld in België niet ontgaan. Zo
deed De Standaard in oktober 2022 nog een
grote woke-test, waarin de opvattingen van
lezers over inclusief taalgebruik werden getest.
Daarnaast publiceerde de krant ook ‘Het Gevoelig
Lexicon’: een lijst met inclusieve woorden. Ook
Unia (n.v.d.r. de instelling tegen discriminatie en
voor gelijkheid) publiceerde in 2022 een gids
over hoe je een inclusieve schrijfstijl ontwikkelt.
‘Journalisten kunnen nu eenmaal bijdragen aan de
hele discussie rond inclusief schrijven’, zegt Maxine
De Wulf Helskens, onderzoeker bij het Centre for
Journalism Studies. ‘We zien een evolutie in de
Sarah Van Hoof,
professor Nederlands
media. Er beginnen stijlgidsen te verschijnen zoals
en Meertalige Communicatie die van De Standaard en Unia. Er wordt meer over
bij departement Vertalen, inclusiviteit nagedacht en journalisten worden zich
Tolken en Communicatie
aan de Universiteit Gent
ervan bewust dat ze daar aandachtiger
(Foto: Sarah Van Hoof) voor moeten zijn. Journalisten hebben nu eenmaal
een breed publiek. Als journalisten inzetten op
inclusief taalgebruik, dan geraken die woorden
meer wijdverspreid. Mensen wennen eraan,
waardoor ze ook ingeburgerd geraken.’
Allochtoon
Volgens Sarah Van Hoof zijn er ook goede
argumenten waarom bepaalde woorden moeten
verdwijnen. ‘Het perfecte voorbeeld is het woord
allochtoon. Je bent niet zo veel met die onduidelijke
term. Letterlijk betekent allochtoon “niet van deze
55
grond”. Daardoor vermoed je dat die term verwijst
naar buitenlanders of mensen die niet in België
geboren zijn. Maar in de praktijk zie je dat met het
woord allochtoon eigenlijk net mensen met een
migratieachtergrond bedoeld worden. Ze behoren
tot etnische minderheden, maar dat kunnen ook
Belgen zijn. Die vage term is dan ook waardeloos
om statisteken bij te houden. Daar komt ook bij dat
‘allochtoon’ selectief gebruikt wordt. Marokkanen
en Turken zijn de prototypische allochtonen terwijl
er ook een heleboel andere nationaliteiten zijn die
we niet zo snel allochtoon zouden noemen, zoals
Nederlanders of Engelsen bijvoorbeeld.’ Omdat
allochtoon te vaag is, pleit Van Hoof ervoor om zo
specifiek mogelijk te schrijven over de persoon in
kwestie. Zo wordt iemand met een Marokkaanse
achtergrond beter een Marokkaanse Belg genoemd
in plaats van een allochtoon. Dat is concreter en je
verliest zo ook nog eens de negatieve bijklank van
het woord allochtoon. ‘Het is gewoon ook niet tof
voor Belgen met een migratieachtergrond om nog
steeds allochtonen te worden genoemd’, voegt Van
Hoof toe.
Inclusief schrijven zou volgens Van Hoof een
normale zaak in de journalistiek moeten zijn. ‘De
discussie gaat verder dan alleen maar politieke
correctheid. Vaak is het een kwestie van precisie
en ik weet niet wat daar verkeerd mee zou zijn. Als
journalist wil je toch altijd zo accuraat mogelijk

Maxine De Wulf Helskens,
onderzoeker bij Center for Journalism Studies
van de vakgroep Communicatiewetenschappen
aan de Universiteit Gent
(Foto: Wim Simoens)
56
Marnix Peeters,
columnist bij De Morgen en schrijver
(Foto: Koen Broos)
berichten en niemand nodeloos tegen
de schenen schoppen?’, vraagt ze zich
af. De Wulf Helskens gaat akkoord met
die redenering. ‘De woorden en taal die
je gebruikt hebben een invloed op het
publiek. Maar het gaat ook verder dan
dat: het gaat over framing en het discours
dat je gebruikt in een artikel. Een journalist
moet keuzes maken en kiest daardoor
een bepaald frame, woord of invalshoek.
Elk woord heeft een bepaalde connotatie,
zeker een woord zoals allochtoon. Daar
volg ik Sarah Van Hoof zeker in.’
Loopgracht
Tegelijk gaan de media volgens
sommigen soms te ver in het afschaffen
van woorden. ‘Je hebt voorstanders van
inclusief taalgebruik die er erg activistisch
mee omgaan’, zegt Van Hoof. ‘Waar ik
een probleem mee heb, is dat je erop
afgerekend wordt als je niet doet wat
die mensen zeggen. Een voorbeeld is de
keuze voor wit in plaats van blank. Daar
is de polarisering zeer sterk. Activisten
eisen van andere mensen dat ze wit
zeggen omdat blank een koloniaal relict
is. Ik trek die redenering persoonlijk een
beetje in twijfel, maar toch is het gevolg
dat je gedwongen wordt om een stelling
in te nemen. Als je wit zegt dan bekeer
je jezelf tot een bepaald kamp en als je
blank blijft zeggen, beken je tot een ander.
Die verharding van het debat vind ik
problematisch.’
'Inclusief taalgebruik is
een schaamlapje om een
gebrek aan goodwill en
goede daden achter te
verstoppen'
Marnix Peeters
Niet iedereen staat dus helemaal achter
inclusief taalgebruik zoals het vandaag
naar voren wordt geschoven. Er is een
grens. Een grens die volgens ex-journalist
en schrijver Marnix Peeters allang
overschreden is. ‘Als inclusief taalgebruik
wil zeggen dat je elk woord dat mogelijk
een lichte dreiging voor de eerbaarheid
vormt, moet herschrijven en je je daarvoor
in bochten moet wringen, dan vind ik het
flauwekul. Ik ben kaal en oud en ze mogen
me ook kaal en oud noemen; ik zit niet
te wachten op een verschoonwoordje
voor kaal.’ Peeters vindt dat inclusief
taalgebruik geen oplossingen biedt voor
de eigenlijke problemen in de wereld. Het
is zelfs eerder iets waarachter mensen
zich verstoppen. ‘Ik blijf gehandicapte
zeggen, alhoewel ik ze met plezier over de
straat help oversteken en elk jaar giften
doe aan organisaties om die mensen
te steunen. Maar blijf van mijn taal af.
We gebruiken bepaalde woorden niet
meer, maar doen we werkelijk iets voor
die mensen? Inclusief taalgebruik is een
schaamlapje om een gebrek aan goodwill
en goede daden achter te verstoppen. De
wereld is er slechter aan toe op vlak van
gelijkheid en respect dan twintig jaar
geleden, maar we roepen wel hard dat we
een betere mensensoort zijn omdat we
ons taalgebruik hebben aangepast. Het is
eerder een loopgracht geworden waarin
we ons verschuilen om ons gebrek aan
daden te verstoppen’.
Peeters stelt zich ook vragen bij het
opleggen van bepaalde woorden, zoals
Van Hoof. ‘Als iets manu militari wordt
afgedwongen, dan verzet ik me er zeer
hard tegen. Bijvoorbeeld de hij/zij/hun-
voornaamwoorden aan het einde van
een mail. Blijkbaar worden die gebruikt
om de gendertwijfelaars tegemoet te
komen en om hen een inclusiever gevoel
te geven. Op datzelfde moment geef je mij
een minder inclusief gevoel omdat je me
dwingt mezelf te outen. Ik heb helemaal
geen zin om te zeggen wat ik ben, omdat
je daar geen zaken mee hebt. Dat is het
probleem met die inclusieve tendens
van vandaag: er is altijd dwang bij. Ik heb
dan ook beslist om geen mails meer te
beantwoorden waar voornaamwoorden
op het einde staan.’ Volgens Peeters gaat
het zoeken naar eufemismen ook te ver,
zeker wanneer de inhoud beïnvloed wordt
door het taalgebruik. Zo had hij recent
een aanvaring met een eindredacteur
van De Morgen. In een van zijn columns
verwees hij in de titel naar het sprookje
Sneeuwwitje en de zeven dwergen. ‘Een
ijverige eindredacteur belde mij op
vrijdagavond om te zeggen dat hij het
woord dwergen vervangen had door
“personen met dwerggroei”. Dat is echte
flauwekul, want van titels blijf je af. Je gaat
toch ook niet het boek One Flew Over the
Cuckoo’s Nest veranderen in One Flew Over
the Colorless Bird that Says Cuckoo’s Nest
als een koekoek zich beledigd voelt? Daar
blijf je af, want dat is kunst. Sneeuwwitje
en de zeven dwergen heet Sneeuwwitje en
de zeven dwergen, punt.’
De Wulf Helskens ziet dat dan weer niet
zo. ‘De inhoud blijft uiteindelijk dezelfde,
maar het is de manier waarop je schrijft
die aangepast wordt. We hebben er
baat bij om de discussie te voeren en te
kijken naar wat de meerwaarde is van
inclusief taalgebruik. De samenleving
wordt diverser en mensen zijn zich daar
ook bewust van. Door inclusief taalgebruik
te hanteren zorg je ervoor dat bepaalde
groepen, die altijd worden uitgesloten
of minder zichtbaar zijn, eindelijk
worden betrokken in de berichtgeving.’
Daarom raadt De Wulf Helskens aan
dat journalisten en de eindredacteurs
de gidsen van de Standaard en Unia
raadplegen om zich te informeren over
inclusief taalgebruik. Van Hoof treedt De
Wulf Helskens bij en voegt daaraan toe
dat ‘het niet moeilijk moet zijn om inclusief
te schrijven. Het gaat niet over een nieuwe
taal. Het zijn hoogstens enkele woorden
binnen bepaalde semantische domeinen.
Zo’n grote aanpassing is dat dus niet.’
 AI: artificiële illustratoren?
TRIGGER
Op 28 juni publiceert Moeten menselijke illustratoren vrezen voor hun job? De snelle
De Standaard een artikel
over Artificiële Intelli-
evolutie van artificiële intelligentie belicht belangrijke pijn-
gentie. Het magazine punten, zoals auteursrecht en originaliteit. Scoop sprak afzonderlijk
Cosmopolitan maakte
voor het eerst gebruik met een onderzoeker, een cartoonist en een illustrator over
van beeldgenerator
DALL-E 2 om een cover AI-illustraties. Zij hebben er een verschillende kijk op: ‘De ethische
te ontwerpen. Digitaal
artieste Karen X.
kwestie rond AI is totaal niet oké. Hoe het nu evolueert, dat hoeft
Cheng schreef de uit- voor mij niet’, aldus één van hen.
eindelijke prompt voor
de afbeelding.
‘Ik ben geen illustrator, maar ik kan wel proberen
door Margot Degraeve
om iets te genereren dat er mooi uitziet en
dat op mijn blog zetten’, vertelt Pieter Delobelle,
doctoraatsonderzoeker aan The Declarative
Languages and Artificial Intelligence section
of Computer Science (DTAI-lab) aan de KU
Leuven. Tools als DALL-E maken illustreren
toegankelijk: ‘Veel mensen zijn enthousiast door
die democratisering, en terecht. Maar er zullen
altijd mensen zijn die de gedemocratiseerde
vaardigheid hebben en zich geraakt voelen in hun
identiteit’, aldus Delobelle.
'AI probeert iets
te maken dat lijkt op werk van
58 bestaande illustratoren.
Wat er kan gebeuren, is dat er
nooit meer kunst door mensen
wordt gemaakt'
Illustratrice Caroline Vermeir
Angst om job te verliezen
Als huiscartoonist bij De Standaard maakt Lectrr,
alias Steven Degryse, zich op dit moment geen al
te grote zorgen: ‘Ik heb het voordeel dat er geen
inherente logica in mijn werk zit. Mijn perspectief
klopt bijvoorbeeld nooit. Iedere grap bevindt zich
eigenlijk in een grijze zone, waarbij je met een stap
verder overdrijft en met een stap terug de hele
cartoon ondermijnt. Het is als mens niet makkelijk
om die balans in te schatten, dus ik denk dat het
een uitdaging is om dat aan een computer te
leren.’
Illustratrice Caroline Vermeir van Studio Caro stelt
zichzelf gerust: ‘Momenteel herken ik een illustratie
die door AI gemaakt is en daar haal ik mijn
vreugde uit. Ik denk heel visueel, maar vergeet dat
soms. Het is net door zulke tools te gebruiken dat
ik daaraan herinnerd word. Als ik een resultaat zie,
dan besef ik dat dat nooit volledig overeenstemt
met het beeld dat ik voor ogen had. Ik blijf vaak
op mijn honger zitten.’ Toch beseft ze dat het voor
mensen die verder weinig om kunst geven een
laagdrempelige tool is.
Delobelle ziet het beroep van menselijke
illustratoren niet meteen verdwijnen: ‘Google
Translate heeft veel kleine vertalingen onnodig
gemaakt, maar zorgt er wel voor dat mensen
teksten in een andere taal kunnen lezen. Als
iemand de garantie wil dat een vertaling correct
is, dan gaat die naar een vertaler. Ook die heeft
nog steeds een job.’ Diezelfde evolutie voorspelt
hij binnen de artistieke sector: ‘Voor hoge
kwaliteitsillustraties denk ik dat je nog steeds
menselijke illustratoren nodig zal hebben.’
Toekomst van cocreatie
De toekomst wordt er volgens Delobelle wellicht
één van cocreatie: ‘Je kan de illustraties van
dergelijke tools zonder enige aanpassing
overnemen, maar je kan ze ook gebruiken als
basis in je creatieve proces. Zo heb je nog altijd
het gevoel dat je zelf iets aan het maken bent.’
Delobelle benadrukt het esthetisch aspect van
de illustraties, maar Lectrr hecht daarnaast ook
belang aan inhoud: ‘Met esthetiek alleen ga je er
niet geraken, want robots leren sneller en hebben
een grotere artistieke bagage. Daarom is het
belangrijk dat ook inhoud voldoende aandacht
krijgt. De menselijke illustrator is verantwoordelijk
voor het idee waaruit een illustratie ontstaat.’
'Technologie die het werk makkelijker kan maken
is oké,' zegt Vermeir. Mensen in de creatieve en
journalistieke sector moeten steeds op zoek naar
manieren om sneller tot hun beeld te komen. Het
gebruik van bestaand beeldmateriaal kan daarbij
helpen. ‘Illustratoren gebruiken nu soms ook foto’s
ter inspiratie. Daar is op zich niets mis mee. Op die
manier kan AI ook een handige inspiratietool zijn.’
Ze benadrukt wel dat het eindresultaat steeds
uniek moet zijn en het net daar vaak fout loopt met
AI-illustraties. ‘Mensen zouden mij nooit inhuren
om mij te horen zeggen: “Ik heb vijf afbeeldingen
van het internet samengevoegd en dit is de
illustratie die ik voor u gemaakt heb.” Ik kan mij
niet voorstellen dat mijn klanten dat voldoende
zouden vinden. Er mogen mensen zijn die dat oké
vinden, maar die gaan nooit een klant van mij
worden.’
59
 Tegenreactie
De democratisering van AI-tools maakt
dat onderzoekers nadenken over hoe
illustratoren zich er tegenover kunnen
positioneren. Delobelle voorspelt:
‘We hebben een tool waarmee we
kunstwerken kunnen genereren. Ik denk
dat er waarschijnlijk een tegenreactie bij
illustratoren zal komen waarbij ze dingen
maken die er niet AI-gegenereerd uitzien.’
Zo’n tegenreactie deed zich al eerder
voor: ‘Toen de fotografie uitkwam, voelden
schilders zich ook bedreigd. Zij hebben toen
het impressionisme in schilderijen verwerkt,
wat in een foto nooit kon’, aldus Delobelle.
'Robots leren sneller
en hebben een grotere
artistieke bagage, daarom
is het belangrijk dat ook
inhoud voldoende
aandacht krijgt'
60 Cartoonist Lectrr
Vermeir ziet het anders: ‘Ik denk dat je het
omgekeerd kan stellen. AI probeert iets
te maken dat lijkt op werk van bestaande
illustratoren. Wat er kan gebeuren, is dat
er nooit meer kunst door mensen wordt
gemaakt. Zo zal de database niet uitbreiden
en zullen de tools enkel meer van hetzelfde
produceren.’ Zelf focust ze zich op het
uitbreiden van haar vaardigheden: ‘Ik doe
zowel 3D als digitale schilderijen. Dat zijn
de twee technieken die ik het liefst gebruik
en ook vaak combineer. Als ik die verder
blijf verfijnen, dan denk ik dat dat een soort
tegenreactie kan zijn.’ Verder probeert ze
de AI-tools ook vanuit een optimistisch
standpunt te bekijken: ‘Misschien is het net
positief: hoe meer algoritmes er zijn, hoe
meer mensen de meerwaarde zullen zien
van mijn werk.’
Auteursrecht
Illustratrice Vermeir is bezorgd om het
gebrek aan regelgeving. ‘Ik ben altijd
voorstander van vooruitgang, zeker op vlak
van technologie. Alleen, op dit moment
wordt een database gebouwd van werken
en illustratoren die daar nooit toestemming
voor hebben gegeven. Wat ik onlangs zag,
waren AI-experimenten waarin je nog
volledige handtekeningen kon zien van de
originele auteurs. Dat is zeer problematisch.
De ethische kwestie rond AI is totaal niet
oké’, benadrukt Vermeir. ‘Ik merk dat de
grootste AI-fans geen illustrator zijn en daar
hun carrière niet mee maken. Ik vrees dat
die fans er veel inbreuken mee gaan plegen
als er geen correcte regelgeving komt.’
Ook Lectrr ijvert alvast voor betere
wetgeving: ‘De rol van de auteur verandert
constant, maar hij mag niet naar de
achtergrond verdwijnen. We mogen niet
evolueren naar een situatie waarbij mensen
die cultuur maken er niet meer voor betaald
worden.’ Delobelle ziet geen probleem:
‘Dergelijke tools hebben veel abstracties
geleerd en dat is zo gecomprimeerd dat
het originele werk daar niet meer expliciet
uitgehaald kan worden. Een mens leert ook
door te kijken naar andermans werk en
plagieert vaak nog veel meer.’

De tegenreactie is al begonnen, vertelt

Lectrr. ‘Eigenlijk is het een veel ruimere
tegenbeweging. Mensen zijn zichzelf een
beetje kwijt in het digitale, waardoor we
steeds meer offline gaan. Het is bijvoorbeeld
nog altijd ongelooflijk praktisch om Spotify
te hebben, maar wat verklaart het succes
van vinyl dan? De generatie illustratoren na
mij zijn bezig in zeefdrukateliers en hebben
Pieter Delobelle nauwelijks een digitaal portfolio. Als het niet
(FOTO: Margot Degraeve) gedigitaliseerd is, kan AI er ook niets mee.’
Lectrr alias Steven Degryse

(FOTO: Steven Degryse)

61

Caroline Vermeir

(FOTO: Ellen Claes)

Achter het beeld
Augustus
Fotograaf Patrick De Roo

De Jeugd
van Tegenwoordig
‘De negende editie van The Day Before
Tomorrow in het Gemeentepark van Bras-
schaat. Op dat soort mini-Tomorrowland
zag ik, tijdens het concert van De Jeugd
Van Tegenwoordig, dit ouder echtpaar
wat onbeholpen en onwennig rondlopen.
Waren ze hier op zoek naar hun kinderen
of kleinkinderen en wilden ze wel eens
weten wat die uitspookten? Of hadden ze
gewoon zin om eens wat uit te proberen?
Een kleine fotografische achtervolging
leverde dan dit beeld op.’
 ov
sj

t
ba
or
lG
ai
ch
Mi
RI P

Aa n
sl ag
op
Sa
lm
an
Ru
sh
di
e

Meest geklikt Tweet Cover

van de maand van de maand van de maand

“Voor gezinnen wordt alles fors

duurder.” Voor alleenstaanden
ook hoor beste media.

Daphné Lason
@daphnelason

Dinsdag 30 augustus 2022

De media lijken de alleenstaanden over

het hoofd te zien.

Het expansiegedrag van Nutella en de inten-

Dansende Beren se hazelnootteelt die ermee gepaard gaat,
zorgt voor verwoestijning in Midden-Italië.
Muziekwebsite Dansende Beren haalt
in augustus de honing bij Rammstein.
De Duitsers lokken duizenden fans naar
buurtpark De Nieuwe Koers in Oosten-
de.
 SCOOPOGRAM
1

10

65
11

12

13

14

15

16

17

18

1. Groot prehistorisch dier en
socialmedianetwerk
2. “Oh, ik hou absoluut van muziek.
Maar op de radio spelen ze alleen
maar brol.”
3. Het maakt wappies razend en
een zoektocht naar de waarheid
4. Iedereen mag meedoen
5. Tijdschrift voor Trumpaanhangers
6. Letterlijk: niet van deze grond
7. Wie niet mooi is, heeft een radiokop.
Wie voor een dagblad schrijft,
heeft een …
8. Latijn: koraalcactus
9. Samenstelling. Geen dromedaris
(Engels) / in het Heuvelland
10. Waar men op informatie zit
11. The summer of ‘69 voor Adams.
De nineties voor Depp. Voor Hazard
was het bij Chelsea. Chalamet zit
er nu in.
12. 1. Privé. 2. Rots in de…
13. Operatie om iemand te redden
en een journalistieke term
14. Vreugdekreet
15. Eva droeg het, Adam ook
16. Samenstelling van een Franse
tekening en het proces van vormen
of samenstellen
17. Roman uit 1997 en een vogelsoort
18. Bewoonster van een wijk in
Amsterdam of een bewoonster van
een bergachtig gebied aan
de Dode Zee
Alle oplossingen van
het Scoopogram zijn
woorden uit deze Scoop
nummer 33. De oplossing
vindt u via de QR-code.
Veel plezier!
 Buitenlandjournalistiek
in Turkije: moeilijk gaat ook
TRIGGER
Op 29 augustus 2022 Alhoewel de persvrijheid is vastgelegd in artikel 26 van de Turkse
verschijnt op Villa-
media.nl dat Turkije
grondwet, is die vrijheid in de praktijk heel beperkt. Turkije is een
de Griekse journalist land met een groot aantal gevangen journalisten; dat aantal is
Evangelos Areteos
uitgewezen heeft. enorm gestegen sinds de couppoging in 2016. Belgische journalis-
Volgens de Turkse
autoriteiten zou hij een ten Inge Vrancken en Jens Franssen (beiden VRT) vertellen hoe ze
gevaar vormen voor
de publieke orde.
er werken terwijl hun bronnen onder druk staan.
Het is al langer bekend dat de persvrijheid in
Turkije onder druk staat. Hoe ervaren jullie dat?
Inge Vrancken: ‘Ik denk dat Turkije nog steeds op
nummer één staat als het gaat over journalisten
die vanwege hun job in de gevangenis zitten.
Maar er is wel een verschil tussen buitenlandse en
Turkse journalisten. De Turkse pers staat voor een
heel groot deel onder controle van de overheid.
Vrije media hebben de voorbije jaren de deuren
moeten sluiten of hebben zich moeten plooien
naar de officiële kanalen van de overheid. Voor
buitenlandjournalisten is dat anders, die kunnen
wel nog relatief vrij werken in Turkije. Het probleem,
66 ook voor buitenlandjournalisten, zijn de gebieden
in het zuidoosten van het land, waar er al jarenlang
een conflict woedt met de Koerden.’
'Het is weleens gebeurd
dat een Belgische journalist
het land werd uitgezet'
Inge Vrancken (VRT)
Merkt u dat uw bronnen en dan zeker plaatselijke
journalisten onder druk staan?
Vrancken: ‘Ja, natuurlijk. Voor de buitenland-
journalisten zijn de lokale media altijd interessant,
zij houden de vinger aan de pols bij wat er gebeurt
in hun land. In Turkije is dat veel moeilijker, omdat
de journalisten geen vrijheid hebben. We kunnen
daardoor Turkse media moeilijk direct als bron of
voor achtergrondinformatie gebruiken, dus gaan
we op zoek naar organisaties en mensen die je
vertrouwt en die jarenlang in je netwerk zitten.
Die kunnen we dan wel niet publiekelijk, maar als
hulpbron inzetten.’
Turkije zet af en toe journalisten het land uit. Hoe
gaan Belgische journalisten hiermee om?
Vrancken: ‘De gebieden waar Koerden wonen,
vooral aan de grens met Syrië, zijn een gevoelig
thema voor Turkije. Buitenlandjournalisten
moeten in het bezit zijn van een Turkse perskaart
als ze in die gebieden aan berichtgeving doen.
Soms kan het zijn dat de perskaart op zich laat
wachten om bureaucratische redenen. Aangezien
buitenlandjournalisten onder tijdsdruk staan,
riskeren ze het wel eens om zonder geldige
perskaart aanwezig te zijn in die gebieden. Het
is al gebeurd dat Belgische journalisten een
waarschuwing kregen of zelfs het land werden
uitgezet, omdat ze nodige documenten niet in
hun bezit hadden. In de gebieden waar Koerden
wonen, is er heel veel politiecontrole. Als je
tijdens een controle betrapt wordt en de nodige
documenten niet kan voorleggen, kunnen de
gevolgen behoorlijk groot zijn. Zolang journalisten
zich aan de opgelegde regels houden en aan
eerlijke journalistiek doen, lopen ze geen gevaar
in Turkije en valt het werken er heel goed mee.
Alleen de gebieden waar Koerden wonen blijven
moeilijk.’
Hoe controleert de Turkse overheid de
berichtgeving in de Belgische media?
Jens Franssen: ‘De Turkse ambassades in België
monitoren de Belgische pers. Aan de andere
kant is er ook een sterke aanwezigheid van de
Turkse diaspora in België. Als zij dingen lezen of
zien, wordt dat ook doorgespeeld naar de Turkse
ambassades. ‘
De Nederlandse journaliste Rena Netjes, die in
Turkije woont, vertelde begin januari nog op
Villamedia.nl dat ze doodsbedreigingen kreeg
uit Syrisch-Koerdische hoek vanwege haar
berichtgeving. Worden Belgische journalisten
ook weleens bedreigd door de Koerden?
Franssen: ‘In mijn geval is dat nog nooit gebeurd.
Ik heb nog niet gewerkt met Koerden in Turkije,
maar wel met Koerden in buurland Syrië en dat
ging vrij eenvoudig. In een oorlogsgebied moet
je natuurlijk uitkijken wat je vertelt in je verslag.
Ook de Koerden willen met positieve verhalen en
overwinningen in de spotlight staan. Ze zijn nu
eenmaal in oorlog.’ (AK)
Jens Franssen
(foto: Charlie De Keersmaecker)
Perskaart in Turkije
Journalisten die over een internationale perskaart bezitten, moeten
nog een afzonderlijke Turkse accreditatie aanvragen. Dat gebeurt
meestal door een ‘fixer’, vertelt Jens Franssen. Een fixer is een
lokale contactpersoon die wordt ingeschakeld om het werk van
de journalist eenvoudiger te maken. De aanvraag van zo'n Turkse
perskaart verloopt online, via de website van het ministerie van
Communicatie. De aanvrager dient een formulier in te vullen, en
een pasfoto en identiteitsgegevens toe te voegen.
Persvrijheid onder druk
De persvrijheid in Turkije staat al sinds de stichting van de Turkse
republiek onder druk. Verschillende militaire coups hadden er
gedurende de 20ste eeuw een impact op de persvrijheid. Wanneer
president Erdogan aan de macht komt in 2003, wordt de persvrijheid
steeds meer aan banden gelegd. Tijdens de Geziprotesten in 2013
vindt iets opmerkelijks plaats: de plaatselijke mainstreammedia
brengen drie dagen lang geen verslag uit over de gebeurtenissen.
Inge Vrancken
(foto: Joost Joossen)
Wanneer alles correct is doorgestuurd, krijgt de journalist via
e-mail een beslissing. Bij een positieve beslissing is de perskaart
drie maanden geldig.
Erdogan wordt steeds meer bekritiseerd voor zijn polarisering van
de media. Na de couppoging op 15 juli 2016 heeft Erdogan geen
genade meer en sluit hij alle journalisten op die hem niet gunstig
gezind zijn: 165 zenders, tijdschriften, kranten, persdiensten en
uitgeverijen worden gesloten. Volgens de website van de Vereniging
voor Turkse Journalisten zitten vandaag meer dan 40 journalisten
achter de tralies.
Achter het beeld
September
Fotograaf Saskia Vanderstichele

Stepjesland
‘In hartje Brussel, tijdens een periode waar
heel veel toeristen aanwezig zijn, ontstaat
het probleem van steps die overal in het
wild gedeponeerd worden. Zo ontspruiten
er hopen van steps, die verspreid liggen
over de Brusselse straten en waarbij men-
sen gymnastiek moeten bovenhalen om
erlangs te raken. Het is een van de groot-
ste ergernissen geworden in onze hoofd-
stad. Makkelijk was het niet om hiervan
een esthetisch beeld te maken. De berg
steps moest op beeld en er moest reke-
ning gehouden worden met passanten. Ik
was trouwens ook niet alleen om een foto
te nemen van het tafereel. Voorbijgangers
haalden in één vlotte beweging zelf hun
smartphone boven om er een kiekje van
te nemen.’
 II
th
be
za
El i
RI P

Sab o
ta g
eN
o rd
St
re
am
Meest geklikt Tweet Cover
van de maand van de maand van de maand

Freedom

Володимир Зеленський
@ZelenskyyUa

Vrijdag 2 september 2022

De Oekraïense president Volodimir

Zelensky pleit voor vrijheid.

Queen Elizabeth II overlijdt op 8 september

Trends 2022 op 96-jarige leeftijd. De cover van The
De hoge energieprijzen raken het leeu- Guardian Weekly wordt een zwarte bladzijde.
wendeel van de bevolking en dus ook
de warme bakkers.
Kan sportjournalistiek
kritischer?
TRIGGER
Zondag 25 september
Is ‘Ben je gelukkig?’ geen domme vraag voor iemand die momenten
2022, Remco Evenepoel daarvoor zijn wereldtitel heeft bijeengetrapt? Kan de sportjournalistiek
wordt wereldkampioen
wielrennen in Australië. niet kritischer en diepgaander? Sport verenigt ons land, maar de journa-
Een van de eerste vragen
die hij krijgt van een listiek errond blijft vaak aan de oppervlakte, zo getuigen veel mensen uit
UCI-interviewer:
‘Ben je gelukkig?’
de Vlaamse sportwereld. Enkele journalisten, (ex-)sporters en een sport-
door Renzo Foncke persverantwoordelijke spreken zonder schroom over de sportjournalis-
en Elouise Mels
tiek anno 2023.

Wanneer je zowel met sporters als sportjournalisten
spreekt, hoor je het constant: het zijn alsmaar
dezelfde interviewvragen die blijven terugkomen.
Ook sportjournalist Hans Vandeweghe beaamt dat:
‘Vragen aan sporters lijken vaak heel hard op elkaar.
Zulke vragen worden meestal van hogerhand
opgelegd: media zijn op zoek naar emotie en er is
meestal weinig tijd.’
‘Journalisten moeten te veel
schrijven op korte tijd’
Hans Vandeweghe
Ine Beyen (35) is voormalig profwielrenster
en behaalde daarnaast ook een master in
communicatiewetenschappen. Ze is sport-
journaliste voor onder andere Vive Le Vélo en Sporza.
Het vrouwenwielrennen voorziet ze regelmatig van
commentaar tijdens liveverslaggeving. Ze heeft
ervaring aan beide kanten van de microfoon én een
eigen mening over de huidige sportjournalistiek: ‘Ik
stoor mij persoonlijk vaak aan het feit dat er vragen
gesteld worden die het antwoord al verklappen.
Dezelfde vragen, al dan niet retorische vragen,
herhalen zich voortdurend. Als vrouw probeer ik een
extra female touch aan mijn interviews te geven door
ook de menselijke kant achter de sporter in beeld
te brengen. Ik denk dat dat sneller geaccepteerd
wordt omdat ik een vrouw ben. Sportjournalistiek
zou zeker diepgaander en kritischer mogen, maar
ik geef toe dat ik dat zelf ook soms te weinig doe.
Het is onze taak om kritisch te zijn, niet om vrienden
te worden met de sporters.’
Beyen vindt dat een goede connectie met de sporter
van cruciaal belang is om diepgaander te kunnen
werken: ‘Ik zie vaak journalisten na een wedstrijd
aan de mouw trekken van de atleten, maar ik vind
het belangrijk om hen op de eerste plaats te zetten
en rekening te houden met hun planning. Op die
manier creëer je een vertrouwensband en gaan ze
je meer vertellen. Het is onze job om een interessant
verhaal te brengen, maar sporters weten vaak bij
wie ze kunnen rekenen op professionalisme. Het is
een wisselwerking tussen sporter en journalist.’
Hierbij sluit Maarten Vangramberen, sportjournalist
bij VRT en intensieve hobbysporter, zich volledig
aan: ‘Het is van groot belang dat je respect toont
voor de sporter. Een interview staat of valt met
de vragen die je stelt. Als een wedstrijd minder is
verlopen, dan is het niet het juiste moment om heel
kritische vragen te stellen. Sport is emotie en direct
na de gebeurtenis het mes op de keel leggen kan
je niet doen. Een week later, bijvoorbeeld in een
71
podcast, kan je wel diepgaander en kritischer te
werk gaan.’
Soms komen bepaalde onderwerpen ook totaal
niet aan bod. Zo vindt Vandeweghe dat er meer
aandacht mag besteed worden aan de business
achter de sport: ‘De businesskant zou veel
beter belicht kunnen worden, maar de meeste
journalisten zijn daar niet mee bezig. Ze kennen
iedere speler tot de laatste vervanger vanbuiten. Ze
weten wie de schoonmoeders zijn, maar ze zouden
zich meer mogen focussen op alles wat achter de
sport gebeurt.’
Sportjournalist Tom Boudeweel, die al 26 jaar in
het vak vertoeft, vindt ook dat sportjournalisten
te braaf zijn, maar sportjournalistiek anno 2023
is niet eenvoudig volgens hem: ‘Er is weinig tijd,
weinig budget en alles moet razendsnel gaan. De
website en het onlinegebeuren is een vlaggenbord
geworden. Hier moet alle sportinformatie zo snel
mogelijk op verschijnen. Daar gaat bij Sporza dan
ook best veel geld naartoe.’
 Tijdgebrek en quotejacht
Sportjournalistiek combineren met
diepgang is niet altijd eenvoudig
vanwege de snelheid waarin alles moet
gebeuren, vindt ook Vangramberen: ‘De
dingen gaan razendsnel tegenwoordig.
Je hebt een journaal, er is een liveverslag,
er is onlineverslaggeving,… Wat moet
er gebracht worden? Alles wat veel
clicks, likes en views oplevert. Persoonlijk
vind ik dat jammer, want op die manier
wordt de sport haast een karikatuur van
de samenleving. Helaas moeten we
sportverslaggeving op een zodanige
manier verpakken dat ze zeer toegankelijk
wordt.’
Er is nog een extra verklaring voor het
gebrek aan tijd, vertelt Vandeweghe:
‘Journalisten moeten te veel schrijven
op korte tijd. Ze hebben elke quote van
elk familielid van de sporter nodig om
te weten welke momenten beslissend
zijn geweest voor een bepaalde
gebeurtenis of overwinning. Die quotes
zijn problematisch in de journalistiek.’
Ook Vangramberen merkt die quotedrang
op: ‘Quotes van familieleden gebruiken
Ard Bierens, persverantwoordelijke van Team Jumbo-Visma:
‘Ik vind dat Belgische wielerjournalisten goed voorbereid zijn’
(foto: Team Jumbo Visma)
journalisten vaak om tijd en plaats te de sportprestaties. Zowel de grootte
vullen. Als je enkele uren of pagina’s met van het medium als timing en planning
sport moet vullen, dan maak je daarvan spelen een rol. Soms moeten we ook
gebruik. Op tv is sportjournalistiek, zeker bij op inhoudelijk vlak interviews weigeren
dode momenten tijdens een liveverslag, vanwege de invalshoek.’
vaak lullen en vullen. Op die manier komen
er soms ook gewoon minder relevante Ook Vandeweghe heeft twaalf jaar in
interviews aan bod. De quotejacht is er Nederland gewerkt, meer bepaald van
omdat er veel volume moet zijn.’ 1993 tot 2008: ‘In Nederland verloopt
alles helemaal anders. Daar schrijf je
België vs Nederland een verhaal over iets dat gebeurd is. Je
gaat op zoek naar relevante informatie
Maar als we België vergelijken met
of je schrijft je mening neer op basis van
Nederland is het hier blijkbaar toch zo
je eigen ervaringen. En af en toe gebruik
slecht nog niet. Dat vertelt althans Ard
je een quote die een grote meerwaarde
Bierens (47), persverantwoordelijke
biedt aan het stuk. In België is dat anders.
van World Tour-wielerploeg Team
We lichten die quotes uit en zetten er
Jumbo Visma. Hij is positief over de
een fotootje bij van een familielid of de
Belgische wielerjournalistiek: ‘Belgische
winnaar. We kijken niet echt naar wat
wielerjournalisten zijn meestal beter
zinvol is, maar wij zien graag die quotes.’
voorbereid dan de Nederlandse. In België
zijn alle journalisten ondergedompeld in
het wielercircus. Ze hebben vaak goede
netwerken en weten hoe de wielersport
in elkaar zit. Er wordt rekening gehouden
met de sporter zelf. We moeten niettemin
regelmatig interviews weigeren, maar
dat kan verschillende redenen hebben.
Een interview mag niet nefast zijn voor
TOPSPORTERS OVER
SPORTJOURNALISTIEK
Jolien D’Hoore (32), voormalig (baan-)wielrenster en ploegleidster
bij AG Insurance NXTG Cycling Team: ‘De vragen zijn meestal dezelfde
en soms zoeken journalisten sensatie. Kritische vragen over de koers
mogen zeker, als die binnen de sport blijven. Off the record-informatie
publiceren kan voor mij niet.’
Kenny De Ketele (37), oud-baanwielrenner,
huidig bondscoach en ploegleider bij
Team Flanders Baloise: ‘Sommige journalisten moeten
het baanwielrennen erbij nemen, terwijl dat niet hun
hoofdsport is. Die hebben dan niet altijd de essentie
van de sport door. Dat kan soms lastig zijn. Persoonlijke
vragen vind ik wel leuk. Na een lange carrière is het fijn te
vertellen wat sommigen van jou vergeten zijn.’
Tessa Wullaert, voetbalster bij Fortuna Sittard
en de Red Flames: ‘Ik krijg vaak dezelfde
vragen, maar ik erger me daar niet aan.
Journalisten doen hun werk en ik ben blij met
de interesse voor het vrouwenvoetbal.
Interviews voor bijvoorbeeld HUMO of
De Tijd apprecieer ik erg omwille van
de andere invalshoeken over het voetbal en
mijn persoonlijke leven. Het hoeft niet altijd
even serieus te zijn.’
Jordi Vanlerberghe (26), verdediger bij KV Mechelen:
‘Sommige journalisten weten niet zoveel over voetbal
als je zou verwachten. Zo vroeg er een aan mij:
‘Ben je tevreden dat je nu wat meer kan spelen na je
blessure?’. Ik had al het volledige seizoen alle
wedstrijden gespeeld.’
Oud-wielrenner Jan Bakelants (36): ‘We krijgen meestal dezelfde vragen;
ik zie weinig vernieuwing. Ik begrijp dat sportjournalisten beperkt zijn
in tijd, maar ze mogen zich wel afvragen wat ze beter en diepgaander
kunnen doen. Zelf wil ik altijd een artikel nalezen voor publicatie.
Ze moeten bij mij aftoetsen wat er geschreven wordt.’
Johan Museeuw (57), oud-wielrenner:
‘Journalisten willen primeurs. Dat is hun job.
Vroeger verliep het wel anders. Er was geen
sprake van artikels nalezen en de vragen waren
saaier. Nu is er minder tijd en alles gaat via
een persverantwoordelijke, die genoeg
informatie over atleten geeft. En ook:
als journalisten iets van de atleet zelf niet
krijgen, vragen ze het wel aan de ouders
of vriendin.’
Joachim Van Damme (31), middenvelder bij
SK Beveren: ‘De vraagstelling van journalisten is
verbeterd, maar ik weet meestal al wat ze zullen
vragen. Doorheen de jaren is de afstand tussen
de sporter en journalist wel gegroeid. Vooral jongere
voetballers doen minder graag interviews. Van mij
mag een journalist zeker kritischer zijn over het spel
en het voetbal zelf. Ons privéleven is iets anders.’
Thomas De Gendt (36), wielrenner bij Lotto Dstny:
‘Na een wedstrijd is er weinig tijd, dan krijg je vaak
dezelfde vragen. Diep kan je dan niet gaan.
In langere interviews mag het voor mij diepgaander
en persoonlijker. Mij valt op dat jonge journalisten
meer op sensatie belust zijn, oudere zoeken meer
een specifiek verhaal.’
 Bedot door het beeld?
TRIGGER De manier waarop een nieuwsfeit live in beeld gebracht wordt, kan
Door de manier
waarop de situatie in de perceptie van de kijker sterk sturen. De beslissingen die de regis-
beeld wordt gebracht,
lijkt er tijdens seur en de redactie vooraf en tijdens de liveverslaggeving van een
de verslaggeving van
Sporza bij de finish
nieuwsuitzending maken, spelen daarbij een grote rol. Stavros Van
van het WK wielrennen Halewyck, hoofdredacteur bij TV Oost, vertelt hoe dat bij hen op de
op 25 september
2022 wrijving te zijn redactie gebeurt.
tussen winnaar Remco
Evenepoel en ploeg-
maat Wout Van Aert. ‘Als we live bij een event ter plaatse gaan,
In realiteit is er geen maken we een aaneenschakeling van afspraken.
vuiltje aan de lucht, De journalist moet zich zo plaatsen dat we genoeg
maar het beeld zorgt actie op de achtergrond zien. De cameraman
wel voor een verkeer-
levert daarbij inserts aan die van toegevoegde
de perceptie van de
situatie. waarde zijn bovenop de liveverslaggeving van
de journalist. Die beelden schieten ze vooraf
door Katelijne Verhelst
en bezorgen ze aan de redactie. De regie krijgt
de montage, zij beslist dan over de timing ervan.
'De regisseur weet wel waarover de beelden gaan,
maar heeft die meestal nog niet gezien', vertelt
Stavros Van Halewyck.
'Platte beelden,
daar hebben we niets aan'
74
De ploeg ter plaatse moet dus goed weten wat
de regie van hen verwacht. ‘Het beeld moet
duidelijk de actie tonen, en nauw aansluiten
bij de realiteit. Nieuws willen we altijd zo
waarheidsgetrouw mogelijk brengen. Hoeveel
gewicht we aan elk beeld hangen om de kijker
geen verkeerde perceptie mee te geven, dat is
een evenwichtsoefening’, zegt Van Halewyck. Wat
ze tonen en hoe lang ze dat laten zien, is bij TV Oost
iets wat de journalist ter plaatse afweegt met de
eindredacteur. ‘De visuele invalshoek van waaruit
een nieuwsfeit benaderd wordt, stuurt voor een
groot deel het verhaal. Dat kon je ook zien bij de
liveverslaggeving tijdens het WK. Als Marokko een
voetbalmatch won, zochten sommige journalisten
de probleembuurten op omdat ze wisten dat daar
rellen konden ontstaan. Je zou ook bewust kunnen
kiezen om daarvan weg te blijven en een buurt
uitzoeken waar er vreedzame feesten zullen zijn,
maar dat is een redactionele keuze die je maakt.’
Geen platte beelden
De volgorde waarin je beelden positioneert,
bepaalt ook hoe het nieuws bij de kijker binnenkomt.
Een bekende regel bij liveverslaggeving, net als bij
reguliere verslaggeving, is dat je het best begint
met je strafste beeld. ‘Nieuwsmaken is een beetje
marketing. Je moet het aantrekkelijk maken om
naar te kijken. Als je bijvoorbeeld een uitvaart
van een bekend persoon in beeld brengt, zou je
kunnen starten met een algemeen beeld van de
kerk. Maar als de dochter met tranen in haar ogen
een emotionele speech voert, spreekt dat al veel
meer aan. Zogenaamde platte beelden, daar
hebben we niets aan. Er moeten acties, emoties
en mensen op te zien zijn.’ Maar dat betekent niet
dat ze bij TV Oost beelden sterk regisseren of in
scène zetten. ‘Van zodra je proactief iets in beeld
gaat brengen, doe je aan manipulatie. Dat is
voor ons kwalijke journalistiek. We regisseren wel
kleine zaken om actie te creëren, maar dat gaat
dan eerder over bewegingen van omstaanders.
Bij een familiedrama gaan we bijvoorbeeld niet
vragen aan de politie om de straat af te sluiten om
zo de situatie te overdramatiseren. We registreren
voornamelijk.’
'Iets proactief in
beeld brengen, dat is voor
ons kwalijke journalistiek'
Beeld in context
Als journalist ga je wel altijd op zoek naar
emotionaliteit. ‘Als je weet dat er spanningen zijn,
moet je hier oog voor hebben en die ook zoeken.
Maar dat moet je dan wel op een waarachtige
manier brengen’, vertelt Van Halewyck. Vooral
in politieke situaties moet de cameraman
vroeg bij de pinken zijn. ‘In Haaltert werd de
burgemeester machtsmisbruik verweten en
tijdens de gemeenteraad werd dat besproken.
Onze cameraman moest haar hierbij goed in het
oog houden. We wilden de momenten waarbij
ze mogelijk emotioneel zou reageren zeker in
beeld brengen. Dat zijn treffende beelden, maar
die mogen we natuurlijk niet verkeerd gebruiken.
Als de burgemeester op een bepaald moment
geeuwt, en we monteren dat na een quote van een
raadslid dat kritisch over de burgemeester praat,
dan creëren we een verkeerd beeld. Zo suggereer
je bij de kijkers dat het haar niet interesseert,
terwijl dat een onterechte montage is’, zegt Van
Halewyck.
 Bij TV Oost is het tonen van actiebeelden
evident, maar die moeten wel steeds in
context worden gebruikt. Manipulatieve
montages maken om op die manier iets te
laten uitschijnen dat in werkelijkheid niet zo
was, is uit den boze. ‘Als de burgemeester
emotioneel zou worden en huilen, moet je
dat in de juiste context plaatsen. Monteer
je dat beeld na een kritische opmerking
van de oppositie, dan lijkt het alsof ze zich
aangesproken voelt terwijl het niet zo
was. Daarmee moet je opletten. De kijkers
kunnen de gebeurtenis verkeerd percipiëren
en de redactie draagt hierin een grote
verantwoordelijkheid.’ Ook het gebruik van
bepaalde inserts die zouden stigmatiseren
is not done. ‘Als je beelden draait over een
onveilige stationsbuurt en alleen maar
Stavros Van Halewyck

(foto: Guapetom)
mensen met een migratieachtergrond
toont, dan laat je doorschijnen dat zij een
deel van het probleem zijn. De mensen
die je in beeld brengt, moeten voldoende
gevarieerd zijn, zodat de kijkers geen
verkeerde conclusies kunnen trekken’,
benadrukt de hoofdredacteur van TV Oost.

Zowel bij het proces van beeldselectie

en montage als bij het publiceren van de
beelden moet de redactie dus steeds die
deontologische regels in het achterhoofd
houden. Beelden moeten sprekend zijn,
maar moeten wel altijd in een juiste context
gebruikt worden. De invalshoek van waaruit
je dan het verhaal brengt, kan verschillen
naargelang het gewicht dat de redactie
eraan hangt. Voor TV Oost moet deze
vooral voldoende waarachtig zijn met de
werkelijkheid.
Achter het beeld
Oktober
Fotograaf Jasper Jacobs

Op zoek naar
een ‘Instagram-shot’
‘Op zich was dit totaal geen speciale
voetbalwedstrijd of spannende gebeur-
tenis. Toch probeer ik mezelf elke keer
uit te dagen om op zoek te gaan naar
een “alternatief” en leuk beeld om de
wedstrijd te illustreren op een manier
waar ik er zelf ook fier op kan zijn. Ik zag
op een gegeven moment een hele hoop
supporters hun gsm-lichtje aansteken en
wist op dat moment dat dat een zeer fijne
achtergrond zou geven. Op de foto staat
OHL's Mathieu Maertens. Ik werk met een
400mm 2.8-objectief, wat de achtergrond
erg wazig maakt en dan krijg je zo’n effect.
Ik was dus wel direct gefocust op actie in
dat specifieke deel van het veld. Je weet
dat die lichtjes maximum één tot twee
minuten aan blijven en nadien is het hele
effect weg. Onder collega’s noem ik dat
vaak het ‘Instagram-shot’. Het kan niet
altijd een WK voetbal of Tour De France
zijn, maar toch probeer ik bij de meest
eenvoudige opdrachten op zoek te gaan
naar dat unieke beeld. Zo probeer ik me-
zelf gemotiveerd te houden om op niveau
te presteren en telkens iets unieks af te
leveren.’
 ps
m
Ca
go
Hu
RI P

Ex
plos
Kri ie
mb
ru
g
Meest geklikt Tweet Cover
van de maand van de maand van de maand

de Joepie would have had a field

day with this one

Flo
@flowindey

Zondag 16 oktober 2022

Presentatrice en mediapersoonlijkheid Flo

Windey reageert op een foto waar de ex
van Justin Bieber, Selena Gomez én Haily
Bieber met elkaar poseren.

Focus Knack
Bioscoopminnend Vlaanderen is in de Op 73-jarige leeftijd bestijgt Charles III,
ban van ‘Zillion’. Regisseur Robin Pront de langstzittende erfgenaam in de Britse
heeft het over zijn fascinatie voor de geschiedenis, de troon van het Verenigd
danstempel. Koninkrijk en het Gemenebest. Het Britse
maandblad The Critic brengt een erenum-
mer over Queen Elizabeth II uit en verwijst
met de cover naar de pas gekroonde koning
Charles III.
Romantische
journalistendroom
TRIGGER
Na het overlijden van
Hugo Camps op 29 okto-
ber 2022 plaatst VRT zijn
aflevering van Alleen
Elvis blijft bestaan
opnieuw online. Camps
kiest daarin een fragment
van zijn vriend Hugo Claus.
Als Thomas Vanderveken
vraagt of hij er zelf ooit
van gedroomd heeft een
roman te schrijven, moet
Camps toegeven dat hij
dat altijd heeft gewild,
maar nooit gedurfd.
Voetbaljournalist Dirk Deferme:
een boek schrijven was altijd zijn
jongensdroom.
(ingezonden foto)
Het lijkt een constante doorheen de geschiedenis van de journalistiek:
de roman heeft altijd tot de verbeelding van de journalist gesproken.
Zo was George Orwell in eerste instantie bekend voor zijn journalistieke
werk alvorens hij zijn literaire kleppers schreef. Ernest Hemingway haal-
de de mosterd voor zijn gekende stijl dan weer bij The Kansas City Star,
het dagblad waarvoor hij kort werkte. Ook ons taalgebied kent hybriden.
Denk maar aan Adriaan van Dis en Marnix Peeters. Hoe komt het dat veel
journalisten, over generaties en taalgrenzen heen, ervan dromen om een
roman te schrijven? We vroegen het aan Dirk Deferme, sportjournalist én
auteur.
Toegegeven: voor dit stuk klopten we in eerste ‘Toen VTM achttien jaar werd, konden werknemers
instantie aan bij Bavo Claes, jarenlang nieuwsanker een puberfoto van zichzelf doorsturen, waaronder je
bij de openbare omroep. Claes debuteerde in 1997 jouw droom liet weten van toen je achtien jaar was.
met de roman "Kraai." Ondertussen is hij bezig aan Mijn quote was: “Ik wil schrijver worden.”’ Deferme
zijn derde fictiewerk. Om niet afgeleid te worden, liet al aan de universiteit manuscripten nalezen
besloot hij niet in te gaan op het voorstel voor door zijn professoren. Dat werd geen succes: ‘Ik
een interview. Toch wilde hij kort reageren op de herinner me dat een prof zei dat mijn werk wel heel
hoofdvraag: ‘Als u me vraagt hoe het komt dat
zoveel journalisten dromen van een roman, kan ik
hard leek op ‘The Serial’ van Cyra McFadden. Het
was voor hem ook niet duidelijk of mijn manuscript
79
alleen maar met een vraag antwoorden. Hoe komt nu een parodie was, of net zeer serieus bedoeld.
het dat ik me jarenlang door de journalistiek heb Dat is niet leuk om te horen, maar je pikt dat wel
laten afleiden van mijn schrijfwerk?’ van zulke geleerde mensen. Ik werd er simpelweg
op gewezen dat mijn schrijven nog niet rijp genoeg
was.’
‘Het is niet alleen de journalist
die romancier wil worden, ‘Een doodgewone jongen’ is het verhaal van de
ouders van Deferme, en zelf loopt hij ook tussen de
je moet het ook eens aan bladzijden rond. Het schrijven werd een race tegen
de leraar vragen’ de klok: ‘Ik wilde heel graag dit verhaal schrijven
Dirk Deferme alvorens mijn vader helemaal uitdoofde. Dat is
helaas niet gelukt, maar zo voelde ik wel de urgentie
om er haast achter te zetten. Die druk maakte
Dirk Deferme, voetbaljournalist voor HLN en
het eigenlijk makkelijker: als er iets is waar een
verslaggever voor VTM, moet glimlachen als hij
journalist mee kan omgaan, zijn het wel tijdsdruk
Claes’ reactie hoort: ‘Ik kan me wel inbeelden
en deadlines. Mijn moeder heeft het werk gelukkig
waarom Bavo Claes niet veertig jaar geleden al
wél gelezen. Ze is ondertussen negentig jaar, en
debuteerde. Enerzijds twijfelen mensen aan het
heeft er veel plezier aan beleefd. Ze herkende hier
feit of ze het wel kunnen, maar er is meer. Met de
en daar anekdotes, en dan wees ze me erop dat het
opbrengst van een roman geef je doorgaans je
toch niet helemaal zo gegaan is. (lacht). Dan zei ik:
gezin niet te eten, wellicht jezelf niet eens. Je ziet het
“Mama, ik verzin er natuurlijk wel iets bij hé.”’
wel vaker dat de romandroom wordt uitgesteld om
economische redenen. We zijn een klein taalgebied,
Deferme twijfelt geen seconde als hem gevraagd
de keuze stelt zich dus amper. Het is trouwens niet
wordt wat hij als raad zou geven aan de journalist
alleen de journalist die romancier wil worden. Je
die romans wil schrijven: ‘Gewoon doen! Elke dag
moet het ook eens aan de leraar vragen.’
heeft 24 uur, er is tijd genoeg. Als je elke dag twee
bladzijden schrijft, heb je na een jaar al veel te veel’,
Doodgewoon knipoogt hij. ‘Durf en doe. Een boek schrijven is
Deferme debuteerde in 2018 met een autofictief helemaal niet moeilijk. Een góed boek schrijven, dat
werk: ‘Een doodgewone jongen’. Het was een wel natuurlijk.’ (TV)
doodgewone jongensdroom.
 Metro blijft geloven
in gratis print
TRIGGER
Op 3 oktober 2022 Na 22 succesvolle jaren beslist Metro om begin oktober 2022 te
verschijnt op Print-
medianieuws.nl een
kiezen voor vernieuwing in de online- en printversie. Dat betekent
artikel over Metro dat een nieuwe lay-out en nieuwe rubrieken. Ook beslist Metro om van
van vier naar drie
printedities per week vier naar drie publicaties per week te gaan. Wij vroegen aan COO
gaat.
Werner Sluys hoe hij de toekomst van Metro ziet.
door Lisa Pyckavet
en Margot Degraeve
Om te beginnen, hoe zou u de doelgroep van Metro. We willen vooral investeren in meer content
Metro omschrijven? gericht naar jongeren. We zijn ook zoals iedereen
Werner Sluys: 'Wij zouden onze doelgroep aan het zoeken naar het nieuwe normaal. Door
omschrijven als 'young active urban'. Metro heeft corona werken mensen nu ook vaker van thuis
in de krantenwereld het jongste lezersprofiel, uit. Een ander belangrijk element waren de
namelijk 18 tot 45 jaar. Dat is een stuk jonger dan schoolvakanties. Die zijn totaal verschillend in
het klassieke lezersprofiel en dat is onze grootste de verschillende regio's van ons land. Dat was
motivatie. In de omgeving waar wij kranten voor ons de doorslag om een publicatiedag af te
verdelen, bevinden zich vaak jongeren. 'Active' schaffen. Vanaf nu publiceren we op maandag,
betekent voor ons dat onze lezers constant actief woensdag en vrijdag.’
bezig zijn in onze samenleving. 'Urban' staat dan
weer voor 'hoe zorgen we dat we mee blijven met
de trends'. Wij willen geen copy-paste zijn van
'Schrik voor mobiele data-
andere kranten en proberen dus echt een jong verbinding? Nee, het is eerder
80 profiel aan te spreken.' complementair'

'Ons motto is dat we willen
evolueren en geen revolutie
in content creëren'
Waarom heeft Metro gekozen voor een
vernieuwde look en nieuwe rubrieken?
Sluys: 'Het was tijd om verfrissing te brengen.
(lacht) Volgend jaar lanceert Metro een nieuwe
website en we waren eigenlijk wat verdwaald in
de vele visuele componenten in print en online.
We wilden een manier vinden om print en online
dichter naar elkaar te laten groeien. In oktober
zijn we ook gestart met onze nieuwe rubrieken
en daarbij is het een soort van 'trial and error' om
te zien wat onze lezers ervan vinden. Ons motto
is dat we willen evolueren en geen revolutie in
content creëren. De tijden zijn ook veranderd. We
willen de jeugd aanspreken en we beseffen dat er
andere contentblokken nodig zijn om onze lezers
te bereiken en ze aan ons merk te binden.'
Metro gaat van vier naar drie publicaties per
week. Spelen jullie dan in op wat het publiek wil
of komt die beslissing meer vanuit een crisis- of
besparingsplan?
Sluys: 'Het is helemaal geen besparing. Er zijn
nog altijd evenveel journalisten aan het werk bij
‘Onze contentblokken zullen daar trouwens ook op
inspelen. De rubrieken die op maandag gelezen
worden, zijn automatisch anders dan wat mensen
op vrijdag willen lezen. Het is dus opnieuw een
evolutie van hoe de laatste twee jaar verlopen
zijn door corona. Wij hebben vooral ingespeeld op
hoe het huidige onderwijssysteem werkt, en wat
het beste is voor onze adverteerders. Tenslotte
worden we enkel betaald door publiciteit.'
Hoe kijken die adverteerders naar de
verminderde publicatiefrequentie?
Sluys: 'Voor een adverteerder is het vooral
belangrijk dat zijn advertentie gezien wordt
binnen een context die relevant is. Uit contacten
met mediacentrales en onze klanten blijkt dat we
de juiste keuze hebben gemaakt. Het is een zeer
berekende stap gericht op de nieuwe noden en
het nieuwe normaal.'
Jullie hebben ook de Metrodeals op jullie
website. Zijn die een extra bron van inkomsten?
(n.v.d.r. de Metrodeals zijn een manier om
bepaalde producten aan te kopen met kortingen
via de website van Metro)
Sluys: 'Dat is iets wat we hebben opgestart
tijdens corona, maar dat hebben we momenteel
even in de koelkast gelegd. De focus ligt nu op
nieuwe content maken. Wanneer de volledige
vernieuwingen klaar zijn, zullen we kijken
hoe we kunnen inspelen op de Metrodeals.
We willen er meer een contentverhaal
van maken in plaats van een klassieke
webshop te zijn. Dan kan dat inderdaad
een andere inkomstenbron worden, maar
dat is iets voor de toekomst.'
In 2020 vermeldde de Standaard dat
Metro een verlies leed van acht miljoen.
Dat was twee jaar geleden, hoe is die
balans nu?
Sluys: 'De laatste twee jaar is het voor
iedereen economisch moeilijk geweest.
Die acht miljoen is een opgebouwde
balans sinds de opstart van Metro. We zijn
er dus wel zeker mee bezig om dat verlies
de komende jaren af te lossen. Door de
inflatie wordt Metro publiceren er natuurlijk
niet goedkoper op, maar op dit moment
kunnen wij als krant zeker overleven. Anders
zouden we ook niet gaan vernieuwen.'
In het begin van 2023 heeft Metro een
nieuwe website gelanceerd. Wat maakt
dat jullie in deze socialemediatijden
daarnaast toch nog altijd focussen op
print?
Sluys: 'Groupe Rossel, onze mediagroep,
gelooft nog steeds heel sterk in print.
Print zal volgens Rossel ook altijd blijven
bestaan. Het verschil is dat er online
nog altijd grote verspreiding is van fake
news, zelfs op de officiële nieuwssites.
Toch zal Metro inzetten op een mobile-
friendly website om te blijven evolueren.
Uit de laatste CIM-resultaten blijkt dat er
dagelijks 328 500 mensen Metro enkel
op papier lezen. We kunnen dus niet
ontkennen dat onze printversie nog altijd
uitstekend werkt. Die positie willen wij zeker
niet weggooien. Die mensen bereiken is
een van onze belangrijkste motivaties.’
'Wij willen als Metro
een wachtverzachter zijn'
‘Er zal natuurlijk een evenwicht komen
tussen web en print. In de toekomst blijven
wij ook verder evolueren. We moeten kijken
hoe we onze redactie kunnen ombouwen
naar een 24 uursredactie. Dat zijn allemaal
nieuwe uitdagingen.'
In 2024 wil de NMBS zorgen voor een
betere mobieledataverbinding. Bent u er
dan nog steeds zeker van dat er zoveel
print zal gelezen worden?
Sluys: 'Afgelopen zomer hebben wij ons
contract vernieuwd met de NMBS voor de
komende acht jaar. Zowel de NMBS als
de MIVB zijn ervan overtuigd dat print de
komende jaren een model is dat zal blijven.
Mobieledataverbinding op de trein is en
blijft moeilijk. De NMBS is dan wel bezig met
ramen te testen die straling binnenlaten,
maar wat als de trein de tunnel binnenrijdt
(lacht)?’
‘Wij zijn er ook van overtuigd dat de Metro
het eerste ontspanningsmoment van de
dag blijft. Iedereen heeft het 's ochtends
zo druk en is zeer gehaast. Wij willen als
Metro het eerste moment zijn van rust en
tegelijk ook een wachtverzachter, zoals
wij dat noemen. Dus schrik voor mobiele
dataverbinding? Nee, het is eerder
complementair.' 81
Hoe denkt u dat Metro er over vijf jaar zal Werner Sluys, COO Metro op de redactie in Brussel
(Foto: Lisa Pyckavet)
uitzien?
Sluys: 'Laten we vooral eerst hopen dat de
media zo snel mogelijk uit corona en uit
de energiecrisis geraken. Dat op zich is al
een hele uitdaging. Wat Metro zelf betreft,
bereiken wij per dag nog steeds meer dan
800 000 lezers. In print blijven we nog altijd
bij de drie grootste kranten in België. Wij
blijven ondanks alles zeer hoopvol, maar
de crisis moet niet te lang duren. (lacht)'
Gelooft u op lange termijn in een volledig
gratis krant?
Sluys: 'Amerika toont ons als voorloper
al de eerste tekenen dat gratis print blijft
werken. De grote reden daarvoor is dat
print in deze tijden de meest betrouwbare
vorm van nieuwsgeving is. Wij hebben
op het einde van vorig jaar opnieuw de
Metro Deluxe End of Year uitgebracht,
onze gepimpte versie van Metro die op
kwaliteitsvoller papier wordt gedrukt. We
moeten afwachten wat de tijd brengt om
te zien of dat nog allemaal gratis kan.
Metro zal zeker en vast positief nieuws
blijven brengen voor onze reizigers. We
blijven een ontspannend moment bieden
op de trein. We zien dan wel waar de tijd
ons brengt.'
 Een filosofische benadering: wat is een journalist?

To be a journalist,
or not to be a journalist,
that is the question
TRIGGER
De Standaard publi- De rol van Karl Vannieuwkerke als journalist in Vive le Vélo bleek niet
ceert op 14 oktober
een artikel dat gaat
zo duidelijk te zijn. Gelukkig zorgde de Raad van de Journalistiek
over de verwarring voor duidelijkheid. Wat we hieruit kunnen leren is dat het niet al-
rond de functie van
Karl Vannieuwkerke tijd even helder is wanneer iemand als journalist optreedt. Daarom
in de wielertalkshow
Vive le Vélo. De Raad zoeken we samen met filosoof Jean Paul Van Bendegem naar de
van de Journalistiek
oordeelt dat hij wel
kerngedachte van het journalist-zijn.
degelijk een journalist
is en dus niet Aan journalistiek doen is in eerste instantie een Ook op journalistiek vlak zien we veel
een presentator van beroep, maar is het eigenlijk niet méér dan dat? veranderingen. ‘Toen ik vroeger aan de universiteit
een entertainment-
Een manier van leven die moeilijk losgelaten bezig was met mijn doctoraat, was materiaal
programma zoals
de VRT beweert. wordt, zelfs als de journalist op reis gaat. De ideale vinden heel vaak een uitdaging. Ik moest dan
journalist is namelijk altijd nieuwsgierig en heeft bijvoorbeeld naar mensen in de Verenigde
door Renzo Foncke
een onophoudelijk oog voor wat er gaande is in Staten schrijven om te vragen of ik een kopie van
en Robbe De Witte
de wereld. 'Ik denk dat dat trouwens niet specifiek een artikel kon krijgen’, vertelt Van Bendegem,
is voor journalistiek. Als je je job goed wil uitvoeren ‘Ik vergelijk het werkveld van een journalist van

82
en als je beroep je passie is, dan transformeert vroeger een beetje met een woestijn waarbij je van
dat automatisch naar een levenswijze. Ik kan het oase naar oase gaat. In onze huidige samenleving
iedereen toewensen’, zegt Van Bendegem. lijkt het eerder op een oerwoud waarbij de
journalist een machete meekrijgt om er zich een
weg door te banen. De paden die in het oerwoud
‘Ik vergelijk het werkveld al zijn gemaakt door anderen groeien heel snel
van de huidige journalist terug dicht. Dat maakt het extra moeilijk. Het is dus
een uitdaging geworden om in een maatschappij,
met een oerwoud waarin hij waar er een overvloed aan informatie is, de
zich een weg moet banen met betrouwbare bronnen te onderscheiden van de
een machete’ onbetrouwbare. Dat vergt ook zeker andere skills
en vaardigheden dan vroeger.’

Van woestijn tot oerwoud Objectiviteit

De wereld staat niet stil. De samenleving is de
afgelopen decennia flink veranderd op veel
vlakken. Elke dag zijn er nieuwe oplossingen voor
problemen van gisteren en duiken er nieuwe
problemen op die nieuwe oplossingen nodig
hebben. Die constante transformatie merk je ook
in het journalist-zijn. Het internet speelt daarin
uiteraard een hoofdrol. Toen halfweg jaren
negentig het internet zijn ingang vond, deed
dat heel veel deuren opengaan. Onze
maatschappij zit in een voortdurende digi-
talisering. Van Bendegem lacht: ‘Ik sta ervan
versteld hoe betrouwbaar Wikipedia eigenlijk nog
altijd is, terwijl in theorie iedereen dat zomaar kan
aanpassen. Dat hebben we natuurlijk allemaal te
danken aan de muggenzifters en de betweters
van onze maatschappij. Voor hen is Wikipedia een
natte droom.’
Van Bendegem gaat verder: ‘Voor mij is het
grootste kenmerk van een journalist echter
de bekwaamheid om vrij een zaak te kunnen
onderzoeken, beoordelen en evalueren. Met
andere woorden, een journalist moet proberen zo
objectief mogelijk te handelen en de subjectieve
factoren een zo klein mogelijke rol te laten spelen.
Ik verkies de term objectief trouwens boven
neutraal. Ik vind neutraliteit een problematisch
gegeven. Je zal maar Rudi Vranckx zijn in Iran,
rapporterend over de oorlog, terwijl er naast je een
vader staat die net zijn kind heeft moeten verkopen
om te overleven. Ik vind die persoonlijke emotie in
de berichtgeving in die context menselijk. Het zou
maar een raar gegeven worden als elke journalist
met een uitgestreken gezicht bericht.’
De vierde macht allemaal gezegd en beweerd wordt door
iedereen komt voor mij toch eerder neer
Als je drie verschillende journalisten
op cafépraat. Sociaal gesproken is dat
dezelfde gebeurtenis laat verslaan
heel belangrijk, maar journalistiek zou ik
op hetzelfde moment zal je hoogst-
dat zeker niet noemen.’
waarschijnlijk drie verschillende verslagen
krijgen. De journalist is de gatekeeper
van het nieuws. Hij bepaalt zelf welke
feiten van belang zijn en dat verschilt
per individu of in dit geval per journalist.
In dat opzicht kunnen we de journalist
als een machtig iemand beschouwen. ‘Ik
ben het volledig eens met de mensen die
media als vierde macht herkennen in het
systeem van de scheiding der machten’,
aldus Van Bendegem.

‘Ik vind neutraliteit

een problematisch
gegeven’

Iedereen journalist?
Veel mensen volgen het nieuws via
sociale media, tweeten tot ze erbij

83
neervallen en delen berichten tot in
het oneindige. Iedereen kan vertellen,
rapporteren en beweren wat hij of zij wil op
die platformen. Dan luidt de vraag: doen
die mensen ook aan journalistiek? Van
Bendegem verklaart: ‘Ik denk vast en zeker
dat iedereen een beetje journalist kan zijn.
Met de nadruk op een beetje. Ik vergelijk
het met het stukadoren van een muur. Als
je die voor de helft bezet, krijg je maar een
rare muur. Ik beschouw de journalistiek
dus wel echt als een métier waarbij je
een aantal ambachtelijke vaktechnieken
onder de knie moet hebben. In het beste Jean Paul Van Bendegem
geval is de journalist zelfs een expert in (foto: Marit Galle)

zijn vakgebied. Wat er op het internet

De definitie van Van Bendegem:

Een journalist is in een samenleving die persoon die
zo objectief mogelijk rapporteert en informeert over
kwesties die hem of haar en in ieder geval de samenleving
raken, en deze ook in alle gevallen evalueert.

Achter het beeld
November
Fotograaf Josefien Tondeleir
Remains
‘Mijn grootouders overleden allebei, met
één dag verschil, aan de gevolgen van
covid. Dit zijn een aantal van de spullen
die achterbleven in hun huis. Het is wat
overbleef nadat alle “kostbare” spullen
waren opgehaald door familie of opko-
pers. Op het moment dat ik hun zo goed
als lege huis binnenging, werd het echt
voelbaar dat ze er niet meer waren. De
afscheidsdienst was kort en afstandelijk,
en voor ze stierven was bezoek aan hen
beperkt, waardoor ik ze lange tijd niet ge-
zien had. Ik bezocht hun huis regelmatig
over een periode van twee maanden en
ging aan de slag met wat restte van hen.
Ik maakte zelfportretten met hun kleren
85
aan en fotografeerde objecten, stoelen
en voor de buitenwereld schijnbaar on-
belangrijke zaken zoals mijn grootvaders
collectie blauwe elastiekjes. Voor mij was
het een manier om mijn grootouders voor
een laatste keer heel dichtbij te voe-
len en echt afscheid te kunnen nemen.
Vandaag is het huis een gerenoveerd wit
blokje geworden, waar zich inmiddels
een nieuw verhaal afspeelt. De beelden
krijgen daarom nog meer waarde, want
het is pas als iets weg is, dat je er echt
de waarde van inziet. Maar gelukkig heb
ik die beelden om op terug te kijken. De
reeks werd gepubliceerd in De Morgen
Magazine van de maand november
2022.’
 7
P2
O

C
ti e
en
er
nf
tc o
aa
Klim

RI P
ico N
le
Jo
sy
Meest geklikt Tweet Cover
van de maand van de maand van de maand

De echte verliezer vandaag?

Brussel en haar inwoners.
#BELMAR

Riadh Bahri
@Riadh_B

Zondag 27 november 2022

Voetbal is niet altijd een feest. Rellen in

Brussel na de match België-Marokko
verpesten de WK-sfeer.

MO*
John Vandaele bezoekt de Congolese In de Verenigde Staten vinden op 8 november
2022 de midterms plaats, de tussentijdse
ngo Faja Lobi, opgestart door Gentenaar
verkiezingen voor het Congres en de gouver-
Jurgen Heytens, en beschrijft zijn indruk-
neurs. De Republikeinen krijgen de controle
ken. over het Huis van Afgevaardigden, maar de
Democraten behouden de controle over de
Senaat.
PING! Pushbericht:
u raakt stilaan overprikkeld
TRIGGER
In november verschijnt het
Overprikkeling. Het is heel wat mensen niet onbekend. Zelf maakte ik het
onderzoek tot voor kort dagelijks mee. Maakte, want sinds ik mijn smartphone door
‘De aandachtscrisis’
in De Morgen. het raam gooide, ben ik veel minder overprikkeld. Die beslissing nam ik
door Stefanie De Meerleer nadat ik het onderzoek ‘De aandachtscrisis’ in De Morgen las. Wanneer
sturen nieuwsmedia eigenlijk wel of niet pushberichten?
Journalist bij De Morgen Lotte Beckers stelde in
het dossier de vraag: ‘Wie kan zich nog urenlang
verliezen in een boek zonder naar zijn telefoon
te grijpen?’ Die vraag kwam hard binnen. Ik lees
ontzettend graag; het is wellicht mijn favoriete
bezigheid. Maar plots besefte ik dat het al een half
jaar geleden was dat ik nog een boek uitlas. Soms
begin ik aan een boek of een film, of aan eender
welke activiteit, maar tien minuten later ben ik
alweer aan het scrollen.
Oude Nokia
Het gevolg daarvan is dat zelfs ik nu opnieuw
een oude Nokia gebruik. Wanneer ik nu wakker
word, check ik niets. Ik kies nu zelf wanneer ik nood
heb aan sociaal contact, wanneer ik het nieuws
wil checken, of mijn Instagramfeed vernieuw.
Maar hoe zit het eigenlijk met de rol van de nieuws-
media en overprikkeling? Lotte Beckers: ‘We zijn
nu eenmaal afhankelijk van lezersaantallen om
te kunnen bestaan. Ik denk dat mensen ook snel
geïnformeerd willen worden als er iets belangrijks
gebeurt. Dus het is wel logisch dat er zoiets bestaat.
Anderzijds ben je niet verplicht om daaraan mee te
doen. Je kan die meldingen afzetten.’
Wie beslist welke en hoeveel pushberichten er
worden uitgestuurd? Naomi De Bel is adjunct-chef
publishing bij Het Nieuwsblad en beslist dagelijks
over welke pushberichten er worden uitgestuurd.
‘Er zijn een aantal vaste richtlijnen in die zin dat er
een afspraak is om één pushbericht per uur te
sturen. Maar natuurlijk, als er iemand sterft, of er
wordt iemand uit de assisenzaal gezet tijdens een
terreurproces, dan gaan we dat ook pushen. Nadien
proberen we dan wel de richtlijnen aan te houden.’
‘We proberen altijd af te tasten: is dit nieuws
belangrijk genoeg om te pushen? Gaat dit genoeg
mensen aan? We proberen niet meer te pushen
na tien uur ’s avonds. Maar als er om halfelf een
dodelijk ongeval is met een minderjarig slachtoffer,
dan gaan we dat wel nog uitsturen.’ Wanneer zijn er
Dimitri Antonissen
dan te veel pushberichten, klagen er soms mensen?
(foto: Photonews)
‘Ja, we hebben daar al klachten over gehad.
Naomi De Bel Maar dat zijn zaken die wij continu bespreken en
(foto: Naomi De Bel)
doorlichten. We stellen onze aanpak continu in
vraag en proberen zoveel mogelijk aan de noden
van de mensen te voldoen’, aldus De Bel. ‘Als er drie
dodelijke ongevallen op één uur zijn en we pushen
die alle drie, dan gaan we het volgende bericht pas
twee uur laten de wereld insturen.’
Balans
Of De Bel zelf overprikkeld raakt van al die
pushberichten? ‘Niet echt’, vertelt ze. ‘Ik zit al negen
jaar in de journalistiek, dus dat is toch anders. Ik heb
van alle kranten de binnen- en buitenlandpagina’s
openstaan. Ik ben het gewoon.’
87
‘Het is zoeken naar een balans tussen enerzijds
mensen op de hoogte houden en anderzijds
ervoor zorgen dat je de mensen niet irriteert’, zegt
Dimitri Antonissen. Hij bedacht de strategie achter
de pushmeldingen bij Het Laatste Nieuws. ‘We
proberen dat echt streng op te volgen, maar vaak
vertrekken we vanuit een soort buikgevoel’, gaat hij
verder. ‘Ons doel is dat mensen na het krijgen van
een melding een conversatie starten. De lezer moet
geneigd zijn om die melding tussen zijn gezelschap
hardop te lezen. Eigenlijk wil je dat de lezer scoort
met het hardop lezen van dat bericht’, aldus
Antonissen.
‘Er zijn natuurlijk ook uitzonderingen. Berichten met
een hoge actualiteitswaarde en dringendheid
worden sowieso gepusht’, vult hij aan. Zelf staat zijn
gsm niet stil, want hij krijgt ongeveer zevenhonderd
meldingen per dag. Overprikkeld? ‘Eigenlijk niet.
Het is door de jaren heen gegroeid, en ik ben al
wat gewoon intussen. Natuurlijk bekijk ik ze niet
alle zevenhonderd uitvoerig. De meeste krijgen
een snelle blik.’ En wat met zijn focus? ‘Ondanks de
vele berichten denk ik dat ik mijn focus wel nog kan
houden. Maar soms zet ik die meldingen ook uit
wanneer ik met iemand in gesprek ben of wanneer
ik wil wegzinken in een roman.’ Gelukkig maar.
 Stef Verbeeck en Katrin Swartenbroux over personal branding
De journalist als sterk merk?
TRIGGER
Op 7 november 2022 Het lijkt voor een journalist bijna noodzakelijk om zich naast het
tweet Maris Kreizman,
van wie het werk onder
redactionele werk ook uit te leven op sociale media, een boek te
andere in de New York schrijven of hier en daar een lezing te geven. Hoe kijkt een journalist
Times verscheen, over
Mastodon. Ze wil het tegenwoordig naar personal branding en wat houdt dat precies in?
platform gebruiken
om haar boek te Expert Stef Verbeeck en journaliste Katrin Swartenbroux gaven er
promoten.
telefonisch hun mening over.
door Margot Degraeve
Personal branding gaat over hoe je jezelf als
waardevol persoon positioneert. Dat vertelt Stef
Verbeeck, merkstrateeg bij Pavlov. ‘Personal
branding is een breed concept. Het verwijst
naar je vaardigheden, je kijk op de wereld, je
kledij…’ Volgens Katrin Swartenbroux, journaliste
bij De Morgen, is het als journalist essentieel om
een sterk merk uit te bouwen: ‘Mensen moeten
weten wie je bent, los van je werkgever en het
medium waarvoor je werkt. Het medialandschap
verandert constant, maar zo weten mediamerken
wel wie ze in huis halen.’ Dat blijkt uit haar ervaring:
‘Bij De Morgen waren ze op zoek naar iemand die
verbindend kan schrijven en met een brede blik,
door de ogen van jongeren, naar de maatschappij
88 kijkt. Als ik mijzelf niet op die manier in de markt
had gezet, dan hadden ze misschien niet voor mij
gekozen’, aldus Swartenbroux.
'Als ik twee zinnen lees, dan
weet ik dat jij het bent.'
Dat is één van de mooiste
dingen die je als schrijvend
journalist kan horen'
Katrin Swartenbroux
Een sterk merk werkt binnen de journalistiek in
twee richtingen: ‘Enerzijds dat je al bij het lezen
van de naam weet wat voor artikel het gaat zijn.
Anderzijds, dat je als je de naam niet ziet staan,
wel meteen weet wie het geschreven heeft’,
verklaart Swartenbroux. ‘Stijn De Paepe, die helaas
niet meer bij ons is, zei vaak: “Als ik twee zinnen
lees, dan weet ik dat jij het bent.” Dat is één van
de mooiste dingen die je als schrijvend journalist
kan horen.’
Medium en journalist
Verbeeck stelt: ‘Een mediamerk staat of valt met
de mensen die er werken. Voor een organisatie is
het belangrijk om de juiste mensen rond zich te
verzamelen. Dat zorgt voor vertrouwen en bepaalt
of je jezelf verkocht krijgt.’ In een ideaal scenario
zijn beide op elkaar afgestemd.’ Bij Swartenbroux
is die match ook aanwezig: ‘Er is op dit moment
geen enkel ander medium in Vlaanderen waar
ik mij meer thuis zou voelen dan bij De Morgen.’
Al blijft ze wel realistisch: ‘Ik mag er niet op rekenen
dat ik Katrin van De Morgen zal blijven. Niet alleen
door herstructureringen, maar ook doordat de stijl
van De Morgen kan veranderen. Daarom dat ik
ook nooit mijn personal brand wil opbouwen aan
de hand van het medium waar ik voor werk.
Voor de mensen die mij nu nog als Katrin van De
Morgen zien, zou ik graag evolueren naar Katrin
Swartenbroux.’
De associatie tussen zichzelf en De Morgen
ervaart ze momenteel wel als positief en draagt
ook bij aan haar carrière als auteur. ‘Het geeft
mij wel meer erkenning. Mensen die mij niet
kennen, weten misschien wel dat De Morgen een
kwaliteitskrant is en dat die kwaliteit zich ook
weerspiegelt in wat ik schrijf.’ Het boek, dat ze in de
loop van 2023 uitbrengt, wordt een essaybundel
en precies dat soort boek was er zonder De Morgen
niet gekomen: ‘Hoofdredacteur Remy Amkreutz
zag dat talent voor essayistiek in mij en heeft mij
ook kansen gegeven om dat uit te proberen. Dat
is heel fijn en daardoor voelt dit boek ook echt als
het boek dat ik wil schrijven.’
@fakeplasticruby
In het ideale scenario zijn ook offline en online
complementair aan elkaar. Verbeeck omschrijft:
‘Online en offline lopen naar elkaar toe. Je kan
niet overdag de sympathieke collega zijn, om dan
’s avonds racistische opmerkingen te schrijven
op sociale media.’ Dat toont het belang van
authenticiteit aan bij personal branding: ‘Een merk
is pas een sterk merk als het authentiek is, dus je
moet je niet anders voordoen dan hoe je bent’, vult
hij aan.
Swartenbroux is onder de naam @fakeplasticruby
actief op sociale media, voornamelijk Twitter en
Instagram. Aan die naam hangt geen spannend
verhaal vast, behalve dat het een verderzetting is
van hoe ze ook als student al graag bezig was op
internetfora. Wat ze online deelt is vandaag vaak
in functie van haar personal brand: ‘Dat komt
 De Morgen heeft geen streng beleid rond
personal branding vertelt Swartenbroux. Zijzelf
probeert er toch bewust mee om te gaan: ‘Ik
vraag op elk functioneringsgesprek of het
allemaal nog oké is wat ik doe. Meestal is dat
zolang het menselijk blijft wel het geval.’ Al
merkt ze dat ze af en toe wat terughoudender
is: ‘Soms zou ik misschien feller reageren op
politici dan ik nu doe. ‘Mensen kunnen denken
dat ik altijd schrijf in naam van De Morgen
en dat mijn mening overeenkomt met wat
De Morgen denkt. Dat is niet het geval. Als ik
terughoudender ben, dan is dat niet om mijn
personal brand te beschermen, maar uit
respect voor het medium waarvoor ik werk’,
verklaart Swartenbroux.

Katrin Swartenbroux

(foto: Eva Beeusaert)

vooral omdat mijn personal brand veel van

mijzelf omvat. Ik tweet niet enkel over actuele
thema’s in de maatschappij en ik denk dat dat
van mij ook iemand menselijks maakt. Ik vind
het ook belangrijk dat je toont welke lens of bril
je gebruikt als je een blik op de maatschappij
werpt.’ Die persoonlijkheid en authenticiteit
zorgen ook voor meer vertrouwen volgens
Swartenbroux: ‘Als ik een bepaald medium
lees, dan doe ik dat niet alleen voor waar
dat medium voor staat, maar ook voor de
mensen die daar werken. Als ik die volg op
sociale media en ik vind wat ze daar vertellen
interessant, dan ga ik sneller geneigd zijn om
hun artikels te lezen.’ Stef Verbeeck

(foto: Stef Verbeeck)

'Een medium staat of

valt met de mensen die
er werken'
Stef Verbeeck

Grijze of donkergrijze zone

Voor een journalist vormt de grens tussen
personal branding en commerciële activiteiten
een grijze zone, dat heeft ook Swartenbroux al
ervaren: ‘Vroeger als lifestylejournalist was die
zone echt donkergrijs. Ik had online veel volgers
en kreeg producten opgestuurd waarover ik
mijn mening moest delen. Daar heb ik wel meer
fouten gemaakt, omdat dat niet zo transparant
was als nu.’ Die transparantie streeft ze nu wel
na, ook tegenover haar leidinggevenden: ‘Als ik
gevraagd word om een debat te modereren,
dan ga ik daar altijd toestemming voor vragen.
Zolang er geen affiliatie is, is dat allemaal wel
oké.’
 Wanneer legt u de riem eraf
in de nieuwsfabriek? (*)
De tijden zijn veranderd. Journalisten krijgen steeds meer werk. 24 op 7 zijn
ze bezig om constant nieuwe artikels te publiceren. Heeft de journalist dan
nog vrije tijd? SCOOP Magazine vroeg aan enkele journalisten verspreid over
verschillende kanalen wat zij zoal doen na de drukke werkuren. Veel van hen
gaven ons aan dat ze nog weinig vrije tijd vinden, want een journalist moet
constant bereikbaar zijn. Droom hieronder even weg en pen uw ideeën neer
over wat u graag zou doen, mocht u wat meer vrije tijd hebben.

door Lisa Pyckavet

NOTES

90

(*) riem1
riem (geen afbreking)
zelfstandig naamwoord • de m • rie­men; riem­pje

1 smal­le lan­ge strook, m.n. van leer (…)

d bre­de le­ren strook als mid­del tot over­bren­ging van kracht

• riem zon­der ein­de (in fa­brie­ken)

waar­mee de be­we­ging van een deel van
een ma­chi­ne naar een an­der deel wordt over­ge­bracht
= drijf­r iem
• uitdrukking de rie­men af­gooi­en, de riem af­leg­gen op­hou­den met wer­ken
2023 SCOOP FREE TIME
1 2 3 4 5
Boodschappen
doen
Yanko Beeckman, Het Nieuwsblad
(Foto: Yanko Beeckman)
6 7 8 9 10 11 12
17 uur sporten
met Bram
Pieter-Jan Calcoen, Het Nieuwsblad
(Foto: Pieter-Jan Calcoen)
13 14 15 16 17 18 19
Verjaardagsfeest
Lotte en Fien
Yanko Beeckman, Het Nieuwsblad
(Foto: Yanko Beeckman)
20 21 22 23 24 25 26
19.30 uur
bedrijfsfeest
Nico Van Hee, Het Nieuwsblad
(Foto: Nico Van Hee)
27 28 29 30
Nico Van Hee, Het Nieuwsblad
(Foto: Nico Van Hee)
92
Achter het beeld
December
Fotograaf Hannes Blockx
B(r)oodje varen
‘Op 19 december stond ik in
het Gentse zwembad Strop om
voor mijn agentschap ID Photo
Agency foto’s te maken van
het Belgisch Kampioenschap
Brooddoos Varen. Vier Gentse
scholen namen het tegen elkaar
op, ten voordele van De Warmste
Week. Tijdens de race moesten de
deelnemers zo snel mogelijk met
hun brooddoosboot de overkant
van het zwembad bereiken. De
winnaar mocht naar Plopsa-
land. De spanning was te snijden
bij alle 193 leerlingen. Iedereen
wou winnen. De Gentse schepen
Bram Van Braeckevelt gaf het
startschot, enkele Ketnetwrap-
pers verzorgden de animatie en
ook olympisch roeier Tim Brys
was van de partij. De prijs werd
uitgereikt door een zeemeermin.
Ik was terechtgekomen in een
show vol ambiance. Organisator
vzw Enchanté had het BK tot in
de puntjes verzorgd. Er was veel
publiek en pers, maar we kregen
allemaal de vrijheid om een grote
waaier aan foto’s te nemen. Het
werd een event om niet te verge-
ten met het mooie doel om de le-
gebrooddoosproblematiek aan te
kaarten. Het was echt spannend:
een nek-aan-nekrace vanaf het
startschot.’
93
 i
Kail
Eva
sl id
e nt
m
le
ar

op
r
Eu
–
te
ga
ta r
Qa

RI P
Pe l
é
Meest geklikt Tweet Cover
van de maand van de maand van de maand

this is what happens when you

don’t recycle your pizza boxes

Greta Thunberg
@GretaThunberg

Vrijdag 30 december 2022

Greta Thunberg reageert gevat op

de arrestatie van internetbekendheid
Andrew Tate, die haar online heeft
aangevallen. Hun onderlinge ruzie
op twitter gaat viraal.

Kerknet Naar aanleiding van diens 75ste verjaardag

Kerknet lijst tien veelgestelde vragen op in de zomer van 2022 draagt wielerblad
rond het driekoningenverhaal. We weten Bahamontes de decembereditie op aan - in
zijn ogen - de derde beste renner aller tijden:
dat ze met drie waren omdat ze drie
Roger De Vlaeminck.
geschenken meebrachten.
Energie besparen:
een koud kunstje
TRIGGER
“Dit jaar is de wereldwijde
Dat Europa onder een energiecrisis kreunt, levert nog elke dag een pak
energiebesparing vier nieuwsberichten op. Belgische gezinnen en bedrijven ontspringen de
keer zo groot als in 2021”,
kopt HLN.be op 2 decem- dans niet. Heel wat bedrijven hebben intussen maatregelen genomen
ber 2022, naar aanleiding
van een berekening van om de kosten te drukken. Hoe probeert multinationale mediagroep DPG
het Internationaal Energie
Agentschap.
Media de energiefactuur te drukken, vroeg Scoop aan Kris De Bisschop,
facilitymanager van DPG Media in Antwerpen.

De elektriciteitsprijzen hebben gepiekt tot 700 euro

per megawattuur, maar doordat onze prijzen vooraf
vastlagen, kost onze energie aanzienlijk minder.
Maar wij vragen de werknemers niet om dichter bij
elkaar te zitten of om met één scherm te werken in
plaats van twee. Schermen worden automatisch
uitgeschakeld wanneer er geen bezetting is in het
gebouw.’

Zijn er zaken waarop jullie helemaal niet kunnen

besparen?
De Bisschop: ‘Bij VTM Nieuws kunnen we niet
zomaar besparen. Wat nodig is op de set qua licht
en LED-schermen blijft uiteraard behouden, want
we willen niet inboeten op kwaliteit. Mochten er
zich stroomproblemen voordoen, dan kunnen we
95
terugvallen op back-upsystemen die operationeel
blijven, zodat het programmaverloop niet in het
gedrang komt.’

Hoelang zullen de energiebesparingen nog duren,

denkt u?
Welke maatregelen heeft DPG Media genomen
om energie te besparen? De Bisschop: ‘Ik denk niet dat we heel snel zullen
terugkeren naar de hogere comfortwaarden. Toen
Kris De Bisschop: ‘Wij waren al voor de energiecrisis
we de temperatuur twee graden minder instelden,
enkele jaren bezig met bewust omgaan met
klaagden sommige mensen dat het te koud was
energie, maar uiteraard hebben we door de
in het gebouw. Maar mensen passen zich aan; ze
huidige energiecrisis maatregelen genomen. We
doen al snel een dikke trui aan. Ook al dalen de
hebben geen drastische maatregelen genomen
prijzen, ze zijn nog altijd niet op het niveau van
zoals in overheidsgebouwen waar de temperatuur
de voorbije jaren. Energieprijzen zullen altijd een
op 19 graden is ingesteld. Wij hebben altijd een
aandachtspunt blijven.’
aangename werktemperatuur gegarandeerd. De
temperatuur in ons gebouw in Antwerpen was
Zijn nog hardere energiemaatregelen in de
eerst ingesteld op 23 graden Celsius, nu is dat
toekomst denkbaar?
nog 21 graden. Dat is nog altijd een aangename
temperatuur. Wanneer er niemand aanwezig is op De Bisschop: ‘We gaan niet meer harder ingrijpen,
de redactie en ook meestal buiten de kantooruren, want door corona is telewerken ingeburgerd
worden de verwarming en ventilatie automatisch geraakt. De directie wil dat collega’s elkaar weer
uitgeschakeld. Wij hebben twee jaar op voorhand zien op kantoor. We willen er ook voor zorgen dat
onze energie aangekocht, dat wil zeggen dat we ze kwalitatieve journalistiek kunnen afleveren. Je
energiecontracten hebben afgesloten voor 2024 kan je mensen niet naar een koud gebouw laten
en 2025. Daardoor kunnen we de energieprijzen komen. We blijven de basiscomforttemperatuur
vastklikken, en dat twee jaar op voorhand. De aanbieden.’ (AK)
energiekosten stijgen wel nog steeds, maar niet
zo fel als voorbije jaren, door het feit dat we al een
contract hadden afgesloten.
 Een jaar na Samira Attilahs column over dreiging tegen journalistes

‘Training voor vrouwelijke

journalisten? Nonsens’
TRIGGER
Op 1 december 2022 Al jaren kampt ze met dagelijkse haat, liet De Morgenjournaliste
presenteert de
Nederlandse organi-
Samira Atillah begin februari 2022 weten. Anonieme dreigtelefoon-
satie PersVeilig , tjes, onlinehaat: haar emmer liep over na de zoveelste anonieme
een initiatief van onder
meer de Nederlandse bedreiging. Een onderzoek van het Nederlandse PersVeilig van vorig
Vereniging van
Journalisten (VNJ), jaar bevestigde dat duistere beeld. Heeft Samira Atillah zelf het af-
de resultaten van
haar onderzoek naar
gelopen jaar iets zien veranderen?
de veiligheid van
vrouwelijke journa- Op het moment van haar getuigenis in februari voldoende mensen zijn die zeggen dat er echt
listen. De resultaten was de situatie heel heftig, steekt Attilah van wal: een grens wordt overschreden, geloof ik dat er
liegen er niet om. Acht
‘Ik kreeg heel veel haatberichten, vooral via Twitter. nog een ommekeer mogelijk is en dat het thema
op de tien hebben
weleens te maken met Die waren vaak ook racistisch van aard.’ Ze was persveiligheid op de agenda kan komen.’
intimidatie, agressie of angstig en kon haar werk niet meer doen zoals
bedreiging. ze dat wou. Ze durfde bijvoorbeeld geen verslag
door Laura Westheim meer uitbrengen vanop de betogingen tegen ‘We zijn loslopend
de coronamaatregelen. Op sociale media ging wild geworden’
immers haar foto rond met de vermelding dat als
mensen haar zagen, ze haar pijn mochten doen.
‘Het was een lastige periode voor journalisten Verschillende tijdperken
96 omdat veel mensen de overtuiging hadden dat de
media fake nieuws verkondigen. Maar het is nóg
Als journalist merkt Attilah dat er een pre-
coronatijdperk is, een tijdens-coronatijdperk en
lastiger voor journalisten met een niet-Vlaamse
een post-coronatijdperk. ‘Vóór corona was er
naam én voor vrouwen. Het valt trouwens op dat
ook haat en intimidatie, maar op een heel ander
de opmerkingen nooit gaan over de dingen die ik
niveau. Dat ging meer over identiteit. Tijdens
schrijf over bijvoorbeeld migratie. Het gaat altijd
de coronapandemie zakte het vertrouwen in
over mijn zogenaamde afkomst en identiteit’.
de media. Het publiek vond dat de media fake
nieuws verkondigden. Maar nu de pandemie op
‘Het is jammer dat er aan haar einde loopt, is het vertrouwen in de media
en de journalisten niet hersteld. En dat verontrust
victim blaming wordt gedaan’ mij enorm, want overal waar ik kom, hoor ik dat de
media niet te vertrouwen zijn’, vertelt ze. ‘Vroeger
Uiteindelijk heeft ze redelijk hard ingegrepen door was er nog respect voor journalisten en de
haar Twitteraccount tijdelijk te verwijderen. Maar media, maar dat is helemaal verdwenen. We zijn
sterker nog: sindsdien denkt ze meerdere keren loslopend wild geworden. Het lijkt wel of wij voor
na of ze een artikel wel moet schrijven, alleen al altijd hebben afgedaan.’
uit angst voor de reacties. Door de bedreigingen
censureert ze met andere woorden zichzelf.
Incidenten melden
Er wordt nog altijd weinig melding gemaakt van
Steun incidenten met agressie tegenover journalisten.
Tegelijk heeft Attilah ook veel steunbetuigingen Daardoor zijn er heel weinig data beschikbaar.
gekregen. Ze is die mensen daar heel erg De Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ)
dankbaar voor. ‘De haters vormen eigenlijk maar houdt jaarlijks statistieken bij over intimidatie en
een kleinere groep, maar ze nemen helaas wel de persvrijheid. Ze verkondigt al jaren dat er een groot
overhand in mijn gevoelsleven. Verder heb ik ook probleem is, maar doordat er te weinig meldingen
veel steun vanuit onverwachte hoek gekregen. zijn, bestaan er geen precieze cijfers. De stap om
Mensen met een belangrijke functie, zoals politici, aangifte te doen lijkt te groot. Daardoor staat
hebben mij naar aanleiding van mijn getuigenis België in het Europees Parlement ook vaak met
een bericht gestuurd of zelfs gebeld. Er zijn dus lege handen als dat thema op de agenda komt.
zeker heel wat mensen die vinden dat intimidaties ‘Geen meldingen, geen cijfers en dus kan je er niks
echt niet kunnen. En dat is belangrijk: zolang er mee in Europa’, vertelt Attilah.
 ook nog geen bestraffing mogelijk is
voor online-intimidatie’, voegt Attilah toe.
Een van de adviezen na het PersVeilig-
onderzoek is dat er training moet komen om
vrouwelijke journalisten meer weerbaar te
maken. ‘Ik vind dat nonsens’, zegt Attilah.
‘Wij moeten niet weerbaarder worden. We
zijn al sterk genoeg als we elke dag van
die haatberichten en doodsbedreigingen
krijgen. Ik durfde niet naar buiten te gaan
zonder over mijn schouder te kijken. Wij zijn
niet het probleem, het moet andersom. Er
moeten consequenties zijn voor degenen
die de bedreigingen versturen.’ Volgens
Attilah versterkt dat advies ook het cliché
dat vrouwen te emotioneel zijn en dat ze
sterker moeten worden. ‘Het is jammer
dat de fout weer bij de slachtoffers wordt
gelegd en er aan victim blaming wordt
gedaan.’

Terugkijkend op haar getuigenis heeft

Attilah geen spijt. ‘Ik zal mij hierover blijven
uitspreken. Het gaat trouwens niet alleen
om mij, maar ook om andere journalisten.
Ik wil ze laten zien dat ze hun stem moeten
verheffen en dat we gezamenlijk zeggen:
“Dit is niet oké.” Stel je voor dat iedereen
op zijn werk elke dag zulke zaken moet
meemaken. Dat kan zo niet doorgaan.
Als het moet, breng ik elke dag een
getuigenis.’
97
Samira Atillah:

‘Als het moet, breng ik elke dag een getuigenis’

(foto: Theo Beck)

Zelf blijft ze wél consequent melding Drie op de tien Nederlandse corre-

maken per mail of via Twitter. ‘Waar ik ook
voor pleit, is dat journalisten aandringen
bij hun mediahuis om een beleid op te
zetten hoe het als organisatie omgaat met
intimidatie.’ Dat kwam overigens ook naar
voren uit het onderzoek van PersVeilig.
spondenten gaven aan dat er door de
werkgever niet voldoende maatregelen
zijn getroffen. Nu hangt het te vaak af van
de journalist of er melding gemaakt wordt
en de kans dat zo’n melding verworpen
wordt, is reëel. ‘Het probleem is dat er

In cijfers
De VVJ geeft aan dat het rapport van 2022 over de
geweldsmeldingen nog niet klaar is. Wel weet ze dat er tot
oktober 2022 slechts 13 meldingen zijn gemaakt. In 2021
waren dat er maar 12. Er wordt dus heel weinig gemeld in
Vlaanderen.
Ook in Nederland wordt er weinig gemeld, staat te lezen
op de website van persveilig.nl. In 2022 zijn er wel 198
incidenten gemeld. Ze benadrukken daar dat de sector
nood heeft aan input en dat het daarom belangrijk is om
te blijven melden.
In heel Europa is er een stijging te zien in het aantal
geweldsincidenten. De Raad van Europa meldt dat de
cijfers sinds 2016 zijn verdubbeld. In 2021 waren daar 282
meldingen bekend. Ook als je kijkt naar de cijfers van
Verslaggevers Zonder Grenzen (VZG) doet Europa het
niet goed. VZG publiceert ieder jaar de internationale
persvrijheidsindex. Voor die ranking kijkt de ngo onder
meer naar de veiligheid van journalisten. Bovenaan
staan de Scandinavische landen. België staat op de 23ste
plek en Nederland is de afgelopen jaren gezakt naar de
28ste plek. Een serieuze daling; Nederland stond ooit op
nummer twee.
DE REDACTIE
‘Mugshots maken al sinds de uitvinding van de fotografie deel
uit van de journalistiek. Ze worden vaak gebruikt bij nieuws-
berichten, om mensen in strafzaken te identificeren of als
onderdeel van fotojournalistieke projecten. Mugshots winnen
ook aan populariteit onder fotografen die op zoek zijn naar
een unieke portretstijl.’

Tekst gegenereerd door AI-tool Rytr

Redactie gefotografeerd door fotograaf Steven Meert
 COLOFON
O

redactie: Margot Degraeve verantwoordelijke Scoop Vlaams mediatijdschrift

Robbe De Witte uitgever: jaargang 21
Renzo Foncke nummer 33
Elouise Mels Dries Rombouts
Lisa Pyckavet Leeuwstraat 1
Charlotte Vandegehuchte 9000 Gent
Thomas Vandewalle
Katelijne Verhelst

medewerkers: Stefanie De Meerleer

Asli Kir
Naomi Rappelet
Laura Westheim

Mediamagazine Scoop is een uitgave van de oplei-

hoofdredactie: Serge Cornelus
Piet Martens
eindredactie: Liesbet De Vuyst
eindcorrectie: An De Meyere
fotograaf: Steven Meert
vormgever: Laura Gieseke
illustrator: Pol Cosmo
Meer Scoop lezen?
www.journalistiek.gent.be/slow/scoop
Reageren op Scoop? info.journalistiek@ beeldredacteurs, fotografen en journalisten voor hun
arteveldehs.be
Facebook journalistiek.ahs
Instagram journalistiek.ahs
Tweet naar @ArteveldeJOU
ding Bachelor in de Journalistiek aan de Arteveldeho-
geschool in Gent. De derdejaarsstudenten maakten
het tijdschrift in het kader van een educatief project.
Alle artikels en afbeeldingen hebben daarom een
citerend karakter. Dank aan alle Scoopredacteurs,
bereidwillige medewerking. De tekstredactie is afge-
sloten op 27 januari 2023. Wij hopen dat Scoop lezen
uw tijd waard is.
Tot volgend jaar!