Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 16

महाराष्ट्र शासन

शालेय शशक्षण व क्रीडा शवभाग


राज्य शैक्षशणक सश
ं ोधन व प्रशशक्षण पररषद, महाराष्ट्र
७०८ सदाशिव पेठ, कुमठे कर मार्ग, पुणे ४११०३०
संपकग क्रमांक (020) 2447 6938 E-mail: evaluationdept@maa.ac.in
-----------------------------------------------------------------------------------------------

Question Bank

Standard:- 12th

Subject :- समाजशास्त्र

March 2021
सूचना
1. फक्त शवद्यार्थ्यांना प्रश्नप्रकारांचा सराव करून
देण्यासाठीच
2. सदर प्रश्नसंचातील प्रश्न बोर्डाच्या प्रश्नपशिकेत
येतीलच असे नाही याची नोंद घ्यावी.
1

State Council of Educational Research & Training (SCERT)


HSC
lekt'kkL= ¼fo"k; dksM&45½

iz'uis<h
¼dsoG 2020&2021 ijh{ksdjhrk oxGysyk Hkkx lksMqu½

oLrqfu"B iz'u
iz-1-v½ dalkrhy ;ksX; i;kZ; fuoMqu fo/kkus iw.kZ djk o rh iqUgk fygk-
1½ T;w /kekZpk ifo= xzaFk ---------- vkgs-
¼f=fiVd] rksjkW] vosLrk½
2½ pkj iq:"kkFkZ ---------- /kekZr lkafxrys vkgs-
¼fganw] eqLyhe] f£'pu½
3½ fnxacj vkf.k 'osrkacj ---------- /kekZrhy iaFk vkgsr-
¼tSu] ckS)] fganw½
4½ eDrkc gh ---------- laLFkk vkgs-
¼mPp f'k{k.k] rÙoKkukps f'k{k.k] izkFkfed f'k{k.k½
5½ Ñrhpk ekxZ ---------- gks;-
¼HkähekxZ] deZekxZ] ;ksxkekxZ½
6½ lsoklnuph LFkkiuk ---------- ;kauh dsyh-
¼jk/kkdkar nso] egkRek xka/kh] csgjketh eyckjh½
7½ ikLdks dk;nk ---------- ;k o"khZ ikl >kyk-
¼1997] 2007] 2012½
8½ Hkkjrkr 55% is{kk vkfnoklh ---------- Hkkxkr jkgrkr-
¼e/; Hkkjr] fgeky;] nf{k.k Hkkjr½
9½ Hkkjrh; ukxfjdkalkBh ernkukyk fdeku o;kse;kZnk ---------- o"ksZ vkgs-
¼14] 18] 21½
10½ HkkjrkP;k if'pe foHkkxkr ---------- vkfnoklh vk<Grkr-
¼okjyh] b#yk] xkjks½
11½ thokReokn ;k laKsps iz.ksrs ---------- gks;-
¼tsEl Ýs>j] ,MoMZ Vsyj] eWDl E;qyj½
2

12½ 2011 P;k tux.kusuqlkj Hkkjrkrhy yksdla[;sP;k ---------- VDds yksd xzkeh.k Hkkxkr jkgrkr-
¼51] 69] 75½
13½ leqnk; fodkl dk;ZØe ---------- ;k o"khZ lq: >kyk-
¼1948] 1950] 1952½
14½ nq¸;e Lo:ikps ukrslaca/k ---------- leqnk;kr vlrkr-
¼'kgjh] xzkeh.k] vkfnoklh½
15½ lok±lkBh ?kjs gk fodkl dk;ZØe ---------- leqnk;kr jkcfoyk xsyk-
¼vkfnoklh] xzkeh.k] 'kgjh½
16½ ch-,l-xqgk ;k ekuo'kkL=Kkauh yksdla[;sps oa'kkoj vk/kkfjr ---------- Hkkxkr oxhZdj.k dsys
vkgs-
¼4] 6] 8½
17½ ^lsOgu flLVl* vlk mYys[k Hkkjrkrhy ---------- Hkkxkrhy izns'kkapk dsyk tkrks-
¼if'pe] mÙkj iwoZ] mÙkj½
18½ ^xs* Eg.kts ---------- e/khy 'kkjhfjd laca/k-
¼L=h&L=h] L=h&iq:"k] iq:"k&iq:"k½
19½ 21 Qscozq kjh gk ---------- tkghj dsyk-
¼vkarjjk"Vªh; ekr`Hkk"kk fnu] dkexkj fnu] i`Foh fnu½
20½ 1975&1985 gs vkarjjk"Vªh; ---------- n'kd Eg.kqu ?kksf"kr dsys-
¼dkexkj] L=h] 'ksrdjh½
21½ i;kZoj.k pGoG Eg.kqu ---------- mnkgj.k vkgs-
¼csy ctkvks vkanksyu] paikja.; lR;kxzg] ueZnk cpko vkanksyu½
22½ Hkkjrkr tkxfrdhdj.kkph izØh;k ---------- gs vFkZea=h vlrkuk lq: >kyh-
¼MkW- eueksguflag] fueZyk lhrkjkeu] izeksn egktu½
23½ tkusokjh 1999 e/;s ---------- O;ähaP;k LOkkLFkkph dkGth ?ks.;klkBh jk"Vªh; /kksj.k tkghj
dj.;kr vkys-
¼o`)] xjhc] xjksnj efgyk½
24½ v[khy Hkkjrh; efgyk ifj"knsph] LFkkiuk ---------- o"khZ >kyh-
¼1926] 1948] 1975½
25½ paikj.; lR;kxzg 1917&18 e/;s ---------- jkT;kr >kyk-
¼e/;izns'k] fcgkj] mÙkjizns'k½
26½ 1980 e/;s 'ksrdjh la?kVusph LFkkiuk ---------- ;kaP;k usr`Rokr >kyh-
¼'kjn tks'kh] pj.kflag] Lokeh lgtkuan ljLorh½
27½ ?kjxqrh fgalkpkj ---------- ;k fBdk.kk'kh lacaf/kr vkgs-
¼'kkGk] dqVcqa ] dkekps fBdk.k½
3

28½ ^thouT;krh O;lueqäh dsaæ* gh laLFkk ---------- leL;k lksMfo.kkjh laLFkk Eg.kqu dk;Zjr vkgs-
¼o`)kaph] csjkstxkjh] vaeyh inkFkZ O;lu½
29½ lsYQht gs ---------- izdkjps O;lu vkgs-
¼Hkze.k/ouh] vaeyh inkFkZ] vkarjtky½
30½ 1961 e/;s ---------- ifj"knsr Hkk"kk f=lw=h r;kj dj.;kr vkyh-
¼eq[;ea=h] iz/kkuea=h] jkT;iky½

iz-1-c½ iq<hyiSdh izR;sd xVkrhy pqdhph tksMh vksG[kk o nq#Lr d:u fygk-
1½ i) vgqj eTn & T;q /keZ
ii) o/kZeku egkohj & tSu /keZ
iii) xq# ukud & f'k[k /keZ
iv) ;s'kw f£Lr & f£'pu /keZ

2½ i) czkã.k & iqjksfgr


ii) {kf=; & O;kikjh
iii) oS'; & 'ksrdjh
iv) 'kqæ & gyD;k ntkZph dkes

3½ i) lrh izrhca/kd dk;nk & 1829


ii) baMh;u flOghy lOghZl dk;nk & 1861
iii) fo/kok iquZsfookg dk;nk & 1856
iv) dkLV fMlschfyVh fjeqOgy dk;nk & 1950

4½ i) VªkUltsaMj ilZUl ¼izksVsD'ku vkWQ jkbVl~½ & 2019


ii) gqMa k izfrca/kd dk;nk & 1961
iii) fganw dksM chy & 1955
iv) izksVsD'ku vkWQ oqesu ÝkWe MksesfLVd OgkW;yUl dk;nk & 2008

5½ i) l¸;n oyhmYykg & ogkch pGoG


ii) bjksM Ogh- jkeklkeh & lsYQ fjLisDV eqOgesaV
iii) vkRekjke ikaMqjax r[k±Mdj & czkEgks lekt
iv) egkRek T;ksrhck Qqys & lR;'kks/kd lekt
4

6½ i) [kklh & fgeky;hu Hkkx


ii) tjkok & nf{k.k Hkkjr
iii) xksaM & e/; Hkkjr
iv) okjyh & if'pe Hkkjr

7½ i) eqacbZ & >ksiMiêh


ii) dksydkrk & cLrh
iii) psébZ & psjh
iv) t;iwj & xanh cLrh

8½ i) eqMa k & fu"kkn Hkk"kk ifjokj vk;Z Hkk"kk


ii) vksaxu & ifjokj fgeky;hu@fdjkrk Hkk"kk
iii) frcsVks & ifjokj æfoMh;u Hkk"kk ifjokj
iv) rsyxq &

9½ i) oxkZoj vk/kkjhr la?k"kZ & /keZokn


ii) izns'kkoj vk/kkjhr la?k"kZ & izns'kokn
iii) tkrhokj vk/kkjhr la?k"kZ & tkrh;okn
iv) Hkk"ksoj vk/kkjhr la?k"kZ & Hkk"kkokn

10½ i) ck;&lsD'kqvy & th O;äh nksUgh fyaxk'kh vkdf"kZr vlrs-


ii) ysfLc;u & L=h o L=he/khy 'kkfjjhd laca/k-
iii) r`rh;iaFkh & ,[kk|k O;ähph 'kkfjjhd ySfa xdrk o ekufld ySafxd
Hkkouk ;kaP;k'kh lqlaxrrk vk<Gqu u ;s.ks-
iv) xs & iq:"k o L=he/khy 'kkjhfjd laca/k-

11½ i) lsYQk;fVl ¼lsYQh½ & veyh inkFkk±ps O;lu


ii) ns'kh nk: & e|kps O;lu
iii) fgald fp=iV & vkarjtky O;lu
iv) pjl & eknd inkFkk±ps O;lu
12½ i) fo|kFkhZ & czãp;kZJe
ii) x`gLFk & x`gLFkkJe
iii) ,dkaroklh] fuo`Ùk gks.ks & oukJe
iv) loZlax ifjR;kx & laU;klkJe
5

iz-1- d½ izR;sd fo/kku okpk vkf.k pkSdVhr fnysY;k ;ksX; laKk vksG[kqu fygk-
1½ lar Kkus'oj] ifo= ous] lqanjyky cgqxq.kk] eg"khZ dosZ] >we] ukuk ukuh ikdZ
1½ vkfnoklh leqnk;krhy ‘ksMksckps ou ¼nsojkbZ½
2½ 13 O;k 'krdkrhy Hkäh vkanksyukps iz.ksrs-
3½ izFke efgyk fo|kihBkph LFkkiuk
4½ fpidks vkanksyukps usr`Ùo
5½ o`)kadjhrk lsok

2½ dkSVqca hd fgalk] tkxfrdhdj.k] nf{k.k Hkkjr] fyaxHkko vk/kkjhr fofo/krk]


ukjdksVhd MªXt] if'pe foHkkx
1½ xkatk] pjl] dksdsu
2½ rksMk] dksVk] cnkxk
3½ lqusojhy vR;kpkj
4½ 1991 e/khy ,yihth /kksj.k
5½ L=h&iq:"k oxZ

3½ fpidks vkanksyu] iapk;r jkt] vkWy baMhvks jsMhvks] vkarjtky O;lu] vkfFkZd
vlekurk] Hkkjrh; Økarh ny
1½ 'kS{kf.kd Qjd
2½ ekulhd vkjksX;koj izHkko
3½ ekpZ 1973 e/khy peksyh ftYákrhy >kMkyk feBh ekj.ks-
4½ 1974 e/;s 'ksrdjh la?kVusph LFkkiuk
5½ LFkkfud LojkT; laLFkk

4½ ch-,l-xqgk] vWuh cs>aV] e/; Hkkjr] ukdksZfVDl vWukfuel~] eDrkc] enjlk


1½ fFkvkWlkWQhdy lkslk;Vh
2½ vksjvksu] gks] laFkky
3½ lgk izeq[k oa'kkojhy oxhZdj.k
4½ ef'knh'kh layXu vl.kkjh izkFkfed laLFkk
5½ O;lueqäh enr laLFkk
6

5½ nzohMh;u Hkk”kk ifjokj] o/kZeku egkohj] iaMhr usg:] baMks&vk;Zu Hkk"kk ifjokj]
MWuh;y yuZj] iq#”k iz/kku laLÑrh
1½ dsoyhu ¼loZK½ inkph izkIrh
2½ vk/kqfudhdj.kkph ladYiuk lkax.kkjs lekt'kkL=K
3½ dkf'ejh] vklkeht] csaxkyh
4½ iap'khy rRoKku
5½ lektkr iq#”kkaps opZLo

iz-1- M½ v/kksjsf[kr 'kCnkaP;k tkxh vpwd 'kCn fygqu fo/kkus iw.kZ djk-
1½ f£'pu /kekZpk ifo= xzaFk rksjkW vkgs-
2½ v"Vkax ekxZ tSu /kekZr lkafxrys vkgs-
3½ fganwps vafre y{k Eg.kts /keZ-
4½ vX;kjh gs T;q /kekZps iwtkLFkku vkgs-
5½ f'k;k o lqéh gs T;q /kekZrhy iaFk vkgs-
6½ eDrkc gs vYykg fo"k;hP;k ijeksPp rÙokaps f'k{k.k ns.kkjs lqQh dsaæ vkgs-
7½ iqjksfgr] f'k{kd] cqf)thoh Eg.kts {k=h; o.kkZps gks;-
8½ KkuekxZ] HkähekxZ] jktekxZ vkf.k deZekxZ gs vFkZizkIrh ps pkj ekxZ vkgs-
9½ gjhtu lsod la?kkph LFkkiuk jk/kkdkar nso ;kauh dsyh-
10½ xkjks] [kklh ;k vkfnoklh tekrh mÙkjif'pe fgeky; foHkkxkr vk<Grkr-
11½ vkfnoklhae/ks gÙkhyk oukpk j{kd ekurkr-
12½ vkfnoklhae/khy dackM u`R; ounsorsyk lefiZr vkgs-
13½ O;kikj vkf.k O;olk; gk xzkeh.k leqnk;krhy eq[; O;olk; vkgs-
14½ eqca bZe/;s nkVhokVhus jkg.kkÚ;k yksdkaP;k Hkkxkyk >qXxh Eg.krkr-
15½ vkWLVªks&,f'k;kfVd Hkk"kk ifjokjkyk fdjkrk Eg.krkr-
16½ laLÑr Hkk"kk æfoMh;u Hkk"kk ifjokjkr ;srs-
17½ izknsf'kdokn gk Hkk"ksoj vk/kkjhr vkgs-
18½ laiznk;okn gk tkrhoj vk/kkjhr vkgs-
19½ ekUlwu ;k 'kCnkps eqG ekSle ;k mnqZ 'kCnkr lkiMrs-
20½ ,yihth /kksj.k Jherh banhjk xka/khP;k dkGkr lq: >kys-
21½ 1991 P;k uohu vkfFkZd /kksj.kkaeqGs 'kgjhdj.kkph izØh;k lq: >kyh-
22½ Hkk"ksP;k vk/kkjkoj Hkkjrh; jkT; iqujZ puk 1947 e/;s dj.;kr vkyh-
23½ vkrk vki.k ek;ØksizkslslP;k pkSF;k fi<hi;±r iksgpyks vkgs-
24½ Lokeh n;kuan ljLorhauh 1875 e/;s czkãks lektkph LFkkiuk dsyh-
25½ 22 ,izhy gk i;kZoj.k fnol Eg.kqu lktjk dsyk tkrks-
7

26½ ueZnk cpko vkanksyukph lq:okr oanuk f'kok ;kauh dsyh-


27½ lsYQk;fVl gh vkarjtky O;luk'kh laca/khr leL;k vkgs-
28½ fo/kok iqufoZokg dk;nk 1956 e/;s ykxq >kyk-
29½ /kj.kkapk mYys[k vk/kqfud Hkkjrkph eanhjs Eg.kqu banhjk xka/khauh dsyk-
30½ ^csy ctkvks vkanksyu* O;lu leL;s'kh laca/khr vkgs-

y?kqÙkjh iz'u
iz-2- fVik fygk-
1½ iwoZ oSfnd dkGkrhy Hkkjrh; fL=;kaps LFkku-
2½ mÙkj oSfnd dkGkrhy Hkkjrh; L=h;kaps LFkku-
3½ olkgrdkyhu Hkkjrkrhy f'k{k.ki)rh-
4½ iq:"kkFkZ
5½ Lokra«;ksÙkj Hkkjrkrhy f'k{k.k-
6½ e/;;qxhu dkGkrhy bLykehd f'k{k.ki)rh-
7½ vkfnoklh leqnk;kph oSf'k"Vîks-
8½ xzkeh.k leqnk;kph oSf'k"Vîks-
9½ 'kgjh leqnk;kph oSf'k"Vîks-
10½ vkfnoklh leqnk;krhy leL;k-
11½ xzkeh.k leqnk;krhy leL;k-
12½ 'kgjh leqnk;krhy leL;k-
13½ Hkkjrh; lektkrhyk /kkfeZd fofo/krk-
14½ Hkkjrh; lektkrhy Hkkf"kd fofo/krk-
15½ Hkkjrh; lektkrhy tkrh; fofo/krk-
16½ fyaxHkko vk/kkfjr fofo/krk-
17½ Hkkjrh; lektkr fofo/krsr ,drk-
18½ jk"Vªh; ,drsiq<hy vMFkGs@vkOgkus-
19½ Hkk"kk f=lw=h
20½ tkrh;okn
21½ izknsf'kdokn
22½ laiznk;okn
23½ Hkk"kkokn
24½ vk/kqfudhdj.kkph oSf'k"Vîks-
25½ tkxfrdhdj.kkph oSf'k"Vîks-
26½ vadhÑrdj.kkph oSf'k"Vîks-
8

27½ lkekftd pGoGhph oSf'k"Vîks-


28½ lkekftd pGoGhph dkj.ks-
29½ efgyk l'kähdj.k
30½ Lokra«;ksÙkj dkGkrhy 'ksrdjh pGoG-
31½ fpidks vkanksyu
32½ ueZnk cpko vkanksyu
33½ o`)kaP;k leL;k
34½ dkSVqafcd fgalsph dkj.ks
35½ dkSVqafcd fgalsps ifj.kke
36½ dkSVqfa cd fgalsojhy mik;;kstuk
37½ O;lukf/kursph dkj.ks-
38½ O;lukf/kursojhy ifj.kke
39½ Hkze.k/ouh O;lu
40½ vkarjtky O;lu-

iz-3- Qjd Li"V djk-


1½ iwoZ oSfnd dkG vkf.k mÙkj oSfnd dkGkrhy fL=;kaph fLFkrh-
2½ czãp;kZJe vkf.k x`gLFkkJe
3½ ckS) /keZ vkf.k tSu /keZ
4½ ikj'kh /keZ vkf.k bZLyke /keZ
5½ vkfnoklh leqnk; vkf.k xzkeh.k leqnk;
6½ vkfnoklh leqnk; vkf.k 'kgjh leqnk;
7½ xzkeh.k leqnk; vkf.k 'kgjh leqnk;
8½ tkrh;okn vkf.k laiznk;okn
9½ Hkkf"kdokn vkf.k izknsf'kdrkokn
10½ vk/kqfudhdj.k vkf.k tkxfrdhdj.k
11½ oS;fäd leL;k vkf.k lkekftd leL;k
12½ Hkze.k/ouh O;lu vkf.k vaeyh inkFkZ O;lu
13½ fpidks vkanksyu vkf.k ueZnk cpko vkanksyu
14½ tkrh fofo/krk vkf.k oxZ fofo/krk

iz-4 Fkk- [kkyhy ladYiuk mnkgj.kklg Li"V djk-


1½ vkJeO;oLFkk
2½ enjlk
9

3½ tkr
4½ o.kkZJe
5½ Hkkjrkps lafo/kku
6½ vkfnoklh dqG
7½ vuqlwphr tekrh
8½ yaxj
9½ iap'khy rRoKku ¼iaMhr usg:aps½
10½ iapk;r jkt
11½ dackM u`R;
12½ 'kgjh xqUgsxkjh
13½ dkGh tknw
14½ /kkfeZd fofo/krk
15½ Hkkf"kd fofo/krk
16½ izkns'khd fofo/krk
17½ tkrh; fofo/krk
18½ oxZ fofo/krk
19½ fyax fofo/krk
20½ ySafxdrk
21½ fyax vfHkO;äh
22½ Hkkf"kd ,drk
23½ tkrh;okn
24½ laiznk;okn
25½ izknsf'kdokn
26½ Hkk"kkokn
27½ vkfFkZd fo"kerk
28½ vk/kqfudhdj.k
29½ i;kZoj.k pGoG
30½ veyh inkFkZ O;lu
31½ [kktxhdj.k
32½ tkxfrdhdj.k
33½ vadhÑrdj.k
34½ lax.kdhdj.k
35½ lkekthd pGoG
36½ L=h pGoG
10

37½ o`)Ro
38½ dkSVaqfcd fgalkpkj
39½ vkarjtky
40½ la?ke dky[kaM
41½ O;lu
42½ Lo;alsoh laLFkk

iz-5-v½ iq<hy ladYiuk fp= iw.kZ djk-


1-

iq#”kkFkZ

2- 1-

bLykeps LraHk 2-

3-

4-

3- ‘kh[k /kekZrhy ddkj


11

4- tkr o.kkZJe




5- vkJe O;oLFkk

6-

vkfnoklhaps /keZ

7-

Hkkjrh; Hkk”kk
ifjokj
12

8- fyax vk/kkfjr fofo/krk


1-
2-

3-

4-

9- jk”Vªh; ,dkRersrhy vMFkGs

1- 2- 3- 4-

10- MsOghM vWcjys ;kauh lkafxrysys lkekftd pGoGhp izdkj-




iz- 5- c½ [kkyhy fo/kkus pwd dh cjkscj gs lkaxqu ldkj.k Li"V djk-


1½ /kkfeZd f'kdo.khpk ekuoh orZukoj dks.krkgh izHkko ukgh-
2½ Hkkjrh; f'k{k.k i)rhr cny ?kMqu vkys vkgsr-
3½ dk;ns lkekthd cny vk.k.;kl enr djrkr-
4½ ckS) /keZ gk Hkkjr o Hkkjrk ckgsjhy vusd Hkkxkae/;s iljyk xsyk-
5½ Hkkjrkr fofo/krsr ,drk vkgs-
6½ tkxfrdhdj.kkpk Qä ldkjkRed izHkko vkgs-
13

7½ efgykaP;k l'kähdj.kkoj f'k{k.kkpk dks.krkgh izHkko iMr ukgh-


8½ Hkze.k/ouh O;lu Qä r:.kkae/;s vk<Grs-
9½ lekt fyaxHkko rjyrk gGwgGw Lohdkjr vkgs-
10½ ra=Kku gs usgehp lkekftd izxrhlkBh mi;qä Bjrs-

iz-6- v½ [kkyhy fnysY;k mrkÚ;kps okpu d:u R;koj vk/kkjhr iz'ukaps mÙkjs fygk-
1½ mrkjk 10 ¼iku ua- 111½ &
Hkkjrh; fp=iVkP;k izkjaHk] izlkj vkf.k tM.k?kM.khyk ,sfrgkfld ik'oZHkweh vkgs- ,dsdkGh
ewd fp=iV dk<ys tkr- v'kk fp=iVkr iM|kojps fp= ikgwu is{kd fp=iVkrwu usedk dk; lans'k
|k;pk vkgs R;kpk vFkZ ykor vlr- uarjpk dkG n`dJkO; fp=iVkapk gks;- R;kuarj Ñ".k/koy
¼CykWd v¡M OgkbZV½ fp=iV vkf.k uarj jaxhr fp=iV fuekZ.k gksÅ ykxys-
vkfFkZdn`"Vîkk T;kauk ijoMrs rs fp=iVx`gkr tkÅu fp=iV ikgrkr] dkght.k ?kjhp nwjn'kZuoj
fp=iV ikgrkr- fp=iVkaP;k dFkkauh lok±ps euksjatu gksrs- fp=iVkarwu dYiuk] fopkj/kkjk] 'kksdkafrdk]
,[kknk fof'k"V fo"k; fdaok ewY;s isz{kdkai;±r iksgkspoyh tkrkr- vkrk lxGst.k vkarjtkykoj
¼baVjusV½ fdaok eksckbZy Qksuojgh fp=iV ikgw 'kdrkr- fp=iVkarwu isz{kdkauk dkgh lqIr vFkok FksV
lans'k |ko;kps vlrkr- dkghaP;k gs lans'k y{kkr ;srkr rj dkghaP;k ;sr ukghr-
^fp=iVkr Hkwfedk lkdkj.;kps dlc vlysyk@vlysyh uV@uVh* ;ka[ksjht fp=iVfufeZrh
vkf.k fp=iVkps foi.ku ;ke/;s vusdkapk gkrHkkj ykxrks- ;ke/;s fp=iVkps fnXn'kZd] iVdFkk
ys[kd] jpukdkj] /ouh la;kstd] esdvi dj.kkjs dykdkj] mRÑ"V jpuk mHkh dj.;kr izkoh.;
vl.kkjs] HkwfedkalkBh dykdkjkaph fuoM dj.kkjs] laxhrdkj bR;knhapk lekos'k vlrks- vls vusd
iSyw vH;kl.;klkBh n`d lekt'kkL=] tu laizs"k.k lekt'kkL= vkf.k foi.ku lekt'kkL= vls fo"k;
mi;qä Bjrkr- ekfgrhpk L=ksr Eg.kwu vktgh fp=iVkaph vusdkaxh Hkwfedk vkgs- fp=iV dFkk vkf.k
fp=iVkps izdkj ok<rp vkgsr- vkrk fp=iV dsoG Bjkfod lkP;kP;k izsedFkk fdaok fyaxHkkokRed
lkpsc) izfrek ?ksÅu dsY;k tk.kkÚ;k dFkkaiqjrs e;kZfnr ukghr- fp=iVkaeqGs ,dhdMs eksBh myFkkikyFk
gksÅ 'kdrs fdaok uO;k fo"k;kadjrk #phgh fuekZ.k gksÅ 'kdrs- vkrk fp=iVkaP;k ;knhe/;s izknsf'kd
vkf.k vkarjjk"Vªh; fp=iVkaph Hkj iMyh vkgs- R;keqGs fofo/k fo"k;kaoj fp=iV fu?kr vlY;kus vusd
i;kZ; miyC/k >kys vkgsr-
1½ fp=iV yksdkauk dls izHkkohr d: 'kdrkr rs letkowu lkaxk\
2½ izkns'khd vkf.k vkarjjk"Vªh; fp=iVkaP;k egRokoj ppkZ djk\
3½ fp=iV fufeZrhe/khy egÙokP;k iSywafo"k;h lkaxk\
4½ n`'; lekt'kkL= fp=iVka'kh laca/khr vkgs vls vkiY;kyk okVrs dk;\
14

2½ mrkjk 6 ¼iku ua- 109½ %


dks.kR;kgh lektkrhy lnL;kaP;k ekx.;kapk ifj.kke Eg.kwu lkekftd pGoGh tUe ?ksrkr-
lektke/;s gks.kkÚ;k vkarfØZ;kaP;k ek/;ekrwu v'kk ekx.;k vkf.k lektfgrkP;k ckch lektke/;s
lok±i;±r iksgksprkr- lektfgrkP;k ;k ckchauk laerh ns.kkjk ,d O;ählewg ,derkus lkekftd
cnyklkBh iz;Ru djrks- vls iz;Ru lkekftd pGoGhP;k tUeklkBh dkj.khHkwr vlrkr- lkekU;i.ks
lkekftd pGoGhph dkgh ik;kHkwr rÙos vkf.k mfí"Vîks vlrkr- vusd lkekftd pGoGh ;k
lkekftd pGoGhps iz.ksrs fdaok R;kaP;k eq[; izfrfu/kha'kh lacaf/kr vlrkr- HkkSxksfyd izns'kkpk
fopkj djrk] ,[kk|k lkekftd pGoGhph O;kidrk ok<.;klkBh dkgh o"ksZ fdaok dkgh n'kdkapkgh
dkyko/kh tkÅ 'kdrks-
lkekftd lq/kkj.kk pGoG] O;kikj la?kVuk pGoG] vkfnoklh pGoG] nfyr pGoG] L=h
pGoG] fpidks pGoG] ,ythchVh pGoG] ukxjh gDd pGoG] cqf)izkek.;oknh pGoG
;kalkj[;k vusd pGoGhapk mn; vkiY;k lektkr >kyk- uarj R;k pGoGhaph O;kidrk
ok<r xsyh-
lkekftd pGoGhyk ,dnk xrh vkyh dh rh lektkr lok±P;k ifjp;kph gksrs- [kjsrj vusd
pGoGhapk vH;klØekr lekos'k dj.;kr vkyk- la'kks/kuklkBhgh lkekftd pGoGhapk vk/kkj
?ksryk tkrks- mnkgj.kkFkZ] Jfed] fyaxHkko] vYila[;kd vkf.k i;kZoj.kkpk vH;kl djrkuk
lkekftd pGoGhapk vH;kl djkok ykxrks-
lkekftd pGoGhaeqGs vki.k T;k lektkpk Hkkx vkgksr rsFkhy lkekftd iz'ukapk xkaHkh;kZus
fopkj dj.ks Hkkx iMrs- v'kkp dkgh lkekftd pGoGhapk ifj.kke Eg.kwu dkgh dk;ns ikfjr dsys
tkrkr- dkGkP;k izR;sd VII;kr vFkok izR;sd fi<hP;k dkgh fof'k"V lkekftd leL;k vlrkr-
v'kkizdkjs] izR;sd VII;koj uO;k lkekftd pGoGhapk mn; gksÅ 'kdrks-
1½ Hkkjrh; lektkr dks.kdks.kR;k lkekftd pGoGh fuekZ.k >kY;k\
2½ lkekftd pGoGhapk vH;kl dj.;kps egÙo dk; vkgs\
3½ lkekftd pGoGh d'kk fuekZ.k gksrkr\
4½ vkt izlkjek/;es lkekftd pGoGhauk d'kk izdkjs enr d: 'kdrkr\

iz-6- c½ rqeps er uksanok-


1½ lektlq/kkj.ksP;k pGoGh 21O;k 'krdkrgh lq: vkgs-
2½ lektkrhy dedqor oxkZps laj{k.k dj.ks egÙokps dka vkgs\
3½ tkrh vktgh yksdkaP;k orZukoj izHkko ikMrkr-
4½ Hkkjrh; lektkr /keZfujis{krk egÙoiw.kZ dka vkgs\
5½ Hkk"kk jk"Vªh; ,dkRerse/;s vMFkGk vlw 'kdrs\
6½ lektkr ySfa xd fofo/krk let.ks vko';d vkgs\
15

7½ ra=KkukP;k okijkeqGs dsoG ldkjkRed izHkko iMrks-


8½ o`)kJekae/;s vkt ok< dk gksr vkgs\
9½ ?kjxqrh fgalk eqyh vkf.k fL=;kai;±r e;kZfnr ukgh ppkZ djk-
10½ O;luxzLr leL;k vlysY;k ,[kk|kyk vki.k d'kh enr d: 'kdky\
11½ vkt vkHkklh f'k{k.kkph xjt dka vkgs\
12½ L=h f'k{k.k dkGkph xjt dka vkgs\
nh?kksZÙkjh iz'u
iz-7- [kkyhy iz'ukaps mÙkj lfoLrj fygk- ¼150&200 'kCnkai;±r½
1½ Lokra«;ksÙkj Hkkjrkoj olkgrdkGkpk dlk ifj.kke >kyk vkgs\ ppkZ djk-
2½ /kekZpk lektkoj ifj.kke gksrks\ ;ksX; mnkgj.k nsÅu ppkZ djk-
3½ xzkeh.k leqnk;kyk dks.kR;k leL;kauk rksaM |kos ykxrs\ o R;k leL;k lksMfo.;klkBh
vl.kkÚ;k mik;;kstukaoj ppkZ djk-
4½ 'kgjh leqnk;kP;k leL;kaps o.kZu djk- vkiY;k ers dks.kR;k mik;;kstuk d:u ;k
leL;k lksMfork ;srhy-
5½ vkfnoklhaP;k leL;k lkaxk\ ;k leL;k lksMfo.;klkBh mik;;kstuk lkaxk-
6½ Hkkjr gk cgqlkaLÑfrd ns'k vkgs- mnkgj.kklg ppkZ djk-
7½ tkxfrdhdj.kkP;k ldkjkRed vkf.k udkjkRed fopkjkaoj ;ksX; mnkgj.kklg ppkZ djk-
8½ Hkkjrh; lektkr cny ?kMqu ;s.;klkBh vadhÑrdj.k o vk/kqfudhdj.kkph d'kh enr
>kyh rs mnkgj.kklghr Li"V djk-
9½ ßtkxfrd vkarjtky gk ekfgrhpk vkf.k pqdhP;k ekfgrhpkgh L=ksr vkgs-Þ ;k
fo/kkukph vkarjtkykP;k izHkkoklaca/kh iq<s fnysY;k eqíîkkaP;k vk/kkjs ppkZ djk-
i) ikyd ii) eqys iii) 'kkGk
10½ vkt 'kkGk o egkfo|ky;kae/;s i;kZoj.k f'k{k.kkps egRo vkgs ;koj ppkZ djk-
11½ o`)kaP;k leL;kaps o.kZu d:u R;kaps fujkdj.k dj.;klkBh mik;;kstuk lkaxk-
12½ Hkze.k/ouh O;lukps ;ksX; mnkgj.k nsÅu nq"ifj.kke lkaxk-
13½ vkarjtky O;lu ,d lkekftd leL;k vkgs\ rs dls lksMoys tkÅ 'kdsy lkaxk-
14½ e|iku O;lukoj ppkZ djk\
i) Lor% e| ?ks.kkjh O;äh
ii) O;luk/khu O;ähaps dqVqca
iii) leqnk;

You might also like