კონფლიქტები თეორიის საკითხები.

 
ეთნიკური კონფლიქტი—-ერთი სახელმწიფოს ფარგლებში ორი ჯგუფის
ურთიერთძალადობა, კონფლიქტში მონაწილე ეთნიკური ჯგუფები იბრძვიან
რომ ხელი მიუწვდებოდეთ სოციალურ რესურსებზე. ირაციონალური
ფაქტორები ეთნიკურ კონფლიქტებში. პოლიტიკური რეალობა მითები და
ემოციები. 
—ეთნიკური კონფლიქტების მიზეზი
დონალდ ჰოროვიცი ეთნიკური ჯგუფები კონფლიქტში,ჩამორჩენილები
მოწინავეების პირისპირ. ჩამორჩენილი ჯგუფი მეტნაკლებად სოფლებში
ცხოვრობს ღარიბია  და ნაკლებად განათლებული. ჩამორჩენილი ჯგუფები
უფრო ხშირად გამოდიან ძალადობის ინიციატორებად. 
—ერთ ტერიტორიაზე რამოდენიმე ეთნიკური ჯგუფის თანაარსობა
გარდაუვლად წარმოშობს დისკომფორტს და გაურკვევლობას. ეთნიკურ
ჯგუფს უჩნდება გაქრობის და შთანთქმის შიში. 
ბრალდება მტრულ ზრახვებში გამოხატავს მოწინააღმდეგესთან
ანგარიშსწორების სურვილს. 
—ეთნიკური მობილიზაცია.  ეთნიკური ლიდერები იწყებენ ეთნიკური
ჯგუფების რესურსების მობილიზაციაას ამ უკმაყოფილების საფუძველზე.
ეთნიკური მობილიზაციის ხელშემწყობი ფაქტორები:კომპაქტური განსახლება
და ეთნიკური ჯგუფების შეკრულობა. გარეშე ძალების ხელშეწყობა,
პოლიტიკური მოძრაობა ან პარტია.
—ეთნიკურ კონფლიქტში ეთნოსის ჩართულობა. ეთნიკურ კონფლიქტში
ჩართულია ეთნოსის ნაწილი,სუმგაითი 1988 წელს მოკლეს წამებით 53
სომეხი,ამას დაახლოებით 50კაციანი ჯგუფი აკეთებდა. სუმგაითის
მოსახლეობა შეადგენს დაახლოებით 100-ათას ადამიანს.
—ეთნოკონფლიქტის ატადიები. 1ეთნოკონფლიქტის ჩასახვის ფაზა,
2ეთნოკონფლიქტის ესკალაციია ფაზა. 3ეთნოკონფლიქტის ცხელი ფაზა.
4ეთნოკონფლიქტის გაყინვაა.
—სამხრეთ კავკასიის კონფლიქტის საერთო ნიშნები.
1. სამხრეთ კავკასიის კონფლიქტის შემდეგ ლომის წილინეკლესიაში
ეკუთვნის მოსკოვის პოლიტიკას.
2. საერთაშორისო სამართლის თვალსაზრისით სამხრეთ კავკასიის სამივე
კონფლიქტის მახასიათებელი იყო რომ თითოეული მათგანი
უკავშირდება სუვერენული სახელმწიფოს ტერიტორიულ მთლიანობასა
და საერთაშორისოდ აღიარებული საზღვრების ურღვეობის პრინციპს.
3. აფხაზეთის,სამხრეთ ოსეთის და მთიანი ყარაბაღის სეპარატისტული
რეგიონები წარმოადგენენ თვითგამოცხადებულ რესპუბლიკებს. ისინი
აღიარებული არ არიან საერთაშორისო სამართლის სუბიექტებად.
 4. კიდევ ერთი რამ რაც აერთიანებს ამ სამივე კონფლიქტს არის ის რომ
ჯერ სამწუხაროდ ვერცერთის გადაწყვეტა ვერ მოხდა. ფაქტიურად
გაყინული კონფლიქტის შესახებ მოლაპარაკებები სასურველ შედეგს ვერ
იძლევაა.

—განმასხვავებელი ნიშნები.
1. ფორმალირი თვალსაზრისით 2008წლის აგვისსტომდე აფხაზეთისა და
ცხინვალის რეგიონების კონფლიქტს რომელიც იყო
შიდასახელმწიფოებრივი,სასაც დაპირისპირება იყო საქართველოს
ცემტრალური ხელოსუფლება და სეპარატისტული რეგიონების დე
ფაქტო ხელისუფლებები. როცა 2008 წელს აგვისტოში მას შემდეგ რაც
რუსეთმა განახორციელა ფართომაშტაბიანი სამხედრო აგრესია ამ
კონფლიქტმა მიიღო ქართულ-რუსული კონფლიქტის სახე.
2. მიუხედავად იმისა რომ სამოვე კონფლიქტის შემთხვევაში საქმე გვაქვს
სეპარატიზმის საკმაოდ აგრესიულ გამოვლინებასთან მთიანი
ყარაბაღისა და ცხინვალის კონფლიქტს გააჩნია აშკარად გამოკვეთილი
“ირედენტისტული ხასიათი”.
”ირედენტიზმი”—ეწოდება თამამედროვე პოლიტიკაში კომპაქტურად
დასახლებული ეროვნული უმცირესობის მოთხოვნას, გამოეყოს ამ ქვეყანას და
შეუერთდეს ისტორიულ სამშობლოს.
ხოლო აფხაზეთში სეცესიონისტური განწყობები ჭარბობს.
“სეცესია”—სეცესია ცნებაში იგულისხმება რომელიმე ტერიტორიის გამოსვლა
სახელმწიფოს შემადგენლობიდან და მის ადგილას ახალი სუვერენული
სახელმწიფოს შექმნა.

3. მოლაპარაკებათა პროცესის განსხვავებული ფორმატი.

სამხრეთ კავკასიის სამივე კონფლიქტის მშვიდობიან დარეგულირებასთან
დაკავშირებული მოლაპარაკებათა პროცესები მიმდინარეობს ერთმანეთისგან
სრულიად განსხვავებული საერთაშორისო ფორმატით.სომხურ-
აზერბაიჯანული კონფლიქტის შემთხვევაში მოქმედებს ეუთოს მინსკის
ჯგიფის ფორმატი. ამის პარალელურად, 2003 წლიდან მოყოლებული,
სომხეთისა და აზერბაიჯანის პრეზიდენტები და საგარეო საქმეთა მინისტრები
დროდადრო მართავენ ორმხრივ შეხვედრებს ე.წ. „პრაღის პროცესის“
ფარგლებში.
განსხვავება სამშვიდობო ძალების მანდატში. 2008 წლის აგვისტომდე
აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში მოქმედებდა შემდეგი სამშვიდობო
ოპერაციები:
აფხაზეთში დისლოცირებული იყო დსთის კოლექტიური სამშვიდობო
ძალების კონტინგენტი (დაკომპლექტებული იყო მხოლოდ რუსი
სამხედროებით),რომელიც იქ იმყოფებოდა გაეროს ეგიდით და გააჩნდა
დსთ- ის მანდატი (КСПМ – Коллективные силы по поддержанию мира).
ცხინვალის რეგიონში განლაგებული იყო შერეული სამშვიდობო ძალების
კონტინგენტი (შედგებოდა ქართული, რუსული და ოსური
ბატალიონებისგან), რომელიც იქ იმყოფებოდა რუსეთ-საქართველოს
სახელმწიფოთაშორისო შეთანხმების (ე.წ. დაგომისის შეთანხმების)
საფუძველზე (ССПМ – смешанные силы по поддержанию мира). შერეული
სამშვიდობო ძალების გაერთიანებული სარდლობა ექვემდებარებოდა
შერეულ საკონტროლო კომისიას.

4. განსხვავება დემოგრაფიულ ფაქტორებში. აფხაზები არასდროს

წარმოადგენდნენ აფხაზეთის ასსრ მოსახლეობის უმრავლესობას (1979
წლის აღწერით, აფხაზები შეადგენდნენ აფხაზეთის ასსრ მოსახლეობის
მხოლოდ 17.1%-ს, ხოლო ქართველები _ 43.9%-ს.), მაშინ როცა სსრკ-ის
დაშლის მომენტისთვის (1991) სამხრეთ ოსეთის ავტონომიურ ოლქში
ოსური მოსახლეობა ეთნიკური დომინანტი იყო (1989 წლის აღწერით,
ოსები შეადგენდნენ სამხრეთ ოსეთის ავტონომი- ური ოლქის
მოსახლეობის 66.2%, ხოლო ქართველები29%-ს..), რომ აღარაფერი
ვთქვათ მთიანი ყარაბაღის ავტონომიურ ოლქზე, რომელიც ფაქტიურად
წარმოადგენდა სომხური მოსახლეობის მონოეთნიკურ რეგიონს
აზერბაიჯანის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის
შემადგენლობაში (1989 წლის აღწერით, სომხები შეადგენდნენ მთიანი
ყარაბაღის ავტონომიური ოლქის მოსახლეობის 78.0%-ს, ხოლო
აზერბაიჯანლები 21.5%-ს.).
5. აფხაზეთსა და `სამხრეთ ოსეთზე~ რუსეთის მზარდი გავლენა
მნიშვნელოვანწილად განპირობებულია იმითაც, რომ საქართველოს ეს
ორი სეპარატისტული რეგიონი უშუალოდ ესაზღვრება რუსეთის
ფედერაციას გეოგრაფიული სიახლოვის ფაქტორი). რაც შეეხება მთიანი
ყარაბაღის რეგი- ონს, მას არ გააჩნია რუსეთთან საერთო საზღვარი.