Volume 14, Issue 11
Our Words
Weekly Issue
“ N E W
Lojëra bizantine diplomatike të shumë palëve me “sanksionet e Serbisë”
SPECIAL
POINTS OF Lojëra bizantine diplomatike të shumë
INTEREST: palëve me “sanksionet e Serbisë”
 Diplomatic letter Nga Shaban Murati
Beogradi shpërtheu një “bombë diplo-
 No Sided articles matike”, e cila vuri në ekstazë të gjithë
and no restriction filoserbët e vjetër dhe të rij në diplomacinë
perëndimore, me iluzionin optik që Serbia
for our members, po i afrohet hap pas hapi finales së ven-
our guest and our dosjes së sanksioneve ndaj Rusisë.
friends. Në 13 mars ministri i ekonomisë i qeverisë
së Serbisë, Rade Baste, deklaroi se duke
 Latest needs for our parë që presidenti Vuçiç po vuan shumë
duke i rezistuar presionit perëndimor për
community and the zbatimin e saksioneve të BE ndaj Rusisë, iu
latest resolutions drejtua qeverisë me thirrjen që të verë në
zbatim sanksionet ndaj Rusise.
 Our Free Voice
Ministri Basta, i cili është lauruar për
through our words. mësues fizkulture dhe ka qenë polic dhe
kikboksier (dhe të cilit siç ndodh rregullisht
me çudirat ballkanike presidenti Vuçiç i
besoi portofilin e ministrit të ekonomisë në
qeverine e re të tetorit 2022) u bë sensacion i
ditës.
I N S I D E T H I S
I S S U E : Ministri sportist i ekonomisë zbuloi se
presidenti Vuçiç përveç zjarrit të jashtëm
Aleksandër Moisiu, shqiptari i triumfit të zërit të magjishëm dhe aktori virtuoz i skenave prestigjoze
Faqe
Lojera 1
Aleksandër Moisiu, shqiptari i triumfit të
zërit të magjishëm dhe aktori virtuoz i
Faqe skenave prestigjoze
Moisiu 1 në kujtesë, po t’i dëgjoje qoftë edhe një herë
Nga Albert Vataj
Aleksandër Moisiu është një prej personazheve
Faqe më të jashtëzakonshëm të promovimit të
Andi 5-7 vlerave të shpirtit shqiptar në botë. Ai ishte
9, 12 dhe mbeti ajo vlerë, së cilës i detyrohemi
shumë mirënjohje për veprën e pasur skenike
që la, për thesarin e paçmimtë që begatoi
Faqe historinë tonë të kujtesës.
6-7
Raimonda moisiu 7,-9,
E risjellim hera-herash në ndërmendje me
detyresën e një falenderimi të përunjur, këtë
10-14 emër të madh, këtë kolos të skenës, këtë mani-
festim fillimor të kapaciteteve dhe forcës
zotëruese të protagonizmit në një botë
Declasified, Agim shpërthimesh të hovshme të sprovës dhe
Hamiti, Janulla mëtimit të vlerave të njimendta hymnizuese.
rrapi Nga të paktat rreze të krenarisë sonë
kombëtare që mbushën qiellin e famës, ato të
Aleksandër Moisiut, janë ndër më të
Adresa Faqe shpërthimtat, kjo për vetë kohën kur ky talent i
jashtëzakonshëm kumboi me zërin e tij të
Anetaresimi 36 magjishëm në skenat më prestigjoze të kohës.
“Shekulli ynë ishte në të hyrë, kur në skenën
gjermane për herë të parë u dëgjua zëri i
aktorit të panjohur. Ishim në pritje të diçkaje të
L I F E ” J E T
nga BE, SHBA, NATO dhe Parlamenti
Europian për “sanksionet e Serbisë”, tani
po përballet dhe me një zjarr të brendshëm
për sanksionet. Figura e heroizimit folk-
lorik ballkanik të presidentit serb mori
kështu një dimension të ri diplomatik dhe
publik.
Nuk ka tallje më të madhe me diplo-
macinë dhe me opinionin publik perëndi-
mor se sa e ashtuquajtura çeshtje e
sanksioneve të Serbisë ndaj Rusisë. Është
një çeshtje e
Albin Kurti
shpikur nga Serbia dhe disa protektorë të
saj europianë. Të ashtuquajturat
March 20, 2023
A E R E
“sanksione të Serbisë” ndaj Rusisë nuk kanë
asnjë vlerë reale politike dhe ekonomike dhe
asnjë efekt minimal për Moskën.
Rusia, që nuk po pyet as për sanksionet
kolektive të 30 shteteve të BE dhe as për
sanksionet e SHBA ndaj saj, a mundet vallë
t’i kushtojë një minutë vëmendje sanksioneve
të një mikroshteti të varfër ballkanik si Ser-
bia, e cila gjithë-gjithë eksporton në Rusi
vetëm 3 përqind të eksportit të saj?
Por “sanksionet e Serbisë” nuk kanë asnjë
vlerë gjeopolitike dhe strategjike as për BE
dhe për NATO-n, sepse edhe sikur të zbatojë
sanksionet antiruse, Serbia do të mbetet aleati
strategjik i vetëm dhe ushtari i komanduar i
Kremlinit në skakierën ballkanike. Diploma-
cia e BE bën sikur nuk e sheh mosvlerën e
“sanksioneve të Serbisë” dhe e ndihmon
Serbinë në pompimin e kësaj çeshtje artifi-
ciale.
Presidenti i Serbisë ka një vit të agresionit rus
në Ukrainë, që e sjell vërdallë dipomacinë e
BE-se me çeshtjen e sanksioneve dhe shet
ajër diplomatik në takimet e nivelit të lartë
dhe nëpër korridoret diplomatike europiane,
sikur atij i ka vajtur thika në rrasht nga kërke-
sa per sanksionet. Presidenti serb e fryu aq
madhe, sepse ai zë nuk ishte si zërat e tjerë,
në të kumbonin nota të reja, magjepsëse,
origjinale, të tilla që mbeteshin të paharruara
të vetme…” Janë këto fjalët me të cilat i
magjishmi Stefan Cvajg i jep lamtumirën e
fundit, shqiptarit të famshëm të skenave
vjenezë dhe berlineze, zërit dhe talentit të
papërsëritshëm, Aleksandër Moisiut, kësaj
embleme që jetësoi për t’i bërë të pavdekshme
rolet e Edipit të Sofokliut; Hamletin, Romeon
dhe Sheilokut të Shekspirit, Franc Morit të
Shilerit, Mefistofelit dhe Klavingos të Gëtes,
Dantonit të Bernard Shout, Montezumës e
Hauptonit, Ivanovin e Çehovit, Fedian dhe
Serinçevin e Tolstoit, Ozvaldit e Ibsenit, e
shumë e shumë përfaqësime të tjera në skenën
e teatrit.
Aleksandër Moisiu lindi më 2 prill të vitit
1879 në Trieste për t’u shuar më 22 mars të
vitit 1935 në Vjenë. Në moshën 19-vjeçare
shkon në Vjenë, ku me ndihmën e Jozef
Kainc iu përkushtua aktrimit. Më 1898 e nisi
karrierën e vet si kompars, kështu quheshin
aktorët që luajnë role të vogëla në
Burgtheatër. Pastaj vijuan angazhime në
teatër në Pragë dhe Berlin duke spikatur për
zërin dhe talentin e tij të jashtëzakonshëm. Në
Berlin Aleksandër Moisiu u pranua në semi-
narin e Max Reinhardt me të cilin shkoi në
turne në Petersburg më 1911. Atje u dallua
për rolin e Edipit. Pas këtij suksesi do të
 P a g e 2 O u r W o r d s

LUAN RAMA Nëna ime dhe Monaliza

LUAN RAMA
Nëna ime dhe Monaliza
(Fragment nga libri me kujtime "Femija i
bulevardit Stalin" botuar nga ONUFRI, i
sjellë në revistën ILLZ, nr 41)
----------
N, neve, veten tënde kur ishe e re. Pse të
duhet Monaliza?”
“Mos ma prish tani. Gjithë ditën jam
vetëm. Ti je larg në Paris. Pra, mos e
harro.”
“Mirë, do të ta sjell”, i thashë dhe e për-
qafova.
“Por ma sill të bukur, ama.”
“Mos ki merak, të bukur do të ta sjell.”
“Eja të të marr pak erë...”
Iu afrova dhe, si gjithnjë, ajo më puthi në
gushë dhe më mori erë. Kështu më ka
puthur që të vogël. Dhe vazhdonte,
ndonëse unë ndërkaq sapo isha bërë gjysh.
Babai kishte dy vjet që kishte vdekur.
Vetëm motra kujdesej tani për të. Të
nesërmen u nisa drejt Parisit.
Kur u ktheva në Paris, disa ditë më vonë
shkova te dyqanet e rrugës “Rivoli”, atje
nën arkadat e gurta, për të zgjedhur një dhe kjo duhej vonë u ktheva përsëri në Tiranë. Sapo hyra në shtëpi, nëna më pyeti:
Monalizë, të cilën e gjeje në forma të të ishte e “Hë, ma solle Monalizën?”
ndryshme: në postera, fotografuar në “t- vërtetë. Kur “Ta solla”, i thashë.
shirt”-e apo mbi gota të ndryshme, në pushtoi Kur mbetëm vetëm në dhomë, nxora posterin që e kisha vendosur në një
mozaikë, pllaka porcelani, shalle, coha, Italinë, Napo- kornizë të hollë dhe ia tregova.
etj. Zgjodha një poster të madh të shtypur leoni e kishte “Sa e bukur!” mërmëriti. “Rrofsh!” Dhe më puthi përsëri në gushë si
bukur. Tek e shikoja me vëmendje, vetëm marrë në Paris zakonisht, duke më marrë erë.
atë çast dallova se portreti i Xhakondës dhe e kishte Që kur isha larguar nga Shqipëria, kështu ndodhte gjithnjë. Nuk kishte të
nuk kishte as vetulla dhe as qerpikë, diçka vendosur ngopur me të puthura. Më merrte erë si të isha fëmijë. Ndoshta ngaqë i
që s’më kishte rënë në sy më parë. Çudi, Monalizën mungoja dhe kjo mungesë bëhej gjithnjë e më e madhe. Ndonjëherë më
mendova, por shpejt, me t’u kthyer, duke për pak kohë puthte kështu në sy të njerëzve të tjerë dhe vihesha në siklet, por ç’t’i
lexuar për Xhakondën, e gjeta enigmën: në dhomën e bëja, ishte nëna ime dhe kishte të drejtën të bënte ç’të donte me pjellën e
në kohën e Leonardos, prostitutat i hiqnin gruas së tij, vet.
qerpikët dhe vetullat. Por kjo modë u ndoq Zhozefinës. E nxora posterin nga valixhja dhe i thashë:
më pas dhe nga gratë e fisme të Firences Pastaj, pas “Ku do që ta vendos?”
dhe kjo ishte arsyeja që Xhakonda ishte pa internimit të “Ja, atje, përballë!”
vetulla dhe pa qerpikë. Në fakt, Leonar- tij në ishullin “Po aty është fotografia jote.”
doja e kishte pikturuar në fillim me qer- e Shën “Eh, ja ku më ke… Vëre atje, dua që ta shoh vazhdimisht.”
pikë dhe vetulla, po t’i besojmë bash- Helenës dhe Pastaj ndezi një cigare dhe, ulur në kolltuk, filloi ta kundronte gjithë
këkohësit të tij, piktorit Vasari, i cili, kur shumë vite dëshirë.
shkruante për Da Vinçin dhe tablonë e pas revolucio- “Di gjë kush ishte kjo Monaliza? Pastaj, pse i thonë dhe Xhakonda?”
famshme të tij, shënonte se “kishte qer- nit, Monaliza “I thonë Xhakonda, sepse ishte gruaja e një tregtari stofrash nga Firencja,
pikë e vetulla që, me finesë, harmoni- ishte kthyer që quhej Françesko Xhiakondo. Ndërsa ajo vetë quhej Liza Gerardini. Me
zoheshin me fytyrën”. Disa historianë në Luvër. sa dukej, ky tregtari i kishte kërkuar Leonardo da Vinçit që t’i bënte
kishin zbuluar se ato ishin shuar më vonë Tre muaj më portretin e gruas së tij. Kështu ndodhte atëherë: ata që kishin para, u

Many shadow accounts in UK islands have been used since the 70’s for Albanian dictators...

Albanians arfe tired of same Festim Lato an ex-

monopolies set aside by local ample to lead Alba-
mobsters...US politicians have nians nation wide for
no idea how they operate…. a free Chameria as
many are speaking
With the right support everything is out now...in 2023….
possible
Moving theineconomy
America….True common
brick by brick
American fighters...

Used the taxes at customs to raise the

educators and public employees sala-
ry...Why not being done in Albania in A hero in the ground!!!
Shembull per rinine te trokasin daullet 2023?
Why no one speaks about
se historia e 1912 po troket ne trevat
shqiptare si kurr me... him and his friends...

ENRIETA SINA DUALIZMI I PERGJEGJESISE ETIKE DHE REFLEKSIONET…

ENRIETA SINA
DUALIZMI I
PERGJEGJESISE
ETIKE DHE RE-
FLEKSIONET…
Ajo që është më e duksh-
me kudo vitet e fundit
është një tronditje
psikologjike dhe humbja e
besimit për një jetë më të
mirë.Kjo tronditja
psikologjike pas 90 vite
rënies së një shteti dicta-
torial nuk është e vogël.
Plagët shoqërore janë
brenda jetës individuale,
familjes dhe
shoqërisë.Kronikat e zeza
në media duket se krijojnë
një klimë tronditëse dhe
në mendje përsëritet
pyetje”Ku vemi? Ku
është morali, etika,
kontrolli vetiak e
shoqëror, ku është roli i
individit po dualizmi i
përgjegjësisë ?!
Dualizmi i përgjegjësisë
etike, që do të thotë një
moral i pastër dhe i
qëndrueshëm ndaj vetes
dhe reflektim i tillë tek të
tjerët, do të ishte ai që do
të vërtetonte punën e
detajuar dhe kontrolluar,
mjaft efikase të vepri-
mtareve shoqërore,
intelektualëve dhe
qytetarëve të
mirëfillta.Në disa raste
puna e tyre bash-
kërendohet, por të prirë
nga interesat vetiake forca e këtij
dualizmi bie.
Po kalojmë vite të vështira
psikologjike që trondisin shumë
familje shqiptare, përveçse jetë
grash dhe vajzash.. Dhimbja e tyre,
zhgënjimi mbeten të dukshëm jo
vetëm brenda familjes por më
gjërë.. Përgjegjësia e dualimit etik
në këto kushte u bë dhe më i do-
mosdoshëm por realisht nuk ndodhi
kështu.Janë vënë përballë, e
ndershmja dhe e pandershmja,
moralja dhe imoralja, injoranca dhe
inteligjenca, mashtruesi dhe i
mashtruari. Po, në këta vite jetë
demokratike në Shqipëri a mund të
themi se dualizmi i përgjegjësisë
etike ka qënë në pozicion të shën-
doshë për të luftuar korrupsionin që
ndihet në shumë fusha të jetës
shtetërore dhe shoqërore?
Nëse i referohemi fakteve
sociale, që në Shqipëri
janë plagë të shoqërisë,
nëse ndjekim jo thjesht
opinionin e krijuar për
klanet politike dhe
shoqërinë e sëmurë, nëse
ndjekim shifrat e krimit të
organizuar apo jo,
problemet e drogës, pros-
titucionit, varfërisë,
mosbarazisë gjinore, etj, të
krijohet bindja se nga vet
përfaqësues "të besuar" e
të zgjedhur nga vet
populli, ky dualizëm i
përgjegjësisë etike është
në shumë raste i zbehur.
Shumë raste kanë treguar
se persona me pushtet
spikaten të korruptuar sërë mangësish që sjellin regres.
duke u përpjekur për S’ka se si të ketë asnjë lloj zhvilli-
të përfituar pa- mi shoqëror, sado me mbështetje
drejtësisht, duke mbarëkombëtare, pa patur në
spekulluar pikërisht boshtë të punës të institucioneve
mbi besimin e dhënë. dhe të vet individit këtë dual-
Të përballesh me izëm..Dualizmi i pwrgjegjwsisw
dualizëm do të thotë: etike duhet parw me pwrgjegjwsi
të jesh i e moralshme, tw plotw dhe nw raportet brenda
me norma të konsol- familjes. Mwnyra se si komu-
iduara sinqeriteti, nikojnw dy bashkwshortwt, ne
ndershmërie, profe- etikw apo me brutalitet, me kul-
sionalizmi,qytetarie , turw apo jo ndikon direkt tek
vetdije me vetveten fwmijwt apo prindwrit e tyrw
dhe në këtë shkallë të madhorw qw janw njokwsisht
analizosh dhe trajtosh gjyshja dhe gjyshi i fwmijwve tw
deri në masën e tyre, vjehwrri dhe vjehwrra e
zgjidhjes së gruas, nuses sw shtwpisw.Nwse
problemeve të sotme, nw familje dhe nw raportin nw çift
papunësi, strehim, ka arogancw, brutalitet, fudullwk,
rryshfete, etj, me një indiferentizwm etj, pra mungon
 V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 1 P a g e 3

Shqiptaret ne Kosove nga te tere anet per te mbrojtur te drejtat e tyre

Pazaret mbaruan, Shqiptaret kane marre vesh te vertetat dhe lojerat mbaruan

Lojëra bizantine diplomatike të shumë palëve me “sanksionet e Serbisë”

në qendër të vëmendjes hartës rrugore të vetë Serbisë nuk e besojnë këtë farsë të
shumë çeshtjen e sanksioneve, sa që arriti dhe e vuri vendet europioane. artificiale diplomatike zbatimit të planit re politike dhe diplomatike të presidentit
në qendër të komunikimit diplomatik të Serbisë me BE “sanksionet e Serbisë”. franko-gjerman të serb. Zëvendëskryeministri i parë dhe
dhe me SHBA. Pastaj doli me tezën se ai nuk do të normalizimit të ministër i jashtëm i Serbisë, Ivica Daçiç,
vendosë sanksione deri sa të përbal-
Beogradi synon t’i rrisë marrëdhënieve midis i Partisë Socialiste, nga blloku i së cilës
Gjatë një viti të agresionit ushtarak rus në Ukrainë BE lojë presionet e mëdha të çmimin që do t’i kërkojë dy shteteve fqinjë. është propozuar Rade Basta si ministër
dhe SHBA kanë ndërmarrë disa paketa sanksionesh Perëndimit. Në 12 mars kryem- Perëndimit si shpërblim në qeverinë e re, e hodhi poshtë në 14
antiruse, dhe Serbia, shtet kandidat i BE, nuk u bash- inistrja serbe Ana Bërnabiç deklaroi
për “sanksionet e Ser- Vuçiç tenton të mars thirrjen e Bastës, duke e cilësuar
kua asnjëherë. se refuzimi i Serbisë për sanksionet
bisë”, që do të vijnë. Loja ngrejë çmimin e “mendim personal” dhe deklaroi se ai
antiruse i përgjigjet interesave tona
e ndyrë diplomatike e lëshimeve që kërkon dhe Partia Socialiste janë kundër
Në fillim presidenti serb doli me tezën se nuk zbatojmë kombëtare. Serbisë po përqëndrohet nga BE për Kosovën. sanksioneve ndaj Rusisë.
kërkesën për sanksione të atyre, që na vendosen në pranimin nga BE të Beogradi po përpiqet
sanksione në vitin 1992 dhe na bombarduan në vitin Pas harxhoi të gjithë fishekët falso ambicjeve të saj kolonial- të çbëjë disa nene të Partia tjetër e koalicionit qeveritar
1999. Vuçiç bën sikur harron që Rusia në Këshillin e të reklamës ndërkombëtare për iste mbi Kosoven. Jo planit franko-gjerman “Lëvizja Socialiste” e kreut të agjencise
Sigurimit të OKB në maj të vitit 1992 votoi për ven- rëndësinë e sanksioneve serbe ndaj rastësisht truku i ri serb për pranimin e iden- serbe të spiunazhit, BIA, A.Vulin, jo
dosjen e sanksioneve të ashpra kundër Jugosllavisë së Rusisë, Vuçiç për të mbajtur lart me thirrje brenda qeverisë titetit shtetëror të vetëm e hodhi poshtë thirrjen për
Millosheviçit. interesin e Perëndimit ndaj tij për vendosjen e sanksion- Kosovës, duke sanksione, por edhe kërkoi largimin nga
shpiku thirrjen e ministrit të eve u organizua në prag të premtuar ecjen e qeveria të ministrit Basta. E gjitha kjo
Pastaj presidenti serb doli me tezën se nuk mund të qeverisë së tij për të zbatuar bisedimeve të nvelit të Serbisë drejt ven- zhurmë duhet parë në kuadrin e fryrjes,
vendosë sanksione ndaj Rusisë, sepse ajo ka votuar sanksionet antiruse. Diplomacia dhe lartë Serbi-Kosovë, që do dosjes së sanksioneve që po i bën Serbia të ashtuquajturës
kundër pavarësisë së Kosovës në KS të OKB. Pastaj propaganda serbe po përpiqen ta të zhvillohen në Ohër në kunder Rusisë. çeshtje të sanksioneve për ta shitur atë sa
doli me tezën se nuk vendos dot sanksione, sepse Rusia shesin këtë si zhvillim të ri të 18 mars me ndërmjetësi- më shtrenjtë në tregun diplomatik euro-
i ka dhënë çmimin më të lirë të gazit rus nga të gjita jashtëzakonshëm dhe për ta mbajtur min e BE për hartimin e Natyrisht as brenda pian.
 P a g e 4 O u r
ngrenin siparin për të skenat e Evropës
dhe Amerikës Veriore. Fusha e veprimit
së larmishme të Aleksandër Moisiut
përmblidhte të gjithë spektrin e litera-
turës evropiane të teatrit, duke filluar që
nga tragjedia antike greke e deri te koha
moderne. Shumë të njohura u bënë
interpretimet e tij të Hamletit, të Edipit,
të Jedermann dhe të Fedja në veprën e
Leon Tolstoit “Kufoma e gjallë”. Ai
luajti po ashtu edhe rolet kryesore në
premierat e pjesëve teatrale të Haupt-
mann-it , të Wedekind- dhe të Hof-
mannsthal-it. Në vitin 1920 ishte i pari
që në Lojërat Festive të Salzburgut luajti
rolin kryesor në “Jedermann”. Moisiu
vlerësohej shumë nga publiku për shkak
të zërit të tij të bukur si dhe për angazhi-
kërkonin piktorëve të mëdhenj t’iu
bënin portretet e tyre, të grave apo
fëmijëve.”
Nëna vështronte nga portreti dhe pas
pak tha:
“Po pse Monaliza dhe jo Liza?”
“Sepse Mona është shkurtimi i fjalës
“madona”, që do të thotë zonjë. Pra,
Mona-Liza.”
“Eh…”, mërmëriti. “E bukur paska
qenë!”
Të dy vështronim Monalizën, por
papritur ajo shtoi sërish:
“Çudi që s’ka as gjerdanë dhe as dia-
mante!”
“Thonë se Liza atëherë mbante zi për
vdekjen e vajzës së saj, Kamilës,
prandaj dhe s’ka zbukurime.”
“Sa vjet janë bërë që atëherë?”
“Shumë… mbi pesë shekuj. Leonar-
doja donte ta punonte sërish, prandaj
dhe nuk ia dha zotit Xhiakondo. E
mbante me vete, se mbi të gjitha e
donte, madje e mori dhe në oborrin e
mbretit francez, kur shkoi të jetonte në
Ambuazë. Më pas ia fali mbretit, por
në të vërtetë ai e pagoi.”
“Po tani, ku ndodhet?”
“Në muzeun e Luvrit. Është tabloja më
e shikuar nga vizitorët në gjithë botë.
Madje e kanë mbuluar me xham, që të
mos e dëmtojnë vizitorët, po dhe që të
mos dëmtohet nga drita e aparateve
fotografike.”
Kisha qenë shumë herë në muzeun e
Luvrit duke shoqëruar miq të shumtë
që vinin nga Tirana e që, pa dyshim,
një nga gjërat e rralla që donin të
shikonin ishte Monaliza. M’u kujtua ai
çast në historinë e gjatë të kësaj tabloje
kur, në gushtin e vitit 1911, një
xhamaxhi italian i quajtur Vestini, i
magjepsur nga Monaliza, kishte hyrë
një pasdite në sallë dhe në mbrëmje
nuk kishte dalë nga muzeu, por ishte
fshehur në dollapin e fshesave të
pastrueseve. Në agim, ai e kishte hequr
Moalizën nga korniza, e kishte fshehur
nën rroba dhe, kur u shfaqën vizitorët e
min e tij emocional gjatë interpretimit. Ai
llogaritej sidomos në vitet para fillimit të
Lufta e Parë Botërore si një nga aktorët
më të mëdhenj në hapësirën gjermano-
folëse. Në periudhën mes dy luftërave
ishte shumë kohë në turne. Në Berlin
aktronte në këtë kohë vetëm si mysafir.
Stili i tij i aktrimit llogaritej këtu si i
vjetëruar dhe nuk mund të matej më me
zhvillimet teatrore si ai i ekspresionizmit,
apo teatri politik i Brecht-it apo i Piscator-
it. Prej vitit 1910 e deri më 1935 mori
pjesë në 10 produksione të filmave, 8 prej
tyre ishin filma pa zë. Në vitin 1935, pak
kohë para vdekjes së tij, Moisiu kërkoi
shtetësinë e Shqipërisë si dhe atë të Italisë.
Shqipëria refuzoi fillimisht këtë kërkesë,
duke i’a ofruar më pas, kurse Italia ia dha
Biggest Heist on private land continues to
happen in Albania...How can they, the Alba-
nian politicians sell someone else’s land??
LUAN RAMA Nëna ime dhe Monaliza
parë, ai doli qetësisht nga muzeu. Por shpejt
do ta kapnin. Historianët e artit thonë se
Leonardoja e pikturoi Monalizën gjatë katër
vjetëve, në seanca të ndryshme. Ajo vinte
në atelierin e tij në Firence, ulej dhe, që të
mos mërzitej, ai thërriste koncertistë të
luanin muzikë. Mjeshtri pikturonte ngadalë,
ashtu siç kishte pikturuar dhe afreskun e
Darkës së fundit në murin e manastirit.
E shikonim të dy Monalizën dhe u kujtova
sërish kur kisha qenë në Clos Luce, në
Ambuazë, ku vitet e fundit të jetës së tij
jetonte dhe punonte Leonardoja plak me
leshrat e lëshuara, pranë pallatit mbretëror.
Një kardinal italian kishte shkuar dhe e
kishte takuar. Në kthim ai kishte shkruar se
në murin e atelierit kishte parë tablonë e
mrekullueshme të Xhakondës napolitane.
Pa dyshim që duhej të ishte mrekulluar. Jo
vetëm nga portreti, por dhe nga natyra
përreth, me detin e shqetësuar mbrapa
kurrizit të saj dhe me një urë me katër harqe
diku në sfond. Sidoqoftë, ai nuk kishte
shkruar për buzëqeshjen enigmatike të saj,
një buzëqeshje e përmbajtur. Vallë, kujt i
buzëqeshte?
Kur nëna ime vdiq, arkivoli i saj u vendos
po në atë dhomë ku ishte dhe posteri i
Monalizës. Shikoja nënën e vdekur, ia
puthja sytë, ballin, duart dhe pastaj,
papritur, sytë më mbeteshin mbi posterin e
dashur të saj. Kisha menduar gjithnjë ta
pyesja se ç’dialog bënte me Monalizën,
çfarë i thoshte apo çfarë i tregonte Monali-
za. Diçka enigmatike me siguri, madje
diçka mistike ishte vendosur midis saj dhe
Monalizës. Do të doja shumë ta dija. Vallë,
i tregonte për jetën e saj, dashurinë dhe
dhimbjet apo për ankthet e saj? Ç’tregonin
këto dy gra në heshtjen e tyre të madhe:
njëra që kishte jetuar pesë shekuj më parë
dhe tjetra që vdiste tani? Njëra
tridhjetëvjeçare dhe me një bukuri të për-
jetshme dhe tjera mbi tetëdhjetëvjeçare?
Ndoshta nevoja për të folur apo për të
treguar diçka të fshehtë e kishte shtyrë
nënën që këtë gjë ta bënte me Monalizën,
me një pikturë dhe jo me çdo pikturë, por
me tablonë më të bukur të botës e që,
W o r d s
shtetësinë Moisiut, kur ai tashmë ishte i tek shpërthimet tronditëse. Një zë i kum-
shtrirë në shtratin e vdekjes. Ai vdiq më bueshëm, i ashpër, i mprehtë, një zë tipik
22 mars të vitit 1935 në Vjenë. Trupi i tij shqiptar, kushtrues në gjithë shtrirjen dhe
prehet në varrezat e komunës së Morcote- depërtimin e tij, tonalitetin dhe shqiptimin.
së, pranë qytetit Lugano në kantonin e Ishin këto veçri, virtuziteti i i tij i pashoq, ata
Tessin-it në Zvicër. Ajo që mbetet një që e kanë gozhduar në kujtesën e brezave dhe e
vlerë dhe për të cilën u mbamend ishte ruajnë në ndërgjegjen e mirënjohjes së gjener-
pikërisht tipari për të cilin flet Cvajgu, ku atave si dritimi më shndritës i diellit të gjenial-
mes të tjerave për mikun italian, pasi itetit.
fatkeqësisht e njohu si të tillë, thoshte,
“Zëri i tij ishte më harmonik, më Albert Vataj
depërtues, më melodioz, më i butë se zërat
gjermanë, në të spikaste një melodiozitet i
ngrohtë, plot diell, të dukej sikur ishte
juga ajo që e kishte sjellë në flatrat e saj,
duke kapërcyer male”. Ai zë i ngjante një
orkestre me të gjithë modulacionet dhe
intensitetet, që nga notat më të ulta e deri
Vasari, piktor dhe kritik arti, thoshte: “Ai saj. Jo, nuk doja ta lija aty, në atë trishtim e
që do të bindet se deri ku shkon arti i im- heshtje të gjithëkohshme dhe pa sy që ta ad-
itimit të natyrës dhe fuqia e tij që edhe mironin, si sytë e nënës sime. Ajo ishte pik-
gjërat e vogla të këtij portreti janë pikturuar turuar që të tjerët ta vështronin si një etalon të
me kaq finesë, duhet të shohë këtë tablo. bukurisë së përsosur të botës. Gjatë pesë
Sytë kanë atë shkëlqim dhe njomështi që shekujve njerëzit e kishin admiruar këtë tablo
ekziston në natyrën përreth, me një vër- dhe njëra pas tjetrës gjeneratat ishin shuar. E
tetësi të madhe…” megjithatë arti i madh i reziston kohës, u mbi-
Njerëzit vinin, ngushëllonin dhe iknin. jetonte kohërave. Është arti i vërtetë…
Pastaj vinin të tjerë dhe gjithçka zhvillohej
nën vështrimin e Monalizës. E shtrirë, e
paqtë, e përhumbur në botën tjetër, ajo
s'mund të më merrte aromë.. E çuditshme,
mendova. Nëna ime ka qenë njeriu që e ka
vështruar më shumë se çdokush tjetër
Xhakondën. Madje asaj i bënte përshtypje
dhe ajo velloja e lehtë, disi e kafenjtë, gati e
padukshme që ndehej mbi kokën e
Monalizës dhe që shtonte hiret e saj. Vallë,
në atë meditim të gjatë, i ka treguar ngjarje
nga jeta e saj? Çfarë i kishte thënë? Kisha
përshtypjen se Monaliza ishte kthyer në një
njeri të shtëpisë, të familjes. Madje nëna do
t’i kishte treguar gjëra që ne të tjerët nuk i
dinim. A thua ishte shndërruar kjo pikturë
si imazhi i Shën Marisë për besimtarët
kristianë, duke marrë një fuqi hyjnore dhe
duke e kthyer atë tablo në diçka mbi
hyjnitë? Çfarë komplimenti për veprën e Da
Vinçit! Çfarë kishte zbuluar tjetër nëna ime
tek ai portret që ndoshta nuk ishte zbuluar
nga të tjerët? Mbase ishte diçka thelbësore,
që njeriu i thjeshtë ka aftësinë ndonjëherë të
zbulojë në veprat e mëdha, atë që as Vasari
dhe as kritikët e shumtë të Xhakondës nuk
e kishin thënë deri atë çast.
Sytë e nënës sime ishin shuar tashmë dhe
ajo s’mund ta shikonte Monalizën e saj. Pas
vdekjes së saj, shtëpia u mbyll. Monaliza
qëndronte aty gjithnjë e heshtur, pa vizito-
rë, ndoshta në një mërzi apo zi të madhe,
varur në murin e sallonit ku ndehej veçse
heshtje dhe asgjë tjetër. Një vit më vonë,
kur u ktheva në Tiranë, në dhomën e
heshtur e pashë përsëri Monalizën. M’u duk
diçka e trishtë ta lija të vetmuar aty ku
vetëm drita e diellit hynte nga dritaret.
Atëherë zgjata duart dhe e mora Monalizën
e nënës sime, sikur të merrja diçka intime të
 V o l u m e 1 4 ,
Lojën bizantine të Serbisë me
sanksionet e mbështet në prapaskenë
edhe Rusia, presidenti i së cilës
Putin ka deklaruar se e përkrah
“politikën balancuese” të presidentit
Vuçiç miis Rusisë dhe Perëndimit.
Rusia, për të cilën nuk kanë asnjë
vlerë sanksionet serbe edhe po të
zbatohen, dhe që ka sigurinë se
Serbia edhe po të vendosë sanksio-
net nuk lëviz dot nga aleanca strate-
gjike me Moskën, nuk tregoi as
shqetësimin më të vogël për
“zhvillimet dramatike” të ditëve të
fundit në Beograd.
Një ditë pas thirrjes së ministrit serb,
Dmitri Peskov, sekretar i shtypt i
presidentit Putin, në 14 mars
deklaroi se “ne e dimë qeë Serbia i
nënshtrohet një presioni të paprece-
dent nga Perëndimi kolektiv për
qendrimin miqësor ndaj vendt tonë”.
I pyetur për thirrjen e ministrit
Basta, Peskov e nënvleftësoi: “Idetë
e ndryshme nga linja e përgjithësh-
me e Beogradit jo gjithmonë janë
popullore në Serbi dhe fuqimisht
kritikohen nga vetë serbët”.
Rusia tallet me rëndësinë diplo-
matike dhe propagandistike, që
diplomacia europiane po i kushton
“sanksioneve serbe”, siç tallet edhe
me iluzionin diplomatik të
Perëndimit se Beogradi duke ven-
dosur sanksionet do të shkëputet nga
Rusia. Ja si si e analizon shpresën e
kotë të Perëndimiit për largimin e
Serbisë nga Rusia Oleg Bondarenko,
një nga ekspertët më të njohur rusë
për Ballkanin dhe drejtor i projektit
qeveritar rus “Ballkanist”, në një
artikull të botuar në 12 mars në
gazetën ruse “Njezavisimaja
gazeta”:
“Që të kuptoni realitetin e Serbisë
duhet të shohësh biografinë e presi-
dentit Vuçiç. Ministri më i ri në
qeverinë e S.Millosheviçit në kohën
e agresionit të NATO-s kundër
Jugosllavisë, sekretar i përgjithshëm
i Partisë Radikale të ideologut të
lëvizjes nacional-patriotike Sheshel,
Vuçiç deri më sot në moshën 53
vjeç kurrë nuk u largua nga kursi i
zgjedhur dikur i politikës së
jashtëme të lidhur me Rusinë. Ai e
ka ndërtuar karrierën e tij mbi
identitetin prorus të politikës së
jashtëme”.
Një lojë bizantine diplomatike
lidhur me “sanksionet e Serbisë” po
luan diplomacia e BE Në mënyrë të
befasishme diplomacia e BE ka
vendosur në qendër të kërkesave të
integrimit për Serbinë vendosjen e
sanksioneve antiruse.
Diplomacia e BE ka harruar kushtin
kryesor dhe të njohur të krerëve
kyresorë të BE se pa njohur Koso-
vën Serbia nuk anëtarësohet në BE.
Në 1 mars kryeministrja serbe
Bernabiç deklaroi se BE i ka ven-
dosur Serbisë kushtin mbi të gjitha
kushtet për vendosjen e sanksioneve
ndaj Rusisë. Kjo është një taktikë
dinake e diplomacisë së BE për të
fryrë “sanksionet e Serbisë” dhe për
të gjetur alibi për qendrimet pro-
serbe në dëm te Kosovës.
Diplomacia filoserbe e BE po e
pompon çeshtjen e sanksioneve
Is s u e 1 1 P a g e 5
Lojëra bizantine diplomatike të shumë palëve me “sanksionet e Serbisë”
serbe për t’i bërë shantazh Kosovës që t’i bëjnë djaloshi nga Minesota, Scott Fitzgerald kishte botuar ende një roman, por veçse novela.
lëshime Serbisë dhe të pranojë një “serpska repub- erdhi në Paris, ai gjeti një komunitet ameri- Ishte ai që e çoi dhe tek libraria amerikane
likë” në territorin e saj në formën e zajednicës. kanësh që i ishin larguar puritanizmit ameri- «Shakespeare and Company» e drejtuar nga
kan për tu endur në kafenetë e bordellot e Silvya Beach, njëkohësisht botuesja e Joyce,
E pakuptueshme është edhe loja e disa segmenteve Montmartre-s dhe të Montparnasse-it, duke tek e cila filluan tê mblidheshin autorê tê
të diplomacisë amerkane në Ballkan, të cilat kanë përfaqësuar atë në të cilën ngulte këmbë shumê amerikanê gjer dhe vetê Witmann. «Një
hyrë në një kurs flirtimi të hapur me presidentin estetja amerikane Gertrude Stein «Gjenerata herë në «Closeries de Lilas - kujtonte Hemi, -
nacionalist serb. Nuk është shpjeguar përse në e humbur». Kur mbërriti në Paris me gruan Fitzgerald më tregonte sesi i shkruante novelat,
kohën që presidenti amerikan Bajden sapo erdhi në e tij të re dhe një vajzë të vogël, Scottie, të cilat në fakt ishin shkruar mirë për revistën
Shtëpinë e Bardhë në 2021 nxorri formulën që në Fitzgerald u vendos në 14, Rue de Tilsitt, «Post» dhe se si pastaj i ndryshonte për t’i bërë
qendër të dialogut Serbi-Kosovë duhet të vendoset një apartament fare afër Harkut të Triumfit, tekste të publikueshme në revista të tjera që të
njohja reciproke, në vitin 2023 disa segmente të “Unë nuk jam ndonjë njeri i madh, por fitonte para. Atëherë u skandalizova dhe i
diplomacisë amerikane kanë dalë me tezën e re që nganjëherë më ndodh të mendoj se karakteri thashë se kjo ishte një punë kurvash. Ai më
normalizimi Serbi-Kosovë në fund do të ketë objek- jo personal dhe objektiv i talentit tim, pohoi se vërtetë ishte i detyruar të vepronte në
tivin e njohjes reciproke. sakrificat që kam bërë aq shumë për të këtë mënyrë dhe të bënte këtë lloj pune, pasi
arritur më të mirën, kanë në vetvete një me romanin s’po fitonte para, kurse me to
Ky spostim diplomatik “nga qendra në fund të madhështi epike”.Në fillimin e viteve ’90 fitonte shumë, që të mund pastaj të punonte për
dialogut” nuk jep ogur të mirë dhe krijon një inku- kisha shkuar shumë herë në ambasadën libra të mirë…» Hemi kujtonte gjithashtu dhe
rajim ndaj intransigjencës nacionaliste të presidentit belge që ishte në atë rrugë, por atëherë nuk një rast kur bashkë me Scott kishin shkuar në
serb në dialogun me Kosovën. Nuk mund të mos e dija se Fitzgerald kishte banuar disa hapa Lyon për të marë një makinë dhe në kthim, afër
bëjë përshtypje mungesa e reagimit të diplomacisë më tej. Këtë do ta mësoja më vonë. Châlon-sur-Saône, ata kishin ndalur në një
ballkanike amerikane ndaj shkeljes nga presidenti Pikërisht në Paris Fitzgerald do të merrte hotel. Ishin lagur nga një rrebesh i madh dhe
serb Vuçiç të marrëveshjes së tij me presidentin vesh botimin e romanit të tij në Amerikë Scott ishte shtrirë i trembur se mos kishte
amerikan Trump në 4 shtator 2020 për të lëvizur “Gatsby i mrekullueshëm”, i botuar në marrë plevitin. Ai i thoshte mikut të tij se
ambasadën serbe në Jeruzalem. 75.000 kopje, por që shumica e ekzem- ndoshta mund të vdiste dhe kishte hall se kush
plarëve nuk u shit dhe vite më vonë shtëpia do të kujdesej më pas për Zeldën dhe vajzën e
Në këtë kompleks lojrash diplomatike bizantine nga e botimit u detyrua ta tërheqë nga libraritë. vogël, Scottie. Por Hemi mundohej ta qetëson-
shumë palë lidhur me “sanksionet e Serbisë” nuk Gjatë Luftës së Dytë Botërore «Gatsby» u te, madje dhe ti thoshte se dhe ai kishte për të
mund të mos rrish kokëulur para qendrimit të padin- harrua dhe vetëm një ribotim në fundin e mbajtur gruan e tij Hadley dhe djalin Bumby.
jitetshëm të Shqipërisë për “sanksionet serbe”, me viteve ’50 do ta nxirrte atë në skenën e “Megjithatë i thashë se do të kujdesesha që
një apologji filoserbe ndërkombëtare, që habiti edhe kritikës letrare amerikane e botërore. Por Zeldën që të mos pinte alkoole dhe që vajza të
vetë qarqet diplomatike serbe. Fitzgeraldi kishte kohë që kishte vdekur, që kishte një guvernante”. Kjo histori vazhdoi dhe
më 1940, në një moshë të re, 44 vjeçare. të nesërmen, dhe Scott ishte në një gjendje
Nuk e di se në cilën faqe të errët të historisë së Pikërisht atëherë biografët filluan të in- paniku, madje nuk pranonte as treguesin e
diplomacisë moderne shqiptare do të futet shtegtimi teresohen për të dhe jetën e tij. E padyshim, termometrit që gjithçka e tregonte normale në
halucinant i përfaqësuesit kryesor qeveritar të epoka parisiane ishte nga më të habitshmet, trupin e tij. Në kthim drejt Parisit, Fitzgerald i
Shqipërisë në samitet e NATO-s dhe në korridoret plot legjenda, skandale alkolike, por jo kishte dhënë një nga kopjet e librit Gatsby i
diplomatike e mediatike europiane për të mbrojtur vetëm ai, pasi gruaja e tij Zelda ishte një mrekullueshëm. “Kur e mbarova romanin, -
Serbinë që të mos i kërkohet zbatimi i sanksioneve. person depresiv që shkrimtarit të ri i kri- kujtonte Heminguei, - kuptova një gjë: se
jonte veç probleme, ndërkohë që ai kishte pavarësisht si kishte arritur ta shkruante atë,
Lojërat bizantine diplomatike nga shumë palë për një etje të jashtëzakonshme për të shkruar, unë duhej ta ndihmoja si i sëmurë që ishte, pasi
“sanksionet e Serbisë” duhen parë me vëmendje si pasi shkrimi për të ishte i identifikuar me isha miku i tij…” Megjithatë, në librin e tij
një strategji e rrezikshme për të dëmtuar interesat e paranë, fitimin, ekzistencën. Si tek Gatsby, “Parisi, një festë e pambarimtë”, Heminguei
Kosovës. Kjo duhet të shërbejë si sinjal se disa edhe atij i pëlqente shoqëria e lartë edhe pse jep një tjetër portret të Fitzgerald, duke e
qarqe të diplomacisë së BE po tegohen të gatshëm vetë ai vinte nga një familje modeste, por trajtuar atë si “një pijanec dhe torollak të
ta venë integritetin dhe sovranitetin shtetëror të përmes studimesh në një shkollë me të këndshëm”, dhe kjo sepse ai ishte shumë naiv
Kosovës theror në altarin e Serbisë. pasur, ku ai kishte mundur të ngjiste shkallë dhe “e pyeste nëse kishte shkuar me femra tê
drejt shoqërisë së lartë. Kishte qene gjithnjë tjera para se të martohej, apo jo…”
Ka një disponim të gabuar në disa qarqe të diplo- ai djali i varfër mes të pasurve… E pady- Midis Hemingueit dhe Zeldës kishte një lloj
macisë perëndimore se duke i bërë lëshime Be- shim, joshja ndaj parasë ishte e madhe. antipatie të fshehtë. Ajo nuk e donte figurën
ogradit në Kosovë do ta qetësojnë Serbinë dhe do të Megjithatë, ai kishte dhe një vështrim kritik mashkullore të Hemingueit, ndoshta pse e
zbusin ndërhyrjet e saj tensionuese në Mal të Zi dhe ndaj kësaj lloj shoqërie që shkonte deri në krahasonte me atë të Scott. Dhe Hemingueit i
në Bosnje-Hercegovinë. Akoma më i gabuar është ekstreme dhe krime, duke e shkatërruar dukej se ishte pikërisht ajo që e shtynte të
iluzioni europian se duke favorizuar Serbinë do të shpirtin njerëzor. Siç do të shkruajë dhe shoqin të pinte. Mos vallë nuk donte që ai të
arrihet ta shkëpusin atë nga aleanca me Rusinë. Zelda për Fitzgerald pas vdekjes së tij, «ajo ishte i famshëm, kurse ajo, e cila kishte lënë
çka tregon jeta e tij është se ai diti ta drama- baletin prej gjashtë vjetësh, kishte mbetur një
Diplomacia europiane dhe amerikane bëjnë mirë të tizojë trishtin dhe zhgënjimin e një epoke, grua e zakonshme, që vetëm bridhte nga një
kujtojnë se gjatë 10 viteve të qeverisjes së Vuçiçit duke arritur që me kurajon që i dha kësaj lokal në tjetrin? Atij nuk i pëlqente që ajo
në Serbi është rritur në përmasa të pariparueshme epoke, ai i dha njëkohësisht dhe arësyen që shoqërohej me gra lezbike, ndërkohë që Zelda
influenca ruse dhe kineze. Perëndimi nuk mund ta ajo të përjetohej.»… Në një nga letrat e tij e konsideronte atë si “një mistik materialist”
zëvendësojë dot Rusinë në Serbi dhe nuk duhet shkruar më vonë, Fitzgerald shkruante: dhe një “mashkull profesionist”. Megjithatë
harruar betimi i presidentit Vuçiç se në Serbi nuk do «Kurrë nuk ua kam falur të pasurve Hemingueit nuk i pëlqente që Scott të ishte kaq
të përsëritet më kurrë marsi i vitit 1948, kur Ju- pasurinë e tyre dhe kjo ka lënë gjurmë në shumë i dhënë pas parasë. Në fakt Scott ishte
gosllavia e Titos u prish me Moskën. tërë jetën time…» shumë bujar. Kur pinte e hidhte paranë si të
Ardhja e Fitzgerald në Francë në vitin 1925 ishte një milioner. Një portieri në një restorant i
Kur Fitzgerald endej në rrugët e Parisit nis me një histori dramatike, pasi ata shkuan dha 500 franga që thjesht ti thërriste një taksi,
(Luan Rama) fillimthi në jug të Francës, në qytezat me ndërsa orkestrës, i kishte dhënë njëmijë franga
“Unë nuk jam ndonjë njeri i madh, por nganjëherë diellin e Côte d’Azur, ku Zelda, vajza nga që ti binin një pjese që i pëlqente atij… Në atë
më ndodh të mendoj se karakteri jo personal dhe Alabama ra menjëherë në dashuri me një kohë, Fitzgerald dhe Heminguei shkonin
objektiv i talentit tim, sakrificat që kam bërë aq pilot francez dhe pas skandalit ajo donte të shpesh në shtëpinë e Gertrud Stein që banonte
shumë për të arritur më të mirën, kanë në vetvete vriste veten. Kështu çifti Fitzgerald iu në 27, Rue Fleurus. Ishte Heminguei që e
një madhështi epike”. drejtua Parisit, ku u vendosën në vitin 1925. kishte prezantuar tek ajo. Estetja amerikane që
------ Ende pa marrë vesh për botimin e romanit jetonte në ato mure mbushur me tablotë e
«Gatsby i mrekullueshëm» në Amerikë, në Matisse, Picasso, Cezanne, Renoir, El Greco,
Një nga emrat më të njohur të letërsisë amerikane të ditarin e tij Scott kishte shkruar: «Nëse ky etj, e çmonte shumë Heminguein, por kur lexoi
shekullit XX është padyshim Scott Fitzgerald (1896 roman do më sjellë para unë do vazhdoj të romanin e Fitzgerald, filloi të bënte krahasime
-1940), autori i romanit të famshëm «Gatsby i jetoj me profesionin e romancierit, por nëse me atë çka shkruante Heminguei. Dhe kjo
madh», apo siç është përkthyer në frëngjisht jo, atëherë do të kthehem në Amerikë për të Hemingueit nuk i pëlqente pasi ajo e vinte mbi
«Gatsby i mrekullueshëm», një roman i ekranizuar punuar skenarë për kinematografinë holliv- të. Sidoqoftë dy miqtë shkrimtarë e vlerësonin
bukur me aktorin Leonardo di Capri dhe një histori udiane…» Amerikani i parë që takoi në njëri-tjetrin. Kur Heminguei botoi “Lamtumirë
ku gjen diçka nga vetë historia personale e këtij Paris është Heminguei, prej të cilit kishte armë”, kjo gjë e gëzoi shumë Fitzgeraldin,
autori. Por ashtu si tek Heminguei, Miller, Dos lexuar në revistat amerikane tregime të edhe pse Zelda veçse e shante mikun e tij të
Pasos dhe amerikanë të tjerë të zbarkuar në Paris në ndryshme dhe ishte aq i entusiazmuar nga ngushtë. Por ai e ndaloi që ta shante.
vitet ’20-’30, koha e tyre parisiane la gjurmë të letërsia e tij sa që e çmonte si shkrimtarin Në Paris, Scott dhe Zelda u bënë të njohur për
pashlyeshme në jetën dhe krijimtarinë e tyre, kohë më të madh të kohës. skandalet e tyre me njëri-tjetrin. Jeta e tyre
kur ata do të shkruanin një pjesë të mirë të letërsisë Në Paris, Heminguei u bë një nga miqtë më ishte me përplasje, dramatike, tragjike. Njëherë
së tyre. Aty hodhën hapat e para si shkrimtarë edhe të afërt të tij. Ai e adhuronte, edhe pse kur Heminguei ishte operuar në spitalin ameri-
Heminguei, Miller, Pound, Anderson, etj. Kur ndërkohë “Hemi” siç e quanin miqtë, nuk kan në Neuilly, i trembur Fitzgerald e kishte
 P a g e 6 O u r
Petro Marko (1913-1991), revolucionar internacionalist, shkrimtar ndër më të dalluarit e letërsisë shqiptare
Petro Marko (1913-
1991), revolucionar
internacionalist, shkrim-
tar ndër më të dalluarit
e letërsisë shqiptare
Petro Marko (1913-1991), revolucionar internacionalist, shkrimtar ndër më të dalluarit e letërsisë shqiptare
lexim “Manifestin e
Partisë Komunste” të
Karl Marksit.
Pasi kreu shkollën i takon
të sillet gjatë nëpër Tira-
nën e asaj kohe në kërkim
të ndonjë pune, derisa
takon një ditë Hilë Mosin,
asokohe Ministër Arsimi,
i cili e caktoi mësues në
Dhërmi. Më pas transfer-
ohet për në Dhuvjan të
Dropullit. Qëndron në
kontakt të vazhdueshëm
me shtypin e majtë,
nepërmjet gazetave greke,
të cilat ia jipte Asim
Vokshi. Nga një
ngatërresë që pati, u gjet
preteksti se Petrua i jepte
nxënësve literaturë
komuniste.
U detyrua të largohej për
herë të parë në Greqi.
Qëndron në Korfuz, ku
bie në kontakt me emi-
grantët politik të atjeshëm
me në krye dr. Omer
Nishanin. Pastaj niset për
n’Athinë, ku kishte të
vëllanë Dhimitrin
W o r d s
… të vitit 1913. ati ishte pasuruar internimit në mi. Në vitin 1924, 1932. Në atë Kamsi dhe si mësues, Ernest
Prindërit e tij kanë nëpërmjet ishujt e Tirrenit u regjistrua në shkollë pati, ndër Koliqin; shkollë në të cilen
Petro Marko u lind qenë, Marko e tregtisë, por e la nga italianët. Me Shkollën Tregtare të tjerë, si drejtor jepnin mësim dhe shumë
në fshatin Dhërmi të Zoica. Ai u rrit të vogël sepse u të kryer filloren në Vlorë të cilën arsimtarin e mësues italianë, njëri prej të
Bregut më 25 nëntor nën kujdesin e sëmur gjatë në fshatin e e mbaroi në vitin studiuesin Kolë cilëve ia kishte preferuar për
gjyshes, Mille. I lindjes, në Dher-
(Mimon), që ishte bie poshtë si brendshëm e pau jam marksist i në Marsejë, dhe e mandej prapë në shqip e italisht, kundra fashiz-
larguar që fëmijë mundësi. si reaksionar e dëtyruar nga gjen në Paris Francë, ku herë mit. E burgosin në Vlorë, në
nga Bregu. Atje hyn komunist. Shëtiti censura e kohës. Llazar Fundon e në Paris e herë në Tiranë (maj 1940)… mbas
në fakultetin e Kthehet pas nga një gazetë në Pasi në një gazetë Ali Kelmendin. Grenoble i finan- marsit 1942 e nisin për Itali,
letërsisë, ku i takoi vendosjes të tjetrën (“Illyria”, tjetër del haptas Merr direktivat cuar nga Ndihma Palermo e Ustikë. Pas çlirimit
të kishte fërkime me qeverisë liberale etj.), dhe më 1936 me idetë e tij pro nga një “shok” e Kuqe Internac- te jugut t’Italisë nga forcat
rektorin, i cili ia të Mehdi beut – boton revistën proletariatit, i hynserb që mbante si ionale i veshur aleate anglo-amerikane çan
njehte për turp që verë 1935. Planif- “ABC” bashkë si halë në sy nofkë “Robert”. me petkun dhe burgun së bashku me të bur-
Petroja si himarjot të ikohet Kryengritja me Branko Merx- Musa Jukës, i cili Dhe caktohet karizmën e inter- gosur të tjerë dhe kalon në
ishte mësues i e Fieri, e cila hanin, Dhimitër për ta pajtuar i kryetari i grupit brigadistit u zonat e çliruara Italiane. Më
shqipes. Gjë për të dështon që në Godellin, Zavala- propozon postin e prej 113 vetësh që ngarkua me 1944 arrestohet nga gjermanët
cilën Petroja ia zanafillë e Riza nin, Migjenin, e zv/prefektit në u nis për në agjitacionin në nga të cilët shpëton në sajë të
ktheu “turp për ju që Cerova vritet nga cila u mbyll pas Himarë. Petro i Albacete ku ishte rininë universitare mësuesit të gjimnazit, E.
ende jetoni në kohë trupat e Hamit numrit të 2-të; e jep fjalën se do e qendra e të Grenoble. Koliqit. dhe po atë vit kthehet
të Bizantit!…”, Matjanit, dhe ata internojnë në pranojë pasi të Brigadave Inter- në Shqipëri.
replikë që i shkaktoi që ngelën ikën Porto Palermo (2 shkojë në Athinë nacionale. Bash- Hyn në Itali nga
përjashtimin. nga Vlora për në javë) e pastaj në e të japë ca pro- kohet me vull- fundi i viti 1939. Në përfundim të Luftës Anti-
Nepërmjet Korfuz. Kthehet Llogara, lirohet vime, duke netarët e brigadës Pas 1 mijë e ca fashiste në vitin 1944 kthehet
punëdhënësit të në nëntor pasi me interesimin te tejparë pas këtij “Garibaldi” në ditësh kthehet në ne Shqipëri duke organizuar
vëllait i krijohet Branko Merxhani Merxhanit e I. propozimi. Spanjë, shkon për atdhe sepse edhe ardhjen e gati 300 Shqip-
mundësia të hyjë në e Ismet Toto e Totos. Bash- në Kuintanar de Kominterni kishte tarëve tjerë në kohen kur
një shkollë josht- thërrasin me këpunon në Takohet me la Republica. porositë t’i çonte shqiptarët kishin mbetur pa
etërore, në rastin e hapjes së “Përpjekja shqip- Migjenin para se Merr pjesë në legalisht ose jo, të kurrfarë organizimi. Gjendet
Fakultetin ekonomi- një gazete (“Koha tare” e B. Merx- të niset (1937), Mbledhjen e gjithë komunistët në Shkodër në shtëpinë e
ko-politik. Shqyrton e Re”) si organ i hanit, të cilën dhe me të arritur Shkrimtarëve në vendet e tyre. Nush Topallit, kur Shkodra
mundësinë të shkojë qeverisë. Gazeta Brankoja kishte në Athinë merr Antifashistë në Kthehet në bastiset nga trupat serbe. Tek
në Bashkimin mbyllet pas një me nijet t’ia vinte anijen për në Valencia, ku ishin Dhërmi dhe “Retë dhe gurët” citon
Sovjetik, ku në atë artikulli bombas- për antipod Marsejë; anija i ra dhe Ernest Hem- mendon pajtimin N.Spirun që i thoshte se
kohë ishte dhe tik mbi punëtorët “Hyllit të Dritës”. përreth Mesdheut ingway, Pablo hasmërive me Shqipëria kishte material të
Sejfulla Maleshova, e Kuçovës; që Por largohet pasi (Izmir, Xhafa, Neruda, etj. Lëviz fshatrat e Dukatit. mjaftueshëm jo vetëm për të
Ali Kelmendi e Ethem Toto, Merxhani shkroi Aleksandri, nga Estremadura, Në Vlorë nis e dhe për kushedi sa vjet,-
Tajar Zavalani, por asokohe ministër i artikullin Pse nuk Tripoli). Mbërrin Aragona, Gondez harton trakte, bollëk ky që bënë të mundur
 V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 1 P a g e 7

Kur Fitzgerald endej në rrugët e Parisit (Luan Rama)

pyetur nëse kishte frikë nga vdekja.
“Varet nga momenti, - i ishte
përgjigjur me të qeshur Heminguei,
i cili e dinte se Fitzgerald bënte
nganjëherë si fëmijë. Një herë
tjetër, siç kujtonte Heminguei,
bashkë me gruan i kishin ftuar në
apartamentin e tyre në Rue Tilsitt.
Por atë natë Zelda u rrinte gjithë
turinj dhe nuk e hapi gojën. Një
mbrëmje më parë kishin qenë të dy
në një klub në Montmartre. Zelda i
kishte kërkuar të pinte që të ishin në
qef të dy por Scott i thoshte se
s’donte të pinte se kishte shumë për
të shkruar dhe se duhej të punonte.
Por Zelda donte qefet e
veta dhe i bënte skandale.
E megjithatë ai e donte
shumë dhe ky trisht i
përhershëm e shtynte të
pinte shumë, veçanërisht
në mbrëmje. Hynte në një
lokal dhe dilte tek tjetri.
Shpesh, në mes të natës,
Fitzgerald shfaqej në
portën e shtëpisë së Hem-
ingueit dhe e kërkonte që
ta kalonin natën bashkë,
nëpër lokalet parisiane.
Por kjo u përsërit shumë
herë, aq sa për Hemin u bë
diçka e bezdisëshme.
Atij i vinte keq për të.
Në librin e tij «Parisi një
festë e pambarimtë»,
Hemingway kujtonte një
nga ditët kur Fitzgerald i
kërkoi të takoheshin sa
më shpejtë sepse kishte
diçka të rëndësishme për
të biseduar. Dhe ata u
takuan në restorantin
«Michaud», në Rue de
Saintes-Pères, ngjitur me
Saint-Germanin-dès-
Près. Pasi pinë pak verë,
Fitzgeraldi i hapi zemrën
mikut të tij: «- Ti e di që unë
s’kam shkuar me asnjë femër
tjetër përveç Zeldës. - Jo, nuk e
dija. - Kujtoja se ta kisha thënë!
- Më ke thënë gjëra të tjera por
jo këtë. Pa hë?! - Zelda më ka
thënë se nisur nga anatomia e
trupit tim, unë s’mund të bëj dot
të lumtur një femër tjetër. Eshtë
çështja e madhësisë. Që kur ajo
ma tha këtë unë nuk e kam
dashur veten dhe dua të dij nëse
është kështu apo jo? - Shkojmë
në banjo atëherë! - i thashë. -
dhe ne shkuam dhe u kthyem
përsëri në tavolinë. - Ti je
plotësisht normal. S’ke
asgjë që nuk është në rreg-
ull. Po ta shikosh nga lart
atë «mikun» e shikon të
vogël. Shko në muzeun e
Louvre dhe shikoi statujat,
pastaj shko në shtëpi dhe
shikoje atë në profil me një
pasqyrë. - Po përse atëherë
ajo ma ka thënë këtë? - Që
të mos shkojë mendja të
shkosh me ndonjë femër
tjetër. Po ti ndërkohë mund
të ishte konsultuar një mjek.
- Jo, nuk kam dashur. Doja
që ti të më thoje të vërtetën.
- Po tani a më beson? - Nuk e
di. - Atëherë eja të shkojmë
në Louvre…» Dhe siç tregon
Heminguei, ata shkuan në
muze. Fitzgerald shikonte
statujat dhe përsëri kishte
dyshime. «- Në fakt nuk është
çështje madhësie kur ai është
në qetësi, - kishte shtuar
Heminguei. - Eshtë dhe puna
e këndit, - dhe unë i tregova
si të përdorte ndonjë jastëk
dhe truke të tjera…»
Në vitin 1925, Fitzgerald
kishte parë në një librari
parisiane një album foto-

Dead in kavaja Albania

Erion Veliaj responsible for the death of Ardit

gjoklajt

What has been done in 2022 for them?

MIHO GJINI "MJESHTER I MADH" Kujtime: NDRITJA E NDRIÇIM XHEPËS

MIHO GJINI "MJESHTER I MADH" këndshëm....” Qe koha kur Ndriçim dëshpërimi...Në këtë “iluzion optik të harruar ato principe teorike e praktike të krijimtarisë
Kujtime: Xhepa, po tërhiqte vëmëndjen e publikut , mëndjes” ika dhe u ktheva edhe unë, nga artistike, pas një kalvari e shkëputjje 36 vjeçare! Dhe
NDRITJA E NDRIÇIM XHEPËS jo thjesht si i biri i Margaritës,-djaloshi Greqia, ku mezi kisha vajtur me një akoma, që kisha gjetur edhe “gjuhën e përbashkët”
tërheqës,- po dhe si aktor interesant, me “kërthi “ djalë mbi supe e kisha përfundu- me një aktor e pedagog të ri, si Ndriçim Xhepa, që e
t’i dridhej buza tek mendonte edhe për një natyrshmëri të lartë , me ndijesi lirike, ar në Atikën e Homerit. Atje, do të jetoja kishte evidentuar koha talentin e tij, në mënyrë të
“hijen “ që i kishte lënë të nipit, pa kurfarë rinore, i ëmbël e pasionant. Filmi “Flutura në një “barangë lëvizëse, me rrota “ që do padiskutueshme. Po nuk qe kismet të vazhdoja ende
faji! “Kjo botë u shthur, o prapësi, o në kabinën time”,qe pikërisht i kësaj të përmbytej nga ujërat e që do të me të dhe pikërisht aty, kur nuk mu bë emërimi
dreqë...”,-thërriste me dëshpërim princi periudhe, e sillte vërtetësi e një atmosferë “përrnbyste” edhe mendimet e mia të definitiv si pedagog e kur, sikundër pandeva unë,
Hamlet atje, në kështjellën Elsinor të Dan- të këndshme, sidomos për brezin e ri të mbrapshta e ato “erëmirë”...Ndryshimi ende nuk ishte krijuar “klima e nevojshme” për ne që
isë... sakrificave, teksa përcilleshin edhe kishte ndodhur,-siç shkruanin gazetat, kishim dalur nga “burgjet e diktaturës” të këthyer në
Pas dales nga “hekurat e riedukimit”, as që mesazhet partiake të asaj kohe, që rinia e ndërkohë që e gjithë BOTA e kishte “fantazma”, që trëmbnim dhe “zogjtë në fluturim”!
mendoja se mund të takohesha me vëndit duhej të shkonte gjer në skajet më përshëndetur, thuheshin fjalë të bukura Por qe edhe diçka tjetër: “faktori ekonomik”që
ndonjerin nga studentët e mi,as me kolegët, të thella malore, për të shpëne atje “jetën e nëpër metingje, ndërsa në Institutin e çalonte dhimbshëm! Sa më paguanim këtu,si
as me Çimin 25 vjeçar që kishte filluar të re të socializmit”! Me këtë frrymë, do ta Arteve qenë vënë në krrye ish studentët e “pedagog i jashtëm”për një muaj, aq më jepte në një
ndriste nëpër ekrane dhe që, po më gëzonte angazhonin Ndriçimin edhe në filmat e mi e njëri prej tyre qe bërë ministër, tjetëri ditë atje, në fabrikën e tij elektro-teknike, pronari
tek e shikoja të interpretonte bashkë me të tjerë, si”Duaje emrrin tënd”, ishte dërguar si ambasador në njërin prej grek!.Megjithatë nuk do ikja përsëri, në se do më
ëmën nëpër filma. Sidomos në filmin e “Vendimi”,”Të mos heshtësh”,”Hije që atyre vëndeve të huaja “armike” që ne e mbanin me dokumenta të rregullta. Nuk qe “e mun-
parë”Shokët”.“Nuk e pata unë atë rol në mbeten pas”e tjerë, të cilat u realizuan mallkonim ditën e natën. Kështu që u dur” që të isha edhe këtu , si atje, pa dokumenta të
fillim, -shkruan për librin tim Ndriçimi, po gjatë viteve 80 të shekullit që “perëndoi”... ktheva, bashkë me një kamion me rraqe të rregullta!.. Ja thashe edhe Çimit brengosjen time dhe
as Margarita nuk e kishte rolin e saj, po Do bënin njëfarë dallimi në frrymëmarrje, mbledhura andejë-këndejë. Studentët e mi ika përsëri! Të paktën, nuk do më kthenin kurrizin të
rrethanat qenë të tilla që më vonë do t’i vetëm filmat “Telefoni i një mëngjesi” e (tashmë pedagogë), më mirëpritën , duke njohurit e mi të dikurshëme dhe bile, nuk do t’i
loznim ne të dy, nënë e bir, po të njëjtat role “Treni niset në 7 pa pesë”, në fundin e më besuar të jepia mësime në shikoja më surratin atij personit që “xheç kishte në
si edhe në jetë. E ndjeva në sheshin e xhi- këtij dhjetvjeçari, që do të mbyllte edhe “Mjeshtërinë e Aktorit”, bashkë me një dorë” të më ndihte për ta realizuar këtë, kur e pati më
rimit se dhe ajo pati një farë sikleti duke më “perden e hekurt” të diktaturës më të egër kolegun tjetër, që do të ishte pikërisht ky të lehtë, të me vinte “stërkëmbthin”, nga xhelozia, se
patur mua përpara si partner”.... Më tejë, më që ka parë bota... Ndriçim Xhepa, i biri i talentuar i Mar- mund t’i “bëja hije” derëziut!
shkruan se përzgjedhja e aktrimit qe Qe gjithashtu fillimi i “ikjes së madhe”, garitës. U lumturova! Ca më tepër se sapo Dhe me Çimin do të takoheshim më të rrallë, pas
krejtësisht e tij , diçka e natyrshme dhe e “nga sytë këmbët”, se mos riktheheshim kisha filluar të shkruaja monografinë e rivlerësimit e dekorimit tim nga Presidenti i Repub-
vetvetishme, që do të pasohej edhe në 70 përsëri, në atë “trazirë” të madhe të hum- saj...Po më së shumti u lumturova në krye likës, që në vitin 2005, ndër festivalet teatrore në
filma të tjerë, si edhe me afro 200 role në bjes... Iknim nga të mundnim, nëpërmjet të vitit , kur dhamë “provimin e përbash- Shqipëri , Kosovë, Maqedoni e Serbi...Unë si kritiku i
skenën e teatrit...”Dhe pastaj,-vazhdon me ambasadave të huaja, përmes detit dhe kët” të studentëve, me etyde e fragmente , Teatrit dhe ai si Kryetar Jurie, në më të shumtën e
tej Ndriçimi,-do të vinte edhe periudha nëpërmjet një kufiri që befas u hap për ne që ish studenti im Birçe Hasko, me goxho herës. Si miqë të mirë tashmë, kur pinim së bashku
tjetër, kur në jetën tonë familjare do të zinin të mjeruarit! Tok me shpresën e një kthi- karjerë të gjerë në atë kohë dhe Gëzim ndonjë kafe “me bisht” dhe ai i dëgjonte me respekt
vënd kritikat për njëri-tjetrin, gjithmonë të mi, sa të ndërronte sistemi i mallkuar e të Kamia gjithashtu, thanë fjalë të sinqerta mendimet e mia...Po që, do ta kisha edhe më pranë,
karakterit artistik.Sigurisht një raport i vinte liria e dëshiruar. Të na ikte frika e entusiaste , duke shtuar se nuk i pata emocionalisht , nëpërmjet ekranit, kur ai do të ishte
 P a g e 8 O u r W o r d s

Petro Marko (1913-1991), revolucionar internacionalist, shkrimtar ndër më të dalluarit e letërsisë

tregtarët shqiptarë nën
okupacionin italian e pastaj
gjerman, ngaqë pushtuesit
kishin nevojë për material. Kur
kthehet në Shqipërinë e çliruar,
ftohet që të qëndrojë në krye të
gazetës “Bashkimi” në Tiranë
nga 1945-1947, nga një
kontroll i befasishëm i gjejnë
shkrime jashtë vijës së partisë,
(shkruan se Hysni Kapo e
shpëton nga pushkatimi) liro-
het më 15 maj 1950. 1957
mësues në teknikumin “8
Nëntori”. 1973 i hiqet e drejta
për botim. Më 1975 i fusin
në burg të birin, Jamarbërin.
Romani “Çuka e shtegtarit”
– 1980 si direktivë për
autokritikë nga Partia; por
s’ia pranuan e nuk u botua.
27 dhjetor 1991 vdes dhe
varroset sipas amanetit pa
ceremoni. Presidenti i
Shqipërisë, Alfred Moisiu,
në vitin 2003 e dekoroi
Petro Markon me Urdhrin
“Nderi i Kombit”.
Veprimtaria artistike në
prozë e poezi pa mbarim”, “Bija e ta përballonte ndeshjen sy më romanin “Një emër në
kapitenit”… gjatë kohës sy me vdekjen, që ai përjetoi katër rrugë”, ndërsa
Filloi të shkruajë poezi dhe kur ishte në Itali. Në aq shumë herë gjatë jetës së periudhën e vështirë të
proza të shkurtra qysh në kulturën dhe letërsinë tij. Dhe sa herë ngrihej në jetës së tij në ishullin e
kohët e shkollës në Vlorë. kombëtare Petro Marko këmbë ai do ta niste nga e Ustikës do ta përjetësojë
Ministri i Arsimit Mosi do i është personalitet i për- para luftën ndaj së keqes po në romanin e tij të
thoshte Të shkruesh vjersha. masave të mëdha me me atë forcë besimi, po me rëndësishëm “Nata e
Vjersha asht shprehja ma shpirt e mendje të paluha- atë rrezatim mirësie. Të tillë e Ustikës”. Paraqitja e
njerëzore e mendimit dhe e tur para çdo stuhie. Ata që ndjen lexuesi Petron në shkrimtarit Petro Marko
zemrës. Shkruan “Një natë kanë njohur nga afër Petro romanet “Hasta la me dy romanet e tij të
e dy agime”, poemat “Nase Markon, kanë ndjerë se vista” (1959) dhe “Qyteti i parë “Hasta la vista” dhe
labi”, “Horizonti në kuletë”, brenda tij rrezatonte një fundit” (1960), ku rruga e tij “Qyteti i fundit” në vitet
“Parada e të uriturve”, besim madhor ndaj njeriut jetësore e asimiluar artisti- ’60 është një kthesë e
romanet “Kodashi”, dhe mirësisë. Vetëm një kisht, është aq e pranishme. vërtetë në historikun e
“Rrugëve të luftës”; “Nisja lartësi shpirti e tillë mund Në vitet ’70 ai do të shkruajë shkurtër të romanit shqip-

Ku eshte sherbetori tani te fusi keto dy llume neper burgje per krimet e tyre apo ka neoje per ndonje shtytje dhune
si ne kohen e diktatures se 1945….a mjere ai popull dhe per ato njerez atje...
Ina Rama—-Adriatik Llalla Nga nje e pa-afte tek nje sherbetor shkon Prokuroria e Shqiperise….presim nqs ka
ndryshim...filloi dhe llalla nga shkelja ligjit tek Marku , qe I thone njerezve qe nuk duam tja dijme per ASNJE.
Veglat e mafies ne Shqiperi

MIHO GJINI "MJESHTER I MADH" Kujtime: NDRITJA E NDRIÇIM XHEPËS

më i zgjedhuri për kine-
astët e më i preferuari për
publikun e gjërë. Ç’kishte
ndodhur!? Ndriçim Xhepa
qe afirmuar me inter-
pretimet e tij filmike, sa
qe bërë , me të drejë një
“YLLË I KINEMASË”.
Aqsa do më pëlqente t’i
shikoja dy herë disa
krijime të përkryera të tij,
si tek drama “Kapitulli i
dytë” e Nil Simenonit”,me
regji të Met Xheliliit dhe
“Fernando Krafti më ka
shkruar këtë letër” të
T.Dorstit, me regji të
Gëzim Kames,- dy
spektakle të mrekullush-
me. Si edhe me filmin
“Dasma e Sakos”, me
skenar të Vath Koreshit e
regji të Vladimir Priftit,
tek zbulon “bagazhin
kompleks” të artistit të
madh, drejtë rrënimit
njerëzor!...Pa i
nënvlerësuar edhe
kryvepra të tilla si
“Vdekja e Komisjonerit” e
Artur Milerit, “Vdekja e
Dantonit“ të Byhner,
“Portreti i Dorjan Greit” të
Oskar Uajlldit, “Romeo e
Xhuljeta “e Shekspirit në
Teatër. Po edhe me një
sërë filmash si: “Koha e
Largët”,“Hije që mbeten
pas”,”I dashuri Armik”.
Zot i kamerës!...E të tjera
e të tjera, si aktori më i
kërkuar e më i suksesësh-
mi. Që e ka ndjerë edhe
sprovën më të madhe të
aktrimit, me interpretimin
e “Mbretit Lir” të Shek-
spirit, në skenën e
Shkupit, duke përballuar
edhe forcën djabolike të
kollosit të Rilindjes An-
gleze, si një “etallon i lartë
aktrimii”!
Në pamundësi për t’i veçuar për sejcilin personazh...Që di të
krijimet e tij të shumta, le të zhbirojë, pa iu dridhur qerpiku.
mbetemi më mirë në ato Pa bërë asnjë lëvizje fizike dhe
tipare interpretuese të indi- asnjëherë i ngurtë. Me heshtjen që
vidualitetit dhe origjinalitetitflet edhe kur nuk ka
të tij krijues e novator: Që e tekst...Ndriçim Xhepa është vir-
sjellin “qetësinë filmike tuoz në këto kalime të brëndëshme
“edhe në teatër, duke elemin- ngjarjesh, situatash, veprimesh e
uar rengjesh çfardo,
kur nuk i shpëton
asgjë syrit të tij,
kurfarë reagimi e
tonaliteti, në
marrëdhënien ma
partnerin, po edhe
në adresimin e
batutës tek
spektatori më i
fundit i galerisë.
Sugjestionues i
saktë i “goditjes”,
me plotë jetë dhe
kulturë, në etikën
dhe mjeshtërinë
europiane të
aktrimit.
Të kisha mbësht-
përfundimisht “teatralitetin“ e etje, do të shkruaja për të, jo më
dikurshëm nëpër filmat tanë, 300 faqe libër, sa bëra për nënën e
që cënonte nivelin artistik,- tij aktore, po edhe 200 faqe më
qoftë dhe pjesërisht,- si edhe tepër.Se ke ç’farë thua për rolet e
vërtetësinë në natyrësinë e tij , edhe pse vazhdojmë të jemi në
interpretimit. Po kjo “qetësi”, “krizën armiqësore” me librat në
në pamjen më të parë, është veçanti e me leximet në
njëherësh e “vullkanizuar” së përgjithësi. Po edhe me
brëndëshmi, që pret çastet e TEATRIN si institucion, jo dhe
përplasjeve e të shpërthimeve aq i përfillur!Pa le, me kritikët
të pasioneve njerëzore, që “nuk i shohin dot me sy!”,
përmes një llogjike, sa të duke “i mbajtur”ata, sa më
“ftohtë” a të ”ndezur”, aq largë premjerave e festivaleve!
edhe shpërthyese. Me Mandejë edhe me atë koncept
diksjonin e pastër të gjuhës, mediokriteti, të disa zyrtarëve a
me timbrin e butë, me të disave, duke mos e quajtur
shpirtin që vibron, me frry- “Punë, punën e tyre (!?)”, po
mën që mbushë e zbrazë njëfarë “pasa tempo”,për
krahërorin e tij, pa u kuptuar kalimin e kohës së lirë! Pa e
fare dhe pa asnjë grimasë a vlerësuar,-nga të dyja krahët,-
ngërç të mbetur në fytyrën e edhe reagimin kritikë, analizën
aktorit elegantë e me etikën e apo botimin në gazetë a faqe
përsosur të një artisti univer- libri, krijimtarinë e kritikut të
sal, bashkëkohës. Si edhe me teatrit dhe asnjëherë të re-
“planet e brëndëshme” të spektuar e të paguar!...Pa bërë
aktorit, me plotë “vorbulla” fjalë për “bishtnimin” e sponso-
rizimit të librave për artistët
e skenës e të ekranit, që
janë e mbeten në shpirtin e
publikut , nga ana e atyre
zyrtarëve, të cilët (më pas),
i harron e i fshinë koha! Po
libri, ama, mbetet!... A nuk
isha unë që kam “trokitur në
derë të shurdhit” për të 36
librat e mia? Të gjitha
sponsorizmiet e mbështet-
jet, sikur bëhen vetëm për
pak persona ,aty, në rrethin
vicioz të zyrtarëve që kanë
në “duart e tyre” edhe
paranë!Si një “privilegj” që
nuk shkon më përtej tyre,
duke na përcjellur dhimb-
shëm! “Tiganisu me dhja-
min tënd, o njeri!”,-sikur
thonë. Qënka e thënë vër-
tetë që “njeriu i librave” të
ikij nga kjo botë, tok me
shpresën e tij, tek nuk më
erdhi asnjë përgjigje favori-
zuese edhe tani, për 10
kërkesat e mia , per librin e
ri me esse, shkrime kritike e
portrete artistësh të tjerë,
nga instancat më të larta
“mbështetëse”! As për 6
figurat më të shquara të
kombit, më përpara. As
edhe një promovim a sesion
shkencor për vlerat e
përvojën e tyre universale,sa ata ,që sapo duken edhe
nga teatrot apo nga zhduken,si në një “arenë
Akademia e Arteve(!) cirku”?! Duke e përcjel-
Shëmbëlltyra më para- lur, me fjalë “me lulka”e
doksale,qe ajo ndaj librit me “gurë në trastë”,
për Margaritën,“DIVËN ikonën e madhe të artit
SHQIPTARE”, kur unë do Shqiptarë, që e donte dhe
t’i lutesha asaj të e kërkonte këtë libër,-si
“përpiqej” për sigurimin e një kënaqësi shpirtërore,
ndonjë mbështetjeje “nga pse jo, edhe ajo: asnjëherë
lartë”, duke e ditur që të e paguar për vlerat e saj
gjithë se AJO, “Diva jonë kolosale, sikundër edhe
e Artit”, nuk la asnjë unë kritiku, i “deklasuari”
podjum, skenë apo shesh i armatës së artistëve më
të republikës pa u ngjitur pak të vlerësuar e të
me recitimet e saj pasio- papaguar në botë, që
nante, për ardhjen e lirisëlindin e vdesin të varfër e
së shprehjes e të rendit të këputur në mjerimin e
demokratik dhe u gënjye , tyre, sikundër i gjori
mjerisht, si prej një minis-
Mihal Stefa,-aktori i madh
tri kulturor (profan), edhei roleve të vogëla,- në një
prej një Kryetar Bashkie kasolle prej qerpiçi në
(po kaq profan!), për ta “Varrin e Bamit”,
mbështetur këtë libër ndërkohë që na iku edhe
(vuajtjesh e ngadhën- plejada jonë e artë, po
jimesh njëherësh), për kaqë të varfër, me kolegët
këtë Zonjë të Lartë, të e Ndriçim Xhepës: me
shpallur edhe si “Artiste eBexhet Nelkun, Serafin
Popullit” e “Nderi i Kom- Fankun, Edi Luarasin,
bit”, që i ka dhënë Bujar Lakon, Vangjush
Shqipërisë bashkë me Furxhiun, Agim Qirjaqin,
bashkëshortin këngëtar Rikard Ljarën, Fatos
dhe të birin e tyre të Selën, Hajrie Rondon,
famshëm, NDRIÇIM Albert Vërrin, Koço
Devolen, Llazi Serbon,
Minella Borovën,pa
përmëndur edhe të tjerë, si
edhe të gjallët që dolën
edhe ata në pensionin e
tyre të trishtuar, që i
dhanë aq shumë skenës e
ekranit tonë dhe morrën
fare pakë! Duke mbetur
vetëm “të pasur nga
shpirti,si edhe
“xhepshpuar!”,-sikundër
thonë!.Po ja që ndodhë
edhe kështu.......
Nga libri në proces bo-
timi: “DRITËHIJET E
SKENËS DHE
XHEPËN , shumë herë më EKRANIT”. Athinë, mars
tëpër, me miljona herë, se 2023
 V o l u m e 1 4 , Is s u e
NAFI ÇEGRANI
SFIDË PRANGAVE TË UDB-
ZHGËNJIMI I SHQIPTARËVE
ku dosje ka edhe Shibrit Kica e Shemo Merko
nga Struga. Ky i pari u bë edhe viktimë e saj,
disa vite ishte i internuar.Kurse foret dhe fintet
të cilat i bëri Merko,duke u nisur nga Frëngova
nëpër dëborë me opinga veshur mbrapsht,
kinse i kthyer nga,,operacioni,, andej kufirit, në
Shqipëri, UDB-a kurrë nuk arriti që ta zbulonte
dhe në vend të informacioneve u jepte dizinfor-
macione.Kjo ishte një meritë e intelegjencës
personale e Shemo Merkos i cili në këto anali
bëri një histori ndryshe. Gjersa ajo që bëri
Bajram Dobërdolli me shokë, duke ardhur për
disa herë me detyra të veçanta nga Sigurimi
drejtë grykave të Vrracës në anët e Gostivarit,
u përball me agjentët e UDB-s dhe VOS-it
ushtarak jugosllav,por duke falnderuar
shkathësive të tija dhe intelegjencës që
kishte,nuk arritën dot ta shinin në dorë ose ta
kapnin në pritë.Prandaj, krerët e shërbimeve të
fshehta urdhëruan që gruan e Bajramit, Pem-
ben, ta transferonin nga fshati Dobërdoll në
Tetovë, dhe për ta, mbajturme vite nën vëzh-
gimin rigoroz, e punësuan si kuzhiniere në
fabrikën e tekstilit,,Teteks,, në Tetovë.
Aty,kryeshefi i UDB së Tetovës të asaj kohe
Stojçe Gjorgjievski pregatiti disa kurthe dhe
kombinacione operative ndaj Pembes,bile duke
e angazhuar një informator (spiun) të loste
rolin e dashnorit, do të shprehte dashuri ndaj
Pembes me qëllim të caktuar që ta përpunonte
dhe spiunonte në lidhje me ardhjet e fshehta si
diversionist të Bajram Doberdollit, për çka në
këtë drejtim u angazhuan nga Llazar Mojsovi
edhe bashkëpunëtori Mahir Zherovjani me
nofkën “Majeri”. Njëkohësisht,,Majeri,, i cili
ato vite vuante dënim për vrasje në burgun
e,,Idrizovës,, ishte angazhuar edhe rredh ak-
tiviteteve agjenturore të Hashim Toplicës dhe
të tjerëve,bile duke shkuar nga burgu disa herë
gjer në fshatin Qajë dhe disa vende të tjera të
anëve të Kuksit dhe Lumës, ku UDB-a
kishte,,strofullat,, e veta të spiunazhit. Këtu
mbeten edhe lojërat e Sabri Gurgjevishtit, të
cilat janë rrëfim më vete... Por, edhe të atyre të
cilët SIGURIMI i rikthente me detyra të
veçanta, siç ishin Azir Tenova, Qail Fazli
Çegrani, Rasim Jashari, Jusuf Dobërdolli,
Shaban Jaha nga Gradeci, Setki Koloveri, Sabri
Berzati, Kalosh Shefketi, Gani Gafuri i Strajan-
it, Lazim Jaja i Padalishtit, Sinan Seferi,
Zylbehar Qazimi nga Zdunja, Lazirn Lazimi
etj., etj......Shumica prej tyre, siç thotë populli,
duke ikur nga shiu kanë rënë në breshër!
Azir Tenovën dhe Qail Çegranin, në pritë dhe
me tradhëti i likuidoi UDB-ja në brigjet e
1umit Mazdaça,me skenar të posaçëm si në
filmin,,Kapetan Lleshi,,. Një ditë vere, ishin
futur nga gryka e Vracës së Sharrit, edhe tre
veteranë të SIGURIMIT. Spiunët shqiptarë të
shitur lajmërojnë UDB-në e Gostivarit.Një
grup i stërvitur ushtarakësh dhe komandant
Zllatja e të tjerë zënë një pritë të re në grykën e
Sellcës së Keqe.Prita ishte e gjatë dhe e
heshtur.Megjithatë zbuluesit e shkathët të cilët
erdhën andej maleve, u kthyen pa rënë dielli
mbi sukat e bjeshkës dhe kurrë nuk arritën që ti
kapnin. UDB-ja edhe sot e kësaj dite ua mba-
nin dosjet e tyre në kasaforta çeliku në Shkup
dhe Beograd. Dosjet ua mbajnë edhe atyre, të
cilët u arratisën në Greqi siç janë Xhelë Kalish-
ti me grupin e tij, Qenan Zhupani nga Çegrani,
i cili tani gjendet në Australi, Zuhdi Kajnaku
tani gjendet në Belgjikë. Hamdi Kalosh Reçani
figurë e shquar e kauzës kombëtare dhe në
rradhët e organizatës,,Lidhja e Prizrenit,, në
verë të vitit 1972 u vra nga dora e zezë tra-
dhëtare në Kenosha të Amerikës...(Kurse një
grup tjetër shqiptarësh, ironia e fatit të të cilëve
ishte disi ndryshe: Ahmet Peres, Sali Lisit,
Aqif Lleshit, Xheladin Krivcës, Xhafer Kodrës
vëllezërve Qemal dhe Nexhat Agolli, Neshat
Gora dhe ca të tjerëve UDB ende, edhe pas
1 1
NAFI ÇEGRANI SFIDË PRANGAVE TË UDB-
vdekjes ua mba dosjet në sirtare
të fshehta ).Këtu vlen të theksoj
se dosje të sajuara dhe ende të
hapura në këto sirtare mbahen
edhe për veprimtarë e atdhetarë
të cilët gjenden në SHBA, si
vëllezërit Beqir e Besim Sina,
hafëz Jusuf Azemin, Ajet
Rushitin, Luan Gashin, Vasil
Andonin, Hamza Halimin, Turan
Rusin, Nazmi Demishaun etj.
Bile, edhe dosje grupesh e
organizatash të ndryshme shqip-
tare, ku më së shumti kontribuo-
nin për UDB-në agjentet e
koduar si “Sheji”, “Raketa”,
“Radika”, “Dr. Zhivago”,
“Drini”, “Shahini”, “Abazi”,
“Porfesori” etj., etj., të cilët i
koordinonte në fillim Arizan
Nesterovski-Marçe... “Sedekun”
disa të tjerë, të cilët janë të një
kategorie tjetër, treguan prirje të
veçanta në fushën e zbulimit dhe
të kundërzbulimit për mbledhjen
e informacioneve.Por një tabor
tjetër u drejtuan kundër mërgatës
sonë në Amerikë dhe disa shtete
të Europës Perëndimore edhe
nga kryeshefa të UDB-së nga
Shkupi dhe Prishtina të cilët në
rradhët e emigracionit arritën të
infiltronin edhe informatorë të
tipit
si,,Hiltoni,,,,Emigrant,,,,Stari,,,,
Oballa,,,,Kobra,,,,Xhon
Vej,,,,Okean,, etj. dokumentacio-
ni i tyre ishte në përpunim të
vazhdueshëm operativ, në nive-
lin e SDB Shkup - Prishtinë -
Beograd, / të angazhuar opera-
tivistët Nikolla Ilievski, Selim
Brosha dhe dy kryeshefa nga
Beogradi të nivelit federativ
jugosllav/.
Me çfarë nuk u morën shërbimet
e fshehta jugosllave në jetë
kundër shqiptarëve, duke organi-
zuar me spiunë edhe kurse të
posaçme zbulimi antishqiptar.
Tërë kjo gjente mbështetje dhe
përkrahje edhe të drejtuesit e
tjerë të Komitetit Qendror të
LKJ-së, si në nivel të repub-
likave dhe krahinave, ashtu edhe
në atë federativ. Kjo, natyrisht se
ka edhe sqarimet e veta, por mbi
të gjitha qëndron fakti se e tillë
ishte lufta e shfrenuar e
shovinizmit antishqiptar serbo-
sllavo-maqedonas...E tërë kjo
agjenturë dhe rrjeti i spiunazhit
të Jugosllavisë,në veçanti ndaj
emigracionit politik shqiptarë,
shumë informacione grum-
bullonte edhe përmes agjentëve
dhe informatorëve të cilët i
kishte të angazhuar dhe infiltruar
nga rradhët dhe në rradhët e
emigracionit kroat Kjo luftë që
bëhej kishte nisur herët dhe
vazhdonte të ushtrohej nga OZN
-a dhe UDB-ja për pastrimet dhe
rrëmbimet e shqiptareve me
mënyrën dhe metodën e vet, me
metoda dhe lojëra të ndryshme
spiunësh, të cilët me dekada
kanë sajuar dosje shqiptarësh, i
kanë përndjekur, vëzhguar në
çdo hap, dhe i kanë torturuar.
Një ushtri e tërë udbashësh ishin
angazhuar rreth patriotit të
arsimit dhe intelektualit shqiptar,
mësuesit të ri Eugen Shehu nga
Gostivari. Spiunët kundër tij i
organizonte shovinisti Temelko
Boshkovski, Desped Aleksovski,
Zhivo Mitevski dhe ca
lavire si Bexhet Bexheti,
Haki Fejzullahu, Bedri
Sinani, Saqip Kollari,
(mos qofshin shqiptarë),
punonin kundër popullit të
vet. Kurse Xhemil Shehu,
i cili tani gjendet në
Zvicër, me vite shërbeu si
informator i SDB-së në
Dibër e Gostivar, i anga-
zhuar në stilin e,,Hiltonit,,
apo,,Kobra,, në Bern dhe
Zhenevë.
AQIF DHE STAFE
LLESHI
Nuk mund të harrohen
lojërat e fshehta të tmerrit
dhe frikës, ato lojëra
tinëzare e plotë hata e
dredhi, me prapavija të
çuditshme, të cilat i or-
ganizonin krerët dhe
specialistët e OZN-as dhe
UDB-së maqedono-serbo-
sllave ne territoret e të
ashtuquajturës Maqedoni
Perëndimore, në dëm të
shqiptarëve. Kombi ynë
autokton që jeton këtu me
shekuj ka pasur fatin me
tragjik ndër popujt e
Ballkanit. Këtë të keqe e
kanë vuajtur edhe Dibra
dhe dibranët, e në veçanti
këtu po përmend Aqif dhe
Stafe Lleshi, dosjet e të
cilëve i kisha lexuar herët
në arkivat sekrete te SDB-
së për Maqedoninë, që
ruheshin në dengje të
mbyllura në kasafortë
çeliku të blinduara dhe
mbanin siglën “Strogo
sluzbena tajna”, (tepër
rezervat zyrtar). Kur i
përfundova së lexuari ato
qindra faqe të pluhurosura
dhe të zverdhuara nga
kohërat më kujtoheshin
fjalët e babait tim Tekiut,
luftëtar i Frontit të Sremit,
i cili shpesh me thoshte
“Biro, besnik bëhu, por
besë mos zër. Ne edhe në
luftë kemi qenë besnikë si
shqiptarë, u vramë edhe në
front me nazistët gjermanë
për çlirimin e vatanit, dhe
na mashtruan pse zinim
besë!”
Aty në faqet e dosjes së
Aqif Lleshit gjeta edhe një
sekret zyrtar, që ishte një
letër në të cilën ai i drejto-
hej Stafes: “Shumë kujdes
duhet të kini. Këtë thuajua
edhe dibranëve të tjerë, e
sidomos Xhafer Kodrës,
mos u gënjeni, sepse
shkjau është i pabesë.
Kështu kanë thënë edhe
pleqtë tanë!”
Dhe ashtu doli. Shqiptaret
u zhgënjyen gjatë Luftës
së Dytë Botërore dhe pas
saj. Parulla e “Vëllazërim-
bashkimit” në Jugosllavi
bëri hatanë ndër shqip-
tarët, të cilët për nga
mentalitetit dhe tradita si
popull me virtyte
fisnikërie, trimërie dhe të
besës. Si popull që ka
rrënjë e hije dhe me një
histori shumë të bujshme,
mjerisht edhe shumë tragjike. Të
tjerët me kurthe dhe dinakëri, me
tradhti e mashtrime i fusnin në
rrjete dhe lojëra të çuditshme dhe
pambarim që zhvillonin
shovinistët sllavo-komunistë,
serbo-maqedonas në relacionet
Shkup-Beograd-Prishtinë dhe në
troje të tjera etnikisht të banuara
me shqiptarë, për shfarosjen,
shpërnguljen, asimilimin dhe
dëbimin e tyre si në aspektin
individual dhe kolektiv, duke i
dënuar edhe pa gjyq, likuiduar dhe
vrarë në burgje si në atë të Goli
Otokut, Mitrovicës, Nishit, Pozha-
revcit, Zenicës, Idrizovës etj., etj..
Ndërsa po i shkruaj këto rreshta
më bie në mend “Flaka e
vëllazërimit”, që botohej në
Shkup, e për kryeredaktor kishte
dikur edhe Murteza Pezën, Petro
Janurën, Lutfi Rusin, më pas edhe
Xhevat Gegën, Rexhep Zllatkun.
Për ta do të bëja një pyetje: A e
kanë ditur vallë se ç’fshihej nën
këtë parullë të “vëllazërimit”?
Mos e kanë ditur kuptimin e saj
dhe heshtën se Komiteti Qendror
komunist dhe UDB-ja i dërgonin
atje ku i “hante nata”, në rrugët
pakthim të ferrit dhe burgut si
Nexhat Agollin e dibranë të tjerë.
Xhafer Kodra u çmend në Goli
Otok dhe nëpër rrugët e Bit Pa-
zarit të Shkupit, më kujtohet se si
ai burrë, dy metër i gjatë, fliste me
vete dhe njerëzit e shikonin
shtrembër. Ata që e njihnin pësh-
përitnin ngadalë: “Ky është Xhaf-
er Kodra, që ka vuajtur të zitë e
ullirit. UDB-ja e ka çmendur në
burgje”. Ato vite isha 22 vjeçar
dhe sa kisha filluar të punoja në
sektorët e SDB-së si operativ. Nga
kureshtja lexova edhe dosjen e
Xhafer Kodrës, shqiptar i
guximshëm dhe i madh, i cili edhe
në burgjet më famëkeqe e ruajti
dinjitetin e tij.
Nga dosja e Xhaferit mësova edhe
shumë gjëra të tjera interesante
edhe për Stafë Lleshin, Aqifin e
shumë dibranë të tjerë, bile edhe
për Lutfi Rusin, Nexhat Agollin,
madje Sali Lisin, Gafur Jegenin,
dhe për dhjetëra familje dibrane të
burgosura e të internuara, sidomos
pas arratisjes së Stafë Lleshit si
oficer i OZN-as dhe Aqifit në
Shqipëri.Kjo ka qënë e do-
mosdoshme të iknin nga Ju-
gosllavie,sepse UDB-a u ka
kërkuar duke u bërë dhunë e
shantazhe,presione të ndryshme që
këta ishin të detyruar ose (sipas
kombinacioneve të UDB-së) të
rrëmbehej Haxhi Lleshi, ndaj dhe
u arratisën për kundër saj në
Shqipëri.Edhe kjo ishte krenaria e
tyre prej dibrani me traditë fisi...
Dhe atëherë e deri vonë bisedoja
për shumë gjëra në lidhje me të
gjitha këto me Masar Kodrën,
vëlla i Xhaferit, të cilin e vëzh-
gonte UDB-ja që kur kishte qenë
gazetar në “Flakë”, madje si
bashkëpunëtor shkencor në Insti-
tutin Historik të Maqedonisë në
Shkup. U bëmë miq në fshehtësi
dhe kurrë nuk e tradhtova,
përkundrazi e ndihmoja duke i
thënë se si të ruhej nga kurthet që i
përgatisnin shërbimet sekrete
jugosllave. Këtë më së miri e di
miku im Masar Kodra. (po kështu
veprova edhe ndaj Teki
P a g e 9
Dërvishit,Luan Starovës,Jusuf
Gërvallës,Nexhbedin Sobës,
Murat Isakut, Alush Kamberit,
Milaim Latifit, Sefedin Harunit,
Eshref Aliut, Zekirija Bajrës,
Syreja Imamit etj.)
Kur është fjala për Aqif Lleshin,
pa u zgjatur shumë këtu, duke iu
referuar raporteve zyrtare të
OZN-as dhe UDB-së jugosllave,
të përmbledhura në dengjet e
dosjes së tij personale të
regjistruar me shifër të veçantë,
kuptova se konflikti i tij me
krerët e shtabeve ushtarake të
Komiteteve Qendrore
Komuniste dhe të UDB-së kishte
filluar shumë herët, që nga fundi
i vitit 1944. Kishin filluar
atëherë kur shumë shovinistë
serbo-maqedonas dhe antishqip-
tarë të përbetuar, siç kanë qenë
Vukmanoviç Tempo, Llazar
Kolishevski, Cvetko Uzunovski
me nofkën “Abazi”, gjeneral
Miha1jo Apostolski, Jelisie
Popovski - Marko, Arizan Nes-
torovski - Marçe, Sandre
Gruevski, Svetozar Popovski,
etj., etj., bënin zhdukjen fizike
dhe likuidimin e shqiptarëve në
trevat e Tetovës, Gostivarit,
Dibrës e Kërçovës dhe në disa
vende të tjera. Të tillë antishqip-
tarë si Svetozar Vukmanoviç
Tempo kishte edhe në Mal të Zi,
e sidomos në Kosovë si; Gjoko
Medenica, Ali Shukriu, e qindra
të tjerë.
E kur Aqif Lleshi, Nexhat Agolli
dhe xha Rexhep Rushit Zajazi
protestuan ashpër tek Llazar
Kolishevski duke kundërshtuar
politikën antishqiptare të Be-
ogradit duke vënë këtu si shem-
buj edhe ca likuidime shqip-
tarësh, të realizuara me gjakftoh-
tësi edhe në Gostivar e Kosovë
nga xhelatët e Tempos, atëherë
kundër tyre u vu një makineri e
hatashme siç ishte OZN-a dhe
UDB-ja për zhdukjen e tyre, që
organizohej dhe udhëhiqej nga
gjenerali Mihajlo Apostolski dhe
Cvetko Uzunovski duke bërë
spastrime në radhët e shqip-
tarëve. Kjo hata do të vazhdonte
me dekada.
Aqif Lleshi kishte kontribuar
shumë për partizanët dhe
komunizmin jugosllav (ashtu si
dhe Haxhi Lleshi), që atëherë
kur në radhët e Brigadës IV
(VII) shqiptare me autoritetin e
vet dhe miqësinë që kishte pasur
me Murat Llabunishtën, në
rajonin e Strugës kësaj brigade
iu dorëzuan udhëheqësit ushta-
rakë të Ballit Kombëtar si Mus-
tafa Merko me tërë ushtarët dhe
armatimin, Murat Llabunishta po
ashtu me luftëtarët e tij, Nazmi
Tateshi, Faik Dobovjani e disa të
tjerë. Më pas ai e ndjente veten
të zhgënjyer dhe të tradhtuar,
sidomos pas zhvillimeve trish-
tuese që ndodhën me shqiptarët,
me kurthet që përgatiti OZN-a
dhe UDB-ja edhe me likuidimin
e Sulë Hotlës nga Kumanova,
Xhemë Hasës nga Simnica e
Gostivarit. Në rrethana misteri-
oze u vra Hamdi Dema, ndërsa
Abdulla Preshevën, komandant i
forcave partizane të Karadakut e
kishte helmuar OZN-a (ky zatën
është personazhi kryesor Arben
 P a g e 1 0 O u r W o r d s

Financial Times: Reputacioni i Ramës është njollosur

Financial Times: Reputacioni i Ramës është njollosur janë miqësore me pastruesit 2000, ai ndihmoi në trans- draft-versionet e mëparsh-
e parave, të shpjegojë se si Fuqia e rrjeteve kriminale formimin e kryeqytetit duke me u kritikuan nga BE, në
Imazhi i Ramës në mediat ndërkombëtare nuk është më ai i bashkëpunëtorët e vjetër të në Shqipërinë e Ramës u rilyer blloqet e apartamenteve të cilën Shqipëria është një
viteve të para në politikë. Financial Times ka dhënë një qeverisë u përfshinë në zbulua në mënyrë të epokës komuniste me kandidate për t’u
provë tjetër përmes një shkrimi të gazetarit Marton Dunai. hetimet e trafikut të drogës spektakolare muajin e ngjyra të gjalla. anëtarësuar. Qeveria e
Ndërsa vite më parë, penelat me ngjyra dhe arredimi i zyrës dhe të llogarisë rolin e tij në kaluar. Policia hoqi qindra Ramës ka thënë se ligji do
së Ramës zinin një vend të rëndësishëm në raportimet e rrëzimin e një zyrtari të kamera vëzhgimi të in- Rama ka mbrojtur përpjekjet të zbatohet vetëm për të
gazetarëve të huaj, tashmë njollat e skandaleve të turpëruar të FBI-së. staluara nga kriminelët – e tij për të çrrënjosur bandat: ardhurat e ligjshme. Kjo
keqqeverisjes janë kryefjalë e raportimeve të huaja. një operacion i madh “Lufta kundër krimit dhe pasoi skandale të tjera.
Lutfi Dervishi, një analist i spiunazhi që monitoron trafikimit ka qenë një prior-
Ndaj në raportimin e gazetarit Marton Dunai për Financial pavarur politik dhe ish- forcat e rendit dhe rivalët. itet për këtë qeveri”, tha ai Dervishi tha se indeksi i
Times nuk mungojnë skandalet e fundit, si ai i McGonigal, drejtor ekzekutiv i Trans- për Financial Times përmes perceptimit të korrupsionit
amnistia fiskale nën 2 milion euro, fuqizimi i trafikantëve parency International në Zbulimet u bënë në një një zëdhënësi. të Transparency Internation-
të drogës apo kontrolli i territorit nga organizatat kriminale. Shqipëri, tha: “Dëmi më i sfond jo të lehtë për al për Shqipërinë ka shkuar
madh ka qenë në reputa- Ramën, 58 vjeç. Nga një Megjithatë, qeveria e tij “vetëm në rënie” që nga viti
Nga Marton Dunai, FINANCIAL TIMES cionin ndërkombëtar të familje artistësh, Rama shkaktoi polemika vitin e 2016. “Kam mbajtur shënim
Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama është një nga liderët vendit. Kryeministri dikur filloi karrierën e tij si kaluar duke kërkuar të ofrojë këtë vit skandalet e mëdha
më properëndimorë në Ballkan, një ish-basketbollist dhe ishte një yll i mediave basketbollist, më pas kaloi një amnisti tatimore për të lidhura me korrupsionin.
artist që erdhi në pushtet duke premtuar një goditje të ndërkombëtare.” një dekadë duke pikturuar riatdhesimin e të ardhurave të Unë i kam vërejtur një
pamëshirshme ndaj bandave kriminale. në Paris para se të kthehej huaja të padeklaruara deri në duzinë”, tha ai.
Ai tha se Rama i kishte në Shqipëri dhe të hynte 2 milionë euro, një lëvizje që
Megjithatë, një dekadë më vonë, përpjekjet e Ramës për të trajtuar mirë krizat e shum- në politikë. Zyra e tij ende kritikët thonë se do t’u jepte Anëtarë të lartë të admin-
përmbushur këtë premtim po bëhen gjithnjë e më të ta, përfshirë pandeminë e përmban relike të basket- kriminelëve me të ardhura të istratave të mëparshme të
parëndësishme, teksa është zvarritur në disa skandale që koronavirusit, “por tani, si bollit dhe shkarravina të larta një leje kalimi falas. Ramës janë implikuar në
kanë njollosur imazhin e tij brenda dhe jashtë vendit. një bumerang, befas ai është tij shumëngjyrëshe në çështje droge. Ish-ministri i
në qendër të vëmendjes për mure. Si kryebashkiak i Ligji është në pritje të mirati- Brendshëm Saimir Tahiri u
Rama është detyruar të mbrojë reformat që dyshohet se lajmet negative”. Tiranës në fillim të viteve mit parlamentar edhe pse burgos për shpërdorim

Skerdilajd Konomi, the face of Hope in Albania...( never will he be forgotten)

Financial Times: Reputacioni i Ramës është njollosur

detyre për lidhje me një rrjet
trafiku.
Mbrojtësit e Ramës thonë se
krerët e mëparshëm të qeverive
nuk do të kishin lejuar kurrë
burgosjen e zyrtarëve të tyre.
Por skandali i mbikëqyrjes
zemëroi qytetarët e rregullt,
shumë prej të cilëve besojnë se
qeveria bashkëpunon me
trafikantët e drogës.
Këta trafikantë po zgjerojnë
shtrirjen e tyre.
Bandat shqiptare janë zgjeruar
nga plantacionet ilegale të
kanabisit deri te trafikimi i
kokainës dhe heroinës direkt
nga Amerika Latine dhe Azia.
Miliona euro u derdhën në
Shqipëri, duke ndihmuar në
zhvillimin e pasurive të palu-
ajtshme luksoze përgjatë
bregdetit të Mesdheut.
“Bota e krimit po forcohet në
një nivel të ri”, tha ish- me Londrën. pagesë për shqiptarët. Rama mohon të ketë përdorur
ministri i drejtësisë Aldo McGonigal akuzohet se ka kontaktet e tij me McGonigal Por zgjedhjet bashkiake në
Bumçi, një anëtar i Partisë Reputacioni i Ramës jashtë marrë të paktën 225.000 për këtë qëllim. Ai vuri në maj do të testojnë domini-
Demokratike të opozitës. Ai shtetit është njollosur dollarë nga një oficer dukje se çështja McGonigal min e kryeministrit në
vuri në dukje zhvillimet gjithashtu nga kontaktet e tij shqiptar i inteligjencës dhe nuk ngriti asnjë akuzë kundër politikën shqiptare. Edval
bregdetare dhe kullat e me një zyrtar të turpëruar të më pas ka kaluar infor- tij dhe tha se ai është Zoto, një analist i pavarur,
shndritshme të banimit në zbatimit të ligjit në SHBA, i macion nga zyra e Ramës “përdorur si kokë turku nga tha se Rama po vuante
Tiranë si destinacion për akuzuar se ka ndihmuar tek autoritetet amerikane. shumë individë në Shqipëri “pasoja në lidhje me
paratë e paligjshme. liderin shqiptar për të Ata nga ana e tyre hapën që kanë problemet e tyre të mbështetjen popullore dhe
“Rrjetet e shpërndarjes përndjekur rivalët politikë. një hetim për një lobist me vazhdueshme me sistemin e opinionin publik”. Ai shtoi
rriten, ashtu si edhe pastrimi bazë në SHBA që punonte drejtësisë”. megjithatë se “aktualisht
i parave… kush mund t’i Departamenti amerikan i për opozitën shqiptare. nuk ka asnjë ofertë tjetër
përballojë këto apartamen- Drejtësisë akuzoi ish-shefin I dërguari i lartë për Ballkan- politike në Shqipëri”, duke
te? Jo shqiptarët e za- e kundërzbulimit të FBI-së, Udhëheqësi i opozitës Sali in i qeverisë amerikane, qenë se lideri i opozitës
konshëm”. Charles McGonigal në janar Berisha, një ish-president Gabriel Escobar, tha se Berisha është i sanksionuar
për shkelje të sanksioneve dhe kryeministër, pre- Shqipëria mbeti një “aleat nga aleatë të rëndësishëm,
Stili i shkëlqyer i jetesës së të SHBA-së dhe përfshirje tendoi se futja e tij në solid i NATO-s – një partner SHBA dhe Britania e
gangsterëve në një nga në pastrim parash duke listën e zezë nga SHBA në i mirë dypalësh”. Madhe.
vendet më të varfra të punuar për oligarkun rus vitin 2021 ishte rezultat i
Evropës është në kontrast të Oleg Deripaska. kontakteve të dyshuara të Personaliteti i dashur i Ramës Partia Socialiste e Ramës
fortë me luftën e shqip- Ramës me McGonigal. i ka krijuar atij lidhje të mira kontrollon çdo pushtet
tarëve të zakonshëm, shumë Vendimi i SHBA-së, “tetë me liderët, duke përfshirë vendor, përveç qytetit verior
prej të cilëve zgjedhin të vjet pasi u largova nga liberalët dhe konservatorët dhe krahinës së Shkodrës.
emigrojnë. Një e treta e Një aktakuzë e veçantë pushteti… bazohet nga lindja dhe perëndimi. Ai Pranë Malit të Zi, qyteti
qytetarëve të vendit jetojnë fokusohet në kontaktet e tërësisht në fuqinë lobuese mori pjesë në dasmën e tretë është vendi ku filloi skan-
jashtë vendit, ku emigracio- padeklaruara të McGonigal të Edi Ramës”, tha ai për të George Soros, si dhe në atë dali i spiunazhit.
ni në Mbretërinë e Bashkuar me Ramën dhe pretendimet FT. të një vajze të presidentit turk
ka tensionuar marrëdhëniet se ai kryente shërbime me Recep Tayyip Erdoğan. Oficerët kërkuan të merrnin
 V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 1 P a g e 1 1

Petro Marko (1913-1991), revolucionar internacionalist, shkrimtar ndër më të dalluarit e letërsisë shqiptare
tar. Dhe nuk është fjala për
rrumbullakësimin e një përvoje
krijuese por përkundrazi, për
ndërprerje dhe dalje nga një
përvojë e shartuar jonatyrshëm
në rrjedhat e letrare shqiptare,
ishte një synim që rrëfimi ro-
manor, pjesërisht në vitet ’40,
’50, do të çlirohej dhe të hapej si
vizion, univers krijues dhe si
spektër tematik.
Krahas kësaj prirjeje të
brendshme që kanë të dy roma-
net e përmendur përballë ve-
prave të të njëjtit zhanër të
deriatëhershëm, këto vepra
qëndronin superiore edhe si
artikulim artistik. Dhe pikërisht
për natyrën e risive, për natyrën
që pretendon ndryshime të
vërteta të vlerave letrare. të
gjitha veprat e Petro Markos u
pëlqyen dhe u kërkuan nga
lexuesi.
Faqet më të fuqishme të prozës
së Petro Markos reflektojnë
triumfin e dashurisë dhe të
humanizmit njerëzor. Pas
tërë atij ferri nëpër të cilin
kalon njeriu në rrëfimin e
Petro Markos, ai arrin të
mbetet i pamposhtur nga
mizoritë e botës. Këtë
bërthamë të brendshme e
rrezatojnë personazhet nga
romanet e tij, këtë
shkëlqim biblik reflekton
Petro Marko njeri dhe
Petro Marko shkrimtar në
tërë veprat e tij. Nuk ka
shembull në letërsinë
shqiptare, ku të jetë
gërshetuar dhe njehsuar aq
shumë mes vetes njeriu
dhe krijuesi – Petro Marko
njeri dhe Petro Marko
shkrimtar. Me romanet e
tij Petro Marko hyri në
personalitetet më të
shquara të kulturës shqip-
tare që sollën risi të vër-
teta në traditën letrare
shqiptare. Tek vepra e tij
rrezaton bindja dhe besimi
i lindur për dashurinë dhe
humanizmin njerëzor, ndonëse
sa rrojti ishte ndër personal-
itetet më të persekutuara dhe
më të munduara. Në vitin
2000, e shoqja Safo me të bijën
Amantia, botojnë “Retë dhe
gurët – Intervistë me vetveten”,
autobiografik ku Petro Marko
plak merr në pyetje një version
më të ri të vetvetes; libër ky që
i kishte mbetur dorëshkrim dhe
e kishte dëshirë t’a botonte.
Tituj të veprave:
Hasta la vista (1958) [2]
Qyteti i fundit (1960) [2]
Një emër në katër rrugë
“Ara në mal” – roman [2][3]
Nata e Ustikës (1989) [2]
Shpella e piratëve- roman [2]
[4]
Vepra autobiografike
“Horizont” – roman [5]
Fantazma dhe plani 3+4
Çuka e shtegtarit
Një natë dhe dy agime
“Stina e armëve” – roman
[6]
“Halimi” – roman [7]
Shpella e pirateve
“Tregime” – tregime [8]
“Gazetari, mbreti e uria” – – tarë në luftën qytetare të
roman [9]
“Retë dhe gurët” – 2000
Ultimatumi – 2002
Tregime të zgjedhura –
2003
Mirënjohje[redakto |
redakto tekstin burimor]
Mjeshtër i Madh i Punës –
1998
Penda e Artë – 2000
“Qytetar Nderi” i Vlorës –
2002
Urdhri “Nderi i Kombit” –
2003
Shih edhe[redakto | redakto
tekstin burimor]
Lista e vullnetarëve shqip-
Spanjës
Burimet dhe literatura:
Marko P, “Intervistë me
vetveten”, Tiranë: sh.b.
“Omsca”, 2000
a b c d e Gjovalin Shkurtaj dhe
Enver Hysa : Gjuha Shqipe për
të huajt dhe shqiptarët jashtë
atdheut
PETRO MARKO, “Ara në
mal”, Redaksia e botimeve
“RILINDJA”, Biblioteka
Shkrimtarë Shqiptarë, Prishtinë
1972.
PETRO MARKO, “Shpella e
piratëve”, Redaksia e botimeve
“RILINDJA”, Biblioteka
Shkrimtarë Shqiptarë, Prishtinë
1972.
PETRO MARKO, “Horizont”,
Redaksia e botimeve
“RILINDJA”, Biblioteka
Shkrimtarë Shqiptarë, Prishtinë
1972.
PETRO MARKO, “Stina e
armëve”, Redaksia e botimeve
“RILINDJA”, Biblioteka
Shkrimtarë Shqiptarë, Prishtinë

Albania heading toward a

new Dictatorship where the
parliament commits fraud
the president follows and
the premier orders it….
(we’ll See what’ll happen to
freedom in 2016-2018) If
the past is forgotten than DEAD
it’ll be repeated!! A look into the past shadows
Youth’s energy while AKZ robbed
it!!!

Shkrime nga Nafi Cegrani

Presheva në
romanin,,Tradhëtia e
madhe,, të Mahmut Du-
manit i pabotuar,por që
më vonë me kombinacio-
net agjenturore si autor i
romanit,,Tradhtia,,
nënshkruhet Kapllan
Resuli). Pak më vonë u bë
vrasja e Xheladin Hanës,
drejtor i gazetës
“Rilindja”. Madje në
pranverë të vitit 1949, në
mënyrë barbare u vranë
edhe Nexhat Agolli, Rifat
Berisha, ndëras Qemal
Agollin, Sali Lisin, Muhe-
din Hadrin, Qamil
Brovinën, Xhafer Kodrën,
Shefki Lleshin, Sadik
Koçin e shumë të tjerë të
lidhur me pranga e zinx-
hirë nën goditjet e va-
zhdueshme me kondakun
e armëve i dërguan në
burgun famëkeq të Goli
Otokut, prej ku disa nuk
dolën më gjallë prej atje,
ndrësa ca të tjerë si Xhafer
Kodra u kthyen të çmen-
dur nga torturat çnjerëzore. Ndaj,
Aqif Lleshi me të birin, Stafën
duke e kuptuar kurthin që po u
përgatisnin krerët e UDB-së dhe
KOS-it serbo-maqedon me në
krye Uzunovskin, gjeneral
Apostollskin, Popovskin, Nester-
ovskin, dhe të tjerë, asaj vjeshte
të vitit 1950, kur kishte filluar të
zverdhonin gjethet, e në majat e
Korabit dukej se do të binte
dëborë, për të mos i kap të gjallë
duke mbledhur gra e fëmijë, u
arratisën në Shqipëri. Kjo ishte
dhe arsyeja që ata mbetën gjallë.
UDB-ja bëri burgosje dhe in-
ternime të tjera në fisin e Aqif
dhe Stafë Lleshit, por vuajtën
edhe familjet e Lutfi Rusit,
Turan Rusit dhe dibranëve të
tjerë.
******************
(Pas daljes sime nga burgjet
jugosllave dhe me hapjen e
kufirit, shkova në Tiranë, atje
gjeta Stafë Lleshin të moshuar
dhe zonjën e tij fisnike,
malësoren me tradita, bijë në
fisin e Stërmillëve. I vizitova
edhe disa herë të tjera, dhe kemi
bërë biseda të gjata. Duke ia shpalosur
Stafës qartë atë që shkruhej për të në
dosjen që i mbante UDB-ja jugosllave ai
më tregoi gjëra edhe më interesante dhe
rrëqethëse. Aty kuptova se më të vërtetë
jeta e Lleshëve është roman më vete ).
Edhe disa shfletime nga arkivi sekret i
UDB-së
SHEMO FËRNGOVA - ROBIN HUDI
SHQIPTAR
NGA DOSJA E ISMAIL KADARESË
Para se t’i qasem ndonjë shtjellimi të
veçantë të kujtimeve të mia, duke
shpalosur prore edhe atë që lexova në
dosjen e Ismail Kadaresë, e cila është e
kyçur në kasafortë çeliku në Sektorin IV
të analitikës së Shërbimit Sekret të
Sigurimit Shtetëror të Jugosllavisë për
Maqedoninë në Shkup, e shoh të
nevojshme të jap edhe disa sqarime mbi
këtë çështje si fenomen, si specifikë,
pasi, objektivisht, për Kadarenë ekzis-
tonin tri dosje: një e nivelit federativ.
pranë Shërbimit të Kundërzbulimit në
Beograd dhe dy dosje të tjera gati iden-
tike, njëra në Shkup e tjetra në Prishtinë,
dhe të gjitha materialet informative,
analizat, direktivat, planet për kom-
binime operative dhe agjenturore si
dhe të dhëna të tjera nga kjo sferë,
këmbeheshin dhe qarkullonin sipas
një sistemi dhe metode për nevoja
interne, që praktikohet në analet e
shërbimit sekret jugosllav. Mirëpo,
këtu duhet të theksoj se Kadareja ka
dosje të veçantë paraprakisht në
Moskë,madje edhe në Tiranë, dhe së
fundmi në Paris.Për te dhe për person-
alitetin e tij (sipas një informate-
analizë të UDB-së e vitit 1974.) kanë
qënë të interesuara edhe disa shërbi-
me të tjera të fshehta të Perëndimit
dhe Lindjes.
Me siguri, që dosja e sajuar paraprake
(vetëm disa informacione prej saj)
janë përcjell të formuluara për Siguri-
mi në Tiranë... Objektivisht më duhet
të theksoj se në shërbimet sekrete të
një vendi që është në korrelacion
veprimtarie agjenturore me një vend
tjetër, siç kanë qenë Jugosllavia dhe
Shqipëria, kur është fjala për person-
alitete e intelektualë shqiptarë, qof-
shin ata edhe nga letërsia, shkenca,
diplomacia, gazetaria e publicistika,
nga kultura e arsimi, ka edhe të tjerë
me nga 2-3 dosje. Për shembull:
Kapllan Resuli, Jusuf Buxhovi, Riza
Alaj, Fahredin Gunga, Agim Zatriqi,
Qazim Radoniqi, Murat Isaku, Luan
Starova, Hasan Kaleshi, Ramiz Kelmen-
di, Bahri Brisku, (dhe disa prej tyre në
saje të materialeve komprometues) siç
kanë qënë: Ali Hadri, Idriz Ajeti, Sami
Repishti, Ernest Koliqi, Zef Oroshi,
Namik Resuli, Ekrem Kryeziu, Shukri
Rrahimi, Masar Kodra dhe një pyll i tërë
intelektualësh shqiptarë, të cilët mba-
heshin në vëzhgim, që kalamendeshin me
fatin dhe tragjiken e tyre, edhe Rexhep
Qosja, Aleks Buda, Eqrem Çabej, Arben
Puto, Avni Spahiu, Qani Mehmedi,
Nehat Islami, Zija Çela,Mustafa Ferizi,
Ali Demë Jasiqi, Hivzi Sulejmani, Petro
Marko etj. Disa prej tyre zgjonin interesi-
min e ndonjë shërbimi sekret në rela-
cionin Jugosllavi - Shqipëri dhe më
gjerë, e disa nga këta konsideroheshin “të
papërshtatshëm” për njërin apo tjetrin
pushtetmbajtës.
Gjithë veprimtaria e fshehtë nga sfera e
zbulimit dhe kundërzbulimit, në thelb
shërbimi sekret i shtetit të caktuar, është
përpjekur kurdoherë dhe me metoda të
perfeksionuara të drejtojë mekanizmin e
fortë të aparatit shtetëror. Fakt për t’u
përmendur kemi kohën e Stalinit,
 P a g e 1 2 O u r W o r d s

Shkrime nga Nafi Cegrani

Rankoviçit dhe atë të Enverit,
shërbimet tipike të të cilave, KGB-
ja, UDB-ja dhe Sigurimi, ende
vazhdojnë të kenë një rol të
jashtëzakonshëm brendapërbrenda
shtetit. Ato veprojnë nga jashtë,
duke sinkronizuar veprimtarinë e
errët të zbulimit dhe kundërzbulimit
edhe në analet diplomatike. Është
rrezik i madh që njeriu t’u qaset
përsiatjeve mjaft të gjata dhe për një
kohë të gjatë. T’u qaset burimeve
kryesore, të dhënave të rëndësishme
nga ndonjë shërbim i fshehtë ose të
posedojë të dhëna nga oficerë apo
agjentë, të cilët do të mund t’i
konfirmojnë si materiale relevante
dhe si dëshmi për çështjen specifike
apo për personin për të cilin
shkruhet në veçanti, është një punë
delikate dhe mjaft e rrezikshme për
autorin, të cilit, nuk do mend, mund
t’i kanoset dhe likuidimi...
Sidoqoftë, ky është një problem
i një sfere tjetër.
T’i kthehemi përsëri shkrimit
për Kadarenë. Të shkruhet, por
të mos zbulohet në detaje vepri-
mtaria dhe koha e tij, është një
formulë me të cilën përfshihen
shumë pak të dhëna nga më të
panjohurat për publikun e gjerë,
raporte e shkresa sekrete, të
dhëna që shtrihen në hapësirë e
kohë të ndryshme, por që janë
në korelacion me vitet që kri-
jojnë marrëdhënie reciproke.
Kjo, kuptohet, nuk ka të bëjë
vetëm me fenomenin “Kadare”.
Kështu qëndron puna edhe me
shumë figura të tjera të shquara,
dosjet e të cilëve janë të eviden-
tuara me shifër të caktuar. Në
shërbimin sekret për te cilin
behet fjalë, kur është fjala në
veçanti për shkrimtarë,
gazetarë, publicistë, artistë,
sociologë, historianë dhe
profile të tjera, janë përdorur
në mënyra të ndryshme e
perfide metoda të kombin-
uara, operacione e veprime të
njohura vetëm për Shërbimet
e Sigurimit Sekret, të Zbulim-
it dhe Kundërzbulimit... U
shfrytëzuan shqiptarët e tillë
dhe në te shumtën e rasteve u
keqpërdorën. Kjo do të
dëshmohet atëherë kur do të
hapen përfundimisht dosjet
sekrete, të cilat me dekada
gjenden të mbyllura në kasa-
forta të hekurta, larg syrit për
opinionin e gjërë.
Dhe, kur shpalos kujtimet
mbi atë materie sekrete që
kam lexuar, më duket se fati i
intelektualit shqiptar gjendet
në “piramidat e shekujve”,
duke përjetuar rënie e ngritje
të çuditshme në intervale
kohërash e regjimesh, në lufte
e paqe, duke u përleshur
prore edhe me baticat dhe
zbaticat e jetës kah e kanë
çuar vorbulat e një force të
padukshme, shpesh herë edhe
duke mos qënë i vetëdijshën
për atë se çka po ndodh rreth
teje ose me ty në një kohë
dhe hapësirë të caktuar, ose
në rrethana tjera vetëvetiu
bëhet i pavëmendshëm se në
çfarë shtigje jete është duke
ecur dhe çapuan. Bëhet
viktimë. Sakrificë. Po,
viktimë bëhej ai, shqiptari i
pafat, që nuk e kuptonte fare
se në kurriz të tij bëheshin plane, kombi-
nacione e operacione fantastike të një
imagjinate të çuditshme, të pakapshme për
njeriun e zakonshëm
Instruktorëve të veprimtarive të errëta sekrete u
duhej ta thyenin moralisht intelektualin shqip-
tar, ta bënin leckë ose ta shpallnin “armik
ideologjik”, “armik të popullit” kur nuk mund
ta thyenin. Kështu veprohet edhe në Shqipërinë
enveriste, edhe në Jugosllavinë sllvo-
komuniste, ku shqiptarit i ngjiteshin lloj-lloj
epitetesh të tjera, si “separatist”, “irredentist”,
“'nacionalist”, “terrorist” etj.
Ekspertët operativë të Sigurimit Shtetëror të
Jugosllavisë, nga kontaktet me Kadarenë që i
vendosën në Simpoziumin dhe Takimet e
Letrarëve të Shteteve të Ballkanit, të mbajtura
në Bor dhe Majdanpek, e që i mbajtën gjatë
gjithë periudhës 1967-1977, por edhe më vonë,
dërgonin nga Beogradi raporte në Shkup dhe
Prishtinë, në të cilat trajtohej “çështja shqip-
tare”.

Financial Times: Reputacioni i Ramës është njollosur

pamjet nga ato kamera në janar pas një
shpërthimi jashtë shtëpisë së një koman-
danti policie, i cili kishte drejtuar një
operacion kundër kultivuesve të kanabisit
dhe rrjeteve të trafikut të drogës. Kur
gangsterët vendas refuzuan të bash-
këpunonin, policia filloi t’i hiqte ata. Më
shumë se 500 pajisje u hoqën në të gjithë
vendin.
Rama tha në atë kohë se operacioni i
policisë ishte “pak si një situatë Catch-22
pasi akuzohemi se nuk kemi marrë masa
dhe akuzohemi gjithashtu kur marrim
masa”.
Artan Hoxha, një gazetar investigativ
shqiptar, tha se kishte parë “dhoma të
mëdha kontrolli me shumë ekrane, ku
grupet e mëdha të krimit vëzhgojnë”.
Kryebashkiaku i Shkodrës, Bardh Spahia, nga
Partia Demokratike e opozitës së Berishës, tha
se frika e kriminelëve kishte shkaktuar një
eksod. “Ky rajon ka 215,000 banorë, [por]
rreth 6,000 largohen brenda një viti. Me atë
ritëm, në një dekadë e gjysmë, gjysma e
rajonit do të zhduket”.
Duke fajësuar “strukturat shtetërore jo-
funksionale”, ai tha se skandali i mbikëqyrjes
ishte “një pikë në oqeanin e qeverisë sonë të
infektuar nga krimi”.
Petriti, një menaxher kafeneje në Shkodër,
ishte dakord: “Ajo që duket si korrupsion,
ngjan si korrupsion dhe që tingëllon si korrup-
sion është ndoshta korrupsion… Nuk është
çudi që njerëzit po largohen masivisht.”

“Ata kishin kamera nate, aftësi për

njohjen e fytyrës dhe targave. Vetëm
policia duhet të ketë kamera të tilla.
Madje kishte kamera në pyll për të moni-
toruar plantacionet e marijuanës.”
 V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 1 P a g e 1 3

ENRIETA SINA DUALIZMI I PERGJEGJESISE ETIKE DHE REFLEKSIONET…

edukata atwhere kjo gjw kalon nw ndikim tw plotw tek tw Në institucione shtetërore pakënaqësitë e krijuara dhe rritura " e një vendi pune në dikastere
tjerwt.Pra, nw kwtw rast problem wshtw dualizmi i jo në pak raste mes nesh, duke hedhur sytë përtej të ndryshe. Është e dhimbshme të përditshme që
pwrgjegjwsisw etike, ai qw krijon lidhjet ndwrmjet tyre dhe i familjariteti i sëmurë ka kufijve. dhe në kundërshtim me këtë tregojnë se pa i
saktwson ato ku dhe si duhet tw jenw.Nwse burri flet pa bërë që të pozicionohen Të gjitha këto probleme të skajsh- dualizëm pozicioni që mbahet dhënë rëndësi dualiz-
ndjerw asnjw lloj pwrjegjwsie me bashkwshorten, duke u në punë persona më pak të me dhe të kohës nuk mund të nga mjekët nëpër spitale në mit të përgjegjisisë
treguar kapadai dhe nwnvlerwsuar atw, fyer apo dhunuar, profilit dhe të specializuar shikohen larg parimeve të jetës Tiranë por dhe në rrethe, ku etike, pa e zhvilluar
kjo sepse tek ai nuk ekziston pwrgjegjwsia e dualizmit etik. duke mohuar padrejtësisht politike, dualizmit të përgjegjësisë pacientët që nuk japin rryshfet si pjesë të tërësisë në
Po kwshtu kjo gjw kwrkohetpo me kaq pwrgjegjwsi midis vlerat intelektuale dhe etike të saj.Parimi i jetës politike nuk mund të trajtohen. Janë të zhvillim ,pa e
prindit dhe fwmijws, apo gjyshit dhe nipit apo mbesws. Pra, profesionale të personave qëndron në pushtetin sovran dhe prekshme dhe plagë të shoqërisë "trupëzuar" atë në
nga ana psikologjike dualizmi i pwrgjegjwsisa etike wshtw të tjerë që nuk e kanë këtë fuqia legjislative është zemra e dhe pozicionet abuzive të shoqëri, probleme të
njw “armw” e fuqishme nw kulturw, edukatw marrwveshje mbështetje dhe mbeten të shtetit,fuqia ekzekutive është truri sistemit gjyqësor, ku i pafajshmi tilla do të mbeten
dhe ndikon harmonishwm deri nw zgjihdje tw konflikteve tw zhgënjyer.Është kjo një i tij. Nuk janë rastësi faktet kor- quhet i fajshëm dhe krimineli ende dhe për shumë
ndryshme. arsye argumentuese për ruptive të mitmarrjeve në "blerjen mbetet i lirë. Këto janë ngjarje kohë si plagë të

Shkrime nga Nafi Cegrani

Kadareja mbante kon- Xhevat Loshi, Ramadan Sokoli, Servisit Anglez (M5 dhe KOMINTERNI i Stalinit, shpesh Nënprefekt, kurse Xhemës iu u likuidua, siç flitej
takte të njëpasnjëshme Eqrem Çabeu, Emil Lafe, Erben M6), se shumë politikanë ishte që në “valle” të tyre të flisnin besua sektori i rendit dhe sig- aso kohe në qërim
me dy persona, njëri prej Puto, Adriatik Kallulli, Dritëro e funksionarë të regjimit njerëz pa dëshirën ose pa dijeninë urisë. hesapesh, nga gorja-
të cilëve ishte Xhavit Agolli, Abdi Baleta, Ferit të Enver Hoxhës dhe të e personit. Bëheshin kombinime Pas forcimit të raporteve nasit.
Shabani, agjent shqiptar, Hudhri, Sokrat Plakun, Irakli Sigurimit të tij, kanë edhe nga më të çuditshmet. Kësh- gjegjëse dhe krijimit të para- Prania e disiplinës
vendës dhe mik i Sinan Koçollari etj. shërbyer edhe për UDB- tu ndodhte edhe në Shqipëri edhe kushteve themelore organiza- dhe mëtimi serioz i
Hasanit, i lindur në Gjithashtu, të mbërthera janë në, KOS-in dhe KGB-në, në Jugosllavi. Me vite e dekada tive, Xhema emërohet Koman- mbajtjes së pushtetit,
Pozharan. Përveç asaj që prej disa faqesh edhe një raport edhe për Shërbimet kështu ndodh me shqiptarët edhe dant i njësive ushtarake të Ballit solli deri në
kisha lexuar nga raportet tjetër ku bëhet fjalë mbi “të Sekrete të Greqisë apo për në diasporë. Kombëtar për krahinën e Gos- ekzekutimin e Hazbi
federative me shënimin dhënat” operative nga një bash- Siguritaten e Çausheskut. tivarit dhe Rekës. Lushit nga Cegrani,
“sekret shtetëror”, në këpunëtor i posaçëm për vetë Në listat e bashkëpunëto- STUHI NË SHARR Para vendosjes së ushtrisë dënuar me vdekje
lidhje me Kadarenë pata Kadarenë në lidhje me kontaktin rëve të këtyre shërbimeve, gjermane në vendet nën ish- nga Gjyqi i
disa biseda të drejtpër- dhe përplasjet që ka pas ai me janë Shefqet Peçini, Në Pranverën e vitit 1941 u influencën e Italisë, që kapitul- jashtëzakonshëm
drejta edhe me Xhavit Kapllan Resulit, i cili, kinse me Gjergj Titani, Sofokli shkatërrua tërësisht dhe kapitulloi loi para aleatëve, Xhema i Ushtarak, pas
Shabanin. Kështu, gjatë pikëpamje staliniste, në Ple- Lazri, Dedë Preka nga Mbretëria serbo-sllave para çarmatosi pjesëtarët e divizionit denoncimit të Lokë
verës së vitit 1980 në numin e Prillit te vitit 1966, të Sofja, Skënder Tani dhe sulmeve të Gjermanisë së Hitlerit. “Firence” në Gostivar, dhe i nisi Llakavicës për vras-
Beograd, në një takim Lidhjes së Shkrimtarëve të Ali Ymeri, diplomat Një vit më pare, Shqipëria në Jug përgjatë luginës së Radikës, nga jeje të sllavëve me
me Xhavitin,më fliste Shqipërisë, me shumë zhurmë shqiptarë nga Stambolli, ishte përfshirë nga zjarri i luftës. Dibra për në Shqipëri. arsyetimin: qëllimi i
gjatë edhe për Kadarenë, kishte kritikuar disa aspekte Enver Iljazi, Ali Osmani, Greqia, përmbi mosmarrëveshjet Tani vullnetarët e “Ballit tij ishte që në atë
duke më thënë se UDB- ideologjike, artistike-letrare të Shaban Shehu, Vullnet me Italinë, vepronte me qëllime, Kombëtarë”, afër 1000 luftëtarë territor duhet të ruhej
ja e Beogradit nga autori romanit “Gjenerali i ushtrisë së Presheva, Latif Kurti, aspirata territoriale ndaj të ash- u armatosën plotësisht. Në krye qetësia ndaj sllavëve
i “Gjeneralit të ushtrisë vdekur” dhe në veçanti Ka- Zejnel Zejneli, Hamit tuquajturit “Epirit të Veriut”, të grupeve guerile shqiptare, për që ishin ankuar ndaj
së vdekur”, që me kohë darenë. Prej këtu nis edhe rrëmu- Hamiti, Skënder Pasholli sikurse edhe serbo-sllavët, në territore të caktuara, ishin Lokë kësaj dukurie.
kishte marrë informata ja e Sigurimit kundër Kapllan dhe shumë të tjerë nga kuadër të kësaj strategjie, që Llakavica, Xhelë Kalishti, Aqif Ekzekutimi u bë
me shumë rëndësi të Resulit, (i cili, ra në burg, në Maqedonia, Shqipëria dhe pretendonin për okupime të tokave Reçani, Izmit Raveni, Bajram ditën e arife-
karakterit sekret për skëterrën e Burrelit dhe në Turqia. shqiptare, përgatisnin forca të Dobërdolli, Rushan Rexhep Bajramit.
shërbimin e zbulimit dhe kampin e Lushnjës për shumë Natyrisht, edhe lista e mëdha ushtarake për sulm ndaj Muja i Çegranit etj.. Në I mbaj mend edhe
kundërzbulimit ndaj vite me rradhë ). bashkëpunëtorëve të SDB- Shqipërisë. Kërçovë ishin dy Mefailat e rrëfimet e përlotura
Shqipërisë dhe Sigurimit, * * * së së Kosovës dhe të SDB Prandaj, me qëllim mbrojtjeje Zajazit. të hallës Revë, vajzës
ku zbërthente zhvillimet Ndërkohë që në raportet sekrete -se Federative në Beograd, reale të atdheut, pas largimit të Ky lloj organizimi u bë vatër e së haxhi Sulë Mujës,
e një kontakti të fundit të një bashkëpunëtori tjetër të është plot me emra shqip- Mbretit Zog, Mustafa Kruja, rezistencës së shqiptarëve, për të sepse Hazbiu ishte
“konsultativ” me Ka- UDB-së me kodin “Adriatiku”, tarësh. Megjithatë, në ambasador në Romë, u kthye në mbetur gjallë, të cilët jeta i nip i tyre, i haxhi
darenë: janë verifikuar të lëshuara nga Vjena, vazhdim do t’u qasemi Shqipëri bashkë me një grup detyroi të qëndronin të pathyer Rushan Rexhep
disa paqartësi dhe përmenden edhe emra personal- edhe disa të dhënave të oficerësh italianë, për të realizuar ndaj stuhive dhe uraganit plot Mujës nga Çegrani.
aspekte të veprimtarisë itetesh eminentë të emigracionit CIA-s, sipas të cilave, regjistrimin e vullnetarëve për tmerre. Plaka bëri hatanë për
dhe të personalitetit të shqiptar nga Europa rreth 320 persona nga luftë kundër paramilitarëve bar- Luftërat dhe përleshjet që u djalin e vrarë.....
gjeneralit Panajot Plaku. Perëndimore dhe Amerika. Sipas radhët e shqiptarëve tej barë grekë e serbo-sllavë. zhvilluan tek Ura e Vardarit, E rrëfejnë këtë
Janë identifikuar atashetë këtyre raporteve Ernest Koliqi, Oqeanit dhe në disa shtete Në atë kohë në Shqipëri ndodhej afër Ravenit, si dhe përmbi rrjedhshëm, pa
dhe sekretarët diplo- Martin Camaj, Hasan Dosti, të Europës Perëndimore, edhe Xhemë Hasa, i cili pat ikur Gështenjat e Reçanit, bënë që të shkëputje, edhe
matike nga Shqipëria në Ekrem Bardha, Abas Kupi, kanë qenë të angazhuar si nga ndjekja, sepse kishte vrarë lindin mosmarrëveshje dhe të burrat që u përballën
Beograd dhe shumëçka Muharrem Bajraktari, Abas agjentë të SDB-së dhe taksambledhësin serb, ndaj diferencohen luftëtarët vull- me OZN-ën..., radhi-
në lidhje me përpëasjet e Ermenji, Anton Antoni, Athanas KOS-it. Gjithnjë sipas mundësitë për angazhimin e tij në netarë për Ballin me ata shqip- tur sipas sistemit të të
Kapllan Resulit dhe Gegaj, Eqerem Maçi, Arshi Pipa, burimeve të njëjta, afër- këto njësi ishin reale dhe të tarëve që u quajtën partizanë, dhënave për ta në
botimit të Namik Resuli, Sami Repishta, sisht kaq shqiptarë kanë përshtatshme. Ai, bashkë me dhe iu bashkëngjitën sllavëve. dosjet e tyre, që edhe
romanit,,Tradhtia,,. Janë Tahir Kolgjini, Nexhat Pesh- qenë të rekrutuar nga vëllezërit, Mysliun dhe Abdullain, I gjithë ky interval kohor njihet sot i mban sekret
marrë disa mendime “të këpia, Rexhep Krasniqi, Xhafer rezidencat e Sigurimit dalluan për trimëri të rrallë në këtë si “Koha e Xhemës”..... UDB-ja.
lira” të Kadaresë, për Deva, Hysen Terpeza, edhe pse enverist dhe të KGB-së në konflikt italo-grek, përpara tyre, Atëherë u vu në praktikë plani Lojërat e taktikës së
çështjet politike, arsi- disa prej tyre në ndërkohë kishin Europë dhe SHBA. miltarët grekë iknin nga sytë luftarak e udhëheqës i njësive luftës dhe hiret e
more, ideologjike e vdekur, dosjet personale i kishin Dhe, lufta e ftohtë va- këmbët. Prirjen e tyre luftarake e operative ushtarake rajonale, tradhtisë, që bënin ca
strategjike, për persona të stërmbushura dhe të paluara zhdon, Çdo shërbim sekret hetuan udhëheqës ushtarakë ndaj për territoret në varësi u njerëz nën uniformë
dhe vepra të shkrimta- mirë, ua mbanin hapur. e ka edhe rrjetin e vet, në italianë dhe shqiptarë, ndaj, në emëruan komandantë: Mefai1 partizane, ose pa të,
rëve shqiptarë dhe disa (Si një personalitetet mjaft të cilin, të pajisur edhe me bazë të sukseseve operative- Zajazi, Shefqet Përshevca, Arif ishin të tmerrshme....
intelektualëve të tjerë në produktiv, siç ishte Kadareja, që mjete teknike të përgjimit, taktike me njësinë vullnetare Kapetani nga Globoçica, Mem- Të tilla ishin dallav-
Jugosllavi si për Agim ndihmoi dhe kontribuoi në analet janë angazhuar një armate Xhemë Hasë Gostivari, u nderua ish Kapetani i Dervenit, Sulë eret e Tomë Nik
Vincën, Teki Der- sekrete franceze, aparati i sig- e tërë nga të gjitha meridi- me gradën Major i Ushtrisë shqip- Hotla, Hasan Rremniku e Mulla Gjelajt- Shumski nga
vishi,Luan Starovën, Ali urimit i Francës, i gjeti “derman” anët e botës, duke u shtrirë tare.... dhe populli i thuri shumë Idrizi i Gjilanit, Xhelë Kalishta, Mirëdita, roje pyjesh
Hadrin, Adem Demaçin, atij dhe me instruksione e plane kështu edhe në sfera më të këngë. Bajram Dobërdoll, etj.. në kohë krajli, man-
Pajazit Nushin, Rexhep të përgatitura që më parë, ia larta organizatash, grupe ...Pas sulmit gjerman bombardimit - “Përmbi gjithë këto, lëvizje e dej Murteza Peza,
Qosen, Idriz Ajetin, përgatiti,,arratisjen,, nga dhe partishë të ndryshme, të Beogradit, shthurjes së Ju- rrugëtime malesh me mall, ecën Sali Lisi, Mahmut
Hasan Kaleshin, Ali Shqipëria, që për shkaqe sigurie institucione shtetesh, gosllavisë, dhe depërtimi i Italisë e u nxitën konflikte të ndërsjel- Gjonovica, Ibrahim
Aliun, Nuhi Vincën, “të shpëtonte kokën” nga Siguri- shoqatash joqeveritare, në trojet e Sharrit, Xhemë Simni- la, tradhti e vrasje në radhët Piroku, Mahir Loku,
Murat Isakun,Ramiz mi i Tiranës, u vëndos në vilën nëpër zyra e salone, nëpër ca, tanimë kishte reputacion ndër tona”, -rrëfen Xha Xhela. Adi1 Xhipi, që bënë
Kelmendin, Ali Llunjin atraktive në Paris dhe nën vëzh- kabinete e vila qarqet ushtarake italiane dhe në Kështu, mori dhenë “haraçi” i obstruksione dhe
dhe shumë e shumë të gimin e sigurimit francez ). funksionarësh, popull, prandaj, bashkë me Prof. Sherif Zhelinës me njësinë e tij. shantazhe të pacipa,
tjerë.Por edhe shumë Gjithnjë duke iu referuar materi- shtatmadhorishë, midis Xhevat Kallajxhiun u kthye në Plaçkitjet e dhunshme ndaj sipas instruksioneve
emra personalitetesh të aleve nga Arkivi Sekret i SDB- politikanësh e ideologësh, vendlindje dhe me personalitetet kalimtarëve nëpër Urën e vetme të Çede Filipovskit,
shquar të kulturës sonë, së, thuhet se Hasan Dosti vite më të maskuar si ujqër nën eminente të kohës vendosën mbi Vardar, në atë luginë, e për të mos folur
shkencës, artit dhe letër- radhë ka qenë agjent i KGB-së, lëkurë qengji...Strategjia e pushtetin shqiptar: Myftiu Kadri quajtur “Ura e Zhelinës”. Për pastaj për veprimtarët
sisë nga Shqipëria,siç se Tajar Zavalani e Abaz Ermen- shërbimeve sekrete, që i ef Saliu Kryetar, Prefekt i Bash- këtë, Xhema i pat tërhequr sllavë në vallen e
janë edhe Aleks Buda, ji kanë qenë agjentë të Inteligjent kishte rrënjët thellë nga kisë së Gostivarit, Xh. Kallajxhiu vërejtje, por pa sukses, përderisa pushtetit: Zhivko,
 P a g e 1 4 O u r W o r d s

Petro Marko (1913-1991), revolucionar internacionalist, shkrimtar ndër më të dalluarit e letërsisë shqiptare
1972.
PETRO MARKO, “Halimi”,
Redaksia e botimeve “RILINDJA”,
Biblioteka Shkrimtarë Shqiptarë,
Prishtinë 1972.
PETRO MARKO, “Tregime”,
Redaksia e botimeve “RILINDJA”,
Biblioteka Shkrimtarë Shqiptarë,
Prishtinë 1972.
PETRO MARKO, “Gazetari, mbre-
ti e uria”, Redaksia e botimeve
“RILINDJA”, Biblioteka Shkrimta-
rë Shqiptarë, Prishtinë 1972.
POEZI ENRIETA SINA
KUR SHIU PUSHOI…
Gjithë ditën kishtë rënë shi
I imtë, streh për ujqër në pyll
Drithërimë për njerëz të dyzuar
Ai ish mbledhur dhe s’do dinte
Të mendonte ndryshe, në vetmi
Derisa celulari e gjallëroi
Një zë aq i pritur brenda vetes
Atë mbrëmje ndryshe ia bëri
Le të kish bubullima
Vetëtimat nuk po i mendonte
Ajo grua, pushoi shiun
Kaloi pragun
Duke ndjerë aromë
Trendafili.
MOS MË KËRKO…!
Është natë e ti troket, troket pa
pushim
“Të dua pranë…ti je këtu për
mua
…jeton vetëm ti…djall apo
njeri?!
Je dëborë apo ajzberg që s’do
t’ja dish
Që unë kam diellin
Zjarrin e dashurisë…
Lexoj mesazhin që dridhet
lehtë në celular
“Mos më kërko…jam mirë në
dimër
Jam mirë dhe në acar…
Është natë një melodi dëgjoj
nga larg
Je ti e di që përcjell mbi akull
këngë
“Mos më kërko…
Një tjetër dallgë e tërbuar
Do shuaj emrin tënd.
VETËM NË ËNDËR
Në vështrimin e natës
Ëndrra ka hedhur karderrobën
e saj
Unë i marr hua shpesh peler-
inën
Të kaltër, qëndisur me yje
Maji -xixëllonjat ngjitur
Në vështrimin e këllëfit të
bardhë
Nata ka hedhur fjalët e ditës
Unë i marr hua qetësinë e
shpirtit
Si një liqen ku lahen mjelmat
Për tu ndjerë e lehtë
Në vështrimin e natës
Shikoj si enden dy sy të
bukur
Vetëm tek ajo janë të tillë
Të zinj me një shkëlqim
mirësie
Më sjellin të djeshmen
Vetëm në ëndërr
Jam me ty.
VAJZA ME FUSTANE
ENDRASH
Nën një pemë të lartë në
fëmijëri
Kam parë një vajzë që tirte
ylberet
Me fijet e tij thurrte gërshetin
Nën hijen e një mali të lartë në rini
Kam parë një vajzë që mbante yjvarat
Me duart e zgjatura përtej lëndinës
Nën krahët e një pylli të gjelbërt
Kam parë një vajzë me fustan ëndrrash
Ku kish dhe ylber, dhe lule, dhe burime
U dashurova me atë vajzë-peri
Deri në fijen e flokut të art
Ajo vetëm grisi një cep fustani
Atë fustan ëndrash kujtoj ndër vite
Duke menduar sa shpejt rriten vajzat
Qëndroj i vetëm, në një hije peme...
Dita e Babait
(Flmd Ben Latifi për përkthimin anglisht )
SADIK BEJKO
Babai nën linjat telefonike të mbrëmjes
Mbrëmja ha tinëz. Kafshon tej qafa malesh,
korijet, vargun e kodrave, udhët,
drurët që ende udhëtojnë
përtej dhëmbëve në grykë ujku të murrët.
Pemë kopshti tre metra më tej nxjerrin tym,

Shkrime nga Nafi Cegrani

Filipi, Arizani, Elisija, Sedeku, organiza-
torë të operacioneve të OZN-ës, që lanë
gjurmë të egra në jetën e shumë shqip-
tarëve të pafajshëm, në anët e Tetovës,
Gostivarit, Dibrës e Kërçovës.
Ndoshta kanë qenë mjeshtërisht të
mashtruar, sepse, p.sh, Mahmut Gjonovi-
ca, oficer i lartë partizan, i njohur ndryshe
edhe si kurbetçi në Rumani, kontaktonte
shpesh me përfaqësues diplomatikë
shqiptarë dhe rusë, prandaj kishte krijuar
bindje për një vizion tjetër, ndryshe nga
normalja, realiteti dhe përvoja, tradicion-
ale në marrëdhëniet me pjesëtarë të
pushtetit sllav. Duhej që shpejt të
kthjelloheshin, por mjerisht e bënë këtë
shumë vonë, sa braktisën dinjitet e nder
personal dhe interesat kombëtare.
Përtej livadheve në Fushën e Mavrovës,
në fund të pyllit me dushk, në Radike, me
rastin e formimit të formacioneve parti-
zane, Mahmut Gjonovica, ish-oficer i
ushtrisë së shkapërderdhur të Mbretërisë
Jugosllave, bashkë me major Çede Fil-
ipovskin, shpallën vendimin e shtabit se:
do të luftohet kundër fashizmit-okupator,
nën flamurin shqiptar dhe atë proletar-
komunist, kurse pas fitores do të jetojmë të
gjithë të barabartë, pa kurrfarë kufizimesh
etnike dhe fetare.
Të gjitha këto i lexova në dosjen e Mahmut
Gjonovicës, që e disponon shërbimi sekret i
UDB-së në Shkup dhe në Beograd.
Po! E vërtetë ishte. Shqiptarët, ortodoksë e
myslimanë, të ushqyer me qëllime të pastra,
veshur me tirqe, me gajtanë, opinga bualli e
kësula të bardha, me këngën shqiptare në gojë
e flamurin kombëtar në dorë, pa asnjë dyshim
u inkuadruan në radhët e lëvizjes komuniste,
ashtu siç veproi edhe babai im Tefiku, luftëtar
i frontit të Sremit, duke qenë i bindur se
luftonte për të drejtën njerëzore.
Mirëpo me zhvillimin e ngjarjeve, pas anga-
zhimeve të dhunshme të rinisë shqiptare në
njësitë partizane, pas ndërrimit të kuadrit
komandues të zonës së Kumanovës, pas
helmimit dhe djegies kriminale të kurdisur në
Dubrovnik dhe me tej nëpër Dalmaci, drejt
Istrës dhe Trieshtës, të njërit krah të
“vullnetarëve” shqiptarë, shndërrimi i
Brigadës VII shqiptare mish për top në Be-
tejën e Sremit, dhe më tej drejt Sllovenisë, iu
bë me dije çdo iluzionisti se ky ishte një
mashtrim i madh, i pa cipë e Dibrës: Haxhi e Aqif grinden dhe sundo mbi ta pa
dhe barbar-bolshevik. Për Lleshi, Vllado Rakoçeviçi e as një fije brengë, ose
rrjedhojë e pësuan rëndë Filip Nestorovski në shqiptarët përçaji dhe
Mavrovë, Tomë Nik Gje1aj-
disa oficerë të lartë shqip- sundo).
tarë si Kemal dhe Nexhat Shumski, Elisije Popovski- Mahmut Gjonovica, i cili si
Agolli, Xhaferr Kodra e të Marko, Strahi1 Gigovi, Sali emigrant kishte jetuar një
tjerë. Mbetën pa u bindur Lisi, Çede Filipovski-Dame, kohë të gjatë në Rumani,
për këtë, vetëm një pjesë eMurteza Peza, Mahmut kishte kontaktuar me shumë
vogël e rinie e painformu- Gjonovica, Mino Minovski, diplomatë të huaj, ndërroi
ar, e sëmurë për përfitime Krste Çrvenkovski, Qemal jetë në rrethana të dyshimta
materiale, karrieriste apo Agolli, Zufer Musiqi, Miladin dhe të panjohura, pak kohë
manifestimi dhune Popoviçi, Svetozar Vuk- pasi përballë Strahil Gigovit
përdhosëse ndaj trungut të manoviçi-Tempo, etj.). Ishin dhe Elisije Popovskit, tha
vetë, injorantë të padefin-këta individë me eksperiencë para formacionit partizan se
uar, emrat e të cilëve janëtë madhe dhe ekspertë të në këto troje do të valonte
rrallë të veprimtarive subver-
një listë e gjatë dhe nuk ka flamuri shqiptar.
nevojë t’i përmend. sive edhe të spiunazhit ruso- Në morinë e qëndrimeve e
kominternist, dinin si t’i vinin veprimeve të dëmshme të
OPERACIONI I DIMRIT në lojë për interesat e tyre, spiunazhit luftarak-ushtarak
TË MADH mbillnin konflikte, grindje, dhe politiko-ideologjik, të
hakmarrje, dhe përplasjen strategjisë perfide, me
Tanimë, ashtu si në zonat ideologjike të fiseve shqip- rrënjë të thella të nacional-
e Shqipërisë, në brezin tare, si në Shqipëri e gjetiu në izmit dhe shovinizmit sllav,
malor prej Dibre në trojet shqiptare, duke vepruar në kauzë kundër trungut
Kërçovë, e deri në Tetovë, sipas thënies së vjetër serbo- shqiptar, dallojnë ato të
vepronin Brigadat parti- sllave: Shiftare zavadaj i Miladin Popoviçit dhe
zane-komuniste, (në zonën vladaj” (Shqiptarët nxiti të Tempos me shokë. Kush do
 V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 1 P a g e 1 5

Shkrime nga Nafi Cegrani

të japë përgjigje në pyetjen: si nuk e kuptonin këtë Enver kaluan nëpër Maqedoni, katimeve të shqiptarëve fshatarë të shqiptarëve të vrarë bartin Drini
Hoxha, M. Shehu dhe elita komuniste shqiptare, udhëheqës kurse milicia e Zufer pafajshëm nga vendbanimet e e Vardari, sa eshtra rinie të një kapitull tjetër tmerri
të brigadave partizane, të cilët duke luftuar kundër njësive të Musiqit, i plaçkiti dhe zonës së Sharrit dhe Malit të brezi të tërë mbanë në vete e frike me vrasjet
“Ballit Kombëtar” dhe “Legalitetit”, bënë kërdi ndër pushkatoi, duke i hedhur Thatë....të gjithë etiketuar ballistë. trualli i oborreve të stacioneve masive të kosovarëve
popullatën e pafajshme shqiptare, më zi se hordhitë barbare në humnerën e Karaor- Nuk mbeti kazermë, shkollë, të milicisë sllave, në trojet prej Drenice deri në
greke e sllave. manit, me arsyetimin fabrikë e monopol, pa u etnike të ashtuquajtur Maqedoni Tivar, prej Podujeve
Evidente është se, mbetet i pasqaruar edhe fakti se kurrë nuk sipërfaqësor se ishin shndërruar në kasaphanë. Të Perëndimore. e Gjilan deri në
u shqetësua kush me rastet e vrasjeve-likuidimeve të shqip- ballistë. Mbi të gjitha, ndaluarit nga Dibra i transportonin Nga ana tjetër, mashë e sllavit u Dragobi e Dragash.
tarëve paksa më të spikatur të kohës, madje mbetën tabu- brigadat partizane shqip- në Tetovë dhe i likuidonin, pa u bënë edhe Fadi1 Hoxha, Ali Kështu luftuan parti-
temë, sot e gjithë ditën, kurse kompetentëve pika që s’u tare plotësoheshin me dhënë asnjë mundësi të afërmve të Shukria e Xhavit Nimani me zanët shqiptarë, me
bie...Vallë, nuk flet qartë fakti se masakrat e xhelatëve sllavë luftëtarë serbë, që të niste dinë as varrin e tyre, si dhe anas- shokë, të cilët punuan sipas tirqe e xhamadana,
ilustrohen edhe me likuidimin e 46 nevojtarëve dhe treg- uragani i vrasjeve e masa- jelltas tetovarët i likuidonin në instruksioneve të Partisë me kapuça të bardhë
tarëve kosovarë, të cilët me karvanin e ngarkuar me drithëra, krimeve, djegieve e push- Dibër e gjetiu. Vallë, sa kufoma të komuniste duke hapur një me yllin e kuq në

Shkrime nga Nafi Cegrani

ballë, kundër vetes pa
përjashtim, që më vonë
dëmet e këtilla të
përsëriten me variacione
të reja, sërish të vrarë, të
internuar, të burgosur, të
shpërngulur në
Anadoll..... Pse kështu?
Mbetej vetëm shpresa, se
kjo racë do të mbijetonte
ndaj këtyre mynxyrave,
se keqbërësit do ta
pësojnë nga Perëndia.
Enver Hoxha, duke
marrë gjithnjë instruksio-
ne nga faraonët e tij, siç
ishin, M. Popoviçi e
Dushan Mugosha, me
hordhitë partizane i
përshkonte vendbanimet
malore në Shqipërinë e
Mesme dhe Veriore,
duke ndjekur njësitë e
“Ballit Kombëtar”, ose
“Legalitetit”. Jepte
urdhra sekrete për likui-
dimin e krerëve
“reaksionarë”, siç ishin
Muharem Bajraktari,
Hasan Dosti, Abaz
Kupi....
Në Listën për likuidime
ishte edhe Xhemë Gos-
tivari me vëllezër e
shokë, me grupin e tij, të
cilët manovronin maleve
dhe grykave, ndërsa
mbretëronte një dimër i
madh.....
Në anën tjetër, maleve të
Dibrës e Peshkopisë,
vepronin njësitë e arma-
tosura partizane nën
komandën e Haxhi
Lleshit, që dallonte me
egërsinë e pacipë ndaj
popullatës kah kishin
kaluar njësitë nacional-
iste kaherë të vendosura
bjeshkëve të Sharrit,
filluar nga Korabi e gjer
në Lumë, ku gjendej
Xhelë Kalishti me Avdy-
lin dhe Hysen Xhelilin,
vëllezër të Ilmi Sinanit.
Këta me pak shokë,
udhëhequr nga Xhema
me pushkë varur pas
shpine, marshonin për
shkaqe taktike, duke
përshkuar male e gryka,
brigje e lëndina, deri në
vitin 1945, kur dolën në
Greqi.
PAK HISTORI RRETH
FATIT SHQIPTAR
Nëpër stuhi luftërash,
konfliktesh dhe
armiqësish, i vuajtur dhe i syr-
gjynosur, i lidhur në pranga, i
robëruar e i shkelur, i djegur në
valle luftërash më barbare e duke
u kalamendur nëpër nëntë rrathët
e ferrit, shqiptari e shkroi his-
torinë e vet të bujshme me
tragjedi, ndërkohë që shërbimet
e ndryshme sekrete shkonin e
vinin vërdallë duke e vrarë
shqiptarin më shumë se plumbi,
duke ia mohuar e falsifikuar
historinë, duke përbaltur dhe
denigruar pjesën më të shquar
dhe më të ndershme të popullit
tonë të shumëvuajtur...
Kosova dhe Çamëria, për shqip-
tarët janë dhe mbetën dielli i
jetës së tyre, janë një pjesë e
gjymtuar e trupit të tyre... Raca
shqiptare, nëpër shekuj ka qenë
dhe vazhdon të jetë faktor me
rëndësi në Ballkan. Madhështia e
qenies sonë shpirtërore e
kombëtare është historike, siç
është historike edhe çështja
shqiptare. Gjithnjë i përbuzur
dhe në rrezik jete, shqiptari e ka
shkruar dramën e madhe dhe të
përgjakshme të trungut të vet,
duke e ruajtur altarin e arbrit dhe
lirinë, që donin t’ia rrëmbenin të
tjerët. Lindte dhe ringjallej, që të
bënte dy jetë e të vdiste vetëm
një herë...
Që nga Lufta e Dytë Botërore,
shqiptari në Jugosllavinë
moniste dhe Shqipërinë en-
veriste, bënte një jetë-vdekje për
së gjalli, midis frikës dhe
shpresës. Përjetonte golgota,
drama të përgjakura e masakra të
papara. Tmerri vdiste para frikës,
nëpër burgjet e kampet e
përqendrimit më të tmerrshme të
Goli Otokut, Zenicës, Mitrovicës
së Sremit, Nishit, Pozharevcit...
Sërish stuhi. Sërish shpresë. Mbi
një ëndërr njerëzish lind një
tjetër dhe sërish vijnë pranverat e
vonuara. Ah, rrënja e trungut
tim!
Në vitin 1913, në Gostivar dhe
rrethina, serbosllavët i përgjakën
duart, duke vrarë e duke ushtruar
terror të paparë mbi popullatën e
pafajshme shqiptare... Edhe në
Çegran mbahet mend ajo që
bënë tre vojvodat çetnikë: Mil-
ladini i Balindollit, Mojsiu
Çajlës dhe Riste Turçani. Ata
morën 53 të rinj nga Çegrani dhe
pasi i vranë në malet e Kërçovës,
i flakën pellgjeve, e disa i therën
me thika dhe i hodhën në Var-
dar. Me 26 plagë thikash, mbeti
gjallë vetëm xha Bajrami i
XhelËs. Edhe sot më kujtohet
rrëfimi i tij: “Asaj vjeshte të
tmerrshme me net skëterrë, në
lumin Vardar rridhte curril
gjaku i djelmoshave të rinj
çegranas. Nuset e reja
mbetën gra të veja. Të
gjithë banorët e kësaj ane,
ditë më radhë mbanin zi.
E, kur erdhi pranvera, ata
vështronin ujin e Vardarit
duke vaditur arat e tyre
dhe kujtonin djemtë e
therur me thika si në
kasaphanë. Dëshironin
t'ua fusnin frikën në koc
banorëve të kësaj ane dhe
ata të lëshonin vatrat e të
mernin rrugët e largëta të
Anadollit, të shpërn-
guleshin në Turqi, por me
çegranasit nuk mund t’ia
arrinin qëllimit. Ata u
bënë ballë shumë stuhive
të egërsuara dhe nuk i
lëshuan vatrat”. “Guri i
rëndë, peshon në vend të
vet”, - thoshte plaku, xha
Islam Peçi, i cili dikur
kishte kontaktuar në
Boston të Amerikës me
Fan Nolin, (dhe gjithë
paratë që i kishte fituar, ia
kishte dhënë Shoqatës
Panamerikane “Vatra”).
***
...Masakra, gjenocid dhe
terror mbi shqiptarë, u
ushtrua sa në Jugosllavi
ndoshta po aq edhe në
Shqipëri. Nuk mund të
harrohet terrorizimi dhe
vrasja masive e shqip-
tarëve në Monopolin e
Tetovës. OZN-a dhe UDB
-ja, pikësynim kishin
likuidimin e shqiptarëve.
Në këtë kontekst vlen të
përmendet për shumë
arsye edhe masakra e
Tivarit, si një nga
masakrat më të përgjaksh-
me për të cilën historia, në
mungesë të dokumenteve
valide që ende mbahen
nëpër kasaforta të
arkivave sekrete të Sig-
urimit Shqiptar dhe të
UDB-së jugosllave, ende
s'e ka thënë fjalën e vër-
tetë mirëpo, nga ajo që
mbaj mend nga leximi i
materialeve sekrete për
tragjedinë e Tivarit, del se
në këtë masakër të
tmerrshme ka gisht, për-
katësisht është angazhuar
drejtpërdrejtë, edhe PKSH
-ja dhe klika staliniste e
Enver Hoxhës, të cilët,
duke bashkëpunuar ngush-
të me PKJ-në (Tempo-
Mugosha) dhe qeverinë ju-
gosllave, zhvilluan operacione të
përbashkëta të fshehta dhe vepru-
an mizorisht në masakrimin e
shqiptarëve të pafajshëm në Tivar.
(Arkivi i KOS-it, dosja 144/45).
Edhe disa dosje të tjera të hershme
të OZN-as, që ende Beogradi i
mban në arkivin e fshehtë, në
bodrumet e blinduara, të qendrës
së SSUP-it dhe SSIP-it në Ba-
tajnicë afër Zemunit, ku
njëkohësisht gjendet edhe shkolla
e UDB-së (SDB-së). Në atë
shkollë kam kaluar edhe unë, ndaj
e njoh mirë këtë “Qendër federa-
tive”, e cila edhe sot mbahet zonë
e ndaluar, ku mund të hyjnë vetëm
zyrtarë të autorizuar...
SI U TRADHTUAN GJON SER-
REÇI DHE IBRAHIM LUTFIU
Sipas raporteve zyrtare shkruar
nga krerët e UDB-së në Kosovë;
Gojko Medenica dhe Spasoje
Gjakoviç (dosje të cilat mbahen të
fshehta edhe sot e kësaj dite në
arkivat e UDB-së) mbi “zbulimin,
kapjen dhe likuidimin” siç thoshin
ata “të krerëve të bandave balliste
dhe të NDSH-së”, punë që para-
prakisht e kishte nisur OZN dhe
pastaj e vazhdoi UDB-ja, e cila me
ndihmën e të arratisurve shqiptarë
në male dhe me informacionin që
mblidhte në terren nga pjesëtarët e
grupeve ilegale, zhvillonte një
luftë të heshtur. Kjo përbën një
nga aspektet themelore të spiuna-
zhit, të lojërave sekrete strategjike
të operacioneve të UDB-së, që
përfshinin me dhunë, mashtrime
dhe kurthe shumë shqiptarë në
valët e propagandës dhe disin-
formimit, si fenomene të veçanta
të spiunazhit që kurdiseshin nga
ekspertë të UDB-së për shembull
në “shpartallimin e Grupit të Ukë
Sadikut, djalit të Sadik Ramës, të
cilin e njeh historia. Me kujdes të
posaçëm u ngrit kurthi edhe për
asgjësimin në pritë të Qazim
Bajraktarit dhe Halil Sadrisë nga
Gjurgjevishti, madje OZN-a për
këtë përdori djemtë e Din Arifit;
Sahitin dhe Sokolin, ky i fundit
ishte dhëndër i Ukë Sadikut. Po në
këto mënyre tradhtisht duke
shkelur besën e shqiptarit, u
zbuluan, kapen dhe vranë edhe
Gjon Sereçin, Lame Breznicën,
Ajet Gërgurin, Ibrahim Lutfiun,
Sulë Hotlën, Ahmet Selacin,
Ukshin Kovaçiçën etj.. UDB-ja
për eliminimin e tyre përdori
spiunë shqiptarë, të shitur të tipit
të Sokol Din Arifit, për qëllimet e
Sigurimit të Shtetit, kurse në
zbulimin dhe kapjen e Gjon Serre-
çit si informator u përdorën
Osman e Abaz Gagica, Bejte
Shkodriçi etj., të cilët mund të
konstatoj se edhe kanë qenë të
detyruar ta bëjnë një gjë të tillë
pasi ishin torturuar mizorisht
nga oficerët famëkeq të shërbi-
meve sadiste dhe shkelën në
besën shqiptare. Por kishte edhe
spiunë të një formati tjetër siç
ishte “falanga e tradhtarëve”, të
cilët ashtu të thyer e të
poshtëruar ishin vënë në
shërbim të xhelatëve. Të tillë
ishin Avni Mehmet Çorovina,
Nexhip Habibaj, Shefki Beqiri, i
cili në popull njihej si Shefki
Ozna, Kadri Iliazi i Maçitevës,
Ismail Zenuni, Mehmet Maliqi,
babai i Shkëlzen Maliqit, mik i
tradhtarit Bajram Ukë Savrova.
Mehmet Maliqi famëkeq
njëherazi ishte jo vetëm organi-
zator i “Falangës së tra-
dhtarëve”, ndër shqiptarët e
Kosovës, por edhe organizator
në përgatitjen e kurtheve dhe të
likuidimit të Ibrahim Lutfiut,
Rifat Berishës, Hasan Remni-
kut, etj. Dhe i biri, Shkëlzen
Maliqi, më zi se i ati, gjatë
demonstratave të vitit 1981 në
Kosovë dhe direkt me Beograd,
kontribuoi mjaft në asgjësimin
e,, kontrarevolucionit,, shqiptar,
duke punuar si analist i devot-
shëm në fushën e spiunazhit të
UDB-së jugosllave.(Mjerisht
kosovarët edhe sot e mbajnë si
analist dhe publicist në poste e
mediume).
Në dhënien e informacioneve
përmes BESËS shqiptare me
shqiptar të shitur më mirë të
themi tradhtarëve, të cilët u
vunë në shërbim të UDB-së, një
pjesë tjetër u bënë “informatorë”
pasi kasapët e shërbimit
famëkeq i kishin thyer moralisht
e bërë leckë me muaj injoruar
dhe të poshtëruar psiqikisht dhe
fizikisht në sajë të dhunës dhe
dajakut, u bënë vegla dhe u
thurën plane e kurthe, u zunë
pusi e prita, u bënë kombi-
nacione dhe u kapën, likuiduan
shumë njerëz. Kështu UDB-ja
përmes Kadri Iliazit nga Mi-
açiteva, ky duke prerë në besë
Belul Kakollarin, dhe në sajë të
spiunit që kishte bërë Mehmet
Maliqi, Cukuli i Prizrenit
përmes Ibrahim Abdyl
Buzhallës dhe Sinan Kepës, ky i
fundit vëllai prej nëne i martirit
Zenun Kepës, u zbulua dhe u
vra Ibrahim Lutfiu, një vepri-
mtar i rrallë i kauzës kombëtare
dhe intelektual i shkëlqyer,
dhëndër i Ferhat bej Dragës. Për
krimet që ka bërë në
krye te “falangës së
tradhtarëve” Mehmet
Cukuli i Prizrenit,
ndryshe Mehmet
Maliqi, që njihet në
popull si antishqiptar
dhe udbash i përbetu-
ar do të shkruaj
historia dhe ajo do ta
dënojë rëndë e më
rëndë...
MISTERI I LIKUI-
DIMIT TE HASAN
REMNIKUT
Rrëfimet e papub-
likuara gjer më tani
mbi misterin e likui-
dimit të Hasan
Remnikut dhe grupit
të tij kanë një histori
të veçantë agjenturo-
re, për këtë dhe për
shumë arsye të tjera,
mbeten enigmë deri
në ditët tona. Dihet
se në ato vite UDB-ja
dhe KOS-i si në
Kosovë, ashtu dhe në
vise të tjera të ba-
nuara nga shqiptarët
janë zhvilluar mori
operacionesh të
përgjakshme në
zbulimin, kapjen dhe
vrasjen e shumë
veprimtarëve e
grupeve të re-
zistencës shqiptare.
Tërë arsenali operativ
dhe njësitë speciale
ishin vënë në frontin
e heshtjes, dhe në
sajë të metodave dhe
të eksperiencës në
futjen e spiunazhit,
duke përdorur në
terren “Falangën e
tradhtarëve”, me
shqiptarë dhe përmes
besës, u thurën
kurthe, zhvilluan
lojëra me prapavijë
dhe mashtrime, u
përgatitën edhe
skenarë të veçantë,
në zbulimin, kapjen
dhe likuidimin e
Hasan Remnikut me
tradhti, u sajua “Prita
e Bistricës”.
Por kush ishte Hasan
Remniku?
Lindi dhe u rrit ne
fshatin tipik të
pasmaleve, në
Remnik të Anamora-
vës së Epërme me të
P a g e 1 6 O u r W o r d s

Dead Albanians due to Current Dictatorship in Albania will they get a resolution? (not done yet)

Lirak Bejko Dead

I vdekur nga Diktatori dhe
vjedhjet e familjes se tij,
Berisha

One last dictator

in Albania Left to
be judged!!!
Not done Yet!!
BURG
V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 1 P a g e 1 7

A truth and a crime that Albanian Ismail Kadare did to this young man & no one is held accountable
P a g e 1 8 O u r W o r d s

Vrasjet e pazgjidhura ne Shqiperi ——presim rezultatet shpejt….

Deputeti Fatmir Xhindi

Gentian Zguri….rezultatet???
V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 1 P a g e 1 9

Vrasjet e pazgjidhura ne Shqiperi—-presim rezultatet shpejt...

Isa Copa duke hetuar pronat ne Gjirin e Lalzit te familjes Konomi —— presim rezultatet
 P a g e 2 0 O u r W o r d s

Ngjarjet e pazgjidhura ne Shqiperi——presim burgimin e perjetshem te familjes diktatoriale Berisha!!

Kush e Organizoi Protesten? Ku ishin Organizatoret?

4 Fajtore pa Faj gjenden vdekjen ne 21 Janar 2011

Kush drejton forcat shteterore mbrojtese? Cilat jane procedurat e Policise para se te vrase?

Pronare banke ne Shqiperi, e papune!! Si te behesh Bilionere ne 3 muaj!!! Elvana Hana mbesa e
L.Berisha..Burg
V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 1 P a g e 2 1

Vrasjet e krime te ndryshme te pazgjidhura ne Shqiperi….Burg...

The Blair Connection

Vjedhja e lejuar ne Shqiperi e pronave per tu nder-

tuar rezervat ashtu dhe e mineralit te brendshem ne
Shqiperi.
FLuturime Falas me urdher te
….

Hilja e Investimeve te huaja ne Shqiperi!!! Si pastroen parate nga peshku qe eshte qelbur nga koka!!! Burg

Spitalet e Ndertuara me leke nga Tirana

ne Qipro, Ishujt Keimen nepermjet nje
grup manaxhimi ne New Jersey, USA.
Keshtu jane pastruar shume para te
vjedhura ndaj popullit SHqiptare.

Si mund te pastrosh parate e vjedhura

nga viti 96-2005 nepermjet llogarive pa
emer ne ishujt jasht Shqiperise...
 P a g e 2 2 O u r W o r d s

Disa Ngjarje e pazgjidhura ne Shqiperi nga Prokuroria...Kur vete Ina Rama ka frike per Femijet e saj!!

?
Duet nje Kryeprokuror allcak qe te
zbardhi ceshtjet te pazgjidhura qe nga vi- Perse nuk u pane dokumentat qe verifikonin
tet 1944!! fjalet e Albana Vokshit dhe e dergonin te qeli
ate me bashkepunetoret?

Disa nga ceshtjet qe kane kaluar pa hetuar ne Shqiperi!!

So far in Albania the only way to make it is to keep

your promises and Ilir Meta and spouse is an ex-
ample of it….Will everyone else learn from it or
shatter in the high cliffs….the only victor in the Perse nuk u hetua shkelja e kushtetutes Shqiptare
election battles!!!! nga Prokuroria? A thua ka marr fund drejtesia?

Bilioneret e Rinj te pa Prekur ne Shqiperi qe bejn hesapet me $$$ e popullit me keq se S. Berisha...te shohim
ndryshimin dhe per A. Xhillarin (burg apo jo)

The leader of Opposition before now Premier in Albania

rather spend $$ on luxury vacations in US rather than face
the facts and reality in Albania!! Could it be that he’s so
implicated with the GOV. that he can end up serving life
sentences? Time will tell

Njerezit vdesin ne Shqiperi sepse Sekseri I lejeve

te ndertimit ne tirane Alban Xhillari me E.ramen
nuk cajn koke perhapesira midis ndertesave qe te
kalojn makinat e urgjences. Me ato ne Shqiperi, A pyet njeri ku eshte burimi I
kercenimet dhe blerjet ecin, po jo me ne pertej milionave $$ qe ky njeri eshte
Oqeanit. kukull?
Alban Xhillari Sekseri I
Lejeve te ndertimit tani kush
eshte se E.Rama iku?
V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 1 P a g e 2 3

Vjedhja e Mineraleve, Pergjegjesit!!!!Burg...

Mineralet ne very te shqiperise te

monopolizuara!!! Perse?

Floriri nepermjet mineraleve

Vdesin njerezit per tu pasuruar njerezit e Kryem-

inistrit Shqiptare bashk me Fatos Nanon si sekretar
PD’s ne Washington DC. USA

Fluturime me parate e mineria-

ve te populit Shqiptare...

Hilja e Investimeve te huaja ne Shqiperi!!! Njerezit pergjegjes...Burg...

Stream Oil Albania has a direct connec-

tion to Shkelzen Berisha as well as to his
sister Argita Berisha...te tjeret kane vec
1% si kukull qe jane...

Si mund te vjedhesh token parate e prona- Argita & SHkelzen Berisha Pergjegjes per
rit te tokes me ane te kompanive nafte fan- vjedhjen e naftes nga pronaret….
tazme nderkoh fshiet nga pas vete KM.
 P a g e 2 4 O u r W o r d s

Disa mbikqyrje nga pertej Oqeanit mbi familjen Balliu!!!! BURG

Fahri Balliu I paprekshem ne
abuzime ndaj popullit te el-
basanit!!! Ta kthej koken pas
te shohi rrobat e grisura qe ka
pas...
Henris Balliu Guilty as part of
Gerdec Tragedy as well as be-
ing part of it!!!

A ka burra me ne ate vend???

700 Punetore te firmes Kurum ne
Elbasan ne proteste!

Kush nga keta nuk ka Ilegalisht Perfituar Financiarisht ne kurriz te popullit Shqiptare??? Te tere fajtore!!!

Human Right Violators as an inheritance from the so

called bearded man Tos Nano in Albania!!
V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 1 P a g e 2 5

Lidhja Vokshi—Xheka —-Spahiu—-klani Berisha ...BURG

Albana Vokshi Florentia Xheka Arjan tartari

cfare kane keto te tre te perbashket/?
Jane kukuallat e Klanit Berisha duke mbajtur kompani
ne emer te tyre por qe gjenden Berishat nga pas

Kumbaret qe kane interesa financiare te perbashketa me opoziten e

Rames qe pagoi $$$ Fatos Nanos per postin e kryetarit!!!

Fatos Nano u debua nga posti Kryeministrit nga nderkombetaret Amerikane!!! Burg per vrasjen e Hajdarit

MIHAL DEDJA

Azem Hajdari I
vrare nga bash-
kepunimi Nano- Import Export I Droges ne kohen
Berisha!!! e Fatos Nanon ne Shqiperi ishte ne
kulm te larte te Europes...

Kryengritje
nga njerez Koha kur Ishte Fatos Nano ne pushtet ne
me arme per Shqiperi , kur krimi dhe rrembimi ishte 1
parate e mij perqind lart
vjedhura ne kohen piramidale
& ate qe vijoi me pas me fatosin
 P a g e 2 6 O u r W o r d s

Media, korrupsioni ne Shqiperi nga Berisha tek basha tek rama nuk ndeshkojn asnje ne RAPISCAN Scandal
A do e ndoshkoj njeri Rapis-
can dhe njerezit e tyre ne
shqiperi ne burgjet Ameri-
kane? A jane institucionet
Amerikane ok me korrup-
Sold billions of shares of con- sionin? SEC?
tract of Rapiscan for 50 cents
USD.

Vrasesi ne 21 janar tani ne krah te Edi Rames, vrasesit bashk ne zgjedhje, ai qe I nxorri dhe ai qe I qelloi...
V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 1 P a g e 2 7

Te perziet mafia e naftes dhe tere diplomatet pjese e tyre...

Dritan prifti u Aktivizua per te prishur leket e naftes qe Meta do jepte me

urdher nga kompanite e naftes offshore qe moren urdher nga Berisha.

Urdheri jepet dhe prifti helmoet dhe vdes me pas….kush ka helmin dhe ku
po mbaet qe po vdesin shume me Lukemia...po perdoret stili Putin ne 20
vjetet e fundit ne Shqiperi per te helmuar njerezit…
Patozi pjese e droges me Edi Ramen...

Minatoret e shtypur dhe perse nuk investoet ne fabika ne shqiperi...

Minatoret ne MIHAL DEDJA

Shqiperi vdesin
se Saimir Mane
do te shkeli mbi
kafka njerezisht Droga qe filloi biznesin e pastrimit
per te pastruar te parave ne Shqiperi...perse nuk
parate e mafias... investoet ne fabrika por ne droge?

\
Lavatricja e parave te balkanit…
Escobar 2021
 P a g e 2 8 O u r W o r d s

A Funksionon Kontrolli Shtetit ne Shqiperi

Shembujt e Parave qe vijn

drejt SHBA nga vendi me I
Varfer ne Europe... Perse?
Poverty….

Berisha & Podesta group looses Albanian Americans oust the premier SB Jail & restitution for Podesta

The Albanian Mafia Lobbies

against the rest of Albanian Ameri-
cans!!! The Global War Continues..
Nje vrime ne uje me keshillat Will it escalate into world conflicts?
drejt Shqiperise….zvogelimi I
reputacionit te Podesta
Group per hir te familjes Ber-
isha… SO far no more Prem-
ier...how do you like those
apples?

Same status Quo as before, what’s

Is the money being diverted to the Podesta group
for retaliatory against those that tell the truth
outside of Albania? So far YES...the war goes on..
hiding behind AMB. LU in Alba-
nia? Who is controlling our US em-
bassy since its not our state dept…
Two embassies inside one in Alba-
nia: one that sells everything for a
price and is governed by local mafia
not our state dept, another who
deals in apps current rate 30k USD
a person...Time to clean house in
Albania
V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 1 P a g e 2 9

Kosovo Border giving land to Montenegro, why?

Ghost salaries with foreign corp. in Albania… How EDVIN Rama launders money for the world in 2022
P a g e 3 0 O u r W o r d s

Declassified (continues)
V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 1 P a g e 3 1

Declassified pg2
P a g e 3 2 O u r W o r d s

Declassified 3
V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 1 P a g e 3 3

Declassified 4
 P a g e 3 4 O u r W o r d s

2nd New Pipeline in the hands of the Mafia in the Balkans...Will USAID Fund Mobsters or Freedom?

Sokol Olldashi the opposition inside the GOP in Albania gets assassinated and no one investigates...Suspect one ?
V o l u m e 1 4 , Is s u e 1 1 P a g e 3 5

Balkans 2 New Pipelines in the hands of the Mafia, Cold War? (land grab ownership Nazi style)

Vjollca Mece & Dritan Shtylla kidnapping/killing children in communism era in Albania now heading NGO!!!
 WE ARE ALSO ON THE WEB
WWW.NEWLIFEAACO.ORG

Non Profit Charitable

Organization

Cdo njeri mund te behet anetare dhe te bashkoet

“ N E W L I F E ” J E T A E R E me misionin tone per te krijuar nje shtet te vogul
ketu ne kete continent te madh. Te ndihmojme
njeri tjetrin qoft dhe me nje keshille te thjeshte.
1774 - 76 street
Suite D3 Kjo eshte nje thirrje per te informuar njeri
Brooklyn, New York tjetrin plus dhe per projekte te ardhshme qe jane
11214
ne pune e siper. Se shpejti nje Shkolle Shqipe
Phone: 718-594-0511
Fax: 201-795-4795
Anglishteje dhe nje vend ku te gjith njerezit te
E-mail: Endri@newlifeaaco.org gjejn nje strehim nga cdo hall apo nevoje. Bash-
kimi ben fuqi dhe Zemra e Vullnetarit nuk ka
cmim.
Building a Future One Person At a Time...

ENRIETA SINA DUALIZMI I PERGJEGJESISE ETIKE DHE REFLEKSIONET…

shoqërisë duke sjellë më shumë thellësitë e mirësisë qytetare. Duart e “Mos i hiq opingat me baltë! Shkel autobusin urban për në plazh. Tek e këshilloi ta linte punën.
pakënaqësi, boshësi në edukatë dhe saj kishin stolisur bluzat e klientëve me to mbi qilimin e trashë! I Verlacit “Apollonia” pak njerëz shëtisnin buzë Po ku të shkonte? Ku të
formim deri aty që mungesa e saj të me gusto në qytetin e Durrësit. është”? detit. Flladi i ngrohtë, që vinte nga kërkonte? Me zor e kishte
kapërcejë jo vetëm mirëkuptim Mësuese Naxhie Kala, një ndër Kur u kthye malësori në shtëpi, në thellësitë e tij, kontrastonte me temper- gjetur atë që kishte.
professional dhe bashkëkohor por dhe mikeshat e pakta, mburrej me malësinë e thellë të Elbasanit, me aturën në breg. U ulëm në fundin e Vlashit me zor i dilnin
të sjell qëndrime të kundërta deri në mjeshtërinë e qëndisjes së saj. zërin që i dridhej nga inati, i tha pistës së “Apollonisë”. Larg në hori- fjalët. U druhej atyre.
hakmarrje...Natyrshëm tek qytetarët - Matilidi është arti vetë, nuk do të nënës: zont ishte vendi i ëndrrave, Italia. Sa - Një natë u gjend e vetme
ndihet e evidentuar nëpërmjet fakteve zhgënjehesh, - i tha ajo sime ëme, - Ne kishim strehuar një vjedhës pranë dhe sa larg. Aroma e puhisë të në orët e para të mëngjesit.
të dukshme mangësia e të zgjedhurve, kur isha ende adoleshent dhe nëna i ordiner. krijonte gjendje dehjeje. Bashkë me E lodhur, e rraskapitur, e
apo dhe sipërmarrësve në përm- dha një bluzë për ta qëndisur. Ai që dikur kishte ndarë dardhën me ajrin thithje lirinë që vinte nga larg. përgjumur. Shoqja e turnit
bushjen e dualizmin etik. Por, a do të Ajo endi mbi të logon e lojtarit Polo, Neronin, kurrë më nuk shkeli në - Ja, atje, jetojnë njerëz të lirë. Kemi ndodhej jashtë për nevoja
shiheshin dhe dalloheshin këto të “Ralph Lauren”. Edhe sot e ruaj si Tiranë dhe historia e tij tregohej gojë qenë bashkë në shekuj. Kemi prona dhe personale. Përbindëshi e
shqetësime bashkëkohore, pa parë të gjë të shtrenjtë prej duarve të nënës më gojë e fshat më fshat, kur pasuri. Një mik i familjes kujdeset për mbërtheu nga mbrapa. E
evidentuara deri tek individi arritjet së mikut tim Vlash Dovana. Matildi grabitqarët ua morën bagëtinë dhe to, - fliste me zë të thellë Vlashi, ndërsa shtriu me forcë në dyshe-
pa përgjegjësitë e etikës morale, pa qëndiste për të mbijetuar me nder. nuk lanë malësorët të mbanin as shikimi i tretej tej. menë e yndyrtë, me njërën
dualizmin e saj në Shqipëri nëse pikë Nëna heroinë, që në skamje të thellë edhe një pulë të vetme në shtëpi. Na Pas pak shtoi: putër i mbylli gojën, me
së pari nuk regullohet dhe trajtohet rriti dy fëmijë të mrekullueshëm, e tregoi historinë vetë malësori, kur - Dje mora lajm të hidhur. Miku im i tjetrën kërkonte ta
jeta e pastër politike? Mendoj se jo. Vlashin dhe Nirvanën. I penguan të isha bashkë me mikun tim, Anastas fëmijërisë i dha fund jetës. Nuk na çnderonte. Rezistoi Ofelia e
Shumë herë njerëzit tjetër thonë e vazhdonin studimet e larta, por ata Papariston. Na kishte thirrur për lejojnë ta varrosim. Nëna dhe motra e brishtë. Iu shkëput
tjetër bëjnë duke sjellë në një spektër shkëlqyen në mësime për sa kohë i darkë. Anastasi ma bënte me shenjë tij kanë shkuar të kërkojnë trupin. kthetrave të tij. Rendi, rendi
të gjërë zhgënjimin.Dimë që të gjithë lanë të shkonin në shkollë. të mos tregoja gëzim, pasi babai i tij I prekur i kërkova Vlashit të më e lebetitur në shtëpi.
njerëzit janë të barabartë përpara Dovanat i kishin nxjerrë nga shtëpia ishte dënuar dy herë me burgim të tregonte se çfarë e kishte shtyrë të Vlashi heshti. Dallgët u
ligjit dhe gëzojnë në mënyrë të e tyre. I lanë jashtë, në rrugë të gjatë. Punonim mësues mes malesh shkonte deri në vetëvrasje. strukën. Dielli u zhyt
barabartë të drejtën për tu mbrojtur madhe. Ua morën të gjitha dhe, për të larta, atje ku kishin qenë strehuar - Njihemi që fëmijë. Është si ne, - filloi ngadalë në det, ndërsa uji u
prej tij. Po pas problemeve të tilla a të shuar etjen prej bishe, poetin “Çlirimtarët”, por që tani na dërgon- Vlashi dhe fytyra iu zbeh. - Kanë përgjak.
qëndron kjo e tillë në zhvillimet në Alfons Dovana, babanë e Vlashit, e in ne të përndjekurit. Kështu na vuajtur shumë. Me vdekjen e babait - E dëgjoi vëllai motrën
Shqipëri? mbyllën në burg. Antinjerëzit, thërrisnin neve, viktimave të filloi punë në ngarkim-shkarkim, te duke qarë në krahët e
Nëse do të diskutohej në mënyrë të komunistët, që erdhën si grabitjes. stacioni i trenit. Ishte fillimi i vitit të nënës. Vrapoi jashtë në
detajuar duke u përballur me ligjin , “çlirimtarë”, po shuanin aris- Alfonsin vazhdonin ta torturonin me tretë të shkollës së mesme. Ditën bënte rrugë. E zuri bishën kur po
faktet dhe realitetin në ekonominë tokracinë e qytetit, nga më të lashtat metoda primitive në qeli. Donin t’i shkollë, natën punonte. Nëna punonte dilte nga puna. Aty te
shtetërore dhe atë private, në ar- e trojeve Ilire. Hajdutëria dhe krimi grabisnin edhe ato pak para që i në pastrim, ndërsa motra me mundim qoshja ku priste motrën çdo
sim,shëndetësi e kulturë dhe në nuk gjykoheshin, nuk dënoheshin kishin mbetur. Nuk ishin të gjitha të ishte sistemuar te “NISH Goma”. - mëngjes. E mbërtheu prej
sektorët e tjerë të jetës,dualizmi i më, por në shoqërinë “e Re”, ndero- tijat, i kishte bashkë me tri motrat. Vlashit iu mbushën sytë me lot. - gryke me njërën dorë,
përgjegjësisë etike si nga organizatat heshin, u këndohej këngë. Heroike - Egërsirat iu kthyen inkuizicionit Vetëm për pak. Brigadieri i saj, anëtar ndërsa me tjetrën prej rripit
joqeveritare ashtu dhe nga vet poli- i quanin. Për heronjtë grabitqarë e stalinist. E futën duarlidhur në një partie, e ngacmonte. E caktonte gjithnjë të pantallonave. E ngriti lart
tikanët,mendoj se do të kishte më kriminelë shkruanin vargje poetët e fuçi, mbushur me ujë e shushunja. në turnin e tretë. E thërriste në zyrë, ajo në ajër. Ulërinte kafsha i
shumë, normalitet, më pak korrupsion mëdhenj komunistë, të vetëshpallur Ato të uritura iu vërsulën trupit të rezistonte. Filloi të mos e vërë në punë. tmerruar. Njerëzia shikonte
dhe më shumë harmoni në shoqërinë disidentë sot. Eh, hajde thuaj pastaj kthyer në skelet e i thithën edhe atë Një javë po, një javë jo. Vajzë e bukur, trimin plot admirim. E
shqiptare. që historia nuk përsëritet! Kështu pak gjak që i kishte mbetur. Kur e ndershme, më e bukura e lagjes; të rrotulloi në erë dhe e flaku
kishin bërë edhe të parët e tyre, futën motrat në qeli për ta bindur të gjithë e admironim, ruante nderin të te rrotat e zisit të “NISH
MUC XHEPA bolshevikët. Me të shtënën bosh të tregonte paratë, Elsës i ra të fikët pastër. E vetmja gjë që i kishte mbetur. Gomës”, që vinte nga
PERËNDIM “Aurorës” iu vërsulën “Pallatit të menjëherë. Me lot iu lutën motrat të E thjeshtë, kokulur, e bardhë si dëbora. kthesa. Shoferi i mëshoi
Fundshtatori. Matildi, me duart e arta, Dimrit” dhe e grabitën. A nuk i tha i dorëzonte paratë. I dëgjoi Alfonsi i Me zemër të ngrirë shkonte në punë, i pedales së gazit.
na kishte përgatitur një drekë të pari i shoqërisë së re, Neroni, gjorë dhe tërë jeta i shkoi duke bërë druhej vëllait. E njihte trimërinë e tij. - Vlashi mori frymë thellë.
thjeshtë, por të shijshme. I hëngrëm malësorit që i kishte ardhur për vizitë punë të rëndë krahu. Vlashi kapërdiu lëmshin që iu mblodh - Miku im hipi në tarracën e
të gjitha. Aristokrate, që vinte nga në shtëpinë e rrëmbyer te blloku: Lamë Matildin në shtëpi dhe morëm në grykë. - Një ditë ia tregoi nënës. Ajo ndërtesës së burgut dje. Prej