Aralin 1-2 - Gumagamit ng larawang diwa (imagery).

- Naglalayon na makapagpinta ng imahe sa hiraya ng

Iba’t ibang Uri ng Teksto
mga mambabasa gamit ang limang pandama:
paningin, pandinig, panlasa, pang-amoy, at pandama.
Tekstong Impormatibo - Pagpukaw ng atensyon.
- Paglalarawan ng isang pangyayari, karanasan, bagay,
- Naglalahad ng mga bagong kaalaman, pangyayari, lugar, tao, atbp.
paniniwala, at mga impormasyon.
- Ang kaalaman ay sistematikong nakaayos at inilalahad - Halimbawa: lathalain at mga akdang pampanitikan.
nang buong linaw upang lubos na maunawaan ng mga
mambabasa.
Uri ng Tekstong Deskriptib
- Kadalasang sinasagot ang mga batayang tanong na ano,
kailan, saan, sino, at paano. 1. Deskriptib Impresyunistik - naglalarawan na
- Layunin nito na maging daluyan ng makatotohanan at nagpapakita lamang ng pansariling pananaw o
may katiyakang impormasyon. opinion at personal na pakiramdam ng sumulat.
- Naglalahad ito ng mga pangyayari at karanasan ng mga
tao. 2. Deskriptib Teknikal - nagpapakita ng obhetibong
- Napapaunlad ang kasanayang pangwika gaya ng pananaw sa tulong ng mga tiyak na datos, mga
pagbabasa, pagtatala, pagtukoy ng mga ilustrasyon, at dayagram.
mahahalagang detalye, at pagpapakahulugan ng
impormasyon.
Tekstong Persuweysib

- Halimbawa: pagbabasa ng peryodiko, pakikinig, at - Tinatawag din na tekstong nanghihikayat.

panonood ng balita, mga kasaysayan, adbertismo,
atbp.
Tekstong Deskriptib
- Isang uri ng paglalahad at naisasagawa sa
pamamagitan ng mahusay na paglalarawan.
- Naglalahad ng mga mga payahag upang
makapanghikayat o makapangumbinsi.
- Layunin maglahad ng opinyon upang makapanghikayat
na maniwala sa posisyon o punto de vista ng awtor o
tagapagsalita ang mambabasa o tagapakinig hinggil
sa isang paksa.
 - Kailangan sapat ang katibayan o patunay upang maging
kapani-paniwala. - Halimbawa: maikling kuwento, alamat, at nobela.
- Halimbawa: patalastas, talumpati. editoryal, at
sanaysay.
Mga Bahagi ng Tekstong Naratib

1. Eksposisyon - impormasyon tungkol sa pangunahing

Tatlong Elemento ng Tekstong Persuweysib ayon kay Aristotle: tauhan at tagpuan.
2. Mga komplikasyon o kadena ng kaganapan - dito
1. Ethos - galing sa salitang Griyego na nauugnay sa
nakikita ang pagkakasunod-sunod ng pangyayari sa
salitang etika. Tumutukoy sa kredibilidad o personalidad
kuwento, ang papataas na aksiyon, rurok, at pababang
ng manunulat o nagsasalita. Ang magbabasa ang
aksiyon.
magpapasya kung kapani-paniwala o karapat-dapat na
3. Resolusyon o denouement - katapusan o huling bahagi
panigan ang tagapanghikayat.
ng kuwento, dito nabibigyang-solusyon ang tunggalian o
2. Logos - galing sa salitang Griyego na Logos. Tumutukoy ito
suliranin.
sa pangangatwiran o lohika na pagmamatuwid ng
manunulat o tagapagsalita.
3. Pathos - tumutukoy sa emosyon o nararamdaman o
Teksyong Prosidyural
saloobin ng mambabasa o tagapakinig.
- Nagpapaliwanag kung paano ginagawa o binubuo ang
isang bagay.
Tekstong Naratib - Naglalahad ng wastong pagkakasunod-sunod ng mga
hakbangin, proseso o paraan sa paggawa.
- Maaaring batay sa obserbasyon o nakita ng may-akda,
- Layunin na makapagbigay ng malinaw na instruksyon o
maaari rin namang ito ay nanggaling mula sa sarili
direksyon upang maisakatuparan nang maayos at
niyang karanasan.
mapagtagumpayan ang isang makabuluhang gawain.
- Maaaring hinango sa totoong pangyayari sa daigdig
(di-piksyon) o nanggaling lamang sa kathang-isip ng
- Halimbawa: mga paraan sa pag-aassemble ng bagay o
manunulat (piksyon).
kagamitan, resipi sa pagluluto, atbp.
- Naglalayong magkuwento o magsalaysay.
- Layunin nitong makapagbigay-aliw o manlibang sa mga
mambabasa.
Tekstong Argumentatib
- Tumutugon sa tanong na bakit.
- Naglalayong manghikayat ng mga mambabasa.
- Naglalahad ito ng mga oposisyong umiiral na may
kaugnayan sa mga proposisyon na nangangailangang
pagtalunan o pagpaliwanagan.
Gabay sa Pagbasa at Pagsusuri ng mga Teksto
1. Iskaning - upang makakuha ng ideya bago natin ito
tuluyang basahin.
2. Pagkonsulta sa nilalaman - upang mabatid kung ang
akdang ating babahasin ay may kaugnayan sa mga
katanungang hinahanapan natin ng kasagutan. Mainam
din na mabatid muna kung ang nilalaman ng isang teksto
ay angkop o akma sa uri o antas ng mambabasa nito.
3. Pagbatid sa layunin, nilalaman, at maging kung sino ang
sumulat ng teksto.
4. Pag-alam kung ano at paano isinulat o iniulat ang isang
teksto.
5. Paghanap ng katibayan ng konsepto sa paglalahad ng
akda.
6. Pag-unawa o pagpapakahulugan ng mga salitang ginamit.
Paraan ng Pagbabasa
1. Skaning
2. Iskiming
3. Kaswal
4. Komprehensibo
PPITTP Aralin 2-3
Tekstong Deskriptibo
- Ito ay may layuning maglarawan ng isang bagay, tao,
lugar, karanasan, sitwasyon at iba pa.
- Layunin ng sining ng deskripsyon na magpinta ng
matingkad at detalyadong imahen na makapupukaw
sa isip at damdamin ng mga mambabasa.
- Naisagawa rin sa pamamagitan ng mahusay na
eksposisyon.
Paano magagamit ang tekstong deskriptibo sa pagsulat ng
tekstong prosidyural?
- Sa isang prosidyural na teksto, natitiyak ng mambabasa
ang hitsura, katangian, at kalikasan ng yaring
produkto sa pamamagitan ng deskripsyon.
- Pinatatatag ng paglalarawan ang anomang porma ng
sulatin kung mahusay at angkop ang pagkagamit nito.
Katangian ng Tekstong Deskriptibo
1. May isang malinaw at pangunahing impresyon na
nililikha sa mga mambabasa.
2. Mahalagang maging espisipiko at maglaman ng mga
konkretong detalye.
3. Maaring maging obhektibo o subhektibo.
Uri ng Paglalarawan Ayon kina Jeanne Chall, Vicki Jacobs, at Luke Baldwin (1991) sa
kanilang pananaliksik na “The Reading Crisis: Why Poor Children
1. Obhektibong Paglalarawan - direktang pagpapakita ng
Fall Behind.”
katangiang makatotohanan at di-mapapasubalian.
- Ang kakulangan sa pagtuturo ng tekstong impormatibo ay
Halimbawa: kung ilalarawan ang isang kaibigan, maaaring
nagdudulot ng pagbaba sa komprehensyon o kakayahang
ibigay ang taas, haba ng buhok, kulay ng balat, o kursong
umunawa ng ganitong teksto ng mga mag-aaral.
kinukuha.

2. Subhektibong Paglalarawan - maaaring nakapaloob ng

matatalinghagang paglalarawan at naglalaman ng personal na Mga pantulong upang gabayan ang mga mambabasa na
persepsyon o kung ano ang nararamdaman ng manunulat sa mabilis hanapin ang iba’t ibang impormasyon:
inilarawan.
- talaan ng nilalaman
Halimbawa: ilarawan ang kaibigan bilang hingahan ng sama ng
- glosaryo
loob, madalas na nakakapagpagaan ng mga suliranin o kaya’y
bukas na libro sa lahat dahil sa maingay at liberal nitong - mga larawan
katangian.
- ilustrasyon

- kapsyon o iba pang uri ng palatandaan para sa mga larawan ,

Tekstong Impormatibo graph, at talahanayan.
- Ito ay tinatawag ding ekspositori.

- Isang anyo ng pagpapahayag na naglalayong magpaliwanag at Mga Estruktura ng Impormatibong Teksto

magbigay ng impormasyon.
1. Sanhi at Bunga
- Maaaring tungkol sa napapanahong isyu o usaping panlipunan.
- Nagpapakita ng pagkakaugnay ng mga pangyayari at
- Kadalasang sinasagot ang mga batayang tanong na ano, kailan, kung paanong ang kinalabasan ay nagging resulta ng
saan, sino, at paano. mga nauunang pangyayari.
2. Paghahambing - May kinalaman sa pagbasa ng mga bahagi ng teksto ng
hindi gaanong malinaw sa pamamagitan ng
- Kadalasang nagpapakita ng mga pagkakaiba at
pag-uugnay nito sa iba pang bahagi na malinaw.
pagkakatulad sa pagitan ng anumang bagay,
- Ito ay matalinong paghula ng maaaring kahulugan ng
konsepto, o pangyayari.
isang bahagi na hindi direkta o tahasang
3. Pagbibigay-depinisyon ipinapaliwanag sa teksto.

- Ipinapaliwanag ang kahulugan ng isang termino o

konsepto. Maaring ang paksa ay tungkol sa
3. Pagkakaroon ng mayamang karanasan
kongkretong bagay gaya ng uri ng hayop, puno, o
- ang mambabasa ay may malawak na karanasan at
kaya naman ay mas abstraktong mga bagay gaya ng
pang-unawa sa iba’t ibang uri ng hayop, mas
katarungan, pagkakapantay-pantay o pag-ibig.
magiging madali na sa kaniya ang pagbuo ng mga
4. Paglilista ng klasipikasyon kategorya at pag-unawa sa iba’t ibang grupo nito
batay sa kaniya nang nasaksihan.
- Naghahati-hati ng isang malaking paksa o ideya sa iba’t
ibang kategorya o grupo upang magkaroon ng
sistema sa pagtatalakay. Nagsisimula ang manunulat Aralin 3-4
sa pagtalakay sa pangkalahatang kategorya at
Tekstong Naratibo
pagkatapos ay binibigyang depinisyon at halimbawa
ang iba’t ibang klasipikasyon o grupo sa ilalim nito. - magsalaysay o magkuwento

- maaring batay sa tunay na pangyayari

Tatlong Kakayahan ng Isang Mahusay na Mambabasa
- maaring katha
1. Pagpapagana ng imbak na kaalaman
- naglalahad ng serye ng pangyayari
- May kinalaman sa pag-alala ng mga salita, konseptong
dati nang alam na ginamit sa teksto upang ipaunawa - gumagamit ng wikang puno ng imahinasyon
ang mga bagong impomasyon sa mambabasa.
- nagpapahayag ng emosyon

Mga Elemento
2. Pagbuo ng Hinuha (Inference)
1. Tauhan
- Ang nagpapagalaw sa teksto, ipinapakilala sa dalawang
pamamaraan, ang expository at dramatiko.
Expository - kung ang tagapagsalaysay ang
magpapakilala o maglalarawan sa pagkatao
Dramatiko - kung kusang mabubunyag ang
karakter dahil sa kanyang pagkilos at
pagpapahayag
2. Tagpuan at panahon
- Hindi lang patungkol sa lugar kundi gayundin
sa panahon (oras, petsa at taon).
Hal: Sa isang malawak na kabukiran, sa ganap
na ika-2 ng hapon...
- Damdaming umiiral sa kapaligiran tulad
halimbawa kung may pagdiriwang.
Hal:
- kaarawan o pyesta
- may takot na umiiral dahil sa malakas na
hampas ng alon sa dagat
3. Banghay
- maayos na daloy o pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari
- nagbibigay-linaw ng tema
Linear - diretso ang daloy ng mga pangyayari
Non-linear - patalon-talon ang mga pangyayari (ex. Flashback)
Paraan sa paglalahad ng banghay
- Pagkakaroon ng isang epektibong simula kung saan maipakilala
ang mga tauhan, tagpuan at tema (introduction)
- Pagpapakilala sa suliraning ihahanap ng kalutasan ng mga
tauhan partikular ang pangunahing tauhan (problem)
- Pagkakaroon ng saglit na kasiglahan na hahantong sa paglutas
ng suliranin (rising action)
- Patuloy na pagtaas ng pangyayari (climax)
- Pababang pangyayari na humahantong sa isang kasukdulan
(falling action)
- Makabuluhang wakas (ending)
Anachrony
- Tumutukoy sa pagbali ng paraan ng paglalahad ng banghay sa
halip ay gumagamit ng; analepsis, prolepsis at ellipsis
1. Paksa – pumili ng paksang mahalaga at makabuluhan.

2. Estruktura – kailangan malinaw at lohikal ang kuwento

Analepsis madalas ginagamit na narasyon ang iba’t ibang estilo ng
pagkakasunod–sunod ng mga pangyayari.
- flashback

- naglalahad ng mga pangyayaring naganap sa nakalipas

3. Oryentasyon – nakapaloob dito ang kaligiran ng tauhan, lunan,
Prolepsis
setting at oras panahon kung kailangan nangyari ang kuwento.
- flash-forward Malinaw dapat na nailatag ang pagsasalaysay ng mga tanong na
sino, saan at kailan.
- kabaligtaran ng nauna sapagkat ang inilalahad dito ay
magaganap pa lang sa hinaharap

Ellipsis - Ang mahusay na deskripsiyon sa mga detalyeng ito ay

magtatakda kung gaano kahusay na nasapul ng manunulat ang
- may puwang o patlang ang pagkakasunod-sunod ng mga
realidad ng kaniyang akda.
pangyayari na nagpapakita na may bahagi sa pagsasalaysay na
tinanggal o hindi isinama.
Storyline - Isang pangungusap lamang ay nabuo na ang kwento

4. Paksa o tema

- Sentral na ideya kung saan umiikot ang mga pangyayari sa 4. Pamaraan ng Narasyon
kwento
- Kailangan ng detalye at mahusay na oryentasyon sa kabuoang
- Kinakailangang malinang at mapalutang sa kabuuan ng akda senaryo sa unang bahagi upang maipakita ang setting o mood.

Katangiang Tinataglay ng Tekstong Naratibo

Diyalogo – ginagamit ang usapan ng tauhan upang isalaysay ang
mga pangyayari.
Foreshadowing – nagbibigay ng mga pahiwatig o hints
hinggil sa kung ano ang kahihinatnan o mangyayari sa
kuwento.
Halimbawa:
- Nalaglag na frame sa isang pelikulang Pilipino ay
nangangahulugang may isang karakter na napahamak.
- May lipstick mark na naiwan sa polo ng isang karakter
Plot Twist - tahasang pagbabago ng direksyon o inaasahang
kalalabasan ng kuwento.
Ellipsis – omisyon o pag – aalis ng ilang yugto ng kuwento kung
saan hinahayaan ang mambabasa na magpuno sa naratibong
antala.
- Mula sa Ice Berg Theory o Theory of Omission ni Earnets
Hemingway
Comic Book Death - isang teknik kung saan pinapatay ang
mahahalagang karakter ngunit kalaunan ay magbabalik upang
bigyang-linaw ang kuwento.
Reverse Chronology – nagsisimula sa dulo ng salaysay patungong
simula.
In media res – nagsisimula ang narasyon sa kalagitnaan ng
kuwento. Kadalasan ipinakikilala ang mga karakter, lunan at
tensiyon sa pamamagitan ng flashback.
Halimbawa: Ang daloy ng pangyayari sa Florante at Laura na
nagsimula sa gitna ng pangyayari ang pag - uusap-usap ng mga
pangunahing tauhan ukol sa kanilang karanasan.
Deus ex machina (God from the machine)
– Isang plot device na ipinaliwanag ni Horace sa kaniyang “Ars
Poetica” kung saan nagbibigay – resolusyon ang tunggalian sa
pamamagitan ng awtomatikong interbensyon ng isang absolutong
kamay.
– Nagbabago rin ang kahihinatnan ng kuwento at nareresulba
ang matinding suliranin sa pamamagitan ng pagpasok ng iisang
tao, bagay o pangyayari na hindi naman ipinakilala sa unang
bahagi ng kuwento.
Halimbawa: Ang paglabas ni Marvel sa End Game na movie. Tekstong Prosidyural

- uri ng paglalahad na nagbibigay impormasyon at instruksyon

kung paanong isasagawa ang isang tiyak na bagay
5. Komplikasyon o Tunggalian
- makapagbigay ng sunod-sunod na direksyon at impormasyon sa
6. Resolusyon
mga tao upang matagumpay na maisagawa ang mga gawain sa
ligtas at episyente at angkop na paraan

Creative Non-Fiction (CNF)

- mabuting halimbawa ng isang naratibong teksto Nilalaman

- malikhaing pagsulat na gumagamit ng isitilo at teknik 1. Layunin o target na awtput

- naglalayong makabuo ng makatotohanan at tumpak na salaysay - naglalaman ng bahagi na nagsasaad ng kalalabasan o

o narasyon kahahantungan ng proyekto, maaring ilarawan ang mga tiyak na
katangian ng isang bagay o kaya ay katangian ng lalamanin ng
teksto
Katangian ng Creative Non-Fiction (CNF)
2. Kagamitan
- naglalahad ng karanasan
- naglalahad ng kasangkapan o kagamitang kakailanganin upang
- naglalarawan ng realidad ng natural na mundo at hindi bunga makumpleto ang isasagawang proyekto at inililista lamang ito ng
ng imahinasyon sunod-sunod

- maglahad ng impormasyon sa malikhaing paraan - may mga pagkakataong ito ay hindi makikita sa ilang teksto
lalo't higit kung hindi ito kailangan o hindi gagamit ng anomang
kasangkapan
Halimbawa ng CNF 3. Metodo
- biography - serye ng mga hakbang na isasagawa upang mabuo ang
- food writing - personal essay proyekto

- blogging - travel writing

4. Ebalwasyon
- pamamaraan kung paano masusukat ang tagumpay ng prosidyur,
maaring makita ito kung maayos na napagana ang isang bagay o
ang pagtatasa o di kaya naman ay ang pagbibigay na nito sa
mga makikinabang
Paggamit ng cohesive device
- ginagamit upang maiwasan ang paulit-ulit na paggamit ng
pangngalan o salitang ginagamit sa pagpapahayag
1. Pagpapatungkol (Reference)
- paggamit ng panghalip na tumutukoy sa mga nauna o nahuling
pangalan
- may dalawang uri nito, ang anapora at katapora
 Anapora
- panghalip na ginagamit sa hulihan bilang pananda sa pinalitang
pangngalan sa unahan ng pangungusap o talata
Halimbawa: Kumuha ng sibuyas at ilagay ito sa kawali kasama
nang ginigisang bawang.
 Katapora
- panghalip na ginagamit sa unahan bilang pananda sa pinalitang
pangngalan sa hulihan ng pangungusap o talata
Halimbawa: Paborito niya ang nilaga kaya lagi itong niluluto ng
ina ni Clara.
2. Elipsis
- Ito ay pagtitipid sa pagpapahayag, mga salitang hindi na muling
binabanggit o tinatanggal na sa pahayag sa kadahilanang
nauunawaan na ito
Halimbawa:
Pinanggalingang pangungusap: Ang sinigang ay isa sa mga
paboritong ulam ng mga Pinoy. Masarap ang sinigang lalo na
kung mainit ang sabaw at madaming gulay.
Elipsis: Ang sinigang ay isa sa mga paboritong ulam ng mga Pinoy.
Masarap ito lalo na kung mainit ang sabaw at madaming gulay.
3. Pag-uugnay
- paggamit ng iba't ibang pangatnig upang pag-ugnayin ang
dalawang pahayag
Halimbawa: Masarap ang sinigang kung ihahain habang mainit
pa ang sabaw.