HALOR KA JINGROI JONG KA JINGBISHAR BNIAH HA KA KHASI LITERESHOR

Q: Ai ïa ka jingbatai jong phi halor ka jingroi jingsan jong ka jingbishar bniah ha

ka litereshor Khasi naduh u snem 1970 haduh 1990.

Q: Ai ïa ka jingbatai jong phi halor ka jingroi jingsan jong ka jingbishar bniah ha

ka litereshor Khasi naduh u snem 1980 haduh 2000.

Haba bishar ïa ka jingroi jong ka jingbishar bniah ha ka litereshor Khasi,

ngi shem ba u symbai jong ka jingbishar bniah u la sdang ban mih naduh ka
phew snem ba ar jong ka spah snem kaba arphew ha kaba ka la don ka jingai
jingkynthoh halor ka poitri lyngba ki kot khubor Khasi kiba la mih ha kito ki por.
U sib Charan Roy ha ka snem 1919 u la kren pyrshah halor ki kato katne ki
novel bad ki kot niam kiba um sngewtynnat. Ka “Jingaikhmat” jong u Edrenel
Chyne ha ka kot Ki poetry Khasi jong u Soso Tham, kaba la pynmih ha u snem
1925 ka la long kawei na u symbai ba kordor jong ka jingbishar bniah.

Haba it bniah ïa ka jingroi jingsan jong ka jingbishar bniah ngi shem ba ka

jingtrei ba kham sani ka dei lyngba u F.M.Pugh. Ha u snem 1970 une u rangbah
u la pynmih ïa ka jingbishar bniah halor ka poitri, kato katne halor ki bynta
jong ka drama bad novel lyngba ka kot kaba u la ai kyrteng Ka Prosodi bad ka
Rhetorik. Ha u snem 1976 pat ngi ïohi ba u H.W.Sten u la pynmih ïa ka kot Ka
Poitri U O.M.Wahlang ha kaba u la bishar ïa ki poim jong u O.M.Wahlang. Dei
ruh imat ïa kane ka kot ba u kam ba ka dei ka kot jingbishar bniah ba nyngkong
ha ka Khasi. Ha u snem 1979 pat u la pynmih ïa Ka Poitri u Primrose Gatphoh.
Ha u snem 1979 pat u la thoh pynbha ha ka dur jong ka jingbishar bniah ïa ka
kot Ki Sur Na Ka Duitara Ksiar ha ka sien shon kaba lai. Ha une u juh u snem, u
la pyndep sa ïa uwei pat u mot jong ka jingbishar bniah ha ka litereshor Khasi
da kaba u lapynmih ïa ka kot Ka Jingbishar Bniah.Ha kane ka kot u la batai ïa ka
jingmut jong ka jingbishar bniah, ka kamram u Kritk bad ki dur ba pher ba pher
jong ka jingbishar bniah. Ha kane ka kot u la tainia ruh halor ki Kritk naduh u
Plato haduh u Wordsworth bad naduh u Edrenel Chyne haduh u F.M. Pugh.

Ha une u juh hi u snem la wan mih sa uwei pat u nongthoh uba la lur ïa
kane ka lyngkha, kata u B.L.Swer, ha kaba u la pynmih ïa ka kot kaba kyrteng
Katto Kattne Shaphang Ka Sonnet. Ha kane ka kot ngi shem ba u la batai
shaphang ka thymmei jong ka sonnet, ka dur ka dar jong ka bad ka bynta jong
ka ha ka litereshor. Ha u snem 1980, ngi ïohi biang ïa ka jingtrei jong u
H.W.Sten ha kaba u la pynmih ïa ka kot Na Ka Hyndai Sha Ka Lawei ha kaba u
la bishar bniah ïa ki poitri jong u SoSo Tham ha ka kot jong u Ki Sngi Barim U
Hynñiew Trep.

Ha u snem 1981, la ïohi ïa ka jingthoh jong uwei pat u riewstad kata u

R.S.Lyngdoh ha kaba u la pynmih ïa ka kot U Sier Lapalang Ha Ki Nongthoh
Bapher. Da kane ka jingtrei u la pynnoh synñiang sha ka lyngkha jong ka
jingbishar bniah. Ha u snem 1981, u B.L.Swer u la pynmih biang sa kawei ka kot
kaba u la ai kyrteng Katto Katne Shaphang Ka Lyric. Da kane ka jingtrei u la ïoh
ïa ka jaka kaba kongsan ha ka lyngkha jong ka jingbishar bniah. U H.W.Sten um
shongthait, u lur bad u ïai lur ïa kane ka lyngkha, kumta ha u snem 1982 u la
pynmih ïa ka kot Shaphang Ka Novel. Kane ka long kawei na ki jingtrei ba sani
ha kaba ïadei bad ka novel. Ha u snem 1982 ngi ïohi ba u S.S.Majaw u la noh ïa
u synñiang ba nyngkong jong u ha kane ka lyngkha da kaba u la pynmih ïa ka
kot Ki Syrwet Jingshai. Ha kane ka kot u la bishar ïa ki poim jong u SoSo Tham
bad u V.G.Bareh nalor kiwei pat ki jingpule. Ha u snem 1984 pat ngi ïohi ba u
Laborious Nongrum u la pynmih ïa Ka Jingbishar Bniah Ia ka Literature Khasi
(1961-1970) . Ha une u juh u snem, u M.S.Kharsyntew u la pynmih ïa ka kot Ki
Khyndai Jylla haba u la bishar ïa ka poitri jong u H.W.Sten kaba u la ai kyrteng
Ka Burom Ba La Jah.

Ha u snem 1985 u H.W.Sten, B.L.Swer bad ka B.War ki la pynmih ïa ka

kot Ka Snap Jong Ka Jingbishar. U H.W. Sten u la thoh shaphang ki poitri kum
ka lyric, ka sonnet, ka ballad bad ka epic; u B.L.Swer u thoh halor ka drama bad
ka B.War ka ai ïa ki jingbatai halor ka fcton. Ha u snem 1988, la mih sa uwei
pat u nongthoh, kata u J.S.Shangpliang uba la pynnoh synñiang lem sha ka
lyngkha jong ka bishar bniah da kaba u la pynmih ïa ka kot Leslie Harding Pde
As A Novelist. Ha u snem 1989 pat, u Raijesh K.Lyngdoh u la pynmih ïa Ka
Jingpynshai Ia U Kynjri Ksiar, kaba long ka jingsynñiang sha ka thiar jong ka
bishar bniah. U S.S.Majaw u la pynmih sa kawei pat ka kot kaba long ka
jingsynñiang sha ka lyngkha jong ka jingbishar bniah da kaba u la pynmih sa
kawei ka kot, kaba u la ai kyrteng, U Nongtem Duitara Bad Ka Jingpynshai ha u
snem 1990. U H.W.Sten pat u la pynmih ïa ka kot Khasi Poetry Its Origin and
Development, kaba dei ka jingtrei jong u na ka bynta ka kyrdan Ph.D. Ha u
snem 1991, la pynmih ïa ka kot Na Kiwei Bad Na Lade Bad Ki Snap Ka Novel ba
la thoh da u H.W.Sten, J.S.Shangpliang bad ka D.Mawroh. U H.W.Sten bad u
J.S.Shangpliang ki la ngam sha ki thwei ka jingbishar bniah bad ki la tainia halor
kiei kiei kiba kordor ha kane ka kot. Ka D.Mawroh pat ka ai ïa ki jingthoh halor
“Ka ur Ka Dar Ki Novel Thymmai” bad “Ki Tyngshop-puron ha kip along ka
jngbiej”.

Ha u snem 1994 u B.L.Swer pat u la pynmih ïa ka kot Na Pneh Ka Rynsan.

Ha kane ka kot u la ai ki jingbatai ha kaba ïadei bad ka drama Khasi. U H.W.Sten
um shym la tyngkai la ka buit ka bor, ha u snem 1994 u la pynmih sa kawei ka
kot, kaba u la ai kyrteng, An Introdcton To Aristotle’s Poetcs. Kine ki kot kiba
u la pynmih kham hadien ki pyni ba u la nangkham san ha ka lyngkha jong ka
jingbishar bniah kum uwei na ki Kritk.

Ha u snem 1998, ngi ïohi ba la mih sa ki nongthoh kiba dei ki kynthei kiba
la noh synñiang sha ka lyngkha jong ka jingbishar bniah. Ka Streamlet Dkhar, ha
une u snem ka la pynmih ïa ka kot Ka Jingbishar Bniah Ia Ka Shang Khawiah Ki
Rang, kaba la long u synñiang ba kordor sha ka lyngkha jong ka jingbishar
bniah. Ha une u juh u snem, ka M.B.Jyrwa ka la pynmih ïa ka kot Halor ka
Burom Ba la Jah Bynta I. U I.War Pakma pat u la pynmih ïa ka kot, Ka Pyrshiaw
ha u snem 2000. Ha une u juh u snem, u S.S.Majaw u la pynmih ïa ka kot Ka
Kitab U Job kum ka Drama. Ha kane ka kot u la bishar ïa ki snap ka drama
kumba ki paw ha “Ka kitab u Job”. Ha u snem 2001, u S.S.Majaw u la pynmih
biang sa kawei ka kot kaba kyrteng Ki Sdad Jingtp ha kaba ki don ha ki ki esse
kiba donkam shibun. Ha u snem 2002, ngi la ïohi ba ka M.B.Jyrwa ka la pynmih
biang sa kawei ka kot, kaba la ai kyrteng Ki Nongrim Litereshor bad ka
jingbishar Bniah. Ha u snem 2004 pat, la mih sa uwei u nongthoh uba la trei
shitom ban lur ïa ka lyngkha jong ka jingbishar bniah, uta u dei u
D.R.L.Nonglait, uba la pynmih ïa ka kot jingbishar bniah, kaba u la ai kyrteng, Ka
Jingbishar Bniah ia ka Novel u F.S.Lyngdoh, Ka jingieit Ba Nylla. Ha u snem
2005, la mih sa ka kot Khasi Drama its Origin And Development, kaba dei ka
kot ba la thoh da u B.L.Swer. Ha une u juh u snem, u D.R.L. Nonglait u la
pynmih biang ïa ki kot jingbishar bniah, kawei ka dei kaba u la ai kyrteng
Literary Critcism and Bhasa Literature A Study With Reference to Khasi
Literature bad kawei pat ka dei Literary Critcism and Ficton in Khasi.

Haba phai dien ban peit ïa ka jingsan jong ka jingbishar bniah, ngi shem
ba ka lyngkha jong ka jingbishar bniah naduh u snem 1925 haduh 1969 ka la
long ka juk bym sei soh namar ba u symbai jong ka jingbishar bniah u la hap
tang ha ki rai eh bad ki lyngkha shrah. Ka daw ka long ba ki dang duna ki
nongtrei ha kane ka lyngkha. Ki lai phew snem ba hadien, kata naduh u snem
1970 haduh mynta ki la long ki snem ba don jingkyrmen ïa kane ka lyngkha.
Kaba sdang jong ka spah snem ba ar phew wei pat ka la nangai mynsiem shuh
shuh na ka bynta ban pynphuh pynphieng shuh shuh ïa kane ka lyngkha. Kumta
ngi ïohi ba ka jingbishar bniah ha ka litereshor Khasi ka long kaba donkam
khnang ba ka lyngkha jong ka thoh ka tar kan tyngshaiñ bad phyrnai.