21.09.

2022

RİSKLİ DOĞUM EYLEMİ

RİSKLİ DOĞUM Amaç: Doğum sırasında ortaya çıkabilecek komplikasyonları belirleyerek

anneye verilecek hemşirelik bakımının planlanması, uygulanması ve
değerlendirilmesine yönelik gerekli olan bilgi ve becerileri kazandırmaktır.

EYLEMİ Öğrenme Hedefleri:

★ Doğum eyleminin seyrini etkileyebilecek risk faktörlerini tanımlayabilme
★ Zor doğum eyleminde maternal ve fetal riskleri açıklayabilme
★ Zor doğum eyleminde maternal ve fetal sağlığı değerlendirebilme
★ Zor doğum eyleminde uygun bakımı sağlayabilme
★ Doğum eyleminde ortaya çıkabilecek komplikasyonları tanımlayabilme
★ Komplikasyonlu doğum eyleminde maternal ve fetal riskleri açıklayabilme
★ Komplikasyonlu doğum eyleminde maternal ve fetal sağlığı
değerlendirebilme
★ Komplikasyonlu doğum eyleminde uygun bakımı sağlayabilme
★ Doğum eyleminde gerçekleştirilebilecek müdahaleleri tanımlayabilme
★ Müdahaleli doğum eyleminde maternal ve fetal sağlığı değerlendirebilme
★ Müdahaleli doğum eyleminde uygun bakımı sağlayabilme

3 4
DOĞUM EYLEMİNDE ROL OYNAYAN
İÇERİK FAKTÖRLER
• Doğum eyleminde rol oynayan faktörler
• Distosi ∙ Uterus kontraksiyonları
• Fetal distres ∙ Fetüs
• Gebelik hipertansiyonu ∙ Doğum kanalı
• Umblikal kord anomalileri ∙ Annenin psikososyal durumu
• Amniyotik mayi anomalileri
• Plasenta anomalileri
∙ Umblikal kord
• Uterotonik ajanların kullanımı ∙ Plasenta
• Amniyotomi ∙ Amniyotik mayi
• Epizyotomi
• Sezaryen
• Preterm eylem • Bu faktörlerin herhangi birinin ya da birkaçının
• Postterm eylem fonksiyonunda bir anormallik ya da yetersizlik varsa
• Uterus rüptürü eylem normalden sapar.
• Serviks, vajen, perine yırtıkları
• Erken membran rüptürü (EMR)

5 6

DİSTOSİ (ZOR DOĞUM) UTERUSA BAĞLI DİSTOSİLER

∙ Doğum eyleminin normalden saptığı duruma denir.

∙ Uterus kontraksiyonları düzenli, kuvvetli ve belirli aralıklarla
∙ Gebeliklerin %8’inde ortaya çıkmakta ve
ortaya çıkması gerekir.
∙ Acil sezaryene başvurulmaktadır.
∙ Distosi 4 faktöre göre sınıflandırılır. Bunlar :
∙ Kontraksiyonlar bu kriterlere uymadığında;

■ Uterus Kontraksiyonları İle İlgili Distosi ∙ Servikal dilatasyon, efasman ve fetusun pelvis içindeki inişi
(kontraksiyonlarının yetersiz ya da düzensiz olması) gerçekleşemez ve UTERİN DİSTOSİ ortaya çıkar
■ Fetüs İle İlgili Distosi
(Fetüse ait prezentasyon ve pozisyon bozuklukları)
■ Doğum Kanalı İle İlgili Distosi
■ Annenin Psikolojisi İle İlgili Distosi

1
 21.09.2022

7 8

NORMAL BİR UTERUS KONTRAKSİYONUNDA

∙ Uterus kaslarının ritmik olarak gerilir, kasılır ve gevşer.
∙ Kontraksiyonların başlangıcında, ilk olarak fundus gerilmeye
başlar ve daha sonra servikse doğru yayılır.
∙ Kontraksiyonun şiddeti doruk noktasına ulaşıncaya kadar artar,
sonra çözülmeye başlar
∙ İstirahat periyodu, kontraksiyondaki gevşemenin
tamamlanmasından diğer kontraksiyonun başlamasına kadar
devam eder.
NORMAL BİR UTERUS KONTRAKSİYONUNDA
∙ Kaslarda kasılma olurken uterusun içindeki basınçta da artma
olur.
∙ Bu basınçla fetusun prezente olan kısmı servikse doğru itilir ve
servikal dilatasyon gerçekleşir. (intrauterin basıncın en az 15
mmHg olması gerekir)
∙ Kontraksiyon sırasında uterusa giden kan akımı azalır, ancak
istirahat periyodunda normale dönerek fetüste hipoksi
gelişmesi önlenir.

9 10

NORMAL BİR UTERUS KONTRAKSİYONU UTERUSA BAĞLI DİSTOSİLER

∙ Normal bir kontraksiyon, 2-3 dk. da bir, 40-90 sn süren ve
kontraksiyon tonüsü 40-90 mmHg olan, istirahat tonüsü 5-
20mmHg olan bir kontraksiyon olarak tanımlanır.

∙ Kontraksiyonun bu sınırlar dışına çıkması disfonksiyonel eylem

olarak tanımlanır
∙ Bu durumda fetüsün ilerlemesi engellenir

∙Bu bozukluğun 3 tipi vardır:

1-Hipertonik Uterus Disfonksiyonu
2-Hipotonik Uterus Disfonksiyonu
3-Presipitus (Hızlı) Eylem

11 12

1- Hipertonik Uterus Disfonksiyonu 1- Hipertonik Uterus Disfonksiyonu

• Servikal dilatasyon 4 cm’e ulaşmadan önce ortaya çıkar.
Fetüsün prezente
• Kontraksiyonların sıklığında artma, yoğunluğunda azalma olan kısmının Servikal
ile karakterizedir. dilatasyonun
serviksi yeterli güç
• İstirahat periyodu kısa, tonüsü fazladır. ile itememesi gerçekleşememesi
• Eylem sırasında kontraksiyonlar daha sık aralarla ortaya
çıkar, ancak kontraksiyon sırasında oluşan intrauterin
basınç düşüktür.

EYLEM UZAR
Normal uterus
kontraksiyonları

Hipertonik uterus
kontraksiyonları Fetal kan akımı azalır

2
 21.09.2022

13 14

1- Hipertonik Uterus Disfonksiyonu Kaput Suksedenum

FETAL RİSK
MATERNAL RİSK
∙ Fetal hipoksi ve
• Ağrı (Uterus kas
distres (Fetüse
hücrelerindeki anoksi) giden kan akımı
• Yorgunluk azalır)
(Kontraksiyonların sık ∙ Fetal ölüm (Distres
gelmesi) uzun sürerse)
• Anksiyetede Artma
• Cesarette Kırılma NEONATAL RİSK
(İlerlemeyen doğum
∙ Kaput suksedenum
eylemi)
∙ Sefal hematom
∙ Aşırı molding
Uterus Rüptürü,
Ablasyo plasenta (Fetüs başının sürekli
basınç altında olması)

15 16

Sefal Hematom Molding

17 18

Hemşirelik Bakımı
1- Hipertonik Uterus Disfonksiyonu

RİSK FAKTÖRLERİ; ∙ Fetal kalp atımları ve uterus kontraksiyonları değerlendirmeli

∙ Uterus kontraksiyonlarının sıklığı, süresi, yoğunluğu izlemeli
∙ Anksiyete düzeyi yüksek olan nulliparlarda ∙ Eylem uzarsa dehidratasyon problemi ortaya çıkabilir. Anneye
∙ Çoğul gebelik IV mayi ile hidrasyon sağlanmalı ve AÇT yapılmalı
∙ Hidroamniyos ∙ Annenin anksiyetesini azaltacak önlemler alınmalı
∙ Oksipitoposterior, yüz, alın geliş durumlarında (ılık banyo, sesiz çevre, yumuşak müzik dinletme, masaj)
∙ Fazla indüksiyon ∙ Annenin rahatlığı sağlanmalı (temiz çarşaf, beden hijyenin
temiz olmasını sağlama, sakin anlayışlı bir yaklaşım gibi)
∙ Anne ve ailesi desteklemeli
∙ Anneye disfonksiyonel eylem, tedavisi hakkında bilgi verilmeli

3
 21.09.2022

19 20

Tedavi
2- Hipotonik Uterus Disfonksiyonu
MEMBRANLAR AÇILMAMIŞ İSE;
⚪ Uterin aktiviteyi durdurmak,
∙ 10 dk. içinde 2-3 kontraksiyonun gerçekleşmesine denir.
⚪ Daha etkili bir eylem sağlamak
∙ Kontraksiyon sayısında ve yoğunluğunda azalma vardır.
• Ağrının azalması ve gevşemenin sağlanmasında yatak istirahati
ve sedasyon ∙ Genellikle eylemin aktif fazında ortaya çıkar.

• Oksitosin genelde kullanılmaz ∙ Kontraksiyon tonüsü 25mmHg’den, dinlenme tonüsü ise 8

mmHg’den daha azdır.
• IV mayi ile hidrasyon
∙ Fetus aşağı itilemez ve eylemin ilerlemesi duraksar.
• AÇT yapılmalı
• Hipertoni devam ediyorsa SEZARYENLE DOĞUM sağlanmalı
Hipotonik uterus
kontraksiyonları

21 22

2- Hipotonik Uterus Disfonksiyonu 2- Hipotonik Uterus Disfonksiyonu

Nedenleri
MATERNAL RİSK
∙ Çoğul gebelik, hidroamniyoz, iri fetus
∙ Membranlar açılmış ise
∙ Sefalopelvik uyuşmazlıklar FETAL- NEONATAL RİSK
enfeksiyon riski,
∙ Sedatiflerin eylemin latent fazında verilmesi ∙ Membranlar açılmış ise
∙ Doğum sonu dönemde
enfeksiyon riski
∙ Uzun süre devam etmiş kontraksiyonlar atoni kanamaları
∙ Çok doğum yapmış kadınlar • Anksiyetede Artma
∙ Mesane ve rektumun dolu olması • Cesarette Kırılma (Uzamış
∙ Annenin ruhsal sıkıntısı ve yaşının ileri olması eylem)

23 24

Hemşirelik Bakımı Amniyotomi

∙ Annenin yaşam bulguları ve fetüsün kalp sesleri izlenir
∙ Kontraksiyonları sık aralıklarla izlenir
∙ IV mayi ile hidrasyonu sağlanmalı
∙ Enfeksiyon belirtilerine karşı anne izlenmeli
∙ AÇT yapılmalı, mesane dolu ise boşaltılması sağlanmalı
(gerekirse kateterizasyon)
∙ Vajinal muayene mümkün olduğunca yapılmamalı
∙ Anneye durumu hakkında bilgi verilmeli
∙ Anneye bu durumla baş etmesinde destek vermeli rahatını ve
gevşemesini sağlamalı (yalnız bırakmama vb.)
Tedavi
1-Amniyotomi
2-IV Oksitosin Uygulaması
• Amniyon membranın suni olarak açılmasıdır.
• Servikal dilatasyon gerçekleşmesini sağlar.
• Amniyotomi eylemin erken döneminde yapılmamalıdır.
• Çünkü fetal baş tam angaje olmadan membranların açılması
umblikal kord prolapsusuna sebep olur.
Nedenleri;
• Eylemi başlatmak
• Doğumu hızlandırmak
• Fetüse erişmek
• Mekonyum varlığını araştırmak

4
 21.09.2022

25 26

3- Hızlı Doğum Eylemi (Partus Presipitus)

IV Oksitosin Uygulaması
• Doğum eyleminin 3 saatin altında gerçekleşmesi hızlı eylem
∙ Uterus düz kaslarında kontraksiyonları uyararak eylemi
olarak tanımlanır.
hızlandırır.
∙ Kontraksiyonlar, FKS her 15dk bir değerlendirilmeli,
NEDENLERİ;
∙ Tetanik kontraksiyonlar açısından takip edilmeli, (uterus rüptürü,
∙ Anne dokularının düşük dirençli olması
fetal hipoksi) (sol yan pozisyon)
∙ Büyük pelvis
∙ İdrar çıkışı izlenmeli,
∙ Küçük fetüs
∙ Yüksek konsantrasyonda oksitosin uygulaması TA
yükselmesine neden olabilir, takip edilmelidir. ∙ Multiparite
∙ Yüksek doz oksitosin kullanılması
∙ Serviks yetersizliği
∙ Daha önce hızlı eylem geçirme

27 28

3- Hızlı Doğum Eylemi (Partus Presipitus) Hemşirelik Bakımı

∙ Hızlı doğum eylemi belirtilerine karşı dikkatli olunmalı
MATERNAL RİSK ∙ Doğum ve doğum sonrası için hazırlık yapılmalı
∙ Serviks, vajina ve perinede ∙ Anneye karşı anlayışlı davranılmalı, yalnız bırakılmamalı
geniş yırtıklar FETAL RİSK
∙ Anneye kendisi ve fetüsün sağlığı hakkında bilgi verilmeli
∙ Uterus rüptürü
∙ Fetal Hipoksi
∙ Fetal başta travma ∙ Eylemi yavaşlatmak için tokolitik ajanlar ya da magnezyum
∙ Postpartum Hemoraji (uterus
∙ İntrakranial kanama sülfat verilebilir
atoni kanamaları)
riski
∙ Bebek ölümü

29 30

PATOLOJİK UTERUS HALKASI

∙ Patolojik retraksiyon halkası; fizyolojik retraksiyon halkasının
∙ Normal bir eylemde uterus 2 segmente ayrılır; aşırı gerilmesi ile ortaya çıkar ve distosiye neden olur: BANDL’S
∙ Üst (aktif) ve Alt (pasif) segment
Halkası

∙ Bandl’s halkası eylem ilerlemediği, fetal inişin (sefalopelvik

∙ Her bir kontraksiyonla uterusun üst segmentindeki uterus
kasları kısalarak aşağı doğru basınç oluşturur ve bu kısalma
segmentin kalınlaşmasına neden olur.
∙ Alt segment ise incelir ve uzar.
∙ Bu iki segment arasında: Fizyolojik Retraksiyon Halkası oluşur.
uygunsuzluk) durduğu zaman ortaya çıkar.
∙ Kontraksiyonların devam etmesi uterusun üst segmentinin aşırı
kasılmasına neden olur ve alt segment aşırı gerilir.
∙ Fetüs halkanın üzerinde sıkışır.
∙ Müdahale edilmezse uterus rüptürü ortaya çıkabilir.

∙ Müdahale: Sezaryen

5
 21.09.2022

31 32

∙ Bandl’s halkası geliştiğinde müdahale edilmezse:

Uterus Rüptürü (sezaryen Doğum) Konstrüksiyon Halka: nadir görülür
∙ Bandl’s halkasına doğum kanalındaki tıkanıklık neden olur.
∙ Konstrüksiyon halkası ise tıkanıklığı kendisi yapar. (önce halka
gelişir ve gelişen halka fetüsü durdurur)

∙ Bu halka uterusun herhangi bir yerinde gelişebilir.

∙ Uterus aktivitesi yetersizdir.
∙ Uterus rüptürüne neden olmaz.
∙ Annenin durumu aşırı ağrı nedeni ile kötüye gider.

∙ Tedavi: analjezi, anestezi

33 34

FETÜS İLE İLGİLİ DİSTOSİLER

Normal bir doğumda fetüs;

∙ Verteks prezentasyonda,
∙ Fetüs başı, çene göğüse değecek kadar tamamen
fleksiyonda ve fetüs başının tanımlanmış noktası olan
Konstrüksiyon halkası oksiput, anne pelvisinin sağ ya da sol ön kadranındadır.

∙ Fetüsün prezentasyon ve pozisyonundaki herhangi bir

Bandl’s halkası bozukluk pelvis içindeki hareketini zorlaştırır.

35 36

PREZENTASYON PREZENTASYON BOZUKLUĞU (MALPREZENTASYON)

BOZUKLUĞU
(MALPREZENTASYON)

∙ Alın geliş
∙ Yüz geliş
∙ Makat geliş
∙ Omuz takılması

6
 21.09.2022

37 38

Hemşirelik Bakımı
Alın Prezentasyonu
Fetal baş hafif ekstansiyondadır. ∙ Anne ve fetüs sık sık değerlendirilmeli
Genellikle kendiliğinden oksiput ya da ∙ Anneye eylem hakkında bilgi verilmeli ve anksiyetesini
yüz prezentasyonuna döner. azaltmak için destek olunmalı
İnatçı alın prezentasyonu angajmanın ∙ Annenin rahatı sağlanmalı (sırt masajı, pozisyon değiştirme)
gecikmesi veya engellenmesi ile ilgilidir.
Angajmanı engelleyen nedenler;
∙ Fetal ve maternal distres gelişmemiş ise; servikal dilatasyon
ve angajman tamamlanıncaya kadar müdehale edilmez.
∙ Küçük pelvis
∙ Uterusun alt segmentinde tümör ∙ Distres gelişirse; SEZARYEN
∙ Plasenta previa
∙ Umblikal kordun fetüsün boynuna
dolanması
∙ Fetüsün doğum kanalından geçişini
engelleyen konjenital anomaliler

39 40

Yüz Prezentasyonu Omuz Prezentasyonu

∙ Fetüs annenin karnında
transver olarak yatar ve
pelvise prezente olan kısım
omuzdur.

∙ Multiparlarda daha sık

görülür. (abdominal ve uterin
kaslar daha gevşek)

∙ Plasenta previa, anormal

uterus, preterm fetüs, dar
∙ Fetal baş aşırı hiperekstansiyondadır. pelvis omuz prezentasyonuna
∙ Alın prezentasyonunda olduğu gibi, angajmanı engelleyen neden olan diğer nedenlerdir.
durumlar yüz prezentasyonunun da gelişmesine neden olur.
∙ Fetopelvik uygunsuzlukta, anensefalik fetüslerde yüz
prezentasyonu sık görülür.

41 42

Makat Prezentasyonu Makat Prezentasyonu

NEDENLERİ;

En sık görülen ∙ İleri anne yaşı

prezentasyon ∙ Çok sayıda doğum
bozukluğudur ∙ Uterusun aşırı gerilmesine neden olan durumlar (iri fetüs,
çoğul gebelik, hidroamniyoz)
∙ Uterusa ait şekil bozuklukları
∙ Hidrosefali ve anensefali gibi fetüs başına ait bozukluklar
∙ Doğum yolunu engelleyen (plasenta previa, myomlar)
durumlar

7
 21.09.2022

43 44

Makat prezentasyonu neden yüksek risk

taşır? Makat Prezentasyonu

Kord prolapsusu MATERNAL RİSK FETAL RİSK

■ Membranlar açılmış ise
enfeksiyon riski,
■ Operasyona bağlı;
Disfonksiyonel eylem ⚪ Cerrahi
komplikasyonlar,
⚪ Maternal mortalite ve
morbidite hızında artma
Doğum travması
■ Başın sonradan doğması
nedeniyle başta travma
■ Umblikal kord prolapsusu
■ Kırık ve kas hasarları
■ Mekonyum aspirasyonu

45 46

Saf Makat (Frank Breech)

Tam Makat

• Tüm makat gelişlerin %50-70’ini

• Makat gelişlerin %5-10’u oluşturur
oluşturur.
• Hem bacaklar hem diz kıvrılmıştır.
• Fetüsün uylukları gövdesine doğru
• Fetüs bağdaş kurar pozisyondadır.
çekilmişken dizler tam açılmıştır
• Kord prolapsusu görülebilir.
• Fetüsün ayakları başının yanındadır.
• Önde gelen kısım sadece fetüsün
poposudur. Yarı Makat

• Ayak gelişi olarak adlandırılır.

• Makat gelişlerin %10-30’unu oluşturur.
• Fetüsün önde gelen kısmı poposu değil ayağıdır.
• Kord prolapsusu sıklığı fazladır.

47 48

Makat Prezentasyonunda Doğum

Makat Gelişte Vajinal Doğumun Bebek
Açısından Getirdiği Riskler
Makat gelişlerde sezaryen endikasyonları;
• Doğum sırasında fetüsün ölmesi
∙ Fetal ağırlığın 1500 gr’ dan az 3800 gr’ dan fazla olduğu
durumlar • Fetüsün oksijensiz kalması
∙ Fetal başta hiperekstansiyonun olması • Fetüsün strese girmesi
∙ Fetal kolların başa doğru ekstansiyon yapması • Umblikal kord prolapsusu
∙ Hidrosefali gibi anomalilerin bulunması • Arkadan gelen başın sıkışması
∙ Pelvik ölçülerin küçük olması • Doğum sonu bebek ölümü

8
 21.09.2022

49 50

Makat Gelişin Yönetiminde ACOG Önerileri Fetopelvik ve Sefalopelvik Uyumsuzluğa Bağlı

Gelişen Distosi
• Obstetrik bakım sağlayıcıları, term tekil makat fetüsü olan,
planlı vajinal doğumunu isteyen ve kontrendikasyonları
olmayan bir kadına planlı sezaryene alternatif olarak
eksternal sefalik versiyon sunmalıdır.
• Eksternal sefalik versiyon sadece sezaryen doğum
hizmetlerinin hazır olduğu ortamlarda denenmelidir.
• Mevcut kanıtlar, makat prezentasyon ile termde bir
fetusun planlı sezaryen doğumundan neonatal ve • İri fetüs (fetal
makrosomi)
• Uterus rüptürü
• Uteroplasental
• Kanama ve anne
ölümü
maternal morbidite ve mortalitede kısa vadeli faydalar • Hidrosefali yetersizlik • Fetüste doğum
• Omuz distosisi travması ve
göstermektedir. Uzun vadeli faydaları henüz net değildir. hipoksi

• Doğum şekline ilişkin karar, hastanın isteklerini ve sağlık

hizmeti sağlayıcısının deneyimini dikkate almalıdır.

American College of Obstetricians and Gynecologists. (2018). Mode of term singleton breech delivery. ACOG
Committee Opinion No. 745. Obstet Gynecol;132:e60–3.

51 52

İri Fetüs Fetal Hidrosefali

• Beyin ventrikülünde serebrospinal mayinin aşırı birikmesi

• Doğum kilosu 4000gr üzerindeki yenidoğandır. sonucu kraniumda genişleme ortaya çıkması
• İri yapılı anne ve baba, diyabetik anne, miyad geçmesi gibi • Eğer aşırı sıvı birikmesine bağlı kortekste hasar var ise
durumlarda görülür. serviks 3 cm dilate olduğunda selebrospinal sıvı bir iğne ile
boşaltılır ve baş küçültülür. Bu işleme Sefelosentez adı
• Baş-pelvis uygunsuzluğu, yumuşak doku yaralanması, sitüs verilir.
anomalisi, beyin travması gibi sorunlar yaratır.
• Sezaryen endikasyonudur. • Sezaryen endikasyonudur.

53 54

Omuz Distozisi
Hidrosefali
• Bebeğin başının doğduktan sonra omuzların kemik yapılara
takılarak sıkışmasıdır.
• 300 doğumda bir görülür.

Risk Faktörleri
• Annede diyabet
• İri fetüs
• Obezite
• Doğumun 2. evresinin uzaması
• Müdahaleli doğum
• Daha önce omuz distozi öyküsü

9
 21.09.2022

55 56

Omuz Distozisi
MATERNAL RİSK FETAL RİSK
■ Sezeryana bağlı ■ Serebral ödem,
cerrahi komplikasyonlar nörolojik hasar
■ Uterus rüptürü ■ Hipoksi, asfiksi
■ Vajinal ve perineal ■ Brakial pleksus
yırtıklar felçleri
■ Maternal mortalite ve ■ Fetal mortalite ve
morbiditede artış morbiditede artış

RCOG McRoberts manevrası basit, hızlı ve etkili olması nedeniyle önce

yapılmasını önermektedir.

Suprapubik basınç manevranın etkinliğini artırmak için kullanılmalıdır.

ACOG (2016). Shoulder dystocia update. 2016 Fall Conference, Clevelend, OH.

57 58

DOĞUM YOLU İLE İLGİLİ DİSTOSİLER

∙Kemik Pelvise Ait Distosi

(Boyu 1.50cm den kısa ve minyon olan kadınlar)

Pelvis tipine bağlı distosiler

Jinekoid pelvis tipi doğum için uygundur
Android, andropoid ve platipelloid pelvis tipi doğum için
uygun değildir
Üç tipte görülür:
1. Girimde darlık
2. Orta pelviste darlık
ACOG (2016). Shoulder dystocia update. 2016 Fall
Conference, Clevelend, OH. 3. Çıkımda darlık

59 60

PELVİSTEKİ YUMUŞAK DOKULAR İLE İLGİLİ

DİSTOZİLER

∙ Vajinal septum
∙ Vajinal darlık
∙ Vajen ve serviks atrezi ve stenozlar (koterizasyona bağlı)
∙ Uterustaki myomlar (doğum yolunu tıkayarak eylemi
güçleştirir)

10
 21.09.2022

61 62

PELVİSTEKİ YUMUŞAK DOKULAR İLE İLGİLİ

DİSTOZİLER ANNENİN PSİKOLOJİSİ İLE İLGİLİ DİSTOZİLER

FETAL RİSK Doğumda annenin psikolojisini etkileyen faktörler;

MATERNAL RİSK
■ Doğum eyleminin
uzamasına bağlı olarak
annede yorgunluk,
■ Enfeksiyon riski
■ Cerrahinin riskleri
■ Üriner ve rektovajinal
fistüller
■ Fetüs başında şekil
bozuklukları (kaput
suksedenum, sefal
hematom)
■ Kafatası kırıkları,
■ Nörolojik problemler
■ Umblikal kord prolapsusuna
bağlı asfiksi
∙ Annenin problemi nasıl algıladığı
∙ Baş etme mekanizmaları
∙ Kullandığı destek sistemleri
∙ Anksiyetesi
∙ Korkusu
Benlik algısı ve
∙
∙ Doğuma hazır oluşu

63 64

Doğum eyleminde ortaya çıkabilecek diğer

DİSTOZİNİN ANNE AÇISINDAN TEHLİKELERİ
problemler
∙ Uterus rüptürü

∙ Enfeksiyon • Fetal distres

• Gebelik hipertansiyonu
∙ Postpartum hemoraji • Çoğul gebelik
∙ Dehidratasyon • Umblikal kord anomalileri
• Amniyotik mayi anomalileri
∙ Doğum kanalında doku zedelenmeleri ve
laserasyonlar

∙ Perinatal mortalite ve morbiditede artış

65 66

FETAL DİSTRES
FETAL DİSTRES

∙ Oksijen yetersizliği HİPOKSİ, NEDENLERİ

∙ Oksijen yetersizliğine bağlı fetüste asidoz gelişmesi DİSTRES, ∙ Plasentanın erken ayrılması (Ablasyo Plasenta)
∙ Solunum durması sonucu oksijen yokluğuna ASFİKSİ denir ∙ Baş pelvis uygunsuzlukları
∙ Kord prolapsusu
∙ Plasenta previa
BELİRTİLERİ
∙ Yetersiz doğum müdahaleleri
∙ Kontraksiyonu takiben fetal kalp hızında
yavaşlama ∙ Gereksiz ve yanlış uygulanan indüksiyon (oksitosin)

∙ Amniyotik mayinin mekonyumlu olması ∙ Bebeğe giden kan akımında meydana gelen herhangi bir

∙ Fetüsün aşırı hareketi

azalma

11
 21.09.2022

67 68

ÇOĞUL GEBELİKLER
GEBELİK HİPERTANSİYONU
MATERNAL RİSK
Gebelik sırasında; Doğum eyleminde;
∙ Annenin yaşam bulguları aynı koldan ve aynı pozisyonda 4 ∙ Annede anemi ∙ Uterin distosi
saatte bir kontrol edilmelidir. ∙ Fiziksel yorgunluk ∙ Anormal fetal
∙ Fetal kalp hızı değerlendirilir. ∙ Spontan abortus prezentasyon
∙ AÇT yapılır. ∙ Plasenta previa ∙ Kord pralapsusu ve
∙ Ödem değerlendirilir. ∙ Ablasyo plasenta ∙ Ablasyo plasenta
∙ Anneye sol yan pozisyonu verilir.
∙ Eklemsi bulguları açısından kontrol edilir. FETAL-NEONATAL RİSK
∙ Annenin anksiyetesi azaltılır. ∙ Prematüritelik
∙ Tedavi edilmezse konvüzyon ve ölüme neden olabilir. ∙ Konjenital anomali riski

69 70

UMBLİKAL KORD ANOMALİLERİ TUTUNMA ANOMALİLERİ

∙ Tutunma anomalileri ∙ Normalde umblikal kord plasentanın ortasına tutunur.

∙ Kord düğümlenmesi
∙ Kordon dolanması ∙ Umblikal damarlar plasentaya ulaşmadan önce,
∙ Tek umblikal arter membranların içinde dağılır ve kord plasentadan çok
membranlara tutunursa “velamentöz” tutunma denir.
∙ Umblikal kord prolapsusu

71 72

KORD DÜĞÜMLENMESİ KORDON DOLANMASI

∙ Fetüs doğum kanalından aşağı doğru

∙ Kordun fetüsün vücudu etrafına, özellikle
inerken düğüm sıkışarak kan akımının
boynuna dolanması ile ortaya çıkar.
durmasına neden olabilir.

∙ Doğumda baş doğar doğmaz kord boyun

∙ Uzun kordon ve polihidroamniyozda
etrafından kurtarılır.
görülebilir.
∙ Tanı genelde doğum sırasında konur.
∙ Umblikal kordun çok uzun olması neden
∙ Eylem sırasında FKS azalmaya neden
olabilir.
olabilir.
∙ Ultrasonda kordonda düğüm tanısı
konduğunda 🡪 sezaryen doğum

12
 21.09.2022

73 74

TEK UMBLİKAL ARTER UMBLİKAL KORD PROLAPSUSU

∙ Prezente olan kısmın pelvise girmediği

∙ Olguların yaklaşık %50’ sinde ∙ Fetal prezentasyon bozukluğu olduğu durumlarda
fetüste konjenital yapısal anomali
gelişir.
∙ Membranların açılması, amniyotik mayinin hızla akması ve
kordun aşağı doğru sürüklenmesi sonucu gelişebilir.
∙ Normalde iki umblikal arter bir
umblikal ven bulunur.
NEDENLERİ
∙ Doğum sonunda umblikal kord
Transver duruş
mutlaka değerlendirilmelidir. Makat prezentasyon
Çoğul gebelik
Prematürite

75 76

UMBLİKAL KORD PROLAPSUSU

RİSK FAKTÖRLERİ

∙ Fetal geliş bozukluklarında

∙ Makat geliş ve transvers geliş
∙ Preterm eylem
∙ Küçük fetüs
∙ Kordonun normalden uzun olması
∙ Polihidroamniyos (amniyon sıvısının fazla olması)
∙ Amniyotomi

77 78

HEMŞİRELİK BAKIMI

∙ Anneye trendelenburg veya çene göğüs pozisyonu

verilir.
∙ Fetal kalp sesleri sık sık değerlendirilir.
∙ Maske ile oksijen verilir.
∙ IV mayi verilir.
∙ Mesane boşaltılır.
∙ Prezente olan kısım vajinal yoldan pelvis içine doğru
itilerek kord üzerine olan basınç azaltılır.
∙ Kordona hiçbir müdahalede bulunulmaz.
∙ Sadece steril, ıslak, ve ılık bir kompres ile sarılarak
kuruması önlenir.

13
 21.09.2022

79 80

AMNİYOTİK MAYİ ANOMALİLERİ Polihidroamniyos (Hidroamniyos)

Mekonyumlu Amniyotik Mayi

∙ Amniyon sıvısının 1000 ml’den fazla olmasıdır.
∙ Makat prezentasyonu hariç normalde amniyotik mayide ∙ Anneden kaynaklanan en önemli neden: Diabet
mekonyum bulunmaz. ∙ Fetüste sindirim sistemi tıkanıklıkları, yutmayı etkileyen
kromozom anomalileri
Fetal hipoksi Anal sfinkterde gevşeme
Tanı; abdominal palpasyon,
Amniyotik mayiye mekonyum geçişi Belirtileri
ultrason, pelvik muayene ve
• Uterusun hızlı büyümesi
membranlar açıldığı zaman
• Karında rahatsızlık ve
kaybedilen sıvının
gerginlik
MEKONYUM ASPİRASYONU gözlenmesi ile konur.
• Uterusta kasılmalar
∙ Fetal kalp hızı yakından izlenmelidir.

81 82

Oligohidroamniyos Amniyotik Mayi Embolisi

∙ Amniyon sıvısının 500 ml az olmasıdır. ∙ Amniyon sıvısındaki, bebeğe ait çeşitli hücreler, saç ve
∙ Üriner sistemdeki bir tıkanıklık sonucu ya da renal benzeri oluşumların gebenin dolaşımına girerek kalp ve
agenezis nedeniyle gelişebilir. solunum sisteminin çökmesine neden olur.
∙ Oldukça nadir görülür.

NEDENLERİ ∙ Maternal mortalite yaklaşık %80 civarındadır. (İlk 30 dk)

• EMR ∙ Yaşamını sürdürebilenlerde ise nörolojik sekel kalır.
• Uterus içi gelişme geriliği ∙ Bebeklerin ise %30’u kaybedilir.
• Miad aşımı
• Böbrek ve idrar yolu anomalileri

83 84

Amniyotik Mayi Embolisi

PLASENTAL ANOMALİLER
BELİRTİLER
∙ Plasenta previa
• Hastada ani başlayan bir solunum sıkıntısı ∙ Ablasyo plasenta
• Terleme
• Tansiyon düşüklüğü
∙ Penetrasyon anomalileri
• Öksürük
⮚ Plasenta akreta
• Morarma
• Dinlenme ile akciğer seslerinde azalma ⮚ Plasenta inkreata

• Fazla miktarda vajinal kanama ⮚ Plasenta perkreta

• Bebek kalp seslerinde azalma

• Bunu kalp ve solunum durması takip eder

14
 21.09.2022

85 86

PLASENTA PREVİA

∙ Plasentanın, bebeğin önde ∙ Risk faktörleri

gelen kısmından daha
aşağıda yani servikse daha
yakın olmasıdır.
∙ Gebeliğin son trimestrinde
kanamaya neden olabilir.
∙ Daha önceden geçirilmiş
sezaryen
∙ İleri anne yaşı
∙ Multiparite
∙ Myom varlığı
∙ Çoğul gebelikler
∙ Daha önceki gebeliklerde
plasenta previa öyküsü
∙ Sigara kullanımı

87 88

• Tam Plasenta Previa; plasenta PLASENTA PREVİA

serviksi tamamen kapatmıştır

• Kısmi (Parsiyel) Plasenta Previa; Komplikasyonlar

plasenta serviksin ağzını bir
kısmını kapatmıştır
• Marjinal Plasenta Previa;
plasenta serviks ağzına yakındır
ama kapatmaz
• Kanama (hastaların %30 transfüzyon gerektirecek kadar)
• Plasenta acreata (plasentanın uterus duvarının derinliklerine
kadar ilerlemesi): plasenta uterus duvarından ayrılamaz ve
histerektomiye kadar giden komplikasyonlar görülebilir.
• Plasentanın erken ayrılması daha sık görülür (%10 olguda
ağrısız)

Alt Segment Yerleşimli Plasenta; plasentanın kenarı

servikse 2cm daha yakındır ama temas halinde değildir

89 90

ABLASYO PLASENTA ABLASYO PLASENTA

(Plasentanın erken ayrılması, dekolman) (Plasentanın erken ayrılması, dekolman)

∙ Plasentanın doğumdan önce uterus duvarından ayrılmasıdır.

∙ Ağrı (bıçak saplanır tarzda çok keskin ve sürekli) ve kanama

vardır.

∙ Gebeliğin son trimestrinde fetüs ölümlerinin en sık görülen

nedenidir.

15
 21.09.2022

91 92

ABLASYO PLASENTA
ABLASYO PLASENTA
∙ Plasentanın kan desteği azalınca yerleştiği endometrium (Plasentanın erken ayrılması, dekolman)
dokusunda ölüm ve nekroz olur.

• Yüksek basınç
∙ Daha sonra küçük kan damarları çatlar ve kanama başlar, altındaki kan amniyon
uterus dolu olduğu için kanamayı durdurmak için kasılamaz. zarını geçerek amniyon
sıvısına karışabilir ya
∙ Kanama arttıkça plasenta arkasında oluşan basınç ayrılmayı da benzer şekilde
daha da arttırır. uterus kas tabakası
içine de ilerleyebilir.

Ayrılma plasentanın Ortada olan

kenarında olduğunda ayrılmalarda ise kan
kan süzülerek plasenta ile uterus
vajinadan dışarı akar. arasında sıkışır.

93 94

DOĞUM EYLEMİNE MÜDEHALE

UTEROTONİK AJANLARIN KULLANIMI
• Uterotonik Ajanların Kullanımı ∙ Uterotonik ilaçlar uterusun kaslarının kontraksiyonunu stimüle
• Amniyotomi eder.
• Epizyotomi
∙ Oksitosin doğum eyleminde
• Sezaryen
∙ Prostoglandinler düşüklerin teşvikinde
• Preterm Eylem
∙ Ergot preparatları postpartum periyodda
• Tokolitik İlaçlar
• Postterm Eylem ■ Oksitosin
• Uterus Rüptürü ⚪ Synpitan
• Perine, Vajen, Serviks Yırtıkları ■ Ergot preperatları
• Erken Membran Rüptürü ⚪ Metiler, Meterjin

95 96

İndüksiyon Endikasyonları İndüksiyon Kontrendikasyonlar

∙ Çoğul gebelikler ve hidroamniyos

∙ Preeklemsi, postmatürite, plasental yetmezlik, antepartum
∙ Uterusta geçirilmiş operasyonlara ilişkin skar dokusu
kanamalar gibi gebelik komplikasyonlarında varlığında
∙ Diyabet, hipertansiyon, intrauterin ölümler, Rh uygunsuzluğu ∙ 35 yaş üzerinde yaşlı multigravidalarda
gidi durumlarda ∙ Fetal distres
∙ Termdeki gebeliklerde membranlar açıldığı halde ∙ Fetal anomali
kontraksiyonlar başlamamışsa ∙ Baş-pelvis uygunsuzluğu
∙ Hipotonik kontraksiyonların tedavisinde kullanılır. ∙ Anormal prezentasyon ve pozisyonda vajinal doğum şansı
olmadığı durumlarda
∙ Makrozomik fetüs
∙ Plasenta previa

16

97
Oksitosin Alan Annenin İzlemi
Yaratacağı tehlikeler;
∙ Uterusun aşırı stimülasyonu sonucu uterusta hipertonik
kontraksiyonlar,
∙ Fetal hipoksi,
∙ Uterus rüptürü,
∙ Ablasyo plasenta
99
Ergot Preperatları
∙ Doğumun 3. evresinde plasentanın atılmasını hızlandırmak ve
kanamayı azaltmak için
∙ Postpartum uterus involüsyonunu hızlandırmak için
∙ KC yetmezliği, hipertansiyon, Koroner Kalp Hastalığı ve
periferal damar hastalıklarında KE
101
AMNİYOTOMİ
∙ Amniyotik membranların suni olarak açılmasıdır.
∙ Doğum eylemini başlatmak ya da hızlandırmak amacıyla yapılabilir.
∙ Fetal membranlar açıldığında uterus içindeki basınç azalması,
fetüsün pelvik kaviteden inerek serviks üzerine basınç yapması
kontraksiyonları hızlandırır ve doğum eylemini başlatır.
MEMBRANLAR AÇILDIKTAN SONRA 24 SAAT İÇİNDE
DOĞUM GERÇEKLEŞMEZSE ENFEKSİYON RİSKİ ARTAR.
BAŞ TAM YERLEŞMEDEN AMNİYOTOMİ YAPILMIŞSA
UMBLİKAL KORDON PROLAPSUSU OLABİLİR.
RUTİN AMNİYOTOMİ UYGULAMASI STANDART DOĞUM
EYLEMİNİN YÖNETİLMESİNDE ÖNERİLMEMEKTEDİR.
21.09.2022
98
Oksitosin Uygulamasında Dikkat Edilecek
Noktalar
∙ %5 Dekstroz, RL veya SF boş olarak IV uygulanır.
∙ Oksitosinli mayi, boş mayiye adapte edilir. (Her 1000 ml’ ye 10 Ü
oksitosin)
∙ İlk uygulandığında çok yavaş verilir. (4-6 damla/ dk)
∙ 30-40 dk ara ile doz arttırılır.
∙ Kontraksiyonların 10 dk içinde 4-5 defadan fazla gelmesi durumunda
doz azaltılmalıdır.
∙ Oksitosin uygulandıktan sonra 8 saat içinde uterus kontraksiyonları
başlamamış ise kesilir.
∙ Anne 12 saat dinlendirildikten sonra tekrar denenebilir.
∙ Fetal kalp atımları her 15 dak bir değerlendirilir.
∙ Annenin TA ve nabzı değerlendirilir.
∙ İdrar çıkışı değerlendirilir.
∙ Uzamış kontraksiyonlar görüldüğünde kesilir.
∙ Anneye bilgi verilir.
100
Prostoglandinler
∙ II. Trimester terapötik abortusta kullanılır.
∙ Uterus düz kaslarının kontraksiyonunu sağlar, Kanamayı
azaltır, serviksi açar, uterusu boşaltır.
∙ Oral, vajinal, rektal, sublingual, bukkal yolla uygulanabilir.
∙ Misoprostol-Cytotec!!!!
102
EPİZYOTOMİ
∙ Fetüs başının kolay, süratli, ve tehlikesiz doğumunu sağlamak
∙ Perinenin tonüsünü korumak
∙ İstenmedik yırtıkları önlemek amacıyla bebek başı doğarken
(doğumun ikinci evresinde) perinede BULBO-KAVERNOS
KASINA yapılan insizyondur.
∙ Kanıta dayalı çalışmalar rutin epizyotomiyi
önermemektedir.
17
 21.09.2022

103 104

EPİZYOTOMİ EPİZYOTOMİ ENDİKASYONLARI

• Makat gelişte
• Rijit perinede
• Önceki doğumlardan kalma skar dokusu olduğunda
• İri fetüs
• Pozisyon ve prezentasyon bozuklukları
• Prezente olan kısım perineye dayandığı halde 5 dk içinde
doğum olmamış ise

105 106

EPİZYOTOMİ HEMŞİRELİK BAKIMI SEZARYEN

• Bebeğin abdominal olarak uterus

∙ İnsizyon bölgesinin temiz ve kuru tutulmasının kavitesinden doğrultulması
sağlanması operasyonudur.
∙ Doğru perine hijyeni uygulamalarını öğretilmesi
∙ İnsizyon yerinin kontrol edilmesi
∙ Uzun süre oturmaktan kaçınılması Sezaryan endikasyonları;
∙ Konstipasyonun önlenmesi
∙ İstirahatin sağlanması • Baş-pelvis uyuşmazlığı • Herpes genitalis
• Prezentasyon-pozisyon bozukluğu • Daha önce
∙ İyileşmeyi hızlandırmak ve ağrıyı gidermek için • Aşırı kanama geçirilmiş sezaryan
∙ Kuru sıcak uygulama • Plasental yetmezlik • 35 yaş üzeri
∙ Nemli sıcak uygulama ve • Uterus disfonksiyonu primipar
∙ Buz uygulaması • Maternal diyabet (Makrozomi, distosi) • Kord prolapsusu
• Preeklemsi • Fetal distress

107 108

PREOPERATİF HAZIRLIK

∙ Anneye ve aileye bilgi verilir.

∙ Ameliyat için anne ve aileden yazılı
izin alınır.
∙ Laboratuvar testleri yapılır.
∙ Aspirasyon riski olmayan gebeler ameliyat öncesi son 6 saatte
katı gıda alımını, iki saatte de berrak sıvı alımını kesmelidir.
∙ Lavman ile barsakların boşaltılması önerilmemektedir.
∙ Abdominal ve perineal bölgenin temizliği yapılır.
∙ Foley katater uygulanarak mesane boşaltılır.
∙ IV hidrasyon başlanır.
∙ Annenin yaşam bulguları ve fetal kalp atım hızı değerlendirilir.
∙ IV antibiyotik profilaksisine operasyondan 60 dk. Önce
başlanmalıdır.
Wilson, R. D., Caughey, A. B., Wood, S. L., Macones, G. A., Wrench, I. J., Huang, J., ... & Nelson, G. (2018). Guidelines for
antenatal and preoperative care in cesarean delivery: enhanced recovery after surgery society recommendations (part
1). American journal of obstetrics and gynecology, 219(6), 523-e1.

18
 21.09.2022

109 110

SEZARYAN SONRASI KOMPLİKASYONLAR

İNTRAOPERATİF UYGULAMALAR

• Kanama
• Bölgesel anestezi tercih edilmelidir.
• Abdominal/vajinal antimikrobiyal temizlik yapılır. • Anesteziye bağlı komplikasyonlar
• Sıvı yönetimi dikkatlice yapılmalıdır. • Aspirasyon pnömonisi
• Hipotermiyi önlemeye yönelik önlemler alınmalıdır. • İlaç alerjisi
• ACOG term ve preterm doğumlardan sonra kordonun
kesilmesini, doğumdan sonra pretermlerde en az 30, • Bağırsak hareketlerinin geç başlaması
termlerde 60 saniye geciktirilmesini önermektedir. • Enfeksiyon
• Erken ten tene temasın sağlanması emzirme oranı ve • Deri ve deri altı enfeksiyonu
süresini artırma, maternal anksiyete ve postpartum • Retrovezikal hematom, hematüri
depresyonda azalma ile ilişkili bulunmuştur.
• Fistül gelişimi
• Postpartum kanamayı önlemek için doğum sonrası düşük
doz (15-18 Ü/saat) oksitosin başlanmalıdır. • Pulmoner emboli
• Tromboflebit

111 112

POSTOPERATİF BAKIM POSTOPERATİF BAKIM

1- Ameliyat Sonrası İyileşmeyi Sağlamak

Sezaryen sonu bakımın amaçları;
• Sıvı elektrolit dengesini sürdürmek ve uygun beslenmeyi
∙ Ameliyat sonu iyileşmeyi sağlamak, sağlamak
• İlk 24 saat ıv sıvı ile beslenir.
∙ Rahatsızlıkların giderilmesini sağlamak, • Yaşam bulguları izlenir.
∙ Uterus involüsyonunu değerlendirmek, • AÇT izlenir. (İlk 24 saat içinde idrar sondası çıkarılmalıdır.)
• Erken dönemde (sezaryen doğum sonrası 2 saat) düzenli diyete
∙ Hastanın işlemlere ve doğum sonu sürece uyumunu geçilmesi önerilir. (Rejim I, II, III’e kademeli geçilir, proteinden zengin,
sağlamaktır. bol kalorili, diyet ve sıvı)
• Bulantı-kusmanın önlenmesinde antiemetik ajanlar kullanılabilir.
• Kan glikoz kontrolü önerilmektedir.
• İnsizyon bakımını vermek
• Kanama ve enfeksiyon açısından izlem
• Pansumanların temiz ve kuru tutulması

Macones, G. A., Caughey, A. B., Wood, S. L., Wrench, I. J., Huang, J., Norman, M., ... & Wilson, R. D. (2019). Guidelines for postoperative
care in cesarean delivery: Enhanced Recovery After Surgery (ERAS) Society recommendations (part 3). American journal of obstetrics and
gynecology, 221(3), 247-e1.

113 114

POSTOPERATİF BAKIM POSTOPERATİF BAKIM

• Destekleyici fiziksel bakımın sağlanması 2- Rahatsızlığın Giderilmesi
• İlk 24 saat içinde derin soluk alma, öksürme egzersizleri
• İlk 8 saat içinde pasif egzersizler • Analjezik uygulanır (Düzenli NSAİİ ve parasetamol)
• El, yüz, meme bakımı, antiseptik solüsyonla perine bakımı • Abdominal distansiyon yönünden gözlem (erken
• Tromboemboli profilaksisi yapılabilir. ambulasyon, AÇT, spontan idrarın kontrolü)
• Erken ambulasyonun sağlanması • Göğüslerin dolgunluğu önlenir
• 6-8 saat içinde hastayı mobilize etmek gerekir (bağırsak
hareketlerinin başlaması, dokunun daha çabuk iyileşmesi, 3- Uterus involüsyonunu Değerlendirme
postop komplikasyon gelişme riskinin azalması)
İdrar çıkışının sürekli olarak değerlendirilmesi gerekmeyen
kadınlarda, ameliyat sırasında yerleştirilmişse, idrar sondası • Fundus yüksekliği, kıvam ve sertlik yönünden izlenir
sezaryen doğumundan hemen sonra çıkarılmalıdır. (Kanıt düzeyi: • Loşia, renk, koku ve miktar yönünden izlenir
düşük; öneri derecesi: güçlü.)

Macones, G. A., Caughey, A. B., Wood, S. L., Wrench, I. J., Huang, J., Norman, M., ... & Wilson, R. D. (2019). Guidelines for
postoperative care in cesarean delivery: Enhanced Recovery After Surgery (ERAS) Society recommendations (part 3). American
journal of obstetrics and gynecology, 221(3), 247-e1.

19
 21.09.2022

115 116

POSTOPERATİF BAKIM
PRETERM EYLEM
37 haftadan önce doğan bebeklere prematüre bebek,
4- Hastanın işlemlere ve doğum sonu sürece uyumunu eyleme de preterm eylem denir
sağlama
Risk Grupları
• Sezaryene ilişkin duygularını ifade etmesi
∙ 20 yaştan önce ve 35 yaştan sonraki gebelikler
• Duygusal değişimlerini değerlendirme
∙ Düşük sosyo- ekonomik statü
• Hastanın kendi kendine bakımını yapmaya
cesaretlendirme ∙ Gebelikte yetersiz kilo alma veya gebelik öncesi düşük
• Komplikasyon belirtileri gözlemleme ve hastaya eğitim vücut ağırlığı
verme ∙ Özgeçmişte erken doğum ve düşük hikayesi
• Anne ve bebek arasındaki ilişkiyi sağlama ∙ Akut idrar yolları enfeksiyonu
Taburculuk Eğitimi; ∙ Diabetes mellitus ve hipertansiyon
• Annenin kendi bakımı ve izlemi ile ilgili
∙ Servikal konizasyon
• Bebeğin bakımı ile ilgili
∙ Hidroamniyoz
• Aile planlaması ile ilgili
∙ Çoğul gebelik
∙ Aşırı yorgunluk

117 118

PRETERM EYLEMİN BELİRTİ VE BULGULARI TEDAVİ

∙ Her 10 dak. ya da daha az aralarla gelen ağrılı ya da ağrısız
uterus kontraksiyonları
∙ Braxton Hicks kontraksiyonlarının düzenli hale geçmesi
∙ Abdomenin alt kısmında, menstrual ağrıya benzeyen kramplar
∙ Sürekli ya da aralıklı hissedilen pelvik basınç
∙ Membranların açılması
∙ Vajinal akıntıda ani artış
∙ Vajinal lekelenme
∙ Prematüre eylemde olan anne sol yana yatırılarak mayi
tedavisi verilir.
∙ Kan volümünü yükseltmenin ve yan pozisyonun plasental
perfüzyonu artırdığı ve bunun da oksitosini baskıladığı
düşünülmektedir.
∙ Eğer kontraksiyonlar 15 dk iki kez veya daha fazla geliyorsa
ve servikal değişiklikler varsa tokolitik ilaçlar verilir.

119 120

TOKOLİTİK İLAÇLAR POSTTERM EYLEM

• Progesteron ∙ 42 haftaya kadar gebeliğin devam etmesine uzamış gebelik,

fetüse de postmatüre fetüs denir.
• Antioksitosik ajanlar (Ethanol)
∙ Genç ve 35 yaş üzeri annelerde daha sık görülür.
• Beta adrenerjik reseptör stimülanları (ritodrin)
∙ 40. gebelik haftasından sonra plasental fonksiyonlar azalma
• Magnezyum sülfat gösterir, plasental yetmezlik ve fetal distres ortaya çıkabilir.

∙ Amniyotik mayinin mekonyumlu olması, iri fetüs, umblikal kord

sıkışması ve mekonyum aspirasyonuna post term eylemde sık
rastlanır.

20
 21.09.2022

121 122

UTERUS RÜPTÜRÜ
POSTTERM EYLEM
∙ Hipertonik kontraksiyonların uzun süre devam etmesi
∙ Müdahale edilmemiş baş-pelvis uyuşmazlığı
Postmatür bebekte potansiyel problemler; ∙ Doğum yolunu tıkayan tümörler
∙ Forseps uygulaması
∙ Hipoglisemi ∙ Oksitosin indüksiyonunun fazla verilmesi
∙ Yaşlı multigravidalar hazırlayıcı faktörler arasında yer
∙ Hipokalsemi
almaktadır.
∙ Hiperbilüribinemi
∙ Solunum güçlüğü BELİRTİLERİ
∙ Şiddetli, karın ağrısı, şok, emboli riski
∙ Fetüsün karın boşluğuna geçme durumuna göre dıştan karın
şekli değişir.
∙ Fetüs kısımları kolayca ele gelir.

123 124

PERİNE, VAJEN, SERVİKS YIRTIKLARI ERKEN MEMBRAN RÜPTÜRÜ (EMR)

∙ Doğumun ikinci devresinin uzaması veya hızlı seyretmesi, ■ Amniyon kesesinin doğum NEDENLERİ
∙ İri bebek, eyleminin birinci ■ Çoğul gebelik, hidroamniyoz,
∙ Oksiput posterior gelişler, devresinden daha önce iri fetüs,
∙ Yüz ve makat gelişleri perinenin yırtılmasına yol açan açılmasıdır. ■ Amniyosentez,
faktörlerdir. ■ Membranların ■ Servikal yetmezlik,
açılmasından sonraki 24
■ Travma,
Doğumdan sonra; perine, vajen ve serviks yırtık yönünden saat içinde doğum
dikkatle gözlenir. gerçekleşmezse uzamış ■ Ablasyo plasenta,

• Uterus kontrakte olduğu halde devam eden kanama servikal erken membran ■ Plasenta previa,
yırtıkların başlıca belirtisidir. rüptüründen bahsedilir. ■ Genital organ anomalileri.
∙ Yırtılan kısımlar hemen tamir edilerek fazla kan kaybı önlenir.

125 126

RİSK FAKTÖRLERİ Tedavi

• Sigara ve alkol kullanımı

• İlaç madde kullanımı Miadında bir gebede;
• Yetersiz kilo alımı: gebelik öncesi normal kilodaysanız 12
kilo kadar alınabilir ama eğer kadın zayıf ise 20 kiloya • Membranlar açıldıktan sonra 12 saat içinde doğum olması
kadar alabilir beklenir.
• Ayakta kalma ve ağır bedensel işler • Bu sırada baş angaje değilse kord prolapsusuna karşı anne
• Hormon dengesizliği yatırılır.
• Cinsel ilişki • 12 saat sonrasında doğum olmamış ise oksitosinle doğum
eylemi başlatılır.

21

127
Tedavi
36 haftadan küçük gebeliklerde;
• Anne hastanede yatak istirahatine alınır.
• Enfeksiyonu önlemek için profilaktik olarak antibiyotik
tedavisine başlanır.
• Anneyi enfeksiyondan korumak için perine bakımı verilir ve
genel hijyen önlemleri alınır.
21.09.2022
128
KAYNAKLAR
1. Kızılkaya Beji N. (2015) Hemşire ve Ebelere Yönelik Kadın Sağlığı ve Hastalıkları. Nobel Tıp Kitabevi
s:32-34.
2. Taşkın L. (2016). Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. 13. Baskı, Akademisyen Tıp Kitabevi. Ankara.
3. Şirin A., Kavlak O. (2016). Kadın Sağlığı. Nobel Tıp Kitabevi, Ankara.
4. Yeşilçiçek Çalık K., Coşar Çetin, F. (2018). Ebeler ve ebelik öğrencileri için normal doğum ve doğum
sonrası dönem. İstanbul Tıp Kitabevi, İstanbul.
5. Polat İ. (2018). Obstetrik ve perinatolojik girişimler ve ERAS. İKSST Derg;10(Ek sayı):33-40
6. American College of Obstetricians and Gynecologists. (2018). Mode of term singleton breech delivery.
ACOG Committee Opinion No. 745. Obstet Gynecol;132:e60–3.
7. Wilson, R. D., Caughey, A. B., Wood, S. L., Macones, G. A., Wrench, I. J., Huang, J., ... & Nelson, G.
(2018). Guidelines for antenatal and preoperative care in cesarean delivery: enhanced recovery after
surgery society recommendations (part 1). American journal of obstetrics and gynecology, 219(6), 523-
e1.
8. Caughey, A. B., Wood, S. L., Macones, G. A., Wrench, I. J., Huang, J., Norman, M., ... & Wilson, R. D.
(2018). Guidelines for intraoperative care in cesarean delivery: enhanced recovery after surgery society
recommendations (part 2). American journal of obstetrics and gynecology, 219(6), 533-544.
9. Macones, G. A., Caughey, A. B., Wood, S. L., Wrench, I. J., Huang, J., Norman, M., ... & Wilson, R. D.
(2019). Guidelines for postoperative care in cesarean delivery: Enhanced Recovery After Surgery
(ERAS) Society recommendations (part 3). American journal of obstetrics and gynecology, 221(3), 247-
e1.
22