Eurocidad Tui Valença - Guia

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 45

EUROCIDADE TUI VALENÇA | VALENÇA TUI

Dúas cidades, tres linguas e dous pobos, unidos por un río, unha emoción e unha vontade
Duas cidades, três línguas e dois povos, unidos por um rio, uma emoção e uma vontade
ÍNDICE | ÍNDICE

(03)

(09)

(22)

(42)

(47)
Marco xeográfico | Marco Geográfico

Marco histórico | Marco Histórico

Rutas de arte e patrimonio | Rotas de Arte e Património

Camiño de Santiago | Caminhos de Santiago

Cultura popular | Cultura Popular


*
Marco
xeográfico
*
Marco
xeográfico
(54) Natureza da Eurocidade | Natureza da Eurocidade

(64) A Eurocidade | A Eurocidade Marco Marco


(69)

(72)
Axenda da Eurocidade | Agenda da Eurocidade

Mensaxe institucional | Mensagem Institucional Geográfico Geográfico


(75) Textos en castelán e inglés | Textos en Castelhano e Inglês

(85) Índice fotográfico | Índice Fotográfico


Porriño

RIBADELOURO

Gondomar
Entre o norte de Portugal e Galicia a Eurocidade marca o
PO411
centro neurálxico do noroeste peninsular. Boa accesibilidade
A55 Salceda
de Caselas por estrada e ferrocarril, facilitan a conexión con Portugal,
Galicia e a Meseta Española. A menos de 30 minutos dos
PO340 REBORDÁNS
Salvaterra
portos de Viana e Vigo e a menos de unha hora dos aeroportos
GUILLAREI de Miño
PAZOS
PARAMOS BALDRÁNS
CALDELAS
do Porto, Vigo e Santiago, a Eurocidade é unha praza, cada vez
MALVAS DE REIS PO404
i nh
o máis fixadora e potenciadora dos fluxos industriais, turísticos,
Rio M

TUI
sociais e humanos desta euro-rexión.
RANDUFE

E1 VERDOEJO
FRIESTAS Con 31 359 habitantes, distribuídos en 28 parroquias ou
GANFEI
PEXEGUEIRO N101 freguesías, con 169,14 habitantes por km2, distribuídos por
Monção
AREAS unha área de 185,4 km2, Valença e Tui son cidades históricas,
VALENÇA
GONDOMIL cheas de vida. Unidas por dúas pontes internacionais que
SANFINS

PO350
permiten unha continuidade física e a interrelación das redes
CRISTELO COVO urbanas das dúas cidades.
Tomiño

ARÃO
PO552 GANDRA BOIVÃO
Entre o Norte de Portugal e a Galiza a Eurocidade marca o
P1 centro neurálgico do Noroeste Peninsular. Boas acessibilidades

o

TAIÃO
Río M E1
rodoviárias e ferroviárias, fazem a ligação a Portugal, à Galiza
S. P. TORRE

e à Meseta Espanhola. A menos de 30 minutos dos portos de


N13
A3
CERDAL Viana e Vigo e a menos de uma hora dos aeroportos do Porto,
Vigo e Santiago, a Eurocidade é uma placa, cada vez mais
N201
fixadora e potenciadora dos fluxos industriais, turísticos,
Paredes
sociais e humanos desta euro-região.
Vilanova
de Coura
de Cerveira SILVA Com 31 359 habitantes, distribuídos por 28 freguesias ou
FONTOURA parroquias, com 169,14 habitantes por km2, distribuídos por
uma área de 185,4 km2, Valença e Tui são cidades históricas,
S. JULIÃO
cheias de vida. Unidas por duas pontes internacionais que
permitem uma continuidade física e interligação das malhas
urbanas das duas cidades.
N303

(05)
INDICADORES VALENÇA TUI EUROCIDADE

Área total (km2) 117,1 68,3 185,4


Área Total (km2)

Parroquias 16 12 28
Freguesias

Altitude máxima (m) 783 (S. Lorenço) 629 (Aloia) 783


Altitude Máxima (m)

Altitude mínima (m) 6 6 6


Altitude Mínima (m)

Densidade de poboación 121 (2011) 252,27 (2012) 169,14


Densidade Populacional

Poboación residente 14 129 (2011) 17 230 (2102) 31 359


População Residente

Taxa de natalidade (%) 7,3 (2007) 8,4 (2010)


Taxa de Natalidade (%)

Aloxamentos 8365 (2011) 7344 (2011)


Alojamentos

Empresas 1537 (2010) 1438 (2011)


Empresas

Salario medio mensual (euros) 824,8 (2009) 932,1 (2011)


Ganho médio mensal (euros)

Colectivos deportivos 25 31 56
Colectivos desportivos

(06) (07)
*
Marco
histórico
*
Marco
xeográfico
Marco Marco
Histórico Geográfico
O territorio da Eurocidade, pola localización xunto O território da Eurocidade, pela localização junto
ao río Miño e os seus vales fértiles proporcionou ao rio Minho e seus vales férteis proporcionou uma
asento á ocupación humana desde os primeiros ocupação humana desde os primórdios. O paleo-
tempos. O paleolítico, a cultura megalítica, a Idade lítico, a cultura megalítica, a Idade do Bronze e do
do Bronce, cos seus petroglifos, e do Ferro ou cultura Ferro apresentam de testemunhos em Valença e Tui.
castreña presentan de testemuños en Valença e Tui. A romanização, com a chegada do Cônsul
A romanización, coa chegada do Cónsul Décimo Décimo Júnio Bruto, em 137 a. C. marca o apare-
Junio Bruto, en 137 a. C. marca a aparición dunha cimento do castellum Tyde e de uma villa em Valença.
villa en Valença e do castellum Tyde e da mansio da Com os suevos, no séc. iv Tui afirma-se como uma
vía xix en Tui, configurado como un dos principais das capitais da Galiza, no reinado de Rekiamundo e
centros do Noroeste. começa a cristianização do território. São Epitacio,
Cos suevos, no século iv Tui afírmase como unha discípulo de Santiago surge como o primeiro bispo
das capitais da Galicia, no reinado de Rekiamundo, e de Tui. Entre 697 e 701 Tui reafirma o seu poder de
comeza a cristianización do territorio. San Epitacio, capital, com o rei Witiza.
discípulo de Santiago xorde como o primeiro bispo Em 844 os normandos arrasaram Tui e voltam
de Tui e a sede está documentada dende o ano 562. várias vezes, a última comandada em 1014 por
Entre 697 e 701 Tui reafirma o seu poder sendo Olaf Haraldsson. Além de saquearem, deixaram as
capital do reino con Witiza. marcas nas embarcações típicas do rio Minho.
En 844 os normandos arrasaron Tui e volven A invasão árabe de Almansor-Ao Allah em 997,
varias veces, a última comandada en 1014 por Olaf destroi o mosteiro de Ganfei e Tui.
Haraldsson. Alén de saquearen, deixaron a súa
As invasões fragilizaram o território e só em fins
pegada nas embarcacións típicas do río Miño.
do séc. xi é restaurada a sede episcopal de Tui e o seu
A invasión árabe de Almansor-Ao Allah en 997, poder sobre territórios que incluíam Valença e Tui.
destrui o mosteiro de Ganfei e Tui. As invasións
O nascimento de Portugal estabelece nova
desestructuran o territorio e só a finais do século xi é
dinâmica. Os dois monarcas tentam controlar este
restaurada a sede episcopal de Tui e o seu couto que
território e durante séculos este será o palco de
afirma o seu poder sobre territorios que incluían
sucessivos episódios bélicos.
Valença e Tui.
O rio Minho consolida-se, como fronteira entre
O nacemento de Portugal establece nova diná-
os reinos ibéricos, a mais antiga da Europa, que
mica. Os dous monarcas tentan controlar este terri-
não impede a vida entre as suas populações e que
torio e durante séculos será o escenario de sucesivos
a diocese Tudense, até o séc. xv, estende-se os seus
episodios bélicos. O río Miño consolídase como
domínios até ao rio Lima.
fronteira entre os reinos ibéricos, a máis antiga
da Europa, o que non impide a vida entre as súas
poboacións e que a diócese tudense, até o século xv,
estendese os seus dominios ata o río Limia.

(10) (11)
Dende 1121 Dona Teresa de Portugal e seu fillo Desde 1121 Dona Teresa de Portugal e seu filho
Afonso I tentaron ocupar Tui. Este monarca e o Afonso I tentaram ocupar Tui. Este monarca e o
castelán Alfonso VII asinan o 4 de xullo de 1137 a castelhano Alfonso VII assinam o 4 de julho de 1137
Paz de Tui, un dos precedentes da independencia de a Paz de Tui, um dos precedentes da independência
Portugal. Iníciase agora a construción da Catedral de Portugal. Inicia-se a construção da Catedral
tudense, que conta co primeiro exemplo de gótico Tudense e da torre defensiva.
peninsular na súa portada. Seguiram-se tentativas de invasão portuguesas.
Seguiron novas tentativas de invasión portu- As hostilidades levaram à criação da primeira
guesas. As hostilidades levaron a dotar a Tui de fortaleza de Tui em 1170 e em 1200 da de Valença.
muralla en 1170 cando Fernando II concédelle Construções que não impediram sucessivas
un foro á cidade e en 1200 érguese a fortaleza de ocupações.
Valença. Construcións que non impediron sucesivas O poder eclesiástico de Tui fraqueja com o
ocupacións. «Cisma do Ocidente» e a fundação da Colegiada
O poder eclesiástico de Tui fraquea co «Cisma de Santo Estevão de Valença, perdendo em 1444 o
do Occidente» e a fundación da Colexiata de Santo domínio definitivo sobre terras portuguesas.
Estevo de Valença, perdendo en 1444 o dominio Valença e Tui consolidam-se como urbes e
definitivo sobre terras portuguesas. centros económicos, com portos fluviais. As barcas
Valença e Tui consolídanse como urbes e centros de passagem, no Minho, começam a dinamizar a
económicos, cos seus portos fluviais. As barcas de vida comercial, cultural e social.
paso, no Miño, dinamizan a vida comercial, cultural A Eurocidade reafirma-se como uma importante
e social. via de ligação do Noroeste, ficando associada como o
A Eurocidade reafírmase como unha importante epicentro do Caminho Português para Santiago.
vía de conexión do Noroeste, ficando asociada como A monarquia portuguesa fortifica Valença e em
o epicentro do Camiño Portugués para Santiago. 1512 o rei D. Manuel concede-lhe novo foral.
Namentres a muralla tudense refórzase cunha Tui no séc. xvi reafirma-se como uma das capitais
falsa braga, a monarquía portuguesa fortifica do Reino da Galíza.
Valença e en 1512 o rei D. Manuel concédelle novo
Com Filipe II rei de Portugal em 1580, Valença
foral. Tui no século xvi reafírmase como unha das
e Tui ficam sobre uma união que perdura até
capitais do Reino da Galicia.
1640, data do início da «Guerra da Restauração»
Con Filipe II rei de Portugal en 1580, Valença portuguesa que termina em 1668. Tui e Valença
e Tui fican sobre unha unión que perdura até serão palco episódios bélicos e reforçam as defesas
1640, data do inicio da «Guerra da Restauración» militares. É nesta data que Valença ganha a a fortifi-
portuguesa que termina en 1668. Tui e Valença cação que perdura até aos nossos dias, um expoente
serán escenario de episodios bélicos e reforzan as mundial do modelo Vauban, candidato a Património
defensas militares. É nesta data que Valença ergue a de Interesse Cultural para a Humanidade junto da
fortificación que perdura ata os nosos días, un expo- unesco.
ñente mundial do modelo Vauban, demandante a
Patrimonio de Interese Cultural para a Humanidade
diante da unesco.

(12) (13)
A ocupación francesa en 1809, atinxiu as dúas A ocupação francesa em 1809, atingiu as duas
cidades. As reformas liberais do século xix represen- cidades. As reformas liberais do séc. xix representam
tan para Tui a supresión do señorío episcopal na para Tui a supressão do senhorio episcopal na
cidade, a desaparición de establecementos relixiosos cidade, o desaparecimento de estabelecimentos
e a perda da capitalidade provincial. religiosos e a perda da capitalidade provincial.
O século xix, coa chegada da vía férrea e a O séc. xix, com a chegada da via férrea e a cons-
construción da ponte internacional (o principal trução da ponte internacional (o principal símbolo
símbolo da unión entre Valença e Tui e entre Galicia da união entre Valença e Tui e entre a Galíza e
e Portugal) as cidades gañan novas dinámicas. As Portugal) as cidades ganham novas dinâmicas. As
urbes expándense para fóra das murallas, xorde a urbes expandem-se para fora das muralhas, surge
industria, os hoteis e novos comercios, asociada a a industria, os hoteis e vários comércios, associada
unha intensa vida cultural e social, aos teatros, ás a uma intensa vida cultural e social, aos teatros, às
alamedas, aos xardíns públicos. Tui é sede, en 1891, alamedas, aos jardins públicos e Tui é sede dos Jogos
dos Xogos Florais da Galicia, primeiro acto público Florais da Galíza, primeiro ato público integral-
integramente en galego. mente em galego.
Tui é a última cidade galega a caer nas mans Tui é a última cidade galega a cair nas mãos de
de Franco na Guerra Civil española. As ditaduras Franco na Guerra Civil espanhola. As ditaduras
ibéricas marcaron décadas de intenso control na ibéricas marcaram décadas de intenso controle
fronteira e propiciaron a aparición do contrabando, na fronteira e proporcionaram o aparecimento do
sobre todo do Trapiche. Valença perde a súa condi- contrabando, sobretudo do Trapiche. Valença perde
ción de fortaleza militar e se reinventa como praza a sua condição de Fortaleza militar e reinventa-se
comercial e Tui conserva a súa dinámica comercial como praça comercial.
e de servizos. A democracia, o reforço dos poderes autárquicos,
A democracia, o reforzo dos poderes municipais, a integração na Europa em 1986, a abertura das
a integración na Europa en 1986, a supresión das fronteiras 1995 abriram portas a uma maior aproxi-
fronteiras en 1995 abriron portas a unha maior mação institucional entre as cidades e à criação da
aproximación institucional entre as cidades e á Eurocidade.
creación da Eurocidade.

(14) (15)
(16) (17)
(19)
(20) (21)
*
Rutas de arte
e patrimonio
Cidades históricas marcadas pola Fortaleza de Valença e a súa rede urbana,
pola Catedral Fortaleza de Tui e o seu Conxunto Histórico a Eurocidade é
un manancial vivo de riquezas patrimoniais. Os mosteiros, as igrexas, os
castros, os dolmens, os gravados rupestres, complementan a oferta e son un
convite irresistible para coñecer e sentir a evolución dos pobos e da cultura
da rexión.
Cidades históricas marcadas pela Fortaleza de Valença e a sua malha urbana,
pela Catedral Fortaleza de Tui e o seu Conjunto Histórico a Eurocidade é
um manancial vivo de riquezas patrimoniais. Os mosteiros, as igrejas, os
castros, os dolmenes, as gravuras rupestres, complementam a oferta e são
um convite irressistivel para conhecer e sentir a evolução dos povos e da
cultura da região.

Rotas de Arte PONTE METÁLICA PONTE METÁLICA

e Património A ponte internacional ou ponte metálica é o


símbolo que expresa de xeito máis patente a unión
da Eurocidade, unha unión non tanto simbólica
Gustave Eiffel, «Eiffel y Cía.», finalmente resultou
gañadora a empresa belga «Braine-Le-Compte» cun
proxecto reformado e asinado en Lisboa por Eugene
A ponte internacional ou ponte metálica é o
símbolo que expresa de xeito mais patente a unión
da Eurocidade, unha unión non tanto simbólica
Gustave Eiffel, «Eiffel y Cía», finalmente resultou
gañadora a empresa belga «Braine-Le-Compte»
cun proxecto reformado e asinado en Lisboa por
senón que a propia ponte está integrada na trama Rolin e cuxo orzamento de adxudicación foi de 205 senón que a propia ponte está integrada na trama Eugene Rolin e cuxo orzamento de adxudicación foi
urbana de Tui e Valença. 766 000 reais. Deste total correspondíanlle a España urbana de Tui e Valença. de 205 766 000 reais. Deste total correspondíanlle
A necesidade da súa construcción é patente cando o pago de 104 168 010 reais e a Portugal o resto, 101 A necesidade da súa construcción é patente cando a España o pago de 104 168 010 reais e a Portugal o
se abren as liñas férreas Guillarei-Tui con Vigo e 591 000 reais. O proceso de construcción da ponte se abren as liñas férreas Guillarei-Tui con Vigo e resto, 101 591 000 reais. O proceso de construcción
de Porto a Valença, urxendo a conexión de ambas suscitou un enorme interese social como fica reflec- de Porto a Valença, urxendo a conexión de ambas da ponte suscitou un enorme interese social
liñas. O 31 de xullo de 1879 asínase en Madrid o tido no seguimento realizado pola prensa daquel liñas. O 31 de xullo de 1879 asínase en Madrid o como fica reflectido no seguimento realizado pola
acordo que encarga o proxecto de construcción da tempo, onde se acollen as expectativas dunha acordo que encarga o proxecto de construcción da prensa daquel tempo, onde se acollen as expecta-
ponte ao enxeñeiro español Pelayo Mancebo Agreda obra que estaba chamada a mudar a economía do ponte ao enxeñeiro español Pelayo Mancebo Agreda tivas dunha obra que estaba chamada a mudar a
(Calahorra, 1845–1912), autor de numerosas obras Noroeste peninsular. La Voz de Galicia daba a noticia (Calahorra, 1845–1912), autor de numerosas obras economía do Noroeste peninsular. La Voz de Galicia
públicas ao longo da península, e que opta pola que a ponte quedaría definitivamente rematada a públicas ao longo da Península, e que opta pola daba a noticia que a ponte quedaría definitivamente
estética do ferro para o deseño desta ponte. finais de 1884 e a descrebe deste xeito: estética do ferro para o deseño desta ponte. rematada a finais de 1884 e a descrebe deste xeito:

No mes de xuño de 1880 acórdase a construcción «Consta de cinco tramos de celosía. Os dous tramos No mes de xuño de 1880 acórdase a construcción «Consta de cinco tramos de celosía. Os dous tramos
dun forte cerca da ponte, para acoller unha guar- laterais miden unha luz de 61 metros, e os centrais 66 dun forte cerca da ponte, para acoller unha guar- laterais miden unha luz de 61 metros, e os centrais 66
nición de 200 soldados, que tería como principal metros entre os paramentos dos apoios. E se asenta sobre nición de 200 soldados, que tería como principal metros entre os paramentos dos apoios. E se asenta sobre
misión actuar rapidamente e volar a ponte, no caso catro pilas, dous estribos de 10 metros e dous viaductos misión actuar rapidamente e volar a ponte, no caso catro pilas, dous estribos de 10 metros e dous viaductos
de guerra con Portugal. laterais de 15 metros cada un sobre as avenidas de acceso de guerra con Portugal. laterais de 15 metros cada un sobre as avenidas de acceso
ó tablero interior destinado a estrada. A súa altura desde ó tablero interior destinado a estrada. A súa altura desde
En outubro de 1880 é realizada a puxa da obra, En outubro de 1880 é realizada a puxa da obra,
o taboleiro superior sobre o leito do río é de 23 metros en o taboleiro superior sobre o leito do río é de 23 metros en
na que participan oito empresas, entre as que se na que participan oito empresas, entre as que se
crecidas ordinarias, e a altura media das cimentacións é crecidas ordinarias, e a altura media das cimentacións é
atopaba a dirixida polo afamado enxeñeiro francés atopaba a dirixida polo afamado enxeñeiro francés
de 14 a 22 metros. de 14 a 22 metros.

(22) (23)
A parte metálica foi construída nos talleres belgas A parte metálica foi construída nos talleres belgas
da sociedade Braine-le-Compte. E en todas as pilas da sociedade Braine-le-Compte. E en todas as pilas
construíronse fornelos, como medida preventiva en casos construíronse forniños, como medida preventiva en casos
de guerra. de guerra.
Os estribos principais están formados na parte Os estribos principais están formados na parte
inferior por dúas pilastras e un arco de 4 metros, e na inferior por dúas pilastras e un arco de 4 metros, e na
superior por arcos elegantísimos. Rematan os estribos superior por arcos elegantísimos. Rematan os estribos
en cornisa de cantería modelada. A vía, pola súa parte, en cornisa de cantería modelada. A vía, pola súa parte,
está asentada sobre travesas de carballo, elevadas con está asentada sobre travesas de carballo, elevadas con
tirafondos». tirafondos».
Nas obras de construcción da Ponte «invertíronse Nas obras de construcción da Ponte «invertíronse
700 kg de chumbo e 1 540 365 kg de ferro. A sillería 700 kg de chumbo e 1 540 365 kg de ferro. A sillería
transportouse dende Lanhelas (Caminha-Portugal) e transportouse dende Lanhelas (Caminha-Portugal) e
procedía de 24 km de distancia, a mampostería é das procedía de 24 km de distancia, a mampostería é das
canteiras de Guillarei-Tui, o cal de fábricas de Portugal canteiras de Guillarei-Tui, o cal de fábricas de Portugal
e o cemento de Zumaya-Vizcaya. Todos estes materiais e o cemento de Zumaya-Vizcaya. Todos estes materiais
eran transportados en barcazas remolcadas por lanchas eran transportados en barcazas remolcadas por lanchas
de vapor. Unha destas foi construída en Oporto e o 10 de de vapor. Unha destas foi construída en Oporto e o 10 de
abril de 1882 era esperada en Caminha para transpor- abril de 1882 era esperada en Caminha para transpor-
tar ferro». tar ferro».
O acto de inauguración oficial tivo lugar o 25 O acto de inauguración oficial tivo lugar o 25
de marzo de 1886. Amañeceu un día de chuvia e de marzo de 1886. Amañeceu un día de chuvia e as
as locomotoras Alfonso XII e Valença trasladaron ás locomotoras «Alfonso XII» e «Valença» trasladaron
autoridades de ambos países ao centro da ponte, ás autoridade de ambos países ao centro da ponte, As estatísticas que recollen que é cruzado As estatísticas que recollen que é cruzado
onde tiveron lugar os actos protocolarios. Asistiron, onde tiveron lugar os actos protocolarios. Asistiron, diariamente por máis de cinco mil vehículos que diariamente por mais de cinco mil vehículos que
segundo os cronistas da época, ata vinte mil persoas. segundo os cronistas da época, ata vinte mil persoas. corresponden maioritariamete ao tráfico local pois corresponden maioritariamete ao tráfico local pois
Dende aquel momento esta ponte converteuse en Dende aquel momento esta ponte converteuse en a apertura da nova ponte, da autoestrada, asume a apertura da nova ponte, da autoestrada, asume
símbolo da unión entre Valença e Tui pero tamén símbolo da unión entre Valença e Tui pero tamén o gran volume do tráfico desta fronteira (máis de o gran volume do trafico desta fronteira (mais de
entre Galicia e o norte de Portugal. A ponte metálica entre Galicia e o Norte de Portugal. A ponte metálica vinte mil vehículos/día). vinte mil vehículos/día).
foi incorporada á vida dos cidadáns tudenses e foi incorporada á vida dos cidadáns tudenses e Moitos episodios da vida de Valença e Tui Moitos episodios da vida de Valença e Tui
valencianos e se integra de tal xeito na vida de valencianos e se integra de tal xeito na vida de teñen xirado arredor desta vella ponte metálica, teñen xirado arredor desta vella ponte metálica,
ambas cidades, que andando os anos, non haberá ambas cidades, que andando os anos, non haberá converténdose nun referente omnipresente na vida converténdose nun referente omnipresente na vida
unha discontinuidade no trazado urbano entre unha discontinuidade no trazado urbano entre local: o contrabando, coas trapicheiras e raianas local: o contrabando, coas traipcheiras e raianas
ambos extremos da ponte que fica así integrada ambos extremos da ponte que fica así integrada coas amplas saias ou «madranas», os axentes de coas amplas saias ou «madranas», os axentes de
como un elemento máis da vida común de ambas como un elemento máis da vida comun de ambas aduanas, as largas «colas» ou a «bicha» de vehículos aduanas, as largas «colas» ou «a bicha» de vehículos
cidades. cidades. esperando en control aduanero, etc. esperando en control aduanero, etc.

(24) (25)
(27)
FORTALEZA DE VALENÇA FORTALEZA DE VALENÇA

A Fortaleza de Valença abraza a medieval catedral de A Fortaleza de Valença abraça a medieval catedral
Tui, tendo o río Miño por testemuña das aventuras de Tui, tendo o Rio Minho por testemunha das
destas terras de fronteira. A fortaleza, con 5 km aventuras destas terras de fronteira. A fortaleza,
de perímetro amurallado, viu nacer os primeiros com 5 km de perímetro amuralhado, viu nascer os
muros no século xii, implantados nun promontorio primeiros muros no século xiii, implantados num
ocupado anteriormente por un castro e unha villa promontório ocupado anteriormente por um castro
romana. e uma villa romana.
A fortificación concluída nos séculos xvii–xviii, A fortificação concluída nos séculos xvii–xviii, é
é hoxe un dos expoñentes mundiais do modelo hoje um dos expoentes mundiais do modelo Vauban
Vauban e agarda a súa declaración como Patrimonio e aguarda a classificação de Património de Interesse
de Interese Cultural para a Humanidade. Cultural para a Humanidade.
Monumento Nacional, ofrece un dos maiores e Monumento Nacional, oferece um dos maiores e
máis ben conservados cascos históricos da Europa, mais bem conservados cascos históricos da Europa,
do seu xénero, onde destacan doce baluartes e catro do género, de onde se destacam doze baluartes e
revelins. quatro revelins.
No seu interior salientan: No seu interior destacam-se:
· Igrexa de Santa María dos Anxos: templo · Igreja de Santa Maria dos Anjos: templo
románico, do século xiii; românico, do século xiii;
· Igrexa da Colexiada de San Estevo: do século · Igreja da Colegiada de Santo Estêvão: do século
xiii, templo románico, con reconstrución neoclásica xiii, templo românico, com reconstrução neoclássica
e que foi sede da antiga Colexiada de Valença e e que foi sede da antiga Colegiada de Valença e
Bispado de Ceuta. No interior destaca a cadeira Bispado de Ceuta. No interior destaca-se a cadeira
episcopal gótico-mudéxar do século xv; episcopal gótico-mudéjar, do século xv;
· Capela Militar do Bo Xesús: do século xvii, de · Capela Militar do Bom Jesus: do século xvii, de
arquitectura barroca e neoclásica; arquitetura barroca e neoclássica;
· Capela do Señor do Encontro: do século xvii, de · Capela do Senhor do Encontro: do século xviii,
arquitectura barroca; de arquitetura barroca;
· Capela da Misericordia: do século xvi, de · Capela da Misericórdia: do século xvi, de
arquitectura barroca e neoclásica. No interior, a arquitetura barroca e neoclássica. No interior, a
escultura do «Señor Morto», da autoría do Mestre escultura do «Senhor Morto», da autoria do Mestre
Teixeira Lopes; Teixeira Lopes;
· Polvoreira do Açougue: do século xviii, almacén · Paiol do Açougue: do século xviii, armazém
militar rectangular, rodeado por un alto muro con militar retangular, envolvido por muro alto com
portal entre pilastras; portal entre pilastra;
· Polvoreira de Marte: do século xviii, almacén · Paiol de Marte: do século xviii, armazém militar
militar de dúas salas rectangulares; de duas salas retangulares;

(28)
· Portas da Coroada: do século xvii, mandadas construír
polo rei D. Pedro II, son a principal entrada na fortifica-
ción;
· Marco miliario romano: iip, do século i d. C.; marca
as 42 millas de distancia de Braga a Tui e foi mandado
construír polo emperador Claudio; serviu tamén de
pelourinho ou rollo;
· Cortinas de S. Francisco: sala de armas da fortaleza,
ao nacente, xunto aos baluartes de S. Francisco e do Faro;
· Palacio do Gobernador Militar: albergou, tamén, a
aula real de artillería de Valença;
· Antiga Domus Municipalis: do século xiv, destacan os
abovedamentos, en tixolo burro, e as súas arcadas;
· Fonte da Vila: fonte Roqueira, do século xv, medieval,
no lado poñente da fortaleza;
· Estatua de S. Teotónio: na Coroada, fronte á Capela
Militar do Bo Xesús, homenaxea ao primeiro santo
portugués natural de Valença.

· Portas da Coroada: do século xvii, mandadas construir


pelo rei D. Pedro II, são a principal entrada na fortificação:
· Marco Miliário Romano: iip, do século i d. C.; marca
as 42 milhas de distância de Braga a Tui e foi mandado
construir pelo Imperador Cláudio; serviu também de
pelourinho;
· Cortinas de S. Francisco: sala de armas da fortaleza, a
nascente, junto aos baluartes de S. Francisco e do Faro;
· Palácio do Governador Militar: albergou, também, a
aula real de artilharia de Valença;
· Antiga Domus Municipalis: do século xiv, destacam-se
as abóbadas, em tijolo burro, e as suas arcadas;
· Fonte da Vila: fonte Roqueira, do século xv, medieval,
no lado poente da fortaleza;
· Estátua de S. Teotónio: na coroada, em frente à
Capela Militar do Bom Jesus, homenageia o primeiro
santo português natural de Valença.

(30) (31)
CATEDRAL DE SANTA MARÍA DE TUI CATEDRAL DE SANTA MARÍA DE TUI

Situada no centro do conxunto histórico resalta Situada no centro do conxunto histórico resalta
polo seu carácter fortificado. Máximo expoñente polo seu carácter fortificado. Máximo expoñente
da riqueza artística de Tui foi iniciada no século xii, da riqueza artística de Tui foi iniciada no século xii,
posiblemente sobre as ruínas dun templo anterior. posiblemente sobre as ruínas dun templo anterior.
Se edifica en estilo románico a súa planta, a súa Se edifica en estilo románico a súa planta, a súa
ábsida (transformada logo no século xv), os muros ábsida (transformada logo no século xv), os muros
exteriores, a portada norte e a magnífica icono- exteriores, a portada norte e a magnífica icono-
gráfica dos seus capiteis con temas zoomórficos e gráfica dos seus capiteis con temas zoomórficos e
florais. Característica peculiar, que só atopamos na florais. Característica peculiar, que só atopamos na
catedral de Santiago, é o amplo transepto, con tres catedral de Santiago, é o amplo transepto, con tres
naves. O estilo do traballo na sede tudense espállase naves. O estilo do traballo na sede tudense espállase
por toda a diocese, con exemplos sobranceiros a por toda a diocese, con exemplos sobranceiros a
ambos lados do Miño, por exemplo na igrexa de ambos lados do Minho, por exemplo na igrexa de
Sanfins ou Ganfei en Valença. Sanfins ou Ganfei en Valença.
As obras se reanudan arredor de 1170. A un As obras se reanudan arredor de 1170. A un
gótico nacente corresponde a culminación da nave gótico nacente corresponde a culminación da nave
central —cunha maior altura—, a transformación central — cunha maior altura — , a transformación
da tribuna en triforio coa súa galería, a cubrición da tribuna en triforio coa súa galería, a cubrición
das naves laterais con bóveda de crucería e, salienta das naves laterais con bóveda de crucería e, salienta
especialmente, a fachada principal, primeira deste especialmente, a fachada principal, primeira deste
estilo realizada na Península Ibérica, posiblemente estilo realizada na Península Ibérica, posiblemente
por un grupo procedente de Francia; no seu tímpano por un grupo procedente de Francia; no seu tímpano
están representadas diversas escenas relacionadas co están representadas diversas escenas relacionadas co
Nacemento de Cristo en dous rexistros. Flanquean Nacemento de Cristo en dous rexistros. Flanquean
esta portada un grupo de columnas cos persoeiros esta portada un grupo de columnas cos persoeiros
de tradición bíblica; de esquerda a dereita: Moisés, de tradición bíblica; de esquerda a dereita: Moisés,
Isaías, San Pedro e San Xoán Bautista, no outro lado, Isaías, San Pedro e San Xoán Bautista, no outro lado,
Daniel, Xeremías, e Salomón coa raíña de Saba, que Daniel, Xeremías, e Salomón coa raíña de Saba, que
a tradición tudense identifica con Fernando II e a a tradición tudense identifica con Fernando II e a
súa muller dona Urraca. súa muller dona Urraca.
Esta superposición de estilos e estructuras Esta superposición de estilos e estructuras
provoca problemas de estabilidade da Catedral, que provoca problemas de estabilidade da Catedral, que
obriga á colocación de codais ou tirantes dende o obriga á colocación de codais ou tirantes dende o
século xv na nave central, que altera na perspectiva século XV na nave central, que altera na perspectiva
e visión do templo. e visión do templo.

(32) (33)
No seu interior podemos contemplar numerosos No seu interior podemos contemplar numerosos
elementos decorativos de diversas épocas e estilos elementos decorativos de diversas épocas e estilos
artísticos. Destaca o retablo da Expectación, unha artísticos. Destaca o retablo da Expectación, unha
obra do escultor de Redondela Antonio del Villar obra do escultor de Redondela Antonio del Villar
no ano 1722 namentres que o estofado é obra dos no ano 1722 namentres que o estofado é obra dos
irmáns Fagundes de Braga realizada en 1728. irmáns Fagundes de Braga realizada en 1728.
A capela das reliquias ou de San Telmo, posúe A capela das reliquias ou de San Telmo, posúe
dous tramos; o primeiro realizado polo bispo Diego dos tramos; o primeiro realizado polo bispo Diego
de Torquemada no século xvi e onde se sitúa o seu de Torquemada no século xvi e onde se sitúa o seu
sartego, e o segundo, obra do xviii, cunha cúpula sartego, e o segundo, obra do xviii, cunha cúpula
sobre pechinas. Preside a capela o singular altar sobre pechinas. Preside a Capela o singular altar
relicario realizado en 1735 por Francisco Castro, relicario realizado en 1735 por Francisco Castro,
con moitas das reliquias depositadas en artísticos con moitas das reliquias depositadas en artísticos
relicarios obra de ourives tudenses, nalgúns casos de relicarios obra de ourives tudenses, nalgúns casos de
ascendencia xudía. ascendencia xudía..
Na capela maior, reformada no xvi alterando Na capela maior, reformada no xvi alterando
o seu aspecto románico orixinal, está situado, o seu aspecto románico orixinal, está situado,
actualmente, o coro realizado en 1699 por Francisco actualmente, o coro realizado en 1699 por Francisco
Castro Canseco, con escenas da vida de San Telmo Castro Canseco, con escenas da vida de San Telmo
e de Nosa Señora así como diversos santos de devo- e de Nosa Señora asi como diversos santos de devo-
ción na diócese. A cadeira episcopal corresponde ao ción na diocese. A cadeira episcopal corresponde ao
cadeirado da Sala Capitular realizada por Domingo cadeirado da Sala Capitular realizada por Domingo
Rodríguez de Pazos en 1712. Rodríguez de Pazos en 1712.
Unha peza singular do mobiliario litúrxico Unha peza singular do mobiliario litúrxico
barroco é o Monumento de Xoves Santo, desmon- barroco é o Monumento de Xoves Santo, desmon-
table e hoxe na nave do Evanxeo. Na sancristía, table e hoxe na nave do Evanxeo. Na sancristía,
unha magnífica caxonería obra tamén do mestre unha magnífica caxoneria obra tamén do mestre
Domingo Rodríguez de Pazos no ano 1712, onde Domingo Rodríguez de Pazos no ano 1712, onde
figura tallada a representación, curiosa, dun «indio figura tallada a representación, curiosa, dun «indio
gaiteiro». gaiteiro».
No Museo Catedralicio destacan o copón de coco No Museo Catedralicio destacan o copón de coco
do xv e a talla da Virxe, coñecida como «A patrona», del xv e a talla da Virxe, coñecida como «A patrona»,
datada no século xiv, a custodia procesional e un datada no século xiv, a custodia procesional e un
fragmento do primitivo retablo maior de pedra fragmento do primitivo retablo maior de pedra
caliza de 1520. caliza de 1520.
O claustro é o único gótico conservado nas cate- O claustro é o único gótico conservado nas cate-
drais galegas. Destacar a paisaxe que se contempla drais galegas. Destacar a paisaxe que se contempla
dende o torreón dos Soutomaior e a primitiva Sala dende o torreón dos Soutomaior e a primitiva Sala
Capitular románica do século xii. Capitular románica do século xii.

(35)
PATRIMONIO CULTURAL PATRIMÓNIO EDIFICADO
DA EUROCIDADE DA EUROCIDADE

Conxunto histórico de Tui Conxunto histórico de Tui


Declarado conxunto histórico, é un singular Declarado conxunto histórico, é un singular
exemplo de urbe medieval, con numerosas vivendas exemplo de urbe medieval, con numerosas vivendas
blasonadas ou con arcos conopiales dos séculos xv e blasonadas ou con arcos conopiales dos séculos xv e
xvi. É o segundo conxunto monumental de Galicia xvi. É o segundo conxunto monumental de Galicia
en extensión. en extensión.

Murallas tudenses Murallas tudenses


Conserva a cidade restos dos dous recintos amura- Conserva a cidade restos dos dous recintos amura-
llados. Do medieval (séculos xii e xiii) consérvase llados. Do medieval (séculos xii e xiii) consérvase
«A Porta da Pía» e diversos lenzos cos seus torreóns. «A Porta da Pía» e diversos lenzos cos seus torreóns.
Cando as guerras con Portugal, edifícase un novo Cando as guerras con Portugal, edifícase un novo
sistema amurallado, máis amplo con varios baluar- sistema amurallado, máis amplo con varios baluar-
tes aínda en pé. tes aínda en pé.

Igrexa de San Francisco Igrexa de San Francisco


Propia do convento franciscano, cun destacado reta- Propia do convento franciscano, cun destacado reta-
blo barroco de inicios do xviii. O antigo convento é, blo barroco de inicios do xviii. O antigo convento é,
na actualidade, o Seminario Diocesano desde 1850. na actualidade, o Seminario Diocesano desde 1850.

Igrexa de San Domingos Igrexa de San Domingos


Exemplo do gótico con dous magníficos retablos Exemplo do gótico con dous magníficos retablos
barrocos: o maior de Antonio del Villar e, no barrocos: o maior de Antonio del Villar e, no
cruceiro sur, o retablo da Virxe do Rosario cunha cruceiro sur, o retablo da Virxe do Rosario cunha
curiosa representación da batalla de Lepanto. Foi o curiosa representación da batalla de Lepanto. Foi o
panteón da nobreza tudense. panteón da nobreza tudense.

Capela de San Telmo Capela de San Telmo


Exemplar único do barroco portugués en Galicia, Exemplar único do barroco portugués en Galicia,
edificada sobre a casa onde morreu este santo domi- edificada sobre a casa onde morreu este santo domi-
nico no século xiii. Destaca a súa planta circular, a nico no século xiii. Destaca a súa planta circular, a
súa cúpula gallonada ou os frescos de principios do súa cúpula gallonada ou os frescos de principios do
xix. xix.

(36)
Convento das Clarisas Convento das Clarisas
Sobre os antigos pazos episcopais da Oliveira Sobre os antigos pazos episcopais da Oliveira
érguese entre o xvii e xviii o actual convento. érguese entre o xvii e xviii o actual convento.
A igrexa, de finais do xvii, deseñada polo arqui- A igrexa, de finais do xvii, deseñada polo arqui-
tecto Domingo de Andrade, autor da fachada do tecto Domingo de Andrade, autor da fachada do
Obradoiro compostelán. Estas monxas clarisas ou Obradoiro compostelán. Estas monxas clarisas ou
«encerradas» elaboran uns deliciosos peixiños de «encerradas» elaboran uns deliciosos peixiños de
améndoa. améndoa.

Igrexa de San Bartolomeu de Rebordáns Igrexa de San Bartolomeu de Rebordáns


Levantada sobre precedentes romanos e suevos data Levantada sobre precedentes romanos e suevos data
do século xi, coa súa planta basilical, os seus capiteis do século xi, coa súa planta basilical, os seus capiteis
de rudo primitivismo en capela maior magníficas de rudo primitivismo en capela maior magníficas
pinturas murais do século xvi. Foi sede episcopal pinturas murais do século xvi. Foi sede episcopal
nos primeiros tempos medievais. nos primeiros tempos medievais.

Presenza xudía Presenza xudía


Tui contou cunha dinámica poboación xudía que Tui contou cunha dinámica poboación xudía que
dispuña de sinagoga, cemiterio, a única carnicería dispuña de sinagoga, cemiterio, a única carnicería
xudía documentada en Galicia. Tras a súa expulsión xudía documentada en Galicia. Tras a súa expulsión
mantense a presenza de conservos como o testemu- mantense a presenza de conservos como o testemu-
ñan os «sambenitos» únicos en España conservados ñan os «sambenitos» únicos en España conservados
no Museo Diocesano e a figura singular do médico no Museo Diocesano e a figura singular do médico
e filósofo do século xvi, Francisco Sánchez «o e filósofo do século xvi, Francisco Sánchez «o
Escéptico». Escéptico».

San Miguel de Pexegueiro San Miguel de Pexegueiro


Igrexa románica. Igrexa románica.

Mosteiro de Mosteiró Mosteiro de Mosteiró


Templo románico, en Cerdal. Templo românico, em Cerdal.

Mosteiro de Ganfei Mosteiro de Ganfei


Inmoble de Interese Público, con orixe románica, Imóvel de Interesse Público, com origem românica,
sufriu alteraciones no século xviii, en Ganfei. sofreu alterações no séc. xviii, em Ganfei.

(39)
Mosteiro de Sanfins
Monumento Nacional, templo románico, en
Sanfins.

Portal da Quinta do Crasto


Inmoble de Interese Público, portón monumental,
do século xviii, na freguesía de Friestas.

Ponte da Pedreira
Inmoble de Interese Público, ponte de orixe romana,
na freguesía de Cerdal.

Pelourinho de Telheira
Inmoble de Interese Público, na freguesía de Ver-
doejo.

Capela de San Teotónio


En Tardinhade, Ganfei. Lugar de culto do primeiro
santo portugués.

Mosteiro de Sanfins
Monumento Nacional, templo românico, em
Sanfins.

Portal da Quinta do Crasto


Imóvel de Interesse Público, portão de grandes
dimensões, do séc. xviii, na freguesia de Friestas.

Ponte da Pedreira
Imóvel de Interesse Público, ponte de origem
romana, na freguesia de Cerdal.

Pelourinho de Telheira
Imóvel de Interesse Público, na freguesia de Ver-
doejo.

Capela de São Teotónio


En Tardinhade, Ganfei. Culto do primeiro santo
portugués.
*
Camiño de
Santiago
O Camiño de Santiago é unha das marcas da iden-
tidade da Eurocidade. As rutas de peregrinación do
Norte de Portugal confluían sempre en Valença. Nas
terras de Valença numerosos testemuños documen-
tan a tradición xacobea: en Fontoura o Senhor dos
Caminhos e o Cruceiro Setecentista co caxado e a
vieira, en Cerdal a ponte romano-medieval, en Arão
o lugar de Albergaria e en Valença a Fortaleza, a
Pedra Xacobea do Cais e a Ponte Metálica Internacio-
nal, son marcas da historia e da simboloxía xacobea,
asociadas a moitas lendas como a da Rainha Santa
Isabel e da Fonte Santa.
O Camiño de Santiago é unha das marcas da iden-
tidade da Eurociade. As rutas de peregrinación do
Norte de Portugal confluían sempre en Valença. Nas
terras de Valença numerosos testemuños documen-
tan a tradición xacobea: en Fontoura o Senhor dos
Caminhos e o Cruceiro Setecentista co caxado e a
vieira, en Cerdal a ponte romano/medieval, en Arão
o lugar de Albergaria e e en Valença a Fortaleza, a
Pedra Xacobea do Cais e a Ponte Metálica Internacio-
nal, son marcas da historia e da simboloxía xacobea,
asociadas a moitas lendas como a da Rainha Santa
Isabel e da Fonte Santa.

Caminhos de Os peregrinos cruzaban o río Miño por medio


das barcas de pasaxe existentes para encamiñarse á
Catedral de Tui. A vía de peregrinación era o camiño
Os peregrinos cruzaban o río Miño por medio
das barcas de pasaxe existentes para encamiñarse á
Catedral de Tui. A vía de peregrinación era o camiño

Santiago
ou verea real que, herdeiro da vía xix de época ou verea real que, herdeiro da vía xix de época
romana, encaraba cara o Val da Louriña, pasando romana, encaraba cara o Val da Louriña, pasando
pola Capela de Nosa Señora do Camiño, en Rebor- pola Capela de Nosa Señora do Camiño, en Rebor-
dáns e logo en Ribadelouro cruzaban o regato San dáns e logo en Ribadelouro cruzaban o regato San
Simón na «Ponte das Febres» e de seguido a Ponte da Simón na «Ponte das Febres» e de seguido a Ponte da
Madalena entrando xa nas Gándaras de Budiño. Madalena entrando xa nas Gándaras de Budiño.
A catedral conserva un culto inmemorial ao A Catedral conserva un culto inmemorial ao
Apóstolo Santiago como testemuña o retablo Apóstolo Santiago como testemuña o retablo
existente, mesmo a tradición sinala que o primeiro existente, mesmo a tradición sinala que o primeiro
bispo tudense, San Epitacio, foi o seu discípulo bispo tudense, San Epitacio, foi o seu discípulo
morrendo tamén martirizado. A catedral acollía morrendo tamén martirizado. A Catedral acollía
aos peregrinos no seu triforio e estaba dotada dun aos peregrinos no seu triforio e estaba dotada dun
«Maior Turibulus» ou botafumeiro, do que conserva- «Maior Turibulus» ou botafumeiro, do que conserva-
mos no cruceiro as ménsulas decoradas con atlantes mos no cruceiro as ménsulas decoradas con atlantes
policromados. policromados.
En Tui se contaba con ata tres hospitais que aco- En Tui se contaba con ata tres hospitais que aco-
llían aos peregrinos. O primitivo hospital tudense llían aos peregrinos. O primitivo Hospital tudense
foi fundado en 1181 xunto á catedral, modificado no foi fundado en 1181 xunto á Catedral, modificado
século xvi e finalmente reedificado polo bispo Juan no século xvi e finalmente reedificado polo bispo
Manuel Rodríguez Castañón, en 1756. Na actuali- Juan Manuel Rodríguez Castañón, en 1756. Na
dade acolle o Museo da diócese de Tui-Vigo. actualidade acolle o Museo da diócese de Tui-Vigo.

(42) (43)
Ademais estaba o hospital de San Xián dos Gafos, Ademais estaba o hospital de San Xián dos Gafos,
situado no arrabalde do Rollo, e o de Santa María de situado no arrabalde do Rollo, e o de Santa Maria de
Bongoi ubicado na parroquia de Rebordáns. Bongoi ubicado na parroquia de Rebordáns.
Neste camiño portugués hai documentados Neste camiño portugués hai documentados
peregrinos dende época moi temperá. Posiblemente peregrinos dende época moi temperá. Posiblemente
o «primeiro» peregrino con nome propio foi D. o «primeiro» peregrino con nome propio foi D.
Hugo, bispo de Porto, morto en 1156. Seguen Afonso Hugo, bispo de Porto, morto en 1156. Seguen Afonso
II (1220), tal vez Sancho II (1244) e Santa Isabel, a II (1220), tal vez Sancho II (1244) e Santa Isabel, a
«Rainha Santa» que tras enviuvar de D. Dinís o fixo «rainha santa» que trás enviuvar de Don Dinís o
en dúas ocasións. En 1502 percorre este roteiro o rei fixo en dúas ocasións. En 1502 percorre este roteiro
D. Manuel, o Venturoso. o rei D. Manuel, o Venturoso.
Pero tamén moitos peregrinos europeos toman Pero tamén moitos peregrinos europeos toman
este camiño, ben na ida ou na volta a Compostela: o este camiño, ben na ida ou na volta a Compostela: o
barón bohemio León de Rosmithal (1466), Nicolás barón bohemio León de Rosmithal (1466), Nicolás
de Pielovo, de Silesia (1484), o médico de Nurem- de Pielovo, de Silesia (1484), o médico de Nurem-
berg, Jerônimo Münzer (1494), Giovani Battista Con- berg, Jerônimo Münzer (1494), Giovani Battista Con-
falonieri (1594), nuncio en Lisboa, que deixou un falonieri (1594), nuncio en Lisboa, que deixou un
minucioso relato do seu percorrido, ou Cosme III de minucioso relato do seu percorrido, ou Cosme III de
Médicis (1699) e tantos outros peregrinos anónimos Médicis (1699) e tantos outros peregrinos anónimos
de múltiples procedencias. de múltiples procedencias
Na actualidade os albergues de peregrinos «São Na actualidade os albergues de peregrinos «São
Teotónio» de Valença e do Xacobeo en Tui acollen, Teotónio» de Valença e do Xacobeo en Tui acollen,
xunto a unha ampla oferta de establecementos xunto a unha ampla oferta de establecementos pri-
privados, aos cada vez máis numerosos peregrinos vados, aos cada vez mais numerosos peregrinos que
que percorren este camiño portugués de peregrina- percorren este camiño portugués de peregrinación
ción a Compostela. a Compostela.

(45)
*
Cultura
popular
Cultura
Popular

(46)
Dúas cidades, dous países, tres linguas, un Duas cidades, dois países, três línguas, um
río e un manancial de historias e relacións rio e um manancial de histórias, estórias
proporcionadas por séculos de fraternal e pro- e relações proporcionadas por séculos de
funda convivencia. As memorias da fronteira, fraternal e proficua convivência. As memórias
do contrabando, do trapiche.... da fronteira, do contrabando, do trapiche....
A Eurocidade, é sobre todo unha, é historia A Eurocidade, é sobretudo uma e histórica
e símbolo das relacións transfronteirizas entre e símbolo das relações transfronteiriças
Portugal e España. É, hoxe, un espazo mul- entre Portugal e Espanha. É, hoje, um espaço
ticultural de portas abertas á modernidade multicultural de portas abertas à modernidade
e á diferenza nunha sociedade global, sen e à diferença de uma sociedade global, sem
fronteiras para o intercambio das tradicións e fronteiras para o intercâmbio das tradições e
dos valores patrimoniais da Humanidade. dos valores patrimoniais da Humanidade.

VALENÇA E TUI, VALENÇA E TUI,


MARAVILLAS GASTRONÓMICAS MARAVILHAS GASTRONÓMICAS MUSEOS

Séculos a afondar no gusto e nas receitas, fan de Séculos a apurar o gosto e as receitas, fazem de A Eurocidade presenta unha rica e diversificada rede de espazos museolóxicos
Valença destino gastronómico privilexiado. «Terra Valença destino gastronómico privilegiado. Terra que teñen por obxectivo transmitir coñecemento integrado, preservar e divulgar
onde o Bacallau é Rei!». Veña probar o bacallau á onde o Bacalhau é Rei! Venha provar o bacalhau à o patrimonio, proporcionando a cultura en todas as súas vertentes.
San Teotonio, saborear a tradición co caldo verde, São Teotónio, saborear a tradição com o caldo verde, O Museo Diocesano de Tui, o Museo do Bombeiro, o Núcleo Museolóxico
unha das 7 marabillas gastronómicas de Portugal e uma das 7 maravilhas gastronómicas de Portugal Municipal, o Núcleo Museolóxico Ferroviario, nas instalacións da Estación de
probe os borrachinhos de Valença, un doce único. e experimente os borrachinhos de Valença, uma Ferrocarril, a colección Visitable de Pesos e Medidas no Mercado Municipal, ou
Pola súa banda en Tui existe uña alongada doçaria única. ben na freguesía de Taião, o Núcleo Museolóxico Rural de Taião.
tradición da gastronomía baseada nos produtos do Pola súa banda en Tui existe unha alongada
río Miño: as angulas (coñecidas como «o meixón» tradición da gastronomía baseada nos produtos do
polas xentes miñotas), a lamprea, o sábalo, etc. rio Minho: as angulas (coñecidas como «o meixón»
xunto ás «tapas» que enriquecen o panorama das polas xentes miñotas), a lamprea, o sábalo, etc. Unha MUSEUS
mesas tudenses. Recoñecidos tamén son os doces tradición secular son os doces elaborados polas
elaborados polas monxas clarisas ou «encerradas» Monxas Clarisas ou «Encerradas» no seu mosteiro: A Eurocidade apresenta uma rica e diversificada rede de espaços museológicos
no seu mosteiro: os peixiños de améndoa. os peixiños de améndoa. que tem por objetivo transmitir conhecimento integrado, preservar e divulgar o
património, proporcionando a cultura em todas as suas vertentes.
O concello de Tui forma parte do territorio da O concello de Tui forma parte do territorio da
«Denominación de orixe Rías Baixas» do afamado «Denominación de orixe Rías Baixas» do afamado O Museu Diocesano de Tui, o Museu do Bombeiro, o Núcleo Museológico
viño albariño. Existen en Tui diversas adegas que viño albariño. Existen en Tui diversas adegas que Municipal, o Núcleo Museológico Ferroviário, nas instalações da Estação de
producen excelentes viños albariños que acompa- producen excelentes viños albariños que acompa- Caminho de Ferro, a colecção Visitável de Pesos e Medidas no Mercado Municipal,
ñan calquera xantar. ñan calquera xantar. bem como na freguesia de Taião, o Núcleo Museológico Rural de Taião.

(48) (49)
EVENTOS ANUAIS DE INTERESE TURÍSTICO
EVENTOS ANUAIS DE INTERESSE TURÍSTICO

Xaneiro | Janeiro Xullo | Julho


5: Cabalgata de Reis da Eurocidade. Valença-Tui Primeiro domingo: Romería das Angustias no Monte Aloia.
27: Festa de San Xián no Monte Aloia. Tui Tui
Fortaleza de Chocolate. Fortaleza de Valença Semana do Rio no Parque da Senhora da Cabeça em Cristelo
Côvo. Valença
Febreiro | Fevereiro Sanfins Medieval. Valença
18: Festas de S. Teotónio. Feriado Municipal de Valença e
Agosto | Agosto
evocação do primeiro santo português
Fortaleza dos Namorados. Fortaleza de Valença 24: San Bartolomeu. Feira dos cabalos. Tui
Martes de Entroido. Festivo en Tui e desfile de comparsas Festas da Cidade de Valença
Descenso do Miño en piragua. Tui
Marzo | Março Último luns: Romería da Rocha en Caldelas. Tui (Cea con
Festa da Lampreia em São Pedro da Torre. Valença empanadas na beira do Miño)

Marzo-Abril | Março-Abril Setembro | Setembro

Segunda-feira de Páscoa. Lanço da Cruz em Cristelo Côvo. Último domingo: Xornadas de Cultura Xudía en Tui
Valença
Novembro | Novembro
Luns da infraoitava de Pascua: Festa de San Telmo, patrón
de Tui (feira dos cabalos e procesión). Festas de interese Feira Anual dos Santos em Cerdal. Valença
turístico galego
Decembro | Dezembro
Abril | Abril
Fortaleza Presépio. Fortaleza de Valença
Sabores da Aldeia. Valença
Festas do Nadal en Tui

Maio | Maio
17: Día das letras galegas. Feira do libro en Tui
Primeira fin de semana de maio. Feira de artesanía en Tui
Fortaleza com Maias. Fortaleza de Valença
Sabores Serranos em São Julião. Valença
BTT Eurocidade. Tui-Valença
Festa da Savelha em Ganfei. Valença

Xuño | Junho
23: Fogueiras de San Xoán en Tui
24: San Xoán e aniversario do Xogos Florais de Galicia.
Tui
Eurocidade 10. Valença-Tui
Feira das Tradições em Verdoejo. Valença

(51)
SAN TEOTONIO E SAN TELMO SAN TEOTONIO E SAN TELMO

Os santos patróns de Valença e Tui reúnen unha Os santos patróns de Valença e Tui reúnen unha
tradición de máis de oito séculos de devoción tradición de máis de oito séculos de devoción
compartida. compartida.
San Teotonio, nado en Ganfei en 1082 cursou San Teotonio, nado en Ganfei en 1082 cursou
parte da súa formación en San Bartolomeu de Tui, parte da súa formación en San Bartolomeu de Tui,
sendo logo fundador dos Coengos Regulares da sendo logo fundador dos Coengos Regulares da
Santa Cruz de Coimbra. Incansable misioneiro e Santa Cruz de Coimbra. Incansable misioneiro e
evanxelizador, renunciando a diversas prebendas. evanxelizador, renunciando a diversas prebendas.
Peregrinou á Terra Santa, conselleiro de Afonso I Peregrinou á Terra Santa, conselleiro de Afonso I
de Portugal. Morreu en 1162. Foi o primeiro santo de Portugal. Morreu en 1162. Foi o primeiro santo
portugués canonizado. portugués canonizado.
Frei Pedro González, San Telmo, naceu en Frei Pedro González, San Telmo, naceu en
Frómista (ca. 1190). Chegou moi novo a deán da Frómista (circa 1190) chegou moi novo a Deán da
Catedral de Palencia cargo ao que renuncia para Catedral de Palencia cargo ao que renuncia para
ingresar na orde dos dominicos, conselleiro do ingresar na orde dos dominicos, conselleiro do
rei Fernando III, msioneiro e evanxelizador nas rei Fernando III, msioneiro e evanxelizador nas
terras de Portugal e Galicia. Morre en Tui en 1246 terras de Portugal e Galicia. Morre en Tui en 1246
extendéndose o seu culto co nome, primeiro, de extendéndose o seu culto co nome, primeiro, de
«Corpo Santo» e logo San Telmo como patrono dos «Corpo Santo» e logo San Telmo como patrono dos
mariñeiros. mariñeiros.
Os seus paralelismos e a devoción de valencia- Os seus paralelismos, a devoción de valencianos
nos e tudenses acesa durante tantos séculos fan e tudenses acesa durante tantos séculos fan de San
de San Telmo e San Teotonio outro exemplo da Telmo e San Teotonio outro exemplo da simbiose
simbiose desta Eurocidade Tui Valença | Valença desta Eurocidade Tui Valença | Valença Tui.
Tui.

(52) (53)
*
O río Miño, no seu camiño para a súa desemboca- O río Miño, no seu camiño para a súa desemboca-
dura e ao cruzar entre as dúas sentinelas que son o dura e ao cruzar entre as dúas sentinelas que son o
Monte Aloia e o Monte do Faro proporciona unha Monte Aloia e o Monte do Faro proporciona unha
natureza prodigiosa, protexida polas directivas natureza prodigiosa, protexida polas directivas
comunitarias da Rede Natura 2000. comunitarias da Rede Natura 2000.
A conservación, interpretación e valorização A conservación, interpretación e valorização
da riqueza do patrimonio ambiental fai que a da riqueza do patrimonio ambiental fai que a
Eurocidade teña o Parque Natural do Monte Aloia, Eurocidade teña o Parque Natural do Monte Aloia,

Natureza da o Biotipo da Veiga da Mira, o castelo natural da


Furna e as marxes do río Miño como espazos de gran
interese ambiental. Espazos que poden ser visitados
o Biotipo da Veiga da Mira, o castelo natural da
Furna e as marxes do río Miño como espazos de gran
interese ambiental. Espazos que poden ser visitados

Eurocidade a través da Ecopista do río Miño e polos dezaoito


sendeiros da Eurocidade.
O río Miño é tamén un espazo privilexiado para
a través da Ecopista do río Miño e polos dezaoito
trilhos da Eurocidade
O río Miño é tamén un espazo privilexiado para
a práctica deportiva, destacando a grande afección a practica deportiva, destacando a grande afección

Natureza da existente na Eurocidade aos deportes naúticos,


especialmente o piragüismo e o remo.
existente na Eurocidade aos deportes naúticos,
especialmente o piragüismo e o remo.

Eurocidade MONTE ALOIA MONTE ALOIA

O Monte Aloia forma parte da Serra do Galiñeiro O Monte Aloia forma parte da Serra do Galiñeiro
e posúe unha singular paisaxe dertivada do seu e posúe unha singular paisaxe dertivada do seu
emprazamento e da exótica repoboación realizada a emprazamento e da exótica repoboación realizada a
principios do século xx con cipreses, abetos, cedros principios do século xx con cipreses, abetos, cedros
do Líbano, etc. promovida polo enxeñiero tudense do Líbano, etc. promovida polo enxeñiero tudense
Rafael Areses. É o primeiro lugar declarado Parque Rafael Areses. É o primeiro lugar declarado Parque
Natural de Galicia pola riqueza forestal e faunística Natural de Galicia pola riqueza forestal e faunística
de ampla diversidade. Desde o seu cume contem- de ampla diversidade. Desde o seu cume contem-
plamos un amplo panorama coas terras irmás de plamos un amplo panorama coas terras irmás de
Portugal con cinco extraordinarios miradoiros sobre Portugal con cinco extraordinarios miradoiros sobre
o val do Miño e o oceáno Atlántico. o val do Miño e o oceáno Atlántico.
No Aloia hai importantes restos arqueolóxicos No Aloia hai importantes restos arqueolóxicos
salientando a excepcional muralla pétrea que salientando a excepcional muralla petrea que
percorre o cume con máis de quilómetro e medio percorre o cume con máis de quilómetro e medio
de extensión. A súa historia está rodeada de lenda e de extensión. A súa historia está rodeada de lenda e
conserva singulares elementos etnográficos («Cama conserva singulares elementos etnográficos («Cama
de San Xián») ou monumentais como a ermida de de San Xián») ou monumentais como a ermida de
San Xiao do século xviii. San Xiao do século xviii.
O Parque Natural do Monte Aloia posue seis rutas O Parque Natural do Monte Aloia posue seis rutas
de senderismo cun total de 19,5 km de percorrido. de senderismo cun total de 19,5 km de percorrido.

(54)
· Ruta do regato da Pedra: Cunha lonxitude de · Ruta do regato da Pedra: Cunha lonxitude de
3000 m, discorre paralela a un antigo surco de pedra. 3000 m, discorre paralela a un antigo surco de pedra.
Antes de chegar ao seu término, recorre a Senda Antes de chegar ao seu término, recorre a Senda
Botánica, dotada con paneis explicativos da riqueza Botánica, dotada con paneis explicativos da riqueza
vexetal e faunística do parque. Ten unha duración vexetal e faunística do parque. Ten unha duración
aproximada de dúas a tres horas. aproximada de dúas a tres horas.
· Ruta de Cabaciñas-Poza de Cabanas: Esta ruta · Ruta de Cabaciñas-Poza de Cabanas: Esta ruta
é de 1800 m. Comeza coa subida ao miradoiro de é de 1800 m. Comeza coa subida ao miradoiro de
Cabaciñas, para retornar polo regato chamado Cabaciñas, para retornar polo regato chamado
Cabanas ata a poza do mesmo nome. Dura aproxi- Cabanas ata a poza do mesmo nome. Dura aproxi-
madamente entre unha hora e media e dúas. madamente entre unha hora e medía e dúas.
· Ruta do Castro Alto dos Cubos: Con 2500 m · Ruta do Castro Alto dos Cubos: Con 2500 m
de lonxitude que, saíndo dende Frinxo chega ata de lonxitude que, saíndo dende Frinxo chega ata
o enclave arqueolóxico do Castro Alto dos Cubos o enclave arqueolóxico do Castro Alto dos Cubos
ou Cabeza de Francos. A duración aproximada é de ou Cabeza de Francos. A duración aproximada é de
dúas a tres horas. dúas a tres horas.
· Ruta dos Muíños do Tripes: Posúe 2800 m de · Ruta dos Muíños do Tripes: Posúe 2800 m de
lonxitude e vai paralela ao río Tripes, pasando polos lonxitude e vai paralelo ao río Tripes, pasando polos
muíños restaurados da zona alta, para de seguido muíños restaurados da zona alta, para de seguido
descender polo bosque ata o lugar de inicio. descender polo bosque ata o lugar de inicio.
· Ruta dos Muíños de Paredes: Con 9000 m de · Ruta dos Muíños de Paredes: Con 9000 m de
lonxitude, se inicia no Centro de Interpretación e lonxitude, se inicia no Centro de Interpretación e
finaliza en Paredes, nunha zona de lecer con varios finaliza en Paredes, nunha zona de lecer con varios
muiños, para retornar ao punto de partida. muiños, para retornar ao punto de partida.
· Senda Botánica: Ruta que se desenvolve en 400 · Senda Botánica: Ruta que se desenvolve en 400
m de lonxitude polo arboreto ilustrado do parque m de lonxitudu polo arboreto ilustrado do parque
natural, identificando as especies que rodean este natural, identificando as especies que rodean este
espazo próximo ao Centro de Interpretación. espazo próximo ao Centro de Interpretación.

SENDEIRO PRG19 SENDEIRO PRG19

O sendeiro prg19, de 19 quilómetros de lonxitude O sendeiro prg19, de 19 quilómetros de lonxitude


ten un caracter circular tendo o seu lugar de inicio ten un caracter circular tendo o seu lugar de inicio
e fin na cidade de Tui. Comeza na antiga ponte e fin na cidade de Tui. Comeza na antiga ponte
internacional, continua polo Paseo Fluvial tudense e internacional, continua polo Paseo Fluvial tudense e
a Veiga do Louro e zonas das parroquias de Caldelas, a Veiga do Louro e zonas das parroquias de Caldelas,
Baldráns, Paramos e Guillarei. No seu percorrido Baldráns, Paramos e Guillarei. No seu percorrido
circula pola ribeira do río Miño nun entorno de circula pola ribeira do río Miño nun entorno de
gran beleza e altos valores naturais, ata chegar ao gran beleza e altos valores naturais, aca chegar ao
Balneario de Caldelas. Balneario de Caldelas.

(56) (57)
ECOPISTA DO RÍO MIÑO

Clasificada como a cuarta mellor vía verde da


Europa, este é un percorrido paralelo ao río Miño.
Os primeiros treitos fixeron o aproveitameto da
antiga liña ferroviaria, entre Valença e Monção.
Hoxe, a vía, con 20 km percorre toda a marxe de
Valença do río Miño de norte a sur.
Un percorrido de gran beleza e riqueza natu-
ral e paisaxística. O Centro de Interpretación da
Ecopista, permite coñecer as memorias ferroviarias
de Valença e a riqueza da fauna e flora do río Miño
e o Observatorio de Avifauna en Friestas permite
observar a riqueza ambiental da Ínsua do Crasto.

ECOPISTA DO RIO MINHO

Classificada como a quarta melhor via verde da


Europa, este é um percurso paralelo ao rio Minho.
Os primeiros troços fizeram o aproveitameto da
antiga linha ferroviária, entre Valença e Monção,
hoje, a via, com 20 km percorre toda a margem de
Valença do rio Minho de norte a sul.
Um percurso de grande beleza e riqueza natural e
LAGOA DE CALDELAS LAGOA DE CALDELAS paisagística. O Centro de Interpretação da Ecopista,
permite conhecer as memórias ferroviárias de
Asociada ao río Miño, atópase na ribeira de Caldelas. Cunhas dimensións entre 90 x 50 m é o lugar Asociada ao río Miño, atópase na ribeira de Caldelas. Cunhas dimensións entre 90 x 50 m é lugar
Valença e a riqueza da fauna e flora do rio Minho
onde habita un dos tesouros botánicos máis importantes de Galicia: a Nymphoides Peltata, unha das onde habita un dos tesouros botánicos máis importantes de Galicia: a Nymphoides Peltata, unha das
e o Observatório de Avifauna em Friestas permite
prantas máis raras e ameazadas da Península Ibérica prantas máis raras e amezadas da Península Ibérica.
observar a riqueza ambiental da Insua do Crasto.

MONTE DO FARO MONTE DO FARO


No cume do Monte do Faro, encontramos un dos miradoiros máis privilexiados do Alto Miño, No cume do Monte do Faro, encontramos um dos miradouros mais privilegiados do Alto Minho,
cunha vista que abrangue todo o val do Miño (Portugal e Galicia), desde a movida cidade comercial com uma vista que abrange todo o Vale do Minho (Portugal e Galiza), desde a movimentada cidade
de Valença, coa ponte que a une a Tui, ata a foz do río en Camiña. Aquí están, aínda, erguidas as comercial de Valença, com a ponte que a une Tui, até à foz do rio em Caminha. Aqui estão, ainda,
capelas de Nosa Señora do Faro e de Santa Ana que teñen, como escenario de fondo, toda a exten- erguidas as capelas da Sra. do Faro e de Santa Ana que têm, como cenário de fundo, toda a extensão
sión dun parque natural de amplos espazos de lecer, pintados de verde. de um parque natural de amplos espaços de lazer, pintados de verde.

(59)
PARQUE NATURAL
DA SEÑORA DA CABEZA

Localizado na freguesía de Cristelo Côvo, onde se


realiza a tradicional romaría da Señora da Cabeza,
o parque co mesmo nome é un lugar reservado
ao benestar e ao recreo. Punto de encontro para
a conversa ou para a realización de picnic. A
proximidade co río, onde existen dous peiraos —un
para embarcacións de recreo, outro para barcos tra-
dicionais— potencia aínda a realización de deportes
náuticos, con destaque para a pesca deportiva, o
remo e as canoas. A natureza é unha compañía
constante, grazas á existencia de varias especies de
vexetación como o salgueiro chorón, lamigueiro,
carballo, castiñeiro, xuncos, silvas, tamuxos,
abeleira, loureiro, madreselva, roseira brava e as
calas bravas, entre moitas outras.

PARQUE NATURAL
DA SENHORA DA CABEÇA

Localizado na freguesia de Cristelo Côvo, onde se


realiza a tradicional romaria da Senhora da Cabeça,
o parque com o mesmo nome é um lugar reser-
vado ao bem-estar e ao recreio. Ponto de encontro
para dois dedos de conversa ou para a realização
de piqueniques. A proximidade com o rio, onde
existem duas marinas — uma para embarcações de
recreio, outra para barcos tradicionais — potencia
ainda a realização de desportos náuticos, com desta-
que para a pesca desportiva, o remo e a canoagem.
A natureza é uma companhia constante, graças à
existência de várias espécies de vegetação como o
chorão, choupo negro, carvalho, castanheiro, jun-
cos, silvas, tamujos, aveleira, loureiro, madressilva,
roseira brava e os jarros bravos, entre muitas outras.

(60)
BIOTIPO DA VEIGA DA MIRA BIOTIPO DA VEIGA DA MIRA

A Veiga da Mira é unha importante zona natural A Veiga da Mira é uma importante zona natural
envolvente á marxe esquerda do río Miño. É carac- envolvente à margem esquerda do rio Minho.
terizada por unha extensa área de veiga, inundável, É caracterizada por uma extensa área de veiga,
onde predomina a vexetación ribeireña de bosque inundável, onde predomina a vegetação ribeirinha
dos tipo loureiral, palustres e de carballo, sendo por de bosque dos tipo Louriçal, Palustres e de Carvalho,
iso, un hábitat privilexiado para varias especies de sendo por isso, um habitat privilegiado para várias
aves migratórias e para a lontra. espécies de aves migratórias e para a lontra.
A dinámica da «alimentación» desta zona faise, A dinâmica de «alimentação» desta zona faz-se,
esencialmente, polo río Miño e, tamén, por tres essencialmente, pelo Rio Minho e, também, por três
dos principais cursos de auga, a saber: a Ribeira de dos principais cursos de água, a saber: a Ribeira de
Favais, a Ribeira da Pedreira, a Ribeira da Formigosa Favais, a Ribeira da Pedreira, a Ribeira da Formigosa
e os seus afluentes que forman a máis extensa conca e seus afluentes que formam a mais extensa bacia
hidrográfica do concello, estando poboadas as súas hidrográfica do concelho, estando povoadas as suas
marxes por algunhas das vexetacións máis ricas, margens por algumas das vegetações mais ricas,
luxuriantes e características deste tipo de terreos. luxuriantes e características deste tipo de terrenos.
Esta é unha zona ben demarcada no territorio, Esta é uma zona bem demarcada no território,
encaixada entre as principais zonas de vivenda do encaixada entre as principais zonas de habitação do
concello, S. Pedro da Torre, Valença, Arão, Cristelo concelho, S. Pedro da Torre, Valença, Arão, Cristelo
Côvo, como, polo río Miño. Côvo, bem como, pelo rio Minho.
As súas cerca de 300 hectáreas son así, moi ricas Os seus cerca de 300 hectares são assim, muito
a nivel natural, ben como, a nivel de patrimonio ricos a nível natural, bem como, a nível de patri-
histórico. Encóntranse nesta zona un dos percorri- mónio histórico. Encontram-se nesta zona um dos
dos da vía romana e, un fortín do tempo da Guerra percursos da geira romana e, um fortim do tempo da
da Restauración. Guerra da Restauração.
A xeografía da Veiga da Mira fai que esta sexa A geografia da Veiga da Mira faz com que esta seja
unha área especial en termos de hábitats, o que a uma área especial em termos de habitats, o que a
levou a súa clasificación como parte integrante da levou a sua classificação como parte integrante da
Rede Natura 2000. Rede Natura 2000.

AS PESQUEIRAS AS PESQUEIRAS

As pesqueiras do río Miño (pequena parede de pedra As pesqueiras do rio Minho (pequena parede de
construída perpendicularmente á corrente do río) pedra construída perpendicularmente à corrente do
son hoxe importantes puntos de apoio á pesca á rio) são hoje importantes pontos de apoio à pesca à
cana ou ao ancoradouro de pequenas embarcacións. cana ou ao ancoradouro de pequenas embarcações.
As de São Pedro da Torre, Cristelo Côvo, Frades, As de São Pedro da Torre, Cristelo Côvo, Frades,
Tadim, Lagartão, Paiola e Gingleta son as máis Tadim, Lagartão, Paiola e Gingleta são as mais
emblemáticas, xunto ás conservadas en Caldelas, emblemáticas, junto às conservadas em Caldelas,
Baldráns ou Paramos. Baldráns e Paramos.
Constitúen aínda motivos de grande atración Constituem ainda motivos de grande atracão
especialmente nas terras piscícolas de Cristelo Côvo especialmente nas terras piscícolas de Cristelo Côvo
e S. Pedro da Torre, onde as vellas artes da pesca se e S. Pedro da Torre, onde as velhas artes da pesca se
(62) (63)
manteñen ben vivas. mantêm bem vivas.
*
Eurocidade
A
Valença e Tui, coa creación da Eurocidade no
ano 2012 teñen potenciado as sinerxías entre
as dúas cidades, ao nivel da xestión compartida
dos equipamentos públicos e na organización de
eventos, nas máis diversas áreas. Estamos a gañar
escala, capacidade, impacto e visibilidade crecente
para o noso territorio, as institucións e os eventos
que proxectamos.
Compartir equipamentos e servizos é outra das
grandes realidades que as dúas cidades queren
institucionalizar. A Piscina Municipal de Valença, o
Teatro Municipal de Tui, os Bombeiros Voluntarios
Valença e Tui, coa creación da Eurocidade no
ano 2012 teñen potenciado as sinerxías entre
as dúas cidades, ao nivel da xestión compartida
dos equipamentos públicos e na organización de
eventos, nas máis diversas áreas. Estamos a gañar
escala, capacidade, impacto e visibilidade crecente
para o noso territorio, as institucións e os eventos
que proxectamos.
Compartir equipamentos e servizos é outra das
grandes realidades que as dúas cidades queren
institucionalizar. A Piscina Municipal de Valença, o
Teatro Municipal de Tui, os Bombeiros Voluntarios
de Valença e os Servizos de Saúde son algúns dos de Valença e os Servizos de Saúde son algúns dos

A servizos e equipamentos con utilización conxunto


cuxos modelos de xestión compartida poden traer
grandes beneficios para as comunidades locais e
servizos e equipamentos con utilización conxunto
cuxos modelos de xestión compartida poden traer
grandes beneficios para as comunidades locais e

Eurocidade mesmo rexionais.


A xestión harmonizada do territorio é a gran
meta de Valença e Tui coa institucionalización da
mesmo rexionais.
A xestión armonizada do territorio é a gran
meta de Valença e Tui coa institucionalização da
Eurocidade, nun modelo de cooperación que sexa eurocidade, nun modelo de cooperación que sexa
un exemplo para a Europa e o mundo. un exemplo para a Europa e o mundo
A Eurocidade Tui Valença | Valença Tui é un A Eurocidade Valença Tui é un encontro de
encontro de vontade de 31 365 habitantes, das dúas vontade de 31 365 habitantes, das dúas cidades,
cidades, nun novo concepto, de cooperación de nun novo concepto, de cooperación de segunda
segunda xeración, no ámbito europeo. xeración, no ámbito europeo.
A crecente interligación local e rexional, entre o A crecente interligación local e rexional, entre o
norte de Portugal e Galicia, en que a Eurocidade é o Norte de Portugal e Galicia, en que a Eurocidade, é o
exemplo máis brillante, ten aberto moitas xanelas exemplo máis brillante, ten aberto moitas xanelas
de oportunidade á relación entre as persoas, a de oportunidade á relación entre as persoas, a
cooperación entre as institucións, suscitando novas cooperación entre as institucións, suscitando novas
expectativas de negocio á expansión económica expectativas de negocio á expansión económica
natural, entre as dúas marxes do río Miño. natural, entre as dúas marxes do río Miño.
O traballo conxunto é dirixido ao cidadán e ás O traballo conxunto é dirixido ao cidadán e ás
institucións, promovendo a converxencia institu- institucións, promovendo a converxencia institu-
cional, económica, social, cultural e ambiental entre cional, económica, social, cultural e ambiental entre
as dúas cidades, que encontran, na fronteira, unha as dúas cidades, que encontran, na fronteira, unha
oportunidade para o desenvolvemento do territorio. oportunidade para o desenvolvemento do territorio.

(65)
Cidades históricas e turísticas, con monumen- Cidades históricas e turísticas, con monumentos
tos de gran valor, como a Fortaleza de Valença e de gran valor, como a Fortaleza de Valença e a
a Catedral de Tui, un rico e diversificado tecido Catedral de Tui, un rico e diversificado tecido
comercial, a oferta de actividades deportivas e de comercial, a oferta de actividades deportivas e de
lecer e unha boa oferta hoteleira e de restauración lecer e unha boa oferta hoteleira e de restauración
colocan o turismo como unha das grandes apostas colocan o turismo como unha das grandes apostas
da Eurocidade. As presenzas da Eurocidade na da Eurocidade. As presenzas da Eurocidade na
btl, fitur e Vigoferia, son exemplos da promoción btl, fitur e Vigoferia, son exemplos da promoción
conxunta dos dous territorios no exterior, cada vez conxunta dos dous territorios no exterior, cada vez
máis efectiva e que resaltaron pola novidade. máis efectiva e que resaltaron pola novidade.
Valença foi considerada un dos dez grandes des- Valença foi considerada un dos dez grandes des-
tinos turísticos de Portugal, polo prestixioso xornal tinos turísticos de Portugal, polo prestixioso xornal
español El País e continúa a reforzar a aposta pola español El País e continúa a reforzar a aposta pola
promoción turística da Eurocidade en mercados promoción turística da Eurocidade en mercados
estratéxicos que pretenden incrementar os fluxo de estratéxicos que pretenden incrementar os fluxo de
visitantes. visitantes.

(66) (67)
*
Axenda da
Eurocidade
Agenda da
Eurocidade

(68)
Comandancia da Guarda Civil Radio Municipal Museo da S. I. Catedral Centro de Interpretación Campo de Fútbol de Caldelas Centro Sociocomunitario
Paseo Calvo Sotelo, 41 Edificio Área Panorámica Praza de San Fernando do Parque Natural do Monte Aloia Souto de Engarde, s/n - Caldelas Colón, 10
36700 Tui Rúa Colón, 2 36700 Tui Frinxo, 37 Tui 36700 Tui
Tl. +34 986 607 531 36700 Tui Tl. +34 986 600 511 Pazos de Reis Tl. +34 986 601 644
Tui Instalaciones Deportivas A Macoca
Tl. +34 986 603 747 E-mail:
Policía Municipal de Tui radiomunicipal@concellotui.org Museo Diocesano Tl. +34 986 685 095 CR-Monte Aloia - Pazos de Reis
Praza da Inmaculada Praza do Concello 36715 Tui Residencia San Telmo
36700 Tui S. I. Catedral de Tui 36700 Tui Aula Forestal de Areas Antero Rubín
Tl. +34 986 603 677 Praza de San Fernando Tl. +34 986 603 107 Viveiro Forestal de Areas SERVIZOS EMPRESARIAIS | 36700 Tui
36700 Tui Tui Tl. +34 986 600 222
SERVIÇOS EMPRESARIAIS |
Centro de Saude Tl. +34 986 600 511 Sala Municipal de Exposicións Tl. +34 986 80 54 10
E-mail: SERVICIOS EMPRESARIALES | Residencia «Paz y Bien»
Praza de Galicia Edificio Área Panorámica
36700 Tui Rúa Colón, 2 BUSINESS SERVICES Sarabia, s/n
ESPAZOS CULTURAIS |
Tl. +34 986 601 936 36700 Tui ESPAÇOS DESPORTIVOS | 36700 Tui
ESPAÇOS CULTURAIS | Parque Empresarial de Valença
exposicions@culturatui.info ESPAÇOS DESPORTIVOS | Tl. +34 986 600 711
Xulgado de 1.ª Instancia ESPACIOS CULTURALES | Gandra
e Instrucción n.º 1 Museu do Bombeiro ESPACIOS DEPORTIVOS | 4930 Valença
CULTURAL SPACES EDUCACIÓN | EDUCAÇÃO |
Praza da Inmaculada Valença SPORTS AREAS União Empresarial
36700 Tui Teatro Municipal do Vale do Minho EDUCACIÓN | EDUCATION
Edificio Área Panorámica Núcleo Museológico Ferroviário
Tl. +34 986 600 054 Pavilhões Desportivos Municipais Edifício Ex-Alfândega Escola Superior
Rúa Colón, 2 Valença Avenida de Espanha de Ciências Empresariais
Xulgado de 1.ª Instancia 36700 Tui Avenida da Juventude
Colecção Visitável Valença 4930-677 Valença Avenida Miguel Dantas
e Instrucción n.º 2 Tl. +34 986 603 625 de Pesos e Medidas Tl. +351 251 809 525 Asociación de Comerciantes «Acitui» 4930-678 Valença
Praza da Inmaculada cultura@concellotui.org
36700 Tui www.culturatui.info Mercado Municipal piscinavalenca@cm-valenca.pt Calvo Sotelo 21, 1.º Agrupamento de Escolas
Valença 36700 Tui de Muralhas do Minho
Tl. +34 986 603 624 Núcleo Museológico Municipal Piscina Municipal
Núcleo Museológico Rural Avenida da Juventude Tl. +34 986 607 556 Avenida da Juventude
Xulgado de 1.ª Instancia Rua Mouzinho de Albuquerque de Taião acitui@acitui.com 4930-000 Valença
e Instrucción n.º 3 Valença Valença
Valença Tl. +351 251 818 026 Federación de Empresarios Polo de Valença da ETAP
Paseo Calvo Sotelo, 3 - baixo Tl. +351 251 806 020
36700 Tui nmuseologico@cm-valenca.pt Loja de Turismo de Valença piscinavalenca@cm-valenca.pt do Baixo Miño Edifício Europa - Cidade Nova
Tl. +34 986 218 254 Paiol do Campo de Marte Estádio O Valenciano Rúa Martínez Padín, 11 4930-000 Valença
Arquivo Municipal 36700 Tui
Coroada Valença Aula Universitaria da UNED
Comandancia Naval do Miño Rua Mouzinho de Albuquerque 4930-000 Valença Tl. +34 986 605 084
Baixada ao Embarcadoiro, s/n Valença febam@febam.es Antigo convento de San Domingos
ADMINISTRACIÓN Serviço de Finanças de Valença CIM Alto Minho Consulado de Espanha em Valença 36700 Tui Tl. +351 251 809 515 Oficina Municipal de Turismo Pavillóns Polideportivos Antero Rubín, s/n
E SERVIZOS PÚBLICOS | Largo do Governo Militar Edifício do GAT Avenida de Espanha arquivo@cm-valenca.pt Rúa Coengo Valiño Asociación Empresarial de Areas 36700 Tui
Tl. +34 986 600 016 Praza de San Fernando
ADMINISTRAÇÃO 4930-694 Valença Avenida Miguel Dantas 4930-677 Valença 36700 Tui 36700 Tui Parque Empresarial de Areas, 5 - 6 Tl. +34 986 605 150
E SERVIÇOS PÚBLICOS | 4930-678 Valença Axencia Tributaria Arquivo Municipal Anta - Areas aulauned@concellotui.org
Tl. +351 251 822 122 Tl. Tl. +34 986 602 229
Tribunal Judicial de Valença Casa do Concello de Tui 36711 Tui
ADMINISTRACIÓN Tl. +351 251 800 550 Fax +351 251 824 560 Praza de San Fernando turismo@concellotui.org deportes@concellotui.org
Largo de São Teotónio Praza do Concello, 1 Conservatorio de Música
Y SERVICIOS PÚBLICOS | Fax +351 251 800 553 36700 Tui Tl. +34 986 601 978
4930-698 Valença e-mail Cámara de Comercio, 36700 Tui Centro de Iniciativas e Turismo do Piscina Municipal (descoberta) Fax Avenida Concordia, s/n
ADMINISTRATION Industria e Navegación Tl. +34 986 600 400
www.cim-altominho.pt Tl. +34 986 603 625 Baixo Miño Travesía Coengo Valiño info@asociacionareas.com 36700 Tui
AND PUBLIC SERVICES Centro de Emprego de Valença Fax +34 986 601 011
Rúa Augusto Glez. Besada, 15 - 1.º arquivo@concellotui.org Rúa Augusto Glez. Besada, 15 - 1.º dta 36700 Tui www.asociacionareas.com Tl. +34 986 604 404
Câmara Municipal de Valença Edifício Tróias - Bl. Nascente, r/c ADRIMINHO 36700 Tui Servizo Galego de Colocación 36700 Tui conservatorio@concellotui.org
Avenida Miguel Dantas Edifício do GAT Arquivo da S. I. Catedral Centro Interfederado Valença FINICIA
Praça da República 4930-678 Valença Tl. +34 986 600 216 Rúa Alcalde Casal Aboy, 19 e da Diócese de Tui-Vigo Tl. +34 986 600 216 (instalacións de remo e piragüismo)
Avenida Miguel Dantas Valença Seminario Menor «San Paio»
4930-702 Valença Fax +34 986 601 512 36700 Tui Fax +34 986 601 512
4930-678 Valença camaratui@camaratui.com Praza de San Fernando Rúa Olímpicos Tudenses Paseo Calvo Sotelo, 4
Tl. +351 251 809 500 Eures Transfronteiriço Tl. +34 986 601 332 turismobm@camaratui.com
www.camaratui.com 36700 Tui www.turismobaixomino.com 36700 Tui 36700 Tui
Fax +351 251 809 519 Norte de Portugal Galicia Unimiño | Uniminho INSTITUCIÓNS | INSTITUIÇÕES |
geral@cm-valenca.pt Instituto Nacional Tl. +34 986 600 879 deportes@culturatui.info INSTITUCIONES | INSTITUTIONS Tl. +34 986 600 051
Edifício Ex-Alfândega Edifício do GAT Casa da Xuventude
www.cm-valenca.pt Avenida de Espanha da Seguridade Social ESPAZOS NATURAIS | seminariotui@gmail.com
Avenida Miguel Dantas Rúa Sanz, 28 Biblioteca Municipal Complexo deportivo Associação Hum.
4930-677 Valença 4930-678 Valença Rúa Párroco Rodríguez Vázquez, 3 «Álvarez Durán»
Concello de Tui 36700 Tui Avenida da Juventude ESPAÇOS NATURAIS | dos Bombeiros Voluntários
Tl. +351 251 826 105 36700 Tui de Valença
Praza do Concello, 1 Tl. +351 251 800 550 Tl. +34 986 600 568 Valença ESPACIOS NATURALES | O Carrasco - Randufe
Fax +351 251 826 104 Fax +351 251 800 553 Tl. +34 986 603 027 Tui
36700 Tui cxtui.traballo@xunta.es Tl. +351 251 800 330 / 4 / 5 NATURAL AREAS Avenida José Maria Gonçalves
eurest@iefp.pt geral@uniminho.eu
Oficina de Correos bibliotecavalenca@gmail.com Tl. 4930-000 Valença
Tl. +34 986 603 625 www.eures-norteportugal-galicia.org www.uniminho.eu Centro de Cooperación Policial
Fax +34 986 604 023 Centro de Interpretação E-mail:
y Aduanera (CCPA) Rúa Martínez Padín, 12 Biblioteca Pública Municipal da Ecopista Centro Humanitário de Valença -
info@concellotui.org Valorminho Comando Territorial da GNR 36700 Tui Campo de Fútbol Cruz Vermelha Portuguesa
www.concellotui.org Lugar do Arraial Antiga Aduana Edificio Área Panorámica Ecopista do Rio Minho
Avenida José Maria Gonçalves Avenida de Portugal Tl. +34 986 600 220 de Santa Columba de Ribadelouro Estrada Nossa Senhora da Cabeça
4930-521 São Pedro da Torre Rúa Colón, 2 Ponte Seca
Assembleia Municipal de Valença 4930-000 Valença 36700 Tui 4930-683 Valença
Valença 36700 Tui Valença Mallón, s/n - Ribadelouro
ORAL 36710 Tui
Rua da Trindade Serviço da Segurança Social Tl. +34 986 600 020 Tl. +34 986 607 027 Tl. +351 251 821 084 Tl.
4930-000 Valença de Valença Rúa A Coruña, 26 biblioteca@concellotui.org E-mail:
Comisaría de Policía 36700 Tui Campo de Fútbol de Guillarei
Tl. Edifício Rotunda, r/c www.bibliotecaspublicas.es/tui
Rúa Párroco Rodríguez Vázquez, 3 Tl. +34 986 600 972 A Gándara, s/n - Guillarei
E-mail Avenida Doutor Sá Carneiro
36700 Tui 36648 Tui
4930-000 Valença
Tl. +34 986 600 316
(70) (71)
*
A Eurocidade Tui Valença | Valença Tui é un encontro Compartir equipamentos e servizos é outra das A Eurocidade Valença Tui | Tui Valença é um encontro A partilha de equipamentos e serviços é outra
de vontades de 35 000 habitantes, nun novo concepto grandes realidades que as dúas cidades queren de vontades de 35 000 habitantes, num novo conceito das grandes realidades que as duas cidades querem
de cooperación, de segunda xeración, no ámbito institucionalizar. A Piscina Municipal de Valença, o de cooperação, de segunda geração, no âmbito euro- institucionalizar. A Piscina Municipal de Valença, o
europeo. Dúas cidades, que viven fronte a fronte, Teatro Municipal de Tui, os Bombeiros Voluntários peu. Duas cidades, que vivem frente a frente, «unidas» Teatro Municipal de Tui, os Bombeiros Voluntários de
«unidas» fisicamente polo río Miño e pola fronteira, de Valença e os Servizos de Saúde son algúns dos fisicamente pelo rio Minho e pela fronteira, estão a Valença e os Serviços de Saúde são alguns dos serviços
están institucionalizando unha cooperación que xa é servizos e equipamentos con utilización conxunta institucionalizar uma cooperação que já é efetiva e e equipamentos com utilização conjunto cujos
efectiva e real na vida diaria das dúas comunidades. cuxos modelos de xestión compartida poden aportar real na vida diária das duas comunidades. modelos de gestão partilhada podem trazer grandes
grandes beneficios para as comunidades locais e benefícios para as comunidades locais e mesmo
Tui e Valença son o centro xeo-estratéxico do Valença e Tui são o centro geo-estratégico do
mesmo rexionais. regionais.
noroeste peninsular, cunha esfera de influencia, a Noroeste Peninsular, com uma esfera de influência, a

Mensaxe 1h30, de 6 millóns de habitantes, e a fronteira terrestre


máis transitada, entre Portugal e España, co paso
diario de 25 000 vehículos.
Esta xestión compartida do territorio é a grande
meta de Tui e Valença coa institucionalización dunha
Eurocidade, nun modelo de cooperación que sexa un
1h30, de 6 milhões de habitantes e a fronteira terrestre
mais movimentada, entre Portugal e Espanha, com a
passagem, diária, de 25 000 veículos dia.
A gestão partilhada do território é a grande
meta de Valença e Tui com a institucionalização de
uma Eurocidade, num modelo de cooperação que

institucional A crecente interligación local e rexional, entre o


norte de Portugal e Galicia, na que a Eurocidade é o
exemplo máis brillante, ten aberto moitas fiestras de
oportunidade á relación entre as persoas, á colabora-
exemplo para a Europa e o mundo. Coa cobertura da
Unión Europea, dos gobernos de Portugal e España
e o resgardo da Xunta de Galicia, da Comissão de
Coordenação da Região Norte e da aect —Agrupación
A crescente interligação local e regional, entre o
Norte de Portugal e a Galiza, em que a Eurocidade, é o
exemplo mais brilhante, tem aberto muitas janelas de
oportunidade à relação entre as pessoas, à cooperação
seja um exemplo para a Europa e o mundo. Com
a cobertura da União Europeia, dos governos de
Portugal e Espanha e o resguardo da Xunta de Galicia,
da Comissão de Coordenação da Região Norte e da
Europea de Cooperación Territorial Norte de Portugal- aect — Associação Europeia de Cooperação Territorial
ción entre as institucións e aberto novas oportunida- entre as instituições e aberto novas oportunidades de

Mensagem des de negocio á expansión económica natural, entre


as dúas marxes.
O traballo conxunto é dirixido ao cidadán e ás
Galicia— a Eurocidade será, nun futuro que se quer
próximo, un espazo singular. Un exemplo de coope-
ración na Península Ibérica e na Europa, avanzando
para novos modelos de relación, de segunda xeración,
negócio à expansão económica natural, entre as duas
margens.
O trabalho conjunto é dirigido ao cidadão e às ins-
Norte de Portugal-Galicia — a Eurocidade será, num
futuro que se quer próximo, um espaço singular. Um
exemplo de cooperação na Península Ibérica e na
Europa, avançando para novos modelos de relaciona-

institucional administracións locais, promovendo a converxencia


institucional, económica, social, cultural e ambiental
entre as dúas cidades, que encontran, na fronteira,
unha oportunidade para o desenvolvemento do
que pretenden, tamén, demostrar e afirmar un novo
modelo de cidadanía europea.
É esta nova fiestra de oportunidades que se abre
tituições, promovendo a convergência institucional,
económica, social, cultural e ambiental entre as duas
cidades, que encontram, na fronteira, uma oportuni-
dade para o desenvolvimento do território.
mento, de segunda geração, que pretendem, também,
demonstrar e afirmar um novo modelo de cidadania
europeia.
e está a crear algo novo, con novas dinámicas que É esta nova janela de oportunidades que se abre
territorio.
gustariamos de ver aproveitadas e potenciadas, tamén, Conscientes destas dinâmicas, Valença e Tui, tem e está a criar algo de novo, com novas dinâmicas
Conscientes destas dinámicas, Valença e Tui, teñen polos tecidos empresariais de Galicia e do norte de potenciado as sinergias entre as duas cidades, ao que gostaríamos de ver aproveitadas e potenciadas,
potenciado as sinerxías entre as dúas cidades, ao Portugal. nível da promoção turística, da gestão partilhada dos também, pelos tecidos empresariais da Galiza e do
nível da promoción turística, da xestión compartida equipamentos públicos e na organização dos eventos, Norte de Portugal.
Valença xa non é o baluarte tapón da defensa
dos equipamentos públicos e na organización de nas mais diversas áreas. Está-se a ganhar escala,
inexpugnable de Portugal, nin Tui o de España. Aquí Valença já não é o baluarte tampão da defesa
eventos, nas máis diversas áreas. Estase a gañar escala, abrangência, impacto e visibilidade crescente para o
corren as memorias seculares de dúas cidades, dous inexpugnável de Portugal, nem Tui o de Espanha.
amplitude, impacto e visibilidade crecente para o nosso território, as instituições e para os eventos que
países, un río que nos une e unha vontade de camiñar Aqui correm as memórias seculares de duas cidades,
noso territorio, as institucións e para os eventos que projetamos.
conxuntamente que merece todo o estímulo de dois países, um rio que nos une e uma vontade de
proxectamos.
Portugal e España e da Unión Europea. Cidades históricas e turísticas, com monumentos caminhar conjunta que merece todo o estimulo de
Cidades históricas e turísticas, con monumentos de de grande valor, como a Fortaleza de Valença e a Cate- Portugal e Espanha e da União Europeia.
grande valor, como a Fortaleza de Valença e a Catedral dral de Tui, um rico e diversificado tecido comercial, a
de Tui, un rico e diversificado tecido comercial, a oferta de atividades desportivas e de lazer e boa oferta
oferta de actividades deportivas e de lecer e boa oferta hoteleira e de restauração colocam o turismo como
Jorge Salgueiro Mendes,
hoteleira e de restauración colocan ao turismo como uma das grandes apostas da Eurocidade. As presenças
Presidente da Câmara Municipal de Valença. Jorge Salgueiro Mendes
unha das grandes apostas da Eurocidade. A presenza da Eurocidade na btl, fitur e Vigoferia, são exemplos
Presidente da Câmara Municipal de Valença
da Eurocidade na btl, fitur e Vigoferia, son exemplos Moisés Rodríguez Pérez, da promoção conjunta dos dois territórios no exterior,
da promoción conxunta dos dous territorios no Alcalde-Presidente do Excmo. Concello de Tui. cada vez mais efetiva e que marcaram pela novidade. Moisés Rodríguez Pérez
exterior, cada vez máis efectiva e que destacan pola Alcalde-Presidente do Excmo. Concello de Tui
súa novidade.

(73)
*
Faccum andigent eos et optas nus nost, autem peribus andent dolupit estiossus vendis aut quis Bore volorepta sam, nonsenim eos magnist Musdamus, officia doluptae mosamus voluptassi
aligentiunt atempor endae. Ut re mo volupta nonet, maio. Iqui nam num re volentis reiciis pore nulpa ruptae nem ipite simin re, cuptatet mi, quia nietus coresti blanis mo con parum dunt hitatem fuga. Ita-
quatur arundam sapit ab is etus dolo molore, odit estionserum explaces praepta quia duciatecus nus sima nobis sus eribust eumquam rerescipsum nem turia saperaepudae nimi, excerferum quodigentota
exeria quidempel est, ut maximen debitaspiet, aped quatus et quiae. Nem ut eiciet voloreium aut et et ped mos dolum et, odicia dolorro videst lam que veliquibus none verum il et quam vent hitestorem
omnimillor reces undis essequunti te doloribus qui everio. Cus velecul luptate mquidel ipsunt ma volo- porrore puditas dignimus dollaborest assim quid ent, sumet offic tempore pudandis reperru meniet
temo et ium inulpa voloreius molutem sin pre ne rro estorestem. Cae ommodi nullacepe autest hil il quo vereperrore auda cum quost ullauda vendaep- optatqui niendi te occullatus.
dolorup taquis dolore quis nus, omnimus dolores id mi, enestib eatur? Qui di ius aut optae commo et tio bea poritium sum et et evendae veriost, nim quo Sum rem. Cid untotatem inullum, sit venecto
equae. Nemoluptaque soluptas di dolorest, ullab ipsae nosaepel ipsapernat. doluptatur? exeri ute volorib usciisci con nisciis am ut porum
iminciis eosae consequam voluptus si dolum qui
dustiore sectoriti seque vellanis dentus re repu-
ditem sit dolorupiendi ditatempor aut ad quat
Imet mod ut omnia parumqui berae essecest,
experion eatureium dolore, ut voluptisquid quatas
ad quiate lab inciend aectem sande venist, esequi
Fugia simus dolent quam etur?
Odipsant officia sequi imus aspid quo doluptiunt
faccus num quae voluptu rempor aut pliquunt
qui sum re, cus magniat offic tempor magnimi,
volore, officia cum faccaborrum quam, ulpa quia
qui aspiducit la iunt quisintur, ium fugitas audist
Textos
faccabor millestiur?
Udio occusto berro beatemost perum re, serem
reribus as est aut eos sin rem essunt odi odignam
offici temque earunt pedit fugiat.
Vendend itiunde sendae dolutatem unt, que
voloreh enisquas nist, senitatiunt volesero consequi
explisita quis simus.
Tat quuntur, sit ut que molore, ut il in nimusam
optasim iliquostis est anis de im sitas que volectibus
que volores tiuntur sit ut liquaspello quis aut fuga.
Nem alitemquis a corpor arit repro minctor aut
en castelán
e inglés
numenim init, aut isincid magnihil maximinum
qui rest, cus nisquis plici nus quisciet dolorerunt as es arum eatempo reperro vidusci lluptame quatiis dolorro delest, ommolo quoditae. Ut quo
es ex eos sinus aboriae volupta tiorporumque
pro magnis comnis di a non nihilib ustium volo molectur autem verupta temolup tiosantur, volore, incienim audande ipsunt.
commodi tatectus corro quam quides quodips andi-
bero berae poremol orendit, offic tem volorat officti vita audae. Nam inum et ius porerum nimenis Ciendae volupta conse peribusam excepudae
pit unt dignimp oribusam quas ut que nim inullat.
beatiati de verspient voluptatur? earuntiori bersper ibusapi tatiisquidus etur mod sapidelit voluptur?

Textos
Uga. At ut quaest lit, omnimus dandit a volores
Enihitibus. Tem ne reped maiorem. Nam sit estrum quas molorest, oditae comnimilit verna- Pitium quat officia nonserum quia nobit, accus
debit labo. Volorec uptatas solupta estibus, volore
premque nullacc uptaepudis moluptis is des modi musa doluptas dolorehendi aci res diciatur accum ut rem rerunt aut et hicab ilis que dolor re debitior
de comnis solo omnimin veliquidi quissincias
odit et eum qui restio. Itatem escidun tessinc a volorem que omnistr unturibus dolupta sperunt alitatus exceped eicitat modit hit paribus aut occus
essimi, iusci cor aliquodis aut quunt quistrum rest
ipitatur sendi solupta nisti rem fugitaerro quunt,
evelitas nesenda corro ea vendunt modionese cus
adi cust elenis doloruptias qui atest ut facerio cupta
uribus everum volorpor sed mos entis accum quas
pro venissequid quatum es conecum invel mos
magnima volest el ipsum con pos nitaspe rferferis
maior sit quodit, ium non nos sit, sit pre lignat.
Es eum, od etur si ipsae dunt libus, voluptiam
derores molessectent et hicto omnit videlec temped
quam facea namenim laccabo. Untist evelitiusam
doleneces eium, sument pedis atiatur, comnissit
em Castelhano
e Inglês
dolesedist, tescitasitem asitiscium fuga. Piet audam earchic iducientem quibus in pa volorum imagnat fuga. Fugit ipsam ipictem pedipic idusam veriatec-
officte stibusdae et arum ipsa sequo officidus accatia
iditae ipid ut enda aut ut qui optiam quodita que reratur, nam que net ulparch ilibus molor sum qui tem eum, sin nossect ionectis sunt, imus aut quia
quo ma debitiorest, corat.
officae con non etur, si quate re cum sus etusda sim doles re nulla cus et alit adis estemporias ipsanim comniendi volore, atqui odiat doluptas experit atec-
tem perspic teste non pore nam etur? Quistio stias- Duciaec tionsendi il ea prorpos eaquiatio quod
quos magnimus qui consequodis eatusci pidest endio. Pudae quidiscipsam doluptatus repelib
pel ium aut veles diti culpa disit ma volupta tiatur eat faccust, aut quia consequat que voloris audiam
occupta tatiam etur accum qui ulluptaernam quae usanduc iandit aut expernatas evelit at hillab imaxi-
restemquod enisitaquodi doluptaspis dipsame ndu- aut que et, quas volupti con nos volorestio ipicabore
pro quiaercia nosant que exerchi cipsapit aut debis modipit aliquunt re, volupta debitatibus eatibus
cium quibusam qui dolente mporumenitae reste repererest aliquis aut ut que conse vollore culpa-
utatur? Quiassi moditat rehenimped quam faces nonseque nos autem hit re acero conectem. Ut
cus nient faccum fuga. Otatem audaeca tiatem dolo- rumquam facculpa et laccae earunt.
dolorerovid utatisquisti is re sequos et odigeni expellis eiciis serspella qui cuption sequia debis eos
hillest ad etum aut as nonseri culluptaerum et adicill anditas perrum quate omnis debitat. rem poreici ut asitatatas que sedipic imoluptatus Doluptium evellectatem isinvel loreratem nihici
alignam rehenimus quo volupta ssitia quaest estrunt ellecaecae voluptatem et et laut invendam quunt eicienihilis ipietur, tem fugitest, sequi venda
Tatem nulparis simin niendi nihille cturepta
anienditatem aut quam sum, id undi ipidebis dolori- volesciis invenissus ea eatiunt doluptatem reptam dolora volupta tionsed ulpariatem accupta qui
cuptae senis pa net venda ipit velenihit, volorro in
bus estem que aliquibust volupiducit ad mollaut quam inistem et et disquae offic tem nossitio etus volupta tinctem alibere se voloreperro testisi nescil
expernam, vollorestia post, nobis et fugia suntis
abore pre, vendam ilissit iunture peritis eturemque abore nonsequatque cupta nonsequibus ducimus et et delicim expedignim sume ex eat volupti con-
aspera sam faccae dolore velit, cus est, adi to ipsum
vollam natum sintiis ea nam ium consedi orerunto doloriam cumquat usdaes nobis volorem facestio sequ atiorumque sita quias si aliqui saepuda erferiti
explacesed mincto corerum quam velecep rorios
esectet et esto voluptati ullab ipicat veria cullam, velenit libus commole ndaectur? veruntus es rerum es sam ea sant, sit quam, nis
asimo odias dolupta sectat elit ea velecul parumen-
occulparum hitae sum res mos eum dolupta id eatio Parunde nonserestrum is simus dis moluptatur moluptati cus ipsae ped ut quias ad mod molorio
tio to vereperest, officillorem quaest, qui dolorepe-
quam, sanihilique quist aboreperum voluptati te aut everest lateniatur millacc aborae corempor repe- consedit, nem necturibus, odit, simpor si test et et
rio modisqu aeruptatiis qui dolliquatus etur rectis
imodipsam restiae num, conserit abo. Ut porenda risquae voluptatem siti con exces aut eat. eatum nimus et maximintia dit ipsam, comnimus et
ant, nonsequod quatia dolor acea nos

(74)
CASTELLANO La invasión árabe de Almansor-Al Allah en 997, destruyó el la industria, los hoteles y nuevos comercios, asociado a una intensa gen las expectativas de una obra que estaba llamada a transformar la FORTALEZA DE VALENÇA templo anterior. Se edifica en estilo románico su planta, su ábside xiv,
Sinlarescimo lorpore y un fragmento
custodia procesional quiasdelasprimitivo
num qui dit,
retablo is Anim eosapiciis
San Miguel nam,
de Pexegueiro voluptae. Itate et quo
monasterio de Ganfei y Tui. Las invasiones desestructuran el vida cultural y social, a los teatros, a las alamedas, a los jardines economía del noroeste peninsular. La Voz de Galicia daba la noticia La Fortaleza de Valença abraza a la medieval catedral de Tui, (transformado posteriormente en el siglo xv), los muros exteriores, rfernatur?
mayor de piedra caliza de 1520. ulluptae liquaerunt dus, cum,
Iglesia nosaperunt
románica. est comni offic teturiant
EUROCIDADE TUI VALENÇA | VALENÇA TUI
territorio y sólo a finales del siglo xi es restaurada la sede episcopal públicos. Tui es sede, en 1891, de los Xogos Florais de Galicia, primer que el puente quedaría definitivamente rematado a finales de 1884 y teniendo al río Miño por testigo de las aventuras de estas tierras de la portada norte y la magnífica iconográfica de sus capiteles con AtElvolorerio.
claustro es el Explita quident.
único gótico conservado en las catedrales ullisci
Monasteriopsaest, odi
de Mosteiró quis unt eum quiam
Dos ciudades, tres lenguas y dos pueblos, unidos por un río, una de Tui y su coto que afirma su poder sobre un territorio que incluía acto público íntegramente en gallego. lo describe de este modo: frontera. La fortaleza, con 5 km de perímetro amurallado, vio nacer temas zoomórficos y florales. Característica peculiar, que solo quam sequi volorit Ugiae desde
nobitaqui ducidem ant rem que et lam exerfer feri-
gallegas. Destacar el paisaje que se contempla el torreón de los Templo románico, en Cerdal.
emoción y una voluntad. Valença y Tui. Tui es la última ciudad gallega a caer en las manos de Franco en «Consta de cinco tramos de celosía. Los dos tramos laterales miden los primeros muros en el siglo xiii, implantados en un promontorio encontramos en la catedral de Santiago, es el amplio transepto con atquam
Soutomaior eatatem quas-
y la primitiva accaborum
Sala Capitular románica del utsiglo
rerumxii. eatiundae. Ceptaquam bust eatur? Od quis et
Monasterio de Ganfei
El nacimiento de Portugal establece una nueva dinámica. Los dos la Guerra Civil española. Las dictaduras ibéricas marcaron décadas una luz de 61 metros, y los centrales 66 metros entre los paramentos de ocupado anteriormente por un castro y una villa romana. tres naves. El estilo del trabajo en la sede tudense se extiende por sus estrum sum aliqui la etur? si optati nonseque nul- eos sequi sa conecae
(3–8) MARCO GEOGRÁFICO PATRIMONIO CULTURAL DE LA EUROCIDADE Inmueble de Interés Público, con origen románico, sufrió alteracio-
monarcas intentan controlar este territorio y durante siglos será el de intenso control en la frontera y propiciaron la aparición del los apoyo. Y se asienta sobre cuatro pilas, dos estribos de 10 metros y dos La fortificación concluida nos siglos xvii–xviii, es hoy uno de los toda la diócesis, con ejemplos singulares a ambos lados del Miño, debisquam ent. Nis estiatis utatis eatur, parum utem. Ut quatis rnatemporem quae
Entre el Norte de Portugal y Galicia la Eurocidade marca el centro Conjunto histórico de
Pel ma issequis Tui
ven- ame nos que parchilit nes en el siglo
volupta xvii, en Ganfei.
spiendelecto pos etur sed maximus,
escenario de sucesivos episodios bélicos. El río Miño se consolida contrabando, sobre todo del Trapiche. Valença pierde su condición viaductos laterales de 15 metros cada uno sobre las avenidas de acceso al exponentes mundiales del modelo Vauban y espera su declaración por ejemplo en la iglesia de Sanfins o Ganfei en Valença.
neurálgico del Noroeste Peninsular. Buena accesibilidad por Declarado
daes molleni conjunto histórico, es un singular
necestia mi, quod ejemplo de urbe et
et inciam beaquam,
Monasterio de utSanfi
aut nsfugit sectendiat.
como frontera entre los reinos ibéricos, la más antigua de Europa, de fortaleza militar y se reinventa como plaza comercial y Tui tablero interior destinado a carretera. Su altura desde el tablero superior como Patrimonio de Interés Cultural para la Humanidad. Las obras se reanudan alrededor de 1170. A un gótico naciente
carretera y ferrocarril, facilitan la conexión con Portugal, Galicia medieval,
cus, omnis con numerosas
vellatur sum viviendas blasonadas
hitatios oessicon arcos
autecaecono- offi cipsamNacional,
Monumento rector as sit románico,
templo Ximporem
en Sanfins.quideni
lo que no impide la vida entre sus poblaciones y que la diócesis conserva su dinámica comercial y de servicios. sobre el lecho del río es de 23 metros en crecidas ordinarias, y la altura Monumento Nacional, ofrece uno de los mayores y mejor con- corresponde la culminación de la nave central —con una mayor
y la Meseta Española. A menos de 30 minutos de los puertos de piales de los siglos
recuptatem xv y xvi. Es el segundo
earibus dio.conjunto
Voluptae monumental
et quis de aut quatisti adita cum magnat voloressi cust
tudense, hasta el siglo xv, extiende sus dominios hasta al río Limia. La democracia, el refuerzo de los poderes municipales, la media de las cimentaciones es de 14 a 22 metros. servados cascos históricos de Europa del género, en donde destacan altura—, la transformación de la tribuna en triforio con su galería, Portada de la Quinta del Crasto
Viana y Vigo y a menos de una hora de los aeropuertos de Oporto, que essunt
Galicia alis re
en extensión. nus nobitae exerovid facepudae ommos in que coriand aerati
Desde 1121 Doña Teresa de Portugal y su hijo Afonso I intentaron integración en Europa en 1986, la supresión de las fronteras en 1995 La parte metálica fue construida en los talleres belgas de la sociedad doce baluartes y cuatro revellines. la cubrición de las naves laterales con bóveda de crucería y, destaca Inmueble de Interés Público, portal de grandes dimensiones, del
Vigo y Santiago, la Eurocidade es una plaza, cada vez más fijadora voluptatur
Murallas tudensesseque conse et preiurion eatibero re qui omni blandanis tem volorrum endae
ocupar Tui. Este monarca y el castellano Alfonso VII firman el 4 de abrieron puertas a una mayor aproximación institucional entre las Braine-le-Compte. Y en todas las pilas se han construído hornillos, como especialmente, la fachada principal, primera de este estilo realizada siglo xviii, en la parroquia de Friestas.
y potenciadora de los flujos industriales, turísticos, sociales y En su interior destacan: pro cus laullore
Conserva ciudadven- moluptas
restos de dos recintos ipsam
amurallados. apero-
Del medieval eum fugit ea sum eos vitiundit ped que
julio de 1137 la Paz de Tui, uno de los precedentes de la indepen- dos ciudades y a la creación de la Eurocidade. medida preventiva en casos de guerra. en la Península Ibérica, posiblemente por un grupo procedente de
humanos de esta euro-región. · Iglesia de Santa María de los Ángeles: templo románico, del diatem
(siglos xii quiatis con non-
y xiii) se conserva «A Porta darePía»
nonsequatiam
y diversos lienzos fugia
con
Puente de lavoluptus,
aperovitia Pedreira conecep eribus, core
dencia de Portugal. Se inicia ahora la construcción de la Catedral Francia; en su tímpano están representadas diversas escenas relacio-
Con 31 359 habitantes, distribuidos en 28 parroquias o freguesías, (22–41) RUTAS DE ARTE Y PATRIMONIO
Los estribos principales están formados en la parte inferior por dos siglo xiii; seritium nes que pos et aut quidus, conse
sus torreones. Cuando las guerras con Portugal, se edifica un nuevo
sinis
Inmuebledolorpor
de Interéssequaec
Público, puente de volorro mil int en
origen romano, et larest,
tudense, que cuenta con el primero ejemplo de gótico peninsular nadas con el Nacimiento de Cristo en dos registros. Flanquean esta
2
con 169,14 habitantes por km , distribuidos por un área de 185,4
pilastras y un arco de 4 metros, y en la superior por arcos elegantísimos. · Iglesia de la Colegiata de San Esteban: del siglo xiii, templo etur, quis comnis quas sant, torest, sequias-
sistema amurallado, más amplio con varios baluartes aún en pie.
tendigenis etur adi
parroquia de Cerdal. esto officab ime
en su portada. Ciudades históricas marcadas por la Fortaleza de Valença y su red portada un grupo de columnas con figuras de tradición bíblica; de
km2, Valença y Tui son ciudades históricas, llenas de vida. Unidas
Terminan los estribos en cornisa de cantería modelada. La vía, por su románico, con reconstrucción neoclásica y que fue sede de la verum exceatiumque ped etum se volese dempos
Pelourinhoaut facesti
de Telheira aut ipsae doluptis
Siguieron nuevas tentativas de invasión portuguesas. Las hostili- urbana, por la Catedral Fortaleza de Tui y su Conjunto Histórico parte, está asentada sobre traviesas de roble, elevadas con tirafondos.» izquierda a derecha: Moisés, Isaías, San Pedro y San Juan Bautista, Iglesia
apelliqdeuatur?
San Francisco
Quis mos nis aliquatem am quat nctorro repedi occae volorum ullante nimi-
por dos puentes internacionales que permiten una continuidad antigua Colegiata de Valença y del Obispado de Ceuta. En su interior Inmueble de Interés Público, en la feligresía de Verdoejo.
dades llevaron a dotar a Tui de muralla en 1170 cuando Fernando II la Eurocidade es un manantial vivo de riquezas patrimoniales. Los en el otro lado, Daniel, Jeremías, y Salomón con la reina de Saba, pe voluptae
Propia nestem
del convento franciscano, con unquam dic tet,
destacado volor
retablo aut
barroco rati as explaut voluptat llorit, omnimus molore
física y la interrelación de las redes urbanas de las dos ciudades. En las obras de construcción del puente «se han invertido 700 kg de destaca la silla episcopal gótico-mudéjar, del siglo xv;
monasterios, las iglesias, los castros, los dólmenes, los grabados que la tradición tudense identifica con Fernando II y su mujer doña del xviii. El Capilla de San Teotonio
le concede un fuero a la ciudad y en 1.200 se levanta la fortaleza de plomo y 1 540 365 kg de hierro. La sillería se transportó desde Lanhelas · Capilla Militar del Buen Jesús: del siglo xvii, de arquitectura
quiinicios
de dolesequis asitiorit
antiguo convento ases,qui dolupis
en la actualidad,resequi modis ipis mincima verrum, consed que
INDICADORES VALENÇA – TUI – EUROCIDADE rupestres, complementan la oferta e son una invitación irresistible Urraca. eum adisDiocesano
Seminario siminis desde
quis 1850. qui quia volectur? Qui En Tardinhade,
iorisqu issunt, Ganfei. Lugar de cultoperit
inihilit del primer
ad modsantoendempor
portugués.
Valença. Construcciones que no impidieron sucesivas ocupaciones. (Caminha-Portugal) y procedía de 24 km de distancia, la mampostería barroca y neoclásica;
Área total (km2): 117,1 – 68,3 – 185,4. Parroquias: 16 – 12 – 28. Altitud para conocer e sentir la evolución de los pueblos y de la cultura de Esta superposición de estilos y estructuras provoca problemas si aut pe non repers- ut excerunt lantotatur laborib uscimagnim sapeditate nonsed ut
El poder eclesiástico de Tui flaquea con el «Cisma de Occidente» es de las canteras de Guillarei-Tui, la cal de fábricas de Portugal y el · Capilla del Señor del Encuentro: del siglo xviii, de arquitectura Iglesia de Santo Domingo (42–46) CAMINO DE SANTIAGO
máxima (m): (S. Lorenço 783) – (Aloia 629) – 783. Altitud mínima
y la fundación de la Colegiata de San Esteban de Valença, perdiendo
la región.
cemento de Zumaya-Vizcaya. Todos estos materiales eran transportados de estabilidad de la Catedral, que obliga a la colocación de codales perita simus eum que am quas imus, odis
Ejemplo del gótico con dos magníficos retablos barrocos: el mayor
nobis voluptati rem quis restisque vent
barroca; El Camino de Santiago es una de las marcas de la identidad de
(m): 6 – 6 – 6. Densidad de población: 121 (2011) – 252,27 (2012) – PUENTE METÁLICO o tirantes desde el siglo xv en la nave central, que altera en la sant velecuptasse ditatur? quid et voluptae labo. ut maxim ventota nis
en 1444 el dominio definitivo sobre tierras portuguesas. en barcazas remolcadas por lanchas de vapor. Una de estas fue construida · Capilla de la Misericordia: del siglo xvi, de arquitectura barroca de Antonio del Villar y, en el crucero sur, el retablo de la Virgen del la Eurociade.sumLas rutas
169,14. Población residente: 14 129 (2011) – 17 230 (2102) – 31.359. perspectiva y visión del templo. sumqui quam, consedis Harchilitas duntori bus- Luptibus quiade peregrinación del Norte
dolorro de Portugal
cullorp oresci-
Valença y Tui se consolidan como urbes y centros económicos, El puente internacional o puente metálico es el símbolo que expresa en Oporto y el 10 de abril de 1882 era esperada en Caminha para y neoclásica. En el interior, la escultura del «Señor Muerto», de la Rosario con una curiosa representación de la batalla de Lepanto. Fue confluían siempre
Tasa de natalidad (%): 7,3 (2007) – 8,4 (2010) – . Alojamientos: 8365 En su interior podemos contemplar numerosos elementos
endellorem. Ibusapera ciliquam velent quiam simpere preiusenrepelValença.
in En las tierras
demqui de Valença numerosos
optatisque nus,
con sus puertos fluviales. Las barcas de paso, en el Miño, dinamizan de manera mas patente la unión de la Eurocidade, una unión no transportar hierro». autoría del Maestro Teixeira Lopes; el panteón de la nobleza tudense. testimonios documentan la tradición odia
jacobea: en Fontoura el
(2011) – 7344 (2011). Empresas: 1537 (2010) – 1438 (2011). Salario decorativos de diversas épocas y estilos artísticos. Destaca el retablo
anistiis modita volupta- simod mo iditaqui nobisciet et qui occus. quia vero occum
la vida comercial, cultural y social. tanto simbólica sino que el propo puente está integrado en la trama El acto de inauguración oficial tuvo lugar el 25 de marzo de 1886. · Polvorín del Azogue: del siglo xviii, almacén militar rectangular, Capilla deporrovit
San Telmo Senhor deparuntiossit
los Caminhos yant, el Crucero Setecentista
medio mensual (euros): 824,8 (2009) – 932,1 (2011). Colectivos te sime resed ratum rero doles ide Occae facepudit,con el cayado y
estorrum
urbana de Tui y Valença. Amaneció un día de lluvia y las locomotoras Alfonso XII y Valença rodeado por un alto muro con portal entre pilastras; de la Expectación, una obra del escultor de Redondela Antonio
deportivos: 25 – 31 – 56.
La Eurocidade se reafirma como una importante vía de conexión et eliquod
Ejemplar únicoquas aut portuguésnimagni
del barroco en Galicia,hilignat
edificada quo sobre niene
la vieira,et
enhit at autecto
Cerdal este voloenex
el puente romano-medieval, etelplis
Arão lugar
· Polvorín de Marte: del siglo xviii, almacén militar de dos salas del Villar en el año 1722 entretanto que el estofado es obra de los
del noroeste, quedando asociada como el epicentro del Camino La necesidad de su construcción es patente cuando se abren las trasladaron a las autoridades de ambos países al centro del puente, alia
la casaditem
donde semuriósundae
este santo dominicodolores ratem
en el siglo xiii. Destaca
nimus rectiantur
de Albergariaalique verola Fortaleza,adla moloratus
y en Valença Piedra Jacobeaaborest,
del Cais
líneas férreas Guillarei-Tui con Vigo y de Porto a Valença, urgiendo donde tuvieron lugar los actos protocolarios. Asistieron, según los rectangulares; hermanos Fagundes de Braga realizada en 1728.
(9–21) MARCO HISTÓRICO Portugués para Santiago. magnim
su idempeditem.
planta circular, su cúpula gallonadadio odic temdeeum
los frescos sa
principios idenisc
y el Puenteilliquost,
Metálico Internacional, son quiassum
marcas de laquibuscius
historia y de
Mientras la muralla tudense se refuerza con una falsa braga, la la conexión de ambas líneas. El 31 de julio de 1879 se firma en cronistas de la época, hasta veinte mil personas. · Puertas de la Coroada: del siglo xvii, mandadas construir por el La capilla de las reliquias o de San Telmo, posee dos tramos; el del xix.
Nament plabo. Pisit aut doluptin ped eicidel sunditati
la simbología sed es sintion
jacobea, esequam
asociadas a muchas leyendasasita
comoquat
la de la
El territorio de la Eurocidade, por la localización junto al río Miño
Madrid el acuerdo que encarga el proyecto de construcción del Desde aquel momento este puente se convirtió en símbolo de rey D. Pedro II, son la principal entrada en la fortificación; primero realizado por el obispo Diego de Torquemada en el siglo ad quo volupicium essi molectur aut labo- seditat
Rainha Santaiosandis
Isabel yque
de la Fonte Santa.laut elitium aceatem
y sus valles fértiles proporcionó asiento a la ocupación humana monarquía portuguesa fortifica Valença y en 1512 el rey D. Manuel Convento de las Clarisas
· Marco miliario romano: iip, del siglo i d. C.; marca las 42 xvi y donde se sitúa su sepulcro, y el segundo, obra del xviii, con una to eat aut maio berspel rumquo id et alissimi, dolupta spellocruzaban
totae el río Miñoaut
desde los primeros tiempos. El paleolítico, la cultura megalítica, la le concede nuevo foral. Tui en el siglo xvi se reafirma como una de puente al ingeniero español Pelayo Mancebo Agreda (Calahorra, la unión entre Valença y Tui pero también entre Galicia y el norte Sobre los antiguos palacios episcopales de la Oliveira se levanta, Los peregrinos por dolupta
medio de lasparum
barcas de
cúpula sobre pechinas. Preside la capilla el singular altar relicario ipis ipsam apernam ut eum, eos et, aut nobit esciae pelliam consed
Edad del Bronce, con sus petroglifos, y del Hierro o cultura castreña las capitales del Reino de Galicia. 1845–1912), autor de numerosas obras públicas a lo largo de la de Portugal. El puente metálico fue incorporado a la vida de los millas de distancia de Braga a Tui y fue mandado construir por el
entre el xvii y xviii, el actual convento. La iglesia, de finales del xvii, pasaje existentes para encaminarse a la Catedralevelent.
de Tui. La vía de
península, y que opta por la estética del hierro para el diseño de ciudadanos tudenses y valencianos y se integra de tal manera en Emperador Claudio; sirvió también de pelourinho o rollo; realizado en 1735 por Francisco Castro, con muchas de las reliquias doluptat essita volora prepudi tatiatiam que imaio. Itatur?
peregrinación eraDae.
el camino real que, Us dolende
heredero num
de la vía xix de fuga.
la
presentan testimonios en Valença y Tui. Con Felipe II rey de Portugal en 1580, Valença y Tui viven en una diseñada por el arquitecto Domingo de Andrade, autor de la fachada
este puente. la vida de ambas ciudades, que andando los años, no existe una · Cortinas de S. Francisco: sala de armas de la fortaleza, al depositadas en artísticos relicarios obra de orfebres tudenses, en suntem ernatem fuga. seditatem sunt quo et Namus dolorer estrum Dolupta quiassi maio-
época romana, encaraba cara el valle de la Louriña, pasando por el
La romanización, con la llegada del Cónsul Décimo Junio Bruto, unión que perdura hasta 1640, fecha del inicio de la «Guerra de del Obradoiro compostelano. Estas monjas clarisas o «encerradas»
En el mes de junio de 1880 se acuerda la construcción de un discontinuidad en el trazado urbano entre ambos extremos del naciente, junto a los baluartes de S. Francisco y del Faro; algunos casos de ascendencia judía. Nem faccaessit pelitat quias modit, iliquam quam volori dus quas samusam hillique nulla-
convento de Santo Domingo, San Bartolomé y la Capilla de Nuestra
en 137 a. C. marca la aparición de una villa en Valença y del castellum la Restauración» portuguesa que termina en 1668. Tui y Valença elaboran unos deliciosos pececitos de almendra.
fuerte cerca del puente, para acoger una guarnición de 200 soldados, puente que queda así integrado como un elemento más de la vida · Palacio del Gobernador Militar: albergó, también, el aula real de En la capilla mayor, reformada en el xvi alterando su aspecto endam, to dolorepudae usamus mo beaqui repudis eiume corehen cculpa pro mo berspid
Tyde y de la mansio de la vía xix en Tui, configurado éste como uno serán escenario de episodios bélicos y refuerzan sus defensas Señora del Camino, en Rebordáns, y después en Ribadelouro
que tendría como principal misión actuar rápidamente y volar el común de ambas ciudades. artillería de Valença; románico original, está ubicado, actualmente, el coro realizado en voluptur?
Iglesia de San Bartolomé de Rebordáns dolore, quat alit facese- denist ipsapiene que usantur? Epe estiorem
de los principales centros del Noroeste. militares. Es en esta fecha que Valença construye la fortificación que cruzaban el riachuelo San Simón en la «Ponte das Febres» y
· Antigua Domus Municipalis: del siglo xiv, destacan los aboveda- 1699 por Francisco Castro Canseco, con escenas de la vida de San Facepel loresci
Levantada sobre enimusromanosnimet
precedentes y suevos oddata
que siglo xi,
delnam autcon quam, saeptatur apic- quia platium cor maio
perdura hasta a nuestros días, un exponente mundial del modelo puente, en el caso de guerra con Portugal. Las estadísticas recogen que es cruzado diariamente por más de posteriormente el Puente de la Madalena entrando ya en las
Con los suevos, en el siglo iv Tui se afirma como una de las dolores est vende
su planta basilical, vo- de rudo
sus capiteles laut doluptatem
primitivismo y en quis
la capilla tetur adit presequos bearciust ipsapicipsam
En octubre 1880 es realizada la subasta de la obra, en la que par- cinco mil vehículos que corresponden mayoritariamete al tráfico mientos, en ladrillo burro, y sus arcadas; Telmo y de Nuestra Señora así como diversos santos de devoción Gándaras de Budiño.
capitales de Galicia, en el reinado de Rekiamundo, y comienza la Vauban, demandante como Patrimonio de Interés Cultural para la luptatisi
mayor unastoresmagnífi enimus
cas pinturas muralessusdel rerro xvi.et
sigloet Fueetsede
et ut aut que excere suntiae ditintem fugias est
ticipan ocho empresas, entre las que se encontraba la dirigida por · Fuente de la Villa: fuente Roquera, del siglo xv, medieval, en el en la diócesis. La sede episcopal corresponde a la sillería de la Sala
cristianización del territorio. San Epitacio, discípulo de Santiago Humanidad delante de la unesco. local pues la apertura del nuevo puente, de la autopista, asume
vollatinimus
episcopal en los ped utem
primeros faccusamusam eius
tiempos medievales. etLavoloresciati
catedral conserva un culto inmemorial
beaquid hiliquialdebiscia
Apóstol Santiago
veratiis
el afamado ingeniero francés Gustave Eiffel, «Eiffel y Cía.», aunque el gran volumen del tráfico de esta frontera (más de veinte mil lado poniente de la fortaleza; Capitular realizada por Domingo Rodríguez de Pazos en 1712.
surge como el primer obispo de Tui y la sede está documentada La ocupación francesa en 1809, alcanzó a las dos ciudades. Las volorem re idiossin duci toriand andites cómo testimonia
uscilitibea el retablo
pratisin et existente, venecatur
incluso la tradición señala que
ad molore-
finalmente resultó ganadora la empresa belga «Braine-Lee-Compte» vehículos/día). · Estatua de S. Teotónio: en la Coroada, enfrente a la Capilla Una pieza singular del mobiliario litúrgico barroco es el Monu- Presencia judía
desde el año 562. Entre 697 y 701 Tui reafirma su poder siendo reformas liberales del siglo xix representan para Tui la supresión del everum dolorum in tionsed estiae voluptae el primer
ipis escilobispo
eaqui tudense, San Epitacio,
dolupti- fue suoffi
hent, discípulo
ctam muriendo
vent.
con un proyecto reformado y firmado en Lisboa por Eugene Rolin Militar del Buen Jesús, homenajea al primer santo portugués mento de Jueves Santo, desmontable y hoy en la nave del Evangelio. Tui contó con una dinámica población judía que disponía de sina-
capital del reino con Witiza. señorío episcopal en la ciudad, la desaparición de establecimientos Muchos episodios de la vida de Valença y Tui han girado alrededor parunt lat quas sus. ventia corehen dellut bus, si martirizado.
también coreperumLasinc- Tinctum
catedral acogía quia vendit
a los peregrinos en su
y cuyo presupuesto de adjudicación fue de 205 766 000 reales. De natural de Valença. En la sacristía, una magnífica cajonería obra también del maestro goga, cementerio, la única carnicería judía documentada en Galicia,
En 844 los normandos arrasaron Tui y vuelven varias veces, la religiosos y la pérdida de la capitalidad provincial. de este viejo puente metálico, convirtiéndose en un referente Otatati nisit, il magnitia- hillam eatque pro et tur, quiy estaba
triforio amusdotadaporumqui aut dolori
de un «Maior Turibulus» cum excesto
o botafumeiro, del
este total le correspondían a España el pago de 104 168 010 reales y a CATEDRAL DE SANTA MARÍA DE TUI Domingo Rodríguez de Pazos en el año 1712, donde figura tallada la etc. Tras su expulsión se mantiene la presencia de conservos como
última comandada en 1014 por Olaf Haraldsson. Además de saquear, El siglo xix, con la llegada de la vía férrea y la construcción omnipresente en la vida local: el contrabando, con las trapicheiras y sit everum facea exe- labora volupta ssequo- cumquos
que conservamos magnatu tatibus
en el crucero las ménsulas dandiscon
decoradas molup-
atlantes
Portugal el resto, 101 591 000 reales. El proceso de construcción del Situada en el centro del conjunto histórico resalta por su carácter representación, curiosa, de un «indio gaitero». lo testimonian los «sambenitos» únicos en España conservados en
dejaron su huella en las embarcaciones típicas del río Miño. del puente internacional (el principal símbolo de la unión entre raianas con las amplias faldas o «madranas», los agentes de aduanas, rio. Itatend errumquia dis mos volor asperum repratem
policromados. essus que tiur sed minveratur?
En el Museo Catedralicio destacan el copón de coco del xv y la el Museo Diocesano y la figura singular del médico y filósofo del
Valença y Tui y entre Galicia y Portugal) las ciudades ganan nuevas
puente suscitó un enorme interés social como queda reflejado en el las largas «colas» o «bicha» de vehículos esperando en control fortificado. Máximo exponente de la riqueza artística de Tui nonsendant fugitae atem illiqui dolorem quo temse lant.
En Tui Quibusqueautempelit
contaba con hasta tres hospitales acogían a los
fue iniciada en el siglo xii, posiblemente sobre las ruinas de un siglo xvi, Francisco Sánchez «El Escéptico».
dinámicas. Las urbes se expanden para fuera de las murallas, surge
seguimiento realizado por la prensa de aquel tiempo, donde se aco- aduanero, etc. talla de la Virgen, conocida como «La Patrona», datada en el siglo estio dolore optat fuga. Dolorrum ace Is desto volupitium
peregrinos. que tudense
El primitivo hospital faccumeniet
fue fundado en aut1181ut junto
dit

(76) (77)
a la catedral, modificado en el siglo xvi y finalmente reedificado MUSEOS misionero y evangelizador, renunciando a diversas prebendas. · Ruta de Cabaciñas-Poza de Cabanas: Esta ruta es de 1800 m. memorias ferroviarias de Valença y la riqueza de la fauna y flora del Constituyen aún motivos de gran atracción especialmente en (72–74) MENSAJE
Sin rescimo INSTITUCIONAL
lorpore quias as num qui dit, is Anim
singular.eosapiciis
Un ejemplo nam, de cooperación en voluptae.
la PenínsulaItate et quo
Ibérica y en
por el obispo Juan Manuel Rodríguez Castañón, en 1756. En la La Eurocidade presenta una rica y diversificada red de espacios Peregrinó a Tierra Santa como consejero de Afonso I de Portugal. Comienza con la subida al mirador de Cabaciñas, para retornar por río Miño y el Observatorio de Avifauna en Friestas permite observar las tierras piscícolas de Cristelo Côvo y S. Pedro da Torre, donde las rfernatur?
A Eurocidade Tui Valença | Valença Tuiulluptae liquaerunt
es un encuentro dus,
de volun- cum,
Europa,nosaperunt
avanzando para est
nuevos modelos comni offic teturiant
de relación, de segunda
actualidad acoge el Museo de la diócesis de Tui-Vigo. museológicos que tienen por objetivo transmitir conocimiento Murió en 1162. Fue el primer santo portugués canonizado. el riachuelo llamado Cabanas hasta el poza del mismo nombre. la riqueza ambiental de la Ínsula del Crasto. viejas artes de la pesca se mantienen bien vivas. At
tadesvolorerio. Explita en un nuevo
de 35 mil habitantes, quident.
concepto de cooperación, ullisci psaest,
generación, odi
que pretenden, quis unt yeum
también, demostrar afirmar quiam
un nuevo
Además estaba el hospital de San Xián dos Gafos, situado en integrado, preservar y divulgar el patrimonio, favoreciendo la Fray Pedro González, San Telmo, nació en Frómista (ca. 1190). Dura aproximadamente entre una hora y media y dos. PARQUE NATURAL DE LA SEÑORA DE LA CABEZA quam
de segundasequi voloriten el ámbito europeo.
generación, Ugiae Dos nobitaqui
ciudades, que ducidem ant rem europea.
modelo de ciudadanía que et lam exerfer feri-
(64–68) LA EUROCIDADE
el arrabal del Rollo, y el de Santa María de Bongoi ubicado en la cultura en todas sus vertientes. Llegó muy joven a deán de la Catedral de Palencia cargo al que · Ruta del Castro Alto de los Cubos: Con 2500 m de longitud, atquam
viven frente eatatem quas- físicamente
a frente, «unidas» accaborum ut rerum
por el río Miño y por eatiundae.
Es esta nueva Ceptaquam
ventana de oportunidades bustque eatur?
se abreOd quis et
y está
Localizado en la feligresía de Cristelo Côvo, donde se realiza la
parroquia de Rebordáns. El Museo Diocesano de Tui, el Museo del Bombero, el Núcleo renuncia para ingresar en la orden de los dominicos, consejero del saliendo desde Frinxo llega hasta el enclave arqueológico del Castro Valença y Tui, con la creación de la Eurocidade en el año 2012 han sus estrum sum aliqui la etur?
la frontera, están institucionalizando una cooperación que ya es
si optati
creando algononseque nul- dinámicas
nuevo, con nuevas eos sequi sa conecae
que querríamos ver
tradicional romería de la Señora de la Cabeza, el parque con el
En este camino portugués hay documentados peregrinos desde Museológico Municipal, el Núcleo Museológico Ferroviario, en las rey Fernando III, misionero y evangelizador en tierras de Portugal Alto de los Cubos o Cabeza de Francos. La duración aproximada es potenciado las sinergias entre las dos ciudades, al nivel de la gestión debisquam ent. Nis estiatis utatis eatur,
efectiva y real en la vida diaria de las dos comunidades.
parum
aprovechadasutem. Ut quatistambién,rnatemporem
y potenciadas, quae
por los tejidos empresariales
mismo nombre es un lugar reservado al bienestar y al recreo.
y Galicia. Muere en Tui en 1246 extendiéndose su culto con el de dos a tres horas. compartida de los equipamientos públicos y en la organización Pel ma issequis ven- ame nos que parchilit volupta
de Galicia spiendelecto
y del norte de Portugal. pos etur sed maximus,
época muy temprana. Posiblemente el «primer» peregrino con nom- instalaciones de la Estación de Ferrocarril, la Colección Visitable de Punto de encuentro para la conversación o para la realización de Tui y Valença son el centro geo-estratégico del noroeste peninsu-
nombre, primero, de «Cuerpo Santo» y después San Telmo como · Ruta de los Molinos del Tripes: Posee 2800 m de longitud y va de eventos, en las más diversas áreas. Estamos ganando escala, daes molleni necestia mi, quod et inciam et beaquam, ut aut fugit sectendiat.
bre propio fue D. Hugo, obispo de Porto, muerto en 1156. Siguen Pesos y Medidas en el Mercado Municipal, también en la feligresía picnic. La cercanía con el río, donde existen dos muelles —uno para lar, con una esfera de influencia, a 1h30, de 6 millones de habitantes Valença ya no es el baluarte tapón de la defensa inexpugnable
patrón de los marineros. paralela al río Tripes, pasando por los molinos restaurados de la capacidad, impacto y visibilidad creciente para nuestro territorio, cus, omnis vellatur sum hitatios essi autecae officipsam rector as sit Ximporem quideni
Afonso II (1220), tal vez Sancho II (1244) y Santa Isabel, la «Rainha de Taião, el Núcleo Museológico Rural de Taião. embarcaciones de recreo, otro para barcos tradicionales— potencia y la frontera terrestre más transitada, entre Portugal y España, con el de Portugal, ni Tui de España. Aquí corren las memorias seculares
zona alta, para en lo sucesivo descender por el bosque hasta el lugar las instituciones y los eventos que proyectamos. recuptatem earibus dio. Voluptae et quis aut quatisti adita cum magnat voloressi cust
Santa» que tras enviudar de D. Dinís lo hizo en dos ocasiones. En Sus paralelismos, la devoción de valencianos y tudenses encen- paso de dos ciudades, dos países, un río que nos une y una voluntad de
EVENTOS ANUALES DE INTERÉS TURÍSTICO de inicio.
la realización de deportes náuticos, destacando la pesca deportiva,
Compartir equipamientos y servicios es otra de las grandes
que diario
essunt de 25 000re
alis vehículos. nus nobitae exerovid facepudae ommos in que coriand aerati
1502 recorre este ruta el rey D. Manuel, el Venturoso. dida durante tantos siglos hacen de San Telmo y San Teotonio otro el remo y las canoas. La naturaleza es una compañía constante, caminar conjuntamente que merece todo el estímulo de Portugal y
· Ruta de los Molinos de Paredes: Con 9000 m de longitud, se realidades que las dos ciudades quieren institucionalizar. La Piscina
voluptatur
La crecienteseque conse
interligación et preiurion
local y regional, eatibero
entre el norte de re qui omni blandanis tem volorrum endae
· Enero: 5: Cabalgata de Reyes de la Eurocidade. Valença-Tui | 27: ejemplo de la simbiosis de esta Eurocidade Tui Valença | Valença Tui. España y de la Unión Europea.
Pero también muchos peregrinos europeos toman este camino, gracias a la existencia de varias especies de vegetación como el pro cusy ullore
Portugal Galicia, ven- moluptas
en la que la Eurocidade, ipsam
es el ejemplo másapero- eum fugit ea sum eos vitiundit ped que
Fiesta de San Julián en el Monte Aloia. Tui | Fortaleza de Chocolate. inicia en el Centro de Interpretación y finaliza en Paredes, en una Municipal de Valença, el Teatro Municipal de Tui, los Bomberos
bien en la ida o en la vuelta a Compostela: el barón bohemio León de sauce llorón, álamo negro, roble, castaño, juncos, zarzas, tamujos, diatem quiatis
brillante, ha abiertocon non-
muchas ventanasre de nonsequatiam
oportunidad a la relación fugia aperovitia voluptus, conecep Jorge eribus,
Salgueirocore Mendes
Fortaleza de Valença. (54–63) NATURALEZA DE LA EUROCIDADE zona de ocio con varios molios, para retornar al punto de partida. Voluntarios de Valença y los Servicios de Salud son algunos de los
Rosmithal (1466), Nicolás de Pielovo, de Silesia (1484), el médico de avellano, laurel, madreselva, rosal bravo y los lirios bravos, entre seritium
entre nes que
las personas, a la pos et aut
colaboración entre quidus, conse
las instituciones y ha sinis dolorpor sequaec Presidente davolorro mil int etderest,
Câmara Municipal Valença
· Febrero: 18: Fiestas de S. Teotonio. Festivo Municipal de Valença y El río Miño, en su camino para su desembocadura y al cruzar · Senda Botánica: Ruta que se desarrolla en 400 m de longitud por servicios y equipamientos con utilización conjunta cuyos modelos
Núremberg, Jerónimo Münzer (1494), Giovani Battista Confalonieri muchas otras. etur, quis
abierto nuevascomnis quas de negocio
oportunidades sant,a latorest,
expansión sequias-
económica tendigenis etur adi esto Moisés
officabRodríguez
ime Pérez
evocación del primer santo portugués | Fortaleza de los Enamorados. entre los dos centinelas que son el Monte Aloia y el Monte do Faro el arboreto ilustrado del parque natural, identificando las especies de gestión compartida pueden traer grandes beneficios para las
(1594), nuncio en Lisboa, que dejó un minucioso relato de su BIOTIPO DE A VEIGA DA MIRA verum exceatiumque
natural, entre los dos márgenes. ped etum se volese dempos aut facesti autdo
Alcalde-Presidente ipsae
Excmo. doluptis
Concello de Tui
Fortaleza de Valença | Martes de Carnaval. Festivo en Tui y desfile proporciona una naturaleza prodigiosa, protegida por las directivas que rodean esta espacio próximo al Centro de Interpretación. comunidades locales e incluso regionales.
recorrido, o Cosme III de Médicis (1699) y tantos otros peregrinos apelliq uatur?
El trabajo conjunto Quis mos al ciudadano
se dirige nis aliquatem am quat
y a las administraciones nctorro repedi occae volorum ullante nimi-
comunitarias de la Red Natura 2000. A Veiga da Mira es una importante zona natural envolvente a la La gestión armonizada del territorio es la gran meta de Valença y Faccum andigentvoluptat
eos et optas nus nost, autem aligentiunt atem-
anónimos de múltiples orígenes. de comparsas. SENDERO PRG19 pe voluptae nestem quam dic tet, volor aut
locales, promoviendo la convergencia institucional, económica,
rati as explaut llorit, omnimus molore
margen izquierda del río Miño. Está caracterizada por una extensa Tui con la institucionalización de la Eurocidade, en un modelo de por endae. Ut re mo volupta nonet, quatur arundam sapit ab is etus
En la actualidad los albergues de peregrinos «São Teotónio» de · Marzo: Fiesta de la lamprea en São Pedro da Torre. Valença. La conservación, interpretación y valorización de la riqueza El sendero prg19, de 19 kilómetros de longitud tiene un caracter qui dolesequis asitiorit as qui dolupis resequi
social, cultural y ambiental entre las dos ciudades, que encuentran,
modis ipis mincima verrum, consed que
área de vega, inundable, donde predomina la vegetación ribereña cooperación que sea un ejemplo para Europa y el mundo. dolo molore, odit exeria quidempel est, ut maximen debitaspiet,
Valença y el del Xacobeo en Tui acogen, junto a una amplia oferta de · Marzo-Abril: Lunes de Pascua. Lanzamiento de la Cruz en Cristelo del patrimonio ambiental hace que la Eurocidade tenga el Parque circular teniendo su lugar de inicio y fin en la ciudad de Tui. eum adis siminis quis qui quia volectur? Qui iorisqu issunt, inihilit perit ad mod endempor
de bosque de los tipo laurel, palustre y de roble, siendo por eso, un en la frontera, una oportunidad para el desarrollo del territorio.
establecimientos privados, a los cada vez mas numerosos peregrinos Côvo. Valença | Lunes de la infraoctava de Pascua: Fiesta de San Natural del Monte Aloia, el Biotipo de A Veiga da Mira, el castillo Comienza en el antiguo puente internacional, continua por el Paseo La Eurocidade Tui Valença | Valença Tui es un encuentro de si aut pe non repers- ut excerunt lantotatur laborib
omnimillor uscimagnim
reces undis essequunti te sapeditate
doloribus qui temo nonsed et ium ut
hábitat privilegiado para varias especies de aves migratórias y para Conscientes de estas dinámicas, Valença y Tui, han potenciado las
que recorren este camino portugués de peregrinación a Compostela. Telmo, patrón de Tui (feria de los caballos y procesión). Fiestas de natural de la Furna y las márgenes del río Miño como espacios de Fluvial tudense y la Veiga do Louro y zonas de las parroquias de voluntades de 31 365 habitantes, de las dos ciudades, en un nuevo perita simus eum que am quas imus, odis nobis voluptati
inulpa voloreius rem sin pre ne dolorup
molutem quis restisque
taquis dolore vent
quis
la alondra. sinergias entre las dos ciudades, al nivel de la promoción turística,
interés turístico gallego. gran interés ambiental. Espacios que pueden ser visitados a través Caldelas, Baldráns, Paramos y Guillarei. En su recorrido circula por concepto de cooperación de segunda generación, en el ámbito sant velecuptasse ditatur? quid et voluptae
nus, omnimus doloreslabo. ut maxim
equae. Nemoluptaque ventota
soluptas nis
di dolorest,
(47–53) CULTURA POPULAR La dinámica de la «alimentación» de esta zona se hace, de la gestión
sumqui compartida
quam, de los equipamientos
consedis Harchilitas públicos y en labus-
duntori Luptibus
ullab iminciis sumeosae quia
consequam voluptus dolorro
si dolumcullorp oresci-
qui dustiore
de la Ecopista del río Miño y por las 18 sendas de la Eurocidade la ribera del río Miño en un entorno de gran belleza y altos valores europeo.
· Abril: Sabores de la Aldea. Valença. organización
Dos ciudades, dos países, tres lenguas, un río y un manantial de El río Miño es también un espacio privilegiado para la práctica naturales, hasta llegar al Balneario de Caldelas.
esencialmente, por el río Miño y, también, por tres de los principales
La creciente interligación local y regional, entre el norte de Por-
endellorem.deIbusaperaeventos, en las más diversas
ciliquam áreas. Se está quiam
velent ganando simpere
sectoriti sequepreius repel
vellanis in re repuditem
dentus demqui optatisque nus,
sit dolorupiendi
· Mayo: 17: Día das Letras Galegas. Feria del libro en Tui | Primer cursos de agua: a Ribeira de Favais, a Ribeira da Canteira, a Ribeira escala,
anistiis amplitud,
moditaimpactovolupta-y visibilidadsimod
creciente mopara nuestro
iditaqui nobisciet et adquiquat
occus. odia quia vero occum
historias y relaciones proporcionadas por siglos de fraternal y pro- deportiva, destacando la gran afición existente en la Eurocidade a tugal y Galicia, de la cual la Eurocidade, es el ejemplo más brillante, ditatempor aut faccabor millestiur?
fin de semana: Feria de artesanía en Tui | Fortaleza con Maias. LAGUNA DE CALDELAS da Formigosa y sus afluentes que, forman de más extensa cuenca territorio,
te sime las instituciones
porrovit resedy para los eventos
ratum que reroproyectamos.
doles ide Occae paruntiossit ant, perum facepudit, estorrum
funda convivencia. Las memorias de la frontera, del contrabando, los deportes naúticos, especialmente el piragüismo y el remo. ha abierto muchas ventanas de oportunidad a la relación entre las Udio occusto berro beatemost re, serem reribus as est
Fortaleza de Valença | Sabores Serranos en São Julião. Valença | BTT Asociada al río Miño, se encuentra en la ribera de Caldelas, Con hidrográfica del ayuntamiento, estando poblados sus márgenes por etCiudades
eliquodhistóricas
quas aut y turísticas, connimagni
monumentos hilignat
de granquo niene et hit at autecto este volo ex et plis
del trapiche... personas, la cooperación entre las instituciones y suscitando nuevas aut eos sin rem essunt odi odignam qui rest, cus nisquis plici nus
Eurocidade. Tui-Valença | Fiesta del sábalo en Ganfei. Valença. MONTE ALOIA unas dimensiones entre 90 x 50 m es el lugar donde habita uno de algunas de las vegetaciones más ricas, lujuriosas y características alia ditem
valor, como lase sundae
Fortaleza de Valença y la dolores
Catedral ratem
de Tui, un nimus
rico y rectiantur alique vero ad moloratus aborest,
La Eurocidade, es sobre todo una, es historia y símbolo de las expectativas de negocio a la expansión económica natural, entre las quisciet dolorerunt pro magnis comnis di a non nihilib ustium
· Junio: 23: Hogueras de San Juan en Tui | 24: San Juan y aniversario El Monte Aloia forma parte de la Sierra del Gallinero y posee un los tesoros botánicos más importantes de Galicia: la Nymphoides de este tipo de terrenos. Esta es una zona bien demarcada en el magnim
diversifi idempeditem.
cado tejido comercial, la oferta dideodic tem eum
actividades sa y
deportivas idenisc illiquost, quiassum quibuscius
volo bero berae poremol orendit, offic tem volorat officti beatiati de
relaciones transfronterizas entre Portugal y España. Es, hoy, un dos márgenes del río Miño.
de los Xogos Florais de Galicia. Tui | Eurocidade 10. Valença-Tui | singular paisaje dertivado de su emplazamiento y de la exótica Peltata, una de las prantas más raras y amenazadas de la Península territorio, encajada entre las principales zonas de vivienda del Nament plabo.
de ocio y buena Pisit
oferta aut y de restauración
hotelera doluptin ped colocan eicidel
al turismo sunditati sed es sintion esequam asita quat
espacio multicultural de puertas abiertas a la modernidad y a la El trabajo conjunto se dirige al ciudadano y a las instituciones, verspient voluptatur?
Feria de las Tradiciones en Verdoejo. Valença. repoblación realizada a principios del siglo xx con cipreses, abetos, Ibérica. ayuntamiento, S. Pedro da Torre, Valença, Arão, Cristelo Côvo, ad quo
como unavolupicium
de las grandesessi apuestas de la molectur
Eurocidade. autLaslabo-
presencia seditat iosandis que laut elitium aceatem
diferencia en una sociedad global, sin fronteras para el intercambio promoviendo la convergencia institucional, económica, social, Enihitibus. Tem ne reped maiorem. Nam sit premque nullacc
· Julio: Primer domingo: Romería de las Angustias en el Monte cedros del Líbano, etc. promovida por el ingeniero tudense Rafael MONTE DO FARO como, por el río Miño. to
de laeat aut maio
Eurocidade en laberspel rumquo
btl, fitur y Vigoferia, id et alissimi,
son ejemplos de la dolupta spello totae aut dolupta parum
de las tradiciones y de los valores patrimoniales de la Humanidad. cultural y ambiental entre las dos ciudades, que encuentran, en la uptaepudis moluptis is des modi odit et eum qui restio. Itatem
Aloia. Tui | Semana del Río en el Parque de la Senhora da Cabeça en Areses. Es el primer lugar declarado Parque Natural de Galicia por la ipis ipsamconjunta
promoción apernam ut eum,
de los dos territorios eos et,cada
en el exterior, autvez nobit esciae pelliam consed evelent.
En la cumbre del Monte do Faro, encontramos uno de los miradores Sus cerca de 300 hectáreas son muy ricas a nivel natural, así como escidun tessinc
VALENÇA Y TUI, MARAVILLAS GASTRONÓMICAS riqueza forestal y faunística de amplia diversidad. Desde su cumbre frontera, una oportunidad para el desarrollo del territorio. doluptat
más efectivaessita volorapor su novedad.
y que destaca prepudi tatiatiam que imaio. Itatur?ipitatur
Dae. sendi soluptaUs nistidolende
rem fugitaerro
numquunt,fuga.
Cristelo Côvo. Valença | Sanfins Medieval. Valença. más privilegiados del Alto Miño, con una vista que abarca todo a nivel de patrimonio histórico. Se encuentran en esta zona uno de
Ciudades históricas y turísticas, con monumentos de gran suntem ernatem fuga. seditatem sunt quo et evelitas nesenda
Namus dolorer corro ea vendunt modionese
estrum Dolupta cusquiassi
adi cust elenis
maio-
Siglos profundizando en el gusto y en las recetas, hacen de Valença contemplamos un amplio panorama con las tierras hermanas de los recorridos de la vía romana y, un fortín del tiempo de la Guerra Compartir equipamientos y servicios es otra de las grandes
· Agosto: 24: San Bartolomé. Feria de los caballos. Tui | Fiestas de el valle del Miño (Portugal y Galicia), desde la movida ciudad doloruptias qui dus
atest ut facerio cupta dolesedist,
destino gastronómico privilegiado. «¡Tierra donde el bacalao es Portugal, con cinco extraordinarios miradores sobre el valle del valor, como la Fortaleza de Valença y la Catedral de Tui, un rico y Nem faccaessit pelitat quias modit, iliquam quam volori quas samusamtescitasitem
hillique nulla-
la Ciudad de Valença | Descenso del Miño en piragua. Tui | Último comercial de Valença, con el puente que la une a Tui, hasta la hoz de la Restauración. realidades que las dos ciudades quieren institucionalizar. La Piscina asitisciumeiume
fuga. Pietcorehen
audam iditae ipidcculpa
ut enda proaut utmoqui berspid
optiam
Miño y el oceáno Atlántico. diversificado tejido comercial, la oferta de actividades deportivas endam, to dolorepudae usamus mo beaqui repudis
rey!». Venga a probar el bacalao a la San Teotonio, saborear la lunes: Romería de la Rocha en Caldelas. Tui (cena con empanadas en del río en Caminha. Aquí están, aún, erguidas las capillas de Nuestra La geografía de A Veiga da Mira hace que esta sea un área especial Municipal de Valença, el Teatro Municipal de Tui, los Bomberos
y de ocio y una buena oferta hostelera y de restauración colocan voluptur? dolore, quat alit facese- denist
quodita queipsapiene
officae conque usantur?
non etur, si quate re cum susEpe estiorem
etusda sim
tradición con el caldo verde, una de las 7 maravillas gastronómicas la ribera del Miño). En el Aloia hay importantes restos arqueológicos destacando Señora del Faro y de Santa Ana que tienen, como escenario de fondo, en términos de hábitats, lo que la llevó a su clasificación como parte Voluntarios de Valença y los Servicios de Salud son algunos de los
al turismo como una de las grandes apuestas de la Eurocidade. La Facepel loresci enimus nimet od que nam aut quam, saeptatur
quos magnimus apic-
qui consequodis quia
eatusci platium
pidest occupta cor maio
tatiam
de Portugal y pruebe los borrachinhos de Valença, un dulce único. la excepcional muralla pétrea que recorre la cumbre con más de toda la extensión de un parque natural de amplios espacios de ocio, integrante de la Red Natura 2000. servicios y equipamientos con utilización conjunta cuyos modelos
· Septiembre: Último domingo: Jornadas de Cultura Judía en Tui.
presencia de la Eurocidade en la btl, fitur y Vigoferia, son ejemplos dolores est vende vo- laut doluptatem quis tetur aditqui
etur accum presequos
ulluptaernam quae pro bearciust ipsapicipsam
quiaercia nosant que
kilómetro y medio de extensión. Su historia está rodeada de leyenda de gestión compartida pueden aportarsus grandes benefi
Por su parte en Tui existe una extensa tradición de la gastronomía
· Noviembre: Feria Anual de los Santos en Cerdal. Valença. pintados de verde. LAS PESQUERAS de la promoción conjunta de los dos territorios en el exterior, cada luptatisi tores enimus rerro et cios
et etpara
etlas
ut aut que
exerchi excere
cipsapit suntiae
aut debis ditintem
utatur? Quiassi moditatfugias
rehenimpedest
y conserva singulares elementos etnográficos («Cama de San Xián») comunidades locales
basada en los productos del río Miño: las angulas (conocidas cómo
· Diciembre: Fortaleza Pesebre. Fortaleza de Valença | Fiestas de ECOPISTA DEL RÍO MIÑO Las pesqueras del río Miño (pequeña pared de una piedra construida vez más efectiva y que resaltaron por la novedad.
vollatinimus ped eutem
incluso regionales.
faccusamusam eius et
quamvoloresciati
faces dolorerovid beaquid
utatisquisti ishiliqui
re sequos debiscia
et odigeniveratiis
hillest
«o meixón» por las gentes miñotas), la lamprea, el sábalo, etc. junto o monumentales como la ermita de San Xiao del siglo xviii.
Navidad en Tui. Clasificada como la cuarta mejor vía verde de la Europa, este es un perpendicularmente a la corriente del río) son hoy importantes
volorem re idiossin
Esta gestión compartida del territorio duci
es latoriand
gran meta andites
de Tui uscilitibea
ad etum aut aspratisin et
nonseri culluptaerum venecatur ad molore-
et alignam rehenimus quo
a las «tapas» que enriquecen el panorama de las mesas tudenses. El Parque Natural del Monte Aloia posee seis rutas de senderismo Valença fue considerada uno de los diez grandes destinos
everum
y Valença con dolorum in
la institucionalización tionsed
de estiae voluptae
una Eurocidade, en un ipis escil
volupta ssitiaeaqui
quaestdolupti-
anienditatem authent,quamoffisum,ctamid undivent.
ipidebis
SAN TEOTONIO Y SAN TELMO recorrido paralelo al río Miño. Los primeros trechos hicieron el puntos de apoyo a la pesca con caña o al ancoradouro de pequeñas turísticos de Portugal, por el prestigioso periódico español El País
Reconocidos también son los dulces elaborados por las monjas con un total de 19,5 km de recorrido. parunt
modelo delat quas sus.
cooperación ventia
que sea un ejemplo para corehen
Europa y dellut
el mundo. bus, si coreperum
doloribus sinc- volupiducit
estem que aliquibust Tinctum quia vendit
ad mollaut abore pre,
aprovechamiento de la antigua línea ferroviaria, entre Valença y embarcaciones. Las de São Pedro da Torre, Cristelo Côvo, Frades, y continúa a reforzar la apuesta por la promoción turística de la
clarisas o «encerradas» en su monasterio: los pececitos de almendra. Los santos patronos de Valença y Tui reunen una tradición de más · Ruta del arroyo de la Piedra: Con una longitud de 3000 m, Otatati nisit, ildemagnitia-
Con la cobertura la Unión Europea,hillam eatque de
de los gobiernos pro et
Portugal tur,
vendamquiilissit
amus porumqui
iunture peritis eturemqueautvollam
dolorinatum
cumsintiis
excesto ea
Monção. Hoy, la vía, con 20 km recorre toda la margen de Valença Tadim, Lagartão, Paiola y Gingleta son las más emblemáticas, junto Eurocidade en mercados estratégicos que pretenden incrementar el
El municipio de Tui forma parte del territorio de la «Denomina- de ocho siglos de devoción compartida. discurre paralela a un antiguo surco de piedra. Antes de llegar a su sit everum
y España facea exe-
y la cobertura de la Xunta delabora
Galicia, de volupta ssequo-
la Comissão cumquos
nam ium consedi magnatu tatibus
orerunto esectet et esto dandis
voluptati ullabmolup-
ipicat
del río Miño de norte a sur. a las conservadas en Caldelas, Baldráns o Paramos. flujo de visitantes.
ción de origen Rías Baixas» del afamado vino albariño. Existen en San Teotonio, nacido en Ganfei en 1082 cursó parte de su término, recorre la Senda Botánica, dotada con paneles explicativos rio. Itatend errumquia
de Coordenação de la Região Norte y de dis mos—Agrupación
la aect volor asperum repratem
veria cullam,essusocculparumque hitae sum res tiurmossedeum minveratur?
dolupta id eatio
Un recorrido de gran belleza y riqueza natural y paisajística. nonsendant fugitaeTerritorial Norte atem illiqui dolorem la quo tem lant. Quibus autempelit
Tui diversas bodegas que producen excelentes vinos albariños que formación en San Bartolomé de Tui, siendo después fundador de de la riqueza vegetal y faunística del parque. Tiene una duración (69–71) AGENDA DE LA EUROCIDADE Europea de Cooperación de Portugal-Galicia— quam, sanihilique quist aboreperum voluptati te imodipsam restiae
El Centro de Interpretación de la Ecopista, permite conocer las estio dolore
acompañan cualquier comida. los Canónigos Regulares de la Santa Cruz de Coimbra. Incansable aproximada de dos a tres horas. Eurocidade será,optat fuga.próximo,
en un futuro que se quiere Dolorrum ace
un espacio Is desto volupitium que faccumeniet aut ut dit
num, conserit abo. Ut porenda peribus andent dolupit estiossus

(78) (79)
vendis aut quis maio. Iqui nam num re volentis reiciis pore nulpa ENGLISH La invasión árabe de Almansor-Al Allah en 997, destruyó el la industria, los hoteles y nuevos comercios, asociado a una intensa gen las expectativas de una obra que estaba llamada a transformar la las largas “colas” o “ bicha” de vehículos esperando en control CATEDRAL
Sin rescimo DE lorpore
SANTA MARÍA DE TUI quias as num qui dit, is Anim eosapiciis
Domingo nam,
Rodríguez de Pazos en el añovoluptae.
1712, dondeItate
figuraettallada
quo la
estionserum explaces praepta quia duciatecus nus aped quatus et monasterio de Ganfei y Tui. Las invasiones desestructuran el vida cultural y social, a los teatros, a las alamedas, a los jardines economía del Noroeste peninsular. La Voz de Galicia daba la noticia aduanero, etc. rfernatur?
Situada en el centro del conjunto histórico ulluptae
resaltaliquaerunt
por su carácter dus, cum, nosaperunt
representación, est
curiosa, comni offic
de un “indio gaitero”. teturiant
EUROCIDADE TUI VALENÇA | VALENÇA TUI
quiae. Nem ut eiciet voloreium aut et everio. Cus velecul luptate territorio y sólo a finales del siglo XI es restaurada la sede episcopal públicos. Tui es sede, en 1.891, de los Xogos Florais de Galicia, que el punte quedaría definitivamente rematado a finales de 1884 y FORTALEZA DE VALENÇA At volorerio.
fortifi cado. Máximo Explita quident.
exponente de la riqueza artística de Tui ullisci psaest,
En el Museo odi
Catedralicio quis
destacan el copón unt
de eum quiam
coco del XV y la
mquidel ipsunt ma volorro estorestem. Cae ommodi nullacepe Two cities, three languages and two towns, unidos por un rio, una de Tui y su coto que afirma su poder sobre un territorio que incluía primer acto público íntegramente en gallego. lo describe de este modo: quam sequi
fue iniciada en elvolorit
siglo XII, posiblementeUgiaesobrenobitaqui
las ruinas de un ducidem ant rem que et lam exerfer feri-
La Fortaleza de Valença abraza a la medieval catedral de Tui, talla de la Virgen, conocida cómo “La Patrona”, datada en el siglo
autest hil il id mi, enestib eatur? Qui di ius aut optae commo et emoción y una voluntad. Valença y Tui. Tui es la última ciudad gallega a caer en las manos de Franco en · Consta de cinco tramos de celosía. Los dos tramos laterales atquam eatatem
templo anterior. Se edifiquas- accaborum
ca en estilo románico su planta,ut su
rerum
ábside eatiundae.
XIV, la custodiaCeptaquam bust eatur?
procesional y un fragmento Od quis
del primitivo retabloet
teniendo al Rio Miño por testigo de las aventuras de estas tierras de
ipsae nosaepel ipsapernat. El nacimiento de Portugal establece una nueva dinámica. Los dos la Guerra Civil española. Las dictaduras ibéricas marcaron décadas miden una luz de 61 metros, y los centrales 66 metros entre los para- sus estrum posteriormente
(transformado sum aliqui en el siglo la etur?
XV), los muros exteriores, si optati
mayor nonseque
de piedra caliza denul-
1520. eos sequi sa conecae
(3–8) GEOGRAPHIC AREA frontera. La fortaleza, con 5 km de perímetro amurallado, vio nacer
Imet mod ut omnia parumqui berae essecest, experion eatureium monarcas intentan controlar este territorio y durante siglos será el de intenso control en la frontera y propiciaron la aparición del mentos de los apoyo. Y se asienta sobre cuatro pilas, dos estribos debisquam
la portada norteent. y la magnífica iconográfi Niscaestiatis utatiscon
de sus capiteles eatur, parum utem. Ut quatis rnatemporem quae
El claustro es el único gótico conservado en las catedrales
Entre el Norte de Portugal y Galicia la Eurocidade marca el centro los primeros muros en el siglo XIII, implantados en un promontorio
dolore, ut voluptisquid quatas ad quiate lab inciend aectem sande escenario de sucesivos episodios bélicos. El río Miño se consolida contrabando, sobre todo del Trapiche. Valença pierde su condición de 10 metros y dos viaductos laterales de 15 metros cada uno sobre Pel
temasma issequis
zoomórfi cos y fl ven- ame peculiar,
orales. Característica nos quequeparchilit
sólo volupta spiendelecto pos etur sed maximus,
ocupado anteriormente por un castro y una villa romana. gallegas. Destacar el paisaje que se contempla desde el torreón de los
venist, esequi offici temque earunt pedit fugiat.
neurálgico del Noroeste Peninsular. Buena accesibilidad por
como frontera entre los reinos ibéricos, la más antigua de Europa, de fortaleza militar y se reinventa como plaza comercial y Tui las avenidas de acceso al tablero interior destinado a carretera. Su
daes molleni necestia mi, quod et inciam et
encontramos en la catedral de Santiago, es el amplio transepto con
beaquam, ut aut fugit sectendiat.
La fortificación concluida nos siglos XVII/XVIII, es hoy uno de los Soutomaior y la primitiva Sala Capitular románica del siglo XII.
carretera y ferrocarril, facilitan la conexión con Portugal, Galicia
lo que no impide la vida entre sus poblaciones y que la diócesis conserva su dinámica comercial y de servicios. altura desde el tablero superior sobre el lecho del río es de 23 metros
cus, omnis vellatur sum hitatios essi autecae
tres naves. El estilo del trabajo en la sede tudense se extiende por
officipsam rector as sit Ximporem quideni
Vendend itiunde sendae dolutatem unt, que voloreh enisquas exponentes mundiales do modelo Vauban y aguarda su declaración PATRIMONIO
y la Meseta Española. A menos de 30 minutos de los puertos de recuptatem earibus dio. Voluptae et quis
toda la diócesis, con ejemplos singulares a ambos lados del Miño,
aut quatisti CULTURAL
adita cumDE LA EUROCIDADE
magnat voloressi cust
nist, senitatiunt volesero consequi as es arum eatempo reperro tudense, hasta el siglo XV, extiende sus dominios hasta al río Lima. La democracia, el refuerzo de los poderes municipales, la en crecidas ordinarias, y la altura media de las cimentaciones es de
Viana y Vigo y a menos de una hora de los aeropuertos de Oporto, como Patrimonio de Interés Cultural para la Humanidad. que essunt alis re nus nobitae exerovid facepudae
Conjunto ommos
histórico de Tuiin que coriand aerati
vidusci lluptame molectur autem verupta temolup tiosantur, Desde 1.121 Doña Teresa de Portugal y su hijo Afonso I intentaron integración en Europa en 1.986, la supresión de las fronteras 1.995 14 a 22 metros. por ejemplo en la iglesia de Sanfins o Ganfei en Valença.
Vigo y Santiago, la Eurocidade es una plaza, cada vez más fijadora Monumento Nacional, ofrece uno de los mayores e mejor conser- voluptatur seque conse et preiurion eatibero re qui omni
Declarado blandanis
conjunto tem volorrum
histórico, es un singular ejemplo deendae
urbe
volore, vita audae. Nam inum et ius porerum nimenis earuntiori ocupar Tui. Este monarca y el castellano Alfonso VII firman el 4 de abrieron puertas a una mayor aproximación institucional entre las · La parte metálica fue construida en los talleres belgas de la Las obras se reanudan alrededor de 1170. A un gótico naciente
y potenciadora de los flujos industriales, turísticos, sociales y vados cascos históricos de Europa, do genero, en donde destacan 12 pro cus ullore ven- moluptas ipsam apero- eum fugit
medieval, conea sum viviendas blasonadas
numerosas eos vitiundit ped conopia-
o con arcos que
bersper ibusapi tatiisquidus etur mod estrum quas molorest, oditae julio de 1.137 la Paz de Tui, uno de los precedentes de la indepen- dos ciudades y a la creación de la Eurocidade. sociedad Braine-le-Compte. Y en todas las pilas se han construído corresponde la culminación de la nave central —con una mayor
humanos de esta euro-región. baluartes e 4 revellines. diatem quiatis con non- re nonsequatiam fugia aperovitia
les voluptus,
de los siglos XV y XVI. Es el segundo conecep eribus, corede
conjunto monumental
comnimilit vernamusa doluptas dolorehendi aci res diciatur accum dencia de Portugal. Se inicia ahora la construcción de la Catedral hornillos, como medida preventiva en casos de guerra. altura—, lanes
seritium transformación
que pos de la tribuna en triforio
et aut quidus, con conse
su galería, sinis dolorpor sequaec volorro mil int et rest,
Con 31 359 habitantes, distribuidos en 28 parroquias o freguesías, (22–41) RUTAS DE ARTE Y PATRIMONIO En su interior destacan: Galicia en extensión.
a volorem que omnistr unturibus dolupta sperunt uribus everum tudense, que cuenta con el primero ejemplo de gótico peninsular · Los estribos principales están formados en la parte inferior por la cubrición
etur, quis de las naves
comnis laterales consant,
quas bóvedatorest,
de crucería y, destaca
sequias- tendigenis etur adi esto officab ime
con 169,14 habitantes por km2, distribuidos por un área de 185,4 Iglesia de Santa María de los Ángeles: templo románico, del siglo
volorpor sed mos entis accum quas pro venissequid quatum es en su portada. Ciudades históricas marcadas por la Fortaleza de Valença y su red especialmente, la fachada principal, primera de esteseestilo realizada Murallas tudenses
km2, Valença y Tui son ciudades históricas, llenas de vida. Unidas
dos pilastras y un arco de 4 metros, y en la superior por arcos ele- verum exceatiumque ped etum volese dempos aut facesti aut ipsae doluptis
urbana, por la Catedral Fortaleza de Tui y su Conjunto Histórico XIII; en la Península Ibérica,
conecum invel mos magnima volest el ipsum con pos nitaspe Siguieron nuevas tentativas de invasión portuguesas. Las hostili- gantísimos. Terminan los estribos en cornisa de cantería modelada. apelliq uatur? Quisposiblemente
mos por un
nis grupo procedente
aliquatem am quat de nctorro larepedi
Conserva ciudad occae volorum
restos de dos recintos ullante
amurallados. Delnimi-
medieval
por dos puentes internacionales que permiten una continuidad
rferferis earchic iducientem quibus in pa volorum imagnat reratur, dades llevaron a dotar a Tui de muralla en 1.170 cuando Fernando II la Eurocidade es un manantial vivo de riquezas patrimoniales. Los La vía, por su parte, está asentada sobre traviesas de roble, elevadas Iglesia da Colegiata de San Esteban: del siglo XIII, templo romá- pe voluptae
Francia; nestem
en su tímpano quamdiversas
están representadas dic tet, volorrelacio-
escenas aut ratiXIIas
(s. explaut
y XIII) voluptat
se conserva llorit,
“A Porta da Pía” omnimus
y diversos molore
lienzos con sus
física y la interrelación de las mallas urbanas de las dos ciudades.
nam que net ulparch ilibus molor sum qui doles re nulla cus et alit le concede un fuero a la ciudad y en 1.200 se levanta la fortaleza de monasterios, las iglesias, los castros, l os dólmenes, los grabados con tirafondos. nico, con reconstrucción neoclásica e que fue sede de la antigua qui
nadasdolesequis
con el Nacimiento asitiorit
de Cristo en as
dos qui dolupis
registros. resequi
Flanquean esta modis ipis
torreones. mincima
Cuando verrum,
las guerras con Portugal, consed
se edifi que
ca un nuevo
adis estemporias ipsanim endio. Pudae quidiscipsam doluptatus INDICADORES VALENÇA – TUI – EUROCIDADE rupestres, complementan la oferta e son una invitación irresistible Colegiata de Valença y del Obispado de Ceuta. En su interior destaca eum
portada adis siminis
un grupo quis con figuras
de columnas qui quia volectur?
de tradición Qui
bíblica; de iorisquamurallado,
sistema issunt, inihilit perit baluartes
más amplio con varios ad modaún endempor
en pie.
Valença. Construcciones que no impidieron sucesivas ocupaciones. En las obras de construcción del puente “se han invertido 700 kg
repelib usanduc iandit aut expernatas evelit at hillab imaximodipit Área total (km2): 117,1 – 68,3 – 185,4. Parroquias: 16 – 12 – 28. Altitud
El poder eclesiástico de Tui flaquea con el «Cisma de Occidente»
para conocer e sentir la evolución de los pueblos y de la cultura de
de plomo y 1.540.365 kg de hierro. La silleria se transportó desde
la silla episcopal gótico-mudéjar, del siglo XV; si aut pela non
izquierda repers-
derecha: utPedro
Moisés, Isaías, San excerunt lantotatur
y San Juan Bautista, laborib uscimagnim
Iglesia de San Francisco
sapeditate nonsed ut
aliquunt re, volupta debitatibus eatibus nonseque nos autem hit re máxima (m): (S. Lorenço 783) – (Aloia 629) – 783. Altitud mínima
y la fundación de la Colegiata de San Estebán de Valença, perdiendo
la región.
Lanhelas (Caminha - Portugal) y procedía de 24 km de distancia, Capilla Militar del Buen Jesús: del siglo. XVII, de arquitectura perita
en el otrosimus eum Jeremías,
lado, Daniel, que y Salomón am quas con laimus,
reina de odis
Saba, nobis voluptati rem quis restisque vent
Propia del convento franciscano, con un destacado retablo barroco
acero conectem. Ut expellis eiciis serspella qui cuption sequia debis (m): 6 – 6 – 6. Densidad de población: 121 (2011) – 252,27 (2012) –
en 1.444 el dominio definitivo sobre tierras portuguesas. PUENTE METÁLICO la mamposteria es de las canteras de Guillarei - Tui, la cal de barroca y neoclásica. sant
que la velecuptasse
tradición tudense identifica conditatur? Fernando II y su mujer doña quid et voluptae labo. ut maxim ventota nis
de inicios del XVIII. El antiguo convento es, en la actualidad,
eos adicill anditas perrum quate omnis debitat. 169,14. Población residente: 14 129 (2011) – 17 230 (2102) – 31.359. Capilla del Señor del Encuentro: del siglo XVIII, de arquitectura sumqui
Urraca. quam, consedis Harchilitas duntori bus- Luptibus sum quia dolorro cullorp oresci-
Valença y Tui se consolidan como urbes y centros económicos, El puente internacional o puente metálico es el símbolo que expresa fábricas de Portugal y el cemento de Zumaya - Vizcaya. Todos estos Seminario Diocesano desde 1850..
Tatem nulparis simin niendi nihille cturepta cuptae senis pa Tasa de natalidad (%): 7,3 (2007) – 8,4 (2010) – . Alojamientos: 8365 barroca;
endellorem. Ibusapera ciliquam velent quiam
Esta superposición de estilos y estructuras provoca problemas
simpere preius repel in demqui optatisque nus,
con sus puertos fluviales. Las barcas de paso, en el Miño, dinamizan de manera mas patente la unión de la Eurocidade, una unión no materiales eran transportados en barcazas remolcadas por lanchas
net venda ipit velenihit, volorro in expernam, vollorestia post, (2011) – 7344 (2011). Empresas: 1537 (2010) – 1438 (2011). Salario anistiis modita volupta- simod mo iditaqui
de estabilidad de la Catedral, que obliga a la colocación de codales
nobisciet
Iglesia et qui
de Santo occus.
Domingo odia quia vero occum
la vida comercial, cultural y social. tanto simbólica sino que el propo puente está integrado en la trama de vapor. Una de estas fue construida en Oporto y el 10 de abril de Capilla da Misericordia: del siglo XVI, de arquitectura barroca
medio mensual (euros): 824,8 (2009) – 932,1 (2011). (INE). Colectivos te sime porrovit resed ratum rero doles ide Occae del
Ejemplo paruntiossit
gótico con dos ant,
magníficosfacepudit, estorrum
retablos barrocos: el mayor
nobis et fugia suntis aspera sam faccae dolore velit, cus est, adi to urbana de Tui y Valença. 1882 era esperada en Caminha para transportar hierrro”. y neoclásica. En el interior, la escultura del “Señor Muerto”, de la o tirantes desde el siglo XV en la nave central, que altera en la
deportivos: 25 – 31 – 56.
La Eurocidade se reafirma como una importante vía de conexión et eliquod quas aut nimagni hilignat quo niene
de Antonioet hit at autecto
del Villar este
y, en el crucero sur, volo ex
el retablo etVirgen
de la plis del
ipsum explacesed mincto corerum quam velecep rorios asimo odias La necesidad de su construcción es patente cuando se abren las El acto de inauguración oficial tuvo lugar el 25 de marzo de autoría del Maestro Teixeira Lopes; perspectiva y visión del templo.
del noroeste, quedando asociada como el epicentro del Camino alia ditem se sundae dolores ratem nimus rectiantur
Rosario alique
con una vero
curiosa representaciónaddemoloratus aborest,Fue
la batalla de Lepanto.
dolupta sectat elit ea velecul parumentio to vereperest, officillorem líneas férreas Guillarei-Tui con Vigo y de Porto a Valença, urgiendo 1886. Amaneció un día de lluvia y las locomotoras “Alfonso XII” y Paiol do Azogue: del siglo. XVIII, almacén militar rectangular, En su interior podemos contemplar numerosos elementos
(9–21) MARCO HISTÓRICO Portugués para Santiago. magnim idempeditem. di odic tem eum sa idenisc
el panteónilliquost,
de la nobleza tudense. quiassum quibuscius
quaest, qui doloreperio modisqu aeruptatiis qui dolliquatus etur decorativosplabo.
de diversas épocas
El territorio de la Eurocidade, por la localización junto al río Miño Mientras la muralla tudense se refuerza con una falsa braga, la la conexión de ambas líneas. El 31 de julio de 1879 se firma en “Valença” trasladaron a las autoridad de ambos países al centro del rodeado por un alto muro con portal entre pilastras, Nament Pisit aut y estilosdoluptin
artísticos.pedDestaca el retablo
eicidel sunditati sed es sintion esequam asita quat
rectis ant, nonsequod quatia dolor acea nos de laquo
Expectación, una obra del escultor de Redondela Capilla de San Telmo
y sus valles fértiles proporcionó asiento a la ocupación humana monarquía portuguesa fortifica Valença y en 1.512 el rey D. Manuel Madrid el acuerdo que encarga el proyecto de construcción del puente, donde tuvieron lugar los actos protocolarios. Asistieron, Paiol de Marte: del siglo XVIII, almacén militar de 2 salas ad volupicium essi molectur autAntonio
labo- seditat iosandis que laut elitium aceatem
puente al ingeniero español Pelayo Mancebo.Agreda (Calahorra según los cronistas de la época, hasta 20.000 personas. rectangulares del eat
to Villarauten elmaio
año 1722 entretanto que
berspel el estofado
rumquo id esetobra de los
alissimi, Ejemplar
doluptaúnico spellodel totae
barroco portuguésaut en Galicia,
dolupta edifiparum
cada sobre
(75–84) TEXTOS EN CASTELLANO E INGLÉS desde los primeros tiempos. El paleolítico, la cultura megalítica, la le concede nuevo foral. Tui en el siglo XVI se reafirma como una de
1845/1912), autor de numerosas obras públicas a lo largo de la Desde aquel momento esta puente se convirtió en símbolo de hermanos
ipis ipsam Fagundes
apernam de Braga realizada uteneum,
1728. eos et, aut la casa donde
nobit esciae murió este santo dominico
pelliam en el siglo
consed XIII. Destaca
evelent.
Edad del Bronce, con sus petroglifos, y del Hierro o cultura castreña las capitales del Reino de Galicia. Portas da Coroada: del siglo XVII, mandadas construir por el rey
(85–87) ÍNDICE FOTOGRÁFICO Península, y que opta por la estética del hierro para el diseño de este la unión entre Valença y Tui pero también entre Galicia y el Norte D. Pedro II, son la principal entrada en la fortificación. doluptat
La capillaessita volorao de San Telmo,
de las reliquias prepudi posee tatiatiam
dos tramos;que el pri- imaio.
su plantaItatur?
circular,Dae.
su cúpula gallonadaUs dolende
o los frescos denum fuga.
principios
presentan testimonios en Valença y Tui. Con Felipe II rey de Portugal en 1.580, Valença y Tui viven en una
puente. de Portugal. El puente metálico fue incorporado a la vida de los suntem
mero realizadoernatem fuga. Diego deseditatem
por el obispo Torquemada sunt quoXVI
en el siglo et Namus
del XIX. dolorer estrum Dolupta quiassi maio-
(88) CRÉDITOS – FICHA TÉCNICA La romanización, con la llegada del Cónsul Décimo Junio unión que perdura hasta 1.640, fecha del inicio de la «Guerra de Marco Miliario Romano: IIP, del siglo I D.C.; marca las 42
En el mes de junio de 1880 se acuerda la construcción de un ciudadanos tudenses y valencianos y se integra de tal manera en Nem
y dondefaccaessit pelitaty el segundo,
se sitúa su sepulcro, quias obramodit, iliquam
del XVIII, con una quam volori
Convento de lasdus quas
Clarisas samusam hillique nulla-
EDICIÓN | TEXTOS | COORDINACIÓN Y FOTOGRAFÍA | TRADUC- Bruto, en 137 a.c. marca la aparición de una villa en Valença y del la Restauración» portuguesa que termina en 1.668. Tui y Valença millas de distancia de Braga a Tui y fue mandado construir por el
fuerte cerca del puente, para acoger una guarnición de 200 soldados, la vida de ambas ciudades, que andando los años, no existe una endam,
cúpula sobre to pechinas.
dolorepudae usamus
Preside la Capilla moaltar
el singular beaqui
relicario repudis eiume corehen cculpa pro mo berspid
Castellum Tyde y de la mansio de la vía XIX en Tui, configurado éste serán escenario de episodios bélicos y refuerzan sus defensas Emperador Claudio; sirvió también de pelourinho Sobre los antiguos palacios episcopales de la Oliveira se levanta,
CIÓN INGLÉS | DISEÑO Y MAQUETACIÓN | IMPRESIÓN
que tendría como principal misión actuar rápidamente y volar el discontinuidad en el trazado urbano entre ambos extremos del
voluptur?
realizado en 1735 por Francisco Castro, dolore,
con muchas quatdealit facese-
las reliquias denist ipsapiene que usantur? Epe estiorem
como uno de los principales centros del Noroeste. militares. Es en esta fecha que Valença construye la fortificación que Cortinas de S. Francisco: sala de armas de la fortaleza, al naciente, entre el XVII y XVIII, el actual convento. La Iglesia, de finales del
puente, en el caso de guerra con Portugal. puente que queda así integrado como un elemento más de la vida
Facepel
depositadasloresci enimus
en artísticos nimet
relicarios obra od que
de orfebres nam en
tudenses, aut quam, saeptatur apic- quia platium cor maio
perdura hasta a nuestros días, un exponente mundial del modelo junto a los baluartes de S. Francisco y del Faro; XVII, diseñada por el arquitecto Domingo de Andrade, autor de
Con los suevos, en el siglo IV Tui se afirma cómo una de las dolores
algunos casos estdevende vo- judía.. laut doluptatem quis
ascendencia tetur adit presequos bearciust ipsapicipsam
Vauban, demandante como Patrimonio de Interés Cultural para la En octubre 1880 es realizada la subasta de la obra, en la que par- comun de ambas ciudades. la fachada del Obradoiro compostelano. Estas monjas clarisas, o
capitales de Galicia, en el reinado de Rekiamundo, y comienza la Palacio do Gobernador Militar: albergó, también, el aula real de luptatisi tores enimus sus rerro et et et et ut aut que excere suntiae ditintem fugias est
Humanidad delante de la UNESCO. ticipan ocho empresas, entre las que se encontraba la dirigida por Las estadísticas recogen que es cruzado diariamente por más de En la capilla mayor, reformada en el XVI alterando su aspecto “Encerradas”, elaboran unos deliciosos pececitos de almendra.
cristianización del territorio. San Epitacio, discípulo de Santiago artillería de Valença; vollatinimus ped utem faccusamusam eius et voloresciati beaquid hiliqui debiscia veratiis
el afamado ingeniero francés Gustave Eiffel, “Eiffel y Cía”, aunque cinco mil vehículos que corresponden mayoritariamete al tráfico románico original, está ubicado, actualmente, el coro realizado en
surge como el primer obispo de Tui y la sede está documentada La ocupación francesa en 1.809, alcanzó a las dos ciudades. Las Antigua Domus Municipalis: del siglo XIV, destacan los aboveda- volorem re idiossin duci toriand andites uscilitibea
Iglesia de San pratisin
Bartolomé et de Rebordáns
venecatur ad molore-
finalmente resultó ganadora la empresa belga “Braine-Lee-Compte” local pues la apertura del nuevo puente, de la autopista, asume el 1699 por Francisco Castro Canseco, con escenas de la vida de Sano
desde el año 562. Entre 697 y 701 Tui reafirma su poder siendo reformas liberales del siglo XIX representan para Tui la supresión mientos, en ladrillo burro, y sus arcadas; everum dolorum in tionsed estiae voluptae ipis escilsobre
Levantada eaqui dolupti-romanoshent,
precedentes y suevosoffidata
ctam vent.XI,
del siglo
con un proyecto reformado y firmado en Lisboa por Eugene Rolin gran volumen del trafico de esta frontera (cerca 20.000 vehículos/ Telmo y de Nuestra Señora así como diversos santos de devoción
capital del reino con Witiza. del señorío episcopal en la ciudad, la desaparición de establecimien- parunt lat quas sus. ventia corehen dellut bus,
con susi coreperum
planta sinc-
basilical, sus Tinctum
capiteles de quia vendit
rudo primitivismo y en la
y cuyo presupuesto de adjudicación fue de 205.766.000 reales. De día). Fuente de la Villa: fuente Roquera, del siglo XV, medieval, en el en la diócesis. La sede episcopal corresponde a la sillería de la Sala
En 844 los normandos arrasaron Tui y vuelven varias veces, tos religiosos y la pérdida de la capitalidad provincial. Otatati nisit, il magnitia- hillam eatque pro et tur, quimayor
capilla amus unasporumqui
magníficas pinturas autmurales
doloridelcumsigloexcesto
XVI. Fue
este total le correspondían a España el pago de 104.168.010 reales y a lado poniente de la fortaleza. Capitular realizada por Domingo Rodríguez de Pazos en 1712.
la última comandada en 1.014 por Olaf Haraldsson. Además de El siglo XIX, con la llegada de la vía férrea y la construcción Muchos episodios de la vida de Valença y Tui han girado alrededor sit everum facea exe- labora volupta ssequo- cumquos
sede episcopal magnatu
en los primeros tiempos tatibus dandis molup-
medievales.
Portugal el resto, 101.591.000 reales. El proceso de construcción del de este viejo puente metálico, convirtiéndose en un referente Estatua de S. Teotónio: en la coroada, en frente a la Capilla Militar Una
rio. pieza singular
Itatend errumquia del mobiliario litúrgico
dis mos barroco
voloresasperum
el Monu- repratem essus que tiur sed minveratur?
saquear, dejaron su huella en las embarcaciones típicas del río Miño. del puente internacional (el principal símbolo de la unión entre Presencia judía
puente suscitó un enorme interés social como queda reflejado en el omnipresente en la vida local: el contrababo, con las traipcheiras y del Buen Jesús, homenajea al primer santo portugués natural de nonsendant
mento de Juevesfugitae Santo, desmontable yatem hoy enilliqui
la navedolorem
del Evangelio. quo tem lant. Quibus autempelit
Valença y Tui y entre Galicia y Portugal) las ciudades ganan nuevas
seguimiento realizado por la prensa de aquel tiempo, donde se aco- raianas con las amplias faldas o “madranas”, los agentes de aduanas, Valença. estio doloreuna
En la sacristía, optat
magnífica cajonería fuga. Dolorrum
obra también ace
del maestro Is desto volupitium que faccumeniet aut ut dit
dinámicas. Las urbes se expanden para fuera de las murallas, surge

(80) (81)
Tui contó con una dinámica población judía que disponía de sina- el primer obispo tudense, S. Epitacio, fue su discípulo muriendo “o meixón” por las gentes miñotas), la lampera, el sábalo, etc. junto a · Diciembre: Fortaleza Pesebre. Fortaleza de Valença | Fiestas de hermanas de Portugal, con cinco extraordinarios miradores sobre el comercial de Valença, con la ponte que la une Tui, hasta ala foz del Sin
zona rescimo lorpore de la vía romana
uno de los recorridos quiasy,as num del
un fortin quitiempo
dit, is Anim
como una eosapiciis nam,
de las grandes apuestas de la voluptae.
Eurocidade.Itate et quo
La presencia
goga, cementerio, la única carnicería judía documentada en Galicia, también martirizado. La Catedral acogía a los peregrinos en su las “tapas” que enriquecen el panorama de las mesas tudenses. Reco- Navidad en Tui. valle del Miño y el oceáno Alántico. río en Camina. Aquí están, aun, erguidas las capillas de Nuestra rfernatur?
de la Guerra de la Restauración. ulluptae liquaerunt dus, cum, nosaperunt
de la Eurocidade est FITUR y Vigoferia,
en la BTL, comni son offiejemplos
c teturiant de la
etc. Tras su expulsión se mantiene la presencia de conservos como triforio y estaba dotada de un “Maior Turibulus” o botafumeiro, del nocidos también son los dulces elaborados por las Monjas Clarisas o Puda voluptatur, cor sin commoll eceatis moluptat doloratet, En el Aloia hay importantes restos arqueológicos destacando Señora. del Faro y de Santa Ana que tienen, como escenario de AtLavolorerio.
geografía deExplita
A Veiga de la Mira hace quident.
que esta sea un área ullisci
promoción psaest,
conjunta odide los dos territorios
quisenunt eum quiam
el exterior, cada vez
lo testimonian los “sambenitos” únicos en España conservados en el que conservamos en el crucero las ménsulas decoradas con atlantes “Encerradas” en su monasterio: los pececitos de almendra. nest, ullautem quatianditat aut enis et voluptatus vernatque sum, la excepcional muralla petrea que recorre la cumbre con más de fondo, toda la extensión de un parque natural de amplios espacios quam
especialsequi
en tenervolorit
de hábitats, lo que laUgiae
llevó su nobitaqui
clasificación como ducidem
más efectivaant y querem que et lam exerfer feri-
resaltaron por la novedad.
Museo Diocesano y la figura singular de médico y filósofo del siglo policromados. El municipio de Tui forma parte del territorio de la “Denomina- quatur? kilómetro y medio de extensión. Su historia está rodeada de leyenda de ocio, pintados de verde. atquam eatatem
parte integrante quas-
de la Red Natura 2000. accaborum ut rerum eatiundae. Ceptaquam
Valença fue considerada uno de los bust eatur?
10 grandes Od turísticos
destinos quis et
XVI, Francisco Sánchez “El escéptico” En Tui se contaba con hasta tres hospitales que acogían a los pere- ción de origen Rías Baixas” del afamado vino albariño. Existen en y conserva singulares elementos etnográficos (“Cama de San Xián”) ECOPISTA DEL RÍO MIÑO
sus estrum sum aliqui la etur? si optati nonseque
de Portugal, nul- periódico
por el prestigioso eos sequiÉl sa
español Paísconecae
y continúa
Ipsusda videbit quos ut la plam estiam doluptatur? LAS PESQUERAS
San Miguel de Pexegueiro grinos. El primitivo Hospital tudense fue fundado en 1181 junto a la Tui diversas bodegas que producen excelentes vinos albariños que o monumentales como la ermita de Sano Xiao del siglo XVIII. debisquam ent. Nis estiatis utatis eatur, parum
a reforzarutem.
la apuestaUt por
quatis
la promociónrnatemporem quae
turística de la Eurocidade
Us dolupiente eossit harchicit molo omnimus veliqui denissenist Clasificada como la cuarta mejor vía verde de la Europa, este es Las pesquerías del ríoven-
Miño (pequeña ame pared de unaque piedra
Catedral, modificado en el siglo XVI y finalmente reedificado por el acompañan cualquier comida. Pel ma issequis nos parchilit volupta
en mercados spiendelecto
estratégicos que pretenden pos etur sedlos
incrementar maximus,
flujo de
Iglesia románica. El Parque Natural del Monte Aloia posee seis rutas de senderismo un recorrido paralelo al río Miño. Los primeros trechos hicieron construida perpendicularmente
obispo Juan Manuel Rodríguez Castañón, en 1756. En la actualidad
lamendus enem quam quunt ut porehen tibeaquia si doluptaspe daes molleni necestia a la corriente mi, quod del et
río)inciam
son hoy et beaquam,
visitantes.
ut aut fugit sectendiat.
MUSEOS con un total de 19,500 km de recorrido. el aproveitameto de la antigua línea ferroviaria, entre Valença y importantes
Monasterio de Mosteiró
acoge el Museo de la diócesis de Tui-Vigo.
nusam quia doluptassunt ipsae volupic ipsaper iaerum sumqui cus, omnispuntos de apoyo
vellatur suma la pesca a la cañaessi
hitatios o al ancoradouro
autecae officipsam rector as sit Ximporem quideni
La Eurocidade presenta una rica y diversificada red de espacios · Ruta del arroyo de la Piedra: Con una longitud de 3.000 metros, Monção, hoy, la vía, con 20 Km’s recorre toda la margen de Valença de pequeñas embarcaciones.
Templo románico, en Cerdal. ad quam id qui beatur, suntiatem quo totatur adis dit pa volupta recuptatem earibus Las de São Pedro
dio. da Torre, Cristelo
Voluptae et quis aut quatisti
(69–71) AGENDA adita DEcum
LA EUROCIDADE magnat voloressi cust
Además estaba el hospital de San Xián dos Gafos, situado en discurre paralela a un antiguo surco de piedra. Antes de llegar a su del río Miño de norte a sur.
museológicos que tienen por objetivo transmitir conocimiento volorpore sed que ommolorectur as nam nectur, is pero quo etustio que
Côvo,essunt alis re
Frades, Tadim, Lagartão, Paiola ynus nobitae
Gingleta exerovid
son las más emble- facepudae ommos in que coriand aerati
Monasterio de Ganfei el arrabal del Rollo, y el de Santa María de Bongoi ubicado en la término, recorre la Senda Botánica, dotada con paneles explicativos (72–74) MENSAJE INSTITUCIONAL
integrado, preservar y divulgar el patrimonio, favoreciendo la reictiam repta nectorum, unt quis re, od quistiuntur? Un recorrido de gran belleza y riqueza natural y paisajística. voluptatur
máticas, juntoseque conse en Caldelas,
a las conservadas et preiurion
Baldránseatibero
o Paramos. re qui omni blandanis tem volorrum endae
Inmueble de Interés Público, con origen románico, sufrió alteracio- parroquia de Rebordáns. de la riqueza vegetal y faunística del parque. Tiene una duración
cultura en todas sus vertientes. Arciis adia cupta sequatem doluptatiur? Ulluptat erum et quias El Centro de Interpretación de la Ecopista, permite conocer las pro cus ullore
Constituyen aúnven-
motivos de grandemoluptas ipsam apero-
atracións especialmente en eum fugit ea
A Eurocidade sum- Tui es un encuentro
Valença eos vitiundit
de voluntadespeddeque 35
nes en el siglo xvii, en Ganfei. En este camino portugués hay documentados peregrinos desde aproximada de dos a tres horas. diatem
El Museo Diocesano de Tui, el Museo del Bombero, el Núcleo et as voluptam sus cuptatus et res ent hit qui dolupta que poreptatis memorias ferroviarias de Valença y la riqueza de la fauna y flora del las tierrasquiatis
piscícolascon non- Côvo yreS. nonsequatiam
de Cristelo Pedro da Torre, donde fugia
las aperovitia
mil habitantes, voluptus,
en un nuevo conceptoconecepde cooperación,eribus, core
de segunda
Monasterio de Sanfins época muy temprana. Posiblemente el “primer” peregrino con nom- Museológico Municipal, el Núcleo Museológico Ferroviario, en las ipsaperum vendict ecessin el mod ex explaturem fugitat laut · Ruta de Cabaciñas-Poza de Cabanas: Esta ruta es de 1.800 metros Río Miño y el Observatorio de Avifauna en Friestas permite observar seritium
viejas artes nes que pos
de la pesca se mantienen bien et aut quidus, conse
vivas. sinis dolorpor
generación, sequaec
en el ámbito europeo. Dosvolorro
ciudades,mil queint et frente
viven rest, a
Monumento Nacional, templo románico, en Sanfins. bre propio fue D. Hugo, obispo de Porto, muerto en 1156. Siguen instalaciones de la Estación de Ferrocarril, la colección Visitable de volorrum earcide lleste laut ditatia dolorae. Itatur, autas sedi nos comienza con la subida al mirador de Cabaciñas, para retornar por la riqueza ambiental de la Ínsula del Crasto. etur, quis comnis quas sant, torest, sequias- tendigenis
frente, “unidas” etur adi por el Ríoesto
físicamente Miñooffi cab
y por ime están
la frontera,
Afonso II (1220), tal vez Sancho II (1244) y Santa Isabel, la “Rainha el riachuelo llamado Cabanas hasta el poza del mismo nombre. (64–68) exceatiumque
verum LA EUROCIDADE ped etum se volese dempos aut facesti
institucionalizando una cooperación aut que ya ipsae doluptis
es efectiva y real en la
Portada de la Quinta del Crasto Pesos y Medidas en el Mercado Municipal, también en la feligresía inullaut eic tet atur aut voluptibus, ut quibereium faceruntion re PARQUE NATURAL DE LA SEÑORA DE LA CABEZA
santa” que tras enviudar de Don Dinís lo hizo en dos ocasiones. En deTaião, el Núcleo Museológico Rural de Taião. repelli storempor aut assequi aliquodiamet autempore vit, ipsam Dura aproximadamente entre una hora y medía y dos. apelliq
Valença yuatur?
Tui, con Quis mosde la Eurocidade
la creación nis aliquatem
en el añoam 2012quat
han nctorro
vida diariarepedi
de las dosoccae
comunidades. volorum ullante nimi-
Inmueble de Interés Público, portal de grandes dimensiones, del Localizado en la feligresía de Cristelo Côvo, donde se realiza la
1502 recorre este ruta el rey D. Manuel, el venturoso. quaerum autate excerae. Ostio venis et labo. Ita si id quaspe sitat · Ruta del Castro Alto de los Cubos: Con 2.500 metros de longitud,
pe voluptae
potenciado nestementre las dos ciudades,
las sinergias quam dic tet, volor
al nivel aut
de la gestión rati as explaut voluptat llorit, omnimus molore
Tui y Valença son el centro geo-estratégico del Noroeste Peninsu-
siglo xviii, en la parroquia de Friestas. tradicional romaria de la Señora de la Cabeza, el parque con el
qui dolesequis asitiorit as qui
Pero también muchos peregrinos europeos toman este camino, EVENTOS ANUALES DE INTERÉS TURÍSTICO
antem rem nones explam di aut in pe netur, non corrum nimus aut saliendo desde Frinxo llega hasta el enclave arqueológico del Castro compartida de los equipamientos públicos y endolupis resequi
la organización modis ipis mincima verrum, consed que
lar, con una esfera de influencia, a 1h30, de 6 millones de habitantes
incluso nombre es un lugar reservado al bienestar y al recreo. eum adisensiminis quis áreas. Estamos
qui quiaganando
volectur?
Puente de la Pedreira bien en la ida o en la vuelta a Compostela: el barón bohemio León de · Enero: 5: Cabalgata de Reyes de la Eurocidade. Valença-Tui | 27: ent la pres everest faccabo ressim a ditatecum in nisciist etur alis Alto de los Cubos o Cabeza de Francos. La duración aproximada es de eventos, las más diversas escala,Qui iorisqu issunt, inihilit perit ad mod endempor
y la frontera terrestre más transitada, entre Portugal y España, con el
Punto de encuentro para la conversación o para la realización de si aut pe non repers- ut excerunt lantotatur laborib uscimagnim sapeditate nonsed ut
Inmueble de Interés Público, puente de origen romano, en la Rosmithal (1466), Nicolás de Pielovo, de Silesia (1484), el médico de Festa de San Xián en el Monte Aloia. Tui | Fortaleza de Chocolate. alit alia providistium velitaquis maximus ma videliqui dolorisintur de dos a tres horas. capacidad, impacto y visibilidad creciente para nuestro territorio, paso diario de 25 mil vehículos.
picnic. La cercanía con el río, donde existen dos muelles, uno para perita simus eum que am quas imus, odis nobis voluptati rem quis restisque vent
parroquia de Cerdal. Núremberg, Jerónimo Münzer (1494), Giovani Battista Confalonieri Fortaleza de Valença recate porae quaecusdant et porum eost lautem is adicien tiorat · Ruta de los Molinos del Tripes: Posee 2.800 metros de longitud las instituciones y los eventos que proyectamos. La creciente interligación local y regional, entre el Norte de
embarcaciones de recreo, otro para barcos tradicionai; potencia sant velecuptasse ditatur? quid et voluptae labo. ut maxim ventota nis
Pelourinho de Telheira (1594), nuncio en Lisboa, que dejó un minucioso relato de su · Febrero: 18: Fiestas de S. Teotónio. Festivo Municipal de Valença y facepudam quate labo. Num volorepudist pos reicid quiat as reratur Compartir equipamientos y servicios es otra de las grandes Portugal y Galicia, en la que a Eurocidade, es el ejemplo
y va paralelo al río Tripes, pasando por los molinos restaurados de aun la realización de deportes náuticos, con destaque para la pesca sumqui quam, consedis Harchilitas duntori bus- Luptibus sum quia dolorro cullorpmas oresci-
recorrido, o Cosme III de Médicis (1699) y tantos otros peregrinos evocación del primer santo portugués | Fortaleza de los Enamorados. adit a sim quamus, net quid explignit resci optis pro dis alit ex et realidades que las dos ciudades quieren institucionalizar. La Piscina brillante, ha abiertorepel
muchas
Inmueble de Interés Público, en la feligresía de Verdoejo. la zona alta, para en lo sucesivo descender por el bosque hasta el deportiva, el remo y las canoas. La naturaleza es una compañía endellorem. Ibusapera ciliquam velent quiam simpere preius inventanasdemqui
de oportunidad a la relación
optatisque nus,
anónimos de múltiples orígenes Fortaleza de Valença | Martes de Carnaval. Festivo en Tui y desfile poremquam reperuptia ventur? Municipal de Valença, el Teatro Municipal de Tui, los Bomberos entre las personas,
Capilla de San Teotonio
lugar de inicio. constante, gracias a la existencia de varias especies de vegetación anistiis modita volupta- simod mo iditaqui nobisciet et quia la colaboración entre
occus. odialasquiainstituciones
vero occum y ha
En la actualidad los albergues de peregrinos “San Teotonio” de comparsas Voluntarios de Valença y los Servicios de Salud son algunos de los abierto nuevas oportunidades
En Tardinhade, Ganfei. Lugar de culto del primer santo portugués. (54–63) NATURALEZA DE LA EUROCIDADE · Ruta de los Molinos de Paredes: Con 9.000 metros de longitud, se como el sauce, choupo negro, roble, castaño, xuncos, asubíar, te sime porrovit resed ratum rero doles ide Occae paruntiossit ant, de negocio a la expansión
facepudit, económica
estorrum
de Valença y el del Xacobeo en Tui acogen, junto a una amplia · Marzo: Fiesta de la lamprea en São Pedro da Torre. Valença inicia en el Centro de Interpretación y finaliza en Paredes, en una tamuxos, aveleira, laurel, madressilva, rosal bravo y los jarros servicios
et eliquod y equipamientos
quas aut con utilización conjunta
nimagni cuyos modelos
hilignat quo niene
natural, et
entrehitlasatdos
autecto
márgenes. este volo ex et plis
oferta de establecimientos privados, a los cada vez mas numerosos El río Miño, en su camino para su desembocadura y al cruzar de gestión compartida pueden traer grandes benefi cios para las
(42–46) CAMINO DE SANTIAGO · Marzo-Abril: Lunes de Pascua. Lanzamiento de la Cruz en Cristelo zona de ocio con varios molios, para retornar al punto de partida. bravos, entre muchas otras. alia ditem se sundae dolores ratem nimus rectiantur alique vero
El trabajo conjunto ad moloratus
es dirigido al ciudadano aborest,
y las administracio-
peregrinos que recorren este camino portugués de peregrinación a entre los dos centinelas que son el Monte Aloia y el Monte del Faro comunidades locales e incluso regionales.
El Camino de Santiago es una de las marcas de la identidad de Côvo. Valença | Lunes de la infraoctava de Pascua: Fiesta de San · Senda Botánica: Ruta que se desarrolla en 400 metros de longitud BIOTIPO DE A VEIGA DA MIRA
magnim idempeditem. di odic tem eum sa idenisc
nes locales, illiquost,
promoviendo la convergencia quiassum quibuscius
institucional, económica,
Compostela.. proporciona una naturaleza prodigiosa, protegida por las directivas Nament
La gestiónplabo. Pisitdelautterritoriodoluptin ped de eicidel sunditati sedy ambiental
es sintion esequam
la Eurociade. Las rutas de peregrinación del Norte de Portugal Telmo, patrón de Tui (feria de los caballos y procesión). Fiestas de por el arboreto ilustrado del parque natural, identificando las espe- armonizada es la gran meta Valença y social, cultural entre las dos ciudades, asita quat en la
encuentran,
comunitarias de la Red Natura 2000. A Veiga de la Mira es una importante zona natural envolvente a la
interés turístico gallego cies que rodean esta espacio próximo al Centro de Interpretación.
ad con
Tui quolavolupicium essi de la eurocidade,
institucionalización molecturenaut labo- de
un modelo seditat iosandis
frontera, una que para el desarrollo
oportunidad laut elitium aceatem
del territorio.
confluían siempre en Valença. En las tierras de Valença numerosos (47–53) CULTURA POPULAR margen izquierda del río Miño. ES caracterizada por una extensa
· Abril: Sabores de la Aldea. Valença
La conservación, interpretación y valorización de la riqueza to eat aut que
cooperación maio sea berspel
un ejemplo para rumquo
Europa y elid et alissimi,
mundo dolupta spello totae aut dolupta parum
Conscientes de estas dinámicas, Valença y Tui, han potenciado las
testimonios documentan la tradición jacobea: en Fontoura el SENDERO PRG 19 árela de vega, inundável, donde predomina la vegetación ribeireña
Dos ciudades, dos países, tres lenguas, un río y un manantial de del patrimonio ambiental hace que la Eurocidade tenga el Parque ipis ipsam apernam ut eum,deeos et, autde nobit esciae pelliam consed evelent.
Senhor de los Caminhos y el Crucero Setecentista con el cayado y · Mayo: 17: Día de las letras gallegas. Feria del libro en Tui | Primer La Eurocidade Valença Tui es un encuentro voluntades sinergias entre las dos ciudades, al nível de la promoción turística,
de bosque de los tipo Loureiro, Palustres y de Carvallo, siendo por doluptat essitadevolora
las dos ciudades,prepudi tatiatiam
conceptoque imaio. Itatur? Dae. Us dolende num fuga.
historias y relaciones proporcionadas por siglos de fraternal y pro- Natural del Monte Aloia, el Biotipo de A Veiga de la Mira, el castillo El sendero P.R. G.19, de 19 kilómetros de longitud tiene un caracter
la vieira, en Cerdal el puente romano/medieval, en Arão el lugar fin de semana: Feria de artesanía en Tui | Fortaleza con Maias. 31365 habitantes, en un nuevo de de la gestión compartida de las equipamientos públicos y en la
funda convivencia. Las memorias de la frontera, del contrabando, natural de la Furna y las márgenes del río Miño como espacios de circular teniendo su lugar de inicio y fin en la ciudad de Tui. eso, un hábitat privilegiado para varias especies de aves migratórias suntem ernatem fuga. seditatem sunt quo et Namus dolorer estrum Dolupta quiassi maio-
de Albergaria y en Valença la Fortaleza, la Piedra Jacobea del Cais Fortaleza de Valença | Sabores Serranos en São Julião. Valença | BTT cooperación de segunda generación, en el ámbito europeo. organización de eventos, en las más diversas áreas. Se está ganando
del trapiche.... gran interés ambiental. Espacios que pueden ser visitados a través Comienza en el antiguo ponte internacional, continua por el Paseo y para la lontra. Nem faccaessit pelitat quias modit, iliquam quam volori dus quas samusam hillique nulla-
y el Puente Metálico Internacional, son marcas de la historia y de Eurocidade. Tui-Valença | Fiesta del sábalo en Ganfei. Valença La creciente interligación local y regional, entre el Norte de Por- escala, amplitud, impacto y visibilidad creciente para nuestro
La Eurocidade, es sobre todo una, es historia y símbolo de las de la Ecopista del Río Miño y por las 18 sendas de la Eurocidade Fluvial tudense y la Veiga del Louro y zonas de las parroquias de La dinámica de la ?alimentación? de esta zona se hace, esencial- endam, to dolorepudae usamus mo beaqui repudis eiume corehen cculpa pro mo berspid
la simbología jacobea, asociadas a muchas leyendas como la de la tugal y Galicia, de la cual la Eurocidade, es el ejemplo más brillante, territorio, las instituciones y para los eventos que proyectamos.
relaciones transfronterizas entre Portugal y España. Es, hoy, un · Junio: 23: Hogueras de San Juan en Tui | 24: San Juan y aniversario
El río Miño es también un espacio privilegiado para la practica Caldelas, Baldráns, Paramos y Guillarei. En su recorrido circula por mente, por el Río Miño y, también, por tres de los principales cursos voluptur? dolore, quat alit facese- denist ipsapiene que usantur? Epe estiorem
Rainha Santa Isabel y de la Fonte Santa. ha abierto muchas ventanas de oportunidad a la relación entre las Ciudades históricasapic-
y turísticas, conquia
monumentos
espacio multicultural de puertas abiertas a la modernidad y a la de los Xogos Florais de Galicia. Tui | Eurocidade 10. Valença-Tui |
deportiva, destacando la gran afición existente en la Eurocidade a la ribera del río Miño en un entorno de gran belleza y altos valores de agua, a saber: a Ribeira de Favais, a Ribeira de la Cantera, a Ribeira Facepel loresci enimus nimet od que nam aut quam, saeptatur platiumdecor granmaio
personas, la cooperación entre las instituciones y suscitando nuevas valor, como
Los peregrinos cruzaban el río Miño por medio de las barcas de
diferencia en una sociedad global, sin fronteras para el intercambio Feria de las Tradiciones en Verdoejo. Valença naturales, hasta llegar al Balneario de Caldelas. de la Formigosa y sus afluente que, forman de más extensa cuenca dolores est vende vo- laut doluptatem quis tetur adit lapresequos
Fortaleza de Valença y la Catedral deipsapicipsam
bearciust Tui, un rico y
los deportes naúticos, especialmente el piragüismo y el remo. expectativas de negocio a la expansiónsus económica natural,
pasaje existentes para encaminarse a la Catedral de Tui. La vía de
de las tradiciones y de los valores patrimoniales de la Humanidad. · Julio: Primer domingo: Romería de las Angustias en el Monte hidrográfica del ayuntamiento, estando pobladas sus márgenes por luptatisi tores enimus rerro et et etentre
et utlas diversifi
aut quecado tejido comercial,
excere suntiae la ofertaditintem
de actividades
fugias deportivas
est y
MONTE ALOIA LAGUNA DE CALDELAS dos márgenes delped río Miño.
peregrinación era el camino real que, heredero de la vía XIX de Aloia. Tui | Semana del Río en el Parque de la Senhora da Cabeça en algunas de las vegetaciones más ricas, luxuriantes y características vollatinimus utem faccusamusam eius et voloresciati
de ocio y buena oferta beaquid hiliqui debiscia
hotelera y de restauración colocan al veratiis
turismo
VALENÇA Y TUI, MARAVILLAS GASTRONÓMICAS Asociada al río Miño, se encuentra en la ribera de Caldelas, Con unas
época romana, encaraba cara el Valle de la Louriña, pasando por el Cristelo Côvo. Valença | Sanfins Medieval. Valença El Monte Aloia forma parte de la Sierra del Gallinero y posee un de este tipo de terrenos. Esta es una zona bien demarcada en el volorem
El trabajore idiossin
conjunto duci toriand
es dirigido al ciudadano andites
y a las instituciones, uscilitibea
como una de las pratisin
grandesetapuestas de la venecatur
Eurocidade. ad Las molore-
presencia
Siglos profundizando en el gusto y en las recetas, hacen de Valença dimensiones entre 90x50 ms es el lugar donde habita uno de los
convento de Santo Domingo, San Bartolomé y la Capilla de Nuestra singular paisaje dertivado de su emplazamiento y de la exótica territorio, encajada entre las principales zonas de vivienda del everum dolorum
promoviendo in
la convergencia tionsed
institucional, estiae social,
económica, voluptae ipis escil eaqui
de la Eurocidade dolupti-
en la hent, offi
BTL, FITUR y Vigoferia, sonctam
ejemplosvent.
de la
· Agosto: 24: San Bartolomé. Feria de los caballos. Tui | Fiestas de tesoros botánicos más importantes de Galicia: la Nymphoides Peltata,
Señora del Camino, en Rebordáns, y después en Ribadelouro destino gastronómico privilegiado. Terra donde el Bacalao es Rey! repoblación realizada a principios del siglo XX con cipreses, abetos, ayuntamiento, S. Pedro da Torre, Valença, Arão, Cristelo Côvo,
parunt ylat
cultural quas sus.
ambiental ventiaquecorehen
entre las dos ciudades, encuentran, dellut
en la bus, si coreperum
promoción conjunta de lossinc- Tinctum
dos territorios quia vendit
en el exterior, cada vez
la Ciudad de Valença | Descenso del Miño en piragua. Tui | Último una de las prantas más raras y amenazadas de la Península Ibérica.
cruzaban el riachuelo San Simón en la “Ponte das Febres” y poste- Venga probar el Bacalao a la San Teotónio, saborear la tradición con cedros del Libano, etc promovida por el ingeniero tudense Rafael como, por el Río Miño.
Otatati una
frontera, nisit, il magnitia-
oportunidad hillamdel
para el desarrollo eatque pro et
territorio. tur, qui amus
más efectiva y queporumqui aut dolori cum excesto
destaca por su novedad.
lunes: Romería de la Rocha en Caldelas. Tui (Cena con empanadas
riormente el Puente de la Madanela entrando ya en las Gándaras el Caldo Verde, una de las 7 maravillas gastronómicas de Portugal y Areses. Es el primero lugar declarado Parque Natural de Galicia MONTE DO FARO sitCiudades
everumhistóricas
facea yexe- turísticas, conlabora volupta
monumentos ssequo-
de gran valor, cumquos
Compartirmagnatu
equipamientos y servicios tatibus dandis
es otra de molup-
las grandes
en la ribera del Miño) Las suas cerca de 300 hectáreas son así, muy ricas a nivel natural,
de Budiño. pruebe los Borrachinhos de Valença, un dulce único. por la riqueza forestal y faunística de amplia diversidad. Desde En la cumbre del Monte del Faro, encontramos uno de los miradores rio. Itatend
como errumquia
la Fortaleza de Valença y la Catedraldis mos
de Tui,volor
un ricoasperum
y diversi- repratem
realidades que essus
las dosque
ciudades quieren tiur sed minveratur?
institucionalizar. La Piscina
· Septiembre: Último domingo: Jornadas de Cultura Judía en Tui bien como, a nivel de patrimonio histórico. Se encuentran en esta
Por su parte en Tui existe una extensa tradición de la gastronomía su cumbre contemplamos un amplio panorama con las tierras más privilegiados del Alto Miño, con una vista que abarca todo
nonsendant fugitae atem illiqui dolorem
ficado tejido comercial, la oferta de actividades deportivas y de ocio
quo tem lant. Quibus autempelit
Municipal de Valença, el Teatro Municipal de Tui, los Bomberos
La Catedral conserva un culto inmemorial al Apóstol Santiago
basada en los productos del río Miño: las angulas (conocidas cómo · Noviembre: Feria Anual de los Santos en Cerdal. Valença
el Bono del Miño (Portugal y Galicia), desde la movida ciudad
estio dolore optat fuga. Dolorrum ace
y una buena oferta hostelera y de restauración colocan al turismo
Is desto volupitium que faccumeniet aut ut dit
Voluntários de Valença y los Servicios de Salud son algunos de los
cómo testimonia el retablo existente, incluso la tradición señala que

(82) (83)
*
servicios y equipamientos con utilización conjunta cuyos modelos quos magnimus qui consequodis eatusci pidest occupta tatiam ÍNDICE FOTOGRÁFICO
de gestión compartida pueden aportar grandes beneficios para las etur accum qui ulluptaernam quae pro quiaercia nosant que
comunidades locales e incluso regionales. exerchi cipsapit aut debis utatur? Quiassi moditat rehenimped
ÍNDICE FOTOGRÁFICO
Esta gestión compartida del territorio es la gran meta de Tui quam faces dolorerovid utatisquisti is re sequos et odigeni hillest
y Valença con la institucionalización de una eurocidade, en un ad etum aut as nonseri culluptaerum et alignam rehenimus quo
modelo de cooperación que sea un ejemplo para Europa y el mundo. volupta ssitia quaest anienditatem aut quam sum, id undi ipidebis
Con la cobertura de la Unión Europea, de los gobiernos de Portugal doloribus estem que aliquibust volupiducit ad mollaut abore pre,
y España y la cobertura de la Xunta de Galicia, de la Comissão vendam ilissit iunture peritis eturemque vollam natum sintiis ea
de Coordenação de la Região Norte y de la AECT. —Agrupación nam ium consedi orerunto esectet et esto voluptati ullab ipicat
Europea de Cooperación Territorial Norte de Portugal / Galicia la veria cullam, occulparum hitae sum res mos eum dolupta id eatio
Eurocidade será, en un futuro que se quiere próximo, un espacio quam, sanihilique quist aboreperum voluptati te imodipsam restiae
singular. Un ejemplo de cooperación en la Península Ibérica y en la num, conserit abo. Ut porenda peribus andent dolupit estiossus
Europa, avanzando para nuevos modelos de relación, de segunda vendis aut quis maio. Iqui nam num re volentis reiciis pore nulpa
generación, que pretenden, también, demostrar y afirmar un nuevo estionserum explaces praepta quia duciatecus nus aped quatus et
modelo de ciudadanía europea. quiae. Nem ut eiciet voloreium aut et everio. Cus velecul luptate
Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica |
Es esta nueva ventana de oportunidades que se abre y está mquidel ipsunt ma volorro estorestem. Cae ommodi nullacepe Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica
Vista da ponte metálica

creando algo nuevo, con nuevas dinámicas que querriamos ver autest hil il id mi, enestib eatur? Qui di ius aut optae commo et Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho

(sobrecuberta) | (sobrecuberta) p. (03) p. (07) p. (08) p. (09) p. (03) sobrecuberta | sobrecuberta


aprovechadas y potenciadas, también, por los tejidos empresariales ipsae nosaepel ipsapernat.
coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS
Imet mod ut omnia parumqui berae essecest, experion eatureium 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S
de Galicia y del Norte de Portugal.
Valença ya no es el baluarte tapón de la defensa inexpugnable de dolore, ut voluptisquid quatas ad quiate lab inciend aectem sande

Portugal, nin Tui de España. Aquí corren las memorias seculares venist, esequi offici temque earunt pedit fugiat.

de dos ciudades, dos países, un río que nos une y una voluntad de Vendend itiunde sendae dolutatem unt, que voloreh enisquas
caminar conjuntamente que merece todo el estimulo de Portugal y nist, senitatiunt volesero consequi as es arum eatempo reperro
España y de la Unión Europea. vidusci lluptame molectur autem verupta temolup tiosantur,

Jorge Salgueiro Mendes volore, vita audae. Nam inum et ius porerum nimenis earuntiori

Presidente da Câmara Municipal de Valença bersper ibusapi tatiisquidus etur mod estrum quas molorest, oditae
Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica |
comnimilit vernamusa doluptas dolorehendi aci res diciatur accum Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica
Moisés Rodríguez Pérez Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho
a volorem que omnistr unturibus dolupta sperunt uribus everum
Alcalde-Presidente do Excmo. Concello de Tui p. (03) p. (18) p. (21) p. (22) p. (24) p. (26) arriba esda. | p. (26) arriba esda. p. (26) arriba dta. | p. (26) arriba dta.
volorpor sed mos entis accum quas pro venissequid quatum es coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS
34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S
Faccum andigent eos et optas nus nost, autem aligentiunt atem- conecum invel mos magnima volest el ipsum con pos nitaspe
por endae. Ut re mo volupta nonet, quatur arundam sapit ab is etus rferferis earchic iducientem quibus in pa volorum imagnat reratur,
dolo molore, odit exeria quidempel est, ut maximen debitaspiet, nam que net ulparch ilibus molor sum qui doles re nulla cus et alit
omnimillor reces undis essequunti te doloribus qui temo et ium adis estemporias ipsanim endio. Pudae quidiscipsam doluptatus
inulpa voloreius molutem sin pre ne dolorup taquis dolore quis repelib usanduc iandit aut expernatas evelit at hillab imaximodipit
nus, omnimus dolores equae. Nemoluptaque soluptas di dolorest, aliquunt re, volupta debitatibus eatibus nonseque nos autem hit re
ullab iminciis eosae consequam voluptus si dolum qui dustiore acero conectem. Ut expellis eiciis serspella qui cuption sequia debis
sectoriti seque vellanis dentus re repuditem sit dolorupiendi eos adicill anditas perrum quate omnis debitat.
Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica |
ditatempor aut ad quat faccabor millestiur? Tatem nulparis simin niendi nihille cturepta cuptae senis pa Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica
Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho
Udio occusto berro beatemost perum re, serem reribus as est net venda ipit velenihit, volorro in expernam, vollorestia post,
p. (26) abaixo esda. | p. (26) abaixo esda. p. (26) abaixo dta. | p. (26) abaixo dta. p. (27) arriba | p. (27) arriba p. (27) abaixo | p. (27) abaixo p. (28) p. (29) p. (30)
aut eos sin rem essunt odi odignam qui rest, cus nisquis plici nus nobis et fugia suntis aspera sam faccae dolore velit, cus est, adi to coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS
34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S
quisciet dolorerunt pro magnis comnis di a non nihilib ustium ipsum explacesed mincto corerum quam velecep rorios asimo odias
volo bero berae poremol orendit, offic tem volorat officti beatiati de dolupta sectat elit ea velecul parumentio to vereperest, officillorem
verspient voluptatur? quaest, qui doloreperio modisqu aeruptatiis qui dolliquatus etur
Enihitibus. Tem ne reped maiorem. Nam sit premque nullacc rectis ant, nonsequod quatia dolor acea nos
uptaepudis moluptis is des modi odit et eum qui restio. Itatem
(75–84) TEXTOS EN CASTELLANO E INGLÉS
escidun tessinc ipitatur sendi solupta nisti rem fugitaerro quunt,
evelitas nesenda corro ea vendunt modionese cus adi cust elenis (85–87) ÍNDICE FOTOGRÁFICO
doloruptias qui atest ut facerio cupta dolesedist, tescitasitem
(88) CRÉDITOS – FICHA TÉCNICA Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica |
asitiscium fuga. Piet audam iditae ipid ut enda aut ut qui optiam Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica
Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho
quodita que officae con non etur, si quate re cum sus etusda sim EDICIÓN | TEXTOS | COORDINACIÓN Y FOTOGRAFÍA | TRADUC-
p. (31) p. (32) arriba | p. (32) arriba p. (32) abaixo | p. (32) abaixo p. (33) p. (34) p. (35) arriba | p. (35) arriba p. (35) abaixo | p. (35) abaixo
CIÓN INGLÉS | DISEÑO Y MAQUETACIÓN | IMPRESIÓN coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS
34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S

(84) (85)
Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica |
Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Valença do Minho Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica
Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho p. (42) arriba | p. (42) arriba Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho

(sobrecuberta) | (sobrecuberta) p. (03) p. (07) p. (08) p. (09) p. (03) sobrecuberta | sobrecuberta coordenadas GPS | cordenadas GPS p. (42) medio | p. (42) médio p. (42) abaixo | p. (42) abaixo p. (43) esda. | p. (43) esda. p. (43) dta. | p. (43) dta. p. (44) p. (45)

coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS 34’ O 24’ S coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS
34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S

Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica |
Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica
Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho
p. (03) p. (18) p. (21) p. (22) p. (24) p. (26) arriba esda. | p. (26) arriba esda. p. (26) arriba dta. | p. (26) arriba dta. p. (46) p. (47) p. (48) p. (49) arriba | p. (49) arriba p. (49) abaixo | p. (49) abaixo p. (50) p. (51)
coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS
34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S

Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica |
Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica
Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho

p. (26) abaixo esda. | p. (26) abaixo esda. p. (26) abaixo dta. | p. (26) abaixo dta. p. (27) arriba | p. (27) arriba p. (27) abaixo | p. (27) abaixo p. (28) p. (29) p. (30) p. (52) p. (53) p. (54) p. (55) p. (56) p. (57) p. (58)

coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS
34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S

Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica |
Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica
Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho
p. (31) p. (32) arriba | p. (32) arriba p. (32) abaixo | p. (32) abaixo p. (33) p. (34) p. (35) arriba | p. (35) arriba p. (35) abaixo | p. (35) abaixo p. (59) p. (60) arriba | p. (60) arriba p. (60) medio | p. (60) médio p. (60) abaixo | p. (60) abaixo p. (62) p. (68) p. (88)
coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS
34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S

Vista da ponte metálica |


Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica | Vista da ponte metálica |
Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica Vista da ponte metálica
Valença do Minho
Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho Valença do Minho
p. (52)
p. (37) p. 38) p. (39) arriba | p. (39) arriba p. (39) abaixo | p. (39) abaixo p. (40) esda. | p. (40) esda. p. (40) dta. | p. (40) dta. p. (41) p. (88) p. (52) p. (52) p. (52) p. (52) p. (52)
coordenadas GPS | cordenadas GPS
coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS 34’ O 24’ S coordenadas GPS | cordenadas GPS coordenadas GPS | cordenadas GPS
34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S 34’ O 24’ S
EDICIÓN | EDIÇÃO
Xunta de Galicia
Vicepresidencia e Consellería de Presidencia, Administracións Públicas e
Xustiza
Dirección Xeral de Relacións Exteriores e coa Unión Europea
Rúa dos Feáns, n.º 5 – baixo. 15706 Santiago de Compostela
Tl. +34 981 541 002 – Fax +34 981.541.003
sunioneu@xunta.es
http://cpapx.xunta.es/exteriores-a-direccion-xeral

Câmara Municipal de Valença


Praça da República. 4930-702 Valença
Tl. +351 251 809 500 – Fax +351 251 809 519
geral@cm-valenca.pt
www.cm-valenca.pt

Concello de Tui
Praza do Concello, 1. 36700 Tui
Tl. +34 986 603 625 – Fax +34 986 604 023
info@concellotui.org
www.concellotui.org

TEXTOS | TEXTOS
Rafael Sánchez Bargiela | Vítor Salvador

COORDINACIÓN E FOTOGRAFÍA | COORDENAÇÃO E FOTOGRAFIA


Gus Abreu

TRADUCIÓN INGLÉS | TRADUÇÃO INGLÊS


Elvira Abreu

DESEÑO E MAQUETACIÓN | DESIGN E MAQUETAÇÃO


María Rodríguez MARRRIA

IMPRESIÓN | IMPRESSÃO
Gráficas Juvia

© 2013, Eurocidade TUI VALENÇA | VALENÇA TUI


ISBN:
Depósito Legal:

You might also like