RELACJE MI DZY PRAWEM A MORALNO CI

 Trzy typy relacji:

1. przedmiotowe
2. walidacyjne
3. funkcjonalne

 RELACJE PRZEDMIOTOWE

 Czyli jak ma się do siebie zakres regulacji prawnej i moralnej

 Prawo to minimum moralno ci – zakres czynów regulowanych przez

prawo mieści się w zakresie czynów regulowanych przez moralność =
każdy czyn uregulowany przez prawo ma odpowiednik w regulacji


moralnej;
Krzyżowanie si moralno ci i prawa – istnieją takie zachowania, które
reguluje wyłącznie moralność, zachowania regulowane wyłącznie przez
prawo oraz zachowania regulowane i przez prawo i przez moralność

 Sfera regulacji wspólna dla prawa i moralności obejmująca sytuacje:

 gdzie prawo i moralność regulują zachowania tak samo – sfera regulacji

zbieżnej
 gdzie regulują zachowania odmiennie – sfera regulacji rozbieżnej

 Gdy dochodzi do zbiegu tych systemów uważa się, iż prawo powinno respektować
przekonania moralne większości społeczeństwa, przy jednoczesnej ochronie praw
mniejszości

 RELACJE WALIDACYJNE

 Czyli, jak niezgodność prawa z normami moralnymi wpływa na obowiązywanie

norm prawnych – spór pozytywistów z nie-pozytywistami
 POZYTYWI CI – rozdział prawa i moralno ci

 Prawo i moralność to dwa różne i niezależne systemy normatywne

 Niesprawiedliwość czy niesłuszność prawa nie ma wpływu na jego
obowiązywanie – Dura lex sed lex – jeśli prawidłowo je ustanowiono i nie

 Brak możliwości radykalnego konfliktu prawa i moralności - prawo jest

uchylono.

stanowione zgodnie z wolą społeczną, formuła pozytywistyczna gwarantuje

poczucie pewności i bezpieczeństwa

 NIE-POZYTYWI CI – zwi zek prawa i moralno ci

 Dowodzą, że tezy pozytywistów pozwalają legitymować akty barbarzyństwa, jeśli

zatwierdzono je prawnie.
  Prawo powinno respektować wartości moralne, w razie rażącego (a nie zawsze)
braku ich poszanowania prawo może przestać obowiązywać – lex iniustissima
non est lex ≠ lex iniusta non est lex
 Formuła Radbrucha – jeżeli norma prawna w sposób wyjątkowo rażący narusza
elementarne normy moralne, to tym samym traci ona moc obowiązującą i ani
organy państwowe nie są zobowiązane do jej stosowania, ani obywatele do jej
przestrzegania.

 RELACJE FUNKCJONALNE

 Czyli, jak normy moralne wpływają na treść norm prawnych i odwrotnie – jak
prawo wpływa na treść przekonań moralnych

 Prawo jako system otwarty na wartości moralne - techniki wł czania warto ci

moralnych:

1. Bezpo rednia inkorporacja – pewne normy moralne stają się z woli prawodawcy
normami prawnymi (np. zakaz zabójstwa, uszkodzenia ciała, kradzieży)
2. Przepisy odsyłaj ce – odsyłają do innych przepisów, reguł, zasad

 Klauzule generalne – przepisy, które odsyłają do ogólnych standardów

postępowania czy oceny określonych zachowań, np. zasada współżycia
społecznego (stosunki międzyludzkie), czyli powszechnie akceptowane reguły
moralności publicznej, inne klauzule generalne odsyłają do ustalonych
zwyczajów, społeczno – gospodarczego przeznaczenia prawa, należytej
staranności, interesu społeczno – gospodarczego, itp.

3. Terminy warto ciuj ce – obciążone aksjologicznie, np. dobra wiara, niskie

pobudki, rażąca niewdzięczność, szczególne okrucieństwo, wzajemna pomoc,
wierność małżeńska itd.

 Prawo jako istotny czynnik aktywnie kształtuj cy przekonania moralne (walka

z nietolerancją, dyskryminacją rasową, religijna, o równouprawnienie kobiet)
i zapewniający pokojową koegzystencję różnych systemów moralnych