SU DALGASI Dairesel dalgalar ise Görsel b deki gibi yine dalga tepesine dik ve

Durgun su yüzeyi, yüzey gerilimi nedeniyle gergin bir zar gibidir. yarıçap doğrultusunda, her yöne doğru devamlı genişleyen
Su yüzeyinin bu özelliği nedeniyle değişik kaynaklar tarafından halkalar şeklinde yayılır (Kesik çizgilerle gösterilen kısımlar dalga
aktarılan enerjinin su yüzeyinde yayılmasıyla elde edilen dalgaya çukurlarını, düz çizgilerle gösterilen kısımlar ise dalga tepelerini
su dalgası denir. göstermektedir.)
Denizlerde ve okyanuslarda
Görseldeki gibi oluşan su
dalgaları, genelde rüzgâr
nedeniyle su ile hava arasında
oluşan sürtünmeden
meydanagelir. Rüzgâr, su
yüzeyine temas ettiğinde küçük
su taneciklerini kaldırır. Bunlar
yukarı doğru hareket eder ve
Su dalgası rüzgârın etkileyeceği daha
büyük bir alan yaratır. Bu da önce küçük dalgacıkları sonra da
büyük dalgaları meydana getirir.
Su dalgaları, suyun yüzeyinde oluşup yayılır.

Su taneciklerinin hareketi
Su dalgaları, hareket ederken su yüzeyindeki tanecikler Görseldeki
gibi ileri geri (boyuna) ve yukarı aşağı (enine) hareket ederek derin
sularda dairesel,sığ sularda eliptik yörüngeler izler. Bu nedenle su
dalgaları enine ve boyuna dalgaların bileşkesi olan özel dalgalardır.

Periyot : Bir dalga tepesinin diğer tepeye gelene kadar geçen

süreye denir.
Frekans : Bir saniyede üretilen dalga sayısıdır.
Su dalgası Görsel deki gibi ilerlerken suyun durgun hâli,yatay b=λ/2……genişlik(hız)
konum olarak düşünülürse dalganın üst kısmı tepe, alt kısmı a……genlik(enerji)
çukur olarak adlandırılır. Dalganın tepe veya çukur noktasının 2b…….λ
denge noktasına olan uzaklığına genlik denir. Tepedeki su
molekülleri dalga ile aynı yönde, çukurdaki su molekülleri ise zıt X = v . t
yönde hareket ederek çembersel yörüngede bir tur atar. Böylece v.T
bir tam dalga geçtikten sonra bir su molekülünün yer değiştirmesi Dalganın hızı suyun derinliğine bağlıdır. Derinlik değişmediği
sıfır olur. Yani su molekülleri ya da su yüzeyinde duran herhangi sürece hız değişmez. ( V α √h )
bir cisim dalgaile birlikte sürüklenmez. Ancak derinliğin dalga
boyundan daha az olan kıyılara yaklaştıkça dipteki sürtünmeden
dolayı dalga hareketi engellenir ve dalgaların şekli bozulur.
Su dalgaları, suyun yüzeyinde oluşup yayıldıklarından suyun
derinliklerini etkilemez. Bu nedenle denizin dibindeki canlılar, su
vderin > vsığ
dalgalarındanetkilenmez.
λderin > λsığ
Tüm dalgalarda olduğu gibi su dalgalarını da oluşturabilmek içinde
kaynağa ihtiyaç duyulur. fderin = fsığ
Doğrusal dalga
Birbirine paralel doğrusal
dalgalar, Görsela daki gibi
doğrusal dalga kaynağının
suya batırılıp çıkarılmasıyla
oluşturulur.
Su derinliğinin her yerinde
aynı olduğu bir ortamda
doğrusal dalgalar,Görsel a
K (f ) daki gibi daima dalga tepesine dik doğrultuda yayılır.

Dairesel dalga Soru 1. B Bir dalga leğeninde oluşturulan dalgaların hızı,

1
I. Kaynağın frekansı
II. Leğendeki su yüksekliği
III. Kaynağın genliği
niceliklerinden hangilerine bağlıdır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Soru 2. E Her yerde su derinliği aynı olan dalga leğeninde dalga
kaynağının frekansı azaltılırsa ne olur?
A) Dalga boyu artar, hızı azalır.
B) Dalga boyu azalır, hızı artar.
C) Dalga boyu ve hızı azalır.
E) Dalga boyu artar, hızı değişmez.
Soru 3. Bir dalga kaynağı 4 saniyede 20 dalga üretmektedir. Üç
dalga tepesi arasındaki uzaklık 40 cm olduğuna göre dalgaların,
a) Frekansı kaç s-1 dir? 5
b) Periyodu kaç saniyedir? 1/5
c) Dalga boyu kaç cm dir? 20

d) Hızı kaç m/s dir?1

Su Dalgalarında Yansıma
Su Dalgalarının Düz Engelden Yansıması:

SU DALGALARININ ÇUKUR ENGELDEN YANSIMASI
STROBOSKOP YARDIMIYLA
SU DALGALARININ HIZINI HESAPLAMAK:
Dalgaların frekansını, hızını ve dalga boyunu ölçmek için kullanılan
araca stroboskop denir.
Stroboskop, merkezi etrafında döndürülerek yarıklardan dalga
leğenine bakılır.Stroboskobun belli bir hız değerinde dalgaları
duruyormuş gibi görürüz.Bu durumda yarık frekansı ile dalga
frekansı eşittir.

Duruyormuş gibi görünen iki dalga tepesi arasındaki uzaklık

ölçülerek dalga boyu ve hızı bulunur.
V=λ.fd
Stroboskop, ok yönünde dönerken 1. yarık K tepesi, 2. yarık L
tepesi, 3. yarık M tepesi ile çakışıyorsa yarık frekansı dalga
frekansına eşit oluyor.
Stroboskobun frekansı; fs= fy/n
fy = fd
fs . strb .yarık sayısı =fd
fs n =fd =Vd / λ
Vd =λ.fs .n
örnekDerinliği her yerinde aynı olan bir dalga leğeninde
oluşturulandalgaların ardışık beş dalga tepesi arasındaki uzaklık 20
cm olarakölçülüyor. Bu dalgalara periyodu 2 s olan 8 yarıklı bir
stroboskoplabakıldığında dalgalar ilk kez duruyormuş gibi

2
görünüyor.Buna göre dalga leğeninde ilerleyen dalgaların yayılma SİN α = ϑd = λd = nd
hızı kaç cm/s’dir? SİN β ϑs λs ns

a) ϑs b
ÇÖZÜM b) λs
λ λλ λ λ λ c) fd
Ardışık beş tepe arasında dört tam dalga vardır. Bu durumda d) fs
dört tam dalganın boyu 20 cm ise bir dalga boyu 5 cm olur.
Stroboskobun frekansı bağıntısından aşağıdaki gibi bulunur.
-1
fs =1/TS = 1/2 = 0,5 s
Dalgalar duruyormuş gibi göründüğünde
fd = n.fs olacağından dalgaların frekansı
-1
fd = 8.(0,5) = 4 s olur.
Yukarıda bulunan değerler v = λ.fd dalga denkleminde yerine
konulursa dalgaların yayılma hızı aşağıdaki gibi bulunur.
Vd = λ.fd = 5.4 = 20 cm/s
…………………………………………………………………………………………………
Görsel’de görülen
pelamis dalga
jeneratörü alanının en
tanınmış ürünü olarak
bilinir.
Sürekli dalgalanma
hâlindeki deniz yüzeyi
pelamisin hareketlibö
lümlerinin bükülmesini
sağlar. Her hareket ara
bölmelerde bulunan
jeneratörler tarafından elektrik enerjisine dönüştürülür.…………..
DOĞRUSAL SU DALGALARINDA KIRILMA
Doğrusal su dalgalarının kırılma şekline bakarak ortamların
derinliğini ya da kırıcılık mertebelerini kolayca anlayabiliriz. Bunun
içingelme açısı (α) ve kırılma açısını (β) dalga cephesinin çizildiği
şekil içinde görmek gerekiyor.

Su dalga leğeninde,
derin ve sığ
ortamlarda yapılan
kırılma deneyleri
sonucunda; gelme
ve kırılma açıları, hız,
dalga boyu ve
frekans arasındaki
ilişkiler aşağıdaki
bağıntılar ile ifade
edilmiştir.

α : Gelme açısı β : Kırılma açısı

ϑd : 1. ortamdaki hız ϑs : 2. ortamdaki hız
λd : 1. ortamdaki dalga boyu λs : 2. ortamdaki dalga boyu
fd : 1. ortamdaki frekans fs : 2. ortamdaki frekans
D ϑd ˃ϑs
AL λd ˃ λsG
fd= fs
SİN α = ϑd = λd = nd
SİN β ϑs λs ns
....................................................................................................

örnek
3
1-b 2-b 3-d 4-e 5-d 6-d 7-b 8-b 9-e

4
10-c 11-e 12-e 13-c 14-a 15-c

5
16-b 17-a 18-d 19-c 20-a 21-b

6
22-d 23-e 24-a 25-d 26-a 27-a