PANEVROPSKI UNIVERZITET “APEIRON”

FAKULTET SPORTSKIH NAUKA

Brzina i metode treninga brzine

Profesor: dr Senad Bajrić Student: David Kaurin

SADRŽAJ:

UVOD.....................................................................................................................................................3
LATENTNO VRIJEME MOTORNE REAKCIJE.............................................................................................5
BRZINA POJEDINAČNOG POKRETA........................................................................................................7
BRZINA FREKVENTNIH POKRETA...........................................................................................................8
BRZINSKA BARIJERA...............................................................................................................................9
ODNOS BRZINE I SNAGE......................................................................................................................10
UPUTSTVA ZA RAD NA BRZINI.............................................................................................................11
ZAKLJUČAK...........................................................................................................................................14
LITERATURA.........................................................................................................................................15
 UVOD

Pod brzinom kao pojmom iz fizike, podrazumijeva se odnos između puta i

vremena potrebnog za njegovo prelaženje. Izražava se u mjernom jedinicom
metar u sekundi. (V=S/t)
Pod brzinom u antropomotoričkom smislu, podrazumijeva se sposobnost,
svojstvo ili osobina čovjeka da izvrši motoričku aktivnost u minimalnom
vremenu. Prema M. Gajić brzina je sposobnost reagovanja na neki signal ili
vršenje pokreta i jednostavnih kretanja za najkraće moguće vrijeme.
Kod brzine je koeficijent urođenosti 98%. Brzina je kao sposobnost dominantna
u mnogim sportovima npr ( Sprinterska trčanja, brzo klizanje, plivanje na 50-
100m i drugi). Međutim brzina je veoma bitan faktor i u drugim životnim i
radnim aktivnostima, kao i u sportskim. Brzina je višedimenzionalna motorička
sposobnost i postoje četiri oblika ispoljavanja brzine, a to su:
1. Latentno vrijeme motorne reakcije
2. Brzina pojedinačnog pokreta
3. Frekvencija pokreta
4. Sprinterska brzina
Brzina cjelokupnog kretanja ne zavisi samo od nivoa brzine, već i od drugih
faktora (snaga, izdržljivost, koordinacija).
 LATENTNO VRIJEME MOTORNE REAKCIJE

Posmatrajući latentno vrijeme motorne reakcije, utvrđeno je da njega čine tri

faktora:
1. Nervno vrijeme (senzorno vrijeme)
2. Premotorno vrijeme
3. Motorno vrijeme
Nervno vrijeme traje od djelovanja signala (zvučni, vidni ili taktilni) do prvih
znakova aktivnosti muskulature.
Premotorna faza obuhvata period od pojave bioelektričnih promjena u mišiću
do početka pokreta.
Motorna faza traje od početka do kraja pokreta.
Nervna i premotorna faza čine latentno vrijeme motorne reakcije, a motorna
faza je u stvari brzina pojedinačnog pokreta. Nervno mišićne reakcije mogu biti
proste i složene. Proste reakcije predstavljaju odgovor unaprijed poznatim
pokretom na unaprijed poznati signal. Proste reakcije pokazuju veoma veliki
prenos brzine.

BRZINA MOTORNE REAKCIJE

Vizuelna motorna reakcija Reakcija na zvučni signal
sportisti 0,15-0,20 s 0,05-0,07
nesportisti 0,20-0,35 s 0,17-0,27

Složene reakcije mogu biti: reakcije na pokretni predmet i reakcije izbora.

Reakcije na pokretni predmet najčešće se sreću u igrama loptom. Reakcije
izbora sastoji se u izboru motornog odgovora od niza mogućih, a u skladu sa
primjenom pokreta ili kretanja partnera ili okolnih uslova.
Vrhunski sportisti dostižu veoma veliku brzinu složene reakcije, skoro istu kao
kod proste reakcije. Latentno vrijeme motorne reakcije kao oblik ispoljavanja
brzine, uslovljeno je tipom nervnog sistema, osjetljivošću receptora, brzinom
protoka i prerade informacija. Treningom se veoma malo može uticati na
latentno vrijeme motorne reakcije, pa ne treba puno trošiti vrijeme na
poboljšanje iste.
 BRZINA POJEDINAČNOG POKRETA

Ova brzina zapaža se u mnogim sportovima, ali je veoma važna u karateu,

boksu, mačevanju, tenisu, kolektivnim sportskim igrama, sprinterskim
disciplinama u atletici, brzom klizanju i drugim. Determinante brzine
pojedinačnog pokreta su:
1. Uzrast
2. Pol
3. Nivo eksplozivne snage
4. Nivo gipkosti
5. Koordinacija ispoljena tehnikom kretanja
6. Koncentracija pažnje
7. Odnos brzih i sporih mišićnih vlakana
8. Dužina mišića
9. Pravac, odnosno ravan vršenja pokreta
Transfer brzine pojedinačnog pokreta ne mora da postoji, što znači da brzina
pokreta rukom ne mora da znači i odgovarajuću brzinu pokreta nogom. Brzina
pokreta na primjer rukom u sagitalnoj i frontalnoj ravni je različita, što govori o
tome da različiti mišići imaju različitu brzinu reakcije. Na osnovu ovoga može se
konstatovati da nema univerzalno brzih ljudi, nego da neko može biti veoma
brz u nekoj vrsti aktivnosti a u drugoj ne. Na povećanje brzine pojedinačnog
pokreta može se vježbanjem uticati u određenoj mjeri, prvenstveno na osnovu
povećanja snage, koordinacije i gipkosti.
 BRZINA FREKVENTNIH POKRETA

Pod brzinom se najčešće podrazumijeva njeno ispoljavanje u frekventnim

cikličnim kretanjima( sprintersko trčanje, plivanje na 50-100m, veslanje i
drugo). Brzina frekventnih kretanja se razlikuje na pojedinim sprinterskim
dionicama, tako da se ne radi o istim frekventnim kretanjima, nego donekle
različitim od koraka do koraka. Razvijanje frekventnih pokreta podrazumijeva
pokrete izvedene maksimalnom brzinom u toku 10-20 s.

Mogu se podijeliti na pokrete istih aplituda i pokrete različitih amplituda.

Pokreti istih amplituda su u vožnji bicikla, a različitih amplituda u atletskom
sprintu, plivanju, veslanju, itd.
Faktori od kojih zavise frekventni pokreti su:
1. Relativnost nervnog sistema
2. Snaga muskulature i uopšte snaga
3. Brzina mišićnih kontrakcija i dekontrakcija
4. Koordinacija pokreta
5. Brzina protoka informacija
6. Morfološke karakteristike
7. Automatizovanost kretanja
8. Tehnika pokreta i kretanja
9. Koncentracija pažnje
Najveći prirast frekventnih pokreta je između 8. i 12. godine života, a poslije
sve do 17. godine je usporeniji. Osobe ženskog pola tempo prirasta održavaju
ravnomjernije.
 BRZINSKA BARIJERA

Pod brzinskom barijerom podrazumijeva se stabilizacija brzine na određenom

nivou, odnosno zastoj u razvoju brzine kretanja, najčešće u sprintu, ali i u
bacačkim atletskim disciplinama. Uzroci stvaranja brzinske barijere su
višestruki ali najvažniji su: ponavljanje određenih vježbi u istom ritmu u odnosu
na prostor, brzinu i frekvenciju pokreta, nedovoljno savladana tehnika kretanja
i trening maksimalnim intenzitetom sa nedovoljnim odmorima. U razvijanju
brzine ne preporučuje se rana primjena brzinskog treninga, nego treba više
koristiti svestrani trening sa primjenom brzinsko-snažnih vježbi. Uočavanje i
otklanjanje brzinske barijere je zadatak trenera i nastavnika fizičke kulture, a
zatim slijede postupci razbijanja brzinske barijere i gašenje brzinske barijere.
Razbijanje brzinske barijere zasniva se na korišćenju olakšanih uslova rada
( trčanje niz kosu ravan, trčanje niz vjetar, trčanje sa ubrzavanjem, trčanje sa
liderom-hendikep trke i drugo). Primjena ovih sredstava treba da bude
ograničena. Povećanje eksplozivne snage, koordinacije i gipkosti, takođe mogu
dovesti do prevladavanja brzinske barijere.
Gašenje brzinske barijere polazi od činjenice da se prekidom treninga
zaboravljaju pojedini elementi kretanja. Ako se izostavljaju osnovne vježbe iz
treninga, postiže se zaboravljanje vremenskih elemenata kretanja, odnosno
dolazi do gašenja brzinske barijere. Izostavljanje osnovnih vježbi iz treninga u
jednom periodu, treba da bude supstituisano razvijanjem brzinsko-snažnih
svojstava, ali na modalitetima eksplozivne i brzinske snage sa uvažavanjem
specifičnosti određenog kretanja.
 ODNOS BRZINE I SNAGE

Iz fizike je poznat odnos: V= Ft/m

Koji govori da je brzina direktno proporcijalna sili mišića i vremenu trajanja
dejstva te sile, a obrnuto proporcijalna masi tijela.
Polazeći od ove osnove, u brzim kretanjima na samom početku, znatan je udio
mišićne snage da bi se savladao spoljašnji otpor (masa i inercija tijela).
Međutim prisustvo snage nije samo na početku trčanja, nego i u toku cijele
trke. Iz ovoga se zaključuje da je brzina zavisna od sile koju mišići ostvaruju
svojim kontrakcijama. Ovakva zavisnost je utvrđena samo kod korisnika ne i
kod sportista. Takođe je utvrđeno da eksplozivna snaga i reaktivnost najviše
utiču na brzinu.
Brzina zavisi od mnoštva elemenata, više ili manje značajnih. Vodeći elementi u
sistemu brzina su različiti od čovjeka do čovjeka. Da li će se i koliko pojedini
elementi moći mijenjati u cilju povećanja brzine, zavisi od toga da li su ti
elementi genetski određeni u većem stepenu ili se radi o elementima
podložnim spoljašnjim uticajima tj treningu.
 UPUTSTVA ZA RAD NA BRZINI

Prije nego što se započne vježbanje sa ciljem da se poboljša brzina kao

motorička sposobnost, treba se pridržavati sljedećih uputstava:
1. Provjeriti da učenik ili sportista nema povredu lokomotornog sistema
2. Obaviti zagrijavanje organizma na uobičajen način
3. Dodatno zagrijati segmente tijela koji će biti posebno opterećeni
vježbama
4. Provjeriti da li je učenik ili sportista spreman za rad maksimalnim
intenzitetom
Uvijek treba tražiti od izvođača izvođenje vježbi maksimalnim intenzitetom, ali
sa malim brojem ponavljanja i dovoljno dugim odmorima.

VJEŽBE ZA BRZINU

1. Skok iz čučnja – Zauzmite položaj za čučanj, odbacite se sopstvenom

težinom ka gore u skok sa ispruženim rukama, zatim se dočekajte opet u
čučanj i tako u krug.

2. Skokovi u stranu na jednoj nozi – Jedna noga je ispružena, a druga savijena

u kolenu ka unazad. Počnite sa lateralnim skokovima ulevo-udesno, kada
 završite sa skokovima na levoj, ponovite isti blok vežbi i na desnoj nozi.

3. „Burpiji“ u prevodu čučanj-sklek-skok – Iz čučnja, dočekajte se u muški

sklek, zatim iz skleka skočite u vis.

4. Planinarski iskoraci – Zauzima se položaj kao za muški sklek sa jednom

nogom savijenom u kolenu u nivou grudi. U kratkim trzajima menjate nogu
koja je savijena kao da trčite sve vreme u položaju za sklek sa oslonjenim
rukama na pod.

5. Iskorak sa skokom – Iskoračite, jedna noga je savijena u kolenu pod uglom

od 90 stepeni i na nju ste napred oslonjeni, dok je druga ispružena iza vas.
Mijenjate noge prilikom skoka u vis. Pazite da koleno prednje noge ne
prelazi zamišljenu liniju nožnih prstiju iste noge.
 ZAKLJUČAK

Iako veoma malo možemo uticati na brzinu treningom ne treba zanemariti

treniranje iste i drugih motoričkih sposobnosti koje su povezane sa brzinom jer
je brzina veoma važan faktor za sve sportove, a naravno i za život. Brzinu je
potrebno razvijati od malih nogu različitim metodama treninga, jer se inače
može dovesti do brzinske barijere i stagnacije već u ranim godinama.
 LITERATURA

ANTROPOMOTORIKA TEORIJA I METODIKA – ĐORĐE NIĆIN I VIDOSAV LOLIĆ

https://www.building-body.com/5-vjezbi-koje-povecavaju-brzinu-trcanju/