H3b Het concept spanning

Inhoud
- Het concept SPANNING
- Spanningsvector, spanningstensor
- Transformatie van spanning
- Hoofdspanning en hoofdrichting

Stel je hebt niet die kracht rechts is de

situatie slechten voor een betonnen balk

Omdat je het molent in het middelste vlak

kleiner maakt

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 1
H3b Het concept spanning
Spanningen : de visie van Cauchy
In voorgaande discussie hebben wij de resulterende kracht en het resulterend moment
berekend voor de gehele dwarsdoorsnede die vrijgemaakt werd.
Wensen we te weten hoe deze inwendige krachten
verdeeld zijn over deze dwarsdoorsnede dan
hebben we het begrip “spanning” nodig.

We beginnen met het oppervlak van de

dwarsdoorsnede op te delen
in kleine oppervlakjes DA.
Maar als we DA steeds kleiner willen
maken dan zijn er 2 voorwaarden:
- de materie moet uniform verdeeld
zijn (geen lege ruimten, holtes)
- en geen scheuren, barsten bevatten.

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 2
 Deze twee blauwe blokjes vaak op het examen
H3b Het concept spanning waarom nemen we de limiet wat gebeurd er
als delta A naar nul gaat

Spanningen : de visie van Cauchy

In de figuur hiernaast zien we dat op DA een zeer kleine, maar toch eindige
kracht DF inwerkt.

Wanneer het oppervlak naar nul gaat dan zal

volgens het spanningsprincipe van Cauchy het
quotiënt DF/DA eindig zijn. DF z
(z) lim  T  eindig
Dit quotiënt is de spanningsvector T DA0 DA
(z)
Merk op dat de vector T afhangt DM
lim 0
van de richting van de normaal, in dit DA0 DA

geval de z-richting!

DF kan ontbonden worden in een component volgens de

normaal (die wij als z-as genomen hebben) en een
component in het vlak; deze laatste component kan
verder volgens twee orthogonale componenten
ontbonden worden. Wij krijgen aldus DFx, DFy en DFz.

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 3
H3b Het concept spanning
Spanningen : de visie van Cauchy
Als de oppervlakte naar nul gaat, doen de kracht en zijn componenten dat ook; het quotiënt van
deze componenten en de oppervlakte zal echter een eindige grens naderen en wordt spanning
genoemd (de intensiteit vd inwendige kracht op een oppervlak door een punt).

a) de intensiteit van de kracht haaks op DA (z-as hier) noemt men de DFz

normaalspanning sz en kan wiskundig gedefinieerd worden als : s z  lim
DA0 DA

De normaalspanning is positief wanneer het een trekkracht uitoefent op het oppervlakje DA en

negatief wanneer het een drukkracht op DA uitoefent.

b) in het raakvlak aan DA vinden we de tweede component  (tau), die we schuifspanning noemen :
DFt
  lim
DA 0 DA

Deze laatste kan volgens de twee assen x en y ontbonden worden, waarmee twee (cartesiaanse)
componenten gedefinieerd worden (1ste index geeft richting normaal, 2de index richting kracht):
.
DFx DFy
 zx  lim en  zy  lim
DA0 DA DA0 DA

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 4
H3b Het concept spanning
Spanningen : de visie van Cauchy
Twee bijkomende snijvlakken kunnen gekozen worden:
eentje parallel aan het
x-z coördinaatvlak
en eentje aan het
y-z coördinaatvlak.

Isoleren we vervolgens een kubisch volume-element uit het

lichaam dat kan hierop de spanningstoestand getoond worden
welke in dat punt heerst. Voor de gekozen oriëntatie van de
kubus bepalen deze componenten de spanningstoestand in
dat punt. Verandert de oriëntatie van de kubus dan zullen de
spanningscomponenten mee veranderen.

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 5
H3b Het concept spanning

Met behulp van de “Stelling van de tetraëder”

kunnen we gelukkig bewijzen dat voor een volledige
karakterisatie van de spanningstoestand in een
punt de kennis van de spanningscomponenten op
drie vlakken door dat punt en die onderling loodrecht
op elkaar staan voldoende is.
De aldus bekomen 9 scalaire spanningscomponenten
bepalen volledig de driedimensionale spanningstoestand in dat punt.

Het verband tussen de spanningscomponenten ( ) geassocieerd aan de 3 orthogonale vlakken

 (n )
en de spanningsvector ( T ) op een arbitrair schuin vlak met normaal ‘n’ is in verkorte
notatie (tensoriële notatie) gegeven door de volgende relatie:
( ) is de spanningstensor.

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 6
H3b Het concept spanning
Belangrijk tau xz aan de ene kant andere richting als
tau xz aan de andere kant zodat evenwicht in alle
Deze negen componenten kunnen voorgesteld worden
richtingen als een 3x3 matrix

De eerste index geeft de richting van de normaal van het vlak waarop
de spanningscomponent inwerkt; de tweede index duidt op de
richting waarin de spanning werkt.

Voor de normaalspanning wordt dikwijls het symbool ‘s’ gebruikt,

voor de schuifspanning het symbool ‘’.

Al de componenten
aangeduid op de
kubus zijn positief!
Al deze componenten zijn gelijk als zuivere trek of druk is of ook bij
buiging zullen we zien

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 7
H3b Het concept spanning

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 8
H3b Het concept spanning

• Trekspanning, s: • Schuifspanning, :
Ft Ft F

Opp, Ao Fs
Opp, Ao

Fs
Ft Ft F
s= = s F Ft
Ao Ao
Initiële dwarsdoorsnede voor belasting  Dimensie van spanning:
N/m2

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 9
H3b Het concept spanning
• Trek in kabel: Common States of Stress

F F

A o = cross-sectional
area (when unloaded)

F
s s s
Ao
• Torsie (veroorzaakt afschuiving) in de stang: Ski lift (photo courtesy

M Fs
A o
 P.M. Anderson)

A c
Fs
 
M Ao
2R Note:  = M/AcR here.

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 10
H3b Het concept spanning
• Drukspanning:

Ao

Canyon Bridge, Los Alamos, NM

(photo courtesy P.M. Anderson)

F
s Drukstang
Balanced Rock, Arches
Ao (s < 0 ).
National Park
(photo courtesy P.M. Anderson)

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 11
H3b Het concept spanning

• Bi-axiale spanning: • Hydrostatische druk:

Drukvat Visje in het water

(photo courtesy s >0
P.M. Anderson) q (photo courtesy
P.M. Anderson)
sz > 0 sh < 0

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 12
 Translatieevenwicht is altijd voldaan al aangetoont
H3b Het concept spanning
Gelijkheid van de schuifspanningen
Aangezien de krachten op tegenovergestelde vlakken
gelijk zijn in grootte maar tegengesteld van teken is aan
het translatie-evenwicht automatisch voldaan, het is te
zeggen:
F x 0 ; F y 0 ; F z 0

Rotatie-evenwicht vereist dat de som van de momenten van alle uitwendige krachten
rond een bepaald punt (Q) gelijk aan nul is. Nemen we bijvoorbeeld Mz  0
  xy dy dz  dx   yx dx dz dy  0 of  xy   yx
Analoog hebben we voor:
enorm belangrijk nog maar
M y 0 en M x 0  xz   zx  yz   zy 6 comp lineair onafhanklijk

Spanningstensor is symmetrisch
Moment is kracht maal hefboomsarm dit zijn geen krachten maar spanningen dus we moeten vermenig
vuldigen met het oppervlak waarop het werkt om een kracht te vinden
Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies
Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 13
H3b Het concept spanning
Enkele bijzondere spanningstoestanden
Als er eentje nul is
dan is het biaxiaal
s 1 0 0 s h 0 0 s x  xy 
0 s  0
 2 0   sh 0   s 
 0 0 s 3   xy y 
 0 0 s h 
Triaxiale spanningstoestand hydrostatische spanningstoestand Twee-dimensionale (of vlak)-spanningstoestand
Treedt op in water in rust Treedt vaak op bij dunne platen

 0  xy 
 0 
 xy 
Zuivere afschuiving

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 14
 *
Is vraag op het examen
tekening
H3b Het concept spanning
Verband tussen de resultante van de inwendige krachten
en de spanningscomponenten
;

De inwendige krachten die op een dwarsdoorsnede inwerken kunnen

ontbonden in 4 snedekrachten: normaalkracht N, dwarskracht V of D, torsiemoment, buigmoment

Op een infinitesimaal klein oppervlakje dA werken de volgende krachten:

dFx  s x dA dF y   xy dA dFz   xz dA
Kijk naar betekenis
eerste en tweede index
voor verklaring
Door integratie over de volledige dwarsdoorsnede bekomen we de snedekrachten:

N   s x dA V y    xy dA Vz    xz dA

En

T    xz y  xy z dA
N
M y   s x z dA M z    s x y dA

Sigma x is positief als het in TREK belast wordt !!!! Deze tekening is belangrijk op het examen !!!
om wat er boven staat te verklaren
Zie minteken bij Mz te verklaren met rechterhand enzo en tekening

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 15
H3b Het concept spanning dz is hier gelijk aan 1

Evenwicht van een volume-element sigma gegeven door Taylor reeks ontwikkeling

Beschouwen we een dun element met zijden dx en dy, en we veronderstellen dat de spanningscomponenten
s x s y  xy en  yx enkel functie van x en y zijn (dus onafhankelijk van z) en dat de andere gelijk aan 0 zijn.
Fx en Fy zijn de componenten van de volumekracht per volume-eenheid

Rotatie-evenwicht rond de z-as: M z 0 geeft

 s y  dx  s x  dy   xy 
 dy dx    dx dy    xy  dx dx dy
 y  2  x  2  x 
  yx  dx dy
  yx  dy dx dy  Fy dx dy  Fx dx dy 0
 y  2 2

Na vereenvoudiging bekomen we:  xy   yx

Opnieuw de spaningstensor is symmetrisch

Translatie-evenwicht in de x-richting, F x 0
Translatie-evenwicht in de y-richting,
𝜎 +
𝜕𝜎
𝜕𝑥
𝑑𝑥 𝑑𝑦 − 𝜎 𝑑𝑦 + 𝜏 +
𝜕𝜏
𝜕𝑦
𝑑𝑦 𝑑𝑥 − 𝜏 𝑑𝑥 + 𝐹 𝑑𝑥𝑑𝑦 = 0 F y 0

𝜕𝜎 𝜕𝜏 s y  xy
Na vereenvoudiging bekomen we: + +𝐹 𝑑𝑥𝑑𝑦 = 0   Fy  0
Kan niet gelijk aan nul zijny x
𝜕𝑥 𝜕𝑦
dus eerste deel
is gelijk aan nul

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 16
∂σxx ∂σyx
+ + Fx = 0
∂x ∂y

∂σxy ∂σyy
+ + Fy = 0
∂x ∂y

∂σij
+ Fi = 0
∂xj
H3b Het concept spanning
Spanningen op een schuin vlak (1-D)

Isoleren we het deel links van b-b dan kan P ontbonden worden in: - de normaal kracht: P
x'  P cos q
-en de schuifkracht: Py '   P sin q
Aangezien de oppervlakte van het schuine vlak gelijk is aan Ax '  A / cos q
P cos q
zal de normaalspanning op de dwarsdoorsnede b-b gelijk zijn aan: s x'   s x cos 2 q
en de schuifspanning: Ax '
P sin q
IMPORTANT  x' y'     s x sin q cos q
Ax '
Voor 0° en 180° -> s max
Voor 45° en 135° ->  max
s max  s x
We hebben dus:
1
De spanningstensor is maximaal als de tensor diagonaal is  max   s x
Je kunt altijd een rotatie toepassen zodat de tensor diagonaal is 2
zodat er enkel een spanning is gericht langs de normaal en geen schuifspanningen

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 17
H3b Het concept spanning
Tweedimensionale spanningstoestand
Tweedimensionale spanningstoestand wanneer
de spanningscomponenten en de volumekrachten
onafhankelijk zijn van één van de coördinaten (hier z)

zoeken dus de spanningen s x ' en  x ' y '

geassocieerd aan de assen x’,y’ welke een
hoek q maken met het x,y assenstelsel
Nemen we de oppervlakte van het vlak AB
gelijk aan 1, dan is de oppervlakte de zijden
QA en QB respectievelijk gelijk aan cos q en sin q spanning maal opp = kracht sigma y is plus
check dimensies,(opp = 1) tau xy, 2x min is plus
Px  s x cos q   xy sin q overal plus tekenafspraak
Krachtenevenwicht in de x- en y-richting geeft: gerespecteerd
Py   xy cosq  s y sin q
s x '  Px cosq  Py sin q
Door projectie van deze componenten op de x’- en y’-richting bekomen we respectievelijk:
 x ' y '  Py cosq  Px sin q
Substitutie van Px en Py in deze vgln geeft: s x '  s x cos 2 q  s y sin 2 q  2 xy sin q cos q
 x ' y '   xy cos 2 q  sin 2 q  s y  s x sin q cos q
Substitutie van q door q+p/2
in 1st vgl bekomen we:
s y '  s x sin 2 q  s y cos 2 q  2 xy sin q cosq

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 18
H3b Het concept spanning
Tweedimensionale spanningstoestand
1 1 1
Door gebruik vd volgende uitdrukkingen cos 2 q  1  cos 2q  sin q cos q  sin 2q sin 2 q  1  cos 2q 
2 2 2

Bekomen we: s x' 

1
s x  s y   1 s x  s y cos 2q   xy sin 2q
2 2
s y '  s x  s y   s x  s y cos 2q   xy sin 2q
1 1
2 2
 x ' y '   s x  s y sin 2q   xy cos 2q
1 deze is gelijk aan nul bij het maximum
2 zoals gezien bij het diagonaliseren dat het
maximum kennen
Deze
Met dit set van vergelijkingen kunnen de spanningen berekend worden op elk
arbitrair vlak AB op voorwaarde dat de drie spanningscomponenten
geassocieerd aan de 2 onderling loodrechte vlakjes gekend zijn!

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 19
 maximumm bereknen door af te leiden naar theta

H3b Het concept spanning

Hoofdspanningen en maximale schuifspanning
Wensen we de hoek te berekenen voor dewelke deze uitdrukkingen maximaal worden dan moeten we de
afgeleide naar q berekenen en het resultaat gelijk aan nul stellen.
2 xy
ds x ' / dq  0  s x  s y sin 2q  2 xy cos 2q  0 (1) of tan 2q P 
geeft:
s x s y 
(2)

Maar aangezien tan 2q gelijk is tan p  2q  Voorwaarde waarvoor maximaal

zijn er 2 oriëntaties, loodrecht op elkaar, waarvoor vorige vergelijking geldig is.

Deze zijn dus de richtingen, gewoonlijk hoofdrichtingen genoemd, waarvoor de normaalspanning
respectievelijk maximaal en minimaal wordt en gewoonlijk de hoofdspanningen s I en s II genoemd.

Combinatie van (1) en de laatste vgl van vorige pagina toont duidelijk dat voor deze richtingen de
schuifspanningen gelijk aan nul zijn.

Substitutie van (2) in de eerste vgl van vorige pagina geeft:

2
s x s y s x s y  Waarden hiermee bereken
s I , II       xy2
2  2 

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 20
 H3b Het concept spanning
Hoofdspanningen en maximale schuifspanning
d x ' y ' / dq  0 geeft de richting, en het daaraan geassocieerd vlak, waarvoor de schuifspanning  x'y'
s s y 
maximaal wordt ttz: s x  s y cos 2q  2 xy sin 2q  0 of tan 2q S  
x

2 xy
Deze uitdrukking heeft 2 oplossingen ( q S ' en q S ' ' ) welke 90° verschillen en
ten opzichte van de hoofdrichtingen zijn ze 45° verschoven.

Door combinatie van deze vergelijking en de laatste vergelijking van op slide 19

bekomen we de maximale waarde van de schuifspanning:

2
s x s y  1
 max       xy2   s I  s II 
 2  2

 s x  s y 
1
De normaalspanning geassocieerd aan deze richtingen zijn: s gem
2

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 21
H3b Het concept spanning

The structure took more than two years to complete.

Each one of the about 12,000 iron pieces were designed
separately to give them exactly the shape needed.
All pieces were prefabricated and
fit together using approx. 7 million nails.

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 22
H3b Het concept spanning

Mechanica van Materialen, Vloeistoffen en Constructies

Academiejaar 2021-2022 Slide nummer: 23