Nr ćw.

Data Wydział Inżynierii Grupa: 3

Filip Pędowski Semestr: I
308 24.10.2022 Mechanicznej Zespół: 8
Prowadzący: Przygotowanie: Wykonanie: Ocena:
dr inż. Ariadna Nowicka

Wyznaczanie promienia krzywizny soczewki za pomocą

pierścieni Newtona

1. Wstęp teoretyczny

Powstawanie pierścieni Newtona, będących pierścieniami interferencyjnymi,

zachodzi gdy zaświeci się prostopadłym światłem monochromatycznym na soczewkę płasko-
wypukłą ułożoną na dokładnie płaskiej płytce szklanej. Część promieni świetlnych ulega
odbiciu od obłej krawędzi wewnątrz soczewki i wraca w kierunku źródła światła pod kątem, a
część odbija się od płytki szklanej pod soczewką i wraca pionowo. Pomiędzy promieniami
następują następnie interakcje i w wyniku nałożenia część ulega wzmocnieniu, a część
wygaszeniu. Bezpośrednim tego efektem jest powstanie jasnych oraz ciemny pierścieni.
Poprzez obserwację tego zjawiska specjalnym mikroskopem możemy określić ich promienie i
na tej podstawie wyliczyć promień krzywizny soczewki.

Warunkiem powstania jasnego pierścienia Newtona jest to, iż suma dwukrotność

szczeliny pomiędzy soczewką, a szklaną płytką i połowa długości fali użytego światła jest
równa iloczynowi numeru pierścienia liczonemu od centrum i długości fali świetlnej.
Zapisujemy to wzorem

𝜆
2𝑑 + = 𝑚𝜆 (𝑚 = 1,2,3)
2

Wartość d możemy wyliczyć ze wzoru

1 𝑎 2 𝑎2
𝑑 = 𝑅 − 𝑅 [1 − ( ) + ⋯ ] ≈
2 𝑅 2𝑅

Gdzie R oznacza promień krzywizny soczewki, a a promień danego pierścienia

interferencyjnego.

Ostatnim krokiem jest połączenie obu wzorów, w wyniku czego uzyskujemy

1
𝑎 = √(𝑚 − ) 𝜆𝑅 (𝑚 = 1,2,3)
2

2. Wyniki pomiarowe
Położenie lewych krawędzi pierścieni

Numer Pomiar 1 Pomiar 2 Pomiar 3

pierścienia (mm) (mm) (mm)
3 29,06 29,06 29,06
4 29,24 29,30 29,30
5 29,46 29,45 29,46
6 29,60 29,62 29,62
7 29,74 29,74 29,76
8 29,87 29,89 29,88
9 30,01 30,01 30,03
10 30,15 30,14 30,14
11 30,28 30,28 30,30

Położenie prawych krawędzi pierścieni

Numer Pomiar 1 Pomiar 2 Pomiar 3

pierścienia (mm) (mm) (mm)
3 26,81 26,78 26,76
4 26,59 26,57 26,57
5 26,45 26,42 26,43
6 26,27 26,27 26,25
7 26,11 26,08 26,07
8 25,98 25,98 25,94
9 25,86 25,85 25,84
10 25,74 25,73 25,74
11 25,60 25,61 25,60

2 pierwsze pierścienie odrzucone ze względu na brak ostrości.

Dokładność pomiaru: 0,01mm

3. Opracowanie wyników

Na podstawie uśrednionych pomiarów obliczono promień pierścieni za pomocą wzoru

(𝑎𝑙− 𝑎𝑝 )
𝑎𝑚 =
2
29,06 − 26,783
= 1,139
2

Numer Promień
pierścienia (mm)
3 1,139
4 1,352
5 1,512
6 1,675
 7 1,830
8 1,957
9 2,084
10 2,204
11 2,342

1
Następnie obliczono kwadraty promieni pierścieni oraz odpowiadające im wyrażenia m-2, gdzie
m=kolejność pierścienia od centrum.

Numer Kwadrat 1
Wartość m-2
pierścienia promienia (𝑚2 )
3 0,000001297 2,5
4 0,000001828 3,5
5 0,000002286 4,5
6 0,000002806 5,5
7 0,000003349 6,5
8 0,00000383 7,5
9 0,000004343 8,5
10 0,000004858 9,5
11 0,000005485 10,5

Na podstawie powyższych danych wykonano wykres.

6.00E-06

5.00E-06
Kwadrat promienia (m2)

4.00E-06

3.00E-06

2.00E-06

1.00E-06

0.00E+00
0 2 4 6 8 10 12
Wartość m-1/2

Otrzymano wartość współczynnika nachylenia prostej równą

𝑎 = (0,0000005163 ± 0,000000005243)m2

Na koniec obliczono promień krzywizny soczewki używając wzoru

 𝑤𝑠𝑝ół𝑐𝑧𝑦𝑛𝑛𝑖𝑘 𝑛𝑎𝑐ℎ𝑦𝑙𝑒𝑛𝑖𝑎 (𝑎𝑟 )
𝑝𝑟𝑜𝑚𝑖𝑒ń 𝑘𝑟𝑧𝑦𝑤𝑖𝑧𝑛𝑦 𝑠𝑜𝑐𝑧𝑒𝑤𝑘𝑖 (𝑅) =
𝑑ł𝑢𝑔𝑜ść 𝑓𝑎𝑙𝑖 𝑢ż𝑦𝑡𝑒𝑔𝑜 ś𝑤𝑖𝑎𝑡ł𝑎 (𝜆)

0,0000005163m2
𝑅= ≈ 0,08757𝑚
0,000005896𝑚

4. Rachunek błędów

Metodą różniczki logarytmicznej wyznaczono niepewność obliczonej krzywizny R

0,000000001m2 0m
ΔR = (| 2
|+| |) 0,08757𝑚 = 0,001696𝑚
0,0000005163m 0,000005896𝑚

5. Ostateczny wynik

Ostateczny promień krzywizny soczewki po zaokrągleniu do dwóch liczb znaczących wynosi

(0,088 ± 0,0017)𝑚

6. Wnioski

Podczas doświadczenia zaobserwowano powstawanie świetlnych pierścieni interferencyjnych w

wyniku odbicia fal świetlnych od soczewki i płytki szklanej. Na podstawie wykonanych pomiarów
obliczono ich promienie i stworzono wykres. Metodą regresji liniowej ustalono współczynnik
nachylenia prostej, co pozwoliło na ustalenie promienia krzywizny soczewki jako (0,088 ±
0,0017)𝑚.