BEWUSTZIJN EN HET ABSOLUTE

BEWUSTZIJN EN
HET ABSOLUTE

De laatste gesprekken met

Nisargadatta Maharaj

Samengesteld doorJean Dunn

Vertaald doorBelleBruins

ALTAMIRA

HEEMSTEDE

1996
 Inhoud

Dankwoordvanjean Dunn 7
Verantwoording vertaler 9
Voorwoordvan Alexander Smit bij de
Nederlandse uitgave 11
COLOFON
1
Oorspronkelijke titel Consriousness (lnt/ /he Al1solulf -thfjrnaltalks ofSri Jij, een illusie 16
Nisargadrstta Maharaj 2
Voor het eerst verschenen bij Acorn Press, Durham, North Carolina De kennis is niet buiten je 35
(USA) in 1994 3
Samengesteld door Jean Dunn Niemand sterft want er is niemand geboren 49
Vertaald uit het Engels door Belle Bmins 4
Omslagfoto uit het archief van Alexander Smit Het spelvan je bewustzijn 63
Omslagontwerp door Philip Renard/Ivar Hamelink 5
Opmaak door !var Hamelink te Haarlem Je ware natuur gaatvooraf aan 'ik ben' 83
Dmkwerk verzorgd door Drukkerij Wormgoor, Almelo 6
Bindwerk door Boekbinderij de Haan, Zwolle Je bent het weten zonder woorden 102
7
Copyright© Jean Dunn Al mijn kennis is niets waard 119
Copyright© 1996 Ahamira, Heemstede Nederlandse ''ertaling

Verklarende woordenlijst 136

ISBN 90-6963-371-x

NUGI 613

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder schriftelijke

toestemming van de uitge\·er.

 Dankwoord

De woorden van Nisargadatta Maharaj werden op audio­

tape opgenomen door mevrouw N. Vanaja, die nooit een
bijeenkomst miste. We zijn haar allemaal dankbaar voor de
toewijding waarmee ze dat gedaan heeft.
In de periode waarin deze gesprekken gevoerd werden,
was ik bij Maharaj en typte alle opgenomen teksten dage­
lijks uit. Met zijn zegen ging ik op 24 april 1981 terug naar
Amerika om te proberen deze woorden nog voor zijn dood
te laten uitgeven. Helaas zijn ze pas daarna in druk ver­
schenen.
Omdat Mahar,Y uitsluitend Marathi sprak, waren er
altijd vertalers aanwezig. De belangrijksten onder hen
waren Saumitra K. Mullarpattan, die vele jaren bij Maharaj
was; Ramesh S. Balsekar, die de laatste drie jaar bij Maharaj
was, en Damayanti Doongaji, die lange tijd discipel was.
Onze dankbaarheid gaat uit naar hen allen.
Ik ben vooral Marjorie Russell erkentelijk voor haar
steun bij het persklaar maken van dit manuscript.
Mij houdend aan de wensen van mijn Guru, Nisarga­
datta Maharaj, die wilde dat zijn woorden zonder enige wij­
ziging gepubliceerd werden, heb ik geen enkel vertaald
woord veranderd. Het manuscript werd alleen herzien op
punten en komma's, niet op taal of stijl. Voor lezers die
moeite hebben met sommige uitdrukkingen is er achter in
dit boek een woordenlijst opgenomen.
Veel woorden van Maharaj zijn een herhaling van wat hij

7
eerder gezegd heeft. Zelfs toen zijn leven ten einde liep en
zijn lichaam heel zwak was, hield Maharaj niet op met het
doorgeven van zijn onderricht. Nergens is dat duidelijker
te merken dan in zijn laatste woorden tot ons in Bewustzijn
en het Absolute.

JeanDwm
Verantwoording bij de
Nederlandse vertaling

Om ook in de Nederlandse vertaling aan de wens van

Nisargadatta Maharaj om niets in zijn woorden te wijzigen
te voldoen, heb ik geprobeerd zo dicht mogelijk bij het
Engels te blijven en mezelf ervan kunnen weerhouden het
Nederlands te verfraaien of te verhelderen. Waar ik het
niet kon laten, heb ik een verheldering tussen haken [ ]
gezet.
Zoals in mijn vorige vertalingen van het onderricht van
Maharaj heb ik, afhankelijk van de context, de woorden
body-mind en mind meestal vertaald met lichaam-denken­
voelen; het woord mind met denken en voelen en soms ook
met geest, intellect, mentale activiteit of mentaal bewust­
zijn.
In de oorspronkelijke uitgave worden de woorden know­
ledge en knowingness afwisselend gebruikt, waarschijnlijk
afhankelijk van de op die dag aanwezige vertaler. Ik heb
mij gehouden aan de tekst van Jean Dunn en de woorden
knowledge vertaald met kennis, soms met besef of met
gevoel, en knowingness met kennendheid, soms met ken­
nen of weten.
Ik dank Karel Odink voor de zorgvuldigheid waarmee
hij de vertaling heeft vergeleken met de oorspronkelijke
(Engelse) tekst en voor zijn uiterst waardevolle suggesties
en correcties. Daarenboven zou deze vertaling zonder het

9
8
bestaan van Alexander Smit en zonder de steun van
Mahadevi Blom en Mahadeva Leenstra nooit in deze vorm
zijn verschenen.
Ik dank JeanDunn-ik neem aan uit naam van een ieder
die dit boek ter hand neemt - voor haar initiatief en inzet
om de laatste woorden van deze unieke Leermeester in
druk te laten verschijnen. Voorwoord bij de
Belle Bruins Nederlandse uitgave

Dit is waarschijnlijk het laatste boek waarin men een

weergave aantreft van de gesprekken met Nisargadatta
Maharaj in de periode van mei 1980 tot juni 1981. Hoewel
er nogal wat cassettebandjes over de hele wereld in
omloop zijn, is de kans dat die worden vertaald en in boek­
vorm uitgegeven uiterst klein. En het is ook maar de vraag
of dat wel zo wenselijk is. Om een goed begrip te krijgen
over de wijze waarop deze teksten tot stand zijn gekomen,
moeten we ons enigszins verdiepen in de omstandigheden
waarin de gesprekken gevoerd werden.
Nisargadatta Maharaj gaf zijn uiteenzettingen in het
Marathi, de taal die gesproken wordt in Bombay en Maha­
rashtra. In tegenstelling tot wat veel mensen dachten die
hem afschilderden als een ongeletterde oude baas ver­
stond en sprak Maharaj goed Engels, maar hij voelde zich
meer thuis in zijn moedertaal, het Marathi. Dat is begrijpe­
lijk, want ook al beheers je een vreemde taal, jezelf uit­
drukken in je moedertaal levert een warmte, vertrouwelijk­
heid en ontspanning op die zeer gewenst is bij het bespre­
ken van een onderwerp als zelfrealisatie.
De uiteenzettingen van Maharaj waren altijd spontaan
en werden enkele seconden nadat ze waren uitgesproken
'samengevat en vertaald' door een aanwezige vertaler. Men
dient er rekening mee te houden dat er in dit boek zeker

10 11
 drie of vier verschillende vertalers aan het woord zijn.
Daarna werd het verwerkt door de toehoorders. Tot 1970
waren die toehoorders voornamelijk Indiërs met uiteraard
een Indiase conditionering en vertrouwd met de gang van
zaken in een klassieke Indiase traditie als de Advaita
Vedanta en de relatie met een Advaita Guru. Dat kon zeker
niet gezegd worden van de westerlingen die na 1970
Maharaj bezochten. De stijl van het onderricht en de be­
sproken onderwerpen ondergingen na 1970 dan ook een
belangrijke verandering. Typisch Indiase traditionele pro­
blematiek kwam nauwelijks meer aan de orde en de
gesprekken spitsten zich voornamelijk toe op wat wij 'wes­
terse problematiek' zouden kunnen noemen.
Uiteraard is menselijke problematiek over de hele
wereld veelal gelijk. Een Indiër die verdriet heeft, heeft
dezelfde gevoelens als een Nederlander die verdriet heeft.
Eenzaamheid en zorgen zijn in Oost en West hetzelfde,
maar de manier waarop die problematiek wordt gehan­
teerd, verschilt enorm. Zonder te overdrijven kunnen we
stellen dat de oosterse samenleving een veel meer repres­
sief karakter heeft dan de samenleving in het Westen. In
het Oosten staat 'beheersing' van gevoelens en van wat er
in een mens omgaat en wat hem beweegt, in hoog aanzien.
Controle over je gevoelens wordt zonder meer als een
deugd beschouwd. Je valt een ander niet onnodig lastig of
je confronteert de ander niet met je gevoelens, emoties en
zorgen. In het Westen lijkt het precies andersom. Spon­
taniteit en het 'vrijelijk uiten' van wat je vindt, denkt en
voelt, wordt ervaren als een 'open en spontaan karakter'
en heeft veelal onze voorkeur. Misschien is dit wel een van
de kenmerkende verschillen tussen een 'ik'-cultuur en een
'wij'-cultuur. India is een typische 'wij'-cultuur; Europa en
de Verenigde Staten zijn typische 'ik'-culturen.
Het is van belang bij het lezen van dit boek dit aspect
12
voor ogen te houden. De belangstelling voor alles wat het
'ik' allemaal beleeft en meemaakt, heeft niet echt de inte­
resse van de Indiër. De westerling ervaart echter alles, dus
ook zijn spiritualiteit, vanuit die 'ik'-structuur, de persoon­
lijkheid. Maharaj maakte Indiër èn westerling volmaakt
duidelijk dat dat 'ik' illusoir is en dat het in wezen om iets
geheel anders gaat. Dat gebeurde daar. In dit boek heeft
die verheldering, waarbij het illusoire karakter van het 'ik'
duidelijk werd, nog enkele andere processen ondergaan.
De bandjes met de weergegeven gesprekken werden in het
Engels op papier gezet, geordend en bewerkt tot een even­
tueel boek. Daarna volgt de bewerking vanuit het Engels
naar leesbaar en vooral begrijpelijk Nederlands. We die­
nen er rekening mee te houden dat er tijdens de gesprek­
ken af en toe iets gebeurde: bandbreuk of het plotseling
uitvallen van de elektriciteit, waardoor de opname stopte,
soms onverstaanbaarheid- en dan hebben we zo ongeveer
een boek zoals u nu in handen heeft. Een niet eenvoudig
boek. De teksten moeten beschouwd worden als, zoals
Maharaj het zelf noemde, 'higher talks'. Maharaj heeft tot
ongeveer 2 jaar voor zijn dood tijdens de gesprekken reke­
ning moeten houden met een verschijnsel waarmee een
ieder die iets te zeggen heeft, te maken krijgt, namelijk het
verschijnsel dat een gesprek altijd beperkt wordt door twee
factoren. De eerste factor is het vermogen waarmee dege­
ne die iets wil uitdrukken, in dit geval Maharaj, begena­
digd is. De tweede factor is het vermogen waarmee degene
die iets wil horen of leren de tot uiting gebrachte vorm kan
innemen. Beide factoren beïnvloeden elkaar en kunnen
een zekere beperking veroorzaken; misschien zelfs soms
een gevoel van gevangen zijn. Spreekt degene die iets wil
uitdrukken op een te hoog niveau, dan zal hij iets naar
beneden moeten komen en dat houdt een beperking in.
Blijft hij het niveau handhaven, dan is er de kans dat men
het gehoorde niet meer kan volgen. Beiden, degene die
13
iets te vertellen heeft en degene die iets wil horen, zijn min Het is van belang te onthouden dat wat de Guru zegt
of meer onderworpen aan dat gegeven. een stimulans dient te zijn om zelfstandig tot waarheid te
Begin 1980 besloot Maharaj dit verschijnsel geheel los te komen. Zelfstandig, en niet omdat de Guru 'gelijk' heeft
laten en zich er niet langer om te bekommeren of zijn toe­ of omdat hetgeen hij zegt 'waar' is en daarmee tot 'concep­
hoorders de gesprekken konden volgen of niet. Hij illu­ tenpakket' wordt gereduceerd. De Guru verwijst naar dat
streerde dit met de volgende woorden: wat je altijd al wist en wat door zelfstandig zoeken en vin­
''Het heeft niet langer mijn interesse ofje deze kennis kunt vol­ den kan worden gerealiseerd. Wie op die manier dit boek
gen. Vroeger legde ik ook de basisdingen uit, maar ik voel me daar gebruikt heeft een juweeltje in handen. Anders blijft het
niet langer mee verbonden. Ik word te oud voor die dingen, ik heb slechts bedrukt papier.
niet langer de energie mensen te overtuigen. Als je kunt volgen wat
hier gezegd wordt, ben je van harte welkom; gaat het je pet te Alexander Smit, Amsterdam 1996
boven, neem dan niet langer de moeite hier te komen. Vanaf nu
spreek ik alleen nog over het allerhoogste. Vanaf nu zijn dit 'the
higher talks:"
En dat bleek inderdaad zo te zijn. Het kamerge werd
leger en de dagelijkse gesprekken werden zo mogelijk nog
dieper en intenser. Maharaj nam geen enkel blad meer
voor de mond, voor zover je al het idee had dat hij dat
daarvoor wel deed. De gesprekken werden naar mijn ge­
voel sensationeler en van een diepte waarvan ik persoonlijk
altijd gedroomd, maar nooit verwacht had dat iemand zo
ver kon gaan als Maharaj nu deed.
Om dit in boekvorm uit te geven is echter weer een
andere zaak. Want de uitgesproken woorden en de rich­
ting die de betrokken persoon wordt gegeven, is wezenlijk
iets anders dan een tekst lezen in een boek, ontdaan van
die richting en de 'personal touch'. Daarom zouden de
teksten ter overweging moeten worden genomen, niet als
absolute waarheid. Mochten er al regels zijn in een Advaita
Traditie dan is het wel de regel dat men absoluut niets als
waarheid aanneemt omdat de ander, in dit geval Maharaj,
het zegt. Dat betekent niet dat de woorden van Maharaj
hiermee ondermijnd worden, maar wat Maharaj zegt en
wat de toehoorder ervan maakt, zouden weleens twee
totaal verschillende dingen kunnen zijn.

14 15

1 weten in jou, dat wat weet dat het 'ik' niet werkelijk is, het
Jij, een illusie
Vraag: Hoe ziet een jnani de wereld?
Maharaj: Een jnani is zich bewust van de oorsprong en
de waarde van bewustzijn, dit zijn dat spontaan over hem
kwam. Datzelfde bewustzijn speelt een veelheid van rollen,
opgewekte rollen, verdrietige rollen, en van elke rol, welke
rol dan ook, is de jnani louter toeschouwer. De rollen zelf
hebben geen enkele invloed op de jnani.
Al je problemen zijn problemen op het gebied van
lichaam-denken-voelen. En je blijft je maar aan het lichaam
vastklampen. Omdat je je met lichaam-denken-voelen ver­
eenzelvigt, neem je een soort beleefdheid in acht als je je
uitdrukt. Ik niet. Misschien breng ik je wel in verlegenheid;
misschien kun je wat ik zeg niet aan. Ik heb geen ideeën
meer over fatsoen. Jij zit vast aan begrippen en denkbeel­
den. Eigenlijk houd je alleen maar van dat 'ik'-besef; daar
heb je alles voor over. Je werkt niet voor iemand, of voor je
land, je werkt alleen maar voor dat 'ik'-besef waar je zo dol
op bent.
V: Maar ik wil graag bezig zijn; ik vind het fijn om te wer­
ken.
M: Activiteiten spelen zich af, maar het is louter ver­
maak. De drie toestanden, de waaktoestand, de droomtoe­
stand en de diepe droomloze slaap, voltrekken zich van­
zelf. Doordat er een 'ik'-besef is, komt dat gevoel van wil-
16
Jen werken spontaan op. Probeer er maar eens achter te
komen of dit 'ik'-besef werkelijk of onwerkelijk is. Is het
blijvend ofveranderlijk?
Het 'ik' dat verschijnt is niet werkelijk. Hoe onwerkelijk
het is, heb ik bewezen. Als het bewijs wordt geleverd dat
het 'ik' niet werkelijk is, wie is het dan die dat weet? Dat
kennen waardoor verandering gekend wordt, moet zelf
dus onveranderlijk, blijvend zijn.
Jij bent een illusie, maya, verbeelding. Alleen omdat ik
weet dat ik onwerkelijk ben, weet ik dat jij ook onwerkelijk
bent. Het is niet zo: omdat ik werkelijk ben, ben jij onwer­
kelijk. Het is zo: omdat ik niet werkelijk ben, is alles
onwerkelijk. Bewustzijn is afhankelijk van het lichaam; het
lichaam is afhankelijk van de essentie van voedsel. Wat nu
spreekt is het Bewustzijn. Zonder voedsel-essentie kan het
lichaam niet bestaan. Zou ik, zonder lichaam, in staat zijn
om te spreken? Kun je iets doen om dat 'ik'-besef vast te
houden? Net zo spontaan als het kwam, zal het weer gaan.
Het zal je niet van tevoren waarschuwen door aan te kondi­
gen: "Morgen ben ik weg".
Twijfel komt op en je zoekt naar een oplossing, maar wie
is het die twijfelt? Doe zelf onderzoek.
(1 mei 1980)
Maharaj: Hoe kwam ik tot de waarheid dat ik eeuwig
ben? Door te mediteren op degene die mediteert, doordat
'ik ben'-heid opging in 'ik ben'-heid. Toen begreep ik pas
wat mijn ware natuur is. De grote wijzen mediteerden ook
17
 zo. Niemand had mij verteld hoe. Ik zocht deze kennis niet
buiten mij. Ze kwam in mij tot bloei.
Ik mediteerde net als de wijzen en had een visioen. In
het begin was er ruimte, en in die ruimte zag ik de beginse­
len belichaamd. Eigenlijk hebben ze geen lichaam, maar
in mijn visioen hadden ze een lichaam. Ik noemde ze
Prakriti en Purusha, het mannelijk en vrouwelijk aspect van
kosmisch bewustzijn.
Voordat Prakriti en Purusha zich verenigen, is het alomte­
genwoordige bewustzijn in slapende toestand. Tijdens de
eenwording van het mannelijk en vrouwelijk aspect werden
er uitstortingen in het vrouwelijk aspect gedeponeerd.
Toen die uitstortingen in de baarmoeder samensmolten
ontstond er een vorm. Na negen maanden groei werd er
een kind geboren.
Dat bewustzijn dat in de baarmoeder gedeponeerd werd,
was het oorzakelijk lichaam, 'lingadeha: In 'lingadeha, was
de kennis 'ik ben' in slapende toestand. Dat zag ik in mijn
meditatie.
Vraag: Hoe komt het dat we die zuivere staat van bewust­
zijn zijn kwijtgeraakt?
M: De staat van Ishvara wordt, direct of indirect, door elk
levend wezen ervaren. Het verweven zijn met deze wereld
van objecten is echter zo intens dat elk wezen zijn [ware]
identiteit verliest. Je weet best wat dit 'ik ben'-beginsel is.
Het komt spontaan op en tegelijkertijd begint het raadsel
van het leven met al z'n denkbeelden.
V: Hoe moet ik aan die zoektocht naar mijn Zelf begin­
nen?
M: Begin bij het begin. In deze grofstoffelijke wereld
begon ik bij mijn ouders, want ik wist donders goed dat
mijn beginsel al aanwezig was in dat bundelge lichamelijke
elementen waaruit ik voortkwam. Ik had echter algauw
door dat ik niet dat beginsel kon zijn dat uit mijn moeders
lichaam kwam.
18
Niemand hier is 100 jaar. Betekent dit dat jij 100 jaar
geleden niet bestond?
V: Dat weet ik niet.
M: Degene die zei "dat weet ik niet" moet er geweest
zijn. Uiteraard was je niet zoals je nu bent, maar je moet
iets geweest zijn. Begrijp het goed. Honderd jaar geleden
was ik niet zoals nu; maar hij die dit zegt, moet er wel
geweest zijn. Je bestond, en bestaat, in eeuwigheid.
Wat ik hier zeg heeft niets te maken met wereldse ken­
nis. Jullie willen de wereldse kennis noch de zogenaamde
spirituele kennis opgeven en toch willen jullie via wereldse
begrippen het raadsel van je bestaan doorgronden. En
juist daarom ben je niet in staat dat te begrijpen.
De waarheid is dat je toestand een toestand is van
Absolute gelukzaligheid en niet deze toestand van ver­
schijnselen. In die verschijnsel-loze toestand ben jij vol
gelukzaligheid , maar er is geen ervaring dat die gelukzalig­
heid er is. In die staat is er geen spoorçje ellende of narig­
heid, louter pure gelukzaligheid. Waar heb ik het over?
V: Over ananda (gelukzaligheid)
M: Eigenlijk wil je bevestiging van je denkbeelden.
Daarom probeer je pure gelukzaligheid in eigenschappen
vast te leggen. Het heeft alleen zin om het woord ananda
te gebruiken als er een fysiek wezen beschikbaar is om te
ervaren. Als je slaapt en er verschijnen vormen, dan ben je
aan het dromen. Die droomvormen ontstaan toch omdat
jij bènt? Alles wat je ziet, ook in de waaktoestand, ontstaat
toch uit jouw zi:fn dat in het lichaam woont?
In de diepe slaap ( nidra) was het bewustzijn in slapende
toestand; geen lichamen, geen denkbeelden, geen beper­
kingen. Opeens is er dan een schijnbare waaktoestand en
met de komst van het denkbeeld 'ik ben' ontwaakte de lief­
de van 'ik ben'. Dat op zich is maya, illusie.
V: Bedoelt Maharaj dat degene die de drie toestanden
ervaart het Zelf is?
 M: Dat is de staat van Saguna Brakman: doordat jij bènt,
zijn die andere staten er. De wereld van de droom is heel
oud, hij is niet nieuw. In je dromen zie je oude gebouwen.
Je zijn is heel krachtig.
De komst van dit zijn zelf brengt de factor tijd met zich
mee. Alles is zijn, maar Ik, het Absolute, ben dat niet.
Tijdens de meditatie was er ruimte [leegte] en plotseling
verschenen er uit die niet-vorm twee vormen: Prakriti en
Puruska, en de essentie van die vormen was de kennend­
beid 'ik ben'. Er waren geen vormen; ineens zijn er vor­
men, net als in de wereld van de droom. Jij, als dromer,
slaapt in je bed, maar in je droom zie je een lichaam en je
denkt dat jij dat bent. Je doet allerlei dingen via dat
droomlichaam. Precies zo worden er in de zogenaamde
waaktoestand lichamen geschapen.
De staat van Prakriti en Puruska is vormloos en eeuwig.
Geen begin. Geen einde. Uit die toestand ontstaan de vijf
elementen. Tegelijkertijd wordt het lichaam gevormd en
op hetzelfde moment is er de eerste ervaring van tijd. Dat
proces gaat altijd maar door, met het lichaam louter als
aangever voor de mogelijkheid om tijd te ervaren. Deze
uitleg zal niet voor een ieder te bevatten zijn. Met welke
identiteit zou je graag willen vertrekken op het moment
van de zogenaamde dood?
V: Als Parabrakman.
M: Hoe ziet het Absolute, wat ik Parabrakman noem,
eruit? Je bent woorden aan het vermenigvuldigen met nog
meer woorden, denkbeelden met nog meer denkbeelden.
V: Maharaj moet me hieruit leiden.
M: Kun je omschrijven wat je bent?
V: Ik heb uw zegen nodig om te begrijpen wat ik ben.
M: Je bent heel goed in woordspelleties. Ik heb het over
kennis die voorbijgaat aan deze wereld van verschijnselen,
terwijl jij via wereldse begrippen en woorden probeert te
20
begrijpen. Geef al die denkbeelden toch op en ga na wat
de aard is van je zijn. Hoe ben je ontstaan? Vraag het je af!
De ware zegen van de Gum komt wanneer de kennis in
jezelf ontspruit.
(JO mei 1980)
Maharaj: De artsen hebben vastgesteld dat dit lichaam
kanker heeft. Zou er iemand zijn die na zo'n ernstige diag­
nose zo vreugdevol is als ik? De wereld is je directe erva­
ring, je eigen observatie. Wat er ook gebeurt, gebeurt op
dat niveau, maar Ik ben niet op dat niveau. Ik heb mijzelf
afgescheiden van sattva guna, van zijn.
De Uiteindelijke staat in spiritualiteit is de staat waarin
op geen enkel tijdstip ook maar enige behoefte wordt
gevoeld. Waar niets ook maar enigszins zinvol is. Die staat
wordt Nirvana, Nirguna genoemd - datgene wat de Eeuwige
en Uiteindelijke Waarheid is. De essentie en het geheel
van alles wat ik zeg wordt Sat-guru Parabrakman genoemd,
de staat waarin niets meer verlangd wordt.
Toen het heelal verging en er geen spoorge van de
schepping meer zichtbaar was, bleef mijn volmaakte staat
over. Dwars door de schepping en het uiteenvallen van de
hele wereld heen blijf Ik eeuwig onaangetast. Dit heb ik
nog nooit verklaard: mijn staat heeft de schepping en het
vergaan van de schepping nooit ervaren. Ik ben het begin­
sel dat alle creaties, alle ineenstortingen overleeft. Dat is
mijn staat, en ook die van jullie, maar jullie realiseren het
je niet omdat je je zijn koestert. Realisatie is alleen moge­
lijk wanneer je onwankelbaar vertrouwt in de eeuwige Sat-
21
guru Parabrahman. Deze staat, dit Parabrahman beginsel, is
-
eeuwig en is tevens de Sat-guru. Eeuwigdurend eigendom
van een ieder die een Guru is toegewijd.
(14 mei 1980)
Vraag: Waarom kwam dit bewustzijn op?
Maharaj: Je bent zowel de vraag als het antwoord. Al je
vragen ontstaan doordat je je vereenzelvigt met het lichaam.
Hoe kunnen vragen die te maken hebben met datgene wat
aan lichaam en bewustzijn voorafgaat, beantwoord worden?
Er zijn yogi's die ettel!jke jaren in meditatie zaten, zoekend
naar het antwoord op die vraag, maar zelfs zij hebben het
niet begrepen. En toch klaagjij.
V: Het is een groot mysterie.
M: Alleen voor de onwetende is het een mysterie. Voor
degene die zich niet meer vereenzelvigt met het lichaam, is
het geen mysterie meer.
V: Kan Maharaj het ons niet vertellen?
M: Ik doe niet anders, maar je luistert niet.
V: Ziet Maharaj ons als individuen?
M: Er zijn geen individuen. Er zijn uitsluitend voedselli­
chamen met het besef 'ik ben'. Er is geen verschil tussen
een mier, een menselijk wezen en Ishvara; ze hebben alle­
maal dezelfde kwaliteit. Het lichaam van een mier is klein,
dat van een olifant groot. Hun kracht verschilt door hun
grootte, maar de levensenergie is dezelfde. Om te weten is
er een lichaam nodig.
V: Hoe kreeg Maharaj de naam Nisargadatta?
M: Er was een tijd dat ik gedichten schreef. Ze rolden er
zomaar uit, en meegaand in die stroom schreef ik er
22
Nisargadatta onder. Ik ging helemaal op in dat dichten tot
ik door mijn Guru op de vingers werd getikt: 'Je geniet
teveel van dat dichten; stop ermee!"
Wat bedoelde hij? Zijn doel was dat ik zou opgaan in de
Absolute staat, in plaats van te zwelgen in mijn zijn.
Op die manier realiseerde ik de kennis, niet door mentale
manipulatie. Mijn Gum zei: "Zo is het", en daarmee was voor
mij de kous af1 Als je doorgaat in het gebied van het intellect
raak je steeds meer verstrikt en verloren in denkbeelden.
Bewustzijn is tijd die onafgebroken doorgaat. Maar Ik,
het Absolute, zal niet eeuwig in zijn gezelschap zijn, want
bewustzijn is tijdgebonden. Wanneer dit zijn er niet meer
is, zal het Absolute het 'ik ben' niet kennen. Verschijning
en verdwijning, geboorte en dood, zijn kenmerken van
zijn; het zijn niet jouw kenmerken. Je hebt geplast en er
stijgt een geur uit op - ben jij die geur?
V: Nee, dat ben ik niet.
M: Dit zijn is zoiets als die urine. Ben jij dat zijn?
V: Beslist niet!
M: Je hoeft geen sadhana meer te doen. Voor jou zijn de
woorden van de Guru het laatste woord.
(29julil980)
Maharaj: Ik heb geen individualiteit. Ik heb niet de pose
van een persoon aangenomen. Wat er in het gemanifes­
teerde bewustzijn gebeurt, is wat er gebeurt.
Mensen vereenzelvigen mij met hun denkbeelden en
doen wat die denkbeelden hen voorschrijven. Het is gema­
nifesteerd bewustzijn, niets anders. Wie spreekt er? Wie
loopt er? Wie zit er? Het zijn allemaal uitdrukkingen van
23
'ik ben', en dat is chemie. Ben jij die chemie? Je praat over
M: Niet als een individu. De kennis 'ik ben' moet terug
hemel en hel, over deze of die Mahatma, maar hoe zit het
naar haar eigen bron.
met jou? Wie ben jij? In je meditatie zie je allerlei visioe­
Nu heeft bewustzijn zich vereenzelvigd met een vorm.
nen. Vinden die visioenen plaats in die chemie, in het
Later begrijpt het dat het niet die vorm is en gaa� verder.
domein van je bewustzijn? Al die dingen hebben alleen _
In een paar gevallen bereikt het misschien de rmmte, en
maar te maken met die geboorte-chemie. En jij bent niet
heel vaak houdt het daar op. In zeer weinig gevallen
dat chemische 'ik ben'!
bereikt het zijn werkelijke bron, voorbij alle conditione-
Spirituele kennis moet niet bestudeerd worden; het is
ring.
kennis die tot je komt door te luisteren. Wanneer de luiste­ . .
Het is moeilijk om de neiging tot vereenze�VIg�n g m�t
raar hoort en verstaat, wordt er iets in hem geraakt. .
het lichaam op te geven. Ik spreek niet tot een �-ndlVldu,_ �k
In die 'ik ben'-heid staat altijd iets tegenover iets anders;
spreek tot het bewustzijn. Het is het bewustz�n dat ZIJn
het is een uitdrukking van dualiteit.
bron moet zoeken.
Het zijn komt voort uit die staat va� niet-z� n. Het komt
(5 oktober 1980)
zo stil als de schemering, met een klem beege gevoel van
'ik ben' en dan is er plotseling de ruimte. In de ruimte be­
gint de beweging met lucht, vuur, water en aarde. Al die vi� f
elementen ben jij alleen. Dat is allemaal voortgekomen ��t
je bewustzijn. Er bestaat geen individu. Er �� allee�-�aar JY•
het totale functioneren ben jij, het bewustzyn benJ�·
Vraag: Hoe komt het dat we automatisch over onszelf den­
Jij bent het bewustzijn. Alle namen van G�d zijn jouw
ken als afgescheiden individuen?
namen, maar doordat je je vastklampt aan het bchaam geef
Maharaj: Je gedachten over individualiteit zijn eigenlijk
je jezelf in handen van tijd en dood. Je le�t hetjezelf op.
niet je eigen gedachten; het zijn collectieve gedachten. Jij
Ik ben de hele schepping. Wanneer 1k de hele schep­
denkt dat jij degene bent die de gedachten heeft; in feite
ping ben, heb ik niets nodig, want dan be� ik alles. _ Maar ik
komen die gedachten op in het bewustzijn.
verkrampte en maakte mezelf tot iets klems, een hchaam.
Naarmate onze spirituele kennis zich verdiept, verdwijnt
Ik maakte mezelf tot een fragment en kreeg allerlei
onze vereenzelviging met een afzonderlijk individueel
behoeften. Als lichaam heb ik zoveel nodig.
lichaam-denken-voelen en verruimt ons bewustzijn zich tot
Besta je, heb je bestaan, zonder een lichaam? Be� je er,
universeel bewustzijn. De levensenergie gaat door met het
was je er, ja of nee? Zorg dat je in die staat komt d1e voo�­
doen van dingen, maar haar gedachten en handelingen
afging en voorafgaat aan het licha�m. Jouw ware a�rd lS
zijn niet langer persoonsgebonden. Die gedachten en han­
open en vrij, maar je bedekt haar, Je geeft er allerlel vor-
delingen worden de manifestatie-in-zijn-geheel. Zoals de
men aan.
wind. De wind waait niet voor iemand in het bijzonder,
maar voor de hele manifestatie.
(8 november 1980)
V: Kunnen we als individu terug naar de bron?

24
25

Vraag: Zou je dit soort afstandelijkheid dat Maharaj ons
leert aan kinderen moeten leren?
Maharaj: Nee. Als je dat doet, hebben ze geen ambitie
meer om verder te groeien. Ze moeten bepaalde ambities,
bepaalde verlangens hebben om op de juiste manier te
kunnen opgroeien.
Iemand die diepgaand zelfonderzoek heeft gedaan,
iemand die het heeft begrepen, zal nooit proberen in te
grijpen in het spel van bewustzijn. Er is op zich helemaal
geen schepper met een enorm intellect; dit hele spel is een
spontaan gebeuren. Er zit geen intellect achter, probeer
dus niet om met het jouwe een of andere verandering aan
te brengen, laat het met rust. Jouw intellect is een voort­
vloeisel van dit proces. Hoe zou jouw intellect dus leiding
kunnen geven aan de schepping of een waardeoordeel
kunnen hebben over die hele schepping? Doe onderzoek
naar je Zelf, dat is het doel van je bestaan.
Spiritualiteit is niets anders dan het doorzien van dit
spel van bewustzijn. Probeer erachter te komen wat dit
bedrog is door de bron ervan te zoeken.
(9 november 1980)
Maharaj: De 'ik ben'-heid, de manifestatie Brahman, en
lshvara zijn één. Denk daarover na en realiseer het. Zo'n
kans, waarbij alles in details wordt uitgelegd, doet zich zel­
den voor, maak er dus gebruik van.
Jij bent het gemanifesteerde Brahman. Ik heb je vaak ver-
26
teld wat je ware natuur is, maar door de macht der
gewoonte ben je weer teruggevallen in je vereenzelviging
met het lichaam. Nu is het zover dat je die vereenzelviging
met het lichaam moet opgeven. De behoeften van het
lichaam zullen doorgaan tot het lichaam wegvalt, maar je
moet je daar niet mee vereenzelvigen.
Vraag: Hoe doen we dat dan?
M: Je kunt het lichaam waarnemen, dus ben je niet het
lichaam. Je kunt de ademhaling waarnemen, dus ben je
ook niet de vitale ademhaling. Zo ben je ook niet het
bewustzijn; maar je moet wel één worden met het bewust­
zijn. Naarmate die toestand zich stabiliseert, zal er vanzelf
meer afstand ontstaan tot het lichaam en de uitdrukkingen
van het lichaam. Het is een natuurlijke verzaking, geen
opzettelijke. Dat betekent niet dat je je wereldse zaken
moet laten verslonzen. Doe ze met alles wat in je is.
V: Moeten we eigenlijk opnieuw de vrijheid ontdekken
van de baby die loskomt van het moederlichaam?
M: Begrijp de oorsprong van het kind. Een kind is een
product dat ontstaan is door het zaadje van de vader en
het ei�e van de moeder. Het bewustzijn in het kind is het­
zelfde bewustzijn als het bewustzijn in de ouders. Het is
altijd hetzelfde bewustzijn, of dat nu in een kind zit of in
een volwassene. Er is maar één bewustzijn. Je moet één
worden met dat bewustzijn en je daarin stabiliseren. Dan
overstijg je het. Dat bewustzijn is je enige kapitaal. Zorg dat
je dat doorziet.
In hoeverre ken je je Zelf?
V: Ik heb de voeten van de Sat-guru vastgehouden; meer
weet ik niet.
M: Doe dat, maar je moet ook begrijpen wat 'de voeten
van de Sat-guru 'betekent. Zoals beweging begint bij de voe­
ten, zo is er ook de beweging van niet-weten naar weten.
De Sat-guru-beweging is de beweging waarbij dat weten een
feit is. Zoek de bron van de beweging die begint bij 'ik
27
 ben'. De inspanning van dat zoeken is geen verspilde
moeite. Het vasthouden van de voeten van de Sat-guru is de
grens tussen weten en niet-weten.
(12 november 1980)
Vraag: Moeten we eigenlijk niet alle kennis loslaten?
Maharaj:Je moet een diep inzicht hebben in dat bewust­
zijn en als je alles over het bewustzijn weet, kom je tot de
conclusie dat het allemaal nep is en dan moet het wegval­
len. Na het luisteren naar deze gesprekken gaje zitten om
te mediteren. Vraagje af of watje gehoord hebt waar is of
niet. Dan zulje begrijpen datje ook daarvan moet afzien.
Het beginsel dat kan beoordelen of er een wereld is of
niet is hetzelfde beginsel dat aan de wereld voorafgaat.
Datgene waardoor al1es gekend wordt, datgene wat weet of
iets bestaat of niet bestaat- wie is degene die dat weet?
Als ik nu het woord Parabrahman gebruik, dan zegjij dat
.
Je het begrijpt. Benoemingen zijn alleen maar instrumen­
ten om te kunnen communiceren. Begrijp je waar ik naar­
toe wil?
V: Een jnani weet dat dit allemaal een i llusie is, dat er
geen pad is; maar als je midden in de illusie zit en ervan
overtuigd bent dat er een pad is, en dat je ergens naartoe
kunt, heeft het dan zin om technieken toe te passen om
illusie te leren doorzien?
M: Illusie - is dat een woord of is dat geen woord?
V: Het is een woord dat betrekking heeft op een denk­
beeld.
M: Dat is toch ook niets anders dan een naam?
28
V:Ja.
M: Dus met welk illusoir woord kan ikje van dienst zijn?
(17 november 1980)
Maharaj: Mijn huidige gezichtspunt is zonder beperkin­
gen, volledige vrijheid.
Uiteindelijk moet het weten 'ik ben' worden overstegen,
maar dat weten moet er wel eerst zijn. Die kennis kan
komen door voortdurende meditatie. Door te mediteren
komt de kennis 'ik ben' geleidelijk tot rust en valt samen
met het universele bewustzijn en wordt daardoor totaal
vrij, zoals de lucht, of ruimte.
Mensen die hier komen met het idee kennis te krijgen,
ook al is dat dan spirituele kennis, komen hier als individu­
en die erop uit zijn iets te krijgen. Daarin schuilt de moei­
lijkheid. De zoeker moet verdwijnen.
Wanneerje weet watje ware natuur is, blijft het weten 'ik
ben' over, maar dat weten heeft geen beperkingen. Jij kunt
geen weten opdoen. Het is uitgesloten. Je bent het weten.
Je bent watje zoekt.
Je ware wezen bestaat voordat er ook maar enig denk­
beeld opkomt. Kun jij, als een object, iets begrijpen dat al
bestond voordat het denkbeeld zich aandient? Is er, in de
afwezigheid van bewustzijn, enig bewijs van het bestaan van
iets? Bewustzijn zelf is denken, is gedachte, is alle verschijn­
selen, is al het bestaande. Dit helder zien houdt in dat je
dood bent voor het idee 'ik ben het lichaam' terwijl je
leeft. Het is heel zeldzaam wanneer deze vorm van weten
tot iemand komt. Het is een moeilijk grijpbaar soort ken­
nis waar niets voor hoeft te worden gedaan. Nog beter
29
 gezegd, elke moeite is op zich al een hindernis. Het gaat
hier om intuïtief begrijpen.
Vraag: Moet je dan alle spirituele discipline laten vallen?
M: Op het hoogste niveau wel; in het begin moet je je
huiswerk doen.
Mensen die in staat zijn dit intuïtief te begrijpen, verlie­
zen elke belangstelling voor wereldse zaken. Wat krijgen ze
als ze die belangstelling verliezen? Alles wat ze verloren,
hebben ze verloren als een gewoon mens, maar wat ze
ervoor terugkrijgen past een Koning. Zij die dit hebben
begrepen en een zeker stadium bereikt hebben, hoeven
niets meer te vragen. Het komt allemaal vanzelf naar ze
toe. Er is niet eens meer verlangen, en toch komt alles.
Dat voltrekt zich niet aan een persoon; het voltrekt zich
aan de universele manifestatie, ofwel aan degene die één is
geworden met zijn ware natuur. Wat de jnani betreft, hij is
er alleen maar getuige van.
(18 november 1980)
Maharaj: Het beginsel dat zichzelf kan kennen zit in het
organisme. Het is er in een kruipende worm, omdat de
worm zichzelf instinctief kent.
Door te luisteren naar wat hier gezegd wordt, word je
getr �nsformeerd naar je oorspronkelijke staat voorafgaand
aan je geboorte. Het gebeurt nu, op dit moment, ondanks
je huidige leven. Mijn woorden zijn nu totaal anders, op
een hoger niveau; daarom nodig ik niemand uit om nu
naar mijn woorden te komen luisteren. Ik raad het nie­
mand aan om te komen luisteren, want ze zullen hun inte­
resse in hun gezin of in het leven van alledag verliezen.
30
De energie van taal en de levensenergie moeten met
elkaar versmelten en rusten in zichzelf. Want als je toestaat
dat ze zich naar buiten richten, wordt de energie verspild.
Als je vrede wilt, zorg dan dat je stevig verankerd bent in
dat punt waar je zijn begon. Blijf daar. OM is de onuitge­
stoten klank, het onuitgesproken woord.
Je doet niets met mijn onderricht, je bent niet in staat de
aard van je bewustzijn waar te nemen. Bewustzijn is net
zoiets als het drama van een toneelstuk, toneel-spel. Je
hebt geen poot om op te staan, je hebt helemaal geen on­
dersteuning. Je geboorte, je ouders - het is allemaal illu­
sie. Het lichaam beschouwen als jezelf is het misverstand.
Als je je niet vastklampt aan het lichaam als je identiteit,
dan gaat alles goed. Als het zijn zichzelf vergeet, die staat is
Parabrahman. De kennendbeid 'ik ben' is niet je ware staat,
maar het resultaat van het voedselessentielichaam. Jij, het
Absolute, bent dat niet.
(20 november 1980)
Maharaj: Alles wat ik eerder gedacht heb, is nu veran­
derd. Wat er nu gebeurt, is dat zelfs de geringste aanwezig­
heid van individualiteit volkomen is verdwenen. Het is
bewustzijn als zodanig dat spontaan ervaart. Het resultaat
is totale vrijheid. Er was al die tijd de volledige overtuiging
dat bewustzijn aan het ervaren was, maar dat 'Ik', die
bewustzijn ervaart, tegenwoordig was. Nu is dat helemaal
verdwenen. Wat er ook in het veld van bewustzijn gebeurt,
Ik, die er ben voorafgaand aan bewustzijn, ben er op geen
enkele manier bij betrokken. De ervaring is die van bewust­
zijn dat zichzelf ervaart.
31
 Toch moet je begrijpen wat bewustzijn is, ook al is be­
wustzijn geen individu. De basis, de bron van bewustzijn
bevindt zich in het stoffelijke. Wat ik zeg is nog steeds deel
van de wereld van begrippen en je moet het dus niet als
waarheid aannemen. In de wereld van begrippen is er niets
waar.
Toen de ziekte eenmaal was vastgesteld, riep alleen de
naam van de ziekte al allerlei gedachten en denkbeelden
op. Tijdens het observeren van die gedachten en begrippen
kwam ik erachter dat alles wat er gebeurde zich in het
bewustzijn afspeelde. Ik zei tegen het bewustzijn: 'jij lijdt,
ik niet". Als het bewustzijn wil doorgaan met lijden, laat
het dan in het lichaam blijven. Als het het lichaam wil ver­
laten, dan moet het het lichaam verlaten. Wat er ook
gebeurt, ik heb er niets mee te maken.
Er gebeurde van alles, er waren gedachten en ervarin­
gen en ze werden allemaal op mijn rekening bijgeschre­
ven, maar toen ik eenmaal gezien had wat het was, is de
hele boekhouding verbrand en heb ik geen enkele reke­
ning meer.
Wat is het toch vermakelijk om iemand te zien die zich­
zelf beschouwt als een individu; die over zichzelf denkt als
iemand die iets doet of iets bereikt. Alles wat er gebeurt,
en het ervaren van het gebeuren, vindt plaats in dat
bewustzijn wanneer het 'ik ben' verschijnt.
(21 november 1980)
Vraag: Als er geen verschil is tussen wat er voorafgaat
aan de geboorte en wat er is na de dood, heeft het dan
32
enige zin om te proberen te leren wie we nu zijn? Is het
niet allemaal hetzelfde?
Maharaj: Het licht van de zon en de zon zelf - is daar
verschil tussen?
V: Het enige verschil is wat ertussenin gebeurt?
M: Ook alles wat er gebeurt tussen geboorte en dood is
niets anders dan een uitdrukking van het bewustzijn. Zelfs
in het domein van bewustzijn houd je je bezig met allerlei
begrippen; doe je soms wat anders?
V: Speelt Maharaj met allerlei begrippen?
M: Nee. Het is het bewustzijn, het spelen is spontaan.
V: Speelt het bewustzijn van Maharaj, ook al is hij er los
van?
M: Bewustzijn is geen privé-bezit, het is universeel.
V: Ook al begrijpen we dat, soms lijkt het beperkt tot
een lichaam.
M: Je probeert te begrijpen met je verstand; wees alleen
maar. Wanneer ik je vertel dat jij dat dynamische, gemani­
festeerde bewustzijn bent, dan ben jij alles. Wat wil je nog
meer?
V: Ik ben me ervan bewust dat ik hier kwam omdat
Maharaj me een spiegel voorhoudt, maar deze keer laat hij
me zien dat ik zelf de spiegel ben.
M: Daarom moet je hier niet al te lang blijven.
V: Wat moeten we doen als we hier weg zijn?
M: Dat is aan jullie. Als je verblijft in bewustzijn gaat alles
vanzelf. Als je op het niveau van lichaam-denken-voelen
blijft, zul je denken dat jij iets doet. Als je je werkelijk
houdt aan wat ik zeg, word je één met je Zelf. Dan zullen
de mensen je dienen, ze zullen aan je voeten vallen. Alles
wat je nodig hebt, zal je toevallen. Activiteit is er altijd.
Bewustzijn is nooit inactief, het is altijd bezig - dat is zijn
aard. Je komt hier met bepaalde verwachtingen, bepaalde
aspiraties, maar na het beluisteren van mijn woorden zul­
len die allemaal wegvallen.
33
 V: Ook al begrijp ik intuïtief wat hier gezegd wordt,
waarom dan toch die terughoudendheid om alles wat ik
niet ben op te geven?
M: Je staat nog niet stevig genoeg in dat wat je begrijpt.
Je moet er zo van overtuigd zijn dat zo'n vraag nooit meer
in je opkomt. Bijvoorbeeld, er is iemand dood en hij is
gecremeerd, het is allemaal voorbij. Twijfel je nog? Zoiets
is het. Het is allemaal achter de rug.
V: Hoeveel moeite moet ik doen om zover te komen?
M: Moeiteloos. Er alleen maar zijn.
Wanneer bewustzijn het bewustzijn ten volle begrijpt, zal
het dan het lichaam als zichzelf omarmen? Het is er in zijn
totaliteit; het zal geen fragmentje uit de manifestatie pluk­
ken en zeggen: "Dit ben ik".
Het bewustzijn drukt zich net zo uit als licht. Dit vijf ele­
mentenspel is de manifestatie van bewustzijn, is uitsluitend
het stralen van bewustzijn. Het spel van de vijf elementen
zal uiteindelijk opgaan in het bewustzijn, omdat het voort­
kwam uit het bewustzijn.
(24 november 1980)
34
2
De kennis is niet buiten je
Maharaj: Mensen komen hier en blijven dagen, weken,
zelfs maanden. De eerste paar dagen nemen ze het ge­
hoorde in en dat wortelt; dan zouden ze moeten vertrek­
ken, zodat het zaad kan groeien en tot bloei komen. Zodra
het zaadje wortelt, moeten ze gaan. Wat wortel schiet,
moet tot bloei komen, moet zichzelf in ieders hart uitdruk­
ken.
Vraag: Maharaj heeft in dit verband gezegd dat het
onderricht van zijn Guru kwam, maar het begrijpen van
hemzelf.
M: Mijn Guru vertelde me dat alleen bewustzijn de Guru
is, alles wat daarop volgde ontsproot aan mij. De vrucht
moet groeien op je eigen plant. Ik zou mijn inzichten niet
in jou moeten zaaien.
Ik zie geen heil in tradities of traditionele kennis. Het
kleinste beetje onderzoek in die richting geeft aan dat het
allemaal denkbeelden zijn. Het gaat mij om maar één
ding: ik was er, in al mijn heelheid, zonder ook maar enigs­
zins gewaar te zijn van mijn gewaarzijn, en dan is er opeens
dit bewustzijn. Hoe voltrok zich dat? Dat is de kwestie die
moet worden onderzocht.
Je moet inzien hoe slim dit bedrog van maya is. Eerst laat
het ons ons lichaam zien en laat het ons geloven dat wij
het lichaam zijn, maar het lichaam is niets anders dan een
35
bevrucht ei�e en een spa�e sperma en in dat sperma is het
bewustzijn latent aanwezig. Zie je hoe bedriegdijk het is?
De essentie van het lichaam is de essentie van voedsel.
Daar ligt dit bewustzijn vanaf het allereerste begin slapen­
de in. De hele schepping is in die bewustzijnstoestand. Wie
dat heeft gezien, wie dat heeft begrepen, kan alleen nog
maar stil zijn, wetende dat dit niet meer is dan een vergan­
kelijk gebeuren. De enorme structuur van begrippen die
ons als kennis wordt aangeleerd, is gebaseerd op het sim­
pele verschijnen van bewustzijn.
(25 november 1980)
Maharaj: Deze ziekte bracht de bevestiging dat er geen
persoonlijkheid, geen individu is. Ziekte van wie? Ziekte
maakt deel uit van het functioneren van het hele gemani­
festeerde, dynamische Chaitanya; het is het spel van bewust­
zijn. Mijn ware staat gaat vooraf aan dit bewustzijn. Die
staat is niet afhankelijk van het bewustzijn.
Als we bhajans zingen, is er een couplet dat gewijd is aan
chakrapani. Chakrapani betekent het levensbeginsel 'ik
ben', het manifest geworden beginsel. Zoals deze aanste­
ker. Het gas zelf heeft geen licht, maar zijn manifestatie is
het vlamme�e: vol van licht, leven, energie. Zelfs in het
atoom en in het subatomische deel�e is die energie aanwe­
zig.
Het functioneren van bewustzijn is een spontaan gebeu­
ren, en je weet niet wat er zal gebeuren. Bijvoorbeeld, ik
zeg iets en M. vertaalt het, maar B. vertaalt het anders,
afhankelijk van hoe zij het begrijpen. Zo gaat het proces
door. Dit chakrapani is, zo zei Krishna, 'als een vliegwiel dat
alle wezens in de rondte laat draaien'. De energie die in de
waaktoestand alle dingen in beweging zet, is in de diepe
slaap latent aanwezig. Hoe lang heb je geen weet van
gewaarzijn? Je bent je er niet van bewust, maar opeens is er
bewustzijn. Is er iemand die het op deze manier bekijkt?
Vind je het niet verbazingwekkend dat bewustzijn, dat voor
onbepaalde tijd latent kan blijven, plotseling spontaan ver­
schijnt?
Vraag: Is universeel bewustzijn zich ooit van zichzelf
bewust als universeel bewustzijn, of wordt het uitsluitend
bewust wanneer er een vorm is?
M: Gewaarzijn is niet gewaar van zijn gewaarzijn. Als je
heel diep ingaat op wat ik zeg, gooi je de boeken die je
schrijft, alles, weg.
V: Ik maak de boeken af, dan is 't met me gedaan.
M: (Tot Jean Dunn) Je hebt me beloofd dat je de boe­
ken afmaakt. Universeel bewustzijn zal geen boeken schrij­
ven. Hoe moet je dan de boeken schrijven?
V: Het zal vanzelf gaan.
(5 december 1980)
Maharaj: Ik spreek over het bewustzijn dat op dit
moment door middel van dit lichaam werkt, maar dat niet
zichtbaar is. Dit bewustzijn is niet beperkt tot dit lichaam,
maar is universeel bewustzijn. Ik kan nu niet over iets
anders praten.
Iemand die al dood is, maakt zich nergens druk om. Of
mensen het prettig vinden of niet, doet er niet toe. Mis­
schien krijg je door naar mijn woorden te luisteren wat
zegeningen, wat voordelen. Ik weet het niet.
37
 Al mijn handelingen zijn de handelingen van universeel
bewustzijn die lijken te worden uitgevoerd via dit lichaam.
Het is niet zo dat ik me iets van het verleden herinner en
dan handel; het is allemaal handeling in het nu.
Vraag: Waar komt het bewustzijn vandaan?
M: Het komt nooit en het gaat nooit, het lijkt alleen
maar of het komt.
V: Waarom weet Maharaj dat wel en wij niet?
M: Het is niet zo moeilijk voor jou om het ook te weten,
maar met welke identiteit vraag je dat?
V: Is het karmisch, kan karma veranderd worden?
M: Het is allemaal de werking van bewustzijn, niet het
werk van deze of gene; het is allemaal bewustzijn.
V: Kan Maharaj, uit mededogen, mij in die staat van uni­
verseel bewustzijn duwen?
M:Ja, natuurlijk kan ik dat, maar jij moet naar me luiste­
ren, je moet volledig vertrouwen hebben in wat ik over je
zeg en je moet je daarnaar gedragen.
Van nature ben ik niet-gemanifesteerd, toch ben ik ge­
manifesteerd, maar ik ben in werkelijkheid niet gemanifes­
teerd. Kun jij zo leven? Kun jij als niet-gemanifesteerde
leven?
Zolang de eigenschappen er nog zijn, is het wezen van
de eigenschappen, het 'ik ben' er nog. Daarom kan ik op
deze manier spreken. Als dat verdwijnt, wat gebeurt er
dan? Het 'ik'-besef is gekomen en gegaan, dat is alles. Ik
sterf niet. Wie die identiteit heeft verw-orpen, zal het begrij­
pen.
V: Zei Maharaj dat hij niet doodgaat?
M: Hoe kan iemand die niet is geboren doodgaan?
Toen de mensen voor het eerst van deze ziekte hoorden,
kwamen zij die van mij houden er met me over praten, of
ze hadden suggesties of medicijnen. Wat er ook gebeurt,
gebeurt, ik heb er geen belang bij. Ik ben niet bang, dus
hoef ik ook niets te doen. Het is prima dat zij die van mij
houden mij schrijven en erover komen praten; ik luister
niet en ook dat is prima, want ik ben nergens bang voor.
Jij vraagt ''Wie ben ik?" en je krijgt geen antwoord omdat
degene die het antwoord krijgt nep is. Jij hebt misschien
een idee, een denkbeeld en dan denk je dat je jezelf
gevonden hebt, maar het is niets anders dan een denk­
beeld;je kunt je Zelf nooit zien.
V: Wat is sat-chit-ananda?
M: Woorden. Neem maar aan dat sat-chit-ananda de
grens is van wat je intellect met woorden kan aangeven
over de toestand die niet met woorden te beschrijven is. Je
ware staat is niet-gemanifesteerd; mèt de manifestatie ko­
men de woorden. Degene die sat-chit-ananda ervaart, gaat
vooraf aan de ervaring.
(8 december 1980)
Mahar�: Ga eens na wat je status is als je in staat bent te
begrijpen wat ik zeg, en als je het hebt begrepen is er geen
sprake meer van status. Je waarde kan niet gemeten wor­
den. Je hebt al je huiswerk gedaan en nu begint je sadhana
of datgene wat je hebt beoefend vrucht te dragen; nu ben
je hier. Laat het in je tot bloei komen. Als je hier weggaat,
hoef je niet meer naar iemand anders toe; dat deel van het
werk is al door jou gedaan. Omdat je die toestand van
realisatie waard bent, ben je vandaag hier.
Leer dat 'ik ben' zonder woorden dat 's morgens verrijst,
kennen. Het kennen van het Zelf, verwijlen in die
Zelfkennis, heeft niets te maken met intellectuele kennis.
Je moet het zijn en er niet meer van afWijken. Blijf er stevig
in gevestigd.
39
 Ga niet bij anderen te rade over de suggesties die ik hun
gegeven heb. Blijf bij wat ik alleen tegen jou gezegd heb.
Maak een einde aan die nieuwsgierigheid te willen weten
wat er tegen anderen gezegd is; elke zoeker krijgt passend
advies. Als je je eigen ware natuur niet kent, kun je met
geen mogelijkheid de diepte bevatten van de natuur van
een ander. Als je anderen probeert te begrijpen, moet de
uit zich Zelf stralende natuur van je Zelf zich helemaal
openen. Onderwijl zul je je Zelf vinden. De kennis die hier
geopenbaard wordt, zul je in geen enkel boek vinden. Ik
heb je heel veel gegeven en of je me morgen ziet of niet
doet er niet toe, maar vergeet niet wat ik je over je Zelf ver­
teld heb.
(15 december 1980)
Vraag: Dit bewustzijn is als een projectiescherm en ik
ben het scherm.
Maharaj: Begrijp wat ik zeg zonder het tot begrip te ma­
ken; jij voegt nieuwe denkbeelden toe. Ga wat begrippen
betreft terug naar af. Er zijn veel spirituele zoekers die zich
als doel hebben gesteld genoeg verdiensten te verwerven
om een bepaalde plek, de Hemel of Vaikuntha te bereiken.
Ik had geen enkel doel, behalve het onderzoek zelf. Ik was
mij niet bewust van mijn gewaarzijn en plotseling werd ik
mij ervan bewust dat ik ben. Waar kwam dat bewustzijn
vandaan en hoe kwam het over me? Dat was mijn onder­
zoek. Ik keerde terug naar de toestand waarin er nog geen
aanwezigheid was van verschijnselen. Dat wil zeggen de
oorspronkelijke kennis van het oorspronkelijke Zelf. Ik
ging terug. Ik volgde het spoor terug om dat oorspronkelij-
40
ke Zelf te vinden. Zo kwam ik ertoe te willen weten wat
mijn toestand was voordat dit bewustzijn zich aandiende.
Dat is de bestemming die ik heb bereikt. Brahman, Ishvara,
God, allemaal namen die aan het bewustzijn worden gege­
ven wanneer het bewust is van zichzelf. Als deze kennis
goed is begrepen, in welke staat ben je dan op het moment
van je zogenaamde dood? In een toestand van toekijken
wat er gebeurt. Dat bewustzijn verliest geleidelijk alles en
uiteindelijk is bewustzijn zich niet langer bewust van zich­
zelf. Voor die toestand zijn geen woorden meer. Men
noemt het Parabrahman, het Sublieme Absolute, maar dat
is alleen maar een woord ten behoeve van de communica­
tie.
Langs deze lijn begon ik mijn onderzoek toen ik merkte
dat we vanaf het moment dat we wakker worden tot het
moment dat we in slaap vallen de hele tijd bezig zijn met
van alles en nog wat. Wat drijft ons ertoe die dingen te
doen? Hoe komt het dat dat steeds doorgaat? Toen kwam
ik tot de conclusie dat datgene wat de hele dag door bezig
is, mijn zijn is, het feit dat ik mij ervan bewust ben dat ik
besta. Zo begon mijn onderzoek.
In het lichaam is het bewustzijn het inwonend beginsel.
In het bewustzijn ontsproot de hele manifestatie. Nu heeft
ook de transcendentie van het bewustzijn plaatsgevonden.
Met het verschijnen van bewustzijn weet het Absolute dat
het is, 'ik ben'. Dat is de ervaring. Er doen zich nu, binnen
de factor tijd andere ervaringen voor, maar de ervaringen
vallen steeds meer weg, ook die primaire ervaring 'ik ben'.
Het is alleen maar het bewustzijn dat verdwijnt, het
Absolute is er altijd.
Wat een val! De volmaakte staat, gevangen in die ervarin­
gen,.en die probeert iets aan die ervaringen te hebben.
V: Gaat het vanzelf?
M: Ja. Het Uiteindelijke beginsel raakte verwikkeld in
alle ervaringen die zich in het veld van kennendbeid voor-
41
deden. Het vereenzelvigde zich met sommige ervaringen.
Door ervaringen aan te nemen als de waarheid, raakt het
steeds meer [in de ervaringen] verwikkeld.
(18 december 1980)
Maharaj: Ik was net even gaan liggen, in de waaktoe­
stand, maar zonder iets waar te nemen of zonder dat er
woorden kwamen; zoiets als een staat die voorafgaat aan
woorden.
De laatste sporen van individualiteit hebben me verla­
ten. Vorig jaar sprak ik nog met een zekere genegenheid,
maar die heb ik nu niet meer. Mijn verblijfplaats in de gro­
vere wereld is nu verdwenen; die ligt nu in de meer subtie­
le sfeer, zoals in ruimte.
Het effect van deze gesprekken is dat je meer stabiliteit
zult vinden in de bron van waaruit de woorden opkomen.
Houvast vinden in het dynamische gemanifesteerde bewust­
zijn is houvast vinden in de woorden van de Guru. De bete­
kenis van de mantra die ik je heb gegeven is dat je het gema­
nifesteerde dynamische beginsel bent, niet het lichaam. Als
je daar je houvast in vindt, word je dat.
Mensen denken dat ze hier komen omdat zij dat willen,
maar het is het bewustzijn dat hen hier brengt, want het
bewustzijn wil deze kennis.
Mijn woorden zijn gericht tot het bewustzijn: 'Je hebt je
vereenzelvigd met het lichaam, maar je bent niet het
lichaam." Het is bewustzijn dat zijn eigen natuur moet be­
grijpen, en moet samensmelten met het bewustzijn dat zijn
bron is.
42
Er komen mensen hier die om een zegen vragen; ze
begrijpen niet dat de kennis dat men niet het lichaam is
maar het bewustzijn, de zegen is.
(22 december 1980)
Vraag: Wanneer we bezig zijn met ons werk in de maat­
schappij, wat moeten we dan goed onthouden?
Maharaj: Omdat het 'ik ben'-beginsel er is, roert het zich
overal. Om het te herkennen, hebben jullie allemaal een
ander uniform aan (het lichaam), om er een identiteit aan
te geven, maar dat beginsel is er al en door dat beginsel
ben jij betrokken bij allerlei activiteiten. Alleen als je het
uniform draagt, ben je in staat handelingen uit te voeren.
Deze kennis is bedoeld voor het Ishvara-beginsel, dat nu
nog gevangen zit in de illusie dat het lichaam-denken-voe­
len is. Je hebt de identiteit van het uniform geaccepteerd
en die identiteit wordt je ego.
Ishvara is het gemanifesteerde beginsel waardoor alle
handelingen worden uitgevoerd. Het heeft geen vorm - de
vormen ontstaan door het spel van de vijf elementen. Dat
beginsel gaat volkomen verloren in het uniform en wordt
alleen via het uniform herkend. Je bent bang voor de dood
omdat je vreest je identiteit, het lichaam, te verliezen.
Aangezien je de beschikking hebt over het uniform
moet je het vooral gebruiken, maar begrijp dat je niet het
uniform bent.
V: Wat moet iemand doen wanneer het uniform proble­
men oplevert?
M: Trek je terug in je Zelf, val samen met je ware Zelf.
43
Dit 'ik ben' geniet van al die verschillende ervaringen. Het
wordt een bedelaar of een Koning.
Is dit lichaam eeuwigdurend? Het lichaam is al je hele
leven onderhevig aan verandereringen. Welke identiteit
ben jij?
V: Ik identificeer me met mijn lichaam. Dat weet ik.
M:Wie?
V: Ik.
M: Geef me een foto van de betekenis van dat woordje
'ik'. Dat kun je niet. Dat beginsel heeft geen naam, geen
vorm, geen gestalte. Mijn definitieve conclusie is dat alles
wat door het uniform gedaan wordt vergankelijk is, het is
niet duurzaam. Is er één uniform dat ook maar iets heeft
dat niet vergankelijk is? Als je eenmaal weet dat je niet de
vorm of de naam van dat uniform bent, is alles voorbij. Stel
dat je een paar duizend roepie-biljetten verstopt hebt en
dat er plotseling door de autoriteiten wordt afgekondigd
dat ze allemaal waardeloos zijn.
Zodra je afstand doet van dat 'ik ben'-uniform, blijft
Parabrakman over. Dat wat eeuwig waardevast is, is het
Parabrakman.
V: Helpt Maharaj me bij het afstand doen van mijn uni­
form?
M: Waarom zou ik? Het is niet eeuwig. Het is nooit eeu­
wig geweest.
V: Wij hebben het onze niet afgelegd, daar zit 'm de
kneep.
M: Vertel me nu eens wat je ervoer toen de kennend­
beid er niet was? Een sprankje 'ik ben'-heid en jij kreeg het
gevoel dat je bestond en dat er een wereld was.
V: Hoe moet ik die kennendheid opgeven?
M: Waar is dat voor nodig? Als jij dat uniform beschouwt
als jezelf, dan moeten we ons met die vraag bezighouden.
Stop die vereenzelviging met je lichaam. Probeer erachter
te komen wie je bent. Het is louter kennendheid, en dat is
44
een staat die niet valt waar te nemen. Je komt hier omdat
je onwetend bent, niet omdat je zoveel weet. Door de ken­
nis die ik uitdraag wordt onwetendheid weggenomen.
(25 december 1980)
Maharaj: Waaruit wordt het lichaam gevormd?
Vraag: Het is een uitdrukking van bewustzijn.
M: Het lichaam is toch samengesteld uit de vijf elemen­
ten? Je weet dat je bestaat; dat weten is toch afhankelijk van
de vijf elementen? Zonder het lichaam kan het bewustzijn
niet gekend worden. Het is afhankelijk van de vorm.
V: Bedoelt u dat ik zonder het lichaam niet weet dat ik
ben?
M: Dat is juist. Kun jij, uit eigen ervaring en niet omdat
je het hebt gehoord of gelezen, kun jij weten dat je bestaat
zonder het lichaam?
V: Ik besta zonder dit lichaam.
M: Vergeet wat je hebt gelezen. Toen er geen lichaams­
ervaring was, had je toen een zijnservaring?
V: Mijn Engels is niet zo goed, ik kan het niet uitdruk­
ken, maar ik weet dat 'ik ben'.
M: Had je voordat je werd geboren enig gevoel, besef of
notie van je bestaan? Een jnani is vrij omdat hij ziet dat het
lichaam uit de vijf elementen bestaat en dat het functio­
neert volgens de aard van die elementen. Ik zie dat
lichaam, maar ik heb niets te maken met wat dat lichaam
doet. Er zit niets in waarmee ik mij kan vereenzelvigen. De
kern van de combinatie van de vijf elementen is dat besef
van tegenwoordigheid, dat zijnsbesef Dat komt allemaal
tegelijkertijd. Ik heb er geen deel aan. Voelen dat ik tegen-
45
woordig ben, is afhankelijk van een lichaam. Ik ben niet
het lichaam, noch de bewuste tegenwoordigheid.
In dit lichaam is er het subtiele beginsel 'ik ben'. Dat be­
ginsel is getuige van alles. Jij bent niet de woorden. Woor­
den zijn de uitdrukking van ruimte, ze zijn niet van jou.
Nog een stap: je bent niet dat 'ik ben'.
V: Wat ben 'ik' dan wel?
M: Wie stelt de vraag?
V: Is hier niets? Geen 'ik'?
M: Wie vraagt dit?
V: Er is een gewaarwording van iets, alleen weet ik niet
wat dat is.
M: Als jij die gewaarwording van iets ervaart, kan dat dan
de waarheid zijn? Wanneer dat bewustzijn in vergetelheid
raakt, \>vie is er dan nog om iets over die toestand te zeg­
gen?
V: Dat weet ik niet.
M: Als er geen 'ik ben' is, heb je geen weet van jezelf.
Toen je voor het eerst wist dat je bestond, haalde je allerlei
kattekwaad uit, maar als het 'ik ben' er niet is, is er geen
sprake van kattekwaad.
V: Is het 'ik ben' er altijd zolang mijn lichaam er is?
M: Het 'ik ben' is alleen afwezig in de toestand van sam­
adhi, wanneer het zelf opgaat in het Zelf. Anders is het er.
In de gerealiseerde staat is er het 'ik ben' -besef, maar dat is
voor de gerealiseerde van geen enkel belang. Een jnani
laat zich niet leiden door een denkbeeld.
V: Maharaj, hebben wij een relatie wanneer ik denk dat
ik hier, bij u, moet zijn?
M: De gedachte zelf is de relatie.
V: Door de intensiteit van mijn verlangen om hier te zijn
vroeg ik me af of Maharaj aan zijn discipelen denkt.
M: Ik denk meer aan hen dan je denkt.
(26 december 1980)
Vraag: Ik vind dat er schoonheid moet zijn in alles.
Mabaraj: Je moet je niet zo blind staren op al die ver­
schijningsvormen. Kijk naar een boom - de schors, de bla­
deren, de bloesems, de vruchten, ze zijn allemaal anders.
Als je je verliest in de buitenkant, verlies je de bron, de
boom zelf, uit het oog.
Met je verstand heb je het wel begrepen, maar je moet
er één mee worden, je moet je vereenzelvigen met alles wat
je hebt begrepen. Begrijp dat het zaad van dit lichaam een
vermenging is van het sperma van de vader en het ei�e van
de moeder. Dat is het zaad voor de manifestatie van de ver­
schijnselen, maar ik ben niet het zaad, ik ben niet de ver­
schijnselen, noch ben ik het bewustzijn dat aan tijd gebon­
den is.
De namen en vormen die jij ziet zijn uitsluitend bewust­
zijn. Je bewustzijn is heel zuiver en daarom ben je in staat
om te oordelen. Het Atman is kleurloos, maar het is in staat
om kleuren en dergelijke te beoordelen.
Je sadhana is voorbij; je hebt die plek bereikt.
Deze kennis is voor mensen die geen verlangens heb­
ben. Zelfkennis is de kostbaarste kennis.
Voor jou, die het Zelf zoekt, leg ik dit soort kennis uit. Ik
leid je naar een toestand waar geen hunkering, geen ver­
langen is. Vandaar dat ik niet geneigd ben om mensen die
zich zorgen maken om hun bezit en hun relaties uit te
nodigen naar mijn woorden te komen luisteren.
Wanneer je deze kennis tot je hebt genomen, kun je
zien dat het bewustzijn 'ik' alles is en in alles is zolang het
bewustzijn er is, maar de waarnemer van het bewustzijn
heeft geen 'ik ben'-gevoel en dat is je ware, eeuwige
natuur.
'Ik houd van...' roept grote vreugde op en tegelijket tijd is
47
er niets ellendigers dan 'ik houd van... '. Het opgeven van
het lichaam is een groot feest voor me.
Wat is de waarde van al die menselijke handelingen?
Niets anders dan vermaak, tijdverdrijf. Je voelt je alleen
maar voldaan als je jezelf vergeet. In de diepe slaap ben je
jezelf vergeten. Dat op zich is vreugde.
Het is het Atman, niet de persoonlijkheid, dat tot spiritu­
aliteit wordt aangetrokken.
Ik ga in de toekomst niets meer uitleggen; een paar
woorden hier en daar. Meer niet.
(30 december 1980)
Maharaj: Kennendbeid (of bewustzijn) heeft de eigen­
schap om alles te worden waar je aan denkt. Geef het
bewustzijn een denkbeeld en het zal erin voorzien. Waar je
je ook maar intens op richt, dat moet je worden. Dat is de
eigenschap van je bewustzijn. Denk nooit dat je het
lichaam bent.
Bewustzijn is niet het lichaam. Door het lichaam wordt
zijn ervaarbaar, maar zijn is overal en in alles.
Alleen bewustzijn voelt de uitgestrektheid van bewust­
zijn, maar Ik, het Absolute, ben dat niet.
Al het gekende wordt gekend door bewustzijn, behoort
tot het gebied van bewustzijn. Het bewustzijn en de kennis
zullen verdwijnen als het voedsellichaam sterft. Het Absolute
blijft altijd. Door deze gesprekken wordt het zaad van kennis
inje geplant; nu moetjij de rest doen, koester het, denk ero­
ver na, zodat de boom van kennis kan groeien.
(3 januari 1981)
3
Niemand sterft want er is
niemand geboren
Vraag: Ik heb nagedacht over wat Maharaj vanochtend
zei dat alle bewustzijn hetzelfde is, en gedurende enkele se­
conden leek het of alles één was en ik erachter stond. Is
dat het doel?
Maharaj: Dat is niet het doel, HET IS ZO. Het is er en
het komt alleen maar door vereenzelviging met het
lichaam dat het lijkt alsof dat wat is er niet is.
Begrijp al�eblieft dat er maar één ding moet worden
begrepen en dat is dat jij het vormloze, tijdloze ongebore­
ne bent. Het ligt aan je vereenzelviging met het lichaam als
een entiteit dat je bewustzijn, dat universeel bewustzijn is,
denkt dat het stervende is. Niemand sterft, want er is nie­
mand geboren.
De miljoenen vormen zijn de manifestatie van bewust­
zijn. Het zijn miljoenen vormen die worden geschapen en
vernietigd, tenvijl universeel bewustzijn nooit is geboren,
nooit zal sterven. Stel je voor dat al die miljoenen vormen
die geschapen zijn hier nog zouden zijn - hoe konden er
dan andere vormen geschapen worden? Doordat bewust­
zijn nooit wordt geboren en nooit sterft, worden al die
miljoenen vormen geschapen en vernietigd, het is een
onafgebroken proces. Begrijp dat wat je bent dit onbeperk-
49
 te universele bewustzijn is. Alleen datgene waarin bewust­
zijn zichzelf manifesteert, is beperkt en wordt geschapen
en vernietigd. Het totale potentieel van bewustzijn blijft
over. Het is onbeperkt.
Je zoekt naar kennis vanuit het standpunt van identifica­
tie met het lichaam en van alles wat door denken en voelen
tot begrip kan worden gemaakt. Wanneer deze lichaamsma­
chine er is, is er tevens de technische kennis om er gebruik
van te maken, en daarmee heb je je nu geïdentificeerd.
Maar dat is nietje ware identiteit. Je hebt er geen controle
over, het is verschenen en het zal verdwijnen.
Ik spreek totje vanuit het gezichtspunt van het universe­
le bewustzijn en ik weet dat elk lichaam de essentie is van
voedsel en dat het zal verdwijnen.
(4 januari 1981)
Vraag: Steeds als er nu iets gebeurt, zie ik in plaats van
erin verstrikt te raken, die 'ik ben'-heid. Ik ervaar dat.
Maharaj: Getuige zijn voltrekt zich, er komt geen doen
aan te pas. Het is totale vrijheid voor diegene die zich niet
vereenzelvigt met het lichaam.
V: Alles gebeurt vanzelf en ik heb er niets mee te maken.
M: Als dat zo is, betekent het dat je alles hebt begrepen
en is het niet meer nodig hier nog langer te blijven han­
gen.
V: (Iemand anders): Voor mij ligt het anders. Ik moet
me inspannen om, als ik mediteer, niet verstrikt te raken
in gedachten.
M: Het is de aard van de levensenergie om zichzelf door
middel van gedachten en woorden uit te drukken. Daarom
50
blijven ze opkomen. Als je je in het begin moet inspannen
om er niet in verstrikt te raken, doe dat dan tot het moeite­
loos gaat.
V: Heeft eenjnani ook mentale activiteit en gedachten?
M: Hoewel gedachten komen en gaan, trekt de jnani
zich daar niets van aan. Gedachten komen op in het be­
wustzijn; het getuige zijn vindt eveneens plaats in bewust­
zijn. Je moet ervan overtuigd zijn dat je het bewustzijn
bent. Daarna hoefje niets te doen; laat het aan het bewust­
zijn over om te doen wat er gedaan moet worden. Alles wat
gebeurt, gebeurt spontaan.
V: Waar zetelt het bewustzijn?
M: In elk deelge van de lichaamssappen. In de
Geschriften wordt vaak verwezen naar de verschillende
chakra's. Daar kun je gebruik van maken als je het bewust­
zijn ergens wilt plaatsen, maar wat mij betreft is het
bewustzijn overal in het lichaam.
V: Wat is het verschil tussen het lichaam en bewustzijn?
M: Wat is het verschil tussen suiker en zoet? Het zoete zit
in het rietsuikersap. In het lichaam is het weten dat je
bent, het bewustzijn, de zoetstof. Dankzij wat is dat weten
er? Wat is de noodzakelijke voorwaarde voor bewustzijn?
V: Het lichaam?
M: Het lichaam is noodzakelijk om bewustzijn in stand
te houden; voedsel is nodig om het lichaam in stand te
houden, ja toch?
V: Ja.
M: Als het lichaam er niet meer is, is het bewustzijn er
ook niet. Wat benjij wanneer lichaam en bewustzijn er niet
zijn?
V: Ik weet het niet.
M: Nu wil je wat, je wilt een voordeelge voor jezelf. Wie
heeft daar baat bij?
V: Het bewustzijn.
M: Als jij niet het lichaam of het bewustzijn bent, wat
51
 ben je dan wel? Wanneer jij de Zelf-kennis realiseert, dan
wordt het zelf vrijgelaten, het wordt bevrijd.
V:Wat dan?
M: Dan weet je, met absolute zekerheid, wie je bent.
Datgene waardoor jij dat weet, ken je dan ook.
V: Is dat bevrijding?
M: Bevrijding, wat wil dat zeggen? Het is er niet meer.
(Doet zijn aansteker aan en uit) Deze aansteker is het
lichaam; het bewustzijn is het vlammetje. Nu is het er niet
meer; het is bevrijd. Wat heeft het voor zin om het, in afWe­
zigheid van bewustzijn, te benoemen?
(7januari 1981)
Maharaj: Uiterlijk kun je een jnani imiteren, maar de
jnani kent geen angst.
Vraag: Hij is het Uiteindelijke?
M: De Uiteindelijke staat is die staat waarin er een de­
finitief einde is gekomen aan dit lichaam, aan deze naam
en vorm. Wanneer er geen vorm, geen gestalte, geen kleur
of naam is, wie is er dan nog om iets te vragen? Wat er ook
gebeurt, je aanvaardt het op basis van je vereenzelviging
met het lichaam, en het lichaam is aan tijd gebonden.
V: Ik heb ervaren dat het niet gaat om zijn.
M: Wat heb je door die ervaring begrepen? Wat is het
belang van die ervaring?
V: Het werd niet ervaren door een 'iemand'.
M: Er is een ervaring wanneer er iets verandert. Als er
geen verandering is, dan kan er ook geen ervaring zijn.
V: Het is geen ervaring, het is een staat van zijn-niet-zijn.
M: Datgene waarvan jij zegt dat het is en niet-is, heeft dat
52
met woorden te maken of is dat een ervaring? Ik heb geen
zin om verstoppertje te spelen met woorden. Je beschrijft
iets; is dat een ervaring of zijn het alleen maar woorden?
Het lijkt of je bent beïnvloed door wat je hebt gehoord
en gelezen en daarom is wat je zegt alleen maar iets wat je
gehoord hebt. Is dat zo, of heb je wat je zegt werkelijk zo
ervaren?
V: Ik zei al dat het niemands ervaring was.
M: Eerst dacht ik dat ik het lichaam was. Toen ervoer ik
dat ik niet het lichaam, maar het bewustzijn was. Toen
kreeg ik de ervaring dat ik niet echt dit bewustzijn ben en
dat er geen sprake is van vorm, van individualiteit, van iets.
Is dat jouw ervaring?
V: De ervaring is dat er geen lichaam is, dat er niets is,
dat ik ben en niet ben.
M: Wat is datgene wat er niet meer is?
V: Het lichaamsbewustzijn. Er is geen centrum meer,
gedachten komen niet meer uit het centrum als een
lichaam.
M: Als gedachten niet voortkomen vanuit je centrum als
een individueel lichaam, waar komen de gedachten dan
wel vandaan? Identificeer je je nu met de gedachten? Denk
je dat de betekenis van de gedachten en jij een en hetzelf-
de zijn?
V: Nee.
M: Wat heb je werkelijk ontdekt? Wat is er veranderd?
V: Wat er is veranderd, is dat het centrum dat in het
bewustzijn was, weg is. Het centrum 'ik ben' is verdwenen.
M: Vertel me iets over dat centrum.
V: Eerst was er een centrum van vereenzelviging in het
lichaam en nu voel ik dat niet. Er is nu geen grens. Er is
geen bepaalde entiteit.
M: 'Ik ben' betekent weten dat je bènt.
V: Dat is nu onbeperkt.
M: Heeft de kennis 'ik ben' geen enkele beperking?
53
 V: Dat is juist. Dank u. Nu moet ik weg.
M: Als hij spreekt en dingen zegt als 'ik doe dit' of 'nu
ga ik dat doen', dan bedoelt hij: ik ben de kennis 'ik ben'.
En dat is bewustzijn. Want als er geen bewustzijn is, is er
geen lichaam. In de diepe slaap zijn we ons niet bewust van
het lichaam, we zijn ons uitsluitend bewust van het lichaam
als we wakker zijn en er bewustzijn is. Wanneer ik dat zeg,
bedoel ik dus dat het dat bewustzijn is dat ik ben en niet
het lichaam dat later komt.
Deze ziekte is een aspect van het bewustzijn en ik ben
niet het bewustzijn. Ik ben niet de 'ik ben'-heid. Wat voor
ziekte ook, ziekte behoort tot het gebied van bewustzijn.
Door middel van het bewustzijn wordt er ziekte ervaren. Als
ik in mijn Uiteindelijke staat ben, en het bewustzijn volko­
men vernietigd is, dan is DAT mijn totale volmaakte staat.
Wanneer ervaar ik deze ziekte niet meer? Precies zoals
de zon ondergaat, zo gaat het bewustzijn onder en dan is
er volmaakte gezondheid; dan wordt de ziekte niet meer
ervaren. Zolang er bewustzijn is, moet de ziekte worden
ervaren. Wat is mijn plezier of geluk? Niets anders dan de
kennendheid 'ik ben', dit bewustzijn.
Jullie denken dat je kennis kunt grijpen, dat deze kennis
iets is wat je kunt voelen en in je zak kunt steken. Deze
kennis is van een andere orde. Wanneer ik weet dat ik de
kennis zelf ben, zou ik dan nog iets willen?
(8januari 1981)
Vraag: Wat zijn gedachten?
Maharaj: Het resultaat van conditioneringen die ooit
door lichaam, denken en voelen zijn aangenomen.
54
V: Is er verschil tussen de gedachten van een jnani en
die van een onwetende?
M: Het verschil is dat de jnani zichzelf heeft afgeschei­
den van lichaam-denken-voelen. Gedachten komen en
gaan, maar de jnani houdt zich daar niet mee bezig, terwijl
een onwetende zich verweven voelt met die gedachten en
zichzelf aanziet voor een naam en een vorm.
V: Moet ik mezelf er steeds aan herinneren dat ik uitslui-
tend bewustzijn ben?
M: Je bent bewustzijn en bewustzijn is jou en zo is het;
het is niet nodig je aandacht voortdurend op dat feit te
richten. Als je weet dat dit je vinger is, moet je dan steeds
herhalen dat dit je vinger is? Wat zou je kunnen doen?
V: Als er iets moet worden gedaan, of als er een keuze
moet worden gemaakt, hoe moet ik dan die keuze maken?
M:Je hoeft alleen maar te doorzien dat er geen sprake is
van een persoonlijke handeling of keuze. Raak niet verwe­
ven met de 'doener'.
Waarom verdiep je je in al die denkbeelden? Ontdek
eerst waar jij jezelf voor aanziet. Ben je een entiteit? Ruim
dat eerst uit de weg in plaats van verstrikt te raken in al die
begrippen. Wat ben je? Met je verstand valt dat niet te
begrijpen; het onttrekt zich aan de greep van het intellect.
(9januari 1981)
Vraag: De spirituele ervaringen die ik heb, zouden die er
eigenlijk niet moeten zijn? Wat is dat?
Maharaj: Allemaal entertainment. Jij zit hier; is je
lichaam niet het resultaat van iemands pleziertje? Zo is het
55
toch? Zolang jij weet dat die ervaringen niets anders zijn maaktheid, is verdwenen. Wat overblijft, is totale volmaakt­
dan verschijnselen in het bewustzijn is het goed. heid.
Begrijpen heeft niets met tijd te maken. Als je de waar­ Er is geen garantie dat ik jullie morgen weer zal zien,
heid echt ziet, wordt ze je snel en eenvoudig duidelijk. maar de realiteit is dat er totaal geen scheiding bestaat tus­
De bewuste tegenwoordigheid is afhankelijk van het sen jullie en mij, omdat we één zijn. Denk niet dat er ook
lichaam, en het lichaam is niets anders dan sperma en een maar enige scheiding is.
eiye. Waar is dus die 'jij'? Dit lichaam is als een instrument
dat zegt: "Ik ben". Zoals een omroeper. Nu denk je nog dat (11 januari 1981)
jij lichaam-denken-voelen bent waar allerlei door jou verza­
melde denkbeelden uit opborrelen. Wanneer je met spiri­
tualiteit begint, wijs je lichaam-denken-voelen af als 'dat
ben ik niet'. Daarna kom je tot 'ik ben', zonder woorden.
Dan ben je alles, je bent niet beperkt tot een lichaam.
e­
Door het instrument van het lichaam is er dat gevoel van Maharaj: (Verwijzend naar zijn aansteker) Het vlamm
brand stof is. Vraag t die
bewustzijn, en Ik, het Absolute, ben dat niet. ye blijft net zolang branden als er
ont­
Na gestabiliseerd te zijn in het bewustzijn is de volgende vlam zich af of ze tot bevrijding moet komen of moet
ont­
stap het waarnemen van het bewustzijn en van het hele waken? Is er voor het lichaam en het bewustzijn, die
nten, ooit sprak e van bevrij ding?
spel dat zich in het bewustzijn afspeelt; alleen maar om te staan door de vijf eleme
f­
leren begrijpen. Gehechtheid aan het lichaam en aan het Het Ene, dat aan het verschijnen van de elementen voora
bewustzijn is heel sterk, ervan afkomen is heel moeilijk. gaat, is er altijd.
en
Het geboortebeginsel, de chemie die de groei van het Wat jij doet is gebruik maken van je denkvermogen
ik zeg is niet gebas eerd op het
lichaam bepaalt, heeft geen vorm of structuur en bestaat van je intellect, maar wat
op­
eigenlijk niet. Dat niet-bestaande ding ontstond plotseling. intellect, maar op alles wat spontaan in het bewustzijn
bewu st­
Wat is de waarde van zijn bestaan? Het is slechts een ver­ komt. Jij probeert die kennis, die spontaan uit het
van
schijningsvorm. Het kan niet de waarheid zijn. Daarom zijn voortkomt, in een door jou bedachte structuur
durf ik zo te spreken. Dit is één grote grap, een gigantisch denkbeelden vast te leggen. Dat kan nooit .
bedrog, vanuit niets geschapen. Kun je vanuit niets iets Vraag: Waarom voel ik me zo goed in de nabijheid van
scheppen? Maharaj?
Alles wat ik heb gezegd is stevig in dat geboortebeginsel M: Omdat de behoefte die in het bewustzijn opkomt en
van jou geplant, je kunt het er niet uithalen. Op het juiste jou hier brengt, wordt bevredigd.
moment zal het als kennis tot bloei komen. Er zijn mensen die hier komen om kennis op te doen. � k
.
Ik wil het leven niet, zelfs geen moment, maar in dat praat omdat de woorden er vanzelf uitkomen. Achter mlJn __

kortstondige leven leef je zoveel levens. woorden ligt niet de bedoeling dat jij kennis moet krljgen.
Ik ben niet bang voor de dood. Met de dood wordt het Er zijn anderen die hier komen omdat ze problemen heb­
onvolmaakte verwijderd. Bewustzijn, het stigma van onvol- ben. Ik zeg niet dat die problemen opgelost moeten wor-

57
 den, maar een feit is dat ze vaak oplossen. Ik zit hier alleen
maar, mensen komen en gaan, het maakt mij niet uit. Ze
komen van ver omdat het bewustzijn voelt dat het nodig is
om hier te zijn. Geen mens komt hier omdat zijn verstand
daartoe besloot. Bewustzijn pakt iemand bij de lurven en
brengt hem hiernaar toe. Mijn naaste buren komen hier
niet, maar mensen uit alle delen van de wereld komen hier
met een gevoel van urgentie. Waarom?
V: Toen ik voor het eerst hier kwam, zei MaharaJ dat
mijn 'ik ben'-heid een product van voedsel was en dat het
bewustzijn van Lord Krishna hetzelfde was als het bewust­
zijn van een ezeL Ik probeerde nog diezelfde dag uit
Bombay te vertrekken, maar ik kon geen vliegticket voor
die week krijgen en dus moest ik wel blijven.
M: Er zijn hier veel bekende en talentvolle mensen
geweest, maar ze komen in grote nederigheid. Heeft een
van hen zelfkennis?
V: Ik doe nama-japa, is dat goed?
M: Het is goed om de heilige namen te reciteren,
maar
wat van belang is, is dat je de tegenwoordigheid herke
nt en
doorgrondt, dat beginsel dat maakt dat jij weet dat
je bent
en waardoor je al het andere waarneemt. Je moet
naar
jeze�f �ijken, j � zei � leren kennen. Het raadsel van
de spiri­
tualiteit kan met VIa het intellect opgelost worden.
Je ver­
stand kan je op z'n hoogst leren hoe je in je eigen
levens­
onderhoud kunt voorzien.
Alles wat je probeert te worden, is niet wat je
bent.
Voorafgaand aan de woorden, voordatje 'ik ben' zegt,
dàt
ben jij. Je hoeft je alleen maar metjezelf bezig te
houden.
Maak je niet druk om iemand anders. Wat ben jij?
(12januari 1981)
58
Maharaj: De Uiteindelijke staat is die staat waarin niets
bestaat. Ik niet, jij niet, noch enige vorm van manifestatie.
Vraag: Kan Maharaj de Uiteindelijke staat beschrijven?
M: Kan ik mijn slaap in stukjes snijden en er een frag­
ment van maken? Neem afstand van je lichaam en vertel
me er dan iets over. Kun je dat beschrijven? Mijn woorden
zijn niet bedoeld voor gewone mensen. Het begrip van een
gewoon mens reikt niet verder dan zijn eigen lichaam.
Degene die zich vereenzelvigt met het lichaam is het
bewustzijn zelf. Het neemt per vergissing aan dat het het
lichaam is en gedraagt zich alsof zijn onbeperkt potentieel
beperkt wordt door dit ene verschijnsel. Daarom zal, door
die vereenzelviging, elke vorm van gedrag die het bewust­
zijn aanneemt door het lichaam beperkt worden.
Wie deze ultieme betekenis van het leven doorgrondt,
voelt zich niet meer verwant aan het lichaam en er vindt
een transformatie plaats. Het bewustzijn is universeel, net
zo universeel als de dag, net zo universeel als de nacht. Er
valt aan dat beginsel geen naam of titel te geven. Wie is
degene die weet dat er geen dag was, dat er geen nacht
was, dat er geen bewustzijn was? Dag en nacht, herinneren
en vergeten, de waaktoestand en de diepe slaap - zijn ze
een en hetzelfde of zijn het afzonderlijke fenomenen?
Het vermogen van het bewustzijn is iets verbijsterends.
Ik wist niet dat ik was, en ineens weet ik (dat) 'ik ben'. Die
'ik ben'-heid is de kracht van maya.
V: Is het verlangen om vrij te zijn verkeerd?
M: Er gebeurt niets- niemand is gebonden- daarom is
er geen sprake van bevrijding. Alleen wanneer iemand
zichzelf aanziet voor een individu is er de gedachte van
gebondenheid en bevrijding.
Alle begrippen die je hebt verzameld zijn volslagen zin-
59
loos. Begrijp dat de hele manifestatie het kind is van een
onvruchtbare vrouw. Als je dit hebt begrepen, richt dan al
je aandacht op je werk en doe dat werk zo efficiënt moge­
lijk. Doe het werk wat je doet in de wereld met de grootst
mogelijke zorg, want het is een weeskind!
(14 januari 1981)
Vraag: Is er in bewustzijn 'doenerschap' en 'getuige zijn'?
Maharaj: Alles behoort tot het rijk van het bewustzijn.
V: Worden alle handelingen in de wereld gedaan door
het bewustzijn? Ook de beweging van de vijf elementen?
M: Het totaal van de vijf elementen is bewustzijn.
V: Het is prachtig om dit bewustzijn te prijzen door mid­
del van bewustzijn, vindt u niet?
M: 0 ja. Wat je ook bent, jij alleen weet het. In het
lichaam is uitsluitend de kennis, geen persoon. Om prakti­
sche redenen maken we gebruik van verschillende namen.
V: Waarom zegt dit bewustzijn in het lichaam 'ik', 'u'
enzovoort?
M: Bewustzijn is één, maar het manifesteert zich in
velen; om praktische redenen zegje 'ik', 'u', enzovoort.
V: Mijn bewustzijn is er dankzij dit lichaam, wordt on­
derhouden door dit lichaam, niet door andere lichamen.
M: Alle lichamen zijn in jouw bewustzijn.
V: Maharaj zei dat ik niet in het lichaam ben; dat het
lichaam in mij is.
M: Als jij schrijver bent, is er een aantal boeken in poten­
tie aanwezig in je pen. Wanneer besefte je dat je (er) bent?
V: Toen het lichaam en het bewustzijn verschenen.
M: Het totaal van mijn spiritualiteit nu is niets, zelfs het
6o
woord 'niets' is er niet, dus is er geen spiritualiteit overge­
bleven.
Stel dat ik mijn lichaam niet op prijs stel, of de adem
niet apprecieer, wat kan ik dan doen? Het lichaam is er, de
adem is er en daarom is er die 'ik ben'-heid. Ze functione­
ren uit zichzelf, waarom zou ik mij daarmee bemoeien?
Het speelt zijn spel, laat het toch met rust. Zolang die ken­
nendheid, die 'ik ben'-heid er is, zullen anderen ertoe wor­
den aangetrokken. De kennendheid is het resultaat van
het voedsellichaam; wanneer dit lichaam verteerd is, waar
blijft die 'ik ben'-heid dan?
Er bestaat niet zoiets als spiritualiteit. Al wat is, is niets
anders dan dit leven in deze wereld dat het spel speelt van
de vijf elementen. Je bent niets meer dan vegetatie. Net als
het groeiende gras groeien er menselijke wezens. Is er
iemand die dat kan aanvaarden? Geboorte is een aspect
van de materie. Als je jezelf bent, is die toestand niet voel­
baar; pas als er zich een vreemd element aandient begint
het lijden. Op jou, op het oorspronkelijke, wordt dit
vreemde element gelegd en daarom is er lijden.
Jullie zullen geen onderzoek doen naar wat je bent.
Aangezien jullie intellectuelen zijn, zul je fijne spijzen uit
je intellect bereiden en die blijven nuttigen. Zelfs in spiri­
tualiteit maak je gebruik van je intellect; je maakt allerlei
lekkernijen klaar uit je denkbeelden en dan ga je ervan
genieten.
Neem iets van wat ik zeg ter harte. Het feit dat je de
wereld ervaart, is het gevolg van iemands plezierge; nu is
het de bron van ellende geworden.
V: Is het mogelijk om in een toestand zonder woorden
te zijn?
M: Kun jij leven zonder woorden? Woorden zijn heel erg
nodig.
V: We zijn de gevangenen van onze eigen denkbeelden.
M: Onderzoek dat geboortebeginseL Je bènt. Omdat jij
61
bestaat, zijn er een vader en een moeder. Het een kan niet
zonder het ander. Door hun handeling ben jij er, en (tege­
lijkertijd) heb je ouders. Wat zijn zij zonder hun lichaam?
Probeer te begrijpen wat ze zouden kunnen zijn zonder
hun lichaam. Negeer de handeling waardoor je bent ont­
staan en probeer dan te zien wat ouders zijn. Het resultaat
van die twee tegenwoordigheden is een derde tegenwoor­ 4
digheid, 'ik ben'. Kun jij de denkbeelden die je over je
ouders hebt van hun betekenis ontdoen? Het spel van je bewustzijn
(17januari 1981)
Maharaj: Vroeger was de kennis zo overweldigend dat ik
mensen uitnodigde om te komen luisteren, maar die tijd is
voorbij. Nu moedig ik niemand meer aan, ik laat ze hier
niet lang blijven. Ik geef ze een dosis kennis en dan stuur
ik ze weg.
Het is niet te geloven dat onder het mom van die kleine
zogenaamde geboorte alles is gebeurd. Niet alleen ver­
scheen de 'ik ben'-heid, maar de hele schepping ver­
scheen. Kun je dat geloven? Eigenlijk ben ik niet, maar
door dat geboorte-incident heb ik het gevoel dat ik besta.
Wanneer deze kennis tot je doordringt, zul je beseffen
dat je kennis van deze wereld en van bewustzijn zelfs je
spuug nog niet waard is. Je kunt het uitspugen; het is waar­
deloos. Ik smeek je met gevouwen handen, stap niet in die
spiritualiteit. Wat voor kennis en denkbeelden je ook mag
hebben, alleen die laatste vonk moet worden gebruikt. Je
hebt alles, de grondstof is al in je, het symbool van geboor­
te en dood is al onderuit gehaald.
De zaken staan er heel duidelijk voor. Het ligt helemaal
open, maar niemand wil ernaar kijken.
(Vertaler: Hij geeft de voorkeur aan eenvoudige toewij­
ding aan God. In mensen die aan God zijn toegewijd, ook
al is hun intellect beperkt, kan het intellect geen kwaad
doen en dat kan hier wel.)

62
 M: Dit is de plek waar het intellect vernietigd wordt.
Ik werd gemaakt door het spook van de vijf elementen
en raakte erdoor bezeten, maar omdat ik mij stevig veran­
kerd heb in het Parabrakman weet ik wat het is en ben ik
eruit.
Kijk maar hoe ik word bezeten door de geest van die ele­
menten. Ik ben verslaafd aan het pruimen van tabak; tegen
het advies van de dokter in blijf ik het doen. Dat komt
omdat ik bezeten ben door de geest van die elementen.
Ruimte is een indicatie dat er een wereld is. In die ruim­
te is de wereld. Ruimte is zoiets als een wereld op het
moment van aanvang. De wereld is er niet, maar de stof
waar de wereld van gemaakt is, is er. Daar begin ik dat 'ik
ben'-gevoel te krijgen. Door het element lucht is er bewe­
ging, door vuur is er hitte, door water zijn al die zaadjes er
en al het andere en dankzij water is er smaak.
Maar dankzij de Sat-guru ben jij ontdaan van al die ele­
menten. Sat-g;uru (Parabrahman) is een en al liefde voor
niet-kennendheid. Dankzij je verbinding met deze Sat-guru
betekent het voor jou Verlichting.
Ik heb helemaal geen zin om te praten, ik wil in een
soort stilte gaan. De woorden die ik deze dagen spreek,
vereisen, als ze echt begrepen worden, geen discipline of
sadhana meer. Op het moment dat ze gehoord worden,
moeten ze aanslaan.
Vraag: Er was een tijd dat tal van heiligen van de hoogste
orde aanwezig waren. Hoe kwam het dat er opeens zoveel
heiligen tegelijk in een periode aanwezig waren?
M: In die tijd was er zo'n sterke devotie dat het object
van meditatie volledig gestalte kreeg voor de ogen van
degene die mediteerde. Door die toestand van devotie
werd de hele atmosfeer doordrenkt van devotie. Heden
ten dage is er alleen intellect. Mensen nemen niets meer
zomaar aan omdat hun intellect subtieler is geworden,
zoals ruimte. Ze zijn kieskeurig en analyseren alles.
(20januari 1981)
Maharaj: Luister naar wat ik zeg, maar verwacht niet dat
je er iets aan hebt, want om er iets aan te hebben, moet er
een entiteit zijn en er is geen entiteit.
Omdat ik die ziekte heb, is er iets veranderd in de
manier waarop ik de dingen bekijk. Vroeger had ik het
gevoel dat er een vleugje persoonlijkheid was, in zoverre
dat ik voelde dat dit universele bewustzijn door middel van
een bepaalde vorm handelde. Nu is er niet meer de
geringste aanwezigheid van wat voor persoonlijke vorm of
van welk functioneren dan ook. Er is nu het kennen van
totaal functioneren als zodanig, maar zelfs dat blijft alleen
maar zolang het lichaam standhoudt. In dat lichaam is
bewustzijn, en beide zijn stoffelijk. Er is in dit alles geen
sprake van een of andere entiteit die iets waarneemt alsof
het afgescheiden is. In plaats daarvan is er functioneren
van het totaal via miljoenen vormen. Ik heb de ziekte ver­
eenzelvigd met het totale bewustzijn.
Vraag: Wat blijft er over wanneer bewustzijn weggaat?
M: Er blijft geen enkel verschijnsel over. De gesprekken
die deze dagen plaatsvinden, zijn het hoogtepunt of het
einde van spiritueel inzicht. Hoe meer fysieke pijn er wordt
waargenomen, des te sterker is de realisatie dat alles illusie
is.
V: Mahar� heeft de bestemming bereikt, wij niet.
M: Er was eens een huis, en in dat huis was een mens; nu
is die mens verdwenen en het huis wordt afgebroken. Waar
het uiteindelijk om gaat, is dat elke ervaring die je hebt, of
die nu een dag duurt of jarenlang, illusie is. Elke ervaring
begint met kennendheid.
Wat is je diepstgewortelde gewoonte? Dat je zegt 'ik
ben'. Dat is de basisgewoonte. Woorden en ervaringen zijn
jou onwaardig. Die gewoonte om te ervaren houdt pas op
als jij je realiseert dat het hele gebied van de vijf elementen
en de ervaringen die daarin plaatsvinden, niet werkelijk
zijn. De 'ik ben'-heid zelf is niet werkelijk.
(24 januari 1981)
Maharaj: Je moet die vereenzelviging met het lichaam
opgeven. Het verblijven in die 'ik ben'-kennis die zich niet
vereenzelvigt met lichaam-denken-voelen is het spirituele
licht. Zelf-liefde en 'ik ben' zonder woorden zijn hetzelfde.
De ziekte kan komen en gaan, maar de Zelf-liefde gaat
niet.
Vraag: De realisatie van het Zelf komt niet.
M: Wie zegt dat? Wie zou er, zonder de kennendheid,
iets kunnen zeggen?
V: Kennendbeid moet bestaan omdat er iets gekend kan
worden.
M: Je bent hier gekomen met het idee dat je heel veel
kennis hebt, vol wijsheid bent; wat is kennis volgens jou? Je
bent erg door de wol geverfd door al die reizen naar alle
uithoeken van de wereld.
V: Ik weet dat ik niet zoveel kennis heb.
M: Waarom vertel je een leugen?
V: De boeken spreken over die Ultieme vreugde en ver­
vulling die het resultaat zijn van kennis.
66
M: Je zult het nooit vinden, want je bent het al. Ga jij
erop uit om je Zelf tegen te komen?
V: Nee, ik kom hier.
M: Had je, voordat je wist dat je was, ook maar enige
kennis of onwetendheid? Wie kon er, bij afwezigheid van
bewustzijn 'ik ben' zeggen? (Lange stilte) Jullie zijn alle­
maal stil geworden.
V: Elke gedachte, elk gevoel in het bewustzijn, verandert
altijd. Ik kan niet het veranderlijke zijn, ik ben het onver­
anderlijke bewustzijn dat gedachten in staat stelt langs te
komen... Zo begrijp ik het. Is dat juist?
M: Wat hou jij jezelf voor de gek!
V: Ik probeer me niet langer te identificeren met
gedachten en gevoelens en me er niet door te laten inpak­
ken, want ik kan ze gebruiken als vingerwijzingen naar het
hoogste bewustzijn.
M: Waarom spreek je dan nog? De vingerwijzingen van
je gevoelens en van je gedachten zijn jouw Zelf en dat is
bewustzijn, dus zijn bewustzijn en je Zelf één.
V: Ik wil van de pijn af.
M:Je wordt misleid door je denken, je geest bedriegt je.
V: Dus ik ben de pijn, en het zou me gelukkig moeten
maken dat ik de pijn ben?
M: Richt je aandacht op jij-bent-het-geluk, dan zal de
pijn afnemen.Jij neemt aan dat je iets weet. Je bent er trots
op dat je zoveel weet. Je bent dus hier gekomen om jezelf
op de proef te stellen.
V: Ik kom niet van mijn pijn af door te herhalen 'ik-ben­
geluk'. Maharaj spreekt vanuit zijn niveau. Ik heb dat
hoogste geluk niet dat pijn verdrijft.
M: Dat komt omdat jij je lichaam nog steeds omarmt als
je Zelf.
V: Precies. Daarom gebruik ik een truc om dat te omzei­
len.
M: Uitstekend. In latere stadia is dit bewustzijn zelf de
pijn. Totdat je jezelf herkent en je je volkomen vereenzel­
vigt met de kennis 'ik ben', zul je je blijven vereenzelvigen
met het lichaam. Die kennis 'ik ben', die ken je niet. Er
zijn hier anderen die niet zo trots zijn op hun kennis;
alleen jij doet alsof je alles weet en daar trots op bent.
Hoeveel dagen kom je nog hier?
V: Tot de zevende.
M: Je hebt antwoord gekregen op je vragen. Waarom
zou je nog terugkomen?
V: Hebben die anderen dan de kennis niet en mogen ze
daarom terugkomen?
M: Spreek voor jezelflAnderen hebben misschien meer
kennis dan jij, waarom maak je anderen gelijk aan jezelf?
Het is een grove belediging die mensen te vergelijken met
jouw niveau van wijsheid. Zorg voor jezelf, maak je niet
druk om anderen. Hoe durf je je met anderen te bemoei­
en zolang je nog helemaal niet weet wie je bent.
V: Ergens zijn we met elkaar verbonden.
M: Heb nooit kritiek op anderen.
(29januari 1981)
Maharaj: Precies zoals iemand elke ochtend naar zijn
werk blijft gaan omdat hij zijn loon wil ontvangen, zo blij­
ven jullie hier komen omdat je kennis wilt opdoen. Als je
die kennis eenmaal hebt, boef je niet langer te blijven.
Zolang je de kennis nog niet hebt, wil je niet weg.
Desondanks zijn de enigen die mogen blijven diegenen die
een grote urgentie voelen om te weten. (Maharaj stuurt
nog meer mensen weg.) Ik wil niet dat toevallige zoekers
hier nog rondhangen. De enigen die nu moeten blijven
68
zijn diegenen die een vurig verlangen hebben om spiritu­
eel te groeien, de oprechte zoekers.
Als je een oprecht zoeker bent, aanvaard je mijn woor­
den als de waarheid of je gaat weg. Want ik heb geen zin je
louter te vermaken. En wat vertel ik jullie? Je bent niet het
lichaam. Je bent de bewuste tegenwoordigheid. Neem het
aan en dan kun je het vergeten.
In de toekomst zal ik niet meer op de problemen van
ieder van jullie kunnen ingaan. Ik zal alleen nog maar te­
gen je zeggen: "Dit is onwaar", of "dit is de waarheid."
Neem aan wat ik zeg of ga.
Vraag: Ik mis het vermogen om aan te nemen wat
Maharaj me heeft gegeven.
M: Als je denkt dat je het vermogen mist, ga dan maar
ergens anders naar toe. Ik ben niet geïnteresseerd in welke
tijdelijke staat dan ook. Deze staat van bewustzijn is niet
door mij gekozen. Hoe sneller die toestand verdwijnt, hoe
beter. Zodra doorzien wordt wat tijdelijk is en wat de oor­
spronkelijke staat is, is er geen kennis meer nodig.
Zodra bewustzijn zich roerde, was er ruimte en tijd. Het
heeft een tijdslimiet. In deze tijd-ruimte lijdt een ieder.
Waarom zou ik dit lijden aanvaarden als iets unieks? Ik was
altijd in die gelukzalige, volledige, totale toestand; plotse­
ling ben ik in die onvolmaakte staat. Mensen die mijn ken­
nis hebben herkend, zullen niet ten prooi vallen aan de
logica of de spiritualiteit die door anderen wordt uitgedra­
gen. Ik durf tegen elke geleerde die van zichzelf denkt dat
hij heel wijs is te zeggen dat ik, toen hij werd geboren, van­
uit een hoekje heb staan toekijken. Zou jij dat accepteren?
V: Ja. Waarom verscheen bewustzijn eigenlijk?
M: Blijf bij dat bewustzijn dat over je is gekomen en het
zal verklaren waarom het er zonder enige oorzaak ineens
was. Niemand anders kan jou uitleggen waarom en hoe het
ineens verscheen.
Het is het gemanifesteerde bewustzijn dat voortdurend
spreekt, niet ik. Hoe ontstaat taal? Is taal er dankzij jouw
inspanning? Als je de essentie begrijpt uit de woorden die
ik spreek, zul je een licht zijn voor de wereld. De mensen
die doelloos van plek naar plek hollen, blijven met lege
handen. Waar ben je op uit?
Eknath, een wijze uit deze streek die prachtige gedich­
ten schreef, zei: "Ik ben gestoken door een schorpioen!"
Wat is die steek? Dat is het bewustzijn. Deze kennendbeid
is de schorpioen die mij pijn doet in de vorm van allerlei
ervaringen en denkbeelden.
Ik zeg je, met de autoriteit van een jnani, dat alles on­
werkelijk is. Het is allemaal een spel van je bewustzijn enje
bewustzijn is er door het lichaam, dat de essentie is van
voedsel.
V: Ik ben mijn lichaam dankbaar dat het me hier ge-
bracht heeft.
M:Je kwam hier alleen maar om zelfmoord te plegen.
(30januari 1981 's morgens)
Maharaj: Een echte spirituele zoeker denkt aan één stuk
door over dit soort zaken. Als ik geen lichaam meer heb,
wat ben ik dan? Wat is de Uiteindelijke Werkelijkheid?
De Absolute staat kan niet met woorden verklaard wor­
den. Woorden zijn louter verwijzingen. Jij bent dat absolu­
te, onveranderlijke. Bewustzijn, ofwel de kennendheid, is
uitsluitend homogeen en één. Wanneer jij in die staat van
bewustzijn bent, is alles één, is alles hetzelfde, alleen de uit­
drukkingen verschillen.
Alles wat verteerd, verbruikt wordt, is onwerkelijk. Die
kennendbeid van jou zal op den duur verteerd zijn en ver-
70
dwijnen en daarom kan ze niet echt zijn; je kunt haar ech­
ter niet zomaar de laan uitsturen, je moet haar volledig
doorzien.
Op dit moment zijn er oneindig veel dingen in je leven
waarmee je je verbonden voelt omdat je jezelf associeert
met de vitale adem. Stel dat die adem stopt. Wat gebeurt er
dan met al die dingen in de wereld waar jij je mee verbon­
den voelt?
De kennis die hier werd uitgelegd, gaat niet verloren.
Velen hebben er hun voordeel mee gedaan. Er komt een
tijd dat ook zij verlicht zullen zijn en ook kennis zullen uit­
dragen.
De staat van een jnani blijft hetzelfde, met of zonder
lichaam.
Jullie moeten mediteren, je mag wat je hier geleerd hebt
niet verliezen.
Wanneer men zich niet meer vereenzelvigt met het
lichaam, transcendeert men niet alleen het lichaam, maar
ook het bewustzijn, omdat het bewustzijn een product is
van het lichaam. Het bewustzijn zegt dan niet meer 'ik
ben', 'ik ben'.
(30januari 1981 's middags)
Maharaj: Ik behandel maar twee dingen: wat is je identi­
teit, en wat is je overtuiging over wat je bent. Die vragen
kunnen niet met iedereen besproken worden. Ik kan er
alleen over praten met diegenen onder jullie die het
menen. Er zijn er die veel wijsheid hebben, maar die het
raadsel van de 'ik ben'-heid niet hebben opgelost.
Vraag: De afgelopen tien jaar hebben wetenschappers
ontdekt dat, als ze de reacties van atomische deel�es niet
observeren, de reacties hetzelfde blijven. Worden de reac­
ties echter geobserveerd, dan verandert er iets. Het waar­
nemen brengt een verandering teweeg in datgene wat
wordt waargenomen.
M: De waarnemer verandert ook. Datgene wat wordt
waargenomen veroorzaakt een verandering in de waarne­
mer en tenzij die verandering in de waarnemer heeft
plaatsgevonden, kan de waarnemer het object niet waarne­
men; daarom kan men nooit de diepte van spiritualiteit
bevatten.
Wanneer je iets kent als een individu, waar plaats je
jezelf dan? Bewustzijn is datgene wat kent, het kennen, en
datgene wat gekend wordt.
Je krast alleen maar het bovenlaagje weg. Dat doet je
helemaal geen goed. Wat je hoort, moet als een pijl bij je
binnenkomen en diep in je iets raken. Er moet een reactie
zijn van binnen; zonder die reactie zal wat je hoort je geen
goed doen. Je zou het moeten weten als de pijl doel treft.
(31 januari 1981)
Vraag: Het is heel moeilijk om de aantrekkingskracht
van de lichaamsidentiteit op te geven.
Maharaj:Je moet ontdekken wat dit lichaam is, dan is de
klus geklaard. In eerste instantie is het lichaam heel klein.
Dan verschijnt het bewustzijn in het lichaam en zo veran­
dert dat kleine lichaam in een groot lichaam.
Dat oorzakelijke lichaam, dat heel klein is, moet gekend
worden. Je kunt het leren kennen door meditatie. De kwa­
liteit van dat oorzakelijke lichaam neemt de verschijning
72
aan van het bewustzijn en de vorm. Er zijn in deze wereld
allerlei soorten, in allerlei vormen en afmetingen, maar
wat voor vorm had elke variëteit in het begin?
Op het moment dat jij voor het eerst het gevoel van ken­
nendbeid ervaart, is het bewustzijn niet statisch; het is een
continue toestand, als een draaiend wiel. Het middelpunt
van het wiel, de as, beweegt niet. Hoe meer je je vanuit het
middelpunt van de as naar de rand beweegt, hoe groter de
beweging wordt. Zo is het toch? Net zo lijkt het begin van
bewustzijn op het middelpunt van een wiel: stabiel, con­
stant. In een menselijk wezen is dat het meest constante
beginsel. Vanaf de dag dat ik werd geboren tot aan mijn
dood is dat bewustzijnsbeginsel er in dat middelpunt.
Naarmate je meer wordt opgeslokt door de wereld, des te
sterker wordt de beweging. Houd dat middelpunt in de
gaten, let op die beweging van bewustzijn. Chaitanya en
Chetana - dat centrale, bewegingloze middelpunt van het
wiel neemt de beweging van bewustzijn waar. Degene die
de beweging waarneemt, staat bijna stil.
Om actief te kunnen zijn in de wereld - de beweging -
moet bewustzijn neerdalen. AJs er geen bewustzijn is, is er
geen beweging en dus geen wereld. Precies zo moet jij
gestabiliseerd raken in een vastere positie, in de buurt van
het middelpunt. Wanneer je dat middelpunt uit het oog
verliest, neemt de beweging het over.
(5 februari 1981)
Vraag: Ik word me steeds meer bewust van dat besef 'ik
ben' als resultaat van het (voedsel) lichaam.
Maharaj:Je moet dat beginsel zijn dat voorafgaat aan het
73
opkomen van het woordje 'ik'. Stel dat ik hier een prik
krijg; dat begi nsel, dat aan woorden voorafgaat, weet dat er
een prik was. Jij bent, voorafgaan d aan woorden en gevoe­
lens.
V: Hoe kunje dat Absolute kennen en beleven?
M: Kennen of begrijpen behoren tot het domein van het
bewustzijn. Wat je ook zegt te kennen of te beleven, het is
niets anders dan bewustzijn. Het Absolute is hieraan voor-
bij.
V: Hoe kunnen we hier in de praktijk mee verder?
M: Houd je alleen bezig met het bewustzijn, zorg dat je
dat grondig leert kennen. Dat is het enige watje kunt doen.
Later gaat alles vanzelf, is er niemand meer die iets 'doet'.
Leer het bewustzijn van alle kanten kennen en zie dat
het nutteloos is. Het is een bedrieger. Wanneer je het ge­
transcendeerd hebt zul je zeggen: "Ik kan zonder. Dit is
onvolmaakt!" Mediteer daarom om het bewustzijn te leren
kennen.
V: Het is me nog nooit gelukt om te mediteren.
M: Toen je je nog niet bewust was van dat 'ik ben'­
bericht, hoe functioneerde je toen? De vragen die ik stel
kunnen door niemand worden beantwoord. Al die knappe
koppen hier, al die geleerden, zijn nu stil geworden.
V: Mijn vragen zijn beantwoord.
M: Wanneer je problemen opgelost zijn, ben jij ook
opgelost. Ik wil dat je op de grenslijn blijft van bewust­
zijn-niet-bewustzijn.
(7februari 1981)
Vraag: Soms heb ik een gevoel van niet-denken, een
74
gevoel dat alleen Ik besta. Er is niets anders in de wereld.
Ik hoef helemaal niets te doen. Ik besta gewoon.
Maharaj: Die zijnstoestand hebben we allemaal gemeen,
het is het bericht 'ik ben' zonder woorden.
V: Is het mogelijk stabiel te blijven?
M: Verandering doet zich alleen voor in de gedachten­
stroom. Elk onderzoek dat je doet, valt binnen de stroom
van gedachten en gevoelens. Er is 'ik ben'-besef vanwegeje
geboorte; daardoor heb je veel gedachten en denkbeelden
die voortdurend veranderen. Op dit moment is het 'ik
ben'-bericht constant.
V: Hoe komje in die gedachten-loze toestand?
M: Wat wasje vóór je geboorte en voordatje het bericht
'ik ben' ontving?
V: Dat is een mysterie.
M: Het is open, heel helder, en toch is het een mysterie.
Volgend op dit 'ik ben' en lichaam-denken-voelen, en bin­
nen het bereik van het verstand, speelt zich af wat jij spiri­
tueel zoeken, of spirituele kennis noemt. Dat is onzin. Na
verloop van tijd zal dat 'ik ben'-bericht verdwijnen.
V: Hoe kunt u dat zeggen? Hoe zit het dan met wederge­
boorte?
M: Er is geen wedergeboorte. In het geval van eenjnani
zal het verdwijnen van 'ik ben' benoemd worden als Niruta,
vrij van het 'ik ben'. Als het om iemand anders gaat,
iemand die nog waarde hecht aan lichaam-denken-voelen
zal het verdwijnen van het 'ik ben'-bericht worden uitge­
drukt als 'de persoon is dood en zal opnieuw worden gebo­
ren'. Je kunt geen studie maken van de bericht-loze toe­
stand; jij doet onderzoek op het terrein van lichaam-den­
ken-voelen.
V: Er is dus alleen getuige zijn wanneer er wijzigingen
optreden in lichaam-denken-voelen?
M: Getuige zijn gebeurt. Onthoud één ding: mijn woor­
den zijn gericht op het 'ik ben'.
75
 V: Hoe kan ik met het 'ik ben' communiceren, hoe kan
ik luisteren?
M: Luisteren komt vanzelf - net zoals je vanzelf wakker
wordt en vanzelf in slaap valt. Daar hoef je geen moeite
voor te doen.
Ik heb mijn zijn niet ergens 'daar' weggehaald en ergens
'hier' ingelegd. Het gebeurt vanzelf en daarom ervaar ik
het. Tijdens deze gesprekken benje heel kwaad geworden;
dat gebeurt binnen het gebied van de modificaties van
lichaam-denken-voelen, het is geen reflectie van je bewust­
zijn. Datgene wat de woede begrijpt, is het 'ik ben'-bericht.
Al je spiri tuele onderzoek wordt gekleurd door je vereen­
zelvi ging met lichaam-denken-voelen.
V: Dat denk ik wel,ja.
M: Tenzij je nauwkeurig herkent wie je bent, hoe kunje
anderen herkennen? Herkenje ware Zelf.
V: Hoe moet ik beginnen?
M: Vertrouwen in God is een van de sadhana's. Absoluut
vertrouwen in het Zelf is geen sadhana, het is thuis zijn.
V: Ik geloof in God of ik geloof niet in God - zijn die
overtuigingen hetzelfde?
M: Wie is het die dat zegt? Wat je zegt kan alleen juist
zijn alsjij ervan overtuigd bent datjij en God één zijn. Dan
herken je dat er geen God kan zijn zonder jou. Jezelf ken­
nen is de ware kennis, maar je kunt niet naar jezelf KIJ­
KEN, je kunt alleen maar in je Zelf WONEN. Geef die fas­
cinatie met de bewegi ngen inje hoofd op.
V: Soms gebeurt dat. Hoe kan ik het denken overstijgen?
M: Begrijp datje niets te maken hebt met die gedachten­
stroom; jij staat daar los van. Let op, wees alert. Een eeuw
geleden, werd je toen ook zo gefascineerd door die bewe­
gingen inje hoofd?
V: Nee.
M: Precies.
V: Hoe kan ik in het 'ik ben' blijven?
M: Dat is een stomme vraag. Je BENT dat al. Je bent
toch al die 'ik ben'-heid?
V: Kan ik daar niet vrij van zijn?
M: Eenjnani heeft het 'ik ben'-besef overstegen en is er
alleen nog maar waarnemer van.
V: Zijn er bepaalde leefregels waaraan men zich tijdens
zijn leven moet houden?
M: Die vraag komt voort uit de denkbeelden die je hebt.
Gooi alje denkbeelden overboord. Je hebtje tj
i dens je spi­
rituele onderzoek allerlei denkbeelden eigen gemaakt en
die noem jij Kennis. Wil je dat ik meega in jouw denkbeel­
den?
Die gedachtenstroom is er altijd, behalve tijdens de
diepe slaap. Zelfs bij een jnani is de gedachtenstroom aan­
wezig, maar het denken is veranderd.
De meeste mensen laten zich meeslepen door hun
gedachtenstroom; het komt zelden voor dat iemand zich
omdraait, naar de bron terugkeert en het spoor van die
oorspronkelijke gedachtenstroom verlaat met de woorden:
Het is niet van mij, het heeft niets met mij te maken. Die
'ik ben'-heid is het product van objectieve stof, het is niet
Ik. Ik sta erbuiten.
De woorden die nu uit me komen blijven aanje plakken
en met dat plakken komt er een eind aan je spirituele
werk. Wanneer je iets doet, is het voor wat je een 'ik'
noemt en daar zit een grens aan, nietwaar?
V: De behoeften zijn grenzeloos.
M: Ik zie veel mensen die tijdens het zoeken naar geluk
er altijd ellendig aan toe zijn. Zelden ontmoet ik iemand
die zegt: "Ik ben tevreden".
( 8februari 1981)
77

Mabaraj: Mijn toestand is nu zo dat dit bewustzijn en al
die fysieke pijn onverdraaglijk zijn. Ik ben klaar om er
meteen afstand van te doen; zo liggen de zaken. Deson­
danks komen er mensen hier en komen deze woorden uit
het bewustzijn voort. Ik spreek jullie aan als bewustzijn; jul­
lie zijn het Goddelijke bewustzijn. Ik ben niet geïnteres­
seerd in jullie lichamelijke toestanden. Jullie luisteren ech­
ter vanuit het standpunt van lichaam-denken-voelen; dat is
heel natuurlijk.
Ik vertel jullie over het bewustzijn. Als ik, in mijn ware
staat, op het moment dat het lichaam gevormd werd, me
bewust zou zijn geweest van het bewustzijn, dan zou ik het
verworpen hebben. In die hoogste staat is dat soort kennis
echter niet aan de orde en zowel de vorming van het
lichaam als van het bewustzijn voltrekken zich beide spon­
taan.
Vraag: Maharaj, wilt u alstublieft uitleggen hoe we die-
per in dat bewustzijn kunnen duiken?
M: Hoe lang ben je bezig met spiritualiteit?
V: De laatste tienjaar.
M: Wie waren je leraren ofGuru's?
V: Ik heb vooral veel gelezen. Ik had eenGuru in Delhi.
M: Wie maakt gebruik van het lichaam en van de naam
die eraan is gegeven?
V: Dat is wat ik graag wil ontdekken.
M: Je hoeft er niet naar te zoeken. Het komt vanzelf,
maar je moet wachten. Ik heb zo lang moeten wachten
voordat ik je ontmoette.
V: Ik wacht.
M: Luister, begrijp het subtiele verschil: wat ben jij en
wat denk je dat je bent? Het lichaam is niet jij; de naam is
niet jij. Het lichaam is het voedsel dat je genuttigd heb, de
smaak daarvan is de kennis 'ik ben'. Dat is het Zelf, het
gevoel 'ik ben'. Dat is de liefde om te zijn.
Wat wonderlijk, wat ongelooflijk, het heeft geen naam,
maar jij hebt er zoveel namen voor. Het is het Zelf, de lief­
de om te zijn. Die liefde om te zijn is alles-doordringend.
Hemel, hel, landen, huizen - het zijn allemaal denkbeel­
den. Er was gesteente en aarde; door gebruik te maken van
denkbeelden kwamen er gebouwen tot stand. Voordat je
iets tot begrip kunt maken, ben jij; zelfs voordat er ook
maar iets gekend wordt, ben jij.
Je hoeft alleen maar die kennendheid, die liefde om te
zijn, het Zelf, te zien.
Wie luistert er naar dit soort dialogen? Alleen het Zelf in
het lichaam heeft de drang om te begrijpen. Mensen haas­
ten zich naar deze plek, reizen uit verre landen en laten
hun gezin voorlopig achter omdat het Zelf zichzelf wil ken­
nen.
(9februari 1981)
Mabaraj: Ik heb het vijfjuwelige ornament onderzocht.
Ik heb het begrepen. Het was een zeer kostbare edelsteen,
en het eindproduct was die diadeem. Ik heb de waarde
ervan doorzien, maar ik ben dat niet.
De vijf edelstenen zijn het uit de vijf elementen bestaan­
de lichaam en het bewustzijn, waarvan ik dacht dat ik het
was. Het is zo kostbaar omdat het de waarde van de kosmos
heeft. Ik herken het, en in het proces van herkenning weet
ik dat ik dat niet ben.
Ik spreek nu nog maar zelden, en als ik spreek is er zel­
den iemand die het begrijpt. Misschien graai je wat woor-
79
den bij elkaar, maar blijven ze bij je? Je wordt beroofd van
woorden en de betekenis van woorden, je bent geen per­
soonlijkheid. Dat geboortebeginsel waardoor het bewust­
zijn opkomt, is niet geconditioneerd; het is spontaan geko­
men en manifesteert zich als bewustzijn.
Wat ben je toch verstrikt geraakt in de wereld! Tot giste­
ren wist je nog niets van je bestaan en vandaag ben je
praatziek; je spreekt zo luid en je beweert dat je Brakman
bent.
Vraag: Ik weet dat ik dit hele spel van bewustzijn moet
begrijpen en daaruit concluderen dat het zoiets is als het
kind van een onvruchtbare vrouw.
M: Hoe krijg je dat kind van een onvruchtbare vrouw te
pakken? Door domweg in het zijn te verblijven.
(11 februari 1981)
Maharaj: Niets ter wereld heeft enig nut voor mij. De
identiteit waarmee je alles probeert te begrijpen, is onwer­
kelijk. Je moet jezelf elke dag van jezelf overtuigen. Je moet
je leven leven, te beginnen met jezelf ervan te verzekeren
dat je bestaat. Mgezien van de kennendbeid is er niets
gebeurd, alleen maar een sprankje kennendbeid tegen de
achtergrond van je ware natuur, die van niet-kennendheid,
en je hebt er helemaal niets aan.
Voor mij komt er geen enkele identiteit uit het bewust­
zijn op.
Op dit moment is er in dit lichaam heel veel folterende
pijn: duizeligheid, pijn; al die dingen gebeuren op het
fysieke niveau. Desondanks zijn de woorden die eruit
komen inspirerend. Wat maakt dat mogelijk? De guna, het
80
zijn. Dat zijn eJVaart niet alleen jullie bezoek hier, maar het
ervaart ook allerlei veranderingen en transformaties in dit
lichaam en in de wereld.
Soms ervaar ik een toestand van tussen de rommel lig­
gen, en soms eJVaar ik dat mensen mij aanbidden, maar
dat speelt zich allemaal af in het gebied van het bewustzijn.
Ik besef dat dit allemaal het gevolg is van dat geboortebe­
ginsel 'ik ben'
Zouden de ruimte en de sterren zich ongelukkig voelen
door al die viezigheid in de wereld? Het is deel van het spel
in die universele ruimte. Bewustzijn is subtieler dan ruim­
te. Jullie zijn uit op kennis op het meest aardse niveau,
maar alle kennis die je vergaart, zal je weer ontvallen.
Er is maar één waarheid in de wereld en dat is dat alles
onwerkelijk is. Ik ben het Ongemanifesteerde dat door
middel van het Gemanifesteerde spreekt. Wanneer
lichaam-denken-voelen en de vitale adem wegvallen,
gebeurt er niets; alleen Ik, het Absolute, blijf over. Altijd.
Er is geen kennis nodig om deze waarheid te begrijpen,
want die kennis is aangeboren.
Wat je hier geleerd hebt zal je leiden. Het ontspruiten
[van de kennis] volgt vanzelf.
(12februari 1981)
Vraag: Ik wil zoveel vragen dat het chaotisch is.
Maharaj: Je vragen hebben betrekking op denkbeelden
van anderen. Stel vragen die alleen betrekking hebben op
jou.
V: Ik ken mijn Zelf niet, hoe kan ik dat punt bereiken,
hoe kom ik daar?
81
 M: Het feit dat je je Zelf niet kent, is heel juist; je bent
niet het lichaam, noch de naam van het lichaam. Hoe kun
je dusje Zelf kennen?
V: Hoe kan ik mijn Zelf ervaren?
M: Komt het door het lichaam datjeje Zelf niet ziet?
V: Misschien wel door het 'ik ben'.
M: Daar leid ikje naartoe. Je bent, omdatjij [er] bent, is
je wereld er. Je verdwaalt in de namen en de benoemingen
die aan die wereld gegeven zijn. Stop die gewoonte om op
alles watje bent een etiket te plakken.Wees watje was voor­
dat er sprake was van een etiket of status.
V: Is het intuïtief, niet verstandelijk?
M: Maak geen gebruik van het denken. Doe niets.
V:Je moet toch gewaar zijn?
M: Dat gewaarzijn is er mits jij er bent. Je moet alles wat
je hebt gelezen en gehoord opgeven en gewoon zijn. Laat
je niet meeslepen door denkbeelden. Waarheid is eeuwig;
alles watje kunt grijpen is onwerkelijk. Zelfsje ervaring dat
je bestaat is niet je ware natuur. Jij, als het Absolute, bent
niet die 'ik ben'-heid maar op dit moment moetje je aan
die 'ik ben'-beid houden.
V: Ik ben bang.
M: Omdatje iets watje in feite niet bent als 'ik ben' hebt
aangenomen, ben je bang. Stel, je vindt een diamanten
ring op straat en steekt hem in je zak. Omdat de ring niet
van jou is, wordje overvallen door angst. Als je een identi­
teit aanneemt dieje niet bent, benje bang. Alsje louter 'ik
ben'-heid bent, is er geen sprake van angst. Op dit mo­
ment ben je dit 'ik ben', maar dit 'ik ben' is niet de waar­
heid.
Watje bent gaat vooraf aan het verschijnen van 'ik ben'
-dat isje ware natuur.
(13 februari 1981)
82
5
Je ware natuur gaat
vooraf aan 'ik ben'
Maharaj: Iedereen leeft in de wereld volgens zekere
vooropgezette meningen. Wat voor spirituele kennis
iemand ook maar denkt te hebben opgedaan, hij blijft
toch leven aan de hand van die meningen.
Vraag: Hoe is het om zonder denkbeelden te leven?
M: Elk antwoord datje krijgt zou een denkbeeld zijn.
V: Hoe kan iemand weten of hij de denkbeelden heeft
getranscendeerd?
M: Louter en alleen door te begrijpen zonder de minste
twijfel en met een sterke overtuiging, dat er een toestand is
die voorafgaat aan het verschijnen van dit bewustzijn. Dat
op zich is voldoende.
V: Hoe maak je onderscheid tussen erover denken en
ernaar leven?
M: Hoe begrijp je andere dingen? Alle kennis die je
denkt te hebben, wat voor kennis dan ook, bestaat uitslui­
tend in het bewustzijn. Hoe kan het bewustzijn, dat later
kwam,jou van kennis voorzien over de toestand die er was
vóór zijn komst?
Elke gedachte dat je die toestand bereikt hebt of zult
bereiken, is onwaar. Alles wat er gebeurt in het bewustzijn
is louter fantasie, een hallucinatie; houd daarom voor ogen
dat alles zich afspeelt in het bewustzijn. Met die kennis
 houd je je stil; laat niet toe dat er andere gedachten in het
bewustzijn opkomen die je daarvan afhouden. Wat nodig
is, is met volle overtuiging beseffen dat alles tijdelijk is en
dat niets je ware staat reflecteert.
(25 februari 1981)
Vraag: Zou Maharaj willen spreken over de relatie tussen
lichaam en geest?
Maharaj: Je moet je Zelf leren kennen. Dit lichaam is
niet je ware natuur. Het beginsel waardoor jij het 'ik ben'
kent, is je ware natuur.
V: Heb ik verantwoordelijkheden ten aanzien van andere
mensen?
M:Je hebtje verantwoordelijkheden gedistilleerd uit wat
je in de wereld geleerd hebt, maar wie is die 'jij' die al die
verantwoordelijkheid op zich neemt? Dat moet je eerst
begrijpen. Je beschouwt jezelf als een lichaam; dat is geen
Zelf-kennis.
V: Ik voel niet altijd dat ik het lichaam ben; als ik stil
word en me concentreer, dan besef ik dat mensen meer
zijn dan alleen vlees en bloed. Het is een nieuwe gewaar­
wording voor me.
M: Ben je tot de conclusie gekomen dat er geen verschil
is tussen de verschillende groepen mensen?
V: Behalve dat sommige mensen hebberiger en ambiti­
euzer zijn. Ik reis graag naar vreemde landen, ontmoet
allerlei soorten mensen met verschillende gewoonten.
M: Zwerf niet rond; en kom hier ook niet. Blijf in rust,
vrede, stabiliteit. We zijn hier niet aan het onderhandelen.
De kennis 'ik ben', zonder denkbeelden, wordt opgeroe-
pen of aangewakkerd door het bewustzijn en de vrede die
hier heersen.
V: Daarom is het zo waardevol om bij Maharaj te zijn.
M: Ik ben niet in staat veel te praten. Stel geen vragen.
Als je wilt, kun je ergens anders heen gaan.
V: Ik ben eerder bij Maharaj geweest en dat bezoek heeft
grote invloed op me gehad. Ik begreep meer.
M: Alles wat iemand ervaart of denkt vindt plaats in het
bewustzijn en is niet werkelijk.
V: Ik vind het moeilijk om me uit te drukken.
M: Er is geen sprake van een individu dat naar een
ander individu kijkt; het besef van tegenwoordigheid regi­
streert. Afgezien daarvan is er niets. Die toestand van be­
wustzijn die kennis neemt van datgene wat in het bewust­
zijn verschijnt, wordt waargenomen als een tijdelijke toe­
stand. De afwisselende toestanden van wakker zijn, slapen
en het besef van tegenwoordigheid, zijn tijdelijke toestan­
den die over mij zijn gekomen. Ik ben niet die toestanden.
Ze kwamen allemaal vanzelf en zullen ook vanzelf weer
gaan. Niemand heeft daar enige greep op. Is een van deze
toestanden je ware natuur?
V: Wat ik voel dat ik ben is dat besef van tegenwoordig-
heid.
M: Is dat blijvend? Je moet begrijpen dat waarheid
onveranderlijk is. Waarheid is constant en eeuwig, terwijl
de combinatie van die drie toestanden je is overkomen; die
toestanden waren er eerst niet. Alles wat tijdelijk en tijd­
gebonden is, kan niet de waarheid zijn.
Tot zover is het goed dat je je hebt vereenzelvigd met
dat besef van tegenwoordigheid, maar begrijp dat zelfs dat
tijdelijk is en niet je ware natuur.
Het belangrijkste voor jou is het 'ik ben'. Wees dat en de
leiding die je verder nodig hebt komt vanzelf.
(27februari 1981)
 Vraag: Maharaj zei een keer dat hij altijd gedacht had
dat hij een individu was, maar nu niet meer, want dat zou
vereenzelviging met het lichaam zijn. Het feit dat het
lichaam zelfs naderhand doorgaat - ik bedoel dat het
lichaam zo sterk is dat het nog een tijdje door kan gaan,
ook nadat iemand zich realiseert dat hij het niet is.
Maharaj zei dat de laatste sporen van individualiteit ver­
dwenen toen die ziekte begon.
Maharaj: Wat is je vraag?
V: Is identificatie met het lichaam zo sterk - ik bedoel, is
het zo'n gewoonte om je met het lichaam te vereenzelvi­
gen, ook al weet je hoe het zit?
M: Het is geen identificatie als persoon zoals jij denkt.
Het lichaam is een hulpmiddel voor de manifestatie van het
bewustzijn, om te kunnen ervaren. Zolang dit bewustzijn
bestaat, heeft het een instrument nodig; zonder het
lichaam kan het bewustzijn in die vorm niet bestaan. Wat
verdwenen is, is het gevoel een afgescheiden entiteit te zijn.
Een jnani is als een ongeboren kind, het bewustzijn is
het kind wanneer het wordt geboren, en het kind is ziek.
Dit stoffelijke, objectieve lichaam is ziek. De jnani kan niet
ziek zijn. Dit lichaamsinstrument [verwijzend naar zich­
zelf] is verstoord, het is uit balans; daarom ben ik niet in
staat goed te praten of te lopen.
Zolang je een lichaam hebt, weet je dat je bent. Dat
geldt ook voor alle andere schepselen. Is er een lichaam,
dan is er ook de kennis 'ik ben'.
V: Ben ik mij, als het Uiteindelijke, niet bewust van mijn
zijn?
M: Aan het Absolute voltrekt zich het getuige zijn van
die 'ik ben'-heid.
(2 maart 1981)
86
Maharaj: Hoe kwam deze 'ik ben'-heid totje? Kwam die
spontaan of heb je er moeite voor gedaan? Als het
Absolute was je vrij van alle denkbeelden met inbegrip van
het primaire denkbeeld 'ik ben'; opeens werd je gevangen
in die 'ik ben'-heid. Wie deed dat? Dat ging toch vanzelf?
Vraag: Ja, dat is waar.
M: Tijdens die negen maanden in de baarmoeder had je
geen notie van dat begrip 'ik ben'. Begrijp hoe het zit: het
begrip 'ik ben' komt vanzelf en gaat vanzelf. Het verbazing­
wekkende is dat het bij het verschijnen als iets werkelijks
wordt aanvaard. Alle daaropvolgende misvattingen komen
voort uit dat gevoel van werkelijkheid dat het 'ik ben' met
zich meebrengt. Blijf bij dat primaire denkbeeld 'ik ben'
om het daarna te kunnen loslaten en daarmee alle andere
denkbeelden. Waarom ben ik helemaal vrij? Omdat ik de
onwerkelijkheid van dat 'ik ben' heb ingezien.
Ik groet alle profeten, geloofsovertuigingen, godsdien­
sten, enzovoort. Ik weet dat ze niet werkelijk zijn, ze zijn
niets anders dan het spel van dit bewustzijn. De waarheid,
het eeuwigdurende, kan niet worden waargenomen. Het is
altijd en overal.
In je ware staat zijn er geen woorden, maar jij hecht
belang aan jezelf en omarmt ontelbare woorden. Arme
menselijke wezens, gevangen tussen werelds leven en spiri­
tueel leven. Eén op een miljoen doorziet dit spel van
bewustzijn en overstijgt het.
V: Wat is de dood?
M: De dood is ook iets van horen zeggen. Heb jij de
dood ervaren? Door een spiritueel pad te volgen is er een
eind gekomen aan je persoonlijkheid en is er geen mense­
lijk wezen meer. Er is louter onpersoonlijk bewustzijn.
Binnen dit domein van bewustzijn is er louter dynamische
speelsheid, een proces van functioneren. In dit proces is er
geen verschil tussen een persoon, een entiteit, een ge­
meenschap, een geloofsovertuiging, een godsdienst.
In die flits van bewustzijn speelt het hele spel zich af.
Aan dat spel komt een eind.
(4 rnaart 1981)
Vraag: Nastreven wat Maharaj zegt kan een soort gedrag
tot gevolg hebben dat door de buitenwereld als eigenaar­
dig zou kunnen worden beschouwd.
Maharaj: Wiens gedrag? En als merkwaardig beschouwd
door wie? Al wat IS, is de essentie van de vijf elementen.
Door die waarneming zal de aard van de vijf elementen
niet veranderen. De essentie van de vijf elementen is dit tij­
delijke besef van tegenwoordigheid; tijdelijk in vergelijking
met de eeuwigheid.
Je komt hier met een gevoel van liefde en respect voor
mij, en wat je eruit haalt, is afhankelijk van hoe je mij waar­
neemt. Als je mij blijft zien als een individu, dan is dat wat
je eruit haalt; als je mij ziet zoals ik mijzelf zie, en zoals ik
jou zie, dan is je voordeel evenredig. De ware staat is de
staat die voorafgaat aan het verschijnen van bewustzijn.
Zeer weinigen hebben die staat bereikt. De meesten van
jullie zullen niet verder willen gaan dan de vereenzelviging
met een entiteit of een lichaam.
Deze vereenzelviging, die van je jeugd tot vandaag de
dag aan verandering onderhevig is en in de loop der tijd
zal blijven veranderen, is 'seizoengebonden'.
Jullie identificeren je met het lichaam omdat iedereen
dat doet. Je ouders hebben je verteld dat je op een bepaal­
de dag geboren bent en dat dit lichaam is wa t jij bent. Je
88
identiteit berust op de meningen van anderen. Misschien
denk je wel dat je nu een jnani bent geworden en dat je je
identiteit goed kent, maar meestal is dat zintuiglijk bedrog.
Welk beeld je ook van jezelf mag hebben, het is niet meer
dan een denkbeeld.
Begrijp gewoon wat je bent en ga zo goed als je kunt
door met je dagelijks leven.
V: Wordt hier elke dag puja (devotionele aanbidding) in
acht genomen?
M: Ja. Hier is degene die aanbidt het bewustzijn en het
object van aanbidding is ook het bewustzijn.
(7 rnaart 1 981)
Vraag: Wat verscheen er eerst, 'ik ben'-heid of verlan­
gen?
Maharaj: Als er geen 'ik ben'-heid is, wat kan er dan
anders zijn? Dit bewustzijn is aan voortdurende verande­
ring onderhevig, het staat nooit stil. Als de kracht om zich­
zelf te manifesteren en die kennendbeid ('ik ben'-heid)
niet zijn verschenen, kan er geen vereenzelviging zijn.
Wanneer die 'ik ben'-heid verschijnt en als echt aanvaard
wordt, is zij gebonden aan of beperkt tot een bepaalde
identiteit.
V: Ik heb mijn identiteit afgelegd.
M:Wie?
V: Niemand. Hij is uit zichzelf weggevallen. Het was
mogelijk om het vermogen van het brein om iets niet te re­
gistreren, waar te nemen.
M: Als de toestand van niet-reactie mogelijk was, zou het
bewustzijn niet verschijnen.
 V: Als het bewustzijn uitsluitend de inhoud van het be­
wustzijn is, dan is die kennis weggevallen.
M: Waar is het voor nodig dat die kennis wegvalt? Wat er
niet was, zal er niet zijn. Die kennis was er eerder niet en
ze zal verdwijnen.
Er zijn zoveel leringen geweest van allerlei soorten heili­
gen die kwamen en gingen. Waar wordt er in onze
gesprekken verwezen naar Christus, Rama, Krishna of an­
deren? Verwijzen we naar hen in onze dialoog?
Zoveel heiligen, wijzen en jnani's zijn er geweest en stuk
voor stuk waren ze bekoord door een bepaald denkbeeld
waarvan ze de wereld kennis wilden laten nemen. Ten slot­
te zijn al die verschillende godsdiensten niets anders dan
individuele denkbeelden die appelleerden aan het bewust­
zijn in een bepaald individu in een bepaalde tijd.
V: Daarom zijn wij hier.
M: Werd je komst hier niet bepaald door je lichaam, je
gedachten en gevoelens? Niet alleen lichaam-denken-voe­
len is onwerkelijk, ook dit gemanifesteerde bewustzijn, dit
heelal, is onwerkelijk. De 'ik ben'-heid is als een droom,
van korte duur.
Zelfs het gevoel dat je het hebt begrepen leidt algauw tot
een soort illusie, omdat het individu denkt iets te hebben
gevonden om aan andere individuen mee te delen, terwijl
er in werkelijkheid geen individu is.
Het is zo makkelijk om volkomen te verdwalen door te
goochelen met woorden, door er te veel belang aan te
hechten. Onthoud alleen maar dat het totaal functioneren
van de manifestatie zich voltrekt door de frictie tussen de
vijf elementen. En het praten dat plaatsvindt, maakt deel
uit van het totaal functioneren. Er is geen sprake van
'iemand', die als individueel leraar voordeel zoekt voor
zichzelf.
De mens vereenzelvigt zich met de grofstoffelijke vorm.
Hij herkent het gemanifesteerde bewustzijn niet, noch ver-
90
eenzelvigt hij zich daarmee. Alle activiteiten spelen zich af
dankzij het bewustzijn, maar er is niemand die dat echt
begrijpt.
Mensen komen hier met allerlei vragen en na een tijdje
denken ze dat ze iets weten, maar wanneer ze het ten slotte
weten, zijn er geen vragen meer.
(12 maart 1981)
Maharaj: Alles voltrekt zich vanuit ons Zelf. Dit bewust­
zijn wordt alleen maar spontaan ervaren in het Zelf. Dit
'Ik' is geen individu. Wat is, is het Absolute, maar dan zon­
der vorm. Datgene wat als in een droom verschijnt, is de
gemanifesteerde, betrekkelijke wereld en deze ervaring
van die droomachtige toestand is voor iedereen hetzelfde,
identiek voor een ieder.
Er is functioneren en dat functioneren neemt vorm aan,
en mocht je in dat proces een gebeurtenis opvatten als iets
persoonlijks, dan ben jij, als individu, erdoor geraakt. Door
de 'bestelling' niet in ontvangst te nemen als een individu
maar als identiteitsloos functioneren, ben je vrij van alles
wat er gebeurt. Het kennen van het Zelf is dit droomachti­
ge gevoel 'ik ben'. Door een aparte identiteit aan te ne­
men, bezoedelt men wat onbezoedeld is. Dat is de oerzon­
de.
Ga naar de kern: wie ben je, wat ben je? Je bent het pro­
duct van de vijf elementen, je hebt de steun van de vijf ele­
menten geaccepteerd. Jouw 'ik ben'-gevoel vloeit voort uit
de vijf elementen. Richt je aandacht op dat punt. Wat moet
er in je veranderen zodat jij je Zelf realiseert? Wat zou er
kunnen veranderen? Door hier te komen verwacht je toch
91
 dat er iets gebeurt. Wat verwacht je dat er in je zal verande­
ren zodat je kunt zeggen: "Nu heb ik gevonden wat ik
zocht. Ik hoef niet meer naar Maharaj."? Wat staat je voor
ogen als je dat zegt? Wat voor toestand is dat? In die
droomachtige toestand houd ik niet bij wie hier komt
noch waar onze gesprekken over gaan.
(13 maart 1981)
Vraag: Als iemand de waarheid doorgrondt, heeft dat
dan enig effect op de wereld?
Maharaj: Wat er als eerste gebeurt, is dat er geen indivi­
dualiteit meer is en alles wat zich afspeelt wordt dan gezien
als functioneren van het geheel. Het begrijpen van dat vol­
ledig functioneren kan niet opgedeeld worden. Het is
geen kwestie van een 'ik' of een jij' die iets begrijpt. Er IS
begrijpen.
Deze kennis vind je niet in boeken. Het is geen intellec­
tuele kennis. Hoewel dit bewustzijn door middel van mil­
joenen vormen functioneert, is het een en hetzelfde be­
wustzijn.
We hebben allemaal de overtuiging 'ik ben', 'ik besta',
'ik leef'. Die overtuiging is er dankzij het bewustzijn, en
bewustzijn is zich niet bewust van zichzelf als er geen
lichaam is. Dus wat is hun relatie? Bewustzijn is de smaak
van deze fYsieke vorm. Als er geen vorm is, is er geen
smaak. Het lichaam is de essentie van voedsel, en het be­
wustzijn is de essentie van de fYsieke vorm. Als dit goed
wordt begrepen, kun je dan nog spreken van individuali­
teit? Individualiteit is een manifestatieproces.
92
V: Waarom wil het bewustzijn zichzelf in een bepaalde
vorm in stand houden?
M: Wanneer het bewustzijn zich vereenzelvigt met een
vorm, dan is het de aard van die identeit om dat zolang
mogelijk te willen laten voortduren. Bewustzijn is zo dol op
die vereenzelviging dat het ermee door wil gaan.
V: Als die individualiteit is verdwenen, wil het bewustzijn
dan nog doorgaan?
M: Zodra het bewustzijn zijn individualiteit kwijt is en
één is geworden met de hele schepping heeft het geen be­
hoefte meer om door te gaan.
(21 maart 1981)
Maharaj: Als je hier rustig zit, één met de kennis 'ik
ben', maak je je niet druk om de wereld of om wat zich
daar allemaal afspeelt. Er is pas sprake van 'gedrag in de
wereld' wanneer het bewustzijn 'actief wordt, dat wil zeg­
gen wanneer zich allerlei bewegingen in het bewustzijn
voordoen. Wanneer ik mij niet bewust ben van het bestaan
van het lichaam worden ervaringen niet geregistreerd.
Net zoals het bewustzijn de hele schepping in zich
draagt, zo is het fYsieke lichaam louter een verschijnsel in
het bewustzijn, waargenomen en gekend door het bewust­
zijn. Hoezeer je je ook inspant, het valt niet te begrijpen.
Alleen als dit op het diepste niveau in het bewustzijn intuï­
tief wordt gezien, wordt het spontaan ervaren. In die staat,
waarin het bewustzijn aanwezig is, maar het bestaan van
een lichaam niet geregistreerd wordt, zelfs in die staat is
het lichaam voortdurend aan veranderingen onderhevig.
Dat zijn allemaal versch ij nselen in het bewustzijn; daarom
93
moet het bewustzijn al die veranderingen lijdzaam onder­
gaan.
In die staat speelt zich van alles af. Wat er in werkelijk­
heid gebeurt, is een functioneren als geheel tegen de ach­
tergrond van die leegte die in werkelijkheid bewustzijn is.
Er is geen afgescheiden identiteit. Wat IS, is dit bewustzijn.
Los daarvan kan niemand bestaan.
Wanneer je heel stil bent, ben je bij de basis van alles
gekomen. Dat is de staat van het diepe donkerblauw met
miljoenen sterren en planeten. In die staat ben je je niet
gewaar van je bestaan.
(24 maart 1981)
Vra ag : Als het bewustzijn in alle verschillende vormen
identiek is, waarom is er dan verschil tussen de gedachten
en handelingen van de ene of de andere mens?
Maharaj: Handelingen en gedachten horen bij lichaam­
denken-voelen en lichaam-denken-voelen is de essentie
van de vijf elementen. De aard van de vorm is afhankelijk
van de vijf elementen en de drie guna's. De gedachten en
de handelingen zijn afhankelijk van de ontvangen condi­
tionering vanaf het moment dat het bewustzijn er is.
Zonder het bewustzijn zouden er alleen maar dode vor­
men zijn.
Het bewustzijn en het lichaam worden aan het werk
gehouden door het voedsel dat wij nuttigen en de medicij­
nen die wij innemen. In iedere vorm zijn de gedachten,
woorden en handelingen niet alleen afhankelijk van de
omstandigheden die de vorm ontving nadat hij is gescha­
pen, ze zijn ook afhankelijk van de omstandigheden ten
94
tijde van de conceptie. Het bewustzijn was latent aanwezig
in die geboortechemie.
Wat is het toch vermakelijk dat men zich vereenzelvigt
met het lichaam. Hoe lang ben je al bezig met spirituali­
teit?
V: Veertig jaar. Ik heb 'Wie ben ik?' van Ramana
Maharshi toegepast en ik heb het boek van Maharaj gele­
zen.
M: Tot dusver is het in orde. Wat heb je begrepen over
je Zelf? Wat ben je?
V: Bewustzijn.
M: Het Uiteindelijke gaat vooraf aan elke ervaring. De
'ik ben'-heid is het begin van de ervaring. Over het Uit­
eindelijke heen verschijnt die kennendbeid en dan komt
de vraag op 'wie of wat ben ik' Dat gevoel van zijn is niet
gekleurd door vorm. Het is alleen maar een gevoel van er
zijn, van 'ik ben'-heid. Dat was de eerste ervaring.
V: Dit is maya.
M: Omdat je geen antwoord krijgt op 'wie ben ik' zeg je
dat dit maya is. Het is niet te vatten door een antwoord.
Waar vereenzelvigje je mee?
V: Ik ben het Brahman.
M: Dat is niet je directe ervaring. Je herhaalt wat je gele­
zen of gehoord hebt. Wat denk je dat je bent?
V: Ik heb ervaren....
M: Er kan alleen ervaring zijn als die 'ik ben'-heid er is,
maar vóór die ervaring 'ik ben', hoe was je toestand toen?
V: Ik weet het niet.
M: Ik richt me tot je omdat je de wijsheid hebt om het te
begrijpen.
V: Kan ik die 'ik ben'-heid stilleggen en er eerder zijn
dan de 'ik ben'-heid?
M: Welk natuurlijk proces kun je stilleggen? Alles gebeurt
spontaan. Op dit moment ben je in het bewustzijn dat in
beweging is, tintelend en wel. Denk niet datjij iets bent dat
95
 los staat van dat bewegende, tintelende bewustzijn. Je
maakt deel uit van het spel van dit bewustzijn. Jij, het
bewustzijn, bent het product van het genuttigde voedsel.
Op het niveau van actief bewustzijn dat in actie is, kan er
geen lichaamsidentiteit zijn.
V: Hoe kan ik daarvan overtuigd raken?
M: Wanneer je stil in je Zelf blijft, raak je overtuigd. Blijf
stil.
(29 maart 1981)
Vraag: Terwijl ik hier zit en vragen aan u stel, voel ik me
vredig. Is dat een aanwijzing dat er schot in zit?
Maharaj: Waar heb je het over? Je praat op het niveau
van de kleuterklas. Ik richt me niet meer tot je als een leer­
ling van de mumukshaklas, ik ga je als een leerling van de
sadhakaklas aanspreken. Hoe lang ben je met spiritualiteit
bezig?
V: Sinds mijn jeugd, omdat mijn familie al generaties
lang met spiritualiteit bezig is. Daarom is het een hobby
van me.
M: Heel goed. Desondanks ben je nog op het niveau van
de kleuterschool. De enige oplossing voor jou is je identifi­
catie met lichaam-denken-voelen op te geven.
V: Ik weet dit allemaal wel met m'n verstand, maar ik
ervaar het niet. Daarom kwam ik voor satsang.
M: Wat bedoel je met satsanlf. Dat is alleen maar conven­
tioneel spiritueel jargon. Dan ga je hier weg met de over­
tuiging 'ik ben het Brahman, zonder gestalte, vorm of con­
cept, en zonder enige mentale neiging. Ik ben het gemani­
festeerde bewustzijn'. Wanneer je tot de realisatie komt dat
je vormloos bent, dan bestaat er voor jou geen kaste of
geloofsovertuiging meer, dan zijn er geen denkbeelden
meer over.
Een mumuksha zit op de kleuterschool, heeft spirituele
neigingen, maar is geïdentificeerd met lichaam-denken­
voelen. Een sadhaka is iemand die zich niet meer identifi­
ceert met lichaam-denken-voelen. Een Siddha is iemand
die gestabiliseerd is in de kennis 'ik ben' en die dat tijdens
het proces heeft getranscendeerd. Op deze reis weet je
heel goed waar je bent.
M: (Zich richtend tot iemand anders) De moeder van
deze jongeman lag op sterven, maar ik zei met overtuiging
dat ze niet dood zou gaan. Dat was een paar jaar geleden
en ze leeft nog steeds. Zijn moeder was er zo sterk van
overtuigd dat ze zou sterven, dat ze de bloemen waar ze
van hield al gekocht had voor haar begrafenis. Ik gebood
haar op te staan en thee voor me te zetten.
In die tijd had ik als houding 'ik ben het Brahman'; nu is
die houding weggevallen. Ik was er toen sterk van over­
tuigd dat alles wat ik aanpakte vorm zou krijgen en zou
gebeuren. Op deze plek zijn veel dingen gebeurd. Vanaf
1932 worden hier bhajans gezongen. Ik was de eerste huur­
der in het Vamali gebouw.
(Er werd nog meer gepraat over wonderen die zich daar
hadden afgespeeld. Er gebeurden veel wonderen rondom
Maharaj, maar hij hield er niet van om over het verleden
of over de toekomst te praten.)
M: Mensen kwamen hier in de hoop dat hun problemen
zouden worden opgelost en als ik dan vroeg waarom ze
gekomen waren, gingen ze uitweiden over hun problemen.
Dan zei ik: "Het feit dat je hier bent gekomen betekent dat
je probleem wordt opgelost. Ga maar weer." Nu komen jul­
lie hier. Wie trekt jullie hiernaar toe? Dat is je zijn. Je wordt
tot deze plek aangetrokken door een bepaalde kwaliteit in
jezelf. Je raakt gestabiliseerd in de hoogste staat. Het is
97
geen aardse aantrekkingskracht die je hiernaartoe brengt.
Jij, noch iemand anders, weet iets over die aantrekkings­
kracht. Wat jou zo aantrekt is je verlangen om in je eeuwi­
ge rustplaats te zijn, dat is je thuis. Wanneer die aantrek­
kingskracht er is, kom je hier.
V: Wetenschappers hebben het over het 'zwarte gat'
waarin de hele kosmos uiteindelijk terechtkomt.
M: Jij bent dat Absolute, jij verslindt de hele kosmos.
(6 april1981)
Maharaj: Er is nog maar een spran�e 'ik ben'-heid over.
Daarom kunnen mensen alleen nog maar darshan krijgen;
het lukt niet meer om veel te praten. Het vertrouwen dat je
in me hebt, zal zich stabiliseren. Het gaat niet om de dar­
shan, maar om jouw vertrouwen in de darshan.
Ongewoon, zeldzaam, vreemd, verbijsterend, niet waar­
neembaar- dat is zo ongeveer wat je hieruit meekrijgt. Op­
timaal vertrouwen in het Zelf. Volledig vertrouwen. Wat je
ook ziet, zie het niet als louter lichaam. In wezen zijn dit de
ledematen van dat hoogste, niet waar te nemen beginsel
dat zichzelf uitdrukt. Deze ledematen hebben het hoogste
bereikt.
Vraag: Ik ben overtuigd.
M: Nu is die overtuiging zo sterk dat ze nooit meer
teniet kan worden gedaan. Totaal, volledig, onontkoom­
baar.
(1 0 april1981)
Maharaj: De kern van dit bewustzijn is kennendheid, het
kennen van 'ik ben'. Dat is geen persoonlijkheid, geen
individu. Het is de totale manifestatie. Er is zijn; het is in
alles.
Toch is die 'ik ben'-kwaliteit het resultaat van het stoffe­
lijke, objectieve lichaam. In het zaadje is de hele boom la­
tent aanwezig; in het druppeltje 'ik ben' zijn de drie werel­
den samengeperst aanwezig.
De hoogste staat is de staat van een jnani. De eerste stap
is die druppel te zijn. Door het proces waarbij je inzicht
krijgt in die druppel, ben je er al uit- en dat is een jnani . •
Omdat een jnani het 'ik ben'-beginsel getranscendeerd
heeft, hebben rampen of moeilijkheden geen vat op hem.
Hij aanschouwt het spel als getuige.
Begrijp het nu. Dat 'druppeltje' kennendbeid is het
resultaat van het voedsellichaam. Als je dit begrijpt, ben je
er al uit. Die laatste fase, het weten dat Ik, het Absolute,
niet dat 'druppeltje' ben, hoeft maar eenmaal te gebeuren.
Dan ben je niet meer verweven met het bewustzijnsspeL
Dan is er geen weg terug, je bent in de eeuwigdurende
staat.
Alles wat jij verstaat onder spirituele kennis, is kennis die
wordt opgedaan binnen het gebied van het bewustzijn. Dat
soort kennis is je alleen maar tot last en leidt tot steeds
meer ellende. Het is louter spiritueel jargon. Die 'ik ben'­
heid is juist de bron van alle ellende.
Ben jij zover dat je geen woorden meer kunt vinden om
je Zelf uit te drukken? Door zo uitgebreid antwoord te
geven op je vragen moet er nu een rust over je zijn geko­
men vanwaaruit geen woord meer opwelt.
Ik leg de kennis volledig en grondig uit. Heb jij de moed
haar te accepteren?
99
 Als je werkelijk hebt begrepen wat ik gezegd heb, hoef je
niet meer terug te komen. Praat hier niet over tegen Jan
en alleman. Zeg nergens wat je hier gehoord hebt.
(11 april1981)
Wie is degene die de bhajan zingt? De [universele] intel­
ligentie van die Gum en wie ben jij, een insluiper?
Uiteraard hangt de activiteit van de hele wereld af van die
intelligentie, maar wanneer die intelligentie haar hoogte­
punt bereikt, gaat ze op in Parabrahman.
Jullie blijven maar dagboeken bijhouden met je eigen
denkbeelden - ik zeg je dat het volslagen zinloos is.
Daardoor blijf je gebonden.

(22 april1981)
Maharaj: De hele schepping wordt ervaren in het
bewustzijn 'ik ben'. Als dat er niet is, wat kan er dan ooit
bestaan? Dit bewustzijn slaat op de trom; iedereen wordt
meegevoerd door het geluid van die trom. Wie zoekt de
trommelaar? Wie maakt er geluid en slaat op de trom? Het
is verbazingwekkend dat niemand een blik werpt op dat
vlekje bewustzijn [om het te onderzoeken].
Vraag: Als ik mijn houvast vind in het bewustzijn, is dat
dan meditatie?
M: Wie vindt houvast? Is dat niet het bewustzijn zelf?
Zij (wijzend naar Jean Dunn) begrijpt haar ware natuur.
Dat is te danken aan haar vertrouwen in de Gum. Alles wat
ook maar enigszins te maken heeft met mij, is heilig voor
haar. Je krijgt pas vertrouwen in het Zelf als je zoveel ver­
trouwen hebt in de Gum. Er zijn mensen die van de ene
Swami naar de andere gaan, en waarvoor? Om hun resges
op te likken. Ze kunnen beter hun eigen resges oplikken.
Houd je aan je eigen bewustzijn, blijf daarbij. Je zou de
last van al je denkbeelden in je bewustzijn moeten laten
smelten; gebruik je bewustzijn niet om een wereld van
denkbeelden op te bouwen.
V: Gewoonte kan je op een dwaalspoor brengen, hè?
M: De gewoonte om het Zelf te beschouwen als het
lichaam heeft iedereen te veel beïnvloed. De kennis 'ik
ben' is je Gum, verblijf daar.

101
100

6 wereld wil dat zeggen dat je niet geïnteresseerd bent in het
Je bent het weten
zonder woorden
Maharaj: Je weet nu dat je bent. Hoe is dat gebeurd?
Waar ligt het aan dat je weet dat je bent? Je moet naar de
bron. Honderd jaar geleden wist je niets van je eigen
bestaan. Toen had je geen problemen. Nu, door deze ken­
nendheid, zijn alle problemen begonnen. 'Ik ben' ver­
scheen via het lichaam. Wat weten we van het lichaam en
wat weten we van dat 'ik'?
Vraag: Als het lichaam wegvalt, als de persoon dood is,
blijven geheugen en bewustzijn dan bestaan?
M: Zowel geheugen als bewustzijn zijn kwaliteiten van
het voedsellichaam. Als er geen lichaam is, is er geen spra­
ke van dat er ook maar iets van blijft bestaan. De 'ik ben'­
heid is een kwaliteit van het voedsellichaam, niet de aard
van het ware Zelf.
V: Wat is turiya?
M: Turiya betekent dat alleen jij overblijft; niets anders.
Zolang jij weet dat je bent, is alles er. Ontdek wat je bent
en je krijgt alle antwoorden. Zoek de oorsprong van het
lichaam en de oorsprong van die 'ik ben'-heid. Als je die
ontdekt, weetje watje bent.
Alles wat verandert, is nietje Zelf; dit lichaam verandert
voortdurend. Het was er niet, het verscheen en het zal ver­
dwijnen. Het is nietjij. Ontdek watje bent.
102
Het bewustzijn is het belangrijkste. Zorg dat het bewust­
zijn zelf al je aandacht krijgt. Dat is het meditatieproces.
Dan zullen alle geheimen je door het bewustzijn geopen­
baard worden. Het bewustzijn is verzot op die Zelf-liefde.
Als je alleen maar geïnteresseerd bent in het bewustzijn,
zul je het leren kennen. Als je geïnteresseerd bent in de
bewustzijn. Ben je uitsluitend geïnteresseerd in het bewust­
zijn, dan zal het bewustzijn alle geheimen ontsluieren en
zul je weten wat je bent. Deze j
' ij' zal weten wie jij bent.
Maar gewaarzijn betekent zuiver bewustzijn en daar is dus
geen 'ik'.
Jezelf gadeslaan - dat op zich is meditatie. Wees uitslui­
tend trouw aan het bewustzijn zonder het met wat dan ook
te vermengen - dat is weten zonder woorden en dat BEN
je. Er zullen gedachten zijn, maar die zullen steeds meer
afzwakken en dus blijft er alleen het gevoel 'ik ben' over
ofwel bewustzijn zonder enige activiteit. Het observeren
van je activiteiten, zoals kijken naar je woede, enzovoort, is
een lager niveau; dat is vereenzelviging met lichaam-den­
ken-voelen.
V: Voelt Maharaj zijn lichaam?
M: Ik heb ontdekt dat alles wat is, er is door het bewust­
zijn. Precies zoals ik jou zie, zo kijk ik naar dit lichaam,
maar ik ben daar los van. Ik ben niet vereenzelvigd met het
lichaam.
Bewustzijn is niet mannelijk of vrouwelijk, het is als licht.
Licht betekent ook hitte. Als de temperatuur daalt zal de
dokter zeggen: "De patiënt is niet meer."
V: Hoe zit het met reïncarnatie?
M: Zelfs deze geboorte is onwerkelijk. De kwaliteit van
'ik ben'-heid is er dankzij het lichaam. In de diepe slaap
weet je niet of je nu wel of niet bestaat; je weet niet dat je
bent, dat is alles. Je bent helemaal niet geboren; het enige
wat er is, is de aankondiging van je bestaan. Je bestond al
103
voor je geboorte; je bestaan is eeuwig, maar de kennis dat
je bestond kwam pas toen je een paar jaar oud was.
Houd je alleen maar bezig met deze geboorte. Waarom
zou je je bezighouden met reïncarnatie? Ga eerst na of
deze geboorte wel klopt.
(5juni 1981)
Vraag: Hoe kan men de geest beheersen?
Maharaj: Alleen het goede aanvaarden en het slechte
uitbannen en de naam van God voortdurend herhalen -
dat zal je helpen de geest onder controle te houden. Wat
acceptabel is voor jou en wat je vrede brengt, is goed. Wat
je geest afwijst, is niet goed. Wanneer je iets doet en er is
faalangst, betekent dat dat de geest niet zuiver is.
V: Hoe krijg ik aardigheid in het zingen van de mantra?
M: Door in het gezelschap van wijzen te verkeren. Wat
gebeurt er hier van 5 tot 6 's middags? Bewustzijn ontmoet
bewustzijn. Er wordt niet gesproken, er is louter communi­
catie tussen het bewustzijn zelf. Daar komt geen vreemde
derde persoon of individu tussen. God komt daar om God
te ontmoeten. Wat voor gevoelens er ook opkomen, je
weet dat jij die niet bent.
(7juni 1981)
Maharaj: Rajneesh is geen kleine jongen of klein begin-
104
sel. Hij is geweldig- hij is groots. Hij is een grote wijze.
Als je al een Guru hebt (Rajneesh), waarom bezoek je
dan nog andere wijzen? Je hebt al een grote wijze als Guru,
je zou hier niet moeten zitten of hier moeten komen. Ik
houd niet van dat gereis van Guru naar Guru. Ik houd niet
van zwervers. Wat is het verschil tussen Maharaj en
Rajneesh? Als je de letters (d.w.z. de namen) verwijdert,
wat is dan het verschil? Onderzoek het 'ik' van de zwerver
voordat je anderen onderzoekt. Wat blijft er over nadat je
de naam eraf hebt gehaald? Wat ben jij zonder naam of eti­
ket?
Onderzoek de onderzoeker- onderzoek 'ik ben'.
Voordat je besluit om onderzoek te doen naar anderen,
doe eerst onderzoek naar jezelf en zie of je werkelijk of
onwerkelijk bent. De letters 'ik ben' worden spontaan met
een bepaald soort inkt geschreven. Wat is dat voor inkt
waarmee datgene wat jij bent werd opgeschreven? Met die
inkt waarmee de letters 'ik ben' werden geschreven, wordt
de titel van Tej Sesh Bhagavan in de Veda's bevestigd. Sesh
betekent het resge, het overblijfsel. Wat is dat overblijfsel
dat betekent wat je bent? (Maharaj verzoekt iemand om
weg te gaan en niet naar deze gesprekken te luisteren.)
Iemand die zijn eigen mysterie in het licht van wat is,
begrepen heeft, discussieert niet of twist niet over iemands
grootheid of kleinheid.
Je bent slaaf van een denkbeeld geworden en door slaaf
te zijn geworden van één denkbeeld word je ondergedom­
peld in meerdere denkbeelden. Je verdrinkt in de denk­
beelden. Doordat je bent opgeslokt door het denkbeeld
dat je bènt, dat primaire denkbeeld, ben je anderen
namen en titels en ideeën gaan geven en vervolgens raak
je daarin verstrikt. Ook al noemt iemand zichzelf mis­
schien een jnani, hij blijft ervan genieten zich te vermaken
met allerlei denkbeelden. Ook al weet zo iemand donders
goed dat het hem nergens zal brengen, toch is hij druk in
105
de weer met allerlei denkbeelden. Die Tej Sesh Bhagavan is
spontaan gekomen en zal spontaan weer gaan. Wat haal je
er voor jezelf uit als 'ik ben'? In welke positie of in welk
denkbeeld heb je jezelf als 'ik ben' gevestigd? De sterke
overtuiging 'ik ben dit' heeft betrekking op de drie toe­
standen- waaktoestand, diepe slaap en de kennis 'ik ben'
- dat zijn de aspecten van die Tej Sesh Bhagavan. Jij bent
dat niet.
Vraag: Wie ben ik dan wel?
M: Het eerste en enige antwoord is: alleen jij bent. Je
gooit de haak met het aas in het water om de vis te vangen.
Op die manier gooi jij, met het denkbeeld dat je bent, het
aas uit en haal je allerlei denkbeelden binnen voor jezelf.
Als er dus een vraag is, gevolgd door een antwoord, dan is
alles wat geweigerd wordt (dat wat overblijft) de afwijzing.
Voordat er sprake is van enige herkenning, ben jij er al.
Als jij er niet bent, zijn er geen andere mensen. Je houdt
jezelf in stand via de intelligentie van het lichaam en terwijl
je houvast vindt in het lichaam of in het intellect, creëer je
allerlei denkbeelden of nodig je allerlei denkbeelden uit,
en met die denkbeelden zak je weg in de modder. Je praat
over anderen. Zeg me wat jij bent. Ik vraag naar jou. Wat
ben je? Jij, de toeschouwer.
V: Maharaj weet dat ik niet weet wat ik ben. Waarom
vraagt hij het aan me?
M: Ik praat niet met jou. Bewustzijn praat met bewustzijn
over bewustzijn. Wie heeft je verteld dat Maharaj tegen jou
praat? Je uitgangspunt is fout. Het ene verschijnsel merkt
het andere verschijnsel van een vlieg. Vandaar dit automati­
sche gebaar. Als ik begrijp wat ik ben, en dat wil zeggen niet
meer dan een verschijningsvorm, dan weet ik dat anderen
ook verschijningsvormen zijn. Daarom zal ik geen vragen,
woorden of onenigheid met ze hebben. Maar als ik mezelf
niet begrijp, en doorvlieg op de vleugels van een denk­
beeld, geef ik de voorkeur aan mijn verschijningsvorm.
106
V: Omdat Maharaj alleen spreekt tot bewustzijn, spreekt
hij niet tegen mijn onwetendheid.
M: Er zal altijd onwetendheid blijven, zoals er ook altijd
kennis zal blijven. Er kan geen kennis zijn zonder onwe­
tendheid en er kan geen onwetendheid zijn zonder de
tegenpool kennis. Beide zijn tegendelen in manifestatie,
de ene kan niet bestaan zonder de ander. Zelfs dit begrip
over kennis is niet meer dan een begrip. Een jnani heeft
geen begrip van kennis noch begrip van onwetendheid. De
volledige afwezigheid van zowel kennis als onwetendheid -
dat is de staat die voorafgaat aan het verschijnen van
bewustzijn. Maar jij probeert wat ik zeg te interpreteren
aan de hand van begrippen en door al die begrippen raak
je geconditioneerd.
V: Maharaj pakt alles van me af. Ik heb niets meer om
me aan vast te houden- ik val.
M: In hoeveel stulges breek je door die val? Doe ermee
wat je wilt! Iemand anders is op zoek naar zichzelf, maar jij
verbergt je.
V: Wat is werkelijkheid?
M: Alles wat blijvend, onsterfelijk, onveranderlijk is. Het
eeuwige is immer, een niet-ervaarbare staat. Daarna is er
het bewustzijn, de 'ik ben'-heid, de lichaamservaring en
het leven. Jouw ervaringen behoren tot het rijk van het
bewustzijn. Binnen het gebied van het bewustzijn kun je
geen ervaring hebben van de waarheid. In feite kan er
geen ervaring zijn van de waarheid, want uiteindelijk ben
jij Dat. Hoe kan er een ervaring zijn van de waarheid?
Waarheid gaat aan zijn vooraf.
V:Wat kan iemand doen om die ervaring te laten voort­
duren?
M: Geen enkele ervaring is blijvend. Jij bent het blijven­
de. Ervaringen behoren tot het rijk van het bewustzijn, dat
aan tijd gebonden is.
V: Hoe gaat men voorbij aan tijd?
107
 M: Hoe ben je gekomen? Het ervaren van dingen gebeurt
onbewust of vanzelf. Bewust kun je daar niet ingaan.
V: Kunnen we er bewust uitgaan?
M: Wil je eruit stappen? Dan moet je wel precies weten
wat tijd is en wat jij bent. Daar moet je eerst achter komen.
Wat is jouw stap? Je wilt uit de tijd stappen. Wat is tijd?
V: Tijd is verlangen.
M: Helemaal niet, tijd betekent ruimte.
V: Er is afgescheidenbeid in ruimte.
M: Wat jij Maharaj voorhoudt als kennis zijn verkeerd
begrepen denkbeelden. Ben je erachter gekomen dat
geboorte lijden betekent?
V: Geboortepijn, niet de kennis.
M: Door woordspelletjes en door het goochelen met be-
grippen word je niet vrij.
V: Wat moet je dan doen?
M: Er zelfs niet van uitgaan dat je iets moet doen.
V: Wat moet ik doen met de pijn?
M: Zoals ze kwam, zo zal ze gaan.
V: Moet ik dan rondhangen?
M: Spring in het rond! Je begrijpt wat ik zeg, maar je
bent bang dat alle zogenaamde kennis die je hebt vergaard
waardeloos blijkt te zijn. Krishnamurti heeft het allemaal
heel goed gezegd, maar heb jij het grondig in je opgeno­
men? Wat Maharaj ook tegen je zegt, jij probeert het tot
begrip te maken.
(9juni 1981)
Vraag:Als ik mediteer, val ik in slaap. Wat kan ik daar­
aan doen?
108
Maharaj: Kom niet bij mij met dat soort problemen. Je
bent in de drie toestanden, waaktoestand, de diepe slaap
en kennendheid, waarom zou je je dan bezighouden met
de staat die je niet bent? Waarom ben je daarin geïnteres­
seerd? Het gebeurt volmaakt natuurlijk. Je moet begrijpen
dat, als je gestabiliseerd bent in een staat die voorafgaat
aan de waaktoestand, aan de diepe slaap, aan woorden en
zelfs aan bewustzijn, er iets verandert in de toestand van
het lichaam zonder dat jij er iets aan kunt doen. Laat het
met rust. Stel er geen vragen over. Je bent aan deze kant
en als er iets gebeurt, waarom maak je je daar druk om?
Wees jezelf. Als je jezelf bent, hoef je je geen zorgen te
maken over wat er aan de andere kant gebeurt. Toch ben
je geïnteresseerd in wat je ervaart, en er zijn zoveel ervarin­
gen zoals: ik zag blauw licht, ik ging omhoog, enzovoort,
kom niet bij me aan met dat soort dingen. Wees jezelf en
niet de ervaringen. Dit is ook een tijdelijke fase en je hecht
er te veel belang aan door te zeggen: "0, het is iets!" Het
gaat helemaal vanzelf.
Er kwam hier een meneer die me vertelde dat hij altijd
tijdens de meditatie wel 10 minuten moest huilen en snot­
teren. Hij dacht dat er iets heel bijzonders gebeurde in zijn
proces naar Zelf-realisatie. Wat heb je eraan om helemaal
opgewonden te raken en te roepen: "0! Ik moest huilen!"
En wat dan nog? Jij bent niet degene die huilt, jij bent niet
je emoties, of wel soms? Er komen zoveel mensen naar
Maharaj om hem te vertellen over hun spirituele ervarin­
gen tijdens meditatie en alleen maar om anderen te laten
zien 'Ik ben iets'.
Wanneer je in slaap valt, let dan eens op, juist op dat
moment, in dat grensgebied, en denk dan: Ik ben het
gemanifesteerde Brahman. Tijdens de slaap gaat je trans­
cendentie, die aan denken en voelen voorafgaat, door. Die
gaat door terwijl je slaapt. Als je tijdens japa in slaap valt en
je wordt 's nachts wakker, dan zul je ontdekken dat japa
109
doorgaat. Als je oplet, en je bent je bewust van jezelf, dan
zul je licht zien tot in de diepste hoeken van je wezen.
(lOjuni 1981)
Mahar�: Wat weet je van je lichaam? Wat is het, en wat
ben jij? Lichaam is de vorm of de gestalte. De smaak van
het voedsellichaam is de kennis 'ik ben'. Welke identiteit
voel je of ervaar je in dit lichaam? Je woorden zijn niet
slecht, maar ben jij die woorden? Je draagt kleren, maar
ben jij die kleren? Er is geen vorm die niet aan verande­
ring onderhevig is. Het lichaam verandert voortdurend.
Zolang jij jezelf vereenzelvigt met het lichaam, zul je geen
voldoening vinden. Dit is de ruimte, ik ben niet de ruimte.
Je moet diep van je Zelf overtuigd zijn. Je moet die diepe
drang hebben jezelf te willen kennen. Genade is er altijd.
Je eerste overtuiging is de overtuiging dat je bent'. Die is
er eerst, daarna zijn er pas woorden. Aan die overtuiging
heb je de vorm gegeven van een lichaam. Geef die
lichaamsidentiteit op. Jij bent vóór de woorden. Wees dat.
V: Hoe kan ik dat zijn?
M: Wat je ook bent, geef er geen vorm of structuur aan.
Dat is alles. Als jij bent, dan is alles er. Boeken aanbidden
leidt nergens toe. Wees je Zelf. Wijd je aan je Zelf, aanbid
alleen dat. Aanbid de kennis 'ik ben' als een God, als je
Guru. Zie je eerst de reflectie van jezelf in de spiegel, of
weet je dat jij er eerst bent? Wie is er eerst? Als jij er niet
bent, kun je dan je beeld in de spiegel zien? Stop ermee je
ware Ik of het valse ik te willen vastleggen, associeer het ik
liever met het Brahman, ik ben het Brahman. Je hebt
genoeg gehoord. Het is niet meer nodig dat je naar dit
110
soort kennis komt luisteren. Wat je tot nu toe gehoord
hebt, is voldoende voor je als je het in je opneemt en je
erin nestelt. Meer is er niet voor je. Jij bent het Brakman in
zijn totaliteit, niets meer. Jammer genoeg heb je je Zelf
doen geloven dat Jij, het Brahman, het lichaam bent. Nu
weet je dat je niet het lichaam bent. Waarom laat je je door
die valse lichaamsidentiteit overdonderen?
Je hebt heel veel kennis, maar die heeft betrekking op
de dingen van het dagelijks leven. Tot nu toe heb je nog
geen kennis verkregen over het Zelf. Ik heb het niet over
de wereldse kennis. Het eindigt hier niet.
Dit is de wereld. De wereld wordt omhuld door ruimte.
Dan is er de kennis van die ruimte. Die ruimte wordt gevat
in de kennis 'ik ben' en voorafgaand aan 'ik ben' is chida­
kash. Chidakash ('ik ben'-heid) is de bron van het heelal.
Chidakash is de basis van de ruimte waarin denken en voe­
len zich afspelen. Er kan niet zoiets bestaan als de kennis
'ik ben zus' of 'ik ben zo'; je kunt niet zus of zo zijn. Door
chidakash bestaat mahakash (de grote ruimte). De ruimte
van de wereld [de schepping] is er omdat de ruimte van
het bewustzijn bestaat ofWel datgene wat voorafgaat aan
denken en voelen. De ene ruimte wordt bedekt door een
subtielere en weidsere ruimte. Aan de basis van die ruimte
ligt de kennis 'ik ben'. Als je je houdt aan de kennis van
chidakash zul je je realiseren dat er geen geboorte en dood
voor je bestaat.
(11 juni 1981)
Vraag: Steeds weer die dagelijkse bezigheden; ze versuffen
de geest. Ik wil weten hoeje de geest alert kunt houden.
111
 Maharaj: Ik spreek niet over lichaam-denken-voelen en
wat er in de wereld omgaat. Ik spreek alleen maar over je
ware natuur enje ware natuur is het besef van tegenwoor­
digheid datje hebt, dit bewustzijn. Alsje niet bewust bent,
is er voorjou geen wereld. Er is niets. De wereld is er (voor
jou) alleen maar wanneer je bewust bent. Ik heb het dus
over dit bewustzijn, dit besef van tegenwoordigheid. Daar
praat ik over.
Als dat besef van tegenwoordigheid er eenmaal is, dan
houd ik me niet meer bezig met hoeje handelt en watje in
de wereld uitvoert. Gaat dit besef van tegenwoordigheid,
dit bewustzijn, niet overal aan vooraf? Zelfs om over iets te
kunnen denken, hebjeje hersens nodig. Kan er, alsje niet
bewust bent, ook maar één gedachte zijn? Is daarom dit
besef van tegenwoordigheid, dit bewustzijn, niet het aller­
eerste? Zonder dat kan er niets gebeuren. Niets - geen
gedachten, geen denkbeelden - kan zomaar uit zichzelf
opkomen. Er kan geen handeling gedaan worden als dat
besef van tegenwoordigheid er niet is. Het besef van tegen­
woordigheid heeft geen enkele denkactiviteit nodig om te
weten datje er bent. Je hoeftjezelf niet te vragen: "Ben ik
er wel? Ben ik bewust?" Dat intuïtieve gevoel van tegen­
woordigheid is er, je weet dat je bent. Het gaat hier niet
om het besef 'ik ben aanwezig' of jij bent aanwezig' of
'een of ander individu is aanwezig'. Het besef van tegen­
woordigheid is het besef van tegenwoordigheid, zonder
meer. Omdat de mens zich vereenzelvigt met zijn lichaam
denkt hij dat hij is geboren en zal sterven. Wat geboren
wordt, is dat algemene. besef van tegenwoordigheid, meer
niet. Het besef van tegenwoordigheid, dat spontaan op­
kwam, zal spontaan weer verdwijnen. Er is geen individu,
behalve als er vereenzelviging met het lichaam is. Het besef
van tijd, of van duur, of een gebeurtenis in de tijd - dat
kan er allemaal alleen maar zijn als er bewustzijn is. Als er
geen bewustzijn is, hebje dan besef van tijd?
112
Er is een lont en er is brandstof; alleen dan kan er licht
gemaakt worden. Licht is dus afhankelijk van de duur van
brandstof. Zo komt de factor tijd op. Het besef van tegen­
woordigheid, dit bewustzijn, is alles. Ontdek hoe dat
opkomt en hoe lang het blijft. Licht blijft zolang er brand­
stof is, zo blijft ook dit bewustzijn net zolang als er brand­
stof is. De brandstof voor het bewustzijn is het lichaam, dat
bestaat uit de vijf elementen, die een opeenhoping zijn van
voedsel. Als het lichaam niet voortdurend voedsel krijgt
toegediend, kan het geen standhouden en als het lichaam
geen standhoudt, zal het bewustzijn geen standhouden.
Daarom is het bewustzijn afhankelijk van de tijdsduur van
het lichaam. Zelfs dit bewustzijn is niet alles en het is niet
eeuwig. Ontdek hoe dat bewustzijn is ontstaan, zoek de
bron van het bewustzijn.
Wat is dit lichaam? Het lichaam is niets anders dan de
opeenhoping van voedsel en water. Dat voedsel en dat
water zijn zeker niet wat jij bent, en dit bewustzijn is niet
meer dan de essentie van dit voedsel en water. Daarom
benjij iets wat losstaat zowel van het lichaam als van het be­
wustzijn. Zolang het lichaam er is, heeft iemand die denkt
dat hij een individu is als enig kapitaal het besef van tegen­
woordigheid, ofWel dit bewustzijn. Behandel dat als de
hoogste God en aanbid niets anders dan dat, en wanneer
je één bent geworden met dat besef van tegenwoordigheid
zal alles watje ook maar aan spirituele kennis nodig hebt,
zich vanzelf ontvouwen.
Zijn er problemen of vragen waar je mee zit, dan zulje
ontdekken dat al die problemen en vragen gebaseerd zijn
op je vereenzelviging met lichaam-denken-voelen als per­
soon. Is die vereenzelviging er niet, dan komen er ook
geen vragen op. Tot die conclusie zulje komen.
(14 juni 1981)
113

Maharaj: Iedereen doet zijn werk, maar ieder heeft een
eigen kwaliteit.
Hier is een test om erachter te komen of je wel of niet
spiritueel bezig bent. Ga na waarje 24 uur lang aan denkt.
Je zegt dat je het Zelf kent, dat je kennis van het Zelf hebt
verworven, maar toch is er de hele dag door die innerlijke
dialoog. Wat speelt zich af in die gedachtenstroom? Je
kletst maar door over al je dagelijkse dingen, maar niet
over de discussies die we hier voeren en die gaan over je
[ware] identiteit, over wat je bent; daar heb je het niet
over. Is er iemand die met zichzelf louter over het Zelf
praat? De kwaliteit van je zijnstoestand wordt bepaald door
datgene waarje gedachten zich intens mee bezighouden.
Ik ben ook rusteloos. Het soort pijn en fYsiek leed dat ik
nu onderga, wordt op dit moment door niemand anders in
de wereld ervaren. Dit gesprek is niet voor iedereen te
behappen.
Buiten het rijk van bewustzijn, dat ontstaat door het
lichaam, is er geen ervaring van bewustzijn. Ik wil praten
over die staat buiten het veld van bewustzijn. Er zijn miljoe­
nen namen, maar al die namen hebben betrekking op de
wereld van de objecten. Zelfs het woord 'ouders' is er
omdat er lichamen zijn; als resultaat van het lichaam is die
benoeming 'ouders' ontstaan. Ik wil dat jullie goed begrij­
pen dat zonder lichaamsbewustzijn er geen Brakman is;
Brakman is er omdat het bewustzijn er is en bewustzijn is er
omdat er een lichaam is. Lichaamsbewustzijn is het resul­
taat van de vijf elementen. Er is geen verschil tussen
lichaamsbewustzijn en de wereld; ze zijn identiek. Denk
daar zo eens diep over na.
Alles wat door lichaam-denken-voelen en het intellect
kan worden begrepen, behoort tot de wereld van de objec-
114
ten. Hoewel je deze woorden gehoord hebt, zul je toch
nog worden meegesleept door de ervaringen die het den­
ken je voorschotelt.
Dit lichaam bestaat uit voedsel, maar wat is je ware iden­
titeit? Het lijkt op een lichaam dat volkomen is opgegaan
in zijn omgeving, of zoals bij opgeslagen graan, waar elk
korreltje op z'n plaats ligt. Dit is alleen maar voedsel. Dit is
het voedsellichaam en het bewustzijn. Het Absolute is je
ware identiteit. Ik heb je wat aanwijzingen gegeven over
het Absolute. Je hebt het bewustzijn niet overstegen en
bewustzijn is de eerste stap. Totaal bewustzijn is niet het
einde.
(16juni 1981)
Maharaj: Mensen komen hier omdat ze de behoefte voe­
len om te komen. Het bewustzijn in je lichaam geniet
ervan om hier te komen. Zolang het bewustzijn ergens be­
hoefte aan heeft, zul jij je gedwongen voelen eraan te vol­
doen. Als het bewustzijn weggaat, zal er geen gebonden­
heid meer zijn.
Wat hebben we eigenlijk nog meer behalve dit besef van
tegenwoordigheid dat er is door het bewustzijn? Het ware
geluk, zonder tegendeel, kan er alleen maar zijn wanneer
het bewustzijn verdwijnt. Zolang het bewustzijn er is, is er
gelukkig zijn en ongelukkig zijn. Louter geluk kan er
alleen maar zijn wanneer er geen bewustzijn is. Alles wat
kan worden waargenomen is totaal anders dan wat ik ben.
Ik heb mijn Swarupa begrepen en ik ben dat; het heeft
niets te maken met welke gemanifesteerde vorm dan ook.
Je kuntjezelf nooit afzonderen van het bewustzijn, tenzij
115
het bewustzijn tevreden over je is en genoeg van je heeft.
Bewustzijn opent de poort voor je om aan het bewustzijn te
ontstijgen.
Er zijn twee aspecten: het ene is begripsmatig, dyna­
misch bewustzijn dat vol is van denkbeelden, en het andere
is transcendent bewustzijn. Zelfs het denkbeeld 'ik ben' is
daar niet. Brahman, het ene dat vol is van begrippen en
eigenschappen, is het resultaat van het functionerende
lichaam. Dit bewustzijn is dood voor mij; het is weg. Dat
heb ik getranscendeerd. Alles wat er dus nu nog is, is dat
andere bewustzijn, dat wat zonder denkbeelden of begrip­
pen is.
Het beginsel dat uit denkbeelden bestaat en vol is van
kenmerken en hoedanigheden en dat ik getranscendeerd
heb, leek op een hele grote oceaan. Die is nu voor het
grootste deel opgedroogd, er ligt nog wat drab op de
bodem. Er is nog maar een heel klein bee�e over, een paar
deel�es. Wat doordringt en overheerst, is zonder denk­
beeld of kenmerk. Wat over is, spreekt nu tot jullie. Is er
nog sprake van geboorte of dood voor dat overblijvende
beginsel? Jullie, met al je wijsheid, zitten hier vast; je
klampt je vast aan bepaalde denkbeelden. Als je geen
denkbeelden had, waarom zou je dan hier komen?
Je bestudeert alleen maar die denkbeelden die van bin­
nenuit in je opkomen. De denkbeelden die je niet aan­
staan, komen niet in je op. Stel dat je niet van wiskunde
houdt, dan zal dat onderwerp je niet aanspreken; het voelt
zich vreemd tussen jouw denkbeelden. Je verdiept je alleen
maar in onderwerpen of zaken die je aanspreken. Ana­
lyseer je gedachten en kijk of dit waar is. Ga na wat de aard
is van je gedachten. Zijn ze wel spiritueel?
Ik verblijf in de staat waar geen lichaam-denken-voelen is.
(18 juni 1981)
116
Maharaj: Alle gebeurtenissen spelen zich af in het
Iichaamsbewustzijn. Persoonlijkheden bestaan alleen in
het lichaamsbewustzijn. De gewone kennis heeft uitslui­
tend betrekking op het lichaamsbeeld. Je bent niet het
lichaam, je bent het bewustzijn. Er bestaat geen afdruk van
een persoonlijkheid; datgene wat functioneert is gemani­
festeerd bewustzijn. Dit dynamische, gemanifesteerde
bewustzijn is altijd in beweging. Niemand kan zeggen wat
er zal gebeuren.
Dit dynamische bewustzijn heeft geen enkel idee of er
iets goeds of iets slechts zal gebeuren; alles gebeurt zonder
meer. Er is niemand die iets doet.
De boodschap 'ik ben' is er. De gedachtenstroom is er
ook; die gedachtenstroom is geen persoonlijkheid, die
gedachtenstroom is het bewustzijn. Het idee alleen al dat
jij het lichaam bent, is belachelijk; er is bewustzijn dat zijn
manifestatie ervaart. Alleen een zeldzaam wezen zal dit ver­
wezenlijken. Het dagelijks leven van een jnani wil zeggen
het totale functioneren van bewustzijn als geheel. Ge­
woonlijk zal iemand die andere mensen altijd beschouwt
als persoonlijkheden niet zo gemakkelijk die anderen als
functionerend bewustzijn zien. Het spel van bewustzijn
daalt niet af naar het niveau van een individu. Het is totaal
anders. Er is uitsluitend manifestatie.
Jij bent toch een discipel van een grote Wijze? Hoeveel
jaar ben je bij hem geweest?
Vraag: Zeven of acht jaar.
M: Waarom ben je dan hier?
V: Ik wilde darshan, ik wilde u ontmoeten.
M: Wanneer je verankerd bent in je eigen Zelf, dan is er
geen 'ander', jij bent alles. Als je in je Zelf verblijft, ben je
als ruimte en is er geen dualiteit meer. Je bent net zo weids
117
en subtiel als de ruimte en dat is bevrijding. Je bent niet
geconditioneerd door een of andere naam of vorm. Als je
bent als de ruimte, wat heeft het dan voor zin om ergens
naar toe te gaan? De ruimte die hier is, is ergens anders
ook. Spiritualiteit is geen kinderspel. Mijn woorden zullen
de twijfels in stukken scheuren van een ieder die ernaar
luistert. 7
Ten eerste: verblijf in je Zelf en overstijg het en in die
overstijging realiseer je het Uiteindelijke. Wat hier wordt Al mijn kennis is
gezegd, is geen geleende kennis uit heilige en andere boe­
ken; het komt uit eigen directe ervaring. Nirupana bete­
niets waard
kent de gewone studie van professionele spirituele mensen
die de kennis uit diverse boeken uitleggen. Maharaj: Elk beeld dat je van jezelf hebt, is onwaar.

Je moet grondig inzien wat je bent, of watje zou kunnen Ware kennis is: gevestigd zijn in je Zelf. Probeer al die ken­

zijn wanneer er niets is. Wanneer er niets is, ben jij nog nis die je nu opdoet te begrijpen. De zogenaamde kennis
steeds. Wat is die jij? Het is allemaal één, en wanneer alles die je elders krijgt, gaat alleen maar over onwetendheid; ze

is, ben jij nog steeds. Dat is nog te begrijpen, maar wan­ kan niet gaan over het Zelf, over de ware kennis. Alles wat

neer er niets is, hoe kan ik dan zijn? door het denken wordt nagejaagd is geen ware kennis.
Ware kennis kan niet zomaar begrepen worden. Als ik de
ervaring 'ik ben' eerder had gehad, zou ik dan de baar­
(19juni 1981)
moeder van mijn moeder zijn binnengegaan? Voordat ik
de baarmoeder binnenging, kende ik mijzelf niet, ik had
geen weet van 'ik ben'. Alle zogenaamde kennis wordt
bezoedeld door woorden, en woorden zijn onwetendheid.
Jij, als het Absolute, neemt de waaktoestand waar, jij kent
het bewustzijn en de slaaptoestand en daarom ben jij dat
allemaal niet.
Tussen de miljoenen mensen die kwamen en gingen,
waar moet je mij plaatsen? Er is geen individualiteit die
betrekking heeft op een van die vormen, maar ik ben, en
ben altijd geweest het functioneren van het geheel. Zonder
mij kan er geen functioneren plaatsvinden. Ik ben het tota­
le functioneren van het geheel, elk moment, miljoenen
jaren geleden en nu.
Ondanks mijn helder inzicht in het voorgaande moet er

u8
door het bewustzijn lichamelijk lijden worden ondergaan.
De naam van het bewustzijn is het lijden zelf. Het leven van
lijden is bijna voorbij. Wat dit beginsel ook is, het ervaart,
samen met het lichaam en het bewustzijn, al het lijden en
weet zelf dat het miljoenen dollars waard is, zoals een vat
met goud. Dit beginsel, dat begrepen en gerealiseerd heeft
wat lijden en bewustzijn is, is miljoenen waard. Ik volg niet
de spiritualiteit van de massa. Jullie zullen hier niet worden
overgoten met alledaagse spiritualiteit. Jij, in je Uiteinde­
lijke staat, kunt nooit verloren gaan; watje ook verliest, het
kunnen alleen maar woorden zijn. Jij, in je Uiteindelijke
staat, weet of voelt 'ik ben' zonder woorden. Door het 'ik
ben' is er wereldse kennis. Je bent niet afgezonderd, je
maakt deel uit van de wereldse kennis.
]ivatman is hij die zich vereenzelvigt met lichaam-den­
ken-voelen als een van de wereld afgescheiden individu.
Het Atman is het zijn, of het bewustzijn, dat de wereld is.
Het Uiteindelijke beginsel, dat dit zijn kent, kan helemaal
niet benoemd worden. Het kan niet benaderd of gecondi­
tioneerd worden door enig woord. Dat is de Uiteindelijke
staat.
(21 juni 1981 'S morgens)
Vraag: Hoe kan ik stabiel blijven in gewaarzijn?
Maharaj: Je weet dat je bent. Dàt is gewaarzijn. Als jij
denkt datje gewaar moet zijn, dan wordt het een ervaring.
Je wilt iets ervaren. Beschouw je lichaam niet als jezelf.
Voor de dagelijkse gang van zaken is het goed omje te ver­
eenzelvigen met je lichaam, maar als je jezelf wilt leren
begrijpen, zie dan in dat je niet het lichaam bent. Je hebt
120
de kennis 'ik ben'. Dat op zich betekent datje bent.
Gewaarzijn is de staat waarin het bewustzijn verzinkt in
zichzelf.
Dit lichaam is de uitdrukking van de voedselproducten
die zijn geconsumeerd. Materie wordt geconsumeerd in de
vorm van voedsel en dit is het resultaat. Wanneer er steeds
minder voedsel wordt ingenomen, zal het lichaam verma­
geren, het wordt dun. Dat is nietje identiteit. Dat is nietje
beeld. Dit is een voedselcontainer (wijzend naar het
lichaam). Waarom is dit gezicht vermagerd? Omdat de
hoeveelheid voedsel is afgenomen. Het voedsellichaam
ben je niet. De waaktoestand ben je niet. De diepe slaap
benje niet. Je kent de waaktoestand. Omdatje de waaktoe­
stand kent, ben je de waaktoestand niet. Je kent de diepe
slaap, daarom benje de diepe slaap niet.
V: Het ontgaat me.
M: Die Uiteindelijke jij' kan nooit gaan. Wat er verloren
kan gaan, zijn alleen maar woorden. Wie zei dat hetje ont­
gaat? Je weet datje bent, 'ik ben'.
Op het moment dat het besef 'ik ben' zich aandient,
dient de wereld zich ook aan. Je bent' is niet alleen, is niet
in afzondering. Je maakt deel uit van de wereldse kennis.
In de hiërarchie van het bewustzijn zijn er drie stadia.
1. ]ivatman is degene die zich vereenzelvigt met lichaam­
denken-voelen, iemand die denkt dat hij een lichaam, een
persoonlijkheid, een individu is, afgescheiden van de
wereld. Hij plaatst zich erbuiten en isoleert zichzelf van de
wereld als een afgescheiden persoonlijkheid door zich te
vereenzelvigen met het lichaam, het denken en het voelen.
2. Dan volgt het zijn, of het bewustzijn, dat de wereld is.
'Ik ben' wil zeggen: mijn hele wereld. Er is alleen maar zijn
en de wereld. Samen met het z�'n wordt de wereld ervaren
- dat is Atman.
3. Het Uiteindelijke beginsel dat dit zijn kent, kan hele­
maal niet benoemd worden. Het kan niet worden benaderd
121
of bepaald door woorden. Dat is de Uiteindelijke staat.
Ik zal de hiërarchie in gewone woorden uitleggen: ik
heb een kleinzoon (dat is Jivatma.) Ik heb een zoon en ik
ben de grootvader. Grootvader is de bron van de zoon en
de kleinzoon.
De drie stadia kun je geen 'kennis' noemen. De uitdruk­
king 'kennis' behoort tot het niveau van zijn. Ik heb je nu
de essentie van mijn onderricht gegeven.
Met welke identiteit herken je jezelf? Met welke identi­
teit kwam je ter wereld? Met welke identiteit zou je deze
wereld willen verlaten? Over het algemeen klampen men­
sen zich vast aan die lichaamsidentiteit, maar nu heb ik die
identiteit overboord gegooid- je bent het lichaam niet. Ik
vraag: Wat ben je? Wat is nu je identiteit als je niet het
lichaam bent? Elk woord dat je zegt zou verkeerd zijn.
Je klampt je hardnekkig vast aan het lichaam als jezelf. Je
moet er sterk van doordrongen zijn dat je niet het lichaam
bent, en zelfs niet het bewustzijn in het zijn.
Experimenteer ermee. Je kijkt naar de stok. Zeg je tegen
de stok: "Ik kijk naar je"?
Niets heeft zin, geen enkel woord heeft zin als je alleen
bent. Wanneer iemand in zijn ware identiteit verzinkt, doet
niets er meer toe, want er is niets. Wanneer het 'ik' verstilt,
is er uitsluitend gewaarzijn.
(21 Juni 1981 's middags)
Maharaj: Dit bewustzijn en die 'ik ben'-heid - hoe ont­
staan die? Welke grondstof is daanroor nodig? De vijf ele­
menten, de drie guna's, en Prakriti-Purusha. Ze brengen
allemaal die ruimte 'ik ben' voort. Wat heb je, behalve her-
122
innering? Geheugen of herinnering is het resultaat van de
vijf elementen en de drie guna's, de acht aspecten. Alleen
wanneer die grondstof beschikbaar is, is er herinnering­
herinnering aan wat dan ook, en ten slotte, het meest be­
langrijke, de herinnering dat je bènt.
Op dit moment is het gevoel 'ik ben' ook een herinne­
ring. Om die herinnering in stand te houden zijn al die
grondstoffen nodig. Je bent niet dat 'ik ben'. Als het
Absolute ben je voorafgaand aan dat 'ik ben'. Die 'ik ben'­
beid is het product van die grondstoffen, maar jij, het
Absolute, bent dat niet. Op z'n hoogst zou je kunnen zeg­
gen 'ik ben', maar wat is dit 'ik ben'? 'Ik' is alleen maar
een woord. In eerste instantie zijn er woorden en dan is er
alleen herinnering. Herinnering ben je niet. Wie kon die
herinnering 'ik ben' vasthouden? Als al die grondstof ver­
dwenen is, waar is die 'ik ben'-herinnering dan?
De meest wezenlijke stap is houvast te vinden in je iden­
titeit als het dynamisch gemanifesteerd bewustzijnsbegin­
seL Zorg dat je daar stabiliteit in vindt. Dat is je eerste stap.
Er bestaat niets anders dan weten dat je bent, wees dat.
Niets meer, niets minder.
Lichtstralen kunnen niet rechtstreeks gezien worden. Er
wordt pas iets gereflecteerd als een lichtstraal op een
object stuit. Zo is het ook met die 'ik ben'-heid. Dat is een
onderbreking die ontstaat door de vijf elementen en de
drie guna's. Daarom is er het 'ik ben'-gevoel, maar zonder
dat 'ik ben'-gevoel bèn je nog steeds. Het licht zelf is
afkomstig van de zon. Doordat de vijf elementen er zijn,
wordt het licht [van het bewustzijn] weerspiegeld als de
zon. Helder licht wordt gezien als de zon omdat er objec­
ten zijn; als er niets zou zijn, zouden de lichtstralen zich
eindeloos voortplanten en als bron van licht onzichtbaar
zijn.
Mahakash is de oneindige ruimte. De oneindige ruimte
is donker. Net zo donker als wanneer je je ogen sluit. In
123
 die fysieke ruimte verschijnt de hele schepping, gaat ten
onder en wordt vernietigd.
Wat is uiteindelijk het resultaat van al die ervaringen in
het spel van bewustzijn? Ze gaan weer voorbij, ze eindigen
in pure ruimte [leegte].
De hele wereld is in voortdurende verandering. Geen
enkele vorm is blijvend. Ten slotte zullen alle vormen
opgaan in de ruimte en vormloos worden.
Ik spreek uit eigen directe ervaring, niet uit boeken.
Miljoenen mensen, dieren en andere wezens kwamen en
gingen. Maar is de schepping als geheel meer of minder
geworden? Het geheel bleef onveranderd. Het is nooit
minder geworden. Het blijft altijd zo.
Kan te midden van al die miljoenen vormen in de
wereld 'mijn' beeld permanent overblijven? Op dit mo­
ment heb je alleen maar een gevoel van 'ik ben'-heid en
door dat gevoel wordt de hele wereld gemanifesteerd.
Als die miljoenen mensen zijn verdwenen, wat is er dan
nog van hen over? Laten we de spiritualiteit er even buiten
laten. Onder alle ervaringen die ik heb gehad, waren mo­
menten van vreugde, geluk en narigheid. Wat is er over
van die narigheid of van dat geluk? Iemand die het bewust­
zijn heeft getranscendeerd, of iemand die het einde van
dit alles gezien heeft - is er voor zo iemand nog sprake van
winst of verlies?
Ik weet heel goed dat deze kennendbeid niet blijft. Ik
ben in die toestand van niet-kennen. Kan er, nu dit het
geval is, nog sprake zijn van een actief leven? Kun je met
déze spirituele gerichtheid nog geraakt worden door een
werelds leven of door familie-aangelegenheden?
(22juni 1981 's morgens)
124
Maharaj: Zowel de ervaring als degene die ervaart zullen
verdwijnen. Ik ga hier niet meer uitvoerig op in. Ver­
anderingen komen tot uiting in het bewustzijn en zo wordt
het bewustzijn subtieler en subtieler. Vormen lossen op.
De eerste stap op de weg naar spiritualiteit is het ontwikke­
len van de overtuiging 'ik ben niet mannelijk of vrouwe­
lijk'.
Door op zoek te gaan naar licht en geluid buiten zich­
zelf krijgen alle discipelen een of andere spirituele erva­
ring en dat op zich is gebondenheid. Ze gaan hun ervarin­
gen met die van anderen vergelijken. Die discipelen den­
ken dat ze vergevorderd zijn. Ze worden aangetrokken tot
ervaringen van geluid en licht omdat ze zich vereenzelvi­
gen met het lichaam. Ze willen een vorm en een structuur;
daarom verlustigen ze zich in ervaringen die vorm en
structuur geven.
Eigenlijk zou je moeten zijn als ruimte [leegte]. Als je
aandacht gericht is op dingen buiten je, word je erdoor
meegesleept. Als jij de ruimte bent en niet het lichaam, dan
bereik je een stadium waarin het lichaam geen lichaam
blijft, omdat er niemand is die het lichaam als zodanig defi­
nieert. In chidakash definieer je de wereld als naam en
vorm, maar wanneer naam en vorm zijn opgelost, is er ont­
binding. Alle vormen lossen op in mahakash. Jij bepaalt de
waarde van een vorm, jij bepaalt dat een vorm zus of zo is.
Als die waardebepaling er niet is, dan is er geen mentaal
bewustzijn en is het als de ruimte.
Chidakash is de grondstof waaruit jij de waarde bepaalt
van wat je ervaart of van wat je waarneemt. In het proces
van subtieler worden, worden de uiterlijke vormen opge­
lost in mahakash; er zijn dan geen namen en vormen meer.
Tegelijkertijd komt het evaluatieproces en het functione-
125
ren van denken en voelen tot stilstand, het lost zichzelf op
in chidakash. Wanneer zowel mahakash als chidakash verstil­
len, is er alleen nog maar ruimte en jij bent de ruimte.
Door het fysieke lichaam wordt 'ik ben'-heid ervaren. Is
het lichaam echter afwezig, dan is 'ik ben'-heid er nog,
maar zonder het 'ik ben'-gevoel. Ik ben altijd en overal.
(22juni 1981 's middags)
Maharaj: Zoals je niet de kleren bent die je draagt, zo
ben je evenmin dit lichaam. Dat is de belangrijkste stap.
Langzamerhand zul je beseffen dat je als ruimte bent, want
ruimte is het begin en het einde van alles. Stel dat je ziek
bent. Dan wil je alles over je ziekte weten; hoe ernstiger de
ziekte, hoe meer je ervan wilt weten. Die 'ik ben'-heid is als
een ziekte. Nu moet je beginnen met daar kennis over te
verzamelen.
Vraag: Hoe begin je daarmee?
M: Begin met het lichaam. Door het lichaam leer je het
'ik ben' kennen. Tijdens dat proces word je steeds subtie­
ler. Wanneer je zover bent dat je de kennis 'ik ben' kunt
waarnemen, heb je het hoogste bereikt. Zo moet je het
proberen te begrijpen en dan zullen de kenniszaadjes van­
zelf in je ontkiemen.
Wanneer je de grens bereikt van de materiële kennis
overstijg je zowel de waarnemer [subject] als het waargeno­
mene [object]; die staat is het zuivere-zijn-zonder-object.
Daarna transcendeer je het zij'n waarbij de identiteiten van
waarnemer en het object van waarneming verdwijnen.
Stel dat je mishandeld bent en dat je ontdekt wie het
deed. Is het het lichaam? Het is niet het lichaam. Wat zou
126
het dan kunnen zijn? Ten slotte kom je tot de conclusie
dat het een spontaan gebeuren is vanuit willekeurig welk
lichaam. Je schrijft het niet meer toe aan een bepaald indi­
vidu. Wanneer jouw individualiteit is opgelost, zie je ner­
gens meer individuen. Er is uitsluitend functioneren in
bewustzijn. Als het op z'n plaats valt, is het heel makkelijk
te begrijpen. Als dat niet het geval is, is het heel moeilijk.
Het is bijzonder diepgaand en heel eenvoudig, mits goed
begrepen. Zoals ik spreek, wordt er over het algemeen niet
over spiritualiteit gesproken.
Als het stadium bereikt is waarin het lichaam getranscen­
deerd is, overstijg je ook denken en voelen en het bewust­
zijn; vanaf dat moment is alles wat er gebeurt louter be­
wustzijn dat voortkomt uit het lichaam en is er niet langer
'iemand' die 'iets weet' of 'iets doet'. Wanneer er uit een
lichaam een geluid opkomt, is het niet zo dat er iemand is
die spreekt, er komen woorden op, het gebeurt gewoon, er
is geen doen. Als je de basis goed begrijpt, zal dat begrip je
heel ver in spiritualiteit voeren.
Alleen het Absolute heerst. Er is niets anders dan het
Absolute. Het ongemanifesteerde heeft zichzelf gemanifes­
teerd. Die gemanifesteerde staat is Gum en is universeel.
Wie (her)kent lichaam-denken-voelen? De 'ik ben'-heid
die er al is, en die geen naam en geen vorm heeft.
(23juni 1981)
Maharaj: Ik ben geïnspireerd om te praten, maar ik heb
geen energie. Wat ik zeg, gaat echter zo diep dat maar heel
weinig mensen het zullen begrijpen. Om te beginnen
gebeurt alles in de kosmische ruimte en het resultaat is
127
 concrete acties in de aardse ruimte. Het gebeurt allemaal
vanzelf. Er komt geen handelend wezen aan te pas.
Op aards niveau worden er diverse lichamen gevormd
en op het niveau van het lichaam is er de aantrekkings­
kracht van het lichaam; eerst die van ons eigen lichaam en
dan die van andere lichamen. Alles in deze stoffelijke
wereld, alle instrumenten en hulpmiddelen, komt uit de
ruimte [leegte]. De grondstof komt uit de ruimte. De
ruimte gaat vooraf aan het licht. Wanneer het licht ver­
gaard is, wordt het weerspiegeld als de zon. Omdat dit alle­
maal moeilijk te begrijpen is, kun je je beter met bhajans
bezighouden!
De bepaling van goed of slecht is een kwestie van woor­
den. Woorden, of geluiden, zijn uitdrukkingen van de
ruimte. Alleen op het niveau van woorden denkt men dat
er iets goeds of iets slechts zal gebeuren; zodrajeje vereen­
zelvigt met de ruimte is het afgelopen met goed en slecht.
Om te beginnen identificeer je iets als goed of slecht voor
jezelf. Dan, in een poging om iets goeds te krijgen of van
iets slechts af te komen, heb je een God verzonnen. Dan
aanbid je zo'n God en zingje bhajans en bid je tot die God
opdatje iets goeds overkomt.
(25 juni 1981)
Vraag: Wat is meditatie?
Maharaj: Eén zijn met DAT waardoor we weten dat we
bestaan. Dat is meditatie. Er zijn nogal wat namen voor.
Namen voor de Goden. Al die namen vertegenwoordigen
hetzelfde - dit weten dat men is, dit zijn, dit bewustzijn.
Deze kennis verwijst niet naar een individu, maar naar het
128
besef van tegenwoordigheid als één geheel. In plaats van
dit bewustzijn te accepteren als een functioneren van het
geheel ""il men de kennis opdelen in stukjes en beeges,
ieder met een deel voor zichzelf, gebaseerd op een of
ander denkbeeld. Kennis gebaseerd op een denkbeeld is
geen ware kennis.
Er bestaat niet zoiets als een entiteit. Je weet nu dat je
wakker bent, omdat je hier bent en je je dat bewust bent.
Er bestaat niets anders dan dit weten, geen entiteit.
Wanneerje woont in dit bewustzijn zulje zien datjij niet
iets doet, het gebeurt allemaal vanzelf. Er is geen sprake
van een jij die iets probeert te doen. Je kunt niet proberen
je Zelf te zijn omdatjeje Zelf bènt.
V: Ik maak me zorgen om mijn gezin. Ik wil dat ze zich
met spiritualiteit gaan bezighouden en geestelijk ontwa­
ken. Ik probeer ze deze kennis bij te brengen.
M: Als ze het verdienen, zal alles wat ze aangereikt krij­
gen een voedingsbodem vinden.
(27 juni 1981)
Maharaj: Het ontluiken van Aham Brahmasmi gebeurt op
een of andere subtiele plek en als het eenmaal groeit, blijft
het groeien. Wat betekent die ontluiking? Eerst is er de
indicatie 'Ik ben het Brahman'; daarna begint de inspiratie,
de intuïtie. De diepere betekenis van Aham Brahmasmi is
een intuïtieve, geïnspireerde groei van binnenuit, die ster­
ke overtuiging van 'Ik ben het Brahman'. Iemand in wie dit
Aham Brahrnasmi tot bloei komt, kan pijn lijden, maar hij
zal zijn inzicht of dit ontluikende Aham Brahmasmi niet ver­
liezen. Het is diepgeworteld.
129
 'Aham Brahmasmi' betekent 'Ik ben het Brahman', maar
voordat je zegt: ''Ik ben het Brahman", ben je al één met
Brahman, alleen dan ben je in staat om te zeggen: "Ik ben
het Brahman." Het is net als de waaktoestand. Nadat je wak­
ker bent geworden kun je zeggen: "Ik ben wakker." De
waaktoestand gaat dus vooraf aan jouw woorden 'ik ben
wakker'.
Er zijn twee manieren om de kennis te ontvangen. De
ene manier is dat de kennis je wordt geleerd, je ontvangt
haar van buitenaf. Een andere manier is dat de kennis zich
van binnenuit, intuïtief, in je ontwikkelt.
Heb je tot nu toe je Zelf begrepen door je Zelf? Je hebt
je Zelf nog niet gezien. Hoe kun je dus overtuigd worden
van wat je bent? Waar je jezelf op dit moment voor aanziet,
is niets anders dan het lichaam en het verstand in je
lichaam.
Vraag: Je moetje verstand gebruiken om te begrijpen. Ik
heb veel gelezen. Misschien kost het wat tijd om tot een
dieper emotioneel begrip te komen?
M: Om te begrijpen wat je bent, en om je uiteindelijk te
vereenzelvigen met het Zelf dat je bent, moet je iemand
o?tmoeten die zichzelf met het Zelf heeft vereenzelvigd en
d1e het Zelf ook nog grondig heeft doorzien. Heb je die
ontmoet?
V: Nee. Ik heb het in andere mensen gezien. Dat stimu­
leert je om het in jezelf te vinden.
M: Als je naar anderen kijkt, [weet dan dat] die ander
niets meer is dan voedselessentie, net als jijzelf. Wat begrijp
je nog meer? Wat is de essentie van wat je bent, je innerlij­
ke kern?
Wanneer jullie hier komen, voel je je heel voldaan en
tevreden. Waarom? Je voelt je zo omdat je hier in de scha­
duw zit van je eigen bewustzijn. Je woont in je eigen
bewustzijn. Dat betekent dat je in de staat bent die
lichaam-denken-voelen en intellect overstijgt. Omdat je in
IJO
die staat bent, heb je geen enkele vorm, je hebt geen twij­
fels; daarom voel je je zo goed. In die toestand worden alle
woorden die je hoort diep in je geplant en niet vergeten.
Je kunt die woorden op geen enkele manier vergeten, want
ze leiden je naar je Zelf. Wat je hoort, zul je niet vergeten
als je weggaat. Blijf in die schaduwstaat, in het Zelf, in het
ongedefinieerd bewustzijn dat je bent, zelfs als je hier weg­
gaat. Hier is geen plaats voor het intellect om een spellege
te spelen. Omdat je jezelf niet met een of andere vorm ver­
eenzelvigt, kan de geest geen kant uit; het denken trekt
zich terug in het bewustzijn. Dat wordt ervaren als ruimte,
een schaduwachtige toestand.
V: Als je in die zijnstoestand bent, is het dan nodig om je
mantra te reciteren?
M: Stel dat je een vrouw bent, maar je hebt jezelf niet als
vrouw geaccepteerd en er wordt je verteld dat je een vrouw
bent, dan is je mantra 'ik ben een vrouw, ik ben een vrouw'.
Als je ervan overtuigd bent datje een vrouw bent, ga je dan
'ik ben een vrouw, ik ben een vrouw' herhalen? Als je DAT
bent, is keuze niet aan de orde. Keuze behoort tot het
niveau van lichaam-denken-voelen, of je nu de mantra
opzegt of niet.
V: Wanneer het bewustzijn zich bewust wordt van zich­
zelf zou men toch logischeiWijze denken dat het opgaat in
zichzelf. Al te vaak glijdt het echter terug in vereenzelvi­
ging met het lichaam. Waarom?
M: Waarom zou het bewustzijn, dat onvolmaaktheid is,
dat gebrek is, er moeten zijn? Voor een jnani is bewustzijn
helemaal niet gebeurd. Als het bewustzijn zichzelf probeert
te begrijpen, stabiliseert het zich uiteindelijk in het Abso­
lute. En wanneer het bewustzijn is gestabiliseerd in het
Absolute, weet het dat het op een geest lijkt, dat het onwer­
kelijk is. Het is niet tastbaar.
Na je geboorte wist je niet dat je bestond. Negen maan­
den in de baarmoeder en enige tijd daarna is 'ik ben die
131
 en die' afwezig. Pas als je je moeder gaat herkennen, word
je je ook bewust van je eigen bestaan. Die 'ik ben'-heid
komt enige tijd later. Uit onwetendheid leert moeder je
dat je het lichaam bent en jij gaat dat geloven. Je denken
en voelen beginnen zich ook langzaam te ontwikkelen.
Dus meteen vanaf het begin, door ontwetendheid, kent
het Absolute zichzelf niet; en door het lichaam begint het
te weten dat het is - IK BEN. Door die onwetendheid
moest jij aan iemand vragen: "Wie ben ik?", anders zou je
het niet gevraagd hebben. Zelfs bij de zogenoemde incar­
naties als Rama was het zo, het moest ze geleerd worden.
Die incarnaties zijn net als jij. De gebondenheid aan het
lichaam ontstond door verkeerd onderricht, en toen kwam
de Guru die zei dat je niet het lichaam bent, en toen werd
je bevrijd. Daarom zijn er zoveel geboorten. Als je van die
gebondenheid afwist, zou je de geboorte geweigerd heb­
ben. Maar omdat de 'ik ben'-heid afwezig is, ben je in de
val gelopen. Omdat de 'ik ben'-heid een kenmerk is van
het lichaam kom je er later achter dat je bènt en dat je in
de val gelopen bent. Maar als je het eenmaal weet, ben je
bevrijd.
(28juni 1981)
Maharaj: Alle kennis is als de zoon van een onvruchtbare
vrouw. Op dit moment is er alleen maar zijn en functione­
ren. Individualiteit en persoonlijkheid zijn overboord
gegooid. Er is geen persoonlijkheid, dus is er ook geen
sprake van geboorte, leven of dood.
Wat overblijft, is bewustzijn zonder naam of vorm. Er is
helemaal geen individualiteit. De vorm moet een naam
132
hebben; als er geen naam en geen vorm is, blijft het
bewustzijn net zolang als er een lichaam is, maar zonder
een spoorge individualiteit. Het lichaam heeft nu net zo
weinig nut als voor de geboorte en na de dood. Hoe ken je
mij? Alleen maar door een lichaam, naam en vorm aan te
nemen. Zie je mij echt zoals ik ben? Ik betwijfel het.
Nu is de conclusie dat Het Ongeborene geniet van het
geboortebeginseL Dat beginsel, dat geboren is, had al die
_
tijd nodig om dit te begrijpen en het IS alleen Het
Ongeborene dat uiteindelijk overblijft. Zoveel tijd had het
Zelf nodig om het Zelf te begrijpen.
We hebben zoveel denkbeelden op onze nek genomen:
dood, dit 'ik ben', enzovoort. Net zo onnodig zijn al die
concepten over goed en kwaad. We ontwikkelden al die
denkbeelden en toen raakten we erin verstrikt.
Hoe denkt men over de Zelfkennis? Ligt je zwaartepunt
in het Zelf of denk je tijdens het proces dat iets anders
jouw Zelf is? Je wordt ingepakt door al je denkbeelden en
je raakt de draad kwijt.
Je hebt bijvoorbeeld een idee over vriendschap. Hoe
lang blijf je bevriend? Je houdt je vrienden aan zolang je ze
gebruiken kunt. Zolang een vriend je enig voordeel biedt,
houd je de vriendschap aan. Hoe kan ik eigenlijk voordeel
halen uit een vriend? Ik, als een individu, ben er niet eens,
hoe kan er dus sprake zijn van voordeel? Voordeel voor
wie? Hoe kan er zelfs sprake zijn van vriendschap?
Iedereen die hier komt, kan gaan zitten. Ik sta hem toe
enige tijd te blijven zitten, maar later kan ik zeggen: "Nu
kun je gaan." Waarom? Omdat ik niet de bedoeling of het
doel heb om met die persoon bevriend te raken.
Gewoonlijk is er een doel om bepaalde voordelen te
halen uit de omgang met een ander. Wanneer je iemand
in vriendschap benadert, kan er de intentie zijn om elkaar
te dienen. Maar ik heb geen vrienden. Zelfs die 'ik ben'­
heid zal niet mijn vriend blijven.
133
 Ik kan niet langer praten - de geest wil wel, maar het
vlees is zwak. Voordien heette ik mensen welkom maar nu
ben ik niet in de positie ze te verwelkomen. Ze komen, ze
gaan zitten en ze gaan uit zichzelf weer weg. Ik kan zelfs
mijn gastvrijheid niet meer tonen.
Al mijn kennis is niets waard. Ik heb er niets mee te
maken.

(30 juni 1981)

134 135
 chakrapani shakti, energie
Chetana bewustwording, innerlijk ontwaken
chidakash bewustzijn, ruimte, 'ik ben'-heid
Chit universeel (Absoluut) bewustzijn
chitta mentaal bewustzijn

Verklarende woordenlijst darshan letterlijk: het aanschouwen van iemand,

bijvoorbeeld een Zelfgerealiseerde
deva goddelijk wezen
dhyana meditatie
Advaita non-dualiteit, niet-tweeheid
GayatriVedische mantra
Adya allereerste, oorspronkelijke
gita lied
Agnivuur
aham ik, ik-gevoel guna kenmerk, kwaliteit of kracht van de kosmische ener-
ajnana onwetendheid gie. De drie guna's zijn sattva (of sattwa), rajas en tamas
Guru Leermeester
akasha ruim te
hatha yoga (ha=zon, tha=maan), systeem om energie van
ananda gelukzaligheid, geluk, vreugde
het lichaam in balans te brengen via fysieke
anandamayakosha gel ukslichaam
oefeningen en specifieke ademtechnieken
annamayakosha voedsellichaam
arati ritueel hiranyagarbha kosmische intelligentie, kosmische geest,
asana houding kosmische ei
Ishvara (of lshwara) God als Heer en Meester van het heelal
ashram spirituele gemeenschap
jagat wereld
Atman het Zelf
jagrat waaktoestand
avidya onwetendheid
japa herhaling van een mantra, reciteren van de namen van God
Avatargoddelijke incarnatie
jiva individuele zelf, geïndividualiseerd bewustzijn
Bhagavan God, de Heer
bhajan devotioneel lied Jnana Kennis, Weten, Gnosis
bhakta toegewijde jnana yoga de yoga van het onderscheidend inzicht
bhakti toewijding jnani hij die Weet, Zelfgerealiseerde, een Verlichte
b�akti yoga de yoga van de toewijding kalpana verbeelding van denken en voelen
bya. zaad kama verlangen, lust
Brakman het Absolute, de Uiteindelijke karma actie, handeling
werkelijkheid
brahmarandhra opening in de kruin fonta karma yoga de yoga van het handelen
' nel
buddhi intellect karta 'doener', handelend wezen
Chaitanya bewustzijn kosha sluier, omhulsel
chakra energiecentrum, wiel kriya fYsieke actie
kumbhaka vasthouden van de adem
136
137
 kundalini kosmische oerenergie Nisargadatta geschenk (gebaar, geste) van het natuurlijke
a
l ya oplossing, versmelting, samenvloeiing niskama zonder verlangen
lilaspel para hoogste, uiterste, sublieme
lingam symbool
Parabrakman de Absolute werkelijkheid
maha grote
prajna bewustzijn, gewaarzijn
mahakask (of Mahadakash) de grote (oneindige)
ruimte van Prakriti oorspronkelijk, non-causale oorzaak van de
het bestaan, het heelal van materie en energie
verschijnselen
Maheshvara Grote Heer
pralayavolledige versmelting
mananavoortdurend denken, reflectie, bespiegelend denke .
n pranavitale energie, levensadem, levenskracht, levensenergie
manas het denkvermogen van de geest, denke
n en voelen pranamayakosha energielichaam
manolaya verzinking van de geest in zichze
lf, de geest lost prema liefde
op in zijn oorsprong .
puja aanbidding, devotio�eel eerbetoon
manomayakosha gevoelslichaam .
purna vol, compleet, onemdtg .
mantra heilige zin of woord of reeks woorden,
Purusha het Zelf dat woont in het hart van alle dmgen .
rajas passie, rustelooshe�d, beweegl�kheid, ee,n van
mystieke formule de dne
maya versluierende en projecterende macht, de illusoire aspecten van kosmtsche energ1e of guna s
macht van Brahman
sadhaka spirituele leerling
mokska of mukti bevrijding van alle gebondenheid sadkana spirituele oefening
mounastilte sadhu asceet
mula oorsprong, wortel
Saguna Brakman het Absolute, gezien alsof het eigenschap­
mumuksha zoeker naar bevrijding
pen bezit; onderscheiden van Nirguna
muni een wijze, een streng persoon Brahman, het Absolute zonder
murti idool, gezicht
eigenschappen
nama naam
sakti (of shakti) macht, energie, kracht .
namarupa naam en vorm, de aard van de werel het
d samadhi eenheid, als het individuele zelf opgaat m
neti-neti 'niet dit, niet dat', alle vereenzelviginge
n van universele Zelf
namen en vormen loslaten om tot de Uiteindelijke
samsara het wereldse leven
waarheid te komen
samskara mentale indruk
nidra slaap
sankalpa gedachte, verlangen, verbeelding
Nirguna zonder kenmerken satrchit-ananda bestaan (bewustzijn)-kennis
Nirguna Brakman het onpersoonlijke Abso
lute zonder (zijn)-geluk (zaligheid)
kenmerken Sat-guru Uiteindelijke Leermeester, innerlijke Zelf
Nirvana bevrijding, lett. uitblussing
satsang ontmoeting met het Ware, samenkomen van
nisarga natuurlijke staat, oorspronkelijk, spont
aan, aange­ de essentie
boren, geschenk, geste
sattva(of sattwa) zuiverheid, rijn, bestaan, een van de drie gunas'

138 139
Shastra Geschrift
Siddha iemand die siddhi's heeft ontwikkeld
siddhi psychische kracht
sloka heilige tekst, vers
sphurna doorbrekende tintelende vibratie
sunya leegte
sutra een vers
Swarupa essentie, wezenlijke natuur, ware aard van zijn
tamas onwetendheid, duisternis, een van de drie guna s
' Veertig verzen over de Werkelijkh
tattva element, essentie
turiya bovenbewuste staat, de vierde toestand
Upanishad filosofisch aanhangsel van de Veda's
vac (of vak) spraak
Vaikuntha het verblijfvan Lord Vishnu
vairagya onthechting ten aanzien van alle dingen
van de wereld
vasana verlangen
Veda's kennis, ook geschriften van de hindoes
Vedanta het einde van de (objectieve) kennis
vichara onderzoek naar de aard van het Zelf
vijnana beginsel van zuivere intelligentie
vijnanamayakosha intelligentielichaam
virat macrokosmos, de fysieke wereld
Viveka onderscheid maken
vritti gedachtenstroom, mentale modificaties
yoga her-eniging, samenvoeging (yok)
yogi iemand die een specifiek yoga-pad volgt
Andere uitgaven uit de Vedanta-traditie,
verschenen bij uitgeverU Altamira
Bewustzijn -Alexander Smit
Het Directe Pad -Alexander Smit
Subjectief Gewaarzijn -Alexander Smit
Zelf-realisatie - Shri Nisargadatta Maharaj
Maharaj
De Ultieme WerkelUkheid- Shri Nisargadatta
eid- Ramana Maharshi
Non-dualiteit-John Levy
Oog in oog - H.L. Poonja
Wie ben ik? -Jean Klein
Pad noch bestemming - Balsekar
en kunt u
Voor meer informatie over de Altamira-boek
schrijven naar uitgeverij Alta mira
Antwoordnummer 497
2100 WB Heemstede
tel. 023-5286882 I fax 023-5288097

140