ΨΗΦΙΑΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Γιάννης Χαραλαμπίδης
www.charalabidis.gr
Μαντέψτε που ξεκίνησαν όλα: Ο Άβακας, στην αρχαία Ελλάδα
Ο Άβακας (Abacus) είναι ίσως το πρώτο φορητό υπολογιστικό σύστημα της αρχαιότητας, που
αντικατέστησε απλούστερες μεθόδους μέτρησης και υπολογισμού με βότσαλα ή άλλα μικρά
αντικείμενα
Η ονομασία του προέρχεται από την Ελληνική λέξη ά-βαξ (δηλαδή χωρίς βάση, φορητό)
Η χρήση του ήταν διαδεδομένη σε όλη την ανατολική μεσόγειο θάλασσα και τη δυτική Ασία
(Αιγύπτιοι, Έλληνες, Φοίνικες, Χετταίοι, Βαβυλώνιοι κλπ), καθώς ο άβακας ήταν ταυτισμένος με το
δεκαδικό σύστημα μέτρησης
Ο άβακας ήταν το πρώτο
υπολογιστικό σύστημα που
χρησιμοποιήθηκε στη
διοίκηση, για τον υπολογισμό
των φόρων στην Αρχαία Ελλάδα
και τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
Η χρήση του άβακα συνεχίστηκε
για πολλούς αιώνες, φτάνοντας
μέχρι και τον εικοστό αιώνα, σε
πολλές περιοχές του κόσμου

Ρωμαίος φοροεισπράκτορας υπολογίζει το φόρο κάποιου ευγενή, με

χρήση του άβακα (Metz, 225 ΜΧ)
 Οι εποχή των αριθμομηχανών
Το 1642 ο Μπλαίζ Πασκάλ, σπουδαίος μαθηματικός και εφευρέτης, κατασκεύασε
μία από τις πρώτες μηχανικές αριθμομηχανές, ουσιαστικά επεκτείνοντας την ιδέα
του άβακα σε μηχανική λειτουργία, μειώνοντας την πιθανότητα λάθους.
Η ανάγκη για την εφεύρεση ήρθε από το επάγγελμα του πατέρα του Πασκάλ (το
οποίο ακολούθησε και ο ίδιος για κάποιο διάστημα): αυτό του φοροεισπράκτορα
της Ρουέν, εργασία που απαιτούσε μεγάλο πλήθος υπολογισμών.
Οι «αριθμομηχανές του Πασκάλ» γνώρισαν μεγάλη διάδοση για πάνω από δύο
αιώνες στη δυτική Ευρώπη

Μία Μηχανή του Πασκάλ

(Pascaline), υπογεγραμμένη
από την ίδιο το 1652
 Οι υπολογιστές και οι
προάγγελοί τους
Η χρησιμοποίηση υπολογιστών για τις
κρατικές λειτουργίες προηγείται της
εφεύρεσης και χρήσης των ψηφιακών
υπολογιστών
– Ο πρώτος ψηφιακός υπολογιστής
ήταν ο ENIAC που κατασκευάστηκε
στο Πανεπιστήμιο της
Πενσυλβάνια, ΗΠΑ το 1946
– Ωστόσο, η πρώτη συστηματική
εφαρμογή «υπολογιστικών
μηχανών» στη διακυβέρνηση
φτάνει πίσω στην απογραφή
πληθυσμού των ΗΠΑ το 1890,
όπου χρησιμοποιήθηκαν μηχανές
αναγνώρισης και επεξεργασίας
διάτρητων καρτών του Hollerith,
που μείωσαν το χρόνο
επεξεργασίας κατά 2 έτη ! Οι
μηχανές διάτρητων καρτών του
Hollerith αποτέλεσαν στη συνέχεια
τη βάση της δημιουργίας της IBM

Μηχανή διάτρητων καρτών IBM, 1930

 Η δεκαετία 1950 – 1960 : Συστηματική Ανάπτυξη
Στη δεκαετία του 1950 οι υπολογιστές έγιναν εμπορικά διαθέσιμοι και χρησιμοποιήθηκαν σε διάφορες
εφαρμογές στη δημόσια διοίκηση.
Ο UNIVAC I (UNIVersal Automatic Computer I) ήταν ο πρώτος υπολογιστής με τη σημερινή έννοια,
που εγκαταστάθηκε στο Γραφείο Απογραφής των ΗΠΑ, το 1951.
Ανάλογοι υπολογιστές (UNIVAC I, IBM 650) αλλά και απόγονοί τους εγκαταστάθηκαν πρακτικά σε
κάθε δημόσια υπηρεσία αλλά και μεγάλη επιχείρηση με υπολογιστικές ανάγκες κάνοντας όλους τους
υπολογισμούς στο “back office”.

Εγκατάσταση UNIVAC I, στην ασφαλιστική εταιρεία Franκlin Life (Springfield ΗΠΑ), 1954
 Οι πρώτοι υπολογιστές στο Δημόσιο Τομέα στην Ελλάδα
Μετά τη λήξη του Εμφυλίου Πολέμου, από τις αρχές της δεκαετίας του 1950
άρχισαν να εμφανίζονται υπολογιστικά συστήματα στον Ελληνικό Δημόσιο
Τομέα, με πρώτο το ΙΚΑ που παρέλαβε σύστημα διάτρητων καρτών το 1951

Ο τότε Πρωθυπουργός Ν. Πλαστήρας στην παραλαβή του πρώτου

«υπολογιστή» (μηχανή διάτρητων καρτών) στο ΙΚΑ, 1951
 Οι πρώτοι υπολογιστές στο Δημόσιο Τομέα στην Ελλάδα
Η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας (ΕΤΕ) παραλαμβάνει το 1959 έναν υπολογιστή ΙΒΜ 650 ο
οποίος εγκαθίσταται στο νέο «υπολογιστικό κέντρο» στην οδό Συγγρού αλλά η
χρησιμοποίησή του καθυστέρησε αρκετά χρόνια λόγω έλλειψης εκπαίδευσης
Μέσα στη δεκαετία του 1960 είχαν εγκατασταθεί σε δημόσιους φορείς στην Ελλάδα
περίπου 10 συνολικά υπολογιστές, με αμφίβολη όμως αξιοποίηση.
Το 1967 εγκαταστάθηκε ο πρώτος ψηφιακός υπολογιστής Univac 1107 στο Γραφείο
Μελετών Δοξιάδη, που αμέσως άρχισε να χρησιμοποιείται για την επίλυση κυρίως
υπολογιστικών ζητημάτων από φορείς του Ελληνικού Δημόσιου Τομέα (ΔΕΗ, ΟΤΕ,
Υπουργεία, κλπ).

Υπολογιστής IBM 650

Οι τέσσερεις βιομηχανικές επαναστάσεις
 Η (ψηφιακή) διακυβέρνηση εξελίσσεται
παράλληλα με τις βιομηχανικές επαναστάσεις

Government 1.0 Government 2.0 Government 3.0 Government 4.0

Computers, Information
Division of labor, Processes, Systems, Software, Service Cyber-physical Systems
rules of Economy, Bureaucracy, science, Interoperability AI, IoT, Smart solutions,
Management Science, Standards, Mobile devices Bid Data, Analytics,
Workflow, Project Policy modelling and
Management, simulation, stance
Logistics, eGOV1.0 eGOV2.0 eGOV3.0 classification, opinion
French Revolution, Typewriter Connected Open Smart mining, sentiment
Governance Governance Governance
US Constitution analysis
Post Kingdom -
democracies Post-Empire Representative, New forms of
Democracies Postwar democracies Democracy ?

1789 1870 1950

 Οι Τρεις Γενιές Ψηφιακής Διακυβέρνησης
eGOV 1.0 eGOV 2.0 eGOV 3.0 / 4.0

Main Goal Better Services Openness & Societal problem

Collaboration solving, quality of
living
Main Method Connected Open and Smart Governance
Governance Collaborative
Governance
Usual Application Level National Local Local to International

Key Tool Portal Social Media Mobile

Key Obstacle / Risk Public Sector Public Sector Public Sector

Mentality Mentality Mentality

Key ICT area Interoperability Open Data, e- AI, IoT

participation
Most needed Management Sociology Psychology, Law,
disciplines, beyond ICT History
 Ερωτήσεις κατανόησης
1. Πότε αναφέρεται η πρώτη συστηματική εφαρμογή «υπολογιστικών μηχανών»
στη διακυβέρνηση ; (μετά τη βιομηχανική επανάσταση)

2. Ποιος ήταν ο πρώτος εμπορικός υπολογιστής στη διακυβέρνηση και που και
πότε μπήκε σε λειτουργία και για ποιο σκοπό ;

3. Ποια δεκαετία ήρθαν οι πρώτοι υπολογιστές στην Ελλάδα ;

4. Ορίστε τα βασικά στοιχεία των τεσσάρων βιομηχανικών επαναστάσεων

(χρονολογία, γεγονός, κύρια στοιχεία)

5. Άναφέρατε ανάλογες αλλαγές στη διακυβέρνηση, παράλληλα με τις

βιομηχανικές επαναστάσεις

6. Ποιες είναι οι ποιο σημαντικές τεχνολογίες στην 4η βιομηχανική επανάσταση ;

7. Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά (στόχος, μέσα, τεχνολογίες, εργαλεία,

προβλήματα) των τριών γενιών Ψηφιακής Διακυβέρνησης ;