WYKŁAD 2

Matka i płód
Okres pierwszych 6 tygodni po poczęciu jest szczególnie ważny dla prawidłowego rozwoju
płodu i przyszłości dziecka
Zarodek jest szczególnie wrażliwy na negatywne wpływy środowiska zewnętrznego
Udowodniono teratogenne oddziaływanie niektórych leków

 Talidomid- lek p-bólowy i na mdłości podawany kobietom w ciąży w latach 50-tych-

fokomelia->niedorozwój kończyn
 Wirus różyczki wpływa negatywnie na rozwój układu krążenia w przypadku
zachorowania matki w okresie organogenezy płodu- Triada Grega, wtórna różyczka
 Promieniowanie rentgenowskie
 Nikotynizm matki prowadzi do obniżenia o 10-15% masy urodzeniowej noworodka
 Picie alkoholu- poronienia lub przedwczesny poród, niska waga urodzeniowa dziecka,
uszkodzenia mózgu, zespół ADHD opóźnienie wzrostu, wady serca, nerek, problemy z
widzeniem i ze słyszeniem, wystąpienie alkoholowego zespołu płodowego (FAS)
 Zaburzenie funkcjonowania łożyska
Ultrasonografia- ocena rozwoju płodu

 Główne narzędzie diagnostyczne w ciąży

 Badanie USG powinno być wykonane 3-krotnie w trakcie ciąży o przebiegu
prawidłowym
 Aktualnie coraz częściej oprócz standardowego badania 2D stosuje się badanie 3d
 2D- obraz płaski, 3- zjawisko trójwymiaru, w krótkim czasie kilka zdjęć tworzące ruch,
4d- ruch 3D dziecka w czasie rzeczywistym
 Wczesny okres ciąży- pomiar pęcherzyka ciążowego i długości siedzeniowo-
ciemieniowej płodu
 Od 12 tygodnia- ocena wielkości główki płodu m.in. wymiar dwuciemieniowy i
obwodowy
 Po 14 tygodniu- wiek ciążowy
o Wymiar dwuciemieniowy
o Obwód kości udowej
o Obwód głowy i tułowi
 16-18 tyg- ocena struktur mózgu- wiek ciążowy, stopień dojrzałości płodu oraz
wykrycie wad OUN
 Połówkowe USG płodu

WYKŁAD 2
OKRES POSTNATALNY (pourodzeniowy, pozamaciczny) obejmuje podokresy
Noworodkowy- pierwsze 28 dni
  Noworodek donoszony urodzony między 38 a 42 tyg ciąży
 Masa ciała 3300-3600g
 Dł 50-52 cm
 Długość ciemieniowo-siedzeniowa 35cm
 Obwód głowy 35 cm (większy niż klatki piersiowej o 1-2 cm)
 Wcześniak- urodzony między 22 a 37 tygodniem ciąży
 Masa ciała 501-2500g
 Ciąża bliźniacza- rodzą się przedwcześnie i ważą poniżej 2500 g
 Ciąża przenoszona- rozwiązanie powyżej 42 tygodnia
 Głowa nieproporcjonalnie duża ¼ dł ciała
 Część mózgowa czaszki jest większa od części twarzowej
 Kości czaszki są tylko częściowo skostniałe i luźno połączone ze sobą
 Główka może być zniekształcona po porodzie
 Ciemiączko duże- miękka, romboidalna przestrzeń na szczycie głowy w miejscu
połączenia kości czołowej i ciemieniowych
 Kończyny są krótsze- środek ciężkości powyżej pępka
 W pierwszych dniach fizjologiczny ubytek masy ciała 10-15% (smółka, utrata wody
przez nerki skórę i płuca)
 Masę urodzeniową odzyskuje w 10 dniu życia
 Nieporadność ruchowa, uogólnione reakcje ruchowe, odruchy bezwarunkowe
(ssanie, oddychanie, połykanie, kichanie, odruch spojówkowy)
 Miarą dojrzałości noworodka jest:
o Rozwój oddychania
o Sprawność mechanizmów termoregulacyjnych
o Rozwój neurologiczny
 Napięcie mięśniowe
 Reakcje odruchowe
 Spontaniczne zachowanie dziecka
Noworodki

 Eutroficzne
o Urodzone o czasie, masa ciała właściwa dla wieku ciążowego
 Hipertroficzne
o Masa ciała za duża wobec wieku ciążowego
 Hipotroficzne
o Masa ciała za mała wobec wieku ciążowego
o Hipotrofia asymetryczna (masa nieprawidłowa, długość ciała prawidłowa)
o Hipotrofia symetryczna (masa i dł jest nieprawidłowa)

Opóźnienia rozwoju związane z bardzo małą masą urodzeniową ciała

 Trudności w nauce
 Mózgowe porażenia dziecięce
 Upośledzenie umysłowe
  Mnogie zaburzenia
 Zaburzenia widzenia
 Upośledzenie słuchu
Skala Apgar- podstawowe narzędzie oceny ogólnego stanu noworodka bezpośrednio po
porodzie każdy parametr jest oceniany w skali od 1 do 2 punktów
Ocena obejmuje

 Zabarwienie skóry
o Białe 0 pkt, sinica obwodowa 1 pkt, różowa 2 pkt

Skala APGAR

 Wskaźnik
o A- napięcie mięśni
 0 pkt brak napięcia wiotkość
 1 pkt osłabione
 2 pkt prawidł
o P czynność serca
 0 pkt brak
 1 pkt poniżej 100 uderzeń na minutę
 Powyżej 100 uderzeń na minutę
o G- odruch ma drażnienie nosa
 0 pkt brak
 1 pkt lekki grymas
 2 pkt kichanie kaszel4
o A – kolor skóry
 0 pkt blada sina
 1 sine kończyny
 2 prawidłowy
o R-oddech
 0 brak
 1 płytki
 2 głośny krzyk
Skala Brazeltona- skala oceny zachowania noworodków

 Neurobehawioralna ocena noworodka- język niemowląt

 Badanie jest nieinwazyjne, bezbolesne i w pełni bezpieczne
 Przeprowadzane jest w półciemnym ciepłym pokoju, w którym panuje cisza do
badania używa się latarki, dzwonka oraz twarzy i głosu osoby badającej
 Obserwuje się reakcje niemowlęcia na pozytywne i negatywne bodźce
  Na koniec testu specjalista przeprowadza z rodzicami rozmowę- wskazówki dotyczące
postępowania z dzieckiem dzięki którym będzie możliwe łatwiejsze nawiązanie
kontaktu
 Cenne narzędzie w przypadku dzieci z różnego rodzaju wadami
Odruchy noworodka

 Mimowolne reakcje fizyczne które są wywołane określonymi bodźcami zewnętrznymi

o Odruchy przystosowawcze- reakcje na bodziec- ssanie, połykanie, odruch
poszukiwawczy
o Odruchy prymitywne(pierwotne)- większość zanika po okresie 6 miesięcy
kiedy to wykształca się kora mózgowa
Brak zanikania odruchów może świadczyć o poważnych problemach neurologicznych
OKRES NIEMOWLĘCY- pierwszy rok życia dziecka

 Noworodek jest też niemowlęciem

 Rośnie nierównomiernie
 Pod koniec pierwszego roku życia przyrost wysokości ciała wynosi 23-25 cm i masy
ciała ok 7 kg
 Dobrze rozwinięta tkanka tłuszczowa
 Im młodsze niemowlę- większe zagrożenie występowania zakażeń i reakcji
alergicznych
 Procesy rozwoju fizycznego (ruchowego) i psychicznego są integralnie ze sobą
związane
 3 miesiąc – unosi główkę leżąc na wznak
 5-6 miesiąc- siada
 6 miesiąc życia – pierwsze zęby jest ich koło 6
 9 miesięcy – przyjmuje postawę pionowa
 Pod koniec 12 miesięcy – pierwsze kroki
OKRES WCZESNEGO DZIECIŃSTWA (PONIEMOWLĘCY)- 2-3 rok życia

 Czynniki kontrolujące proces wzrastania nie zostały dokładnie poznane- genetyczne i

środowiskowe
 Zwolnienie tempa rozwoju
 Zmianom ulegają proporcje ciała
 Kształt głowy
 Wydłużeniu ulegają kończyny
 Zmniejsza się ilość tkanki tłuszczowej
 Zwiększa się masa mięśniowa ciała
 Krzywizna kręgosłupa
 Opanowanie podstawowych czynności lokomocyjnych
 Kształtuje się równowaga wodno-elektrolitowa
 Zwiększa się odporność
 Rozwój umysłowy- mowa osobowość dziecka
  Zmienia się zachowanie- „ja”, pobudliwość ruchowa, niemożność dłuższej
koncentracji uwagi
 Bunt dwu- i trzylatka
OKRES PRZEDSZKOLNY-- rok życia

 Dalsze zwolnienie tempa rozwoju choć jest on bardziej zróżnicowany

 Przyrost wysokości ciała wynosi –26-27 cm (dziewczynki wyższe o ok 1 cm)
 Masa ciała powiększa się o 10 kg
 Dziewczynki rosną intensywniej między 3-4 rokiem życia
 Chłopcy 3-6 rokiem życia
 Wydłużenie kończyn dolnych
 3 rok życia- zaznacza się dymorfizm płciowy u chłopców – klatka piersiowa szerokość
barów i bioder
 Dziewczynki- tkanka tłuszczowa, krągłości
 Nasilenie mineralizacji kości
 6 rok życia rozpoczyna się wymiana zębów mlecznych na stałe
 Silny rozrost stopu i ukształtowanie jej wydrążeń
 krzywizny kręgosłupa nie ulegają istotnym zmianom
 Wzmożona ruchliwość
 Dominacja jednej ze stron zwykle prawej- ruchy chwytne ręki i rysowanie
 Rozwija się pamięć i doświadczenie ruchowe
OKRES SZKOLNY- 7-15 rok życia
Młodszy wiek szkolny 7-9 rok życia – biologiczna stabilność i harmonia rozwoju
Faza obojętnopłciowa- u dziewcząt do 8 r ż a u chłopców do 9 rż
Zwolnienie tempa rozwoju
Powiększenie masy ciała
Różnicowanie i dojrzewanie wielu układów- integracja międzynarządowa
Wyrzynanie zębów stałych
Wrażliwość większości zmysłów osiąga swój pułap
Dojrzałość prostych czynności ruchowych
Dojrzałość (gotowość) szkolna
Zmiana sylwetki- spłaszczenie klatki piersiowej, pogłebia się kifoza piersiowa, wydłuża się
stopa szynki rozwój kończyn dolnych, dymorfizm płciowy

DOJRZEWANIE PŁCIOWE okres szkolny 8*9 do 15*17

Dziewczynki 8-16 lat-
  wystąpienie pierwszej miesiączki menarche początek
Chłopcy 9-17

 Szczyt szybkości przyrostu wysokości ciała

 Polucja zmaza nocna mimowolny wytrysk nasienia u mężczyzn podczas snu w fazie
REM

Czynniki warunkujące dojrzewanie

Czynniki klimatyczne i rasowe

 Cz genetyczne
 Klimatyczne
 Środowiskowe
 Bodźce neurohormonalne