2nd Trimester Filipino Reviewer

Mga Akdang Pampanitikan sa Aprika at Persya

• Mga Bituin ni Kamala (Timog Aprika) – Mitolohiya tungkol sa mga pinagmulan ng mga
Bituin (bagay-bagay sa santinakpan), at kung kalian sila nagpapakita dahil sa Matandang
Lalaki na may Makinang na Mata

• Si Aladdin at ang Mahiwagang Lampara (One Thousand and One Nights) (Persya) –
Isang akdang klasika na tumutukoy sa mga hiling ni Aladin gamit ang kaniyang lampara
na may genie, at sa huli, tinupad pa rin ang pangakong bigyan ito ng kalayaan.

• Si Ajaiyi at ang Albularyo ni Amos Tutuola (Aprika) – Isang lalaking naghihirap at

napasahan ng kamalasan sa pagkakaroon ng mga utang sa kaniyang pamilya, at umaasa sa
isang Albularyo sa isang ritwal upang magkapera, ngunit ang tumutulong pala sa kaniya
ang siyang nanloloko. Kaya sa dahas niya ito kinumpronta, at kinuha ang tapayan ng
Albularyo na may lamang isanlibong piso.

Mga Uri, Bahagi at mga Teknik sa Pagbuo ng Talumpati

• Bahagi ng Talumpati:

1. Introduksyon/Panimula –

- Inilalahad ang layunin ng talumpati, kaagapay na ang istratehiya uoang kunin ang
atensyon ng madla.
- Iba’t ibang pamamamaraan:

o Tanong
o Pabiro/Humor
o Paghahambing
o Pagbigkas ng isang sikat na pahayag

2. Katawan –

- Pinagsunod-sunod sa bahaging ito ang mga makabuluhang puntos o patotoo

3. Paninindigan –

- Pinatotohanan ng mananalumpati ang kaniyang sinabi sa bahagi ng katawan

- Datos at saliksik

4. Konklusyon –
 - Bahaging nagbubuod o naglalagom sa talumpati. (call-to-action)

o Mag-iwan ng tip/aral
o Balikan ang sinabi noong umpisa
o Buod
o Mag-iwan ng tanong

*Ang reaksyon ay ang tanging element upang maging epektibo ang pananalumpati (halo-halo.)

• Paraan:
1. Binasa
2. Sinaulo
3. Binalangkas

• Hakbang:
1. Pagpili ng paksa
2. Pagtitipon ng materyales (saliksik)
3. Pagbabalangkas ng mga ideya
4. Paglinang ng mga kaisipan
5. Burador

• Uri ng Talumpati:

1. Nagbibigay-aliw
2. Nagbibigay sigla
3. Nanghihikayat
4. Nagbibigay Galang
5. Nagbibigay Papuri
6. Nagbibigay Impormasyon
7. Nagbibigay Argumento

• Kasangkapan:

1. Tinig – nakatutulong sa pag-unawa.

*Magkaroon ng matinig na dynamiko (tono, bilis), tinig o kaya pagbibigay diin at

mapanghikayat na boses sa mahahalagang salita at mensahe.

*HUWAG maging SIRANG PLAKA

2. Tindig – maayos at iwasan ang tindig na para bang militar na naninigas ang
katawaan. Sikaping maging magaan, magmukhang kagalang-galang, at handing-
handa para manalumpati.

3. Galaw – kilos na may kaugnayan sa talumpati, damdamin, ideya. Mata, ekspresyon

ng mukha, galaw ng ulo at katawan.
 4. Kumpas ng kamay – pagbibigay diin, pagtutumbas ng ideya, biswal na
representasyon, ginagamit pantulong sa pananalita.

*Ilagay sa gilid ng katawan ang kamay, at hawakan sa harap.

• Katangian:

1. Kahandaan
2. Kaalaman
3. Kahusayan sa Pananalita

Kasaysaysan ng Pagsasaling Wika

• Unang Yugto – Panahon ng Kastila sa Pilipinas

- Kinakailangan isalin ang katolisismo at mga akdang panrelihiyon sa iba’t ibang

katutubong wika.

- Layunin nila ang pagpapalaganap ng relihiyon.

*1565 ang taon na tayo ay sinakop

- Bakit sila ang nagsasalin? Hindi tayo?

1. Mayroon na silang sistema ng edukasyon kaya mas madali.

2. Mas katanggap-tanggap sa mga katutubo na marinig ang mga prayle na gamit ang
wika.
3. Baka mamulat ang mga ‘indio’ sa totoong kalagayan ng bansa kapag tinuruang
mag-Kastila.

• Ikalawang Yugto – Panahon ng Amerika (binenta tayo ng mga Kastila)

- Layunin ay para sa edukasyon. (Hal. Pagdating ng mga Thomasites.)

- Mga akdang klasika ay isinalin sa ating wika

- Tinuruan tayo mag-Ingles (benevolent assimilation)

• Ikatlong Yugto – Patakarang Bilingwal (1974-1986)

- Lahat ng mga kagamitan ay isinalin sa Filipino

- Patakarang Ingles: Ingles & Filipino

 • Ikaapat na Yugto – Pagsasalin ng mga akda at di-Filipinong teksto

- Mas mayaman ang panitikan kapag isinalin ang mga katutubong wika sa Filipino.

- Tunay na ‘pambansa’

Kahulugan at mga Simulain ng Pagsasaling-wika

• “Ang pagsasaling wika ay muling paglalahad sa pinagsasalinang wika ng pinakamalapit na

katumba ang orihinal – ang mensaheng isinasaad ng wika, una’y batay sa kahulugan, at
ikalawa’y batay sa istilo.” (Eugene Nida 1959/1966)
• Ito ang paglipat sa pinagsasaling wika ng pinakamalapit na katumbas na diwa at estilong
nasa wikang isinasalin. – Santiago

• Mensahe o diwa ang isinasalin.

• Sa panahon ngayon, hindi nasisiyahan sa mensahe lamang, kaya pati na rin ang reaksyon
ng tagabasa sa orihinal na bersyon, ay kailangang maging kasingkatulad.

• Para kanino?

- Maaaring ang isang angkop na pagsasalin ay para lamang sa isang grupo ng tagabasa,
at hindi angkop para sa iba.

- Sa ganitong simulain, ang isang piyesa ng literature ay maaaring magkaroon ng iba’t

ibang “tamang salin.”

• Mga Simulain:

1. Bawat wika ay nakaugat sa kultura ng mga taong likas na gumagamit nito. Ang lahat
ng wika ay may sariling kakayahan bilang kasangkapan sa pagpapahayag ng
kulturang kinabubuoan nito.

Hal. Ang mga ekspresyon natin kapag nagagalit, nalulungkot, o natutuwa.

2. Bawat wika ay kanya-kanyang natatanging kakanyahan.

Hal. Mayaman ang Filipino sa paglalapi (ganda – maganda – magaganda –

napakaganda - ipinakikipagpagandahan)

Hal. Ayos ng pangungusap: Di-karaniwan/pormal (simuno – panaguri),

Karaniwan/di-pormal (panaguri – simuno)

3. Kailangang tanggapin ng pinag-uukulang pangkat ng gagamit nito, para mabuti ang

salin.
 4. Bigyan ng pagpapahalaga ang mga uri ng Filipino na kasalukuyang sinasalita ng
bayan:

o Maynila Filipino – gamit sa tunay na wikang pagsasalin Filipino, at

nangingibabaw mula sa tatlo dahil ito ay sumasalamin sa ating pangkaraniwang
pananalita. Nakaugat ito sa Tagalog.

o NSDB Filipino – isang Lupon sa Agham upang nakasalin ng mga salitang

agham sa Filipino, sa lahat ng antas ng karunungan.

Hal. Sipnayan (Mathematics), Agimatan (economics), Agsipakan

(engineering), Hapnayan (biology), Kapnayan (chemistry), Sugnayan
(physics), hignaging mangsahigmo (welding shop)

o U.P. Filipino – sentro sa wikang Filipino, at may sariling bersyon ng pagsasalin.

Hal. Madiskas (matalakay), iprinopos (iminungkahi), inaprubahan (pinagtibay)

5. Ang mga daglat, akronim, at mga pormula na unibersal ay hindi na kailangang

baguhin pa upang umayon sa baybay na katumbas sa Filipino.

Hal. PTA (sa halip na SGM mula sa Samahan ng mga Guro at Magulang), DepEd (sa
halip na KEKI mula sa Kagawaran ng Edukasyon, Kultura, at Isports), Cm (sa halip
na sm sa sentimetro), H20 (sa halip na Tu mula sa tubig)

Pamantayan ng Pagsasaling-wika

• Pagsasalin ng Prosa

- Mayroong tatlong problema:

1. Problema sa idyoma
2. Problema sa panghihiram
3. Problema sa balangkas/kayarian ng mga pangungusap

• Segmentasyon – Isang gawain para sa mga baguhan

- Hakbang 1: Paghahati ng mga pangungusap sa mga segment o “transalational units”

- Hakbang 2: Pagsasalin ng mga nabuong segment (hilaw pa ang pagsasalin)

- Hakbang 3: Pagsasaayos ng mga nasaling segment

o Iwasan ang paulit-ulit

o Pagdagdag, paglilipat, pagbawas, at pagpalit ay mga karaniwang proseso sa
hakabang na ito
 - Pagsasama-sama ng mga nasalin

o Dapat may coherence

o Tignan ang salitang paulit-ulit

- Iba pang hakbang sa pagsasalin:

o Basahin ng buo ang isasalin upang maunawaan ang konteksto

o Pakinisin ang pagsasalin
o Pagbasa ng malakas
o Rebisahin ang pagsasalin at ipa-edit sa iba.

Halimbawa:

Hakbang 1:
The legalization of marijuana has been a longtime controversy circulating the world. It has been a
subject of debate whether it brings more harm than good to people or the other way around.

1. The legalization of marijuana

2. has been a
3. longtime controversy
4. circulating the world.
5. It has been
6. a subject of debate
7. whether it brings
8. more harm than good to people
9. or the other way around.

Hakbang 2:

1. Ang legalisasyon ng marijuana

2. ay naging kontrobersyal na isyu,
3. na umiikot sa buong mundo.
4. Ito ay naging
5. paksa ng debate
6. kung nagdadala ba ito ng
7. kasamaan kaysa sa kabutihan sa tao
8. o kabaliktaran.

Hakbang 3:

1. Ang legalisasyon ng marijuana

2. ay isang kontrobersyal na usapin
3. sa buong mundo.
4. Ito ay pinagtatalunan,
5. kung ang epekto nito sa tao
6. ay mabuti o masama.

Hakbang 4:

The legalization of marijuana has been a longtime controversy circulating the world. It has been
a subject of debate whether it brings more harm than good to people or the other way around.
Ang legalisasyon ng marijuana ay isang kontrobersyal na usapin sa buong mundo. Ito ay
pinagtatalunan, kung ang epekto nito sa tao ay mabuti o masama.

Pagsasalin ng Tula

• Lahat ng tagapagsalin ay taksil sapagkat imposible ang ganap na pagsasalin ng mga tula. –
Finlay

• Mga Karaniwang Teknik:

- Pagpapakahulugan (Parapahrasing)

o Estilo A (Linya por Linya)

o Estilo B (Buong saknong)

• Batayang Kaalaman sa mga hamon ng pagsasalin ng tula:

1. Sukat – bilang ng mga pantig sa isang taludtod (wawaluhin, lalabindalawahin, lalabing-

animin, lalabing waluhin)

2. Tugma – kasingtunog ng mga huling pantig sa taludtod (aaaa, aabb, ababa, abba)

3. Tayutay at Idiyomatikong Ekspresyon – mga katagang hindi sinasabi ng literal

(umiiyak ang langit – raining)

Halimbawa:

Upon whose bosom snow has lain;

Who intimately lives with rain.
Poems are made by fools like me,
But only God can make a tree.

Ito ay nababalot tuwing taglamig,

ngunit nabubuhay sa luha ng langit.
Tula lamang ang aking maibibigay,
 Ngunit sa Diyos, ay isang punong buhay.

Pag-uuri-uri sa Tula at Elemento

• Dalawang Anyo:

1. Tradisyonal – sumusunod sa lumang pamamaraan ng pagsulat nagtataglay ng apat na

element: tugma, sukat, kaisipan, at talinhaga
2. Malayang Taludturan – walang sukat at tugma, ngunit mayroong kasipan at talinhaga

• Uri ng Tula:

1. Tulang Liriko – nagpapahayag ng iba’t ibang damdamin tulad ng kalungkutan at

kasiyahan (damdamin at emosyon)

Hal. Awit, Sonet, Oda, Elehiya, Dalit

2. Tulang pasalaysay – may mahahalagang pangyayari at nagtataglay ng mga tauhan,

tagpuan, at banghay (kuwento)

Hal. Epiko, Awit at Korido

3. Tulang Patnigan – tulang nangangatwiran, nanghihikayat , at nagbibigay-linaw sa

paksa (argumento)

Hal. Balagtasan, Karagatan, Duplo, Fliptop o Rap Battle

• Elemento:

- Tugma
- Sukat
- Paksa
- Talinhaga
- Imahen/Larawang Diwa
- Aliw-iw
- Tono
- Persona

Simbolismo sa Tula

• Nag-iiwan ng pagpapakahulugan

• Hindi dapat malayo ang pagpapakahulugan sa intensyon ng awtor

Halimbawa:
 1. Puti – kalinisan o pagiging puno
2. Pula – kaguluhan
3. Kalapati – kapayapaan
4. Ilaw – pag-asa
5. Tinik – sabagal o pagsubok

Good luck sa Filipino Periodic Test!

Sanggunian:

1. Garcia, F. et. al. (2019). Pintig ng Lahing Pilipino 9. (Ikalawang Edisyon). Quezon City,
Philippines. Sibs Publishing House.
2. PowerPoints