ASIA

DICTIONARIVM

ANNNAMITICVM

LVSITANVM , ET LATIN VM OPE

SACRÆ

CONGREGATIONIS

DE

- PROPAGANDA FIDE

IN LVCEM EDITVM AB

! f
ALEXANDRO DE RHODES

-E Societate IESV , eiufdemque Sacra Congre

gationis Miffionario Apoftolico .

NE
VN IN
TE V
S

LA
TG
RA
VO
UR
IT AN
E CIN
NA
R EE

ROMÆ , Typis, & fumptibus eiufdem Sacr.Congreg. 1651.

SVPERIORVM PERMISSV .
 en
Was

PL

4376

847

16.51a

Jillator

e
Th
ADAR garages เคส acecacaroon hadade dlca

You
B Jabet egy dobu.255 .

metorɔet ai spaul alios cibemab

*Eminentiſſimi; & Reuerendiffimi Domini ›

SA CR Æl szimpq)

CONGREGATIONIS

commemgi donethy Dighol azpoze BVT

nigi non bf an

PROPAGANDA

morges epidi gerai mu? t

1.87 M hooflamp -

CARDINALES
abdi

VM diuinus ille fpiritus San

Etos Apoftolo's ad vniuerfum

ituros Orbem , omnem verita

tem docuit , non illam folumin

corde latere voluit fapientiain

fed linguis omnium nationum fic erudiuit ,

262 2 2 vt
!
vt quam impia rebellio , ac fuperbia filiorum

Noe linguarum confufionem , atque igno

rantiam mundo pepererat ,hand bumilis Di

fcipulorum Chrifti obedientia , & demiffio

de medio tolleret . Quare in facrofancto illo

Conaculo Montis Sion ftatimapparuerunt

difpertitæ linguænam cum FILIVS, vt no

tat Nazianzenus , corpore :

fenfibili, & confpi

cuo nobifcum habitaflet, par erat, vt SPIRI

TVS. quoque fenfibilis appareret ignearum

in forma linguarum . Ad hoc igitur prototy

pum , feu Diuinum exemplar nunc quoquè

factum lætamur in Vrbe Orbis capite , in

qua ficuti Summus in terris incarnati Verbi.

Vicarius , tanquam vniuerfæ militantis Ec

clefiæ vifibile caput fe confpiciendum exhi

bet,ita perpurpuratos Patres Diuinum illum

ignem SPIRITVS , quo intus ardent,vel in

purpuramanifeftantes multiplicis idiomatis

fiant propagatores , vt non folum vicina

nationes , & antiquitatiiam cognitæ audiant

Magnalia Dei ; fed & omnis regio , quæ fùb

Calaeft , remotiffimaque vltimi: Orientis

Regna
 Regna præteritis nondum audita fæculis

audiant nunc , & annuncient quàm admira

·
bile fit nomen Domini in vniuerfaterra .

Quid enim, quæfo , aliud eft iam paucis ab

hinc annis vigintiquinque diuerfarum ignos

tæ linguæ nationum , idiomata typis expri

mere quain Verbi Diumi fenfa, quorum Ro

·
ma Deo iubente & armarium , & armamen

tarium eft, tum ad alendum Optimi Maxi

mi Paftoris ouiſe , tuin ad irruentes lupos ar

cendos , in omnem terram diffundere , ac

propagare ? immo vero vt in fines: Orbis

terræ , quos Tunchinenfes , & Cocincina

hoc eft , Vniuerfi Annamitæ occupant ; fa

cilius penetret Verbum Dei , nunc etiam

veftræ amplitudo munificentiæ Annamitæ

gentis dictionarium iubet excudi , quod &

Apoftolicis viris ad eam vineæ Domini par-·

tem deftinatis vfui fit , ad Annamitarum re

conditum idioma capiendum , vt fcilicet il

lis poffint Diuina explanari myfteria , & vi

ciffim Annamitæ fimul cum ipfa Romana ,

& Apoftolica Fide Romano etiam , & Lati

no:
no idiomati affuefcant.Quod quanti ergo!!

lumenti futurum fit ad fidem Chrifti Doinis

ni latius , & tutius propagandum nemo non

videt : Hoc vnum fupereft , vt quandoqui

dem , EMINENTISSIMI PRINCIPÉS

benigniffimos charitatis oculos in fines illos

populorum femel conuertiftis , in quibus iam

regiones albæ funt ad meffem , veftra pecu

lari prouidentia fouere non definatis , vt abie

Etis vanis fuperftitionibus , occurrant tan

dem omnes in virum perfectum, atque mem

bra ita fuo capiti cohærefcant ; fiatque tan

dem vnum òuile , & vnus Paftor , une

⠀⠀⠀⠀
:

Humillimus feruus
. ⠀⠀⠀ ....
"HERO

Alexander de Rhodes è Societate Iefu .

"

...

A D
 AD LECTOREM .

OC dictionarium tribus linguis , An

namitica fcilicet , Infitana , latina

H
conftans tuis expono manibus ocu

lis , ope Sacre Congregationis de Propaganda

Fide premitto aliqua ad lingue Annamivics

feu Tunkinenfis notitiam pertinentia , loco cu

iufdam Grammatice . bec autem lingua nonfo

lum ad duo Regna fatis ampla Tunkini & Ca

cincine pertinet , quibus adde tertium regnum

Cau bàng , quod hoc eodem omninò vtitur idio

fed etiam in alijs vicinis regnis, vt Ciampa,

mate:
10
Cambogia , Laorum ,
· Siam vfui eft linguam

autem Annamiticam præmittere in dictionario

-fatius duxi,tum quia de illa nominatim eft agen

dum præcipuè , tum etiam quiaficfacilius po

terit quilibet libros Annamiticos intelligere

interpretari: præterquam quodpro ipfis Anna

mitis erit vtilius, vt poffint tam lufitanam quam

latinam linguam addifcere .

In hoc autem opere præter ea quæ ab ipfis in

digenis didici per duodecim fermè annos quibus

in illis regionibus tam Cocincine quam Tunki

ni
nifum commoratus, ab initio magistrumlingue

audiens P.Francifcum de Pina lufitanum è no

fra minima Societate IESV , qui primus è No

ftris lingua illam apprimè calluit , primusfine

.

interpreteconcionari co idiomate capit ; aliorum

etiam eiufdem Societatis Patrum laboribusfum

vfuspræcipuè P.Gafparis de Amaral P An

tonij Barbofe , qui ambofuum compofuerant di

Etionarium, ille à lingua Annamitica incipiens,

bic àlufitana , fed immatura vterque morte no

bis ereptus est . Vtriufque ego lucubrationibus

vfus , latinam etiam linguam Eminentiffimo

rum iuffu Cardinalium addidi , que ,præter alia

commoda , vfui fit ipfis indigenis ad linguam la

tinam addifcendam boc noftrumfuit intentum,

de quo te monitum volui ad maiorem Dei Glo

riam . Fale, & orapro me.

(69
) Eng " ) ENT (ELDENTEL Re

Francifcus Piccolomineus Societatis Iefu Præpofitus Gener.

Ictionarium linguæ Annamitica, feu Tuuiquinenfis cum explicatione
&
confcriptum, vttypis mandetur facultatem facimus , fi ijs, ad quos fpectat ,
ita videbitur, cuius rei gratia has literas manu noftra fubfcriptas , figilloque
noftro munitas damus Romæ 5.Februarij 1651 .

· ; > : dimogi's
Francifcus Piccolomineus .

Imprimatur,Fr. Vincentius Fanus Soc.Reuerendifs P.Vincentij Candidi Sac.

Palatij Apoftolici Mag. Ord . Præd.
 I

DICTIONARIVM

ini
ANNAMITICVM

Seu Tunkinenfe cum Lufitana , & Latina

CON
declaratione .
Colle 13.
Msion sit Ammo , İstade · ··A

ả , chị à : Irmka primogeni azingoouazinbago :dies ater .

za :Soror primogenita . tói ách , đưa nạn; defuiar ,

ác, dữ : mao: malus, a,um . ò desastre: declinare infortu

ác nghiep:fazer mal malum nium; hoc apud Ethnicos fit

agere.ácrâm,làỡ dữ: maôs conuiuium faciendo diabo

bofes : nequam . đạiắc , dữ lo &c..

làm: cruel, crudelis , le.ác , ách : jugo : ługum , .ách
chơi ác brincar, folgar : lu tlâu: iugo da bufara : iugum.

do , is . hay ác ,ác nghiep : bubali ... ...

brincador , brincão . lufor , ai: quem : quis. ai đây: que
oris . ... eftà aby : quis eft ibi . ai đi :

ác qua, cái ác: coruo : cor quem vai: quis it. fi addatur
uus, i.ácmỗ , daiác : ostor vox , có , tunc , ai , fignifi
zios te.comão: coruire rodant, cat aliquis , vt ; có , ai , đi :
maledi&
tum . Bestà alguem que và : aliquis

ác , thâm : preto : niger , a , ne el qui eate ailà ata này :

um . gà ác:galinha preta:gal quemquer quifquis chẳng
lina nigra. mèo ác : gatopre có ai nao ha ninguem : aul

to : fellis niger. lus eft :

ácmó papagaio : pfittacus, ai, bua hán ai đé : nome

i. ác, mó ác : boca do eftama. do Reyda China em cuio tem
go:os ventriculi .. ponaceo Chrifto Noffo Senhors
ách , nan: defaftre: infor nomen Régis Sinarum qui

tunium, ii. ngày ách : dia regnabat cum natus eft Chri
A ftus
ནཱ

A 4
ftus Dominus , alij , hán rís & fœminæ , âm dương,
mình để i modeftè dicunt

ải, đăng đcò :caminho por âm dương , xin âm

entre malos via in filuis . duong lançar fortes com
ải, ám , nát hu : coufa po moeda : fortes mittere mone
dre : putris tre , putrīdus , ftish. MULTELE
a, vm. gỗải : madeira podre: âm , vật ấm mình : vergon
bas do
“ home m ou molber , ve.
lignum putre .
a , effe,aquelle : is, ille . renda , orum , fic modeftè
ay vocan t tant direk
ây là : eis abi: ecce , en.ây vocant .
nó:eis aquelle en ille.ây bay: am: quentura moderada
calor moderatus.âm mình :
por iffo :propterea , at
ay: murcharfe: marcefco, terò corpo quente : calefco , is.

is marceoes ấy lá héo :mur âm áo enrouparle contra o

charfe as folhas das aruores : frio : calefieri veftibus . bình
marcefcere arborum folia. am caldeirinha de aquentar

am, am hiểu : official pri agoa : ahenulum ad calefa

mo opifex optimus , exi ciendam aquam , nấu cho
mus .. 3 âm , hâm âm : aquentar Posco :

ảm, am conter à filho nos calefacere parum .

bracos : gerere infantem in âm , chó ám ảng cao ran
vinis .
ger os dentes antes que morda :
âm, tôi: efcuro: obfcurus , infrendere canem ante mor
ayum tenebrofus, a um. fum .

âm phủ: inferno : infernus , rám , qui¹ ám , người quì

quia locus ille eft tenebro
fus . #!
âm dưỡng : terra e cer :
terra & cœlum , putant effe
duas partes in quas diuiditur
primum principium , cælum
vocant Patrem , & terram»
Matrem ; coitum etiam ma
‫_܂‬
âm : endemoninbado : energu
menus, a, um.
ẩmẩm : roncos do mat ,00
dotrouão, ou de outra coufafe
melbante : fonitus maris , vel
tonitrui , vel quid fimile .
- ẩm , củaẩm : cos famofofa a
mucidus, a, vm.cầy ẩm , gỡ
ẩm:

5 A
am : aruorepodre, paopadren, anmay: pedir elmola
ăn
putris arbor, nutre lignum .- mendico, as { an mày an
an : defcanco: requjes , ei,
bàng an:Saude, pas fanitas ,
atis , pax, cis . an nghiêm :
pas em todo o reino, pouo : pax
vniuerfalis , tranquillitas to
tiùs populi . LËNË
an ,tràng an , kinh dô Cor
te : aula,, curia, x..
an, nghê an : nome de bua
Prouincia de Tonquim : no
----
men cuiufdam Prouinciæ in
Tunkinenfi regno .
an, an fách : estante de liu
ro: ambo , onis , pluteus , ei .
an, an mình: boa difpofição:
valetudo cominoda .
an, an ủy :confolar: folor ,
aris , confolor , aris , leuo ,
as . A Coresma: quadragefima .
ǎn: comer: edo , is , come .
do , is , ăn com: comer arros:
edere orizam , fumitur pro,
prandio vel cæna
an, an mang: fefteiarcom.
banquete algum bom fucceffo
conuiuio celebrare foelicem
euentum , an têt:fefteiar com
conuite os tres primeiros, dias
do anno, nouo conuiuium
agere prinis tribus diebus
recentis anni.
203 d
A 返
mót, idem , 1
ăn , ăn vía : fefta do nacie
mento del Reynatale Re
gissa aúd , né
2 ăn , ăn táp : comer carne
mal affada, chamuſcada : cara
nen male affam fere crudam
comedere pen 10-31
ăn tạp: comer carne : veſci
carnibus . ngày ăn tap : dia
decarne: dies quo licet vefci
carnibus .
ăn chay : ieiuar , ou peru
mar : ieiuno , as. propriè fi
gnificat abftinere à carne &
pifce , nunc autem eft in vfu
ad fignificandum Chriftia
norum ieiunium . ăn chay cå:
ăn kiêng abfterfe de camer
algua coufa : abftinere ab ali
quo cibo .
ăn lại: remoer : rumino , as .
: ăn tiền , ăn géy , ăn chỉ : le
uar as cuftasos officiais da iu
ftica: impenfas à iuftitiæ mi
niftris fumi .
ăn lờ, ăn lái : ganbar por
onzena: 23 lucrari vitra fortem
per vfuras .
t ăn của tàu ăn mercancia
A 2 60m
 A 8
7
com quefe carrega a ndo mer iuftitiæ feriantur , nempe
ces quibus nauis impletur .. tribus diebus ante nouum
an, géyanmực: opapelto annum vfque ad vndecimum
mar bem a tinta carta benè diem menfis primi

fufcipit atramentum . ận, khai ấn : abrir a fello

ăn, bùẩm ăn róũ: velapol
la bolina : naui obliqua vela
facere , bùâm ăn gió : asve
lastomar bem o vento: vela
ventis benè aptari, & imple
Fi. 133
ẵn nan tội: contrição ou dor
dos peccatos : dolor de pec
catis .
aperire figillum , ideft finiti
feriales diese
an , an cuíet, caman :final
do diabo, ter mao neffe final do
diabo: fignum dæmonis, da
tum fcilicet à venefico, illud
fignum compreffis ad quam
dam normam digitis confer
uarefeu tenere folent

ăn trộm : furtaj : furor , an, an xuang: carregarpe

aris. ·
rabaixo, calcar: comprimere

ăn cướp: rapar , oufurtar in partem inferiorem feu cal

com violencia: rapio, is. care .

ăn cáp:furtar em presença ẩn , ấn mình : efconderfe

com manba: arté aliquid fub. lateo, es.
ripere . án, án mach : tomar òpul

an, cura an go: àferraen fo : pulfum tentare .

trar bempollopao: ferram ap áng , áng ná: paye may : pa
tè lignum findere , & fic de ter & mater.
alijs inftrumentis . áng, áng hát : caja em quê
an:fello:figillum, i . n nhà fe canta , efazem feftaspubli
ấn nhà Chúa : fellodel cas: domus in qua celebran
bua ,
Rey: figillum regium . tur cantus & chorex publi
lân , đanh ấn : fellar comix .
fello: figillo, as. áng , áng hội : cafa em quê
an, sap an:ferias da Iufti fe fasdedicação : domus in
ça em quefe fecha d fello: fi qua fit aliqua dedicatio , vt

gillum claudi , cum miniftri templi &c.

ång,

3
 9 A
ằng ,chóâm ảng vide im .
anh : irmão mais velho :
fraternatu maior . eft nomen
bonorificum .
anh em:irmãos mais velbos
emais moços : fratres maio
resnatu & minores, ficvo
cantur interfe eiufdem fortis
homines : 7 :3
anh , chim vàng anh : nome
• de certaaue amarella : quæ
dam auis aurei coloris.
anh: imagem :imago, inis .
ảnh thờ: imagem do altar:
imagoque in altari colitur .
ảnh đeo , ảnhmang :ima 、
gem quefe leua ao pescoço ou
peito como varonica & c: ima
gocollo appenfa.
ảnh phép: veronica com
indulgentiassou nomina: icun
cula cum indulgentijs , vel
reliquiaria theca..
anh
ảnh ngăọc: reliquiario com
criftais : reliquiaria theca
cum cryftallis :
ảnh: resplandor da lus : ra
dijlucis.anh mat blời : rayo
dofol: radius folis .
ánh:rayo de lus: radius lu
cis .
ánh tỏi : dente de albo : fpi
ca allij .
A 10
ánh gừng : dente de gingi
bre : ſpica zinziberis.
ao:tanque: piſcina,æ.
20: tornarà medir : metirí
iterum.ao gạo: tornar medir
darròs: iterum metiri orizam
ad propriam trutinam aut.
menfuram .
30 vóc , tóc ao : defeian
oncubicar cupie, is ,defide
ro , 25.
áo: veftido: veftis, is. may
:azer cabaya ou vestido no
áo f
uo : veftem nouam confice
re.vá vel bá aó : remendar
oveftido : refarcire veftem .
áo cọc : cabaya curta conia
camifa : indufium , ij.
áo kép vefteforadaou do
bre : veftis duplex .
áo bực: veste dedò : veftis
lugubris.
áo xiem con hát : veftido
dedançador : veftis comica.
áo điềm , khám điểm : v
Fido ou panno comguarnição
ou rendas : veftis reticulata ,
vel opere phrygio contex
ta .
áo trui : veffido chao : ve
ftis plana .
áo géy : cabaya de papel :
veftis papyracea , quam
com
 I A
comburunt Ethnici pro fuis
mortuis fuperftitiosè ...
ao fang: pano da tumba
ou de caixão de defunctos:pan
nus feretri vel loculi .
aõ: abelba: apes , vel apis,
is.
aỡ, tổ aổ : fauo de mel : fa
uus, i.
aổ, mật aỡ : mel dabelbas :
mel, lis.
ao, ſap aỡ: cera : cera,œ.
aố, cá aō: peixe roncador :
quidam pifcis ita di&us .
áo, dức áo áo : matinada
de vozes: ftrepitus ex clamo
ribus .
áp : perto : vicinus , avm ...
áp lại : chegarse: accedo ,
is .
áp đơm : chegar hüa coufa
aoutra : admoueo , es.
áp Deaò : chegarse pera
dentro : approximari intus .
áp nhà : sunto a coza : vici
nus domui . ! diota parua .
A 12
ap: prefidis præfideo , e
ápviệc predir a obra pra
fidere operi , áp thué: prefi
dir as rendas publicas : præfi
ci vectigalibus .
áp nhảm tortode bum olho:
cocles , itis ..
ap:abraçar amplector,
eris : meap con: a may abra
ça o filbo : mater complecti
tur filium .
ap: chocar: ouis incubare..
gàấp tlung : galinha choca :
gallina ouis incubans ,
ap hien : amfião : opium ,
ij.
âu:parecer: videor , eris .
âu là maimua : parece que
a menhaa chouera : videtur
cras pluuia futura.âu chẳng
nên: parece que não be bom...
videtur minimè bonum
âulo : affliçao : afflictio ,
onis .
âu , cái âu : bọiáo piqueno
::
Jawa Pudon
‫܀‬ Like3
Ba
 74

1876
Que tal

the i
... 122
 B B
151
A: tres: tres, vel tria .
B₁ ba ngôi : tres pessoas ;
tres perfonæ .
ba , thứ ba : terceiro : ter
tius, a , vm .ngày thứ ba: ter
ceiro dia : tertius dies .
ba, thángba : terceiro mes
ou lua : tertius menfis , vel
luna . ba tháng : tres mezes,
ou luas tres menfes, vellu
næ .
ba, hai ba lần , bài ba lần :
duas ou três vezes : bis , vel
ter .
ba , cái baba : cagado de
concha preta : teftudo ni
gra.
ba thịt ba rội :carnedipor
cogordacom camas demagra:
carofuila lardo interfita
ba, bo tay ba hát :fazer
fom com as palnas pera can
tar : plaudere manibus ad
canendum .
.ba ,phủ ba : tormenta :tem
peftas , atis
bá,bá léy: tomar o quelhe
não dão :rapio ,is.
bá: motherfegunda deprin
cipe ougouernador: concubi
na principis viri .
bà: auo,Senbora : auia , do
mina .
16
bà, ou bà: auo e auo,Senhor
e Senbora : dominus , & do
mina .
bà lão: velhagraue: vetula
honorata ,
bà già :molber grave some
Gouernadora , a qual chega a
cincoenta annos , ou mais :fœ
mina grauis , iam fupra me
diam ætatem .
bà fang : concubina do Re
morto : concubina regis de
functi .
bà , đức bà : molber de
principe , ou Gouernadorgran
de : vxor principis viri .
bà , Chúa bà : Rainba : Re
gina .
bà Chúa : Filbadel Rey Fi
lia Regis .
bà , đàn bà : femea : fcemi
na , æ.
bi, thú bå: vigia de pofta
cuftos, dis.
bå linh: oque toca abatega
ou tambor da vigia : vigilia
noctis dantes fignum & fimi
les .
bả, cái bả : certa pesade
feda a modo de canga de cor
dao : fericum quoddamin
modum panni lineiretorti .
ba: vntar : illinire :
ba
 17 B B
bạ vàng : dourar : inauro
´as .
ba, ai ba thì ley: coufaque
nao tem dono , quemquer a to
ma: res pro derelicta , quæ
eft primo occupantis .
by: bagaço : magma, tis. bã
thúọc: o bagaço da meizinha :
magma medicinæ iam pera
Aæ & fic de alijs rebus .
•
băc: norte : ſeptentrio.bên
bắc ,phương bắc parte donor
te: feptentrionalis plaga .
bac, chính bắc : o rumo do
nnrte : feptentrionalis linea
deMUR
gnomonis nautici .
.la
bac , gió bac,gió bóc: ven
to norte : aquilo,nis . gió đoŭ
bắc: vento nordeste : mefes ,
is .
bac , fao bac : eftre
lla do
norte : ſtell poli ar&ici .
a
băc nồi len : por a panella
ao fogo : fuperponere ollam ,
igni .
bắc cầu porponte perapaf
far: erigere pontem .
bac thang: por escada : ap
ponere fcalam .
bác :tioirmao mayor do pas
patruus , patre natu maior .
fic etiam vocatur illius pa
trui vxor .
18
bac : prata. argentum , i .
bạc già :Prata fina : argen
tum purum .
bạc non : pratapoucofina :
argentum nondum purum .
bac ria : prata baixa : ar
gentum mixtum . nầu bạc :
fundirpratapera a purificar :
argentum igne purgare .
bac: coufa branca : albus,a,
vm. tlâu bạc : bufara branca :
bubalus albus . bạc râu : ban
ba branca : cana barba . bạc
tǎóc: brancas da cabeça : ca
ni capilli . ngua bac : cauallo
pombo : albus equus . áo bạc:
cabaia branca : alba veftis.
bạc; đỗ bạc người: bofpe
dar em cafa albea : hofpitari
in aliena domo .
bach :fallar com honra a o
meftreda ley, como Voffa Pa..
ternidade: Veſtra Paternitas .
bạch đức thài cả : Jupremo
grao de honracom que fe falla
ao Superiorou Padre grande :
fupremus gradus honoris qui
datur fupremo magiftro le :
gis .
bái : fazer reuerencia pro
fnndafemfe por de ioelbos: in
clinari profundè .
bại mình : tobido dos mem
B bros:

B.
19
bros : membris captus . bại
chên : tolbido dos pes: pedi
bus captus .
bày: titulo : titulus tituli .
bày sách : titula do liuro : titu、
lus libri .
bày:por as cousas em ordem:
ordinatè res collocare . bày
bày . idem .
bày, mục bài cbapa del Rey
em pao aleuantado : edictum
regium in ligno ere &
to con
fcriptum .
bải;praya : littus, oris.bår
biển: praya do mar: littus ma
ris . bài cát: area : arena ,.
bải chên : tolhido dos pes :
pedibus captus .
bải, binh bải : enganador :
deceptor, oris .
bài , con bài đi bải : ma ,
molber: mulier luxuriofa,me
retrix , cis .
bây , bây giờ : agora : hac
hora,nunc.chêt bây giờ:mor
ras agora:nunc moriaris,ma..
ledictum quod fæpe profe
runt Annamitæ .
bay, bây giờ: então : tunc.
bày bày đạt: inuentarfal
fidades: mendaciorum artifi
cem fieri . khéo bày đạt : in
uentar com habilidade : inge
X42
B 20
niosè inuenire, in bonam par
tem.
bày bát lên : por as porfolia
nas com ordem no dulão : ordi
nare lances in mena .
bày đàn bò : manada deo
bois : armentum boum .
bày đàn này đó . magotes
de meninos: puerorum turba .
bày đồ bay đảng : magote
defolgezõis turba otiantium .
bày tai parente chegado :
confanguineus attiguus .
bây , bẫy nhéo tanto : tan
tus, a vm . áy là bấy nhên ,bây
nheo thôi : tanto e não mais &
tantumdem nec amplius .
bầy nhêo người này quan
tos homens aquì estão : quot
quot hicfunt
“ bầy nhéo mlời nầy : todas
eftas palauras: omnia hæc ver
ba .
bầy , bao nhéo bấy nhều :
quanto quizer: quantumlibet .
bấy lâu : tanto tempo : tan
diù .
bấy ,bao giờ ba giờ quan
do quizer: quandocunque .
Bây , cua tốt bây : que bella
coufa ; quá pulchra res . ::.
bảy : Jete : feptem . mười
bay: dezafete : feptemdecim .
bày
 21 B B 22

bày mrời : fetenta : ſeptua ban chiêò : atarde : velpe

re .
ginta .
bay: armadilha : decipula, bạn hôm :aboca danoite on
x. fero .

bay chôật: ratoiera com ar ban tôi, ban đem : anoite

co: mufcipula cu arcu.chwang nocu .
bẩy lên : armar a ratoeira_ : ban ngày: de dia : interdiu .
quadrare mufcipulam sap bàn: aboa, mefa , bao goal

bẩy xuầng: deſarmar: mufci lignum leuigatum ad aliquem

pulam relaxare . vfum .

bach, tláng : aluo: albus , a, bàn cuộc : pan da

đá enxada :
vm. béo bạch: muito gordo : manubrium ligonis .
obefus , a, vm . bàn thờ , bàn đạoc: Orato
bạch mã : cauallo brance : rio Altar: Oratorium, Altare,
albus equus . bàntienfự : altarinhofuper
bach bach, cò tláng : gar ftitiofo dos mestres das artes:
yabranca alba ardea . altariolum fuperftitiofum ma
bam, bam thịt:fazerpicado giftrorum feu inuentorum
de carne : protrimentum car alicuius artis .
nis conficere . bàn : toufa chia our
goal , và
bẩm , děou :titulo com que quatares : bàn tay : palma da
Jefallaao Reyperpetição : titu mão : vola manus . bân chên :
lus quo Rex ex fcripto con fola dope: planta pedis . bàn
uenitur. tlon; nadegar: nates, ium.
ban , chúa ban cho : dare bàn , mẫm bàn: dulio com
Rei : Regem dare . igoarias :menla rotunda cibis
ban: tempo do diaou da noi onuſta.
te: tempus quodcunque die , bàn cờ : taboleiro de logo a
vel note . abacus ,i.
i
ban som polla menbaa :ma bàn kịen : conb :cer ca tai
nè . fazexaminare litem .
ban tlwa : 40 meyo dia : me bàn hoàn , buồn bực , lo
ridies . bnan: trifte , malinconico;
B 2 tri
 B 1
23
triftis , e : malenconicus, i.
bẩn nhin ; pobre ,pedinte :
pauper mendicus.
bàn cỗ: certo bomem fabulo
Lo de quem os gentios dizem
muitas patrantras ; fabulofus
& fictus quidam vir ex quo
cælum & terram ortum ha
buiffe fingunt Ethnici .
bàn, địa bàn: agulba de ma
rear : pixis nautica.
bàn, bức bàn: portas de ma
deria laurada: portæ lingneæ
cum vario opere .
bàn, nạt bàn, bién di: defa
parecer: euanefco , is .
bàn bêo : estender os braços
em Crus : extendere brachia
in modum Crucis .
ban:companbeiro ou compan faos : aucupor , aris .
beria : focius , vel focia . bản phải : acertar como tin
bạn , làm bạn cũ nhau : ama
talotarfe: alicuius contubernio
fe afcribere .
bạn , có bạn chang ? fois ca
fado ou não?es coniugatus nec
ne ? ita modeftè quilibet , vel
quælibet poteft interrogari .
bận , máy bận : quantas ve
zes : quoties . một bận : bữa ,
wes : femel . một hai bận : bữa
ouduas vezes : femel aut bis .
& fic de cæteris .
B 24
bán : vender : vendo , is .
buân bán: mercadeiar:nego
cior , aris .
bán máy : por quan to ven
deis : quanti vendis ?
băn: defparar , atirar : ex
plodo , is, iaculor,aris .
ban su tay : atirar com
· mofquete explodere fiſtulam
ferream .
bắn sử mlón : atirar com
peça de artilharia : explode
re tormentum bellicum .
ban tên:atirar comfrecha:
iaculari fagittam.
bản cũ : atirar com arco :
iaculari arcu , băn nó: atirar
com arco beſta : iaculari bali
ſtâ . băn chim : atirar aospaf
ro : iaculando fcopum tange
re.
bắn hỏi errar o tiro afco
po aberrare .
băn thỏŭ: atirar con zara
uatana : zarabatanâ iacula
ri .
bản: companheiro : focius,
ij bản đạu : companebiros da
ly . Socij legis .
bản đồ : mapas debuixos :
mappa mundi, antigraphū, i
bány
 25 B B
bản ,tam bản : batelpique
no :cymba paruula .
bàng : coufa igual : qua
bàng nhau: iguais entre
lis, e. bằng
fi: æquales inuicem .
bang : dat bang than
thán: terra plaina : planicies ,
ei.›
bàng , blả cho bàng : p : bánh lái : a pa do leme : te
· gar iufto: foluere ad æquali monis palmula
tatem . · bành , bành với : (ella do
bàng an , bàng ien : quie
tação, pas ,Jaude : requies, ei,
pax , cis , fanitas , atis .
bàng , bí bàng : comafe :
verbi gratia .
bàng : con bàng : suflo no
iulgar: iuftus ludex .
bàng, ngồi xếp bàng : af
fentarfefobre aspernas encru
zandoas : federein cruribus
decuffatis .
báng: efcernar : cornu im ·
petere
báng: contradizer , encon
trar : contradico , is . báng
đau : impugiar a ley contra
dicere legi .
báng:taboa em quefe efcre.
uem nomesdepessoas , oufen.
tenças : tabula cum catalogo
hominum aut fententiarum .
bảng , nói bỏi bằng fulis .
526
lara que vem na boca : incon
fideratè loqui . mandi
bang: purpura: purpura,
bánh : bolo: placenta , æ.
bánh khô : bifcouto : panis
nauticus .
: bánh xe: roda do carro : IO
ta currus .
elefante : elephantis fella,feu
·
potius turris , intra quam
multi federe poffunt .:
bạnh , tật banh :pete : pe
ftis, is.
·
bao:bexiga: vefica, æ.baỡ
báo: bexiga de animal: veſi
ca animalis .
bao: barriga: venter,tris .
.
dan bao: dor de barriga : do
lor ventris .
báo:
fombra: vmbra, æ,
' báo cốt, bà báo : feiticei
ra : venifica, æ.
bảo em polla no corpo : pu
ftula , æ . bảo chân bảo tay :
callos dospes e das mãos : cal
lum , i.
bao : fardo , amarrado :
onus, eris .
bao tay: didal: digitale ,
bao
 B B
: ‫דל‬
bao kinkamarrado de agù
lhas:acuum certus numerus
fimul colligatus .
bao bac: amarrado depra
ta: argenti quædam quanti
tas fimul colligata .
... bao, bao cao quão alto :
quantum altus, a vm . 1
972 bao xa : quốc longe : quan .
tum diftans . 250 znam
bao lâu : quanto tempo :
...baò , acepillar : dolo, as
cái baò : cepilho dolabrum,
i...
báo: pagar na mesma mor
da par pari referre .
báo on fer agradecidoe
.
pagar o beneficio benefi
cium retribuere . :
báo oán ingare : vindi
Aam fumereto . An
báo , chua báo: coufapre

quanto tempore.chẳng có tiofa : res pretiofa, vt vnio ,

bao lâu : nao ba muito tem vel quid fimile .
po: multum tempus non eſt báo , nuôibáo cô alimen
elapfum f tr. os que manda dar o îuys : ali
bao nhêo,bao deo: quan menta per iudicem affignata.
zo:quantum bao nhŝo lang: bao: atreuido: audax, cis.
quantostacis:quot fcuta.cao bảo ,biểo, bỏu :auifarimo
bao nheo : quanto alto : quan neo , es .
tum altus, a, vm.....j baothai : feiticerias que
bao nå :comoeftais : quo fazem as molheres prenbes pe
modo vales . ra nao mouer : veneficia quæ
bao gio: quando: quandò. .fiunt à mulieribus grauidis ,
bao gio d'ên : quando chega ne patiantur aborſum .
ra : quando adueniet. den bão tormenta: tempeftas,
bao gio quandochegou : qua atis .
do venit . những bao giờ : bão , đau bão :mardexim :
em quetempo: quo tempore . cholica, æ.
bao giờ bấy giờ : qua do qui.. báp chóết :fuladora mo de
zer: quandocunque .. figos da India: fosṛami ficuu
bao , chim bao , chiếm . Indicarum . CIP
bao : fonbo fonbar : fomniu , báp nhà : o que one emai
ij , fomnio , as. ma a caza de madeira como
chaue
 29. BA
chaue clauisvniens fuperio
res partes domus ligneæ.
báp , báp mộtmlitscortar , ra : cutella ordinaria chat
de bumgolge: fcindere vnico
icu .
bạt , làm thau bạt : fazer trum nauis .
Tamada vmbraculum éri
: tos cudados : folicitudinibus:
gere .
bat,taùbạt: nauio defgar
S Tar : errare nauem .
bat;prender: capio , is
bet tội caftigar os erros
punire peccata.¨¨
bắt chứoc , bắt chiếc :
imitar ; imitor , aris
fazerforças : vim
băt, bớ :
inferre .
băt cá: pefcar: pifcor, aris.
bat but: difputar e conueni
cer afalfidade dos pagodes: di piately maila shor99 n/
fputando idolorum falfitaté :
euincere .
bat the forçar a iurar: exi
Get::
gere iuramentum !:
bat denforçarapagar co
gere ad foluendum .
bất , chẳng : não: non. bat
tri: nãofaber: ignoro, as.bat
ughia : defagràdécido : ingra
tus , a, vm .
bát , tàm : bito :oto .
bát,cái bát: efcudela : ſcu
tella, æ. bát ngô: efcudela da
B: 300
china fcutella finica , bắt
dansefeudela groffasda tery
fa ..
bát: bombordo: latus dex
201199
bát, lo bát ngát : termdi
varijs vrgerich d
bau, ao : tanque: piſcina įg
æ 16' $ d
bau, ruei bau: mofca: mu
fca, æ. Tags miest
bau chủ , baù mình : fa
dor fideiuffor. baù ai inter
cedercom el Rey por alguem ..
peraque ofaça mandarim :
intercedere pro aliquo apuds
regent , vt dignitatem:acci
bau ,cây bau abiborera •
cucurbita planta bláibaù
abobora cucurbita , a.go
baù giác: ventofas: cucur
bitula, ..akan menduga Bal
bau , áo bau tay : cabaya
de mangas largas : amplarum
manicarum veftis .
·bau companheiro : focius,
ij. Dine. 1473)
be : taboas dos bordos da
embarcação tabulæ margi
nis nauis . · amɔubbe
be
 Bi B 32 :
31:
་
:be rubi : vao de vinbo , - bẻ tiền bé đua: defcajarfes
amphora vini diuortium, vel repudium fa
bè: iangada: fchedia,æ.: cere,nam frangere monetam
bê : banda: pars , tis . be & bacillos quibus vtuntur
ngoài: parte de fora: pars ex. ad edendum , eft fignum dif.
terior . i ..!!. folutionis matrimonij , ita
bengang de largura: lati vt poffit tunc vxor impunè
tudo , inis. alium virum ducere .

be děạoc:de comprido:lon=" be :mar: mare , is.bể hồ :

gitudo,inis.
be tlên:fuperiorpeſſoa: fu-:
perior perfona: bé dứêi: in
ferior peffoa : inferior perfo
na.
lagogrande : palus , vdis .
be:falle: follis , is, bễ thời
lửa:folle de accenderfogo:fol
lis ad ignem accendendum
thời bể : luantar os
bề ,

bề phú quí : ofer rico : di felles : folles erigere , vtad

ues,.itis . organum & c.
bé: coufapiquena: paruus, bên:parte ; pars , tis.bên
a, vm: 1 hou:parte direita: pars dex

be con: ter o filho nos bra tera , bên tå : parte esquerda:

fos: gerere filium in vlnis..
bệ , nhà bệ : caza de fobra -
do pouco aleuantado : domus .
contignationis parum eleua.
tæ.
parsfinitra . Bên này : quì ,
hic . bên nọ : abi : illic .
bên:firme: ſtabilis, e. làm
cho bên : fazer pera durar :
diuturnitatem curare .

bé : quebrar com os dedos bển lào , quỉ quái obftina.

• do no mal : obſtinatus in ma
torcendo infringo , is.
béco: dar garrote : ftran lo .
gulo , as.. bèn: mas porem: ſed. bèn
bé gam , bẻ tham : lançar chữa chúng tôi :masliura
fortes:fortem mittere . nos :fed libera nos .
bélái: viraro leme: gu bên: lugar no rio em que fe

*: bernaculum in aliam partem , lauão: locus in flumine ad la

adducere . uandum . đi bên : andarafa
zer
 B B
33
zer fuas neceffidades : ire ad
latrinas , modeftè loquen
do . CYP
bén:pegarfe: adhereo, es.
Tam bén chên : a lamapegar
Se nos pes : adhærere lutum
pedibus .
bén , áp , giáp : iunto : iux
tà, prope. bén rễ:iunto a raìs:
་ iuxtà radicem . concurbita guinenfis .
bén léy : apegarſe : adhæ
reo, es. lữa bén củi: o fogo a
tearfe na lenba : accendi li
gna
bện: vergonhas de molber :
pudenda mulieris . lồn, đôi ,
dánh, idem verba vitanda &
cauendum à fimilibus , vel
vicinis ne in verba obfcena
quis impingat .
béo: gordo : pinguis, e.
bêo: efpetar.configo , is.
bêp :fogão , cozinha : culi
na, x. nha bêp:cozinheiro:co.
cus, i.
bếp , nam bếp : parida ef
foeta, x.
bêt: derradeiro:vltimus, a,
vm . đi rồt bêt : ir vltimo de
todos: vltimo loco ire .
bi cá, bây cá: barbatana :
pinnula pifcis . ... · re .
bì , chim bì : certa au : bia:padrão de pedra em
34
quædam auis di&
ta bi .
bì , lua xa bì :certa peça de
feda :fericum quoddam di
tum xa bi.
&
bí, cây bí : combalenga em
berua: cucurbitę indice plan
ta . blái bí : combalenga : cu
………
curbita indica
bí ngô: abobora deguiné :
bí, đau bí , bí đại: doi de
pedra, não poder ourinar: cal
culo laborare, vrinam non
valere expellere .
bí, luoc bí : pentem miude
pera piolhos: pecten ad pedi
culos excutiendos .
• bi , làm cho bền bỉ : fazer
a coufa pera que dure : diutur
nitati laborare .
x.
. : bị alforge : mantica , .lêy
bị đi ăn mày :tomar alforge
pera pedir efmola : manticam
affumere ad erogandam fti
pem .
bị phủ ba : tormenta : tem
peftas in mari .
bia: aluo a que fe atira :
fcopus, i . phiibia: dar no al
uo: fcopum attingere.ſai bia:
errar o aluo : a fcopo aberra
C
que
 B B
35
quefe nota algua coufa de me
moria digna: columna,vel e
rectus lapis , in quo aliquid
in monumentum notatur .
bia đá , idem .
bià , bià fách : cuberta do
liuro: operimentum libri .
bià bở : vademeco : geri.
folium , ij .
biáng làm biếng : pregnico
fo : piger, gri.
bịch, cái bịch: vestão: cifta
magna .
bích , cái bích : cagado co- opitulor ,aris .bình léy tôi
mo tartaruga: teftudo , inis. că : defendeime : fuccurre
biéc, fác biéc: cor azul:co.
lor cæleftis.
bien: notar efcreuendo: an
noto , as. ·
biên đàng: borda do cami
nho: ora, velextremitas viæ.
vô biên vô lạng fem fim :1
ne fine .
biên : defaparecer : euane
fco , is . biến đi : defapareceo ;
cuanuit .
biên hŏá: conuerterfe em
cutra cousa : transformo , as.
bien: mar: mare, is . vuot
biển:paſſar o mar: transfre
to , as . phảibiển : perderfeno
mar : naufragium pati .
biêu ngựa : apertar asper
36
nas ao cauallo : calcaribus e
quum premere .
biểu : papeira : angina ,
tumor gutturis . thui biểu ,thì
biểu: nafcate papeira : angin
labores, maledictum .
biêu: dar prefente : munus
offerre, at dare regi, vel prin
cipi viro dicitur,dưng.
biểu :auifar :moneo es:
biết , hay biết : faber , en
tender: fcio, is,intelligo, is.
binh ai: acudirpor alguem:
mihi .
binh , cöênbinh : foldade
fca , foldado: miles , itis . cất ,
binh đánh:fazerfoldadefca :
confcribere milites ad præ
lium . tiên bing: vanguarda :
primum agmen .
binh bài: enganador : frau-·
dator , oris .
bình âm : caldeirinha pera
aquentar agoa: ahenulum ad
aquam calefaciendam .
bình bôi : vafindo em que
temcal: vafculum in quo fer
uatur calx .
bính , sứ bính : pezade ,
artilharia : tormentum belli.
cum •
bít
 B B.
37
bit chêa,bít tât:meyas:ca
liga, æ.
bít tăọc : trazer pollos ca
bellos:trahere aliquem capil
lis.xé bat bit: pegar e trazer
por força : vi aliquem trahe
re .
blá, dôi blá: enganar: de
cipio ,is.nói dôi nói blá :min
tirenganando:mendacijs de
' cipere .
blå:pagar: foluo, is,reddo,
is.
blå cou: pagar o trabalho :
foluere opus. blå on: render
obeneficio: retribuere bene
ficium , máng blå : agastarſe
com quemfe agafta: repende
re iram .
blå bợ chào : dar licença
aquempertence pera fe confu
mar o matrimonio : dare fa
cultatem confummandi ma
trimonium , hoc autem per
tinet ad parentes fponfo
rum .
blå tǎóc : deixar cairo ca
bello , defamarralo : capillos
foluere . tăóc blà blược :
bello mal penteado: capillus
impexus.
blác, blúc blác: ondearfe :
agitari, tàu blúc blac:o nauio
38
ioga : agitatio nauis : voi di
blúc blác : o elefante andar
ondeandofe : agitari elephan.
tem .
blai:macbo de bomem:ado
lefcens , tis . iuuenis , is . tốt
blai.gentilhomem;pulcher iu
uenis, blai haylà gái: be ma
cho oufemea : malculus ne el
an foemina?
blai gái fornicar:fornicor,
aris .
blái:fruta: fructus , vs.
blái núi: monte alto,ferras
mons ,tis.
blái cân:pezos da balança :
libra trutinæ .
blái , một blái hai blái :
bum tirodous tiros de peza_ ;
explofio vna & altera bom
bardæ .
blái dua coxim de inco
far : ftragulum, i.
blái tim coração : cor,
dis .
blái cật rins: renes.
blái chên perna do joelho a
baixo : crus, ris..
blái bê: coxa do ioelbo pe
ra riba : fœmur, oris .
bláitai: a parte mais bai➡
xa da ourelha : auriculæ pars
infima .
C 2 blái

B
39
A blan blo : virarfe eftando.
Phái cầu : pela deiogo : pr
la, æ.
- blai,núiblài:monte nào in -
greme: mons parum accliuis .
blåi: eftender, explico , as.
léy áo blải lót đàng ; tomar
a vefte e efiendela no caminbo:
fternere viam veſtibus .
blây lầm aó : enlamearfe ;
· luna non rotonda extra ple
inficere veftem luto .
blam mực:tomar a tinta
com opinceloupenna ; accipe
re atramentum pennâ , vel
penicillo .
blarn: alambique:fublima
torium , i.
blám: frauta : tibia, œ.
blan: mefa ou altar : men
fa , vel altare . melius , bàn .
blàn; tresbordar : inundo ,
as . fou blàn ra: o rio tresborn
da: fluuius inundat .
blan: molbarna agoa : hu
mecto ,as.
blần blo : virar o que esta
na agoaperaſe molbar bem :
inuertere aliquid vt made
fiattotum .
blan: virarfe algua coufa
que não està fixa : inuerti
quod minimè fixum eft . gỗ
blan di: virarfe opao: inuer
ti lignum .
B 40
deitado: conuerti iacentem
blang , một blang fách bữa
pagina do liuro : paginalibri
vna.
blang, mat blang:a lua: lu
na, æ.blang tlòn:lua ch: a:ple
niluniu, ij . blang khuiét ;min
goante ou quando não he chea:
nilunium .fáng blang ; luar :
lunaris lux .
blang, đáoblang : fechar
ospes no tronco depao , ligneo
compede teneri .
fazer teftamen
blang blôi :
to :teftamentum condere .
blàng,blo blàng : cousa
bemfeita, fermofa : quid af.
fabrè factum , pulchrum .
người tót blổ blàng : bomem
fermofo : vir fpeciofus .
blanh : palha ; palea , œ.
blanh fang : palha de erua_
com que cobrem as cazas ; pa
lea ex herbis qua operiun
tur domus . nhà blanh : cafa
cuberta compalba: domus pa
·
leis cooperta
blạnh , cái blạnh : cagado
de mar ; teftudo marina .
blào: tresbordar cousa que
ferue: redundare bulliendo ,
bọt
 B B
4i
bot blao ra: efcuma que fae
foraporferuer apanella ; bul
liendo fpumam effundi .
bláo: falfificar , trocar o
tom por ruim : adultero , as,
deprauo , as . giả bláo tièn :
ļ
mudar as caixas boas em
ruins : deprauare monetam .
bláo bạc:falfificar aprata ;
adulterare argentum .
blapblâò:mergulhar efair:
immergi & emergere iden
tidem .
blát nhà , tát nhà : barrar
acafa: linire domum terrâ .
ARAKTITATEA
blat : fair algua coufa pe
demafiadamente:egre.
rafora
dialiquid vltra modum . blat
mao tay ra :fair as unhas pe
ra fora : excrefcere nimium
vngues . xuâng.blat ra : offo
fair perafora : erumpere os
extra .
blau : aplainar : compla
no, as. blau đất : aplinar o
opera
chão : complanare folum .
blàu : betel : quoddam fo
lium indicum in modum hæ
deræ quod continuò edunt
indigenę alijfque miniftrant per : captus pedibus . blẹt
infignum beneuolentiæ.têm tay:tolbido das mãos : captus
blàu: concertar obetel: folium manibus.
illud concinnare ad edendu
42.
blề bliủ, blề môi , torcer
os beizos defprezando : con
torquere labia contemnen
do .
biẻ đàng : deixar o cam
nho direito : iter commune
data opera relinquere . tôi
blẻ đằng này cũ đi đáng
kia : eu voupor efte caminho
o Sor vàpor aquelle outro : de:
torqueo iter ego hâc viâ ,
Dominus eat illâ aliâ viâ .
blêy :cayar : linio , is.
blênh:iarra com afas:dyo
ta , x.
blêo : verruga ; leicento :
verruca, æ , furunculus , i.blo
fưng lên : nacer veruga , leis
cenço : verrucam prodire ..
: bleo: torcerze algum mem
bro: luxo, as . bleo chên
torcere o pè : luxare pedem.
biétmiệng : bocalarga
os patulum.
blét nhà : bargar acaz
linire domum . alij tlét , vel
tlát , vel trát .
blet : alejado mancus,
a, vm.blẹt chên : tolhido dos
blet, ngôiblet : a fentar
ſe
 43 · B
fe fobre os calcanbares : infi
dere calcaneis . lê blet: an
darde gatinhas : repo , is.
bli dát : aplainar a terra
com botar agoa : xquare fo
lum aquá .
blia: igoalaro chão : ade
quare folum.blau blia: aplai
nar algua coufa: exæquare
aliquid .
blích, cá blích : Sardinha
piquena; fardinula, æ. alij cá
tlích .
blich, bláblinh : mentir
zombando: mentiri ridendo .
bliu, vide blê bliu .
blo : cinza : cinis , eris .
ngày lễ blo : dia decinza
dies cinerum .
bló: mostrar partes fecre
tas : oftendere pudenda .
blo: fazer obras de maça
neria: opus minutum aut ele
uatum fabri lignarij face
re .
bloblang : qualquer coufa
ben feita , pulchrum quod
cunque opus . Vide'blang.
blo, lúa blo'ra : efpigar os
arrozes ; fpicas emittit ori
za .
blô tài ra : manifeftar o ta
lento; manifeftare talentum .
B. 44
blộ:mancha: macula, .blo
áo : nodoa da cabaya : macu
la veftis .
blo bling: mentir zom
bando ; ridendo mentiri .
blở : virar : verto , is .
bló lại : tornar a tràs ; re
uertor , eris . blo đi blở
lai : dar muitas voltas : verti
ac reuerti .
blở làỡ : mudar os propo
fitos bons : peruerti . bio
- làổ
nguy : rebellarfe deficere
vel defectionem facere .
blo mạt lại : vinar orofo
a alguem : conuerti ad ali…
quem .
blốc , cây blốc cội len :
arrancarfe aruore com tor
menta . euelli arborem vi
tempeftatis . 1
bloc blác, vide blúc blác .
blóc : defgrudarfe : reglu
tinari . fon blóc ra : defpe
garfe a vernis : reglutinari
fandaracham .
blôi : teftamento , fazer
teftamento : teftamentum ,
condere teftamentum .
blôi blang, idem .
blo-i : exceder: excedere.
Blổi hơn , biét hơn : faber
mais que os outios : præcede
re
 45 B B
re alios in fcientiâ .
blời : ceo; cælum, i . mat femearpeuides : fæminar e
blời : o fol ; fol, is. soblời: fæmen .
arco da velba : iris, idis.móŭ
blời : final de tormenta ; fi
gnum tempeftatis in cælo .
bloi , mabloi , ma trời:
diabo que aparece de noite :
diabolus nocturnus .
blon meter por dentro
" intromitto , is.
blon ; nói blon ngót : fal
lar mal d'outrem por de tràs :
murmurare in abſentia . nói
ngót , idem .
blon : inteiro, tudo ; inte
ger, gra,grum , totus , a,vm.
giữ đạo cho blon : guardar
a ley inteiramente ; integrè
legem feruare : blon doito
da a vida ; per totam vi
tam .
blop, vide blập .
blót inteiro ; integer ,
gra, grum •
blót ngày : dia inteiro:in
tegra dies.nói blót mlời :
fallar inteiro ate o cabo in
tegrum fermonem profer
re .
blot :plantarfemear: plan
to, as, fæmino , as . blòu blot
cây: plantar aruores ; plan
46
tare arbores a blòu blọt hột :
,
blotmôi : beiços virados ;
labia diſtorta . blót mũi: na
ris reuitado : nafus fimus .
blòũ , blòũ cây : plantar
aruores ; plantare arbores ,
blòŭ lào: Soberbo : ·arro ,
gans , tis . blào, idem .
blóŭ nứa : canudo da ca
na que fica entre nò e nó : in
ternodium , ij .
bloŭ : coufafáa não cor
rupta: integra res non de
prauata.gao blou, arròs que
eftà bom : fana oriza minimè
corrupta ; cá blow : peixe são
não corrupto : integer & cor
ruptione carens pifcis .
blúc , tàu blúc xuáng : vi
rarse a embarcação , iruerti
& immergi nauim . gióblúc
cây: o vento arrancar e virar '
pera cima :
aruores com a raispera
eradicari arbores & euerti vi
venti .
blui : affar fobre as brafas:
torrere in prunis . nứâng
blui , idem .
blươc , tăóc bli blươc :
cabelo defconcertado ; impexi
capilli .
bluông :
 B B
47
bluong defpouoado : fo
litudo , inis . dàng bluong :
caminho deferto : via defer
ta .
blun : minochas , lombri
gas : lumbricus , i , lumbrici ,
orum .
blứ : meter na agoa pera
depenar : immergere aquæ
ad pennas euellendas .
bồ , cái bồ : cefto redondo
quadrado no fundo ; corbis
in fuperiori parte rotundus ,
in inferiori quadratus ad cu
ftodiendam orizam deputa
tus .
bồ cu : rola ; turtur , is:
chim cu, idem .
bồ câu : pomba : colum
ba , æ. chim câuidem .
bồ nhin, mồ din : figuras
depalha quefazemfeiticeiros;
ftatuæ ex paleis compofitæ
quibus venefici vtuntur ad
inferendum alicui damnum.
bồ cũên,mồ cũên : ian
gomafruita ; iangoma fru
&us indicus .
bồhòa: certafruita que
ferue defabão ; fructus quo
vt fapone vtuntur .
bonâu : certafruita pera
tingir os vestidos de pardo :
48
fructus quo tinguntur ve
ftes colore fufco
bồ cắt : gauiáo ; nifus,.
bò, con bò : boi , sata :
bos , vis .
bọ cát : alatrà : fcorpio ,
onis .
: bò đi andar de caran
queio ou degatinhas : inceffus
cancri , repo, is.
-bò nhà : tranca : repagu
lum , i.
. bò net bicho decabelo :
vermis crinitus .
bò oŭ:paffaro de bico com.
prido : roftri oblongi auis .
bò , chim bò các : pega :
pica, æ.
bó, cáibó : feixe: fafcis,
is.
bó đinh biện , cái đinh
liệo : facha grande que quei
mãoos grandes no anno nouo ;
fax prægrandis quam prima
tes accendere folent recen
tianno .
bó chiềo : embrulbar al
guem na efteirapera enterralo:
funerare obuoluendo ſtorea,
maledictum .
bộ , cáibớ : mono Pano de
linho : tela linea .
IMALELLANNING IN~EYBUR។
bố chính : Prowin của de
Tun
 49
* B
Tunquim : nomen Prouin
cię in finibus Tunkini & Co
cincina
bố thi cho người ta : dan
efmolas: erogare ftipem.
·
bó : botar defi : eijcio ,
is.
bó cửabỏ nhà : defempa
rar a cafa : relinquere do
mum .
' bỏ běào : botar pera den
tro: intromirto , is.
bố đi bỏ lại : buns for ou
tros: plùs minùfue,
bỏ vạ : aleuantar falfo :
falfum imponere .
bó quên deixar algua cou
faeefquecerfe : relinquere
aliquid & obliuifci .
bo:partir comfaca ou ma
chado: diuidere aliquid cul
tro aut fecuri .
bỏ : vingarſe : repende .
re malun , làm cho bở : dan
nocoração ,fazer affintes : da
ta opera alterum mortifica
re ..
ba: oqnecria: nutricius,
ij. þú bổ ; • ama eo marido
della : nutrix & eius maritus,
f dles
fæpe etiam ita vocantur pa
rentes .
and
bọ : bicho que nace de cor
B: 50:
rupção : vermis qui nafcitur :
ex putri .
bọ hú: efcarauelho : fca.
rabeus , ei .
bọ mắt : melgas : culex ,
icis .
bọ chó , bọ chét: Pulga
pulex ,icis .
bọ, sâu bọ ; bicho da ter
ra : vermis , is ..
bọ , con bọ : caramelba
pera fechar aporta : clauicu
lus ad claudendum ianuam .
bọ , dựa bọ , dưa chọật :
pepino : cucumer , ris .
bộ , đi bộ : andura pepe
deftreiter conficere
bộ , cại bộ : eunuco : eu … .
nuchus , i.
bộ , nhà bộ : Aduana : ve
&
tigalium feu tributorum
domus .
bɔ biu : homem de bons
costumes : probus , a, vm .
bó : unha de animal : vn
gula , æ.
bó ngựa : unha de caual
lo : vngula equi .
bó tlâu : unha de bufara :
vngula bubali .
.
bó , đúc bó ngựa : fundin
pedaços de prata , como unba
de cauallo: conflare argen
Ꭰ tum
 B B
5.F
tum ad formam vngulæ e
quinx
bộ đánh
voi : gan cho com
que fe gouerna o elephante ;
vncus ad elephantem regen
dum .
bo le defcarses : rufti
cus, a, vm .
bo :pedir emprestado: mu
tuum petere .
bóc: defpegar: extraho ,
is.
bóc ở : fcafcar : de
trahere corticem . bóc áo :
defpirporforça: detrahere
veftem vi .
bọc, lưới bọc : rede var
redora : fagena, æ.
bọc, tĩnh ra bọc : Jeon
dinas em que nace o menino
: bội : muito : valdè mẩng
emburalbada : fecundina ,
arum .
bọc mình : em brulbada :
inuolutus a, vm.
bọc gươm : format a ti
tana com ouro ,prata : orna…
re auro aut argento enfis ca
pulum .
boc: norte : feptentrio,
nis . gió bóc: vento norte :
aquilo, nis .
•
bọc: degrao: gradus, vs.
buc idem .
52
bợc: abraçar: amplector,
eris .
bói tǎóc : amarraro ca
bello : capillaturam ligare
fupra caput .
bôi, chữơi bồi : cbamar
ruindades : conuitia conijce
re .
boi: vergonhas de homem:
pudenda maris.cąc idem ,
vocabula vitanda .
bói ; fortes do feiticeiro:
fortilegium ij. thầy bói: fei.
ticeiro : fortilegus , i. đi bóê
confultar ofeiticeiro : fortile
gum confulere .
bởi, cổ bồi : berua que của
mem os bois : herba quave
fcunturboues .
bội phần : folgar muito : mul
tum gaudere .
bội, cái bội : cazas Super
ftitiofas pera os mortos : do
mus fictæ pro mortuis ..
bài : muitos : multi có
boi nguoita : são muitos bo
mens : multi homines funt .
boi, choi boi : leuar bea
vida: indulgere genio .
· bơi , chèo boi : remo de
mão como pà : remus breuis
in palæ modum .
boi
L
53 ·
B B
boi tlẻi , boi tải : remar
com remo de mão : remobre
ui remigare .
boi : efgrauatar : rufpor ,
aris . boi mò efgrauatar a
•
Sepultura excauare fepul
chrum , habetur pro male
dicto .
bởi , bởiđau : donde : ex
quo loco .
bợi, ơibơi : admiração :
admirantis particula .
boi, lội bỡi : nadarcom
pès e mãos : natando pedibus
manibufque vti.
bom ; tăọc bơm thơm :
cabello encrefpado: capillicri
fpi , implicati .
bom , con bom : milber
publica : meretrix , cis.
bồn: quatro: quatuor. thứ
bồn: o quarto : quartus , a,
vm .
bòn, bòn vàng , bòn bạc :
tirar oureou prata da terra
em que està mesturada : fepa
.rare aurum , vel argentuma
terra cui immifcetur .
bon : principio : princi
pium.nhệt bổn : lapio : La
ponum regio quali princi
pium folis.
bon :cabedal : peculium
54
ij . bộn đạn : os da mefma ley :
eamdem legem profitentes,
feu participantes in peculio
legis .
bon , cá bon ,cá lon lon :
lingoado : folea , æ.
bộp sú : repofta da espin
garda fonitus fclopi .
bóp : palpar : palpo, as .
bópmũ ra : fpremer ama
teria : exprimere pus .
bóp mình : palpar con for
ça : palpare comprimendo .
bóp : especie de ameioa_:
mytili fpecies .
bopchên: dar topada: of
fendere pedem .
bột : farinba : farina , 2 .
bật gây :ferro do bordão :
ferrum cucumæ , idem de
lancea & fimilibus .
bot : efcuma : fpuma , æ
bot blào ra: efcumar: fpumo,
as.
bớt: diminuir: minuo ,ts.
xobot , idem . chùa bot :
emendarſe em parte : reſipe.
re ex parte .
bou : algodão : gofipium ,
ij .
bou : espiga : fpica , æ.
boŭ lúa : eſpiça do arròs : ſpi.
ca orize.
D 2 bòú,
 L
55 B B
bầu , cái bòu : boyao de que
vsão osfeiticeiros : diota qua
venefici vti folent .
bòú con: ter o filho no col
lo:geftare in vinis filium .
bu chóc : de repente : in
ftanti eodem .
bỏū , nói bỗi bảng : fal-
larfem confideração : inconfi
deratè loqui .
bóŭ, bláicàu té len bou:
rechaçar a pela e fazela fubir
alto repercutiendo pilam
in altum mittere . ftans fructus indicus dictus à
bọú : barriga : venter , lufitanis mangoftans .
tris .
boão, boão: enchaço: tu
mor , oris.
bou , bu ; lobinho: tuber ,
ris.
bů gạo:fazer ventopera
alimpar o arros : ventum ex
citare ad ventilandam ori
zam .
bứ ngů: terfono : 'dormi-
turio , is.
búa. martello : malleus , i.
hai ba búa: duas ou tres mar
telladas: i&
tus mallei duo aut
tres .
búa , đi cho đi búa : ir a
praça a onde je vende : forum
vendentium petere .
56
bùa: papeis ou letras defei
ticerias : veneficij literæ .
deu bùa : trazer ao pescoço
eftas letras : veneficij literas
collo appendere .
་
bùa , phải bùa phép : fer
infeitiçado veneficijs infi
ci .
bủa !uái : Dançar rede : re
te mittere .
bụa , goá bụa : viuua : VỀ
dua, æ.
bứa , blái búa : mango
bùa: grade peragradar a
terra e tirar a erua dos cam
pos : occa , æ. bùa có : gra
dar a terra leuando a erua_ :
occo, as.
bửa cui : fender lenha :
findere ligna . bo cui,idem .
bửa , một bửa : bia vès :
femel . & c . ăn một bửa :
comer búa sò vès no dia : ſem
mel in die comedere .
bửa ăn cơm : boras de co -
mer : hora comedendi . bửa
tlwa : boras de iantar : hora
prandij · bửa tối : boras de ,
tear : hora cửng . bửa
chàu : hora de corte : hora
aulæ .
bwâm
"
 57 B B
burâmboâm : borboleta :
papilio, onis .
Buân : comprar pera vén-
der: emere ad vendendum .
buôn bán , idem .
buân bé: dèfde menino: ab
infantia .
buẩn trifte ; triſtis , e.
buồn bực:malinconizado co -
mo de dò : triftis tanquam ex
luctu . buẩn mình : doente
æger, gri. buẩn dea : enjoar :
naufeam pati . lo buồn ăn
nan : contrição : dolor, vt de
peccatis &c.
bůân : natureza; natura ,
æ.
buâng , buâng xuống :lar
garda mão: dimitto, is.
buang : cubicolo : cubicu
lum, i.
bung chuêi : ramo de fi
gos : ramus ficuum indica
rum .
búc, buâng búc : quadra
do : quadratus a, vm.
bức , bức děa : Jofrego :
properus, a, vm.
bức tranh : painel : tabula
picta .
bức màn : cortina fobre
ceo : peripetaſma , tis . bức
khan : toalba grande , lançol :
58
lintearen , inis :
burc : torcida de candea
ellychnium , ij alij,bóc .
burc:tristefa : triftitia, æ.
áo bực: veftido de dù : luctus
fa veltis . buẩn bực : trifte:
triftis , e,
bực thang : degraos : gra
dus , vs.
bực léy : tomar nos braços
como doente : complectendo
fouere .
bùi : Saborofo : fapidus , a,
vm . bùi ngon, idem .
bùi nhùi : ica do fujil : fo
mes , itis .
bui : pò : puluis , veris .
bụi cây :mouta d aruores
arboretum , i . bụitle : bam
bual: arundinetum indicum.
bum miệng , bóm miệng :
bocapiquena : os paruum .
bun : aiuntar : coniungo ,
is.
bùn: lamafunda: cænum
profundum .
bún : aletria : fimilago s
inis .
bun pedacinho : fruftu
lum , i .
bủng, điả bủng: pratofun
do : difcus profundus .
bung : tofco: rudis , e.bung
dea,
 $9 3 B
dea , idem .bụng dại: parus :
fatuus, a, vm.
bung: cubrir : cooperio ,
is.
bung on: receber benefi
cio : recipere beneficium .
bửng tung : polla menbad
redo: diluculò .
buóc vide bóc .
buóc ,một buóc : bi pu
nbado: pugillus , i.
buoc: atar: ligo, as. buoc . alguă coufa ou não ? deeftne
tlói : atar pollo lagartopera
tras : lacertis aliquem alli
gare .
buoc:paffadas: greffus ,
vs. buớc đi bước lại : pa
fear : deambulo, as.
buoi, cá buoi : tainhapei
xe: capito, onis.
buoi ,một buổi cày :tem
po de laurar a terra de bữa
ves oupolla menhaa, ou a tar
de : fpatium quo femel ara
tur ,vel vfque ad prandium ,
vel vfque ad cænam . nửa
, i.
buỏi : ametade daquelle
tempo : media pars illius fpa
tij ante prandium .
бо
buổi , blái buổi: zam
boa : malum Adam .
busom, vide beam.
buôn , vide buân
buôn , vide buấn .
buon, vide buẩn..
buon, vide buần .
buông , vide buâng
buồng, vide buồng
buông búc , vide buc .
bướp gì , thiéo gì: faltas
aliquid ?
buou , vide Sou
búp:botão de flor: bacca
floris .
bút: pincelde efcreuer: pe
nicillus ad fcribendum.cẩm
bút : tomar o pincel : accipe
re penicillum , dicitur de
magiftro dum difcipules
docet .
but:pagode : idolum, i.
bú: mamar: fugo, is.
bu :piparate talitum ,
bŭ : toſco : rudis , e. bŭ
dại: tolo: ftolidus . alij bung.
þá:
 65 & & 661

bá : remendar : farcio, is, neira : hoc modo .

þááo : remendar a cabaya :: bay : efcama : fquama, œ.

1
farcire veftem . bá : remen
do : cento, onis .
bã : bofetada : colaphus ,
i. ba nhau:darbofetadas: co.
laphizo, as.
Đã đầu : botar agoana cao
beça : infundere capiti a
quam.
back : abrir hum pouco
aperio , is . bạch tai ra mà
nghe : eftai attento : arrige
aures .
sỏi bẫycá , đánh bay cá :
efcamar : fquamas auellere,
alij bẫy .
·
bai : acenar ; fignifico ,
as. vel beai.
bẫy , chim bẫy cánh :
adeiar: alas extendere . ;
bậy : ally , afique : itaits
ây bay, vì bây por
que . ay
i : ideo , như vậy cử bậy :
da mesma maneira: eodem
modo . làm bậy : de à ma

bách : parede: paries , tis . xeira : hoc modo . nói bậy n

alij bêch . fallar affy fic loqui . dâù
bai :ombros: humerus, i. bậy : releuar : conniueo, es.:
alij vai . chiu bậy , nhin bậy : fofrer ,
bài ba lần : duas ou tres terpatiencia : patienter fer
vezes : bis aut ter. re . i

lại , cái loại : vafodebar . bám nhau : entenderfe

rolargo : vas fictile amplum . com outro cotocar leuemente
bii: canga de veftir : pan tactu leui fe inuicem mone
nus , i. re .

bài , blái bải : lecbia : le bâu , ruồi bâu : mofia

cia, fructus finicus . mufca , x.

bởi giàng bái , quai bởi : ¿an ra : efmiuçar entre

debar. glomero, as. osdedos : comminuere intra

bâi cá : barbatana : pin digitos .

na, æ.
bẩy lửa: enxugar ao fogo :
ficcare ad ignem .
bẩy, làm bẩy : dejta ma..
ban : coufacurta : curtus ,
a , vm.alij , vẫn .
bán : taboa ou lagea : tas
bula æqualis fiue lignea fiue
E alte
 67 B ቅ
alterius materia. bán sát:la
minadeferro: tabula ferrea.
bán,dâu bán:certofeijão:
fafeoli quædam fpecies .
bàng bừng báng fixe :
ftabilis, le .
banh bạt : miudezas: mi
nutia , æ.
bãnh bạt , idem .
68 .
cit imperatiuum , ficuti ver
bum, ra, in illis quæ fignifi
cant egreffum .
báo , binh báo : tortura
de algia coufa : obliquitas ,
atis .gỗ binh báo : pao sore
to : lignum obliquum .
be,blái bê: coxa : femur,
oris .

bat , miudezas , coufas de be , bui be: allegria_ :

poucoporte res parui momen jucunditas , atis .
ti , ăn tôm bạt : furtar cou bêch , cài bêch : capitão
faspiquenas exiguas res fu de hua bandeira : dux vnius
rari . bat banh,alij vat vanh, vexilli . alij bách .
idem . béo : bellifcar : velli
vellico ,
co ,
bạt lũ : depenar : deplu— as .
mo , as. bêt, bo bêt : imperti
bạt mình : dar com a ca nencias : ad rem non perti–
beçapor abt : conficere feip nens . alij , vo vêt .
fum :
bí: comparar : conferre .
bật : lutar: luctor, aris . bí chẳng kịp : não tem com
bát áo, bát bai : ao def paração : conferri non potcft.
dem botar a manga da cabaya bíbàng : per exemplo: verbi
fobre os bembros : proijcere ' gratia . thì dụ, idem . Đi dù:
mànicam veftis fuper hume Jeporem : fi vero .
ros ad contemptum . bí lại : pagar na mefma
Lào : entrar : intro , as . moeda : rependo, is.
cát beào : recolbes pera den bì , nước bìlại : ago en
tro : reconde intus ; nuót charcada ou reprefada : palus
beào: engulì : degluti , in iners, aqua reclufa .
imperatiuo quia verbum , biả , một giá tiền ' bum
beào , in rebus quæ fignifi amarrado de caixas que tem
cant aliquem ingreffum fa cinco outros amarrados dos
quais
 69
quais cada bum tem feifcen
fas, efe cbama , một quan ,
ao qual os Portuguezes cha
mão mil caixas e affy ainda
• que todos os cinco amarrados
não são mais que cinco vezes
feisfeifcentas que fazem tres
mil as chamão cinco mil per
abufo : colligatio quædam
monetarum que complefti
tur quinque alia filo tran
fmiffa quorum vnum quod-
que fexcétas monetas com
plectitur.
biét : efereuer : fcribo , is.
alij viét .
bin nghành xuâng : abai
xar o ramo : deprimere ra
mum .
biu môi ra , biu miệng
ra: botaros beigos perafora ou
torcer a boca por defprezo :
contorquere os, vel labia
in contemptum alterius .
tò : esfregar : frico , as.
bò gạo : esfregaro arròs la
uandoo : fricate, ac lauare
orizam .
bo bo:befpa: vefpa , æ.
bo bồ: abobada : fornix,
icis.
bồ: apanbaralguă coufa:
capio, is.
E 70
bo:abraçar: amplectors
eris .
bỗ tay : bater as Palmas :
plaudo , is, bo mat con :
amimar o filbo pondolbe as
mãos no rofto : palpare vul
tum filij .
bó : cafca : cortex ,icis .
boguom : bainba da cao
tana : Vagina , x.
bỏ sò : buzie : concha ,
x.
bọ , làm họ lam kia , làm
baylàm bo: deßte e daquel
le medo : hoc & illo modo .
bọ mat : correr as mãos
pollo rosto : leuiter tangere
.
vultum .
bờ ,bạt bờ , fazer cam
betar : titubo , as .
bỏ học tlo : cadero de
eftudante : quaternio fchola
ftici .
bo:quebrarfe algúa coufa
quefefas empedaços : frango,
is.thuièn bỡ ra : quebrarfe
a embarcação : confringi na
uim .
bo : molhercafada: vxor,
is. léy bo cafarfe : ducere
vxorem . bo mon , bọ lê;
concubina , æ. ray bo , de
bo : defcafarfe: repudiare
E 2 VXO

7! & b
vxorem , quod apud Anna
mitas fit confringendo bac
cillos quibus vtuntur ad e
dendum & vnam monetam
æream; partem dando vxori
& alteram retinendo : apud
nobiliores etiam confcribi
tur libellus repudij ..
bóc ley : tomar com am
bas as maos : capere ambábus
manibus , alij buóc . một
bóc : bum punhado : pugnus
plenus .
bóc , minh bóc : corpo :
corpus, oris . cả bóc : corpo
grande : magna ftatura .
bóc , cái bóc : peça de fe
da : fericum , i.
·
bồi hồ : efender collar on
coufa liquida : dilato, as.
bôi : ge/ o : gypfum , i.
bôi , chim chia boi : al
ueloa : alauda , æ.
bồi : iuntamente : fimul.
di boi : andar iuntamente:
ire fimul .
.1 bội : coufa apreffada: pro
perus , a, vm. việc bội : ne
gotio apresado : negotium
vrgens . bội dea: precipita
do: præceps , ipitis .
bơi, đạo bởi đầu fazer
medida efcaffa : parcè metiri .
+
72
-D
bời, chúa bòi: o Rey cha
mar a confelho : vocari ad
confiliumà Rege .
boi, vide , voi .
bon : coftume, mos, ris.
bôn : fundamento : fun
damentum, i.
bôn : cabedal: capitale ,
is. lỗ bồn : perder doproprio:
capitalis damnum pati .
bồn , tử bón : tronco dai
familia : caput familiæ .
bót mây : laurarrotaiap
tare vimen indicum ad li
gandum . alij buót, vel vót.
bót, chóc bót : figurati
namidal : pyramidalis figu
ra .
bú: tetas:vbera bú: ama
depeito : nutrix, icis . bú bõ:
pays de criaçao: nutrix & nu
tritius , dicitur etiam de Pa
tre, & Matre veris . vide
bỡ.
bua: Rey: Rex,gis, nunc
Tunquini eft folum titularis,
quia Chúa ómnia ad fuum
nutum difponit . tấu bướ ;
bonra que nofallarfe da a effe
Reyque refponde a Voffa Ma
geftade : honor qui exhibe
turinter loquendum illi Re
gi , ac fi dicas , Veftra Maie
ftas.
 73 Zi
ftas.den bua : os paços deffe
Rey; palatium illius Regis .
phân bua : a que del Rey : im
ploro Regem . bua đánh
chét: o Rey temate : Rex te
interimat , maledi&
tum quo
diabolum fub nomine Regis
in alium prouocant .
WATEMENTkyoud
buà : vafo debarro em que
fe bebe : vas quoddam ficti
AA
le quo vtuntur ad biben
Dam
kir
dum .
buẩng : quadrado : qua
dratus , a, vm .
buất ; unhas de leão,tigre,
gato:vngues leonis , tigris ,
fellis . buất chim : unhas de
aue de rapina : vngues auis
rapacis .
buat áo : tirar com as
mãos as rugas do vestidò : ma
nibus complanare veſtem .
buất : pallar a mão leue
www
& 74
mente : contrectare manu le
uiter.
buất bút : temperar opin
cel,pena : aptare penicillum,
velpennam .
bui; allegre : hilaris , e.
bui be : contentamento :
gaudium, ij.
bu : cubertorade panella ;
operculum olla .
buu : efcondido : occultus ,
a ,vm.ăn bụi : comer as efcon
didas:furtiuè comedere.buu
biển : enfada do mar : finus
maris .
bung: obedecer : obedio ,
is.
dung , nhà bung :
nba : culina , æ.
bung: firme: firmus , a,
vm. bửng bang idem .
bung tinh : muita cedo :
valdè mane .
Ca:
1
 C с 78
77
cả , chiềo cả : a tarde ve
A: cantiga,cantar:can
CAtio , onis. cano , is. fperè.
ca , thích ca , vide fuo lo cå gan : animofo valente ;

co .. magnanimus , i . tôi cả lào ,

cà :beringellas : mala infa tomo este atreuimento : au

na. deo , es . cả bạo : barrigão Đ

cà beào : cofarſe: frico , ventrofus .
các: todos : omnis,e.
as ,
các com; cozerarròs.co
cà cuầng: bichocomocigar
ra que està em eſtimapera co quere orizam .
mer: papilio in modum cica các , bồ các , cái các : pe

dæ , quem habent in delicijs ga : pica , æ.

Annamitæ . các , lâu các : papos ; pala

cà cường : palfaro pinta tium , ij.

cac,vide boi .
do depardo e branco : auis va
riegatus fufco & albo colo_ cách :maneira ; modus ,

re . i . cách người : geito , mora

cà , đi cà kheo: andar em d'alguem : modus alicuius .

pes de pao ; ligneis pedibus cách :meyoentre dous in

termedium , ij. cách ſoú :
incedere .
guario eftà no meyo ; interme
cà , mà cà mà cạp :
dius eft fluuius . cách một
gueiar ; balbutio, is.
ngày : chà bum dia de cam
cá : peixe . pifcis, is.
nho ; intermedium eft iter
R DE

măt cá chên : artelho ;

cá, mắt
vnius diei . cách bách: tem
talus , i .
intermedius
cå: grande: magnus, a, vm. parede no meyo :
PESO

eft paries . được cách hai

cả và nhà : toda a cofa :
nam : sắc palfados dous an
tota domus . cả và thiên hạ :
annos ; intermedij præte.
PR

todo o mundo ; omnes qui fub

cælo funt.dică : todoside ; riere duo anni . cách non

omnes ite . cách biển : gao de pormeyo

cả , mà că : preço : pre- montes e mar ; intermedij
funt montes & mare .
tium , ij.
cach
 79 C 80
cạch cơm , dại dột parus ,
tolo; fatuus, i.'
cai : fer cabeça de outros
como capitão &c. dux , cis .
præpofitus, i
cài děải: atar a fita da cao
baya: vincire ligulam veftis.
cái:femea de animais:fœ
mininum quadrupedium .
bò cái ; vaca, vacca , æ.con
cái:filbos e filbas;filij & filię,
folum de hominibus .
cái này: eſta couſa:hoc.cá
nàyidem .
cái : coufa grande prin
cipal : res præcipua in eo
genere vt. dàng cái: eftrada
grande real : regia via . foŭ
cái : rio grande: præcipuum
fumen . cửa cái: portaprin -
cipal: præcipua ianua .
cái , mấy cái : quantos :
quot, in rebus quæ non ha
bent articulum proprium &
· refpondetur . một cái hai
cái &c: hu,dous:vnum , duo.
cái : leicenço : furunculus ,
i. nên cái : nacerlicenço : fu
runculum oriri .
cải tên : mudar o nome :
mutare nomen , cải chữ :por
outra letra: ſubſtituere aliam
literam .
cải , rau cải , họt cải : mở
Starda: finapi .
.
cải, của cải: fazenda fa
cultates.
cãi: porfiar: contendo, is.
cãimời: replicar ; contradi..
co, is.
cay :requeimar : excale
facio , is. cay conmắt
mat:: o ar
der dosolhos ; vredo, inis .
cây cối : aruores ; arbor ,
is .một cây , hai cây : bum ;
dous : modus numerandi ar
bores , & aliquas plantas .
cây đèn , cây nên : caftin
calou mancebo da candea_ :
candelabrum , i.
cây gêm: bagaço do vi
nho quefe bota no vinagre :
vinacea , a.alij gây gêm .
cày: laurar a terra : aro ,
as , cái cày : arado : ard
trum, i.
cày , con cày : gato do ma
to : catus fylueftris .
cây lúa : difpor o arròs :
orizam tranfplantaread cre.
fcendum •
cay:virar oleme a eftibor .
do; gubernaculum ad fini
ftram flectere ,
cay con cháy : de pegas
o arròs queimado da panella .
auelle
 81 с C
auellere ab olla orizam fe
miuftam .
cạy cửa: botar a portafo
va do couce : remouere ia
nuam è cardinibus .
cây: confiar: fpero , as ,
tlow cậy : eftribar : confido
is . cậy gậy : encoltarfeneborn
dão : inniti baculo .
cam: larania : malum au
་
+ reum . cam quít, idem.funt
& diuerfæ illorum fpecies
quas nos ignoramus , cam
gey, cam fen, cam nóm,cam
sành .
cam thảo:alcaçus : radix
dulcis .
căm hờn : nen fe fallar :
colloquium alteri negare .
căm gen . agaftarfe interior
mente : irafci in corde .
câm: mudo: mutus, a, vin,
câmmiệng -âm lạng idem .
cẩm: reter: retinco, es.
cẩm cô cho: tomar penhores :
pignus accipere • cam
người : ter preſo alguem :
comprehendo , is, cầm tu
rac : terna prisão : retinere
in carcere , cầm đòi tói: ter
em machos : inijcere com
pedes .
cầm án, vide , án .
82;
cầm ngọuc : terno tronco t
maleficij genus quo vencfi- ,
ci fingunt fe intra quoddam
vas comprehendiffe defun
tum illum cui affingunt effe
&
caufammorbi .
cẩm : animais terreftres :
quadrupedia . muông idem .
cầm bút : lero metre a li
ção: prælegere lectionem .
cầm sách : teroliuro : appre
hendere librum .
cầm canh : oigiares quan
tos da noite vigilias cufto
dire feu excubare . gà cầm
giò: ogallo canta a certas ho
ras: gallicantus .
cẩm , chúa cấm thực :
Reycome : comedit Rex , ita
dicitur ob reuerentiam .
căm que : fincar pao no
chão : infigere folo baculum ,
aut quidfimile . căm běaò,
idem.
cám ơn : dargracas: gra
tias agere .
cám farelo : furfur , vris.
cám děd : tentação ; ten
tatio, onis.
cám cảnh: miferauel: mi
fer, a, vm.
cầm : probibir : veto ,as .
cảm , giao cảm : aiunta
F mento
 с C
83
mento de macho com femea:
copula carnalis . modeftè .
: cần viá : certa rama em
cam: ratocira: mufcipula,
2.
can: impedir: impedio ,
is. ::
can yém : fazer corpinho
de pedacinhos: confuere ex
varijs fruftulis mammillare .
căn: cubiculo : cubiculum,
i. fpatium fcilicet quod eft
inter duas columnas in do .
mo ligneâ.
cân: pezar : pondero, as.
một cân : bi pezo, bum arra
tel: libra vna: cân hòm : ban
langa : trutina , æ. quæ fcili
cet feruatur in fcrinio , cum
omnibus ad illam attinenti
bus . blái cân : pezos : libra ,
æ.cân nang: pezar bem:pon.
derare liberaliter . cân nhẹ:
pezar mal: ponderare illibe
raliter .
. cần, mũ đầu cân : barrete
de mandarim com orelhas :
pileus cum auribus , quo v
tuntur Do &
tores .
cần , viậc cẩn : negotio de
confideração : momenti ali
cuius negotium .
cần cấu : cana depefcar :
arundo pifcatoria .
84
cần , rau cần :rabacas la
uer, eris .
que cuidão osgentios vai a al
ma do Rey em búa fupeifticão
que fazem : ramus quidam
cui putant pagani infidere
animam Regis cum celebrat
fuperftitionem quam vo
cant obuiationem animæ
Regis .
cancabo ou hafte de algu
ferro : manicus, i . haſtile, is.
cán děao : cabo defaca : ma
nicus cultri . cán giáo : bafte
de lança : haftile ,is .
cán, đi fai cán , quan tối
cán : mandarim que prefide
a algua obra : præfectus mif
fus ad præfidendum alicui
negotioregis.
cánco: afogar entre dous
paos : ftrangulare inter duo
ligna collum ftringendo .
can: morder: mordeo, es.
căn dea mordexim : choli
ca , æ. can rang : fechar os
dentes de modo queje nãopode
abrir a boca por doença como
de ar;ftringere dentes ratio
ne morbi .
căn dầu cần rươu : borra
de algum liquor como azeite
vinbo
 85
pinho mel : feces 7 alicuius li
quoris vt olei vini . melius
can .
cần : aiutar : aquo , as.
can: poucofundofeco : fir
tes .
cạn , cơm đã cạn : fecar
fe aagoano arròs quandof
coze: deficere aquam orizæ
• bullientis in olla.
cang la : cesto de afa : cor
bis cum anfulis. giang la ,
idem .
càng già càng khôn :
quanto mais velho tanto mais
prudente, quantò fenior tan
tò prudentior . càng tội :
tanto morpecado : tanto ma
ius fcelus .
càng cua : mão de caran
guego:manus,vel pedes can
cri . dicitur etiam de alijs
animalibus que oblongos
habent pedes, & de homine
etiam in contemptum .
càng ranh càng: abortiuo ;
abortiuus,a,vm . maledictum
quod pueris dicitur .
cũng về : primeiro ide :
WEEPYNDASCOABONGAN
priùs reuertere .
cảng: perna : crus , vris .
canh: caldo com beruas ou
outracousa : iufculum cum
C 86
herbis aut alijs :
·
canh phu :laurador : agri
cola, 2.
canh , cá lànhcanh :peixe
rabo degallo: cauda galli,ge
nus pifcis ita dici .
canh , đãọc canh được
kê: rezar aos pagodes:preces
legere idolis ..
canh , giữ canh , cẩm
canh: eftar de vigiafeuquar
to : vigilias cuftodire .
canh , củi canh : tefferte
xo , is.vide cửi.
cành : ramo : ramusi
ngành , idem ·
cánh : afa de aue : all,
cánh tay :braço:brachium,
ij.
cảnh : borta : hortus, i
cảnh , quang cảnh : xe
fplandecente: lucidus, a, vm.
cảnh , cám cảnh :mifera
uel, coitado : mifer,i.
cảnh , gây cảnh : papel
branco bom tapado : carta ,
candida benè compacta . ⠀
cạnh: porfiar : contendo ,
is.
cao : coufa alta: altus, a,
vm .
cao li:Reino da Corea:Co.
rex Regnum .
F 2 cao
 C C 88
87
grande redondo como lua : fa
cao miên : Camboia :
cies rotunda ad lunæ plenæ
Cambogiæ regnum .
cao: arranhar, coçar: fcal modum .

po, is. cào , vide càng, vei gạo .

. cao, cái caò : uninho : vn. cảo người ta : leuan gente
as coftas epescoço: geftare ali
cus, i. bưà caò:gradar a ter
quem humeris & collo .
ra: cratio, is.
cáo: entanguido defrio: ri
cáo : acufar: accufo, &
cáo, con cáo:rapofa, adi gens frigore .
be: vulpes , is , melis , is . căp:furtar com manha_ :
ari arte . ăn cắp , idem.
cao: rafpar como comfa fur
ca : era do , is . cao chữ : ra . cap bláo : furtar com en

Spar aletra: eradere literam. gano: furari dolosè .

căp tay: ter as mãos iun
cao kê : prefidente das ob_
tasnopeitocubertas : iungere

USA
cas: præfectus operum .

PRESEN
TACAD
cảo: efcreuer letragrande: manus ante pectus .

WAAS
TS
fcribere maiufculis literis , cấp ,thói cấp cánh : amar
vt folent in examine . rar comas maos atrás: ligare

cảo, cot caỏ : graceiar : manus poft terga .

nugor, aris . căp nhau : aiudar alguem
caó lẹnh: formar edicto : com o fato pera depois o aiu

formare edictum regium . darem a elle : iuuare fe opi

căóc : Sapo: bufo, nis. alij bus inuicem .
cóc . : cáp , một cáp : bữa mão

caổi boyão em que fe leua aberta : explicatâ manu ſe

vinhoou agoa: vas fictile ad melaccipere .

vinum aut aquam cap: tenàs: forceps, cipis .

caỡ, bán caolen : empe cap taóc dólen: arrancar os

narfe a taboa : curuari tabu cabellos com tenas:forcipibus

lam . caỡ: couſa arcoada coas crines auellere .

pontas pera riba como a lua: cạp đèn : efpeuitara can

cornua furfum erigere ad dea : emungere lucernam .

lunæ modum . caomat: roto cạp liép ,cạp chiêu: ornato

a ro
 89
a roda da efteira oùi coufa fe
melbante : ornatus circa fto
ream & fimilia.
cạp , nóimà cà mà cạp :
gagueiar: balbutio. is
cap chài: chumbada da
rede : plumbum retium .
cập : tremer comfrio : tre
mere ex frigore: run goi cap
cập , cầm cậpidem .
cap, lập cap :
fallarfem to
marfolego: rapidê loqui . lêy
lập cập; tomar arrebatando :
rapiendo fumere :
cập, quan cai cập : man
darim que pode castigar : fu
perior qui pænam poteft in
fligere .
câp, dên : chegar; venio,
is.
cát : area ; arena, æ.bởi
cát : areal ; arenaria , 2.
cát, đàng cát: açucar;fac
charum, i.
cát nhàn : bejsim , incen -
fo :fuccus Syriacus , incen
fum,i
căt: cortar: fcindo , is. cat
bán: cortar as taboas pera
imprimir: aperire tabulas ad
typographiam finicam .
căt ai đi: mandar alguem:
mittére aliquem . cat mình
с 90
di: ir empessoa : perfonaliter
proficifci .
cắt nghĩa : verter em vul
gar: vertere è lingua recon
ditâ in vulgarem .
cắt , chim bò cắt : gauiao :
nifus, i.
căt: tomar, tirar: accipio,
is.cat lêy:tomai: accipe.cat
đi: tirai : aufer , cắt thành :
tomar afortaleza ; accipere
arcem . cặt mũ, cat nón :
tirar o barrette tirar o cha
peu: aperire caput.cat co ra:
eftender opescoço ; extendere
collum, cat ma : leuar a en
terrar ; exportare defun_
Etum . cat må : tresladaros
offos ; transferre offa . căt
quièn: tiraro officio, auferre
officium ngựa cắt người :
facudirde fy o caua
o cauallo
leiro ; deijci equitem ab e
quo .
cât: coftas; tergum, i. săp
cật cu ai: virar as coftas a al
quem; vertere tergum alicui,
ideft auerti ab illo.blái cật:
os rins ; renes .
cau: areca:fructus quo in
digenæ paffim vtuntur tam
domi quam foris, in tota In
dia Orientali .
câu
 91 с C 92

câu cá : tomar peixe com ainda não tem dinidade . Eu

anzol: capere pifcem hamo. nuchi Regis & Principu m

câu người : a iuftiçapren quando dignitatem nodum
der alguem ; capià miniftris funt affecuti .
iuftitiæ
cầu lêy : leuan nas onbas
câu : gancho ; vncus , i .câu vnguibus arripere . ranh cấu:
liem:lança a modo degancho; o diabo te leue: diabolus te
lancea cũ vnco . rapiat , maledictum ` quod
câu lièm f:ouce defegarer proferunt .
Ha, falx mefforia herbarum. cẩu vuông : cão Rey ; ca
câu , bồ câu : pomba ; co nis Rex , idolum Tunchi
lumba, æ. nentium .

câu đang : a quem feenco cha. pay; pater, tris . cha

mendão os negotios : negotio
rum geftor.
cầu : rogar : peto ,is. cầu
chức:pretendar dinidade:pe
tere dignitatem . càu mình
trao:quererfer eftimado:vel
le in magno pretio haberi.
cau ponte: pons, ntis.càu
bên:ponteperafe lauar;pons
ad corporis lotionem . đi
càu, đi bên : ir a fazerfuas
neceffidades ; excrementa
egerere , modeftè loquen
do .
cầu , blài câu : pela ; pila ,
luforia .
cau: irmão da may : auun
culus , Frater Matris .
cau bộ: nome com quefe
chamão os Eunucos quando
ruật , cha đề : pay verdadei
ro; pater generans . cha ghé:
padrasto ; vitricus, i.cha mày ,
cha nuêi : pay de adopção: pa
ter adoptans .
chà, fan chà : romania ,
fruita como abrunhos; fru &us
indicus ad modum pruni
fylueftris .
chà ràu que củi : garana
tos de lenha ; cremium ,
ij.
chi vien: picado como al
mondegas ; eſca in modum
carnei globuli •
chạ , mua chung mua chạ:
comprar iuntos com dinheiro
comu; emere fimul ex con
flatâ in vnum à multis pecu.
niâ .
cha
 C C 94.
93
cha mac : o gouerno daal gentios rezão pollas almas &

dea; poteftas pagi . offerecemcoufas deſeu ieium:

chác , mua chác , bán , domusin qua Ethnici pre

chác: comprar, vender: eme ces fundunt pro animabus

re, vendere, additum, chác, defunctorum , & pro illis of

ad elegantiam . ferunt edulia omnia præter

chac: couſa cheya: res ple carnes & pifces .

na . lúa chăc : Spiga d'arròs chày :mão do gral: piftil
cheya: plena orizâ fpica. cua llus, i.
chac may: carangueio cheyo : chay: tardar: procraftina

cancer plenus fubftantia . re.chay kíp: tarde o cedo :fe

chắc chán : auifado : difcre . rius aut citiús . bao chẩy :

tus, i. quanto tempo : quandiù .
chài : tarrafa : funda, æ. cháy : queimarfe : combu

vãi chài : lançar a tarrafas : ri , cháy nhà : queimarfe a

proijcere fundam . cafa: comburi domum.com

chái: alpendre unido a ca cháy: arròs queimado : oriza 1

combuſta intra ollam ſeu in
fa : pergula domui anne
xa . chái nhà , chái hể nhà . fundo ollæ .

idem . cháy : derreterfe :liquefco ,

chải đầu : pentearfe: pecto , is. cháy sáp : derreterje a c

is , chải tróc rành : cabello ra : liquefcere ceram ad

bempenteado: pexus aptè ca ignem .

chảy:correr coufa liquida:
pillus .
chay: ieium: ieiunium, ij. fluo, is . cháy nước mát ra:
cum fcilicet abftinent à car correr as lagrimas dos olhos :

ne & pifce at fæpius in die defluere lacrymas ex ocu

comedunt . ngày ăn chay : lis .
dia de ieium: dies ieiunij , iam chảy: derreterfe : lique
introductum eft hoc voca fco, is . chảy chì: derreterfe a

bulum ad fignificandum chumbo : liquefcere plum

Chriftianorum ieiunium . bum .

nhà chạy : caza em que of chạy ,bạc chảy : prata

fina:
 с с
957
fina purum argentum .
chay : correr: curro , is.
chạy ngựa : correr a caualo :
currere equitando . biêu
ngua chay: fazer correro
cauallo : compellere equum
ad currendum . chay của :
dar muitopera alcançar o que
pretende : muneribus & opi
bus curare intentum .
chấm lửa đàn : accender a
candea : accendere lucer
nam .
châm, đá nam châm :pe
dra de ceuar : magnes , tis.
: cham , ngựa đi làm cham :
correro cauallo de presa: ve
lociter equum currere .
châm áo mền: cozer acol
choado: confuere in culcitræ
morem .
chàm , mùi chàm : con pre
ta que não da luftre : niger
color minimè fplendens .
chám tlán : final quefefas
aos meninos na testa: fignum
in fronte infantium .
châm cu: por pontos e vir
gulas: interpungere . cham
chữ :rifcarletra : delere li
teram .
châm: chegar:pertingere.
áo dài chấm đất : cabaya
.
96
WALDIVE
comprida chega em térra: ve-
ftis oblonga in terram per.
tingit . tay chấm đất : por a
mão no chão : manu terram
attingere .
chăm ,chu chấm :effarms- 3
defto : modeftiam feruare.
cham: empecar: impingo ,
is . chạm phải, idem .
chạm , cái chạm : efcopro
de laurar : fcalplum adcala
turas. cham hoa: fazer obras
de maçanaria: cælaturas fa
cere .
châm : de vagar : lentè .
ngựa đi chạm : andar của
uallo mal : lentè incedit e
quus ·
chan , nước chân đất : a
agoa empapa a terra: imbuta
terra eft aquá . chan cơm :
miftural com arros na porfo
lana ou caldo ou agoa : immi
fcere cum oriza in fcutella ,
vel iufculum , vel aquam .
chăn:guardar animais.cu
ram gerere animalium.chăn
gà: dar de comer as galinbas :
efcam gallinis dare .
chăn đắp : cubertor : lodix ,
icis .
chẳn iufto nas contas :
Equus in calculationibus .
ba
 97 с C
ba ngày chim : iustos Bres
dias : omninò dies tres ..
chan: almario: armarium,
ij.
chạn , nhà chạn : cazade ,
fobrado: contignationis do
mus .
chang , có chang : tem ou
não: eftne ?
chẳng: não: minimè . alij
chà .
chàng thuièn : enxarcias:
rudentes, armamenta.
chàng, chin chàng : e / co
pro comopè : fcalprum pedi
fimile .
chanh . porffar : contende-
re . chanh nhau, idem .
chanh, blái chanh: limão :
malum limonium .
chánh : ramo : ramus , i.
------
Tr
ngành, idem.
chào.faudar : faluto ; as.
cháo : cania : pulmentum
indicum ex orizâ & aquá a
bundanti .
cháo : tacho: coquulum,i.
chão: corda de bambu : fu
nis ex cannis indicis confe
&us .
1 chao:iguaria depeixepou
tofalgado: ferculum ex pifce
fale aliquantulum condito .
98
chăọc tiét: tira ? fangue , •
pera matar : fanguinem ad
internecionem effundere .
cháo : de prefa : feftinan
ter .
cháo mạt: vagado : verti
go, inis.
chào nhàtáng : piramida
de 9. fobrados fobre afepol
turadedefuntosgraues: pyra
mis nouem contignationum
fuper fepulchra primario
rum.hanc etiam faciunt cùm
calo litant .
chào: marido: maritus, i
lon chào : adultera :adulter ,
.
chào chịt : muitas confas
iuntas: farrago multarum re
rum . chàolen: por buas cou
fasfobre outras: fuper impo
nere aliqua rebus alijs .
chảo : catre piqueno de
bambu:lectulus ex cannis in
dicis compactus .
chap tay:asuntar as maõs:
iungere manus .
chap thùien forrarobar
co, remendandoo : duplicare
ac refarcire cymbam.
chấp , mạnh chấp hại
người : nas forças ter por
dous : æquiualere duobus
G chap :

99 C
chap:castigar:poenas exi
gere . cho chấp tôi :nãome
caftigueis : ne punias me .
chap, gio chap conuites e
feftas aos antepasados : con
uiuia quibus maiores fuper
ftitiose coluntur . tháng
chap : a vltimo mes do anno :
vltimus anni menfis , ita di
&us quod in eopræfertim
ea defunctorum conuiuia &
aliæ fuperftitiones fiant .
chặp : conta de cinco em
cinco quinarius numerus .
một chăp:bua vès cinco: qui
narius vnus .
chát : trauar dafruita
ftrangulo, as
chat arrumar buas cousas
Tobre outras,fuper imponere
aliqua rebus alijs.chào,ide.
chặt , cháu chất : bifneto :
pronepos, otis .
chat, chan chat: anaa: pu
milio, onis.
chat: cortar dandopanca
dafobre afaca, ou parão com
que corta : fcindere percu
tiendo cultrum , vel aliud Sprezo : irrideo, es.
quo aliquid fcinditur . chat chě: cubrir: cooperio, is .
tay: cortar a mão deffe modo :
fcindere manum eo modo.
chất : lugar effréito pollo
C 100
aperto dagente , ou outra cou
fa : focusangaltus . đã chất
ia eftà cheyo: iam repletus eft
locus .
chặt , buộc cho chạt : atar
apertadamente : ſtrictè liga
re .
châu , cái châu : gafanbo
tos : locufta , æ. châu chấu ,
3.
idem.
chàu: corteiar el Rey: auli
cum agere, aulam Regis fre
quentare, dicitur autem tam
pro bua quam pro chúa.de
chàu:deixar no paçoperafer
uico del Rey: vfui Regis ali
quidrelinquere .
chàu , một chàu běải :
hum pedaço de canga de des
couados : fruftum panni 'de
cem cubitorum .
-
cháu : netofobrinbo : ne
pos, otis. con cháu : filhos e
netos : filij & nepotes .
chau: paffo de barro, alqui
dar: cymbium, ij .
che:defprezar:contemno
is. cuời chê: rirse com de
dap che :cubrirse na cama :
cooperiri in lecto .
chè : cha de beber: herba
apud
 101 € 102
apud finas cuius iufculum
paffim fumitur.
chè: tudo oquefe cozé com
iagra ou açucar como lenti
lbas , abobara &c. pulmen
tum faccharo conditum.
chè, bánh chè tornozelo
ourodela do ioelho: genu, v.
chè bánh chê gươm : as
guardas dacatana : fcutum
gladij .
chè, nước chẽ che : agon
falobra:falfa paululum aqua.
ché cái ché : iarra : vasfi
Ctilefatis magnum .
ché:fender: findo , is. che
núa : fendercom faca canas
entre mãos : findere cannas
inter manus cultro.
che, nghịch che mô che
må cho mày: nafcer algum
mal nafepulturados antepaf
fados: infortunium oririin .
fepultura maiorum , maledi
atum , quod Ethnici fuper
ftitiosè timent ..
chêch lào : coraçãofenti
do : afflictum cor · chêic
idem .
chey piolhos da cabeça:pe
diculi in capite . chải chếy :
pentealos : pectine pediculos
abftergere .
"
་ ་
---་ ་
chếic , vide chêch , n
chen pè: pes pedis chền
tay ngưòi : o queferue-em
tudo aalguem præfto effe in
omnibus alicui. chên chàng:
efcopro a mododepè:fcalprum
in modum pedis :
chêm :atocbar : prefigo ,
is .
chém: cortar em duaspar
tes , não de alto a baixo, mas
debum golpe comotortar a c
beça : fcindere in duas par
tes , vna vice percutiendo ,
ficuti qui caput abfcindit ,
chên: verdadeiro ; verus,
a, vm.
chen, chen beao ; meter
fe no aperto dagente: ingere
re fe in turbam hominum.
confertam .
chén : copo: calix , cis.một
chén: bữa ves de vinho: hau
ftus vnus vini . một chén
thúoc: bua meizinha : phar
macum ynum .
cheo:oquefe da a aldea .
nos cafamentos : dona quæ in
nuptijs dantur patriæ.ăn
cheo : vodas: nuptiæ , arum.
chèo: remar : remigo, as.
cái chèo : remo : remus, i.
cheò lùi: remarpera tras:xc
G 2 mi
 *Bin

с C 104
103
migare retrorfum . tiền , an chỉ luat as cu tai

chéo áo:nefgas da cabaya: da iuftiça : impenfæ quas mi

additamentum veftis . niftri iuftitiæ fumunt .

chép: fcreuer : fcribo : is . chi: apontar : indico, as.

chết:morrer:morior ,eris ' chỉ tlỗ: moftrar ao dedo : di

: chét , bọ chét : Đưiga : pu gito demontrare . chỉ bia :

lex, icis. apontar ao aluo : collimo , as .

chẹt: entalar a mão ou ou chi: linhasfio: filum,i.chi

tra cousa quefe não poſſa ti tofio defeda: filum fericum .

rar: intercludo , is , interci chi thau; fio de arame: filum
pio, is. æreum

châu kính; erno pelboda chị : irmãa mayor : foror

feiticeira : infpicere fpecu natu maior.
lum veneficæ , fuperftitio chị ả, chị cả : irmãa mais
folita in Tunchini Regno . velha de todas : foror natu
melius, chiều. maxima.

chi , huâng chi : quanto chia: diuidir : diuido, is.

mais: quantò magis.huâng chia ra, idem.

ło, idem . chia cổ mà chém : efen

chi, làm chi : peraque : ad der o pescoço pera lbe corta

quid . làm chi được , chi rem a cabeça: extendere col

được: como pode: quomodo lum vt amputetur caput .

poteft,ideft, nullo modo po chìa: chaue; clauis,is.chià

teft . làm chi cho khỏi , chi khoá: cadeado de fecbadura :

khỏi : de que modo efcapar : fera penfilis .
quomodo poteft euadere , chia, chim chia bởi : a
ideft non poteft euadere. aeloa aue: alauda, æ.
•
chi , phan chi : leuantar chích : fangrar : venam in .
falfo a quem lho aleuantou : cidere .
falfum teftimonium repen
chích giác :fariarfcaria
dere . care ad fanguinem elicien
chi: chumbo : plumbum, i. dum .
chỉ : papel : papyrus, i. ăn chiếc, máy chiéc : quan
tas
 105 C Ĉ
tas efquipações , ou quantos
pares. paria quot , ordina
riè dicitur de his quæ bina
iungi poffunt aut habent
duo latera paria vt cymba ,
remiges& fimilia mấy chiếc
thuièn:quantas embarcaçõis :
quot cymba . may chiéc
chiêu : quantas esteiras: quot
ſtorex . mấy chiếc đua : de idolos : fanum idolorum .
quantas faxis : quot bacilli ,
quibus vtuntur loco furci
nulæ ad edendum
· chiếc ; inuenção : excogi
tatio , onis, vel chứo-c. bat
chiéc :imitar : imitor, aris ,
:
bắt chước , idem .
: - chiếc, đan chiéc: termui
tas occupaçõis:negotijs varijs
occupari ..
chiem bao : Sonho : fom
nium , ij.
- .. chiếm thành : Champa :re .
gnum quod vocatur Ciam
i.
pà..:
chiem, mùa chiem:fecun
danouidade: pofterior mef fepultura : vocare animas de
fis .lúa chiem : arròsda fe functorum qui fepultura ca
cunda nouidade: oriza pofte
rioris meffis ...
chien : ouelba, cordeiro ,
carneiro: Ouis, agnus , aries.
chan chien: paftor de ouelbas:
166
paſtor ouium . chien: pano de
251
laa: pannus laneus .
chien, cá chien: certopei
xe: pifcis quidam.
·
chiên , giao chiến nhau :
arremeter os exercitos bucom
outro : impetum inuicem fa
cere duos exercitus.ound
་
chiên, chùa chiền : templ
chiêng: introdução no fal
lar com peſſoa honrada : ini
tium loquutionis cum per
fona graui : chiêng ou :falló
com voffa merce alloquor
•
dominationem tuam' . 201
chiêng , cái chiêng : bate ,
ga que tem polmão no meji-s
campane Orientalis genus
cum vbere in medio da
chiét : enxertar : infero
is. h
chiêu : esquerda : finifter ,
tri . ::: .. Ch
chiêu hồn : chamar dial
mas dos que são mortos fem
ruerunt,folent enim ftatuam
fictilem facere , vel aliquot
terræ frufta in farcophagum
mittere , exiftimantes illius
defuncti animam illuc voca .
tam
 1,07 C 198
tam venire, ibique commo.
rari.. SHARE
chiều ; efteira: ftorea, æ.
chiêu kình : ver no efpelbo
dafeiticeira infpicere in fpe,
culoveneficæ ..
chiều: a tarde vefperechinh: verdadeiro: verus,
avm . chính sử : o verdadei
ban chiều : a tarde de bua ban
rapordiante : pomeridianis
horis abvna hora poft meri
:
diem vfque ad noctem
chiêu cả : das tres ou quatri
boras até opordo
fals a quar
ta circiter hora poft meri
diem , vfque adfolis occa
fum . chiều tổi: dès dopor do
folte anoitefechada: ab oc
cafufolis vfque adtenebras,
chim: auc; auis, is.muang
chim cầm thú : animais e
aues: quadrupedia & bipe
dia.
chim cá chim: peixepam
pano.pifcis pampano dictus.
chìm xuang: afondarſe :
fubmergi .
chin vide chên :
chín :noue: nouem.chín
mười: noue oudes : nouem ,
veldecem . chín mươi : 20
uenta: nonaginta
chín: affazoadacoufa : ma
turus, a, vm.blái chín :frui
samadura maturus fructus,
com đã chín arros là hà
cozido: cocta iam oriza, thit
muóng đã chín : a care và
eftà affada: affara iam eft ca
19. grant
ལུ་ fabios
ro embaixador , aquelle que
estàemprimeiro lugar; verus
legatus , ideft qui primo lo
co mittitur . chính giờ :
meyo dabora: medium hora:
chính giongo : o meyo da
quella bora que vem no meyo
dia: medium illius horæ quæ
eft in meridie. chính bắc :
omeyodo rumo do norte: vera
linea feptentrionalis .
chinh: boyãopiqueno :par
ua diota .
chipley: fazer porſe lem
brar depois de huacoufa que
hora về: memoriæ.commen
dare aliquid præfens in fu
**
turum .
chịp , chào chịp : arrumar
buacoufa fobre outra: ftruo ,
is..
chit, nhỏ chit: pequenino :
pariulus , a , vm . chát chút
chit: quarto neto : quadrine»
pos, tis.
chit
 109 C C
·· ~
chít củi len: arrumar as ca
chas buas fobre outras: ſtrue_`te: verè
re ligna . (82 chonền ; como conutist
chit, vide chào chit .
chịu tội, chịu chết:/ offer
patior, teris .
chiu ,tôi chịu : aceito , con
finto: confentio , is. chẳng
chiu : não aceito: diffentio ,
is
chịu lỗi:darfe por culpado :
faceri culpam .
chiu lụy obedecer : obedio ,
is.
chiu no : ter diuidas : ob
ftringi ære alieno.
. chių miệng :ficarpor fia
do ,expectata folutione vene
dere .
chiụ thai: conceber conci
pio,,is.
ção :conceder: concedo "
' chỗ, cái chỗ : certo vao s
is. cho nó běào : deixac en
; concede vt ingredia
trar i
tur . i
cho ; pera ad pro, dati
uus etiam prouentus , veľ
damni . caù cho tôi: rogay
por my; pro me ora. muẩn
cho mày chét + defeio que ,
morras ; tibi mortem cupio .
cho blon: inteiramente
integre anal latinos taas
110
cho that:verdadeiramen
28 nod
conuenienter
cho: dar: dodas , non dra
citur fimpliciter fed cum ad
iun tơ tôi xin cho tôi : sự
peço daimo: da mihi petenti ¿
ponitur interdum in fine ;
chúa ban cho: el Rey dar: das
tumà Rege . chẳng đi cho :
não quer ir: ire non vult.
chẳng nghe cho : não quer
ouuir: audire non vult. cæ
tera vfus docebit : ;
chó , có chó:cáo : canis ist
chó,bo chó: pulga;pulex
icis, alij bo chét.
chó dại: cão danado;canis
furens
chó sói: bo ; lupus, i .
vas quoddam .
chỗ ,một chỗ mua: bua
pancada de agoa impetus
vnus pluuiæ.
cho giét :não mateis:neoce
cidas, particula prohibitiua.
ít cho:pouco e não mais:parữ
tantū thì cho pouco vay ni
fo:non intereft. mà cho, enão
mais: nec amplius . chó gì
ouxalà: vtinam . thì chórgi
não
 -
ii с C
não ba que tiatar: non eft de
hoc agendum . 2.
cho: efperar; expecto,as .
chỏ : meter carga : farci
nam imponere :
cho thuièn : carregara
embarcação : farcinam naui
imponere,idem dic de equo
aut curru fic etiam dicitur ,
А embarca
thuièn chở của : a
çãoleua ofato: cymba defert
res.đất cho người ta:a ter
rafoftenta os homens : defert
terra homines .
chở lửa :atiçar ofogo: ex
citare ignem .
cho dậy : leuantarfe : fur
go, is.
chỗ , chọn chở : lauores
de cores : colorum variega
tio .
cho :praça em quefe ven
dem coufas de comer: forum
in quo venduntur edulia .
cho , ké cho : cortede
Tunquim ; Tunchinenfis re
gia .
choai , bò chòai: nouilbo :
iuuencus, i.fic etiam dicitur
de alijs animalibus quæ nó
dum peruenerunt ad ftatum
perfectum . gà chŏai : fran
ga : pullaftra , x.chó chŏai:
irz
cachorro: catulus, î.
. choáng , chân choáng :
cambetas de bebado : tituba
tio ebrij . “
chốc: chaga,poftema aber
ta: vulnus,neris , vlcus aper
tam . chôc léch : chagado ;
vulneratus, a, vm.
chức , phải chốc : affyme
Emo : ita omninò ·một chốc ,
bóu chốc : no meſmo instan
te: ipfomet inftanti . bay giò
chốc : agora mesme ; iam
nunc . alij giốc .
choc len: leuantar: attol
lo , is.
chộc beaò:meter: immit
to , is.
chộc, vide chouc .
choi: caza de vigia: excu
biarum domus .
chồi cây : vergontea : vir
gultum, i.
chói lói con mắt : replace
dor que cega a vista : luxfe
riens oculos .
chói lói tai : efrogin or
ouuidos; exurdo , a5.
chói mình , chóitlôn : pi
carfe affentandofe : pungi fe
dendo .
chói lói, hay chói lói: fa
ber muito : ſcire egregiè
chối :
 113 C C
choi : negar; nego , as. re
cufo ,as, chẳng chối:nãome
nego: recufo minimè .
choi: vafoura ; ſcope,
arum .
chọi , gà chọi : gallo de ,
briga: gallus pugnator. chọi
ga : brigar osgallos : pugna
gallorum.
chội, chết chội apertado :
anguftus, a, vm. vide chệt .
choi: brincar : ludo,is.
choi ác :fallando de homem
com molberbepeccars ludere
hominem cum muliere ,
ideft peccare , modeftè lo
quendo fic dicitur .
chổi dại: alexantares on
em pè , oufobre os ioelhos , ef
tando affentado no chão: fur…
gere , vel fuper pedes , vel
fuper genua , cum quis , vel
iacet, vel fedet in folo.cho
dậy, idem .
chầm nhau : inue fir bum
comoutro : impetere , velin ;
uadere fe inuicem.conn.èu
chồm bat chuật: o gato arre
mete com o rato:fellis inuadit
murem .
chon ke chet : enterrar os
mortos fepelire mortuos .
chọn tiền : interrar caixas :
114
infodere monetas .
chôn : lugar : locus, i.
eligo, is,
chon: efcolber
chọn chỏ :Laures de co
res; variegatio colorum .
chop:relampago : fulgur,
ris.
chop dù : remate do foma
breiro a fol : coronis vmbel
1 .
chót bót : figura redonda
que acaba em piramide : ro
tundum in pyramidem defi
nens .
chốt : o queferue de eixo
em compaſſo tezoura e outras
coufas : axis cuiufcunque rei
vt circini forficis & fimi_
lium .
chốt cửa : 0 pao que feme
te nafemea perafechar apor.
ta: lignum quod immittitur
in foramen paruulu ad clau
dendamianuam .
chot: meter : immitto , is.
fi mundis vocibus iungatur
eft mundum hoc vocabu
lum fi obfcænis, eft immo
deſtiffimum .
chọt , chạy chọt : Correr :
curro, is J
chouc dezena ; decas, a
dis , một choục , hai chouc :
H bus
 Hiis
bữa dezena,duas dezenas: de
cas vna , decades duæ .
. chouc , cái chọucchouc :
mexilbão : mytilus , i.
chou: eftrepes ; murex ,
icis .
chóŭ :Softentar algua cou
Ja com paopera que não caya:
fuftinere ftipite aliquid , vel
eleuare ne cadat . chóu gậy:
Yuftentare le icipione .
chóŭ thuièn: leuar às veidolum ad diabolum expel
ras o barco , fubigere ratem lendum , atque ideò expræ
conto . cepto venefici digito par
chóŭblå : virar fobreo
imigo ; rependere inimico.`
chóŭ len : por buas cousas
foubre outras ; res alias alijs
fuperponere .
chu chu châm châm: eftar
modefto e composto : modeſtè
fe gerere .
chu , nhà chu: proſapia da
quelle Rey da China : familia
cuiufdam Regis finarum ·
chu , bồ chính chu: terri
torio que não chega a fazer
Prouincia inteira : territo .
rium quod Prouinciam non
explet. vtbô chính, & ideò
non dicitur xứ , fed chu.
chu bien : aruore cuia ca
festira acafpadacabeça : ar-
T
CRE 16
bor cuius cortex furfures e
capite expellit p
chu, chuât chu: rato chei
rofo: mus odoratus
chú : tio irmão mais moço
dopay; patruus,frater patris
natu minor
chú but rezar aopagode:
precesidolo fundere , cam
ấn chủ but : rezar ao pagode .
pera botar o diabo : precari
tem manus perftringunt in
qua putant diabolum mane
re .
chu: sor: Dominus. thien
chů: Senhordo ceo: Dominus
cæli .
chủ , bầu chủ : fador fi
deiuffor:
chu : todos: omnis , e.chư
tứâng: todos os capitais: om
nes duces . cap chu linh
thần: todos os efpiritos : fpiri
tus ideft omnes dæmones .
chur phat : todos os pagodes :
omnia idola .
chử, emendarſe : refipio,
Cabare
is.
Jum
chữ: letra da China : lite
t»
ræ Sinicæ , feu chara&eres
Sini
 T Lust
Siniċi . Chu teletra facil: chứra: prenbe: brquiïddsa ,
character facilis chu mat vm. cha nós emprenbouas
letra difficil: character diffi grauidauit eamn
cilis nábytek
chứa : agazalbar : hopi_
chua : coufa azeda : acer tor , aris , nhà chứa : difpen •
bus, a, vm. la med fa , celeiro : cella , æ; chol
chua báo : couJa pretiofa : người ta chứa : agazalbar
res pretiofa vt gemma vnio gente : excipere homines.
Na
& fimilia . chữa : liurar : libero , as, a
chua con : letra miuda co quolibet infortunio fiue
mogloffa do texto . literæ mi morbo , fiue periculo , &c.
nutiores vt gloffa explicans di chữa mình:ir afuas neceſ
textum . fidades : exonerare aluum ,
chùa templo de idolos : modefte loquendo i
templum idolorum . chuà chữachùng : fazer algua
chiền, chùa triền, idem . feiticeria, com a qual cuidão
Chúa . Senhor: Dominus , de liurarfe de algumal: vene
i đức Chúa blòi đất : 0 Sốm ficia facere , ad malum ali
do ceo e daterra: Dominus quod,vt ipfi putant,áuertens
cæli & terræ,nomen quo vo. dum . i.
catur apud Tunchinenfes : chùa ;emendarfe em para
Deus . Chúa: o que gouerna te : refipifcere ex parte….
• Reyno : Gubernator totius chùa cổi : emendarſe dè tu
Regni quem regem voca do : refipifcere omninò
mus . chuẩn: besteirobicho . ver
mis volatilis . · COELLOM
chưa , đã làm chưa :if -
zeftes, ouainda não ; chữa có chuâng:fino:campana, e.
blời : ainda não bauia ceo : đánh chuâng : tanger a came
nondum erat cœlum . me pa ou campainha:fignum ,vel
lius , chửa có lời . campanulam pulfare .
chứa:ainda nãžo: nondum. chuẩng : lugar em quefe
chứa có blời: ainda não ha guardão animaes e aues:focus
nia ceo. animalium & auium .
H 2 chuồng
 с CA 120
119
chuẩng tlâu bò : còrte de chúa: corteiar el Rey : aulam
bois : bubile , is. frequentare
chuang ngura : eftrebaria : chui beào: entrarpor bu
ftabulum, i. racos: penetrare per cunicu
idem .
chuồng gà :galinbeire : gal los . chuiqua ,
linarium , ij . chùi : alimpar esfregando :

. . chuồng bò câu : pombal : tergo, is . chùi mat : alimpar

columbarium , ij. & fic de orofta : abftergere faciem .

cæteris animalibus præter chúi, ngã chúi : cai de fo

cinhos: corruere in faciem .
quam de elephantibus .
chuậngeftimar , honrar : chuien :apartar o que està

veneror , aris , kính chuang , misturado, como a liga da pra

yeu chuang, idem . ta; difgregare quæ mixta
chúc đại: coluna com per - funt it coriam a inetallo .
fumes em lima : columna . chuien: continuadamente:

fub dio erecta cum fuffitibus femper .

fuprapofitis , fuperftitio qua chuiên , một chuyên , hai

Ethnici colunt cælum , vel chuiên: bum caminho ou via

maledicta imprecantur alte gem, duas viagens : iter vnum

ri . duo & c. eundo fcilicet , vel
· redeundo, & aliquid geftan
chúc, biêu: aduertir : mo
neo, es. do .
chúc kì hau nhin , truyền chuiên: mouer : moueo ,

cho kẻ đòi fau : tradição pe es. alij chuiên . đã chuiên :

ra os vindoros : traditio ad ià melborou com a meizinha

poſteros . que obrou: effectum medici

chức: dignidade grao : næ iam fentit .

dignitatis gradus · chức chuien ; biftoriasfabulas :
tuóc , idem . narratio, onis . chuyen hát :

chực tiết , giữ nghĩa : cantigas de fas biftorias: can

guardar fidelidade : feruare tus cum narratione . melius
fidem . truien .
chức , châu chực bua , chum chúp : leuemente : le
uiter .
 121
niter. dâm gao chum chụp :
pilar a arros leuemente ; leui
terorizam terere .
chum, cái chum : iarra de
barrigagrandepera agoa: vas
ventris vaſti ad aquam fer
uandam .
chùm hŏa: ramalhete : fa
fciculus florum . chùm nho :
• cacho de vuas: racemus , i.
chun : coufa encrespada
crifpus , a , vm .chun áo : rụ
gas do vestido : veftium ru
gx . khan chun : lenço encre
Spado:fudariolum crifpatum.
chun lại : encre /parfe: crifpa
ri.
chung: emcomu: commu
nis, e . của chung : fatocomü :
res communes .
chung quanh : ao redor :
circum quaque .
chung , vô thỉ vô chung :
fem principiofemfim: fine &
principio carens, folus fcili
cet Deus .
chùng, chữa chùng : cu
rar: medeor, eris . commu—
niter dicitur de fuperftitio
nibus Ethnicorum quæ fiunt
in ægrorum curationem .
chúng tôi : nor: nos chúng
eft particula faciens plurale.
C 122
chúngnó : eller : illi .
chưng ,bánh chưng : bold
quefefas no anno noua de ar
ràs e carne de porco: placenta
ex oriza & carne fuila, folum
fit in principio anni .
chung thì quan : debaixo
‫܂ܕ‬
dogouerno : fub poteftate .
chung thi bua no: fub pote
ftate illius regis . eft etiam
: particula expletiua . làm
chung cội rễ mọifự: berats
detodasas cousas : eft prima
radix omnium rerum .
chùng : molo :modus , in
chùng nào : de que mode :
quam altus .
chứng: testemunha:teftis,
is . làm chứng : tetemunbar :
teſtificor, aris .
chứng liệt : /pecie de doen
ça:fpecies morbi.liệt chứng
nào : que doença tem : [pecie
quanam morbi laborat.
chửng , hăọc chủng :
prender o menino de andar :
ambulationes primæ infan.
tium cum ambulare inci
piunt.
chúoc tươu : deitar ovi
nho no copo : infundere vi
num in calicem .
chuọc : regatar : redimo ,
is.
 123 C
s. chuọc tôi :fatisfazerpol
os pecados : fatisfacere pro
peccatis . chuoc áo : refga
tar a cabaya : redimere ve
ftem , vel foluere Tartoris
opus , melius chuậc .
chước : inuenção : artifi
cium ,ij.bắt chúcc : imitar :
imitor,aris.
chuoc, ngu môt chước:
dormir hūfono: vice vna dor.
mire , alijmột giuóc .
chuôi děão: cabo de faca :
manicus cultri , dicitur de
quolibet manico breui,nam
de longis poteft dici cán .
chuôi:figos de India: ficus
Indiæ .
chuối , cả chuói: cabus pein
xe: pifcis dictus cabòs.
chuỗi hột : rofario de con
tas: Rofarium , ij.
chuoi hoa:coleira defulas:
torquis florum .
chưởi:chamar ruindades :
conuitior, aris .
chuồn beteiro bicho : vet
mis volatilis oblongus, alij
chuẩn .
chuộng, vide chuâng .
chuông , vide chuâng .
chuộng, vide chuộng .
chương bẩylen : armar
s
aratotira de tere
mufcipulam, alij gurong
chuong nó : armar a befta
tendere arcum. alij chuang,
– chương , xác chương
len: inchar corpo morto: infla
ri cadauer quodcunque .
chương , một chương :
bum capitolo de liuro : caput
vnum libri alicuius , melius
chuâng.
chuồng : titulo de Man
darim ordinario : titulus infi
mæ fortis gubernatorum in
Tunchino , at in Cocincina
non dicitur nifide affinibus
regis , vel de fupremis qui
bufdam Gubernatoribus
melius chuẩng .
chuót: acepilbar : læuiga
re dolabro .
1
chuột , con chuột : rate :
mus muris. melius chuật .
chuột chù : rato cheiro
fo : mus odorofus . melius
chuột .
chuột, dưa chuột : pepino :
cucumer , eris . melius đưa
chuật, vel dưa bọ .
chúp , vide pháp .
chút,một chút · bum pou
co: parum .
chút chít , cháu chút chút
chít :
 125 CHI
chít: netos e tartaranetos ne
potes.
co chên, co tay : encolher.
7.2.
Se ospese as mãos , como com
frio: contrahi pedes aut ma
nus frigore.colai : encolber
Je os membros por doença:con.
trahi membra ex morbo, alij
quo, vel cuo .
cô: tia irmãa do pay : ami
ia, x.
cô , nuôi báu cô : alimen §y mefmo : obfes , idis , vel
tos que manda dar a iuis . aliqui ferpfum vendit.
menta ex : iudicis manda
to .
côhồn:almas dos que mor
rem ſem fepultura : anima
eius qui fepultura caret .
cô kê, câu kê: eſcriuño del
Rey: notarius regius .
cò, chim cò:garça: ardea,
a. tháng như có : branco co
mo garça ; albus vt ardea ,
ideft albus vt nix.
cò sú: cão de espingarda
canis fclopi .
cò, đàn cò ke : arrabil de
pedinte:lyra ruftica mendici.
cồ, gà cô : galinha caftao
grande: gallina proceræ fpe
ciei . sóũ gà cồ .gallo de cao
Fagrande , depeleia : gallus
procere magnitudinis , qui
E 126
fcilicet eft aptus ad decer
tandum gà chọi, idem .
có : ter, auer : habeo, es.
có, additamentum ad verba
vt, có thè chẳng : iuraftes ou
não iurafti necne ? eftque
aptus modus interrogandi
in confeffione .
cỡ: empenhar pignori da- -
re , có mính : eftar em refens ,
-ou catiuo quefe empenhou a
có: berua . herba , 2% căn
cỏ lại:morder herua; herbam
mordere, in fignum humili
tatis coram aliquo ad pe
tendam veniam , ac fi be
ftiam fe profiteatur . fang
cỗ , cây cỗ. aruires eberuar
arbores & herbæ.
cổ, nuâng có : animals :
animalia .
•
có , ma cô : diabo : diabo
lus, i.
cpescoço ou collo de qual
quen coufa : collữcuiufcũque
rei.that co:enforcar fufpen
do is.keó cổ ,kẹp cổ. idem .
cỡ tay : collo da mão: collum
manus . cổ chân : collo do pè :
collum pedis.co áo:cabeção
da cabaya : collum veftis . co
xe :
 C C
127
xe : cabeçalha do carro : te foldados ; cohors , ortis
mo, onis .
cổ thủ : tangedor defefas :
tibicen, inis .
cổ ,bàn cổ , vide , bàn .
co, khan co enrouquecer :
raucefco , is.
cố : mefa com iguarias :
menfa appofita cum edulijs.
an cỗ: comer estas iguarias :
, edulia inmens appofitaco .
medere .
cọ kẹ : bomem graue me
terfeafazer officio baixo:gra
uem virum ad vilia deprimi
munia .
cọ : alimpar esfregando
tergo, is.
cọ mình :cofarfe com algua
coufa: fcalpo, is, co hoesfre
garfe com a uefte,vefte fricare
fe.cọ běào, ca běào : esfre
garfe por comichão ; ſcabo,is.
co nhau : abercar ; con
tendere inui.em.
cơ đạo di / putar da lay ca
tendere de lege co càu dea
bao enganador deceptor,is.
cơ, cầm cơ : nem trefier
nem mingoar ; peimanere
in eodemftatu .
cơmà , nếu mà fe ; fi .
cơ sřên : companhia de
co:bandeira, vexillum,i.
hàng cờ : gente da mema
bandeira ; vexilli vnius mi
- lites . cầm có : alferes ) f
gnifer , i.
cờ , bàn cờ : tabileiro de
jogo ; tabulæ luforix.com
co : peças do logo; latrun uli.
đánh cò : iugar; ludo: is.
đánh cô đánh bạc: taful
aleator . geo có trịch : Ban
çar os dados ; iacere talos .
cờ , tình cờ : a cafe : for
tuito .
cờ , kìm cờ : certo peixei
pifcis . quidam dictus kim
co .
cờ , con cờ : porcelanas
lanx Sini.us.
có gì,có fao, có nào :por
que coufa ; quare , vô có fem
coufa: fine caufa .
cóc , cái cóc : fapo , bufo ;
onis , vel căóc .
cọc : eltaca ; ftipes , itis .
cọc cheò: solete em que ioga o
remo ; fcalmus , i .
cọc, đạt cọc : dar final ao
officialdante mão ; artham
dare artifici .
cọc buẩn : mafin de vela :
arbornauis cột buồm ,idem .
coc ,
 129
cọc , áo cọc . Gabaya của
ta interior: interula,
cọc, gà cọc tác : cácarian
da galinba : glocido, as.
coên : efquecerfe : obliui
fcor , ceris . vel quên.
coen : acoftumarfe : affue
fco , is. vel quen.
coi: olbar : video, es.coì
chẳng tháy : ver mas não
achar:videre nec deprehen
dere . coi sóc, coi nhà : vi
giar acafa : domus curam ,
habere.coi coi : olhai olbai :
vide vide , modus arguendi
•
cum aliquid non rectè agi
tur .
ROZRADE
GVES
WC
cỏi,mồ côi : orfo; orpha
aus, i. mồ côi mồ cút, idem.
cồi, cây cối: aruores : ar
borum fpecies .
côi , cái côi : almofaris :
mortarium, ij.
SECARA KAIP TATRY
cối xay : minho da moer
arròs:mola verfatilis ad pur
gandam orizam . tai cối : a
afa porondefepegapera moer:
lignum quo agitur orizę mo em bufara : vehi bubalo , &
la. vel mã. · fic de alijs .
cối, cây cồixay : malas :
malua , æ.
cói, cái cói : iunfa : iun
cus, i,
13201
coi: deſpir: fpolio, as.chi
áo ra: defpir a cabaya; fpolia
refevelte . cởi dỗi ra defa sử
tar afita: foluere.ligaturam.
cõi: confins : terminus , i.
cõi nuâng : confins daster
ras ; termini agrorum .."{$
cội : tronco de arbore
truncus arboris.cộitễ:trón
eo e rais : truncus & radix .
dicitur etiam de principio &
origine alicuius rei,vt, Chúa
blời là cội rẽ muốn fư : 0 Se ..
nbor do ceo , e principio de to
das as cousas: Dominus cæ
li eft principium rerum om
nium . ::
coi , cái coi: boceta de
betelfem tapadora : pyxis il →
lius folij quod betel vocant,
fine operimento . :S3
cói : emendarfe ; refipio ,:
is.
cởi ngựa : in a cau lo
equito, as..
coi voi: ir em elefante:
-itlaug ir›
vehi elephante. co
com. troncodepao: carcer:
ligneus.cầm cồm đáo cầm :
meter no tronco :carceri man
cipare . XA 01. }}
I còm:
 C C
131
còm :corcona : gibba , con cò :peças do jogo : la

còm lung: carcouado : gib trunculi .

bofus, a,vm. còn , hải còn : indata ,

côm : auèla, arròs verde ainda viue : fupereft chẳng

efpalmado : oriza viridis còn : ià morreo , ià não ba_ :

contrita quam , auela , vo non fupereft . còn tlé : ainda

eft iuuenis .
cant . Compan A be moça: adhuc
com: arròs cozido: Oriza cồn , buộc làm cồn :amar
cota.ǎn com : comer pafto nado de coufas grandes como

como iantar ou cear : pran madeiros : colligatio feu fa

dium aut cænam fumere . fcis rerum maiuſcularum vt

- cơm, tlóủ cơm : tambor lignorum arborum & fimi

comprido: tympanum oblon . lium ...-i .

:! con: outeiro:collis, is. côn
gum .
com , cạnh cụm: madra- đét :monte de terra : aceruus

ço que não prestapera nada : terræ.

cồn děạ : doença como pe—
nebulo,nequam .
...con :filho: filius; ij . con lourona bärriga : morbus vt
chit.
filbos efilbas:filij & filiæ.
cai: globuli in ventre concre
con blai : filho macho : filius ti

mafculus .con gái : filhafe con gió:pè de vento: tur

bo , inis . M.
mua : filia fcemina . con đẻ ,
con ruật:filhosgèrados : filij conmưa: pancada de agoa .
geniti . con nuei, con mày : ou chuua : pluuix profufio ,

adoptiuos:adoptiui . con ghẻ . một chỗmua , idem .

con rét : malcitas : febris
enteador priuignus, icon
đâù lào : filho primogenitor frigus .
đầu
primogenitus . con sốt: cezão de quen th
con mắt : olhos.; oculus , ra : febris calor .
i.. cơn do ngò : donde naceo

con tien , con thuien : ito : vnde hoc ?

·
grades torneadas depao : cra con cờ : porçolana debor
tes tornatiles lignex . da quebrada : lanx Sinicus
· ori
‚Ä……..
 133 C C
134
orificij confracti. con cổ, cột đầu cộtkín do ngang
- den
bát mé, idem. Gringota : podagra , vel chiragra
cot cao : graceiar : nu- laborarens
gor , aris . nói cot : dizer : côt, nuoc cot blau: cufpo
graças: ludere verbo ....... debetele que fe bota noprin
Cộp dù xuầng : fechar o cipiofora faliua quæ fumpto
Jombreiro colligere clau folio quod dicitur , betele,
dendo vmbellam. alij cup . primuminore fumentis ena
cót , cái cót: efteiza de ca ( citur & expui folet , K
niços ou canas grofas : fto cột, cái cột: caluna Sejo
rea ex arundinibus contex columna , fuftentaculum .
.ta: cột buồm :mato de embara
côt, báo côt:feiticeira em cação : arbor nauis .
que entra o diabo , tomando cột phươn : pao que se lạ
nome de peffoas mortas : ve uanta no ieium dos idolos : li
nefica feu pythoniffa in gnum quod erigitur in
quam doemon affumens fuperftitiofo idolorum ieiu
mortuorum nomina ingre nio.
ditur , làm côt : fazer elle cột con colunaspiquenas
oficiode feiticeira, venefi de caza : columnæ nunores
cijs illis implicatam effe.di in eâdem domo .
cốt : ir aconfultar a feiti · coúc: quinbão : portio ,

ceira confulere Pythonifonis,

fam . couc: coufa gaftada na
côt, xuâng côt : ofas : os ponta confumptum quid ,
offis . vel carens acumine, quod
cột, hài cốt : os ojos de habere deberer vt, butcouc :
APA25

morto que não temiàcarne : penna ou pincel gaftado na

N

offa mortuorum confumpt ponta , penna, vel penicillus

iam carnibus . acumine carens .

côt, gẹn cầm côt: agaſta cou: merecimento : meri

mentointerior : iracundia in tum , i .
corde latens . cou dức:fazer efmola
1 2 elee
 C C
135
eleemofinam erogare & cæ
terapia opera.72
coŭ la batega piquena de
vigia: fignum paruum ad-vi
gilias .
cou bang: recto no iulgar ;
iuftus iudex . blå coũ: pagar
-o trabalho ; foluere merce
dem . mat cou: perder o tra
balho : operam perdere .
cow , thỗ coũ , vide
..
thờ.
coũ , chim coũ : pauão :
´paùus, i. ***
cou: titulo de dignidades :
titulus dignitatum , vt coện
cou, an cou:dignidade gran
de de caza del Rey : dignitas
magna in regia domo coấc
cou: ofecundo depois delRey,
fecundus àregé :
cói , nữ cóu , hướng cóũ :
grao de licenciado que fica
ifento de tributos; gradus fe
cundus in examine litera
rum , quo adepto eximitur
quis à tributis .
cóũ, lỗ cóữ: lugar por on
depaffa agoa e a gentepor ci
ma ; tranfitus aquæ fuper
quem eft via , vt pons & fi
milia alijcáo.
: cóu tay , vide cao .
"136 "
còi , cái còi : batega de
tanger ; fignum ad vigilias ,
79
vel alia monenda
cỏi , cửa cổu : port a como
de cancella ; ianua in cancel
lorum mòdum .
cu : Sentença entrepontos:
fententia inter pun&
ta.chề m
cu: por virgola ; interpunge
re .
cu lan:grades a roda deal
gua coufapera não cair : cra
ticulæ adhibitæ ne quis de
cidat, aut ab extra penetret ,
vt in curru & alijs .
cu, bo cu, chim cu: rola:
turtur, ris.
-
cu liem ,vide câu liêm .
?
cù, giá cù : alampadayro :
polymixos, f.
cùđět : lenterna': later
na , æ .
cù lao. ilba ; inſula, æ, núi
nuoc, gò móc idem .
cù , đánh cù : iogar a cho
ca ; claua ludere, đánh phét,
idem .
-ců: todaforte de rais que
come como nabo rabãos &c:
radices quæ comeduntur vt
rape raphani & fimilia .
culang : batata : tuber in
fulanum.
ců
 137 C C
cứ hành : cebola : cepe
củ tỏi : cabeça de albos: al .
lium, ij . molyza , æ. , ⠀.
cùrů: estar con os ioelhos
iunto ao rosto como quando
temfrio:contrahere fe, vt ex
frigore , cum genua vultui
adhærent .
: củ , đi củ , đi cáo :muitos ,
· como a aldea iunta acuzar al
guem accufari à multis vt
ab integro pago .
- cũ : coufa velba ; resve
tus .
cứ kinh : encoffarfe ao liu
ro, guardar o que dis ; adhæ
rere verbis libri , cứ mlời :
conformarfe às palauras do
que manda:conformari præ
cipientis verbis . :: .
cử rử , vide củ rủ .
cũ, năm cũ : eftar perapa
rir, e guardarfe da vista de
gente : abftinere à confortio
aliorum propter vicinum
partum
cu, vide ngắn
cua : carangueio : cancer ,
cri . gạch cua : Corais do ca.
rangueio: cancri caro .
của : fato : res , rei . của
cải :fazenda : merces.cửa
nhà: alfayas de caza : fupel
-1
138
lex , ectilis , của ăn : coufac
de comer: res comestibiles .
của dôi ,của giả : coufa de jus
perftiçois, ou falfificada : res
fuperftiofæ aut adulterat,
æ
của thạt:fato bom: res bone.
của tốt, idem. chic fó
cua:ferra ferrar : ferra ,
æ.ferro ,asicưa ăn gỗ a fer
rà entra bem pollopao : ferra
aptè lignum findit . cua gỗ
.
di:ferrayopao: finde lignum
ferrâ . xẻ, idem .
cửa : porta , barratianua ,
æportus , vs. cửa sổ : ianel
la:feneftra,œ . mở cửa:abrir
aporta : aperire ianuam. đáổ
cửa lại :fechar aporta : clau
dere ianuam . běào cửa :
entrar na barra ; portum in
gredi . ra cửa ;fair da barga
poituegredi, cửa cái: a por
ta principal em cazas gran
des : ianua præcipua vtin
domibus principum. &c cửa
hau: aporta traueffa : pofti
cum ,i, cửa ngỏ : a porta do
pateopera rua; ianua atrij ad
viam , cửa vò vò : porta de
bobeda oftium concamera
tum . giữ cửa giữ nhà: olbar
polla caza:domui inuigilare.
ciya : mouerſe couſa viua'
:
moue
 с с 140.
139
mouerialiqaod animal , còn làmcục người tại pop or bo
cựa: ainda bole ; mouetur . mens nofumma da miferia :
adhuc ... miferijs fummis homines af
: ficere . interdum etiam fu
cua gà esporão do gal
lo: calcar galli gallinacei . mitur in bonum , vt.
cái , vide côi . cực mẩu , cực nhiệm :

cuối , vide cứoi profundiffimo profundiffi

cuân vide quân
cuãng , vide cuồng .
cúc: moeda de ouro oupra
ta: ou latão quefe poemfobre
obarrate nasfeftas: moneta
quædam aurea , vel argen
mus, a, vm.
Đi • cực khôn : prudentifimo :
prudentiffimus , a, vm . & fic
de alijs .
cùi bí : o que fe come da
combalenga: comestibile cu

tea , vel ærea quæ pileo im curbitæ indicæ , fic dicitur

ponitur diebus feftis . aliæ de alijs cucurbitis, de pepo

maiores apponuntur vefti ne & fimilibus , at de alijs

bus ante pectus in modum fructibus dicitur , múi .

• ¿. cúi: abaixar a cabeça : in
laqueolorum , & dicuntur ,
nau .. .; cinare caput.cúi lạy xuống :
¿
cục ,bon cục , các cục , fazer renerencia atéo chão :

hàng cục: todos os daquella profterni vfque ad folum.

arteou officio ; artis , vel offi
cij eiufdem homines vt fabri
dignarij ferrarij & fimiles .
...
we b:
tel
phe, idem
cực:particula do fuperla
tiuo particula fuperlatiui
fiue in bonum fiue in ma
Jum , magis tamenin malum
vt , tôi đã cực , beguei ao es
trèmo da miferia : miferia
rum extremum attigi . cực
cuilenba : ligna ad com
burendum , lửa củi : incen
dig : incendium,ij , !:
cui: capoeira de animais
grandes : cauea maiufculo.
rum animalium .
cuilon : capoeira de por
cos:cors porcorum .
cũi khï: de bugios; cors fi
miarum.:
cũi děê :de cabras : cauea

Lào: affligido: affli&

tus, a,vm, caprarum .
cũi
 141 C C
-cui hom: de tigres : cauca
tigrium , & fic defimilibus .
non dicitur cui gà fed
: chuẩng gà , vide chuẩng .
cửi : tear : tela , 2 . củi
canh , idem.khoũ củi : ar
mação do tear: telæ compo
fitio ..
cuiển , cái chiến : certai
frauta : fiftula quædam. thoi
• cuién: tangerafreuta : fiſtulâ
fonare .
cuiẻn sách , vel cuộn ,
sach : corpo de liuros: tomus
librorum . một cuién : hum
tomo : tomus vnus , vel một
cuồn . vox numerandi li
bros .
cuièn , vide quièn , vel
quién.
cún vide cuôn
cùn, gẹn cùn : agaftarfe
muito e com araiuabotarpor
aby as cousas:excandefcere,
atque ex rabie res perdere .
gen giùi , idem .
cuo : agaftar
fe el Rey, ou
algua pessoa muito graue ,
moftrando no exterior com
algúa reprehensão : irafcire .
gem, vel primariam perfo
nam , atque iram aliqua re
prehenfione demonftrare .
142:
cuộc , nuớc : reina : rey
gnum, i. coên cuốc : Saldan
defca : exercitus , vs. lính n
îdem . JONA
cuộc, cái cuộc : enxada
ligo , onis .
cuac cheòta cabeça do res
ma: fummitas remi . $39
cuộc, chim cuốc :gallinho
la: gallina fylueftris .
:: cuộc con , vide cou . alij
coac. Robs
. cuọc : apostar : fponfio
nem facere . duoc cupe.
ganhar a aposta : fponfio
nem vincere .
cước : argola : annulus
ferreus .
cuối , giờ cuối : acabou
fe a hora: finis horæ adue
nit
...
cuội, vide quội .
cười: rirfe , zombar : ri
deo, es . cuời nhau : defpre
zarfe entrefi : contemnere
feinuicem . người ta cười.
agentè fe efcandaliza : (can
dalum pati homines . cuoi
reo the thé . dar grandes ri
fadas:cachinnis implere om
uia .
cuối: omarido daredote
amolber : dotari vxorem à
viro .
 143
vho , đi cưới : ndaro màu
rido cazarſe: vxorem duce ? darimgrande dignitatis prę
re ; ăn cưới:fazer as vodas:
nuptiale conuiuium celebra
re ...
cuộn : foldados :miles , itis . - nen cuồng dại : endoudecer ;
săm cuốn : fazer exercito : infanio , is ..
exercitum parare , fai cuồn::
mandar peleiar : exercitum
mittere .
cuộn ,bua : rei: rex . cuộn
táo cua bêp , vide bếp .
·
cuồn ; bay : coar : volo ,as .
lên cuồn cuộn : fubir iunta
mente , como fumo ou nuuem :
afcendere glomeratim , vt
fumus , vel nubes .
ļ
cuốn : enrolar : glomero ,
as , cuốn buồm : tomar as ve
las : colligere vela . cuồn
chiều lạienr
: olar as efteiras :
globare ſtoreas .
cuộn Cách : tomo de liuno :
tomus libri . một cuộn , hai
cuộn bum tomo , dous tomos :
tomus vnus, tomi duo & c.
•
cuốn , sâu cuốn chiếu : bi..
cho de muitospes quefe enro
la: vermis multos habens
pedes qui glomerat feipfum.
cuộn , vide cuồn .
..
cuộn , quan :mandarims:
præfectus,i.
C 144
- cuộn cou : titulode màn
cipuæ titulus.
cuờn , vide quèn .
cuồng : doudo :ftultus , i
cuống pedefruta : pedi
culus fructus
cuộng bí : pè de comba
lenga : pediculus cucurbita
Indicæ .
• cuồng běải : pè di lichia :
pediculus fructus Sinici quế
lechivocant .
cuồng , cà cuống , vide
cà .
cuồng , cà cuống , vide
cao
cướp: tomar por força
rapio ,
is. ăn cướp , idem :
ké coop: falteadores: graffa
tor , oris , phải kẻ cướp :
falteado de ladrois : compi
latus à graffatoribus .
cướp mlời : fallar quan
do outro falla não deixando
acabar o que dizia interrum
pere alterius verba.
cướp : arrebatadamente :
temerè, raptim .
cúp , đáo đanh cúp xuống :
dobraraponta do prego pera
baixo:
 141 C C
-cũi hồm: de tigres: cauea
tigrium , & fic defimilibus .
non dicitur cui gà fed
: chuẩng gà, vide chuẩng .
củi : tear : tela , æ . củi
canh , idem.khoũ củi : ar
mação do tear: tele compo
fitio .
cuiển , cái chiến : certai
frauta: fiftula quædam. thoi
cuién: tangerafreuta : fiftulâ
fonare .
cuiển sách , vel cuốn ,
sach : corpo deliuros: tomus
librorum . một cuién : hum
tomo : tomus vnus , vel một
cuồn . vox numerandi li
bros .
ANAREN
ARAD
WHAT
cuièn , vide quièn , vẹl
pagt
Daly
quién.
cún vide cuộn
cùn, gen cùn : agastarse
muito e comaraiuabotarpor
aby as coufas: excandefcere,
atque ex rabie res perdere .
gen giùi , idem .
cuo : agaftarfe el Rey, ou
algua peſſoa muito graue ,
moftrando no exterior com
alguareprebensão : irafcire.
gem, vel primariam perfo
nam , atque iram aliqua re
prehenfione demonftrare .
142
cuộc , nước : reina : Key
gnum, i. cŏên cuốc : Saldan
defca exercitus , valính,
:
idem . Vode
cuộc , cái cuộc : enxada
ligo , onis .
cuac cheòsa cabeça do res
ma: fummitas remi.um.nex9
cuốc, chimcuốc :gallinho
im
la: gallina fylueftris .
:: cuộc con , vide cou.alij
coac.
. cuọc : apostar : fpondo
nem facere . duoc cupc
ganhar a aposta : fponfio
nem vincere .
cước : argola : annulus
ferreus .
cuối , giờ cuối : acabou
fe a bora finis horæ adue
nit...
cuội, videquội .
cười : rire, zombar : ri
deo, es. cuoi nhau : defpre
zarfe entrefi : contemnere
feinuicem . người ta cười :
agentè fe efcandaliza : fcan
dalum pati homines . cười
reo the thé . dar grandes ri
fadas:cachinnis implere om
uia .
cuối: omarido daredote
amolber : dotari vxorem à
viro .
 ་ 33 ་ C 144
vio , đi cưới : and aroma - cuộn cou titulo deman
rido cazarfe: vxorem duce ? darimgrande dignitatis prę
07
re ; ăn cưới: fazer as vodas: cipuæ titulus.
nuptiale conuiuium celebra quèn .
cuờn , vide
re ...
cuồng : doudo : tultus , i

3-
2
cuộn: foldados:miles , itis. - nen cuồng đại : endoudecer
săm cuôn : fazer exercito : infanio, is..
exercitum parare¨. fai cuồng cuồng : pe de fruta : pedi
mandar peleiar: exercitum culus fructus .
mittere .
cuộng bí : Đè de comba
cuộn , bua : rei: rex , cuộn lenga : pediculus cucurbita
táo cua bêp , vide bếp . Indica .
cuồn , bay : coar : volo ,as . • cuồng běải : pè di lichia :
lên cuồn cuộn : fubin iunta - pediculus fructus Sinici quế

BSR
mente ,comofumo ou nuuem : lechi vocant .
afcendere glomeratim , vt
cuống , cà cuống , vide
fumus , vel nubes .
!!

cà .

2
cuốn : enrolar : glomero ,
cuống , cà cuống , vide
as , cuốn buồm : tomar as ve cầ .

TP
las : colligere vela . cuồn cướp: tomar porforça
chiếu lại : enrolar as efeiras: rapio , is . ăn cướp , idem :
globare ſtoreas .
kể của p: falteadores graffa
cuộn Cáca : tomo de liuro : tor , oris , phải kẻ cướp
tomus libri . một cuộn , hai faltado de ladrois : compi
cuộn bumtomo , doustomos : latus à graffatoribus .
tomus vnus, tomi duo & c. cướp mlời : fallan quan
·
cuốn , sâu cuốn chiếu : bi .. do outro falla não deixando
cho de muitos pes quefe enro acabar o que dizia: interrum
la: vermis multos habens pere alterius verba .
pedes qui glomerat feipfum. cuop: arrebatadamente:
cuộn , vide cuồn . temerè, raptim
cuộn , quan : mandarims cúp ,đáo đanh cúp xuống :
præfectus,i. dobrar aponta do prego pera
baixo:
 !

145 C C
baixo: intorquere claul acu
men in partem inferiorem .
mui cúp : naris aquilino in
clinadopera baixo: nafus a
quilinus in partem inferio
rem contortus .
cup, vide cop.
cút cút , cun cút : certo
paffaro : auis quædam dicta
cun cút .
cút, mồ côi mô cút: or
fão de tudo: orbus vtroque
par ente:
cut , chó cut: cão fem
rabo : caudâ carens canis ,
& fic de alijs rebus . cut
Akaga
CANTİKET
VİS
Lp6
cưu mang , con tao đèn :
criança no ventre : filius'in
vtero :
curu:faluar, curar : faluo,
as , fano , as . cứu thế; Sai
uador do mundo : Salvator
mundi , chữa đời, idem .
cứu lêy tòi cũ : acudime
libera me .
cứu : dar botão de fogo :
cauterium facere .
cu: ofrecer : offerre.cú
đức Chúa blời : ofrecer a
Deos: offerre Deo.cứ thày:
ofrecer ao Padre : offerre
Magiftro .

daù: cabello cortado : præ. cu : arco : arcus , vs.

ARĪGAA,

cili capilli . bắn cũ : atirar com arco : at

cut : cofta piquena : cu iaculari .

co
fta in imo pectore.xwong cũ phi mỉ , hàu tốt kín :
furon cut : lado : latus , eris. molher recolhida que nãofaye
đâm xương lượn cụt đúc de caza ; mulier ita inclu
Chúa lefu : com lança abri fa , vt domo non exeat .
rão olado de Noffo Senhor Ie ců : fim termo : finis, ter
fu Chrifto: latus Domini Ie. minis . có că : temfim ;
fu lancea fuit apertum . terminum habet . vô cũ :
cứt : excrementos de ho fèm fim : termino caret .
mens e animais : excremen— phép tác vô cù : poder fem
ta hominum & animalium . fim : fine fine potens , ideſt
cứt tlâu : quÿdade da omnipotens .
moleira dos meninos : fordes că , cũ: iriuntamente:
ex cranio infantium . fimulire . cũ nhau : bũ com
cứt săt: eſcoria: ſcoria,æ . outro: inuicem, fimul.
K cũ:
 C 14
C
~147
cũ : tambem :: etiam cụ thủ , cặp tay
teras
cũ đi ei tambem ira : etiam maos compostasfobreapeitos

eft iturus.cữ một : be o me compofitas manus habere

fmo:vnus & idem . cũ bây: iuxtà pectus .

da mesma maneira ; eodem 01
150185 ;
modois 24
? ADODA 61
Hudaða tila 10:
chatty Bains

3.

DA
K 2
7
!
 "D
153
A cafa ; domus,'vs. · nouam lineam , cùm fcilicet
"
DAvel nhà .
dale : a familia real le :
familia regis quæ dicitur lê .
parte . ampa
... dà , cây dà : aruiredas .
tinta : arbor ex qua fit atra
mentum :
dà quê , vide quê
då con mắt: doença de
chorar os olbos , diftillatio
oculorum , morbus .
då ra, nhả ra : tirar da
boca o bocado como pera a
criança comer: extrahère
buccellam ex ore , vt fi dan
da fit infanti :
da : reposta cortès : ver
bum vrbanitatis cum quis
refpondet vocanti .
da : montão de pedras que
botão osquepaſsão : aceruus
mercurij .
/ da, vide děa .
da, vide děa .
dặc cha mẹ : ter fauda
des e fallarmuito do pay e da
may : defiderium Patris &
Matris de illis fæpe loquen
do oftendere . nhấc, idem .
dác len hàng khác : fa
zer peragrafo na efcrittura
como dos Chinas que começão
aregraperariba.: inchoare famentos impertinentes : tem
D 15.4
ficut apud Sinas incipit
quælibet linea à fuperiori
·
dạc , áo rách dại , rách
dạc dài : cabaya muito rota ,
e muito remendada : veftis
valdè attrita centonibufque
fcatens . P
1
dạc , o dời dạc : não ter
cafa propria, morar ora aqui
ora aby : carere propriâ do
mo, nec fixam habitatio .
nem habere :
dách , vide děách ..
dách áo : nadando com
bua mão leuar a cabaya na
outraperaquefe não molbe :
natando vnâ manu , alterâ
veftem eleuare ne made
fiat ..
dái : ter medo : timeo ,
. es. kính dái : respeitar como
pay may, rey&e: timor reue.
118
sentialis .
dái , vide děi
dài : coufa comprida lon
gus , a, vm. áo dài : vestes
comprida : oblonga veftis .
dài, doū dài : temeraria
mente fem confideração : te
merè . lo doŭ dài : ter pen
merè
 D -D 156
4155
- merè cogitare.the doŭ dài: alteracõis no reynos bellum
iurartemerariamente: teme- ciuile . [
: rè iurare. di doŭ dài : - . A day : faltar : falto, as .
dan temerariamente : xeme- lâm dài áo : alama falpica .
rè ambulare . ăn doú dài: co..a vefte : refpergi veftem
mer tudo o que acha fem ter luto .
de verfe lhefas mal: temere day, dey dãi : cheode
comedere quicquid occur todo : plenus omninò ..
rit neque attendere anno L ' day ,vide děay :
• ceat . & fic de alijs quái quá , .: dáïc , vide dách
láo dáo , idem . dâm dục : coufas desbo
dải : baba , cufpo : faliua , neftas: res venerez .mê dâm
2. giờ dải : cu /pir : Spuo , dục : inclinado a desboneti
is. dải mũi : Spirrar: fternuo, dades : venereis addictus .
is nhải , idem .. :
{ tà dâm , gian dâm : fornica
. dải , vide děi . çao : fornicatio, onis .

2 : dại : paruo fem fizo : ftul ... dâm blời .toldarfee ceo :
tus , i . nen cuongdai : en obnubilari cælum , nhâm
doudecer infanio is . :: blòi , idem .

: dai dot: idiota , ignoran. dàm, vide děàm .

te: idiota , infipiens . .. : dâm , người dầm đầm .:
dai gái : perdido per mo gente de cor morena: fufci co
lheres; mulieribus deditus . loris homines.
dại, con chó dại : các dạ dăm con mắt lại : febar

nado: rabie correptus ca os olhos : claudere oculos ..

nis . dăm miệng lại : fecbarabo

:day , cây dạy : armore , ca : claudereos . nhằm ,

bolircom vento: moueriar. idem .
borem vento . dám lửa : cubrir o fogo

dây , vide dêy . -peraquefe não apague: ignem

day,vide děay ....
đây , do dậy : Jio : âm
mundus, avm . có dây loạn :
operirene extinguatur.dúm
lửa , nhúm lửa , dem .
: -
. dám , vide děám .
đạm
 157 D D 158:
dam mình : coceira câu■ nbo; monftrare viamb
fadadoquio : prurigo ex im . dan: leuar algua coufa
munditia orta. áo dạm : ca com ambas as mãos dehul

baya quia quefas coceira: im gar pera outro deferre ali

·
munda veftis quæ prurigi quid ambabus manibus ex
nem generat . chiều dam : vno loco inalium.,1 1500
esteiraquia. ftorea immun dan : callos callum isti
da,& fic de alijs rebus. đàn : calcar pera caber :
dam,vide děạm mais:calcare vt plura capiat
dậm , vide děậm . " locus dàn xuống cho chạt :
dân : vaffallos : fubditi . calcar pera baixo pera ficar
khồn dân : oprimir o pouo apertado ; calcare in infe-i
• riorem partem vt res fit . có
vexare populum.au
dần , giờ dần : bora đảo . preffa , alij deàn .
3. atè es 5. de pollamenbaa : dân : encomendar :-com

hora poft mediam noctem mendo , as. dận bảo : aui

tertia vfque ad quintam . far : admoneo , es.
vide giò .
đàn , vide dèàn .
dán : mandar auifo : nun
cium aliquid monens . dán
tôi về : me manda auifar que
me torne mittit ad me , vt
domum reuertar . nhánÿ
idem .
dán, vide děán .
dân gỗ bờ củi : cortarpao
grande em varias partes pera
depois o fender : fecare li
đạn , vide dean . .
dang , cái dang : paffare
grade:auis magna dicta dag.
dàng, nói diu dàng : fal
lar bem com cortefia : vrba
nèloqui .
ding , nuêi : ſoftentar :
nutrio , is.
dạng đàm len : arrancar
oefcarro: eruere excreatio
nem ex imo pectore .
danh , ten : nome : no

gnum maius in varias par men , inis . xấu danh , xấu

tes, vt findantur . tiếng : ruim fama : nomen
JOA NT

dan: mostrar : oftendo,

SSLA

malum .
dành , vide děanh
dec

is. dân đàng : enfnar cam

dao,
 159. D D. 160

dao , cây đao đi dao lại : đắp : bornão pera fe efore

aruoreora tortaora dereita ; uer em limpo fcriptura
inflexiones habens arbor nondum perfecta, quæ tran
người dao đi dao lai : bo fcribitur vt perficiatur.nhǎp,
memque auda as voltas como idem .
paffeando, homo qui huc il-. dắp , nói dắp : fallar imo
luc deambulat . alij de ho pertinencias : inepta loqui .
mine děao . its
alij děáp ...
dao, vide děao . dăp : molhar algúa coufa
dào , thợ dào : ferreiro : pera ficar branda : madefa
faber ferrarius tho rèn , cere aliquid vt tenerefcat .
idem .
dập : aluantar a terra :
dáo , kín dáo : coufa fer : eleuare terram , dập nên
rada : res claula , dicitur concer
tar o pauimento em que
etiam de ſecreto , vt claufo.
fe hadefazer a caza : erige
dáo , láo dáo : coufamal re pauiment
um domus fa
composta mal feita uitiofa : ciendæ. lớp, idem .
res malè compofita , peruer. dát : medrozɔ : meticu
sè acta . : lofus, a , vm .nhát, idem .
dao khoan dao :de agar , dầu : fazer mimos : nral
lentè.
ceo , es . yêu dấu con : aimar
dàŏ : familia : familia , e amimar os filhos : diligere
a. dàohọ , dào dói, idem. & mulcere filios. thuóc dầu :
dàỡnước : deriuação de feitiçoperafazer àmar: phil
agoa corrente: origo aquæ trum amatorium . :! ..
currentis . ' !
dầu , vide děâu
. dào oũ thánh Chico : re
dau : entrefi : inuicem .
ligiao de São Francifco : fa vel nhau .
milia Sancti Franciſci .
dầu , mưa dầu : chua ,
:
dẻo , ngồi đảo lưng : afgfa : pluuia major .
fentarfefemfe encoftar : le
dậu ,gà , giò dậu : Bora
dere abfque humerorum das 5. as7.da tarde : hora,
fulcro .
à quinta ad feptimam pok
meri
 161 D D
meridiem . nam dậu 5 tháng
dâu . : .::
dâu : nora ; nurus,vs.đưa
dâu ; luar a norua peraaca
za do noiuo : ſponſam in do
mum fponfi ducere ...
dâu , cây dâu : moreira :
morus, i.
dầu : azeite qualquer : 0
• leum, i . lây dầu để đèn :
deitai azeite na candea : in- ´ lè ad difcendum .
funde oleum in lucernam . :
dầu dưa: tirar o çume das
eruas efpremendoas : expri
mere fuccum herbarum ?:
dầu mà, du mà: aindaque :
quamuis .
dấu þậy : leuar em conta:
boni confulere .
dầu lào: como quereis: iux
tà placitum tuum .
dê, con dê : cabra, cabri
to : capra , æ. capellus, i.
dê thăóc , dễ gạo : alim .
par o arròs ao vento ; ventila
re orizam .
dè dẹ : muito leue : valdè
leuis, e.
dề, ăn dè ăn děạt :poupar
o comerpera outro dia : par
cimonia in edendo , relin
quere in diem fcquen
tem . : ..
162
dê , cái dê grilo : gryl
lus , i.
..! de : defprezar contemno,
is dể người : fer foberbo :
fuperbire . de duôi cha mẹ :
não fazer caſo do pay nem da
may: contemnere patrem . &
matrem .
de: facil: facilis , e. dễ
hăọc: facil de aprender : faci
dé, blái dé: caftanbas: ca
ftanea , æ.
de : coufa leue: leuis, e.de
mình: estar bem ter o corpo le
ue ; valeo , es . người dẹ
chtổ vánh : homem viuo ef
perto : alacer . dè dẹ : muito
leue : valde leuis . cân dẹ :
pezar mal: leuius ponderare
quam par fit . cần nạng : pe
zar muito:grauius iufto pon
derare . cần nạng cân dẹ ,di
citur de ijs qui habent pon
dus graue ad recipiendum ,
ad dandum vero leue . alij
nhẹ : :
děa : pelle, couro : pellis,
is dea lon : pano finode
laa que fica brando como pel
le de porco : pannus la
neus tenuis . bánh děa : apas
largas : placenta 2 lột děn
L esfo
 D D
163
esfolar , excorio , as .
dea, cây děa:aruore depa
gode arbor in India prægran
dis qua idoli arboré vocant .
dea : barriga : venter, tris.
sáng dea: ter babilidade : in
genio valere . tôi děạ : não
ter habilidade: ingenio care
164
děải: premio defefta : pre
mium in die fefto dari foli
tum . co děải : bandeia de
festa : menfa feftiua..
děải, ngồi děải : perfeue
rar affentado ou baia fol , ou
chuua : manere perfeueran
ter fiue fole torreatur fiue

re. khéo dea : engenhofo em pluuiâ madeat o děải, idé .

coufas mecanicas : inuentio
ne ad externa valere . buẩn
děa : ¯afrontamentos , engu
Ibos , naufea , a , tháo děa :
camaras: dyfenteria, æ.cứng
děạ : nãofazer camaras : re
tenfio nimia fecum . dea
đoục : maos hofes : ingenium
diděli : caminhar ou baia
fol. ou chuua : ambulare per
æftum aut pluuiam .
děày bán : taboa. grota :
craffa tabula . běải děày :
canga groſſa tapada: graſſa te.
la .
děay : enfinar : doceo, es.

peruerfum . dě lành : boa ,
condição : mitis , e. hẹp hòi
děạ: cainbo , meſquinho: aua
rus , a vm. rou děą : liberal :
Hiberalis , e.
děách : homem depiquena
eftatura:ftaturæ minoris ho
MANAGEPRASASTI BA
cha děay : o pay manda : im
perat pater .
děaíc, vide děách .
děàm nước : for na a goa
por pouco tempo : mittere in
aquam ad breue tempus.
děám : atreuerſe : audeo,

mo . bé děách , thấp , idem . es . chi děám , chẳng děám :

děái , hồn děái : grãos bu não me atreuo : non audeo .
manos : teſticuli , orum . alijai děám fự ấy : quemfe
-
dái , dicitur etiam de alijs atreuerà: quis audebit rem
animalibus . hanc?

děai : fita da cabaya : li děam : efpaço decaminho

gula veftis , cingulum . mạc como estadio : ftadium , ij .
děái: meter fe encacho: vela alij dam.
nien pudendorum adhibere. děam : callos : callum , i.
nên
 165 D D
nên děam : Griar calls : cal :
los obducere .
děậm: cair borrão ef
creuendo : litura , æ. chữ Sangrar : fcalprum, i.
děâm dịt: letra muito borra_
da : lituris plena fcriptu
ra .
děàn , vide dàn .
děànhồ : grude pera pegan
algua coufa : gluten , inis .
dean gey: pegar papelcomo
naparede: glutinare papyrú
PERFETT
parieti , fic de imaginibus
papyraceis & fimilibus . ·
děận bảo : encomendar :
NOVER
MAN
admoneo , es.
děạn : não estranhar , nem
ter medo : cicurem fieri , di
citur de animalibus , & de
pueris paruulis qui timorem
puerilem exuunt .
děành , để děành : deixar
guardada algúa coufa aposta:
cuftodire aliquid data ope
ra.
děao : faca : cultellus, i .
děao sức faca aguda: cultel.
lus acutus . deao mlut : faca
bota :cultellus retufus.
děao lửa: fufil : ignia
rium , ij
děao cura: lima daferra:
lima ferræ .
166
đẽao gọt :naualba ; noud
cula, æ. ves
: děao ne tha : lanceta de
}
děao đi děao lại : andar
as voltas : ambulare in cir
cuitu , alij , dao , i Mi
děáp , vide dáp. .
· děát: leuar com amão:du
cere manu .
děát ngựa: lemare caval
lo ducere equum . děát
tlâu : ducere bubalum
děát , děót děát : igno
rante : idiota . alij děót
nát .
deau:final: fignum, i.làm
děầu : por marca : fignum
facere , dicitur etiam de fi
gno crucis.
děầu : ferida : vulnus,
eris phải đềâu : Luarferide
vulnerari .
děầu thánh : reliquia re .
liquiæ , arum . 1509
děầu , người děầu tích :
homem que no lugar beo mais
velho fenior omnium , alij
gấu tích , già cả , rủ ri .
děe ó : coufa branda ; mol
lis, e alij deó .
děép alparcas:crepida, æ.
di děép: ircom alparcas:cie
L 2 pida
 D D. 168
167
num inducere , ferè in ma¬
pidatum incedere, alij dép .
• •
dêy : corda ,fita: funis , lam partem .
· děỡ chiéu : Sacoḍir a e
is. ligula , æ. dứt dêy : que
brar a corda : funem difrum. Ateir a : excutere ftoream .

pi.
dein,vide nhẹin.
deỉnh vide dính . ;.
dện, cái dện: aranbajata
nea,æ. alij nhện ,meliusrện .
mang dện : tea de aranba :
aranearum tela :
dèò nước: Jondar as agoa
pera ver quanto be ofundo :
alij dỗ .
děọc ,bề děọc : de compri
do : longitudo, inis.
đàng: indo por cami
děọc
như : in via , điděoc ir fami
nho direito : rectâ viâ ince
dere . alij doc.
děài: encher calcando: im
plere calcando .

metiriaquæ profunditatem . děài sữ: atacar a eſpingar

do: lançar oprumo: dimitte da: farcire fiftulam ferream ,
re bolidem. vel tormentum bellicum .

děò sách : reuer o liuro : e fao děài, dui dài: atacador :

xaminare librum . xem lại , fartor fiftulæ ferreæ, vel tor

khaó , dò , idem .. menti bellici .

děo: pouco mais ou menos : děài, thịt děài: lingoiga :

circiter . mấy lần deo:quan
tas vezes pouco mais ou me
nos : quoties circiter.
" děài, chữ děai : letras cao
děỗ: induzir : induco , is.
děạy děỗ : enfinar : doceo ,
es . cám děỗ: tentar,tentação:
tentatio, onis, tento , as. ma
qui cám děỗ: o diabo entrar
farcimen carnis .
děài tàu : calafetar a não :
obturare nauim .
bidulas de 1 otolo: literę maiu
re
fculæ vt tituli & c.
deới , vide dôi . .
Co
děoi , cái děoi : morce

em alguem ou textalo : tenta go : vefpertilio , onis . dơi

ri aliquem à diabolo , vel idem .
poffideri ab illo . děô làổ děom, blái děom: certa

ugườita : ganhar a vontade fruta do mato : fructus qui

aos homens corda homi dam fylueftris , dom idem.
děọn :
 169. D D
deon fazer priles pras
paro ,as . děon fĩnh thì tai
pera morrer : proximum ef
fe morti.deon chữ :darodi :
fcipulo a lição : reddi lectio
nem à difcipulo .
děột, děôt děát:o que não
fabe letras : idiota . đại dột ,
dôt dát, idem . : barcação, concertala pera que
děọt, mua děot : cairgo
·
teira na caza : ftillare plu
uiam i intra domum . dọt ,
idem . .:
děóuc lào : fazer propof
to : ftatuo , is , deóuc lào
chùa : fazer propofito de
emenda: proponere emen
dationem.doúc, idem.
děoŭ, vide doŭ .
dèóữ , cá děổũ : certo pei
ne : piſcis quidam děóu di.
&
tus, vel dóu ..
dẹp nước người :fgei .
tar reino albeo : fubiugare
regnum alienum . dẹp ngựa:
amanfar a cauallo : domare
equum . dẹpáng : queman
da nas feftas pera agazalbar
os bofpedes que vão a ellas:re
tor feftorum curans vt ho
& lar a puridade : arcanum ad
fpitibus detur locus . dẹp
người ta : endreitar os boo
mens corripere homines ,
1
170
sửa người ta , idem
dệt : teter : texo, is. dẹt
běli : tecer canga : texere
telam . dệt chiếu : tecer là
fteira : texere ſtoream, vide
cửi .
dét thuiên kéo nước
béào : vedara agoadài em
não entre agoa : obturare na
uigij rimas.
deu, bao deu , bao nheu :
quanto quantum
deù : muito muitos : mul
tus , a , vm . nheùjidem .
děựng ,vide dựng .
děuoi, vide duoi.
di , người dimạnh : và
lente animofo : magnanimus, i.
.:
di địch , rợ mọi : gente ,
do mato : fyuefter barbarus
ita dicuntur populi qui in
colunt montes prope Co
cincinam .
dì: tia irmãa da may: ma
tertera , æ .
di : reuer agoa ououtro li
quor : ftillo, as.
di, nói dỉ , nói di di : fa
aures loqui .
di mũi: naris cbate chapa
do : fimus nafus .
. dià
 D.
171
diả nứa : machocar a să
naperafazer obra com ella :
conterere arundinem vt fiat
apta ad opus , đợp nứa ,
idem . ་: ་
dịch ra chegarse pera
tràs ou pera ilbarga estando
affentado: recedere aliquem
retro , vel ad vnam partem .
cum fedet .
diéc nhau : peleiando di
zerfe as faltas huns aos ou
tros : rixando inuicem ape
rire defectus .
diem : Salitre : nitrum ,i .
lửa tĩnh lửa diem : fogode ,
enxofre e defalitre : ignis ex.
fulphure & nitro , ideft ignis
inferni . · 1 ii
diễm tàu , re tàu : a ta
i
boa que està de baixo das
beiras do telbado : tabula,
quæ - imbricibus tecti fup
::
ponitur .
dièm , áo diêm tàu : ca
baya bemfraldada : lafcinia.
rum amplarum veftis . dù
dièm : fombreiro de abas que
decem : vmbella cum fini.
bus circumquaque caden
tibus .
diện mũ : a dobra do bar
rete que fica na tefta : com.
D 1720
plicatio pilei quæ frontem
operit .
diêng, láng diềng : vizin
nbo : vicinus , i .
+ diép, rau diép: alface: la
&uca, æ. Dat
diét đi : fugindo eſcapulir
fugiendo euadere .
diet : caftigofinal de mor
te : extremum mortis fup
plicium . chém diet : cortar
a cabeça : plectere poena
capitis . bất diet femfim :
fine carens.
diêu : minboto : miluus ,
i . diểu tha : ominbotote co
ma : miluus te deuoret, ma
ledictum . diều quáu : o mi
nhoto leuar nas unhas : mil
uus vnguibus rapit .
dièu gêv farangò de pa
pel que botão os meninos a
voar : papyrus quædam ,
quam pueri concinnant vt
vento in altum efferatur ,
ita tamen vt fune ligata , vel
dimitti , vel retrahi poffit
communiter dicitur faran
gò , thả diều : largar a cor
da ao farangò pera que voe :
funem laxare illi papyro vt
vento in altum feratur .
diểu quanh : and aragon
da :
 373 D D
da: circumeo , is. dieu di
diều lại , idem . **
dim , con mắt lim dim
olbos meyofechados remelofos:
lippi oculi .
dím, con dím : porco efpi
nho: hiftrix, icis
din: fofrer : tolero , as.
nhịn , din dục , nhịn nhục ,
idem.hay din patiente :
patiens , tis : hay nhịn
idem .
din : fitar os olhos : ocu
los defigere : din ai : reco-
nhecer alguem : agnofco, is .
chồng dìn tôi : não me reco -
nhece : defpicit me , nhìn
idem .
dinh : lugar em que mora
algum Capitão grande como
gouernador de algua Prouin
gia comfeus foldados : habi
tatio ducis ', vel Gubernato
ris Prouinciæ cum fuis mili
tibus .
- dính: pegarſe algua coufa
como gride pes b . adhereo ,
es. ho dính tay: ogrudepe
gafe as mãos : adhæret ma
nibus gluten . chẳng dính :
nãopega: cohærere non va
let.
díp , cái díp : tenas de an
174
rancar cabello : forceps ad
pilos auellendos .
: díp ,líp díp : olbos meyofe
chados com fono : claufi pe
nè oculi præ fomno .
dịp ,làm dịp : bater as
mãos pera acompanhar o can
to : plaudere manibus ad co
micandum cantum , ho
dịt, chữ děậm dit : letra
, apagada : deleta litera .
diú , líụ diú : confusão :
confufio, onis .
dių diụ : leuemente; lc
uiter . làm diu chên : andar
leue com os per ; leui pede ,
incedere . làm diu : fazer
leuemente ; leuiter perage
Bh
re .
do , còn do nào : donde
naceo ifte : vnde hoc ortum
habuit . du , idem . : .
đó cây dó : aruore do quán
fe fas opapel : arborex qua
fit papyrus. ro, idem .
dò : laço de caçar : pedi
ca, làm dò chim : arman
laço às aues : pedicas auibus
erigere .
dò , vide dèò .
do, vide děô .
do, vide děo .
dỡ : arrancar : euello,
is.

D
175
is dổ cỏ : arrancar erua :
euellere herbam . do taóc :
arrancar os cabellos : euelle
{ re capillos .
do : pequeno : paruus , a,
vm.nhó, idem
dỗ, nhà do : caza de vi
gia no caminho : excubiarum
domus in itinere.nhà điêm,
idem .
do: quio: immundus ,a,
vm. do dáy, idem.
do : quiar: fordido , as.
gà do nhà: asgalinhas quião
a cafa : inquinant gallinæ
domum
dó : lembrarſe : recor
dor , aris. nho, idem
do: terfaudades : defi
derio teneri . do nhà : ter
Saudades defua cafa : defi,
derio teneri propriæ do
mus .
do , vide nho .
dở : puxar : traho , is .
do
do len : puxar perariba :
trahere furfum . do xuâng ;
puxar pera baixo : trahere
deorfum . do cuả taù lên :
defembarcar o fato da nao:
extrahere merces è naui.do
so : renouar o rol: innoua
re cathalogum . dở nhà :
D 176
mudar a cafa: mutaredo
mum.do kéo nga : termão
.:.
ou encostarse pera, não cair :
fulciri ne decidat . tay do
len: reparar golpe com a mão:
tegere fe manu ab itu . do
xương chame :defenterrar
os ojos dopay eda may : effo
dere Patris & Matris offa .
doc, vide děôc .
dốc: vergonhas de molber
pudenda fœminæ . lồn ,
dòi, bem , ke . idem , cauen
da ..
doúc, vide děoúc .
dọc , vide děọc .
dói : lançar pragas gritan
do: maledicta cum clamori.
bus conijcere .
doi : rechear: farcio , is.
dědi idem .
dồi, đánh dồi : jogo de
caixas : ludus monetarum .
dồi, cầu : iogar a pela : lạ
dere pila - cáitạo dồi : ata
cador : fartor fiftulæ ferreæ,
vel tormenti bellici , dội şű:
atacar ou carregar a peçaou
espingarda : farcire tormen.
tum bellicum , vel fiftulam
ferream .
dôi : mentira , mentir:
mendacium , mentiri . nói
dôi :
A
 177 .. D
P 178
dôi: fallar mentira profer cabella parte brancoparte
rê mendacium , doi nguoi preko capilli ex parte cani
ta : enganar a gente : Tedu-, & ex parte nigri Direb
don ; aperto de gente por
co , is việc dồi : feiticenas
e : outras ceremonias gentili fer muita compreffio po
cas : veneficia :2 & aliæ fu puli frequentis . chen chat,
TUD ISO JO
perſtitiones Ethnicorum , idem . jredinod U
ex
ita enim inualuit apud Chri đồn , vide nhóm
hiɔbi, más
ftianos vt vocentur menda don, vide deon
acutus
cia cua doi : coufafallares don : agudo acutu , a,
· !!21 C394
dolofæ gii, idem . vm. nhon, idem .
dói theu kẻ lành : imitar dot; meter algum animal
os bons : imitari probos;dao na capoeira : immittere in
doi : linha degeração : pro caueam aliquod animat :
WATER LE
fapia , æ. nói dào đói : pro ❤ dột, vide deốt .
pagar a linha dageração :pro dot, cáidot : leicenco fu
fapiæ lineam propagare . runculus , i . nhot idem. nen
trufèn dỏi : deixar portradi dọc : nacer leicenço : furun
ção: traditione producere . culum oriri . nen cái, idem .
theo mà doi bat : andar a dột , vide deột .
MAR
pos alguem pera o auer as dot ignorante : idiota,
ii.. C:
"walk infequi aliquem ad
mãos ædai dotidem !
eum capiendum . dot miệng : cupo : Tali
· doi, vide děoi .
uà, æ . giờ ra đót: cu pin : ex
3.8
dỡi : mudar : muto , as. puo, is.
douc,vide děóuc .
dời nhà : mudar a coza
Ah
mutare domum.doi đạc dou dài, vide dar .
.!".
vide dac .. (. dóu, vide děou .
A. mi
dom, vide deom . "dou : palaura de bonra
„ dom , espreitar como por com a qual fe começa fallar
buraco : rimor aris . dòm como
como Rey de Tonquim : vox
běào, idem. hönoris quâ vnufquifque
dom , tóc
taốc lơm đơm, orditur fermonem cum rege
‫ܐܐܐܐܝ‬ Mi Tün
 D D
179
phante quando foge re
Tunchinenfi . doú Chúa
muân nam, idem . làm khải ducere elephantem fugiti
uum .
douChúa: fazerpetição ao
Rey: petere aliquid à Re dữ : ruim, mà condição:

ge ex fcriptoděou , idem . prauum ingenium . kế dữ :

dou, cái dou: bichade os maos : peruerfi .

feda: bombyx , icis. nhou , dưa : couſafeita em vi

tàm, idem. nagre: aceto condita res .

- ducon du nào : donde , dua rau:asbar de berwas :

Haceoifta: vnde hoc ortum condita aceto herbæ . dâu

habuit, do, idem . dira: efpremer as beruas pe-`

dù : fombreiro : vmbel ra fazer achar : exprimere
la , 2. ius ex herbis , vt condian
dù diềm ,vide diêm . tur aceto .

dù mà: ainda que : etiam dưa hấu : pateca : pepo

f . dauma , idem . aqueus .
dù , þí dù : poremſe: fi dura gang melão : pe
vero, bíbang, idem . po , nis .
dủngành xuâng : abai dưahọp : melão redondo :
xar o ramo : inclinare ra pepo rotundus.
mum · bin cành xuống , dưa choật , dưa bọ : pe
idem . pino : cucumis , eris , cucu
dy,thí dụ:por comparação: mer, eris .

exempli gratia . dừa, cây dừa : palmeira

du : Jubeiar : fupereffe , palmá, e . blái dùa: coco : nux1
thừa, idem . duhai mươi : indica . dùi non . lanba nux
mais de vinte: vltra vigin indica immatura . fo dừa :

ti, cồn từ dự : tudoore tan sbareta :nucsindic cortex .

te : reliquâ omnia . xodua: cairo funium mate

du: remela: gramia, x.ria quæ ex nuce indicâ ex

dữ con mắt: olbos remelo trabitur.

fos: lippi oculi . dưa , děon dửa : apart

du voi ir amarraro cle lbar: præparo, as.
dựa :
 181 D D 1821
dựa : encoftarfe : innitor , fuftem accipe & percute
eris . blái dựa : coxim de en một dùi , hai dài & c : bữa ,
costo: ftragulum cui quis in baftoada : duas baftoadas: vna
nititur . dựa bách : enco plaga, duæ & c.
•
Starfe a parede : inniti pa dùi: badalo: do fino: mal
rieti . leus tintinnbuli , một dui ,
dựa , ở nướng dựa:deter hai dài : bữa badelada , dua
fe no caminho : moras necte badeladas : vnus ictus crepi
re in itinere. taculi, duo & c . idem de bo
dựa: breu, refina: pix,cis, ris horologij .
refina, æ.tlám, idem . dùi doục: maço com que
duêi, vide duói . Se dàno efcopro, malleus quo
dúc, vide túc . faber percutit fcalprum .
•
dục, dâm dục : desbone dùi: affroxaroque eftaua
Aidades : venereæ res impu tefo : relaxare quod tenfum
dica.
erat . dây dùi: afrouzona Co
dục,din dục:foffeer: fufti da: relaxatus eft funis .
neo , es. nhịn nhục idem . dùi , mui dùi : jfca do ful
dục , mô dục : ring : renes , fomesitis.mùinhùi, bùi dùi,
blái cât , idem . Videm .
dức: matinada: ftrepitus , dùi, cái dùi bắt cá : cert
vs . dức lác sidem . dức áo naffa pera pefcar : nalla quan
áo: matinada de vozes : ftre dam ad pifcandum . nhủi ,
pitus ex vocibus . chodực : idem .
nãofaçais matinada : ftrepi dui tăọc : pegarpollos ca
tum ne excites . bellos : apprehendere capil
dức đâù: dor de cabeça : lis aliquem.
dolor capitis . dức cái dọt : dui dun dủi là ngườita :
lateiaroleicenço: palpitare mouer o coração: moucre cor.
furunculum . nhúc idem . vide dun ..
pao com quefe da:fuftis
dùi: duien nhau:quererfe:ama
quo quispercutit.dây dùi mà re fe inuicem .
đánh : tomai bu pace daibe : dúm lui: cobrirofogope
M 2 raque
 D D. 184
183 '
raque ſe não apague : coopè ferre. dưng cho Chú. offe

rire ignem né extinguatur . recer prefente ao Rey : offerte ,

#húm lửa , dầm lưå , hun munus regi.hinc fit vt Ethni

krå , idem . ; ci eo verbo vtantur fuperfti

dun dui: botar o cifcogroffo tiosè cum aliquid idolis of
compaòpera varrer o miudo: ferunt .

eijcere baculo quifquilias dưng dưng tlaổ làỏ: eſtar

maiores , vt poftea minores firme, não fe mouer no cora_

Cão : fixum effe , nec moueri
quis verrat .
dún , gánh dún : tremer an incotde.dửng dưng idem .
pinga comopezo : tremere dùng ngựa : parana Cha

baculum quo quis ante & re.. uallo: fiftere equum.ngựa ,

tro diuifum onus defert, præ chay dùng lai fazerpara r o
L caual loquando corre : fifter e
oneris grauitate.
Rolan
1 dŭ : oſaryſeruirſe : vtor currentem equum ;

•eris . hàng ngày dữ dù : 0 dứng ,ở lào dứng dứng

mer de quefe vfa cada dia firme nos propofitos : tenax

alimentum quotidianum . propofiti, dung, idem .
dã của này : ruomedia :
vtor hac re , cho người ta ,
du:pera feruiço dos homens :
vtilitati hominum inferuit
+ : dù mình : effremecer : con
tremiſco , is. alij dòŭ , vel
dou . vel etiam dú vitin
dung ; ở dưng : ffarocio -
fo: otior, aris. người dung:
bomem ifento: immunis , e.
người dưng : pessoa que não
beparente : extraneus mini
mè coniun&ųs ! dualita
7
dung: aleuantar : attollo ,
is . dựng cột len : alevanta
coluna: attollere columnăm .
dứng, idemul „‚ b ·‚ 2 *
"
dùng , vide dứng
dung ; todo omnis, te
những , idem , dũng bao
dững vàng Studa be ove
prata : omne quod eftjar
gentum eft & aurum . dững
bien : tudo be mar , não hafe
não mar : nihil eft nifi mare .
dững rừng ˆê não ba fé não

dung offerecer àpeffoa gra mato nihil eft nifi fylua

we:primario viro aliquidof omne eft fyluasi baúl
*75,4 duóc ,
 185 D D
duóc, vide nhuốc .
duôi , dể duỗi người ta :
defprezar: contemno, is. ·
duổi mình : eftender os
membros do corpo : extende
re corporis membra . duời
- chên , duời tay : estender os
pes, eftender as mãos : exten
dere pedes , extendere ma
• nus .
dưới : de baixo : infras ,
bê dưới: inferior : inferior,
oris .
duom : tingir: tingo, is.
nhuomidem .
dượm: eſperar: expecto ,
as . dượm đã : fperaibum ,
pouco: fuftine paulifper .
duong di: botar fora de
cafa: expellere domo .
duong: ceder : cedo , is.
nhường , idem .
- dương thê : efte mundo :
mundus hic. người duong
gian: bomem mundado : im
plicatus mundi negotijs ho.
mo .
tứ dương : certo bomemtione .
que dizem foy muito vaiente du, vide doŭ, vel dǎi .
186
a quem adorão : quidam qué
di cuc fuiffe valde robuftum
Tunquinenfes, & illum co
lunt .
dương vide ,âm dương .
dường cho con ăn :trắn
fe da boca pera ofilho comer :
cedere filio cibum .
dường nào : de que modo :
quomodo . nhường nào ,
idem . dường lạ : traça no
ua: modus extraordinarius .
dường bàng hật thăóc : do
tamanho de hum grão de ar
ròs: inftar grani orize .
dưởng: fuftentar : nutrio ,
is .
dương, nổi dậy dương :
trauar pratica : mifcere fer
monem .
dượng:neruos das pernas :
nerui crurum . cat dượng :
cortar os neruos das pernas :
neruos crurum præfcinde
re .
duôt theo : andar á tràs
depreffa :fequi cum feftina
đa
‫ܐܐ‬

‫ܐܐ‬

‫!‬
 ‫‪2‬‬

‫‪ult‬‬

‫ܘ‬ ‫ܐܐܘ‬
‫‪:‬‬
 191 đ ச
đã hành ácnghiệp : fazer
·muitos males : multa mala
perpetrare.
ďa da , chim đa đa : certa fenda . folida tabula fine fo
aue como perdis : auis quæ ramine , vel fiffura . tle dac :
dam in perdicis modum .
đá : pedra : petra ,2 ,faxum ,
i. là đá: lagea : lapis planus .
d'á năm chêm : pedra de ce
uar : magnes , tis. đá lạ: pe
draria pretiofa gemmæ
mữa là dá:faraiua. grando,
dinis .
đá: tirar couces : calcitro
as.đá sành : tirar couces a pe
dra dura : calcitrare contra
fimulum . đá cầu : dar com
'o pè napela : repellere pilam
pede .
đá : tocar : tango , is . đá
đên , đá phải , idem .
đã : là : iam. đã lám : là fic :
iam feci.cum præponitur eft
particula præteriti , non
autem cum poftponitur vt ,
làm đã: depois defazer: poft
quam fecero .
đã : sàrar : fanari , đã đã :
iàfarou , ou depois de farar :
iam conualuit, vel cum con
ualuerit .
đạc: coufafolida, mociſſa :
folidus , a, vm. compactus ,
192
a , vm, gỗ đạc : pao folido : fo
lidum lignum. bán đạc : ta
boa folidafem buraco nem
bambù macho : folida cana
indica . vàng dạc : ouro mo
cio : folidum aurum . đòú
dac: bronze iùpuro ; folidum
as .
đạc : coufa de liquor groo
liquor aliquis craffus . canh
dac: caldo groffo , ou baſte :
denfum iufculum , craffum
ue .
dai: cinto : cingulum, i.
đài đầm : os que feruem
de leuar , pinga de carretar:
baiuli qui deferunt humero
ante & retrò onus æqualiter
diuifum infertum baculo .
đài, lâu đài, đền đài: pa
co del Rey: palatium Regis .
đài , cái đài : coco de tiram
azeite do boyão: tudicula ,quâ
oleum è vafe extrahitur .
đài hại : o cumo da cafcade
larania on limão faltar nos
olhos : fuccum corticis mali
aurei aut fimilium in oculos
infilire .
đài, chúc đài : bùa coluna
depao que leuantão os gentios
diante
 193 * a 194

diante de fuaporta pera ve magnum & clarum , ita fina

nerarem o ceo, ou pera lança vocant Tuum regnum , alij
rempragas: columna lignea nuoc ngô. E
quam erigunt Ethnici præ đại hoàng: ruibarba : reu
foribus ad cæli cultum , vel barbarum , i.
ad maledicta in aliquem
đại hạn: feca gèral , Seri
conijenda . lidade ; fterilitas ex defektų
47
đài quan , cũ nghè đài : vniuerfali pluuiz .
certa titulo de letrados : titu
: đại: correr das beftar:cut
• lus quidam literatoru
m. fus animalium . dại ngựa :
dái; ourina, ourinar : vti correr do caualla : curfus e

na ,æ . mingo , is .bí đái : dor qui .

depedra: calculo laborare , đại hủ : damafco : damas
vrinam non poffe expellere . fcenum fericum .
đái, thẳng đái : cillasda đại , quan đại thần mặt

1
fella : cingulæ laterales fel bua:mădarim como Vizorei :
læ. primarius dux vt prorex .
đài , nói mlời đải : com đây : aqui ; hic , húc ai
primentos de palauras : offi đây: quem eftà aqui: quis eft
ciofa verba . đài buổi : com . hic lại đây uindeca veni
primentos fingidos : promiffa huc . ra đây : faypera ca : e
inania... gredere hic .
:
đải của lại : pagar o pre
đây : là , acola , aby : illic
fente: retribuere donum alio illuc, alij đêy. ai đấy: quem
dono . :
eftà là: quis eft illic . đi đấys
:
đải mời ngườita : conus ideatolà : ico illure vais
dar: inuito,as. đẩy ,vide đêy .
đài gạo kéo sói : tirar as : đáy ,đàn đáy , đàn bàu :
pedras ou a terra do arròs: viola de bữa corda comçaba,
purgare orizam terrâ , vel ço : 995
5 :
lapillis . đày:defterro : exilium, ijg
đại , cả :grande : magnus , đày đi : deferrar : in exi
a,vm.đại minh: grande claro: lium mittereph
N đẩy ,
,
 ¿ 196
195
• percutere . dâm nhau: iogar
đẩy , vide dey .
đay: cobrir panella , boyão ,
e outras cousas : cooperire
ollam diotam & fimilia . úp,
idem .
dam' : leuar ou trazer : ex
portare, vel importare.dam
di: leuay: exporta.dam lại :
trazei reporta , vel refer
huc. dam ai : ir com alguem ,
leuar alguem : comitari ali
quem , vel ducere. dam
děão: meter dentro : intro
mittere. dam ra:tirar pera
fora: extrahere . dam dàng:
guia do caminho:dux itineris.
đam coên·leuar exercito:du
cem effe exercitus .
: dâm : dar com aponta , ou
feia com lança , ou com arre
meſſao,ou aindacom pao:feri
re punctim quouis armorum
genere . lây giáo đâm : alan
cear: lancea vulnerare . đâm
bia: dar com a ponta do arre
meſſao no aluo; iaculo album
attingere .
đâm ngã đêm đĩ : cair de
cabeça abaixo : capité inuer
fo decidere . đâm gạo : pilar
arròs : orizam pilo contere
rep :: :15
dam: darpunbada: pugno
YSO C flegma
ospunhadas : pugnis fe inui
cem impetere , dầm ngực :
bater nos peitos com a mão :
pugno pe&us conterere .
dam: picar com coufa agu
da: como agulha &c: punge
re aliqua re acuta vt acu aut
refimili . kim dầm xuầng :
furar com agulba: pungere
acu .
dám dat pedaço de terra,
decampo: pars agri . đám ma:
canteiro de nelle ou arròs.em
berua pera difpor : pars agri
in qua fæminata eft oriza ,
vt cum creuerit in latiorem
capum tranfplantetur.đám
mây: pedaço de nuuem : pars
nubis , {}
đám , người đám ăn ,
uang: comilão golofo : vorax ,
acis .
đắm thuyền : embarcacao
alagada, naufragio; fubmerfa
cymba , naufragium . dam ,
tauidem .
: đầm : terra alagadica : pa
luftris locus, hô, idem .
đàm : efcarros groffos : ex
creationes flegmarum.phum
dàm: afmatico : afmaticus, i .
đàm cirro de moribundo :
 197 o a 1.98
flegma inhærens faucibus đáy dàn thiếc : viola comb
་
morientis .
prida: lyra oblonga nay
đàm hám : queixo debai đàn : Junger : pulfare fidin
xo: maxilla inferior . bus . Rúter
đảm , đài đảm : gentede đàn , bát đàn : portalames
carretarpinga : baiulus, i. groffada serra: fcutella or
·
dan: tecer: texo,is, dan dinaria . ‫݂ܵܘ‬
thu:fazerceftos : texere cor đàn , đi đàn : pagar ao me
bulas & fimilia ,
dicoconforme aopacto :folue
!
dan: coufafingela:fimplex re medico iuxtà pactum .
res minimè duplicata : đàn , bách đàn : Sandale
áo đan : cabaya fem for pao : Mandalum , i .
ro fimplex veftis non du đàn tlâu : manada de buo
plicata . lần hột dan : rezar faras : armentum bubalo:
as contas no modo ordinario rum.
fem dobrar as oraçois em ca đàn chim: bando de aues :

dagrão: percurrere globu turmeæ auium . . ‫ز‬

los precarios modo ordina
rio non duplicando preces
in fingulis globulis .
đan , nói làn đan cho
nguoita: fallar mal dos ou
tros: obloqui alijs .
dan: vermelhão depintar :
minium, ij.
đan ou: homem: vir,i.dan
bà: molber : foemina,.
đàn : inftrumento detan
ger: inftrumentum muſicum.
đàn hát: ranger E santarpul .
fare inftrumentum muficum
& fimul canere.đàn hò : vio
la: lyra, æ.đàn đáy , vide
đàn ngườita : mò de gen
te: turba hominum .
đàn , vì đàn : cortinas pe
ra cubrir os dulois do facrifi
cio:velamen quo facrificium
in menfis rotundis tegitur ,:
đàn : degraos a modo de
piramide emquefe offrece aos
mortos , ou ao ceo : gradus in
modum pyramidis in qui
bus res mortuis offeruntur ,
vel cœlo .
đản gỗ : cortar o pavem
pedaços pera depois os fender
em achas : fecare lignum in
frulta quæ mox in affulas.fin.
Ň 2 dan
 a ₫ ?0?
f99:
dantur.đản gỗ bờ củi idem . quen fe encomendio os, negat
vindan si pelouro :: glans cios: procurator cui commit

plumbea danve monição , tuntur negotia .

perdigotos : minuti globuli . đang nien tháng số trị :

phái dan: deu lhe opelouro : diabo a quem inuocão quando

ictum globuli ferrei pati. iurão, ou lanção pragas : dia

lần .
đận, vide lân bolus quem Ethnici iuran

-nďang, đèn candea: lucer do , vel maledicendo inuo

na, æ tiền đang hoa: pagar a cant , hunc putant fingulis

azeite pèra acandea os prefos; annis mutari . bua hành

folui à vinctis oleum pro lu. khién, idem.

cerna . :: đang canh : diabo que al.

-; đảng , cái đang :canicada guns inuocão :diabolus quem

peratomar peixe: crates a inuocant aliqui Ethnici .

rundinea ad pifces capien :: dàng : caminho : via, x.

dos. th đưãng ,idem . đắp đàng fa
đang , đang khi : em quanzer repairo ao gio aggere Au.
to: dum . men impedire ne inundet .

đangăn : tempo que fe to fou bỏ đàng : ramper o rip a

1 marachão : aggerem impetu
me: tempus quo editur. còn
đang cày: ainda està lauran fluminis confringi .
do com arado : adhuc aratro đàng cái : trada real : via
terram fcindit . regia. dân đàng : moftrar a
· caminbo : iter oftendere .
đang , yêu đang : timar :
in pretio habere . đàng cát: acucar : facchar

đang , coi chẳng đang : rumi.

nãose pode olbar ou por medo, đàng bán :fenda de rabia
oupor afco, ouporcompaixão: fiffura tabulæ .
res quam videre nonfufti đàng , nhà : caza : do.

nemus ; vel ex metu , vel ex mus , vs.thien đàng : taza

horrore, vel etiam ex com, do ceo, paraifo : domus cœ
?
paffione.. li , paradifus . thánh đang :

- đang câu đang : vedora cara Santa Igreia : domus

San
 201 7 T
Sancta , Ecclefiamantis parit dignitates, fcilicer
dàng ngoài : as quatro
Prouincias da Corte: quatuor
Prouincia circă Tunquini
regiam , đàng tlao: as outras
Prouincias defda 'corte atè
Champa reliquæ Prouincia
à Regia Tunquinenfi vſque
ad Regnum Ciampa . đang
tlên : os dos matos: commo-
rantes in fyluis.
đàng , phủ đàng : defem
bargo, meſa dopaço ,fupremo
tribunal : Senatus regius,tri
bunal fupremum cũ đàng:
caza de audencia dos outros
tribunais : domus audientiæ
aliorum tribunalium .
đàng báng : pigarro : reu
ma, tis .
đáng: merecer , digno ou de
bem ou de mal: mereri fiue
bonum fiue malum . đáng
tội fa địa ngoục :merece pol . đáo đanh cúp xuống
los pecados ir ao inferno: me
retur , pro peccatis in infer.
num ruere . a có đáng thì -
ngồi cao quein merece allen
taffe mais alto: meritum ha
bens in loco fuperiori fe
det .mà đáng phát quan :
Sepultura quefas muitos man
darins:fepulchum quod mut
**
202
iuxtà errorum Ethnicorum
qui putant è fepulchris par
rentum filijs dignitates ori
ri Abatdiz.
...
đăng : cousa amargofais
...
amarus , a, vm.phải nhược
“táng dang : dar em negocios
trabalbofor : laboriofanegi
tia tranfigere. milio
đảng , cái đảng :me fade
quatro pes : quadripesmen
la . Sleva maglung
. đàng , để đảng đạo kiép :
alcatea de ladrões: caterua
latronum . ngụy đàng : re
belde , aleuantado : rebellis,
feditiofus . C
đanh : prege : chauus , đánh
sat prego deferro:clauus fer
reus . đảo đánh : pregar : cla
tos figere . tháo danh ra :
defpregar : clauos refigere,
rui..
tar oprego: retorquere cla
uum alvo -balgs: 99
đanh : fateixa : anchora ,
2 geo đanh dur fund ) an- .
choram fubmittere .tlaï,
danh , idem . mở đanhpe
gara ancora no fundo: ancho
ram adhærere maris' profun
do . keó đanh àleuar a anco
TAS
 203 ¿ ď
ya anchoram attollere.dey
đanh : amarra : funis ancho
rariusci 7.7
-: đành có đây : dizerſe al
gua coufa antes quefaya a lus
como c: euulgari aliquid
antequam prodeat , vt edi
Aum Regis.dã dành có rao fegueiro: malus perfica..
lệnh là Jefoa que fairà a cha " đào đệt : cauar a terra
pa: famaiam eft,edictum pu
blicandum.
đánh : dar pancada deo
qualquer modo percutio , is.
đánh giác : peleiargercre
bellum . đánh cờ đánh bạc:
jogar,taful: ludo, is aleator,
ris. đánh cá , đánh lưới De
fcar : pifcor , aris . đánh .
chuông: tanger ofino : pulfa
re campanam , đánh bay
cá: efcamar:fquammas quel
lere. đánhblanh : tecer cou
fas depalba : texere aliquid
ex paleis đánh gươm giáo :
fazer catanas lanças confi
cere gladios, lanceas . dánh
fao : pecado de mollitie inci
dere in pollutionis pecca
tum . đánh bay fazerarma
dilba: extruere tendiculam .
i đánh , vide lồn
. :: đanh , đàm định miệng :
efcarro quefe deita excreatio
!..
204
quæ expuitur . ‫ܐܨܪ‬
. đạo , đánh tay đảo : pe
leiar com efpada e rodela :
clipeo & enfe armatum pu
L
gnare .
đạo ,blái đao: pglegoma
lum perficum . cây daò per
excauaré folu. dào ao: abrir
oufondeartanque : excauare
pifcinam . đào giáng : abrin
poco excauare puteum
đào , sác đào : encarnados
purpureus color . lụa đào :
peça de feda de cor encarna
do : purpureum fericum .
đáo , đánh đáo : jogo de
caixas em buraco: ludus mo
netarum adforamen .:
.: đáo , kín đảo : couf a ferra
da ; res claufa , quæ fcilicet
fugit afpectum .
đạo.ley : lex , gis.bổn đạo
bandao: da mesma ley: legis
eiufdem affecla, inter Chri
ftianos pro Chriftianis vfur.
patur.chiu dao:receber aley
legemrecipere.bó đạo.dri
xar a ley:lege relinquere.vô
fem ley: fine lege . mên
dao:
đạo : tem amor a ley : quia
matlegem . manh đao:forte
na
A
 205 ď ď
maley: conftans in legè. yêu
dao:fraco na ley: infirmus in
lege. giữ đao: guardar a ley:
feruare legem . giảng đạo :
pregar a ley: legem prædica
re, exponere . děay dao: en
finar a ley: legem docere
mo dao:fer oprimeiro que
enfina em algum lugar a ley :
legem primò docere in ali
quo loco , feu quafi aperire
viam legi .
đạo ,hãi đạo : gale de pea
leia: triremes belli . tê kì
facrificio ao diabo que
dao :
cuidão prefide às galès de
guerra : facrificium quod fe
mel in anno fit diabolo quê
putant Ethnici præeffe tri
remibus belli . đem đạo lộ :
outrosfacrificios quefazem a
effe mesmo diabo: facrificia
1 quædam alia que eidem dia fechar alguem com canga no
bolo triremium fiunt . pefcoço: occludere aliquem
4
đao lộ thàn quan : facri duobus lignis collo appofi
ficio quefazem os gentios qua
dofazem viagem;facrificium
ad iter arripiendum .
: đạo , thẩu đạo , ánthộm :
ladrder : Tatro , nis đạo kiếp :
alcatea de ladroes: latronum
caterua. ‫ ܂‬th ‫ܘ‬
đãọc :ler: lego, is đãợc
206
kinh : rezar : officium Diuks
num percurrere . daoc kệ it
rezar aos idolos: idolis recie
tare . dược chẳng để en
lhar no ler: legendo hære
re . đãọc di : ler bem : legerė
expeditě . QUIURA
C dad: medir como arras
azeite:metiri orizam,oleuma .
dao boi đầu : não encher
bem a medida metiendo
non explere menfuram .
đào , cái đáo :bança de dous
gumes : lancea anceps ex v
traque parte acuta ::
đào đào : pigar , fpicas
emittere . !GIZER
^^.
đào chácmẫy : e/ piga gra
da: fpica granis onufta ,
đáo : fechar : claudo , iş.
đáo cửa : fechar a porta
cláudere ianuam . đáo goŭ ;
tis . dáácồm : fechar os pes
com machos. claudere pedes
compedibus.đáo đanh: pre
gar: clauis configere .
· đáo : aloiarexercita : Ca
ftra metari .
đáo:
fazer algua coufa ar
tificialcom algú modade fe
char:
 207 & ď 208 .
char: condere aliquid artes taboinhas do tecelão ou tornei.
factu quod ligatur.đáo sách:: ro em que poem os pes: tabula,
encadernar.liuros : compin-: cui textor iunititur pedi
gere libros.đáomũ : fazer: bus voi dap : o elephante pi
barretes:componere pileos. zar alguem por caftigo: teri
đáotàu:fazer nao fabricare: aliquem ab elephante in
nauim . đáo bia tièn:fazer pœnam ., dạp lùa : debulbaro
poenam
amarrados de caixas decinco nelle ou arròs : triturare ori

em cince : ligaturasmoneta zam . chân đạp gai , đạp

rum quinas fimul ligare
phďáp; dieù dáp: o minhoto
leuar nas unhas:rapit miluus
vnguibus .
dăp: cubrirſe deitado:coo
perire fe cum quis cubat .
chan dap : cubertor inftra fergalada : calcari gallinam
tum, i.
đắp đàng : fazor repairos
zos caminhos : reficere . vias .
dǎp nen : aleuantar com ter
raopauimento attollere pa
uimentum terrâ additâ. dap
mồ : aleuantarterra fobre a
Sepultura: attollere terram
fupra fepulchrum dap dop:
fazer repairos nosrios : refi :
cere Aluminum ripas ne fiat
inundatio . dấp bia : fazer o
lugar do aluo : erigere fcopi
locum . đăp: certo diabo : in
cubus, i.
dap: amar com os pes :
tererepedibus. đòn dap:as
sành : darcom ospes em espi
nhos oupedras: offendere in
fpinas aut lapidem gà sóú
đạp gà mái : ogallegalar a
gallinha : calcat gallus galli.
nam . gà chiụ đạp : agalinha
à gallo .
. đập, vide đẹp .
đất, của đất: vender febem
afazenda:diuendi mercimo
niafoeliciter.tièn này chẳng
dát: eftas caixas não correm;
reijci monetam . bạc xấu
chẳng đát : prata baixa não
corre ; reijcitur argentum
impurum . .1:
A đất , địa : terra ; terra , a
dất thịt : terra pingue ; terra
pinguis , đất cát: terrafraca
arienta; terra arenofa , fteri.
lis . đấtthó : barre ; argilla ,
2. ra đât : tornarſe emterra ;
redire in terram. alij đêt.
đặt:
 209 Po
đặt : por algua coufa em
lugar bem ordenado : ordina.
tè collocare.
đặt cọc, vide cọc .
dattuong: fazer eftatuas:
conficere ftatuas.bày đặt :
inuentor , traciſta : delinea·
tor , inuentor in bonum.bày
·
đạt : entremetido , ardelio
in malum .
Đặtten : pornome : impo
nere nomen.nói đơn đặt :
exagerar muito louuando: ex
aggerare laudando .
dau : dor: dolor , is. om
dau diente : ægrotus , i . dau
chên : dor depes : dolor pe
dum . đau lưng : đẹp decadei
ras: dolor renum . dau bạo:
dor de barriga : dolor ven
tris , allj bow , veibu . giải
dau: tirar a dor: auferre do
lorem .
đau đón : dorgrande: do
lor intenfus.
đâu: ondeperaonde,donde :
vbi, quo , vnde . Ở đâu : onde
eftà: vbi eft . di đâu :pera on
de vay: quo it. boi đầu don
de vem: vnde venit .
đâu , chẳng có đâu: porter
to não tem : omninò non eft,
particula in fine orationis
:
¿ 210
pofita confirmans negatio
nem .
D. đầu , cây thâu đầu : aruore
quetem a folba comofreixo :
arbor habens folja in fraxi
ni modum .
principio,cabeça: prin
đầu :
cipium , caput. đầu hêt:pri
meiramente primò.bởiđầu :
defdoprincipio: ab initio.con
đầu lào : primogenito : pri
mogenitus .
đầu lưd - i:ponta da lingoai
extremum linguæ .
đầu gối: ioelbo : genu .
đầu họ : tronco da geração
2.5
ftipes progeniei .
Jau rau pedras queferuem
de trempem : lapides quibus
imponitur olla ad ignem .
đầu , ra đầu : renderfore .
belde: rebellem dedere fe .
lắc đầu , vide lắc :
đầu: medida dearròs: men.
fura orize . máy đầu : quan
as :: quot menfuræ?
medidas
tas medid
bơi đầu : medida mal chea
menfura non plena .
đấu , cái đấu : boceta gen
donda que tem pe: pyxis ro
tunda cum fuftentaculo , feu
pede .
đẩu :: polo do nor
đấu , bắc Jaů
O te :
 211 ล ď
te: polus feptentrionalis . o
đâu nhà : pouzarem Caza
albea , fer bofpede hofpitari
in aliena domo : chim đâu
cây : aue pouzar no ramo :
quiefcere auem, in ramo .
thuiên đâu : Jurgin a embar
cação,e tomar abrigo ouporto:
morari cymbam, vt in por
tu , vel fimili loco . liet cam
chẳng đậu : doente que não
tem efperança de vida : æger
defperatus à medicis , qui
non poteft retineri &c.
đầu : feyno , beruilba , len
tilbas. fazeolus , i . pifum , i.
lens, tis . lận đâu lộn cờ ba
ralbar o iogo : mifcere aut
perturbare ludum .
dao, vide dou.
· đào , vide đòi .
đáo, vide đóũ .
đạo , vide đou , vel đủ.
de: ameaçar: minor , aris.
de dùi: ameaçar com pao:mi
nari fufte.de chém : amea
çar de cortar acabeça : minari
capitis imminutionem .
để, vũ để lỉnh mandarim
ao qual acodem poliasforças
que fe fazem fuperior ad
quem pertinet iudicare de
viillatą .
C mitto,
212
để, thiết để ferradura de
cauaillo : folea ferrea , hài
sat, idem . Crections
để trụ ,vẽ cột pinturasnas
colunas dos pagodes : picture
in columnis idolorum N
•
de, bua: Rey: Rex, gis..
*
thượng đê : Rey de cima :
Rex fupernus, poteft dici de
Deo nifi alia fuperftitiofa
obftent .
đê , blanh đê : palba groa
palea craffa⚫ *
dè: carregar : grauo , as.
"..
đè xuống mình : pezadello :
incubum pati .
đè he đè hét : agastarfe
muitopera meter medo: irafci
valdè : ad incutiendum me
tum
đè, vũ đè dộc : titulo de ,
dignidade meyǎa :, titulus di
gnitatis mediocris .....
de:fofpeitar:fufpicor ,aris.
dè nén: apertar como liuro
entre taboas ; arctare, vt li
bruminter tabulas. je izi .
de deixar: relinquo , is.
bổidem ...
de bay: deixai afsy: re
linque fic eo modo, de dâu:
onde deixaftes: reliquiſti vbi.
nam ? để cho : permitir : pers
 213 ď ď
mitto để dành: guardar
is, de
pera algumfim : cuftodire ad
aliquem finem: de bo dei
-xar amolber: repudiare vxo
rem .
...để nhau : defcazarfe di-
uortium celebrare
de quien cho con : dei
xar oofficio ao filho relin
quere officium filio: 17.
. để : pera :ad.học nói sửa
de deay: aprenderafallar
direito pera enfinarad do
cendum addifcere linguam .
làm đền thánh để thờ đức
Chúa blời : fazer Igreja pe
ra o culto Diuino : ad cultum
Dei erigere Ecclefiam ... :
đé:parir, gerar: pario, is.
genero, as, cha mẹ đẻ: pay e
may de gèração : genitores .
finh de con: navir filbo: pa.
rere filium.đé tlứng :por ouo:
$$ .... ………
parere oua , dicitur de oui
paris .
đé: nacer,fer natural: na
fcor , eris . oriundus , a, vm.
dé Roma : natural de Roma:
oriundus Roma .
đẻ , dép đẻ : bem feito ; gra
tiofo ; benè compofitus; ve
nuſtus ..
đệ nhít , thứ nhịt : pri
214
meire: primusya, vm 235
-
đệ, em: irmão meñof: frã•
ter natu minor, tu defudi
tos , criados ; fubditi, famuti,
ideft filij & fratres natu mi
nores . mirezbeigastou
đêch : Jeme bumände ſæ
men humanums up
đây , vide đậy502
. 24d
dey , vide days
dey: encher,cheio: impleo,
es . plenus , a, vm. alij đầy :
•
do vò cho đey enchero
boyão dagoa : imple diotam
aqua . • nail
đêy to: difcipulo : difci
pulus , i.
đây , vò bỏ đềy tâm do
boyãofefes empedaços: diota
in partes confracta .
dey: empurrar: impello ,
is . đềy thuièn xuấng: botar
a embarcação a agoa : impel
lere ratem in aquam . xô
dey ra: empurrarpera fora:
expello, is.
đéic, vide đéch .
đêm : noite : noxnoctis .
ban đêm ; de noite : no tù .
thâu đêm ; toda a noite : no
e tota .
: dem , vide dam . 5693
.. đêm : tontare numero as .
O 2 đêm

đêm tiền: contar caixas; nu
merare monetas .
đệm: queda na luta: cafus
in lu ta . Đặt nhau đệm ; lưu
tar a qual derruba : cafui ad
tam inſtituere .
uerfarij lu&
đệm , cái đệm : teira de
quefefas vela:ftoreç ex qui
bus compinguntur vela.
đệm: almofada: ceruical,
alis. gôi , idem .
đen : cor Youxa que lu tra :
violaceus color nitens . áo
den:cabaya dopaco:veftis au
lica .
đen, mặt den: rostopreto ,
fufco: fufca facies, fubnigra .
thang den: moço preto, negro:
nigri coloris homo .
dèn: candea : lucerna, æ.
cây đèn : pè dacandea junto
coma mesma candea: Incernę
pes fimul cum ipfa lucernâ .
khêo đèn : eſpiuitar a can
dea: lucernam emungere .
lòu đèn : linterna de papel :da .
terna papyracea . cù đèn :
linterna: laterna ex alia ma
teria , đốt đèn : acender can
dea: lucernam accendere :
tắt đèn: apagar a candea:lu
cernam extinguere. lêy đèn
foi cho sáng: alumiai com
To
:216
candea : lucernam præferad
claritatem.huriname
đèn : rincbar : hinnio , is ,
voi ngựa đèn hét : o elephan
te ou cauallo rinchar: hinnitu
equum, vel elephantem om
nia implere .
đền : paço del Rey : palz .
tium Regis quem bua vo
cant,& eft propriè Rex quá
uis alius adminiſtret regnű .
đền đài, lầu các , idem .
đền thánh : Igreja ou pa
ço Santo: Ecclefia , feu pala_
tium Sanctum , quia fcilicet
domus fupremi Regis .
FAMO
den: pagar o que deue : fol
uo, is. bat den : obrigar a pa
gar: folutionem exigere .
đền cũ đến bà, vide đần .
đên: chegar ; aduenio, is.
nho đên. lembrarfe : memi
niffe . fuy chẳng đên : nãofe
pode entender: peruenire non
valet difcurfus feu cogitatio.
đến khi: depoique : poftqua .
.đến ngày Cau : pajados al
guns dias: poft aliquod tem
pus . đến nay : atè agora : V
que nunc . tay đá đen: tocar
com as mãos: attingere mani
bus . d'ên mlon : crecer, ou
em chegando afergrande:cxc
[co ,
#TION
 217 ď ď
fco, is, attingendo maiorem
ætatem.dên già fer velbo:
ou em chegando a velbice : fe
nefco, is, vel, attingendo fe
neЯam .
đênh , tôi lênh đênh :an
4
dar boyantefobre aagoa : in
natare aquæ .
deo : trazer configo ou ao
pescoço pendurada algua cou
fa: pendens è collo aliquid
portare . ảnh đeo : aronica
imagem que fe tras aopescoço
pendurada : pendens è collo
imago . nhển đeo tay : anel
que je tras no dedo : inmiflus
digito annulus .
đeo kẻ tlôm chém : leuar
o ladrão a cortar a cabeça:du
cere latronem, vt capite ple.
&tatur.
đẻo gỗ : desfalcar o pape
raobra: diminuere lignum
ad opus .
đeò, đàng đeò : caminho
entreferras:montuofum iter.
tleò deò: treparferras: tran
filire montes .
đéo : ter copula com mà
her : fornicari , verbum im
modeftum . đéo mẹ thàng
cha : ruindade ordinaria ,
filho de búa tal , farei tal
218
com tua may,filho de bũ vilãṇ
ruy : fili meretricis fornica.
bor cum tua matre , fili ru
ftici nequam .
: đẹp để , vide đề .
đẹp lào người: ganbar a
vontade a alguem : deuincire
aliquem . của này chẳng
đẹp lào tôi : eftefato me não
contenta: difplicent mihi hæ
res .
đét , vide đất .
deu: coufa,palaura: res rei,
verbum, i. dều gì: que coufa:
quid? đi gì , idem . chẳng có
đều áy : não be affy : resnon
ita fe habet .
đều : todos : omnis , e. đều
đi đều lại : todos vão todos
tornão: omnes eunt omnes
redeunt. ;;
đều nhau : igoaes : qua
lis , e. đều fa xuâng : iunta
mente ouigoalmente cairão :
æqualiter cecidere fimul .
đều , nói ghe đều : bacba
rel ,falla muito: ardelio, nis,
loquax, cis.
đi ; andar : eo , is . đi lại: in
evir : itque reditque . đi lại
cũ đần bà : ter ajuntamento
com molher : copulam carna
lem habere cum muliere ,
'mo
 219 ď a 220
modeftè fic dicitur etiam v diali
địa lí : geometria: geome
de propria vzore , đi lại cử trinh thienvan địa là :ara
nhau idem . đọc đi đọc , nomia e geometria pantes da
lại : ler muitas vezes : fæpe matematica: aftronomia &
lecitare.nỗi đi nói lại: dizer geometria partes mathemat
muitas vezes : ſæpe dicere, tice ,thày địa lí: aquelle que
:
& fic de alijs ostas fuperftitiofamente bufca ter
godisparticulado imperati raperafepulturas: fuperftio
uo particula imperatiui,cum sè quærens fepulturas. dia
verbo poftponiter . nói đi : bàn agulba decuar em que
fallai: loquere . kéo di : pu estão notadas as quatro partes
xai : trahe,& fic de alijs fæ do mundo : pyxis nautica, in
piffimè... qua defcriptæ funt quatuor
di, dãoc chẳng dicho:en mundi partes .
calba no ler interruptè legit.dia,douedia atraiçoado: in.
đi gì : que soufa : quid3 fidiofus , aa , vm . sâu sắc, ide .
chẳngăn đi gì sốt :não come địa tích sẽu, vide sou .
nada, nihil omnino.comedit.
dia:pires, prata: catillus,
đi,bẻ đi bẻ lại : buns por pu - i, catinus , i
tros contando : plus minufue , dia dèn; candea de azeite
numerando,bo dibó lai, ide. emprato : lucerna in catillo .
đi, cái đi: oriba inguen , đại đèn , idem .
inis . dia, cái dia:fambixuga::
đi: molberpublica : mere. fanguifuga, x.
trix , icis . độc , ro mato : fylua , đi
›
địa ,đất : terra : terra , æ .. địcre mọi: gete domato ho
thiên địa : ceo e terra : calum mines fylue res . phạt bổn
& terra . tạo thien lập địa : đi địc , bụt là ro mọi : os pa
fazer o ceo? ea terra : facere godessãogente do mato: idola
cælum & terram . funt homines fylueftres .
địa ngọuc : tronco của tên đích xác : defmazilado .
ra , inferno: terræ carcer , in ineptus, a vm. .::
fernus . đích nhau : igoaesentre
æqua
 221 ¿ Ro 222

æquales inuicem,. canna quâ fumitur bettum a

dich : porfia : contentio,
nis.chém dich: cortar cabe
ças aporfia: contentiosè am.
putare capita. lịch địch :ma
tinada: tumultus, vs. 19 .
diéc:furdo: furdus, a,vm. foldados, embaixada : duce,
diéc tai ; matinada que faz
eftrogir : tumultus exurdans.
điéc , blái điéc : fruita que
não chega a madrucer: fructus
non maturefcens .
điểm, nhà điểm : cáza de
vigia : vigiliarum feu cufto
diarum domus.toần điém ,
idem .
diem: enfeitarfe : como,
is . trang điểm , idem .
điểm sách : apontarnoliu
ro obem dito : notare in libro
que probè dicuntur in ipfo .
I điền , cây điển aruore que
1 foa muito e dellafazem inftro
mentopera vigia : arbor que
apta eft ad fonum excitan
dum , ex illa enim fit inftru
mentum quoddam ad vigia đình hương : crauo da
lias indicandas .. Av : India : cariophyllum, i...
diep diẹp trú trú : muitos
fem conto : multi fine nume
ro ..
điêu , cái điêu : o canudo
com que Je cbupa a tabaco :
ou diéu, idem . arbib
dieù: capitulo de liuro: ca
put , vel articulus libri , mồi,
đoạn , chưongidem . .
điệu: leuar ,como rendas s
revt veftigalia , milites &c.
điệu thửề: leuar rendas : du
cerevectigalia . điệu còên -
leuarfoldados : ducere mili
tes...
định, đánh định : iogar a
petifca: ludus nummi cuprei
faxo collifi . 145
đinh , ngựa đinh pho: cai
uallode pofta equus.vere
dus .
đình : cafa em que feajun
taa aldea pera feus negocios :
domus in qua cóuenit com
munitas ad negotia tractal -
da . đình hát : caza em que
cantão ao diabo : domus in
qua diabolum colunt cahé
do. 7
định : almotaçar on por o
preço as cousas : æftimare res
quanti fint valoris . định bao
nhieu : quanto ef là aluidrado:
quantieftimaturechay định :
ome
 223 Pa
omestre iulgue: magifter iu
dicet. in hot
•· ďịnh, an: defcanço : quies,
etis .
đỉnh núi : o cabeco do mon
te: cacumen montis . & fic
de alijs . đi dỗi đỉnh : inf
coleando :: collum mouere
molliter ‫ܐ ܕ‬
dit: vento do ventre:crepitus
ventris .
đo : medir : metior, iris.
wom idem .
đồ, oũ đồ: lutador quera
pa a cabeça : luctator capitis
rafi .
đô, kinh đô ,vide kẻ chợ .
đồ, toũ đồ: os Apoftolos :
Apoftoli .
đồ , bản đồ : mappa do
mundo, ou debuxo de algua
coufa : mappa mundi , vel
delineatio alicuius rei.
đồ , finh đồ : infimo giao
dos letrados : infimus litera
torum gradus.
đò : paſſagem por barsade
algum rio : tranficus flumi
nis cymbâ . qua đò: paſſaro
rio na embarcação : cymbâ
Humen tranfuadare , thuyền
đò: barcada paffagem : cym - melba;rubeus color.đó mặt :
batranfitus Aluminis . rofto vermelho rubea facies .
& 224
đò ,làm đò : fingirfe fimu
logas làm đồ liệt. fangirfe
doente: fimulare morbum
. đó đi đây đi đó gandan
de cà perala ;difcurrere per
varia loca .
đồ:apoftar a quem acerta:
fponfionem facere quifnam
veritaté attingat . đồ nhau,
idem .
độ , bách đồ : parede de
bambus entrefechados com
cal: paries ex cannis Indicis
& calce compofitus .
đó , bay đàn bày đồ ,vide
bày.
: botar , como coufa li
quida: effundere, vt aliquid
liquidum . đổ beao : botar
dentro infundosis . đổ nước:
botar agoa as mãos: effunde
re aquam ad lauandas ma
nus.đofơn : charoar : fanda
racho, as. đổ máu ra : wafar
fe em fangue : profundere
fanguinem . để đem đau
may: eße mal que me rogas
venha fobre ty : malum illud
retorqueo in caput tuum .
đỏ vermelho : rubeus , a,
vm. fac đỏ , mùi đó : cor ver -
đỗ
 225 ď đì
đỗ trang nguien alcançar
ograo fupremo dos letrados :
adipifci gradum fupremum
literatorum . đau, idem .
đỗ , vide đậu .
do: durar: perfeuero, as.
chẳng đỗ lâu : não durarà
muito: non diù permane
bit .
độ: espaço de caminhoque
•
vay alguem de bữa vez : Spa Sentença de morte : fenten
tium viæ quod quis vna vi tiam capitis ferre .
ce percurrit . một độ , idem ,
hai độ : em duas vezes : dua
bus vicibus .một thôi , hai
thôi , idem .
độ, truièn độ: efpbera , ou
medidadosgraos dofol:fphe
ra, feu menfura graduum fo.
lis .
đô là đò vagabondo :va
gus, i.
đợ nhà : arrendan cazas :
locare domum .
đợ con: empenharofilho:
pignori dare filium .
độ ,đi đọ : ir brincar : ire
lufum . đi chơi, idem .
đoan , lẽ đoan ngữ : pre
fente quefe da naquinta lua:
munus quod quinto menfe
vellunâ offertur ,
đoan ,vũ đoan ; o primeiro
226
rei de Cochinchina : Rex: Co
cincine primus ita dictuss
dum viueret, poft mortem
vero Chúa on 7
đoàn , một đoàn : bữa
compagnia de gente que vão
juntospollo caminho : turba
aliquorum , qui fimul gra
diuntur per viam .
đoán chếtngười ta : day
đoàn : thuyền đoàn gale .
ī
piquena: triremis paruula .
đoan : acabar: finio , is,
thôi đoạn : em acabando
poftquam finiuero .
đoạn , một đoạn : capitolo
de liuro: caput, vel fectio li
bri . 5
đoạn: pedaço de algua cou
fa: fruftum alicuius rei . một
đoạn áo : bu pedaço da của
baya: fruftrum veftis .
đọc, bàn đọc : altar : alta
re, is.
đọc đàng :no caminbo : in
itinere .
đọc , tự đọc : liuro de Hệ
zar: liber precum . 2
douc :coufa turua : turbis
dus, a, vm . nước đọucagon
peponbenta : virulenta aqua .
P. lào
 2275 d お
lào đạuc : mao coração :pra
uum cordea douc , idem ,
của đọuc : coufa peconbentai
virulentus , a,`vm." :,
đôi: par: numerus par .
một đôi, hai đôi : bum par
dous pares : vnum par , duo
paria đôi: dous : duo, đôi
mwoi; vinte: viginti.finh
đôi. Irmãos gemeos: gemelli
fratres .
đôixét: examinar a coufa
èfentencialia : examinare
caufam ac ferre fententiam.
đôi mấch cùai : auerigoar os
mexericos: diſcutere dela
tiones ..
a
đổi, số đòi: monte de ter
rafobre o marachão : mole's
terræ fuper aggerem .
doi, vide ben .
đôi: eftarem duas cousas
em correfpondencia: duo fi
bi correfpondere vt Sol , &
Luna in plenilunio .
đôi : ver confiança : confi
do, is.cậy , idem . đội cũ đức
chúa blo i : confiar em Đeas : mạc đòi phúc : conformeao
fperare in Domino .
đôilại : trouan , fazer gin tiammeriti
mas: carmina, feu fimiliter "
candentia componere . do, inis .
đói : fome : fames , is, đói
2.4.
228
lào terfome : efurio , is, đói
khát : terfome efede : efuțire
& fitire , đói rách ; pobregue
temfome e eftà defpido ou mal
veftido: famelicus & veftibus
laceris indutus d. 68
to a
a đòi : cbamar a fuperior do
inferior: vocari à fuperiore .
chúa đòi : o Rei chama : Rex
vocat . thày đòi : omeftre
chama : magifter vocat . đòi
no : pedir diuida : exigere
debitum. đòi tiền: pedir cai
xas : exigere pecuniam , yť
quando præceffit culpa quæ
redimenda eft pecuniâ .
đòitói : corrente , cadea
は
当
de ferro com que se
fe prendemis
ospes: catena quâ fiunt com
· pedes : lòi tói, idem .
đòi, theo đòi , làm đòi :
imitar : imitor , aris . băt
chuoc, idem ...
đòi ngày : cada día : quo
tidie , hàng ngày , idem .
đòi, mạc đòikhi ây : con
formeaocaffão : iuxta anfam :
merecimento : iuxtà exigen
đồimồi: tartaruga : teftu
doi: trocar: muto, as. doi
Běai :
 229 ď s 230

beai;trocaropezo dosombros: hoc eft gratias agere.Ħ

fufficere humerum vnum at độidŏên: manga defoldaį
tèriad onus ferendum, doi dos:manipulas militum một
nhau : benefife , alternaren đội hai độithừama ngày Vuas
fe inuicem doi domu magas defoldador: manipulas
dança dosfeculos: viciffitudi vnusmahipuli duo.militum:
das
nesfeculorum . n 'i hàng đội foldadosdamafia
doi,một
đổi, đời: hum pedaço companhia : cohortis eiuf
de caminho : portio quædam dem milites . dazz
itineris: ga : bl ·
‘đại đèn :pirer on pirata que
:
đời chước : contraminar ferue de candea de azeite: di
a traça : inuentioni alterius fcus cui oleum infunditur ve
ad lucernam inferulat ." lis
alia induft a mederi
*
đội: por Jobre acabe a fu -t đời eculo , vida de biếm
perponere capiti. đội mử : homem : fæculum ſeu homi

por obarrete : imponere ca nis vita communis; qua đời:

piti pileum . đội áo cubrir paffar defta vida, morrer:mi
acabeça com o cabaya : ope grare ab hac vita : ra đời :
rire caput vefte . dormat vir ao mundo : in mundum

me: em maſcararfe affumere venire.doi nay tluocesta

‫܊‬
laruam . đội cầu tho But : vidaprefente : vita hæc præ
pormuitosfobre a cabeça bữa tens doi fau: vita futura..

pica de feda , Jobre a qualos đòi đàikiép kiép :pera fem

gentios cuidão pafsão ospago pre: æternus, a, vm, đời đời,
des ou as almas dos mortos : vide đời . Ce

fuperponere capitibus mul . đòi, blo đời con zd civi3,

PARD)U
tos quoddam feticum fuper is.
quod Ethnici putant idola doi: esperar expecto , as.
torũ tran- " đợi děa , vide , děa . cho :
aut animas defun &

fire . độion : porobenèficio eſperarpor pouco tempo : ¿

“
Jobre a cabeça, quer dizer, d- pectare ad modicum tem
at cpun
gradecer o beneficio fuper- pos .
ponere beneficium capiti , 86m-chamd defogopique
P 2 na
DONT SOLTER
 ₫ P
231
na como de candea: flamma
ignis parua vt candela, lu
cern .đóm lửa ,idem .
.... đóm ,cái đóm đóm : luze – - aruore : abfcindere in tran
que: noctiluca,æ. fuerfum,vt arborem. chém ,
, fom comra : tiraroar .
ròs cozido da panella pera o
por na meza : Orizam ab olla
extrahere ac menfæ appo
nere & fic de alijs edulijs .
đom ma té qui : offerecer
-de comer ao diabo : offerre
diabolo edulia. dom ou bà
où vai : offrecer de comer aos
feus antepasados mortos: of
ferre progenitoribus defun
&tis edulia .
dom dầu:porfinal nota
re aliquid figno .
đom , thêm đơm : acre
Centar: augeo, es.
đom , nói đem đật : ex
'aggerar muito: exaggerare
valdè .
đembẫy : armar arator
sa: tendere mufcipulam .
đón: efperar alguem no ca
minbo: expectare aliquem
in ipsâ viâ quâ tranfiturus
eft.dón rwoc : efperar indo
the ao encontro: expectare
aliquem ac ire illi obuiam .
đón, đưa đón: accompa
232
nhar o enterramento : comi
tari funus .
đồn :cortar em trauès como
idem.lêy riu đồn cây đi
mai o machado e cortai a ar
uore : abfcinde arborem fe
curi.
dòn: agoutes; verbera .
đánh đòn : efpancar , acoitar ,
verbero, as. phải đòn : leuar
pancadas açoutes.vapulo,as.
đòn vào: pao da vede com
que dous leuão nos ombros a
quem vai narede : lignum
tranfuerfum quo duo hume
ris geftant rete quoddam
quo homines vehuntur.đòn
kiệu : pao do andor : lignum
quo vehuntur homines in
cathedra , vellcao .
đòn giày : prancha pera
paffar: ponticulus ligneus .
đòn gánh : pao de pinga :
baculus quo quis humero
defert ante & retro onus æ
qualiter in duas partes di
uifum.
đòn khiêng : pao com que
muitos iuntos leuão as<> costas
algua coufa : lignú quo multi
fimul aliquid humeris geftat
đồn
 233 a 234
đòn đap: os paos em que
osteceloës e torneiros carregão
com ospès: ligna in quibus
xextores & tornatores pe
dibus infiftunt & operan
tur ..
đòn tay: caibros da caza:
afferculus , i.
don, tiêngđồn: publica
vos e fama : famacommu.
nis.
độn , hồn đận : confusio
como quando fallão muitos:
confufio, vt quando multi
fimul loquuntur.
độn , đi khoa đi độn : fei
ticeria quefefàs com as dedos
contando: veneficium quod
digitis numerando fit .:
don : coufa fingela: fim
plex , cis , áo đen : Cabaya
femforta veltis non dupli
cata. đơn chiếc ,một mệnh :
não auer quem o ajude : lo
lum effe fine adiutorio .
đón , đau đón : deenpas
dores: morbus, i. dolor, is
dong, chên đơng: eftri
bo: ephippiaria mora.
dong: titulo de dignidade
ouordem: titulus dignitatis,
vel ordo. đóng thiên thần :
os-choros dos Anjos:chori An.
gelorum . dong Igreja os
graos e dignidades da Igreja;
gradus & dignitates in Ec
clefa . ngồi có đóng có
dot : affentarfe conforme
feugrao: dignitatis ordine
feruato federe
đọng người đọng đột,
o queferuebem em caza efas
tudo : feruus qui præfto eft
omnibus negotijs domus ..
đọng hòm đóng : caixie
em quefe guardaalgua coùfa:
arca in qua quædamferuan
tur . giữ mà dựng : guardai
metendo dentro : cultodien
do intus feruare .
dop áo ; lauar roupaba
sendoa com as mãos : lauare
veftes manibus percutien
do .
đẹp lon : repairo de gia :
agger fluminis , đắp đẹp :
fazer repairo do rio:aggerem
fluminis impetui opponere.
đẹp nữa, diả nứa : ma
chocar a canaperaficar bra
da : contundere arundinem
đôt: acender: accendo, is
đốt đèn:açender candea: ac
cendere lucernam .
đốt, đổ đốt tay : a abelba
picou na mão: pungere apem
10
 ส €
235 236
in manu, idem eft in vfupra đòú: campo : campus, i .
alijs animalculis qui figunt một đout bu trato de campov
acoleum vel quid fimile v campusVnusz đi đóŭ nìyà
[corpius) &c. 1 zer Acceſſidade : purgate a
• dot,vide dong lium : đi đàng idem
Hel
. đợt , cái đót : game
de dòu hoang: campo quefe
efcritorio: loculi arcule,một -taltiua
não campus incul
Akumarelic
dotihaldot brdensdega tus.
unca locuforum ordines va - đấu : cobre: sris hàng
rij :rút đợt běão : métera · đòŭ: lugar em quèfe vendem
gaueta nofeu lugar: loculos as cousas de cobre : locus in
reponere . quo rês æneæ diuenduntur ,
đou leder oriens , tis , ytoll & c hồi đòi panella
phương đoi bên đổi par de tobre: ollaenea chines
te do lefte : Orientalis plaga. đòi ,cái đòi cpelbo: The .

Samrah
bania
Mike"z,
gió đou: ventolete : orien culum , I. gương idem . foi
talis ventusup cer.
đò : olhar o espelhopera ĉèr
Jou , mua doú : inverno : tasfeiticerias: fpeculum in
býbernum tempus , nuoc tueri ad quædam veneficia”.
đóilại : congelarfe aagon
": làm đòi làm cột :findeira
congelari aquam ., gà đou do espelho : venefica quæ fpe
con: agalinhafazer fair os culum infpicit ad veneficía .
pintãos dos ouos . excludi ope thay dou: feiticeiro do efpe
gallinae ab ouis pullos : gà lho : fpeculo vtens veneficus .
aptlứng no ra con, idem . moi dou: 'chamar effesfeiti
đoi mặt ngườica : dun cellos veh ficos fpeculo v
tamento de muitagente.con tentés vocare.qui phu dou:
curfus multorum . endomoninbada : pythoni

đou , thiên môn đou : f fa .

corcioneira:herba que efcor. đòi thân : oirgem: virgo ,
cioneira dicitur.s 12 inis đời trinh : ca to caltus ,
đồu nhít thể : đa mefma , vm9to5 :0 The
a, vm .
maneira: eodem modo
đồi ,mục đòn quân
bu.
 2375 đ ₫
bufaras ; bubalorum, paftor
chan tlâu idem
đòu tièn caixas:æris mo
neta .một đòi hai đòi : bia
caixa, duas caixas: ænea mo
nera vna, duæ &c.vide tiền.
-đoù bạc: mas de prata que
peza bumreale a decima
Parte mais:moneti argentea
que vnoregali argenteo x
quiualet & decimæ illius
partį . pot 12. . .
dou kinh:gotacoral:mor
bus comitialis
፡ đòu gạo : monte de arròs :
.aceruns orize . đóū đất :
montezinho de terra: monti
culus terræ. đóŭ blanh:mon
te de palha: aceruus palea
·
rum. đóŭ lửa: monte de lenha
que arde aceruus lignorum
ardentium ):
đụ: bulir, tremer: moueri,
tremere . lao đủ laolo : mo
uimentos interiores da alma :
cogitationes & affectus.dat
đủ , chuyển đụ : tremor da
terra: terræ motus . cây có
gió thì đụ : o vento abana as
aruores : mouentur arbores
vento doŭ, idem.
đu: arredouça : locus pen
filis in quo qui ftant , velfe
288:
dent haçi arquesillac agim
tuntur.đánh du: enredoucas
fe agitari in loco penfili
- đua voi đú elephant bre
uq: ferox elephasda
đú pgů : terſono corripi
fomno, dormiturio, is. AS
dú ; bastante : fufficiens ,
ntis , hàng ngày đã đủ fi
cientefuftentação de cada dia:
fufficiens alimentum quori
dianum chẳng đủ : não bạn
a: non fufficit. 25,024
- đu , vide đéo.2 GH
đức gì : que coufa : quidi
melius đi gìn 6
•· đua nhau:fazer aporfias
bé com outro contendere
inuicem , đua tàir porfiar a;
quem tem melhores talentosa
contendere de talentis: đua
mạnh :porfiar da valentin về
contendere de fortitudine
đua chèo : remara porfia2
contendere in remigan-
110 1)
do . .....
đưa : faris you paulinhor
com que fe come em lugar de
garfos : bacilli quibus aliqui
orientales vtuntur ad come
dendum loco fufcinulæ, đôi
dua:bum par deffespaufinbos
bacillorum par loco fufci
nule,
 239 ď d 240
nulæ . bé đúa , vide bé , vel re tormenta bellica . dúc
G
bo. chuâng:
fundirfine confa
đua: accompanbar :comi re campanam . đúc nên fa
tor , aris . đưa đón : acompa = zervelas de cera : fundere ,
nbarafepultura.comitari fu candelas cereas . đúc bạc:
nus . đua xác, idem, dưa fundirprata: conflare argen- :
đàng sà : enfinar o caminho : tum . đúc sáp aõ : derriter ce
comitando viam docere.
ra: liquare ceram .
đưa ngữ ôn , đưa ôn : be đức : virtude : virtus, tis .
tar o diabofora de caza : pel phúc đức : obra de virtude::
lere domo diabolum : dua virtutis opus. nhin đức pie
đi, đuổi đi : botarafogentar : dade : pietas, tis . con đức :
fugo, as. concorrerpera algúa obra pia,
dura sách:dar o liure: por comoperafazer Igreja,ponte,
rigere librùm . e coufasfemelhantes : pium
dua tay tlao : dar algua. opus iuuare eleemofinis vt
coufa com ambas as mãos iun. ad Ecclefiam pontem , & fi:
tas com cortezia : porrigere milia erigenda .
aliquid ambabus manibus đức : titulo de grande bon
cum reuerentia . ra: titulus fummi honoris .
đứa: moọc ou moça: famu đức chúa blời : OSenbor do
lus , vel famula . fic etiam Ceo: Dominus cæli . đức
quis loquitur de proprijs fi chúa Iefu:o Senhor Iefus : Do
lijs vt , con tôi ba đứa ,một minus leus . đức Chúa bà
bĺai hai gái : tenbo tresfilhos Maria: Noffa Senhora Virgem
efilhas , humfilho , e duasfi Maria: Domina Virgo Ma
Ibas : natos tres habeo ,vnum ria . đức thánh thien thần :
filium & duas filias . osSantos Anjos : Sancti An-.
duây, vide duòy . geli . đức thánh Anjo giữ
đuấy, vide đuôy . mình : o Santo Anjo de guar
duay,vide duói . da : Sanctus Angelus cuftos
đúc : fundir : conflo, as. & fic de alijs Sanctis Spiriti.
đúc sử : fundir pegas confla bus . đức bua , đúc Chúa :
o Rey
 242 ď ď
oReyque nãogouerna , eo que
gouerna; Rex non gubernans
& gubernans đức oŭ : titu
lo que
fe da em Tonquim aos
filhos del Rey , caos Supremos
capitaes egouernadoresporem
em Cochinchinanaõfe dà mais
queao Rey ; titulus qui in
Tunchino filijs Regis ac fu
· premis ducibus dari folet ,
at in Cocincina foli Regi
datur.đức bà : molhergra
uiffima como de filbo del Rey
deTonquim:mulier primaria
vt vxor filij Regis Tunchi
nenfis concubinæ etiá ciuf
dem Regis fic vocantur , vẻ
xor tamen Regis vocatur
Chúa bà , vel đức Chúa bà.
đức lào : velbamuito graue :
vetula primaria.
đực : macho de animaes :
mafculus animalium . cây
đực. aruoreque não dafruto:
arbor carens fructu . hoa
đực : flor que não vem com
fruto : fructu carens flos .
đui: cego: cæcus, i, voca
bulum contemptus .
dùi : quarto trazeiro de
animal: quarta pars pofte
rior animalis , dicitur etiam
de homine . đùi lợn:prefun
242
to : perna , æ.
đùi, cái đủi : certa pecia
•
de borra de feda : fericam
ex bombycis fece confe
tum
đùn , đi đàn đàn : anda
emtropel: turmatim incede.
18 355 ;!:
re :
đúa ,gánh đún : Bremer a
pinga com o pezo tremere
baculum quo quid humeris
defertur præ grauitate one.
ris .
dun:celleiro de nelle ou ar
ros com a palha: granarium
orize cum paleis .
đừng nói : nãofalleis : ne
loquaris . tôi đùng : tu deim
xo : defino , is . đừng : cefar ;
ceffo , as. chẳng khi đứng :
não ceffa mais : ceffat nun
quam . đừng thịt : não c
mais carne : abftine à carnis
comeftione .
đứng :elar empeiito ftas .
đứng lại: parar : fubfiftere.
đứng bậy : aluantaissem
pè : fta fuper pedes tuos. bề
đúng: de alto altitudo, inis.
bê đứng ba sải:tres braças de
alto : altitudinis triú vinaiū .
đứng , cây đứng bổ chi
de aruorefecafazer lenba :
e ar
 & a
243
arbor arida abfcindatur ad
comburendum : be
đứng len : por algua cou a
empès erigere aliquid .
đựng để đựng của quan
dar algua coufa dentro da cai
xão ou cesto : feruare aliquid
intra arcam aut ciftam . lêy
cái bộ đựng gạo : tomai a
cestoredondopera guardar a
arròs feruande orizæ vti
lem accipe ciftam rotun
dam .
duoc poder poffum
, po
tes , được : vencia : vincois,
fiue inbello, vel in ludo & c.
đựoc : acbar : inuenio ,
is . ai tìm thì được : quen
bufca acha qui quærit in
menit. A :
đựoc poffuir: poffideo ,
es. làm chi được : be impof
Ainek: impoffibile eft .
đuôi: rabo: cauda, .. cut
đuôi: defrabado: caudæ am
puratæ animal .
: đuôi, cá đuổi: arraya pei
xe : raja , 2 :
đuôi:fraco:infirmus, i. yêu
đuôi, idem .
đuổi đi:af gentar alguem .
fugo,as
54
244
duoi ngựa :fazer correro
cauallo : incitare equum ad
currendum . biêu ngựa ,
idem . L
đuôi: ir apòs alguem que
foge: fequi fugientem .
đuồm üom : gritar do
tigre vlulatus feu cla
morrigris kêu hôm gàm g
idem .
đuồng , côi : a pia de pi
.
laa: vas in quo tunditur ori
za , đuông đá : pilio di ph
dra: pila lapidea.
. đường , vide đang.
. đút, vide rút . ao đút vi.
de đốt . i
dut: empararfe da chuua,
venta: protegi à pluuia ven
ta & c . có rét đút beaò : Je
tem frio empareſe cutran
do : defendatur à frigore
ingrediendo..dut co beaò:
encolher o pescoço com frio:
contrahere collum præ fri
gore
dứt dey : quebrarfe
corda entefandoa ; difrumpi
funem dum diftenditur..
đủ , điđủ đỉnh , vide
đỉnh .
E; ie
245
. 246

e
247 248

tas
YEX

‫تا‬
 E E
249
Temer,perigo: timeo,
E es . periculumi.e ngà :
perigo de cair: periculum ca
dendi.exuầng: temero de
cer: timere defcenfum.
bàng: nãobauer quem
compre: deeffe emptores.
E:pè que doe no andar: do
lor in pede dum quis ambu
lạt : ế chân , đau chân,idem.
ê: nãofinifce: finis
. non
eft , chẳng hét, idem .
ẽ, yã:fazer camerà: caco,
as: immodeftè loquendo ..
éch cái éch : rãa : rana,æ.
em : irmão ou irmãame
vor: frater , vel foror natu
minores . anh em : Irmãos,
parentes,chegados:fratres,co
gnati, affines. nêm em : be
inferior em giao : inferior eft
in gradu. fic quando aliquis
fenex aut primarius aliquem
iuuenem ., vel inferiorem
vult honore afficere illum
vocat,em.
in or
Sal 1 )
250
êm: coufafuaue: fuauis, e.
êm tiếng frame ra vos : dul
cis vox. em tai:fuaueaos ois
` uidos: fuaue auditui .
én. certo paſſaro cujo mirbo
fe come : quædam auis cuius
nidus eft ad edendum fua…
uis . cái én, idem. tô én :'ni
nbo quefe come: nidus qui co..
meditur . yén fao ,idem .
co, bau eo : abobra com
cabeoz: cucurbita capitata.
ép : constranger ,forçar :
copello , is ép tầng người .
ta:fazerforças: vim inferre ,
hiếp, idem . ép nó:faslbe
força: vim infert illi . ép voi :
amançar o elephante : cicura
re elephantem .
ẹp: porpor terra : folox
ер đi: cabio a ca
quare : nhà ẹp
zaporterra: corruit domus.
ẹp xuầng : acamar : profter_
no, is. ngá xuâng: cair: ca
do, is,
.::.
-wo
 025 a
9 (2:VELI PARLA\1\009(17)
* #134
lubnúơ um non gaði að " ; dgaɔli um luciaq laɔ/
-20 100TURNİ£11ɔtxov ziɔ - tɔ tiulusribe una sa ogie
vieribus sumul tɔbie lotnutie lux 3.jukb
odrim ojua ovellaq supu nò min basin, byta
autu zius mudou Lup : smos) · rarup stund die grid 200
-suì mubasta be fo zubia enioigmablish sedmas
-in :ns újraɔbindibɔlzix -ob teaben or sot ow
205 iup zubia:swoa s)upodr . -utime auş mub soyo ni 10:
·meli,öd)moy nyboru mablaźdɔ sub ,nôda 3 !
sosnededa TUTMAS,0 1 Laun seul : ýting olx :5

.Eseziqno uliomono inggikan ~ribbi Jód pound fis

: rognół , uspaudimaɔ : qu 16,0282 (Baarmansk by d

Dougo grâulqb skoli q55 obasupol bishom nas
•51153ni miv nægna? :43.9% 501877nõt : magicɔ ɖɔɔ ….
CdA;ônes , meki pði vendet poršiavi : my
niov qù (ili sulaima kəpəy, fun anọi i27,192ná
-£12015 - Gamliria ugrama udleva ao des ..
Jumamaqnitor 0xcomesitteebsgedalimant
_nokci mama pod tog ( 2 À memon Jasmii » ,izna 9

4ɔ muiduɔ tif qi fanionio facicbu waw, or

kunoi metro went tegen ei a obrtus ja job!

guay ‫ܐ ܐ‬to conteng D ‫ܐ‬

mallonge421
mud
KED THAND a A davki , en
ACEL 1.A 1 mengatu
sullistaadu s omáslo ,
Aijab
any bene

F F

Omnia queconfcribipof cum ph. aptiùs adpronun.

fent per confcribentur ciandum hoc idioma .
Gà,
 48
G G 2.5
$53.
A con'gà : galimba, hea lòũ gà : capoierapiquè¿
G
I gallinaaiga sóŭr¡ na : gallinarum cauea par
gallo gallus gallinaceus .gà uula.gàboira nefgranatar
mái: galinba gallina. cura dagalinba: gallinam tofpa
ga: cfporão do gallo: galli cal rigà mothaóc: comer agali
car. gà chọi , galla caftanha arrus: gallina comedere
grande que briga gallus pu orizam . gà mỡ nhau : pica_
gnatorprocera ftaturæ gå remfe asgalinhas: gallinas fe;
nòi galinha grande gallina inuicem roftro impetere
proceræ ftature ghe ga moga: tirar as tripas da gası
mào gà: criſta crifta æ. mào linba: gallinam exenterare
tach gà : a crista de baixo: mogà: o bico dagalinba: gal
crifta inferior . gà thiên : linetoftrum ,mề gà : moella
capao:capo, nis-gà gáy:can dagalinha gallina ventriçu
tar dogallo, antes deamanhe lus. dièu gà: papo dagalinhaṛ
cer: gallicantus . gà cam galline gutturis folliculas

giờ , cầm canh : cantaro gai lườn gà : o peito da galinba -

lo a fuas horas : gallum ca
nere ftatis horis . gà dé: a
galinhapar:gallinam oua pa
rere. gà toc tác: carcarejar
agalinha gallina glocidat .
gà choai:frangão ou franga :
pullus gallinaceus . gà tháu:
meyagalinha: pullaftra, æ.gà
ap tlung: galinba chocaros
ouos: gallina ouis incubat.
ga: nido degalinba : gallina
rum nidus . de alijs auibus
dicitur to. con: frangainho :
pullus gallinaceus paruus .
chuẩng gà: galinheiro ou ca
poeiragrande:gallinarum ca
galline pectus, fiue carneũ,
REC
fiue offa pectoris ... ล
gå con cho ai opay ou a
mayou a quem pertence cazar
afilba co alguem: marito jun
gi filiam à patre aut matre;
aut alia quâuis perfona ad
quam fpectet ..
gác: fobrade: tabulatum
domus . nhà gác: caza defo
brado : contignationem ha
bens domus . gác lên: porem
cima : fuperiori in loco ali
quid collocare.lên tlên gác:
fubir aofobrado:afcendere in
tabulatum domus . & tlên
gác :
 2353 G 256
gác: està nofobrado : conti gai , blái gai : abrunbos
gnationem domus incolit, prunum fylueftre
vel eft in contignatione... gài; amarrar ligo as, gài
gac huon cornos de wea- , deži : atarafita da cabaya :
de: cornuancerui , de alijs colligare ligulam veftis. gài
animalibus non dicitur phên kéo bay đi · amarrar o
~ gach tijelo later, is. xêy cajoperaque com ouento não
gach:fazerparede de tijolos : eleuante: Jigare foream
lateritium parietem erige ex cannis confectam ne ven
re.. Lotusillam attollatgài cửa :
· gach cua corais ou ouas amarrar oufechar aporta :
de caranguejo : caro , vel oua colligare feu claudere ia
cancri ..
nuam . gìi nạu běàɔ : abo
gai: efpinhos: fpina,ægiài toar: nectere condylas .:
gai : metterſe efpinhono pè : gái , con gái : femea : fce

Ipinam pedi infigi , đạp gai, mina, 2. blai hay là gái : be

phái gai, idem. mu gai : co macho oufemea mafculufne
rea de espinhos : fpinea coro eft an fœmina ? blai gái :
for
na. nén gai, idem.gaigóc : nicar: fornicari . dại gái per
Spinbos tribuli . dido por molheres : venereis
gai, chi gai: linbas de cer dementatus .
ta cafca de aruore que são co gai : coçarfe: frico , as.
mo de linbo canemo : fila ex ngứa thì gải : comenos , cocain
arboris cuiuſda cortice quæ uos: fcalpete fi pruritum ha
videntur cannabi.hàng gai : bes , ghẻ thì gửi : fe tendes
rua em quefe vendem as cou farna , cocaiuos : fcabe te fi
fas feitas deffas linhas como ſcabielaboras . gài đầu, gli
de canemo como são cordas , chêy: coçar a cabeça : fiicare
redes, eoutras cousas : forum caput . :
in quo venduntur artificiofa gây gêm : fazer vinagre :
confecta ex filis quali can acetum conficere .
nabi vt funes, retia , & fimi gì ,tle gày.banbufemea :
liz . 3 canna indica focininina .

gây :
 257 G G 238
gay: magro,desfeito: ma gầm : cus do tigre : vhulz
cilentus , a , vm.gày gạo , gầm : tigre
tus tigris . hồm
idem .
grita tigris vlulat .
gáy , gà gáy : o cantar do gẩm , chim gầm ghì : certa
gallo perto da menhäa : galli due: auis dicta gam ghi .
cantus . gåm : meditar, cuidar com
gáy , fau gây : toutiço : oc figo ;meditor , aris . gồm một
ciput , pitis . tăóc gáy :oca mình : cuidar sò com figo : co
bellos do toutico : occipitis ca gitare apud fe.ngám idem .
• găm : tomar na boca entre
. pilli . bới tâóc fau gáy : a
marrar o cabello de tràs : ca os dentes ; dentibus aliquid
pillos in occipite colligare . apprehendere : con chó gặm
gay : quebrar como paoe xwrong: o cão toma os offus
outras & c.frango, is. gáy đi; entre dentes, ou os roe; appre
quebrarfe : abrumpi . hendit canis dentibus offa ,

gảy phải con mắt :argue - velrodit illa . gặm thịt: lúa
ro cair nos olhos: feftucam in a carne nos dentes : afportat
- oculos infilire . dentibus carnem .

gây: bordão: baculus, igậm miệng :fechar a boca;

·
fcipio, nis, chóú gậy : enco
claudere os. gâm môi::.fe
.
farſe no bordão : baculo in char osbeiços ; comprimere
niti . bột gậy : ferro do bore labia . dắm , ve nhằm
-dão: ferrum infixum inferio idem ..
´ri parti baculi . gan:figado; iecur, oris.cå
gam, deao gam : adaga : gan: animofo ; magnanimus ,
gladiolus,ikis ay -vn làm gan làm bạn fa
gam fortes : fors, tis. bé zer as cousas por comprimen
gam: tirarasfortes depalli to ; officij tantum caufà res
:
nbas mais comprida mais cur . peragere . ..: ;
ta: fortes ex paleis extra gân : neruo ; nèruus, i,
here quis longiorem quis gan perto : vicinus , (a,
breuiorem habeat.bat gam, vm, alij ghen. 1
· idem , vide that ? ) C
gang: aço,ferro coadojcht
252 R lybs₂
 བྷཱནཾ
259 G G 260

lybs,bis.tièn gang : caixas thien ha: O Senhor Iefu tomou

deferro: moneta ferrea.
gang, dua gang : melão ;
pepo, onis .
gang ,một gang : medida
que Je toma com o dedo pole
gar e comfeu vizinho abertos
de pouco mais de mejo palmo ;
menfura que defumitur cum
pollice & indice apertis, di
midium palmi aliquantu
lum excedens .
gang , làm gang,nói gang :
Sobre sy ospeccados do mundo;
Dominus lefus tulitin cor
pore fuopeccata mundi..
gảo : vafo piqueno ou in
Strumento com que fe tira a
goa ou outro liquor de outro
vafogrande ; vas minus aut
inftrumentum quo quis ex
maiori vaſe aquam , vel a
lium liquorem haurit .
gao: arròs crù ; oriza cru
" ario ;
da . gao té: arrozordin

farande Sud e saj let go

por não fazer a coufa dar por oriza communis . gạo nếp :
efcufa que eftà doente , eftan arroz que na India chamão
dofab fingere fe infirmum pulò, do qual es Tonquinsfa
cum fit fanus ne faciat opus. zem offertas aos pagodes; ori
gang , vide gong. za quæ in India dicitur, pulè,
gãnh , gập gầnh : caminho ex qua Tunchinenfes con
de altos e baixos: via falebro. :fueuerüt offerre idolis , đâm
:
· fa ex afcenfibus & defcen gạo; pilar arròs : orizam pilo
fibus conftans. tundere.sàng gạo : joeirare
gánh : leuar apinga hum arròs; cribrare orizam.gen
so,baculo ferre onus hume gao : peneirar pera cair ofa
•
re vno , ita vt antè & retrò relo eo arròsficar, incernere,
onus æqualiter fit diuifum . ita vt oriza maneat & fur
don gánh: opao dapinga;ba fur cadat . say gạo: apartar
culus quo fertur onus æqua- ` com o vento a cafeado arròs ;
liter diuifum in duas partes. ventilare orizam vt à palea
gánh cho ai :toman fobre feparetur
sy os trabalos de outrem ; fer gâo, vide goŭ
re alienos labores . duc gao cua: maode caraguejo
1
Chúa lefu gánh tội cho pequeno,pedes cacri paruuli.
gáp :
 161 262

gap: apertaralgua coufa combuftum eft vt extingua

entredouspaos; ftringereali tur ipfamet diell onasita
quid duobus lignis,vtbacil : gat đi cho bàng : arrazîr
lis quibus vtuntur ad eden algua coufa como arròs pèra
dam.lêy đúa mà gáp :tomar . que fique igoal, tirando algia . ii
asfaxis ou paufinhospera.co coufa ou seja com a mão ou
mers bacillis vti ad eden
compao : exxæquare aliquid
dum . gáp cá mà nướng : a vtorizam ,velmanu , velalio
pertaropeixe entre douspau inftrumento, aliquantulū il
zinbosperao affar ; pifcem lam minuendo . gat : botar
inter duos bacillos ftringere fora algua parte de qualquer.
ad torrendum . coufa imminuere aliquid ..
gap: dobrar;plico, as.gap bor idem .
áo lay : dobrar acabaya ; du gật đầu : abaixar a cabesa
plicare veftem. bé gấp lại: aprouando : approbare incli
quebrar algua coufa comprida nando caput . gật ghéu: tof
como pao , e ajuntar as duas , quenejar dormito , as. gât
partes ; iungere duas partes guong , idem . đúngi gât
alicuius ligni ad hoc confra dầu : dormindo abaixar a ca
ai . beça: dormitando inclinare

Agặp ngrời: encontrar al caput.

guem ; offendere aliquem . gáu, cây gấu : certa aruo
gặp fự tai: acontecer, ou dar re : quædam arbor dictag
com algum defaftre ; accide gau .
re , vel offendere infortugaù dâu : caſpa da cabeça :
nium . furfures , vm .

gần gầnh , vide gành : ".. gàu , cái gàu cất nước

gặt lúa:Segar o arroz me inftrumento de botaragoadas.

tere orizam ....
gạt đèn đi cho tắt: piui-
tara candea tirando o quei
madopera apagala : emunge
re lucernam auferedo quod
..::S
embarcaçoes , varzeas , in-i
trumentum guo eijcitur a
qua ex cymba , agris &c.
gấu ,con gấu : /; vrfus ,
i, alij, con gú, nghê ,
R 2 gầu :
 263. G 264
· gau : abainbar.debrum
gầy ,một gây bà poncade
plicare fimbriam . gau áo: tempo : modicum temporis,
abainbar a cabaya : confuere fpatium.
fimbriam veftis aliquantu gêy: papel papyrus, i.gêy
lum complicatam . màn papel muito largo egrof
gầu , củ gấu . certa raisira fo: papyrus valdè lata & den
dix dicta gầu . - fa quæ pro peripetafmatis
( :b
gèsu: apontar com a espin. cft in vfu .
garda, pondoa no rosto ; colli gầy, ăn tiền ăn gây , vi
mare fiftulâ ferreâ illam vul de ăn.

tui iungendo . gè cũ . gè nổ: gey, cam gêy: certa lara

apontar com befta , com arce; nja de cafcafina : malum au
collimare baliſtâ , vel arcu . reum corticis fubtilis .

gé: efpiga madura;fpica gây , bánh gây : mobis ot

matura . gé lúa: efpiga dear
rozfpica oriza ge gé
chúcmẩy : /pigagrada ;fpicant
ca plena: gé tle: efpiga de
bambù; fpica indicæ cannæ.
-gé remendos do vestido ;
cento , onis . lêy gé mà bá
áo : tomarremendos perare
mendar acabaya;centonibus
veftem farcire .
gé: corpodapeça ou canga:
fubftantia ferici aut tela .
bóc này tôt gẻ : esta peça gây gêm fazer
tem bem corpo: fubftantia hu tum conficere .
ius ferici eft bona . běải tôt
ge: a cunga tem bom corpo ;
fubftantia tela eft bona .
gech : torto ; obliquus, a,
vm . lệch , idem .
pão d'arròs pullò : placenta
ex oriza quam , pullò , vo
gey: roçar compangalepe
ra tirar aberua ouigoalbare
chão: excindere herbas pala
ferrea, aut æquare folu . gey
må : alimpar a ſepultura das
beruas: auellere herbas a fe
pultura .
geic, vide gêch . i
gêm : vinagre; acetum, i
: vinagre:ace
gèm :desfazer em alguemz
detrahere alicui . nói gèm
phá :fallarmalde alguem
obloqui alicui .
gên ; agaftarfe: irafcor,.
cris .
 263.
gau : abainbar.debrum
plicare fimbriam . gau áo:
abainbar a cabaya: confuere
fimbriam veftis aliquantu
lum complicatam .
gấu , củ gấu . certa raisira fo :papyrus valdè lata & den
dix dicta gầu .
(
gèsu: apontar com a espin. cft in vſu .
garda, pondoa no rosto ; colli
mare fiftulâ ferreâ illam vul de ăn.
tui iungendo . gè cũ. gè nó:
apontar combèfta, com arce ;
collimare baliſtâ , vel arcu .
gé: efpiga madura ;ſpica
matura . gé lúa: efpiga dear
roz ; fpica orizæ gé gé
chác mấy : piga grada ; fpicant
ca plena : gé tle: espiga de
bambù; fpica indicæ cannæ.
gé; remendos do vestido ;
cento , onis . lêy gé mà bá
áo : tomarremendos perare
mendar acabaya;centonibus
veftem farcire.
gé: corpodapeça ou canga.
fubftantia ferici aut tela .
bóc này tôt gẻ: esta peça
tem bom corpo: fubftantia hu
iusferici eft bona . běải tôt
ge: a canga tem bom corpo ;
fubftantia telæ eftbona .
gêch : torto ; obliquus, a,
vm . lệch , idem .
1
G 264
".gầy ,một gây bù poucade
tempo modicum temporis,
fpatium .
gey:papel: papyrus, i.gey
màn papel muitolargoegrof
fa quæ pro peripetaſmatis
-:b
gây , ăn tiền ăn gây , vi
gêy, cam gêy: certa lara
nja de cafcafina : malumau
reum corticis fubtilis .
gây , bánh gây : mobis ot
pão d'arròs pullo : placenta
ex oriza quam , pullò , vo
gey: roçar compangalepe
ra tirar aberua ouigoalbar o
chão: excindere herbas pala
ferrea, aut æquare folu . gey
må: alimpar a fepultura das
beruas: auellere herbas a fe
pultura.
gêic, vide gêch . ¡
gêm : vinagre; acetum, i
gây gêm:fazer vinagre: ace
tum conficere .
gèm :desfazerem alguemz
detrahere alicui . nói gèm
phá :fallarmalde alguem
obloqui alicui ..
gên ; agaftarfe: irafcor,
cris.
 261 G G
eris
· pedem 3tc .
cả gên : agastad : ira .
o
cand
us,ï. gện giùt: agaftar
Je muit : excand
o efco , is..
gen, rau gen: bredos : bli
tum , i.
•
gển , cái gền : crium : cri
brum , i. gên gạo: peneirar o
arròs: cribrare orizam .
femear: fero, is . geo
geo :
• lúa geo ma:femear arròs:fe
minare orizam.geo tiền :
botar as caixas pera cunbose
cruzes:proijcere monetas vt
notentur in ludo verfæ, vel
recta . geo chai: botar a tar
rafa : fundam pifcatoriam
jacere .
geo: fazeralguacoufa de
modo quefique torta : obli-:
quum aliquid facere . làm
geo, idem .
gep : quebrar amolgando
comocoufas de cobre: contun
dere aliquid vt ex ære, & fi-
milibus. gẹp đầu beào côt:
darcom a cabeçanas colunas:
fragere caput columnis im
pingendo . gẹp ching tlòn:
amolgado não redondo : con
túfum non rotundum.giop,
vel giập , idem .
get tay,get chen:entalar,
mãooupe: intercipi manum,
266
gệt: puxar: traho, is gệt
lên : puitar perariba : trahe
re furfum. gệt xuấng : puxar
pera baixo : trahere deor
fum . cheò gệt lùi: remar phi
ra tràs : trahereretrò remi
gando . chèo gệt tới: rema
pera diante: trahere in ante
riorem partem remigando .
gêt minh.estremecer:con
tremifco , is.
gệtmạch :pulfo formican
te contremifcens pulfus .
geu ,vide geo .
ghe gà : criffa de galloons
galinha: crifta galli aut galli
næ . mòũ, idem .
·
ghe mlể , ghe đều : fallar
muito quem mente , engana ::
fallere multis verbis.nói ghe
đều ,idem . ghe chước , ghe
cách , ghe fu : muitas inuen
ções , muitos modos , muitas
coufas: multæ inuentiones ?
&c. eft additamentum .
ghê rang : botar os dentes &
obftupefcere dentes .
ghề : cadeira raſa,banto ?
.. ‫ܐ‬
fcamnum.i .
ghe com: virar o arròs
depois de cozido: orizam iam
coctam reuoluere . com đã
can
19
2673 G 268
cạnthì ghê lên : fe a agoaidoi
arròsque fe coze eftà iàfeca
viraio arròs: reuoluere ori
zam in ollam cum iam ficca. :
ta eft aqua in olla in qua ,
concoquitur.
> ghé: virar o rostopera bua
partepor ver ou ouvir melhor:
vertere faciem in vnam par
tem ad melius percipiendu,
vel vifu,vel auditu. ghé con
măt : aplicar os olhos a bữa
parte: vertere oculos ad v
nam partem . ghe tai aplicar
a orelba: admouere aurem .
ghè, ngôi ghè : affentarfe
apar de alguem: iuxtà alique
federè .
·
ghe ngů: cair defono:dor
mito, a's.
ghé: Sarna : fcabies , ei.
nên ghé: terfarna : ſcabiem
oriri .
ghe, cha ghé: padraftovi. fa
tricus , i. mẹ ghé: madrafta :
uouerca, x. con ghe: entea
do: priuignus, i.
ghệy , vide gây .
: ghém ,raughém da :
acetaria, orum.
ghen: ciumes: zelotypia ,
cọ chẽ ghen nhauma
rido e molber terem ciumes
130
bum do outro : zelotypia la
borare maritum & vxorem;
inter fe .
ghen : ter inueja : inuideo ,
es . ghen của : ter inuja dan
coufas albeas : inuidere alte
ri propter res eius . ghen
ghét: inueja com odio : inui-,
dere & odiffe.
ghen, vide mẩn .
ghẹo: zumbar com molhe
res: iocari cum mulieribus
ghét :ter odio: odiffe.ghen .
ghét, idem .
ghét đầu : cafpa preta
porrigo nigra ...
ghétminh : cujidadena
pelle do corpo: fordes corpo
ris adhærentes pelli .
ghệt , vide gâte
ghêu , gật ghêu : tạiquẹ
nejar: dormito, as.
porfinalen algúacou
ghi:
notam apponere . ghi
tiêngkeo quền atontar a pa
lauraperafe não esquecer:no
tare vocabulum ne memo
riâ excidat.
· ghì , chim gàm ghì : certa
que como rolla: auis quædam
turturi fimilis.hòm bì,idem,
ghiéc : ter nojo : nau
feam habere, gom ghiec,
gom.
 €269.
gom ghing , idem.
ghim cân:fielda balança :
examen trutine .
ghing, gom ghinh : coufa
nojenta: naufeam pariens res.
G 240
mua:adiuinbar que dia haur
rà chuua: coniectari quo die
futura fit pluuia . gia phải :
acertar: præfagire ad rem.
gia giét: muito , muitos

gì, đi gì, tự gì đều gì : que multus , ar- vm .thay , lâm ,

• *N
cofa : quid ănmộtmiếng idem .
digi : comei algúa coufa ; ali gia, oan gia: inimigo : ini
quid comedas . gì rêy:qual micus, i . làm ŏan gia : fazer
• quercoufa: quidlibet.logi , queixumes : conqueror, eris.
lɔgifur fy:que vos vay niffe: càng gia : de cada vès peyor.z
quid ad te? chó gì : oxala : femper peior .
vrinam . chẳng có đi gì sót : gia hình : tormentos : cru
não temnada : nihil eft om ciatus, vs. 11
·
nino của gì : que fate : qua gia , blái gia : certafruta
res ? alij đúc gì . việc gì việc azeda : quidam fruêtusacer
gi : qualquer negocio : quodli bus dictus, gia.
bet negotium . fu gì fự gì: gia giảm , vide giảm .
qualquer coufa : quælibet già: velbo: fenex. ou già
res. fenbor velbo: Domine fenex.
"
gi : nodoa: macula, æ.gi bà già :fegnoravelka : domi
áo: manchar o vestido : ma na fenex . thân cữ già bà già :
culare veftem . termo de muita honraquefe
gií, cá giá : certopeixe vfa sòcom peßoas muito gra
muitogordo :pifcis quidam ues; termini honoris qui fo
valdè pinguis . -lum funt in vfu cum prima
gia fifga . fufcina, æ : lêyrijs perfonis . già că ; muito
•
già dâm cá:com a fifgafifgar velho: fenex valde , già nua,
opeixe : fufcina pifcem con : idem : rủ rỉ già cá , dấu tích :
figere . -decrepito; decrepitus,a,vm.
- giả ; nhà : cazz : domus,vs . già, blai già fruta de vès;
gia: conieiturar: conie maturus fructus.tle già:bam.
ctor , aris . gia ngày nào có : bù de ves :canna indica làm
ma
---
 271 G G
matura ad opus . ngà già
marfim de vès: ebur antiquu.
bạc già : prata boa , fina ar
gentum purum .
già gięt: eſmagar: conte
rere pedibus . nói già gięt :
fallar com defprezo de algué :
contemptibiliter loqui de
aliquo.
giá: prego: pretium, ij. giá
bao nhieu: quanto val:quan
ti æftimatur , thì giá : preço
ordinario : pretium commu
ne .
: giá rét : frio grande ; frigus
acutum }:
giá:lugar emfegoardão al
guas coufas em ordem como
cabide de lanças & coufas fe
melbantes:locus in quo quæ.
dam ordinata feruantur vt
in haftario & fimilibus . giá
su: lugar em quefegoardão as
efpingardas: locus in quofer
uantur fiftulæ ferre, giá
gwom :lugarou cabide de ca
tanas : locus in quo leruan
tur gladij . giá cỗ : lugarem
que fe goardão as bandejas :
locus in quo feruantur men.
fæ rotundæ . · :
:
giá mui thuièn : arcos do
toldo da embarcação ; arcus
.....
272
qui funt in tegumento fupe
rioris partis nauigij.
giá : feijoes arrebentados :
fafeoli contriti .
giá , đánh giá : amtacar
pera dar: minitari ictum .
falfo,fingir : falfus, a,
giả :
vm. bạc giả : prata falfa :
adulterinum argentum . cuả
giả:fatofalfificado: depraua
ta merces , dicitur etiam à
Chriftianis de omnibus ijs
quibus Ethnici vtuntur ad
fuperftitiones , của dôiide .
làm thính giả ngủ : fingir que
dorme: fingere fomnum.
gia: agradecer; gratias re
ferre . chúa gia : el Rey agra
dece: gratias habet Rex . giã
on: agradecer com cortesia
gratias agere comiter pro
accepto beneficio , eft vox
communiter in vfu , giã ai :
despedirfe de alguem : valedi
cere alicui, eo etiam loqué
di modo vtuntur cum ali
cuius amicitiam deferunt .
giã , giạc giã : inimigos :
hoftes, vt cum bellum in
gruit .
giã , thuiền giã : embarca
ção de carga: oneraria, œ.
giác : tomar ou dan ventus
fas:
 271 G G
matura ad opus . ngà già :
marfim de vès: ebur antiquu.
bạc già :Prata boa , fina at
gentum purum .
già gięt: efmagar: conte
rere pedibus . nói già gięt :
fallar com defprezo de algué:
contemptibiliter loqui de
aliquo.
giá: prego: pretium, ij. giá
bao nhieu: quanto val:quan
ti æftimatur , thì giá : preço
ordinario : pretium commu
ne .
: giá rét: frio grande ; frigus
acutum .
giá:lugar emfegoardão al
guas cousas em ordem como
cabide de lanças & coufas fe
melbantes :locus in quo quæ.
dam ordinata feruantur vt
in haftario & fimilibus . giá
su: lugar em quefe goardão as communiter in vfu , giã ai :
espingardas: locus in quo fer · despedirfe de alguem : valedi
uantur fiftule ferre, giá
gươm:lugarou cabide de ca
tanas : locus in quo feruan
tur gladij . giá cỗ : lugarem
que fe goardão as bandejas :
Locus in quo feruantur men.
fæ rotundæ .
· :
giá mui thuiền : arcos do
toldo da embarcação ; arcus
· {....
272
qui funt in tegumento fupe
rioris partis nauigij.
giá : feijoes arrebentados :
fafeoli contriti.
giá , đánh giá : amecar
pera dar: minitari ictum .
giả:falfo,fingir : falſus, a,
vm. bạc giả : prata falſa :
May
adulterinum argentum . cuả
giả:fatofalfificado: depraua
tæ merces , dicitur etiam à
Chriftianis de omnibus ijs
quibus Ethnici vtuntur ad
fuperftitiones , của dồi idé .
làm thính giả ngủ : fingir que
dorme: fingerefomnum.
gia: agradecer; gratias re
ferre . chúa gia : el Rey agra
dece: gratias habet Rex.gia
on: agradecer com cortefia
gratias agere comiter pro
accepto beneficio , eſt vox
cere alicui, eo etiam loqué
di modo vtuntur cum ali
cuius amicitiam deferunt .
gia , giac gia : inimigos :
hoftes, vt cum bellum in
gruit .
giã , thuièn giã : embarca
ção de carga: oneraria,.
giác : romar on dan vento
fas:
 273
G
fas: cucurbitulas adhibere
ad eliciendum fanguinem :
bẩu giácicabaçinhas das ven
tofas : cucurbitule que ad
eliciendum fanguinem ad
hibentur. thợ giác: o que
deita as ventofas: cucurbitu
las adhibens ad fanguinem
eliciendum.chích giác , vi
de chich .
giác giả :inimigos: hoftes .
đánh giac: dar batalha: cer
tamen inire .
·
giạc: coufafendida: fiffus,
a, vm . tle giac ra : bambù
fendido: canna indica fiffa .
giái, noio : lugar oure
gião: habiratio , regio . thé
giái efte mundo:mundus ifte.
thường giải : amais alta ,
·
região : regio fuprema.trú
giái:região meyaa: regio me
dia : ha gini : a mais baixa
região: regio infima.
· giái, khígiái : todaforte
de armas : omne genus ar
morum .
giải, thày giải : mefire ,
rapado: magifter abrafus :
gititội: tirar ospeccados :
peccata, vel poenas peccatis
debitas remittere.làm phép
giải tội;abfoluerdospeccados
G 274
abfolutionem Sacraments .
lem conferre noi giải tội:
lugar deperdoar os peccados :
locus abfoluendi à peccatis;
fumitur etiam à Chriftianis
pro purgatorio vbi pœnæ
peccatorum foluuntur . giải
rét : tirarofrio : expellere
frigus , giải phiền : tirara
malenconia: depelleretrifti
tiam.giải ghét: tirar oodie :
propellere odium .
giải , giảng giải : pregar
concionari .....
giai :çapatos chinellas:cal
ceus, i. crepida, . giài gai :
poropè em espinho: calcare
fpinas, & fic de alijs. dòn
giài:prancha: ponticulus li«
gheus .
giai : esfregar com a mão :
fricare manu.giai mũi:esfre
gar o naris : confricare na
res .giai con mat : esfregar
os olbos: defricare oculos . izz
giảm : cauaco : allular Re
giãm củi , idem
giàm , chên phii giàn :
lafca quefe meteo no pè : fru
ftum lapidis , vel ligni pedi
infixum .
giam difcipulo cabeça dos
outros: difcipulus qui alijs
S præ
 875 G 276
præeft . giam, vide gem. fte vim inferre. gian dâm

giam: perdoarparte dape, peccado de luxuria : pecca

na ou diuida: remittere par tum luxuriæ quodcunque ,,
tempœnæ autdebiti..giảm. tà dâm , idem
bóc phầnnọ : perdiarparte gian : rugascomo de velbi
da diuida : dimittere par ta . gian
ce : rugæ vt ex fene&
tem.debiti.. mạt : roffo enrugado::corru
giam : taparburacocomo gatafacies. gian dea: pelle
de cesto.com.remendo debam.. enrugada dos velbos : rugata.
bùs: obturareforamen vt ci pellis præfenet.burgian:
ftæ , vel fimilium adhibito ra : efiender as rugas com as
cannarum indicarum au&a mãos rugas manibus com
rio.. planare Buot chon , idem.:
·
giam : matinada : ſtrepi gün: botar nochão, come
tus, vs. giam chiên: matina pedra: proijcere in terram ve
da; com ospès: ftrepitus pe lapidem, vel aliud .. giàn .
dum : giạm choật : matina sách xuáng : Botar o liurone
da dos ratos: ftrepitus mu chão : deijcere librum in fo
rium .. Jum ..

giàm , cái giám bắt cá : gian :: latada,parteleiro ,.

certa naffa: naffe quædam almario . cantherius , vafa
fpecies.. rium, armarium ..

gian: falfo, enganador:ɗe gian:coufa efposta.ao.ven-

ceptor, mendax. the gian :: to
: expofita res ventis .. cửa.
mentiroso mundo:fallaxmun.. giàn gióporta aberta aoven.
dus, the giam iurarfalfo iu to:patens ventis porta..
ramétum fallum perpetrare, gián, xuống : influencias:
gian tham của người cubi daceo : influentir cale tes
garcom engano o fatoalbeo : fao gián hạ :: ar eftrellas.ine
frudulenterres alienas con fluens noſublunar: influuntin:
:7:
aupifcere. gian di peruer fublunaria ftellæ..
Janequangianhiếntà gián , gỗ gián : paode ,
zerforçasefem rezões : iniu aquilabraus: lignum aqui
 G C
lanum fylueftrea
… giản , cải gián : barasabi
cho: blatta, 2:
giánmầm:aparelbaro du
lão: parare menfam.
gián cửu : interceder pollo
reo: intercedere pro reo.
gian: impedirimpedio,is.
can gián , idem .
gián,tièn gián: caixaspe
quenas: moneta ærea paruu
la quæ folum eft in vſu in ce
4°
gia Tunchinen .
gián ,hèn : pouco :parum .
đã giản : là be pouco :nam pa
rum fupereft,quod de rebus
illis dicitur quarum finem
cupimus , vt de morbo cum
dicitur đã giin : iàa doença
be menos : deficit iam mor
bus . mua đã giản : acbua
ià vay efleando : ceffatiam .
pluuia . giản đã: eſperai bum
pouco : expecta paululuiqua.
fi velit prius animum cedari
aliquo motu, khoan ã, ide .
gying , videgyêng .
giang, fou: rio: flumen ,
inis. qua giang : paffar orio :
tranfire flumen qua đôiđê .
giangla : ceftinho com aza
pera ir aobazar: corbula,
quædam cum anſula ad ali
17.8
quidemenduminfoco.cang.
lidem : 1
giang tay ra : efender or
braços em Crùs : aperire bra
chiain Crucis formā : giang
chên : carraparbaros peso
diuaricare pedes.giang ra;
puxarperafora : trahere ad
extra , giang cho thing : pu
xarpera entefar: trahere ad
diftendendum .
giàng , cũ giàng : arcafe
diftentus arcus .
giàng běli: meada : glo-"
mus , eris trama , . giảng :
debarfiado : glomero , as.
giang: goardar
giang giữ
vigiar algúa coufa: cuftodio,
(:
is. inuigilo,as:
giang cối xay lúa: opac
tom que Je puxas pera moer E
tirara caſca donelle oudo ar`
rùs que tem ainda a cafèa , šie
gnum quod trahitur in qua
dam mola, in qua orizaexui.
tur tuniculâ . ch
^ giáng , videgyêng .
giáng: declarar : explico ,
as . giảng giải , idem.giảng
đạo Chúa blòi: eninara ly
•
do Senhor doceo: docere le
gem Dominicæli,hay giảng:
be bompregador : conciqna.
S 2 tur
 179 G G
1-4
turappofitè: iveter buns aos outros, como douš
giảng, hộ giảng::piloto:
nauclerus.i.
.:
giang g1t : coufa emperada
como linbas:implicatus,a,vm.
alij xang xít nobis
: giành : porfiar , contenda ,
is giành nhau, cãi nhau dễ .
giành nhau , ăn cướp nhau :
apanbar bum a outro: rapere
inuicem. ".!
giinh len : rebitarpera ri
ba , como abas do chapeo , ta
boaempenada : frétorquere
in altum vt galeri orbem in
feriorem erigere .
gianh, ánh : pè defemente
que multiplicafilbos : femen
exortum , quod plantulás
·
multiplicatas
giao,buara giao:certace.
remonia em que o verdadeiro
Reyde Toquim aque chamão
bua,faye ao campo pera ado
raro ceo e pegar depois no ara
do: ceremonia quædam in
qua Rex Tunchinenfis qué
vocant,bua, ſub anni-princi
pium magna pompa in cam
pum egreditur vt cælum a
doret, & poftea inaratrum
manum mittat. ' ir..
giao chien nhau: arreme
280
exércitos: impetere inuicem,
vt duo exercitus
giao : ajuntarfe, aiunta
mento: conuenio, is, coniun.
ctio
dio , nis. giao cảm, vide
cảm
. giao nhau : concertarfc :
conuenire inuicem , vt in
pretio , & alijs .
giaogia : bambus fobre a
cazaperaque o vento não ·leue
apalba queacobre: cannę in
dice tecto domus impofitæ
ne ventus te&um attollat
giáo , cái giáo : lanca de
bu sogume: lancea vnius a
ciei . cẩm giáo ; lançar mão
dalança:lanceam apprehen
dere . giáo ngoẹt fa : alabar
da: bipennis , is.
giáo tiền , giáo gạo : pedin
esmolas de caixas e de arròs :
ftipem erogare monetarum
& orize, id folent facrificu
li cum aliquod de nouo ido
lorum fanum. erigunt , vel
pontem ædificant . háọc tlờ
giáo cho cô hồn: os effudan
tespedir efmolas pollas almas
perdidas : eleemofinas.colli
gunt fcholaftici pro anima
bus difperfis , ita vocant eas
qua
;
 -281 G G
quarum corpora fepulchris
carentiamaks va 3 14:
giáo : feita : fech3, atam . manus . giập nữa : quebran
giáo, as tresfeitas da China:
tres fectæ à finis petite.dao
but , đạo nha , đạo đạo .
giảo : velbacơ , ladras negiập , lien continuan công
bulo, onis . dua kia giant nuo, as. giậplêy: continua
giáo : aquellebebügrande
velbaco: nequiffimus eft ille.
giáo, giểu giảo : zombar,
gracejar : nugor, arisiocor ,
པ འ
aris .
!
ོ
ན་
=ཅིང
giáo, vide giói .
giảo tai mà nghe: fara
tentoao quefe dis: arrigere
aures ad audiendum . giáo
lỗ tai, idem stundas wa
giáŏtlóú: tanger o tam
bo : pulfare tympanum ...
giáp : iunto , pegado : pro
pè, iuxtà, gráp thành : iun
40 ao muro:.iuxtà mœnia...
giáp, áo mã giáp :peito de
armas,veftido deguerra:tho
rax , cis. lorica, x.
•
giáp , hoàng giáp : quarto
giao de letrados Jubindo : quat .
tus gradus fuperior litera
torum .
giâp: efmagar: illido , is ,
giập đầu : eſmagar a cabeça :
frangere caput. giập chên,
282
giập tayi quebrarféóspès e, as
maos : confringere pedes, &
bambùs pizalos : conterere
cannas indicas . alij giộp ,
: velgiệp colunzo mandag
damente: affiduè . jdig .
giát : meterſe algúa coufa
em lugar apertado: comprimi
aliquid in loco angufto , giát
rang: meterfe entre dentes;
immiti inter dentes . giát
máo : metere entre as vinhas
immitti inter vngues . giár
lỗ:tapar algúburaco oufenda:
obturare foramen , vcl filſue
ram ti
giật, vide gệt .
giặt: bater roupapers a la
uar: quaffare veftes aut pan
nos lineos ad lauandum
giặt áo : Lauara cabaya laua
reveſtem .
giat, tloi di: ir anhota
ferri aqua impetu húc & il
lúc.gió sáo giạt thuiền
vento eondas leuar a embar_
cação a nbota : ferri cymbam
húc atque illúc vndarum, at
ventorum impetu .
giàu , blái giàu : cert trun
bai
|

83 G C 284
ta • fructus dieusgian ? giệt , nổi già giệt : fallan
giau:rico: diues, itis.giau co defprezo , ou zombar de
có phú qúi , idem . alguem contemnere ali
giau efconder: abfcondo , quemverbis aut irridere.dé
is. giấu cũ ai : encubrir deal người, idem .
guem: occultare alicui. giấu giệt : eſmagar carregando•
giêm:efconder:tego,is. illidere comprimenda dap
giau : cerca : feptum, i.rào già giệt:
pizar aos couces :
pro.
giau, idem. culcare calcibus.
: giết : matar: occido, is.
giêc, cá giêc: certopeixe:
pifcis dictus giec cho giết người nao mata
: giền , cấu giền bia ponteras: non occides..
oubajro na corteque fe cha giết , gia giêt: muito: val
ma afsy: pons aut vicus in dè, voxexaggerans in qua➡
aula Tunchinenfidi&us,cầu libetre.
giền . giêu : zombar ,graçejar ;
- giếng , tháng giêng oprin iocor , atis nói giễu : fallar
meiro mesdo anno que qua por zombaria: ludens loqui .
Sempre correfponde a lua que giêu giảo : zombar com mais
vem no mes defeureiro: men exceffo:nugor, aris.cot cao,
"fis primus , fiue prima luna idem.
tio anni , quæ ferè femper gimmergalbarfe.coufs que
incidit in menfem februariú anda acima da agoa in mer,
noftrum , nempe inter folfti gi quod aque innatarefolet.
tium brumale & æquino&
tiù chim , idem. . y
vernum, ab illo enim medio gìn giữ gourdar , vigiare
defumunt principium anni cuftodio..is. giữ giàng,idé.
finx & c. gio:arremeterbuns aos ou
·
, giềng môi , vide mới tros: inuadere inuicem.giờ
gyêng: poço de agoapera nhau, idem .
beber: puteus aquæ ad po :
giò :pèdegalinba, ou de
tum. đào gyêng fazerpoto : porco : pes gallinæ aut fuis .
excauare puteum . xem giờ : adiuinbar. pollo pe
de
 285 G 286

degalinha : auguraripedem que morrerao : conuiuium.

gallina infpiciendo,hacfu quod celebratur in memo
perftitione paffim vtuntur riam defun& i confanguinei
Annamite Ethnici in omni die obitus, vel anniuerfarij..
bus fermè negotijs quæ ag giachap, idem .. 2301

grediuntur . gió: ceftopera lauarpeixe::

gió: vento : ventus , i. gió corbis ad lauandos pifces .
giung: ventoque dà moleštia: giómiệng lại: internume

ventus iniucundus . mwa perapratica de alguns entre:

gió: chuua e vento; pluuias , metendo outras palauras ;
cum vento , gióđã tắc: aca colloquium aliquorum in-.
bou ovento : ventus defijt . terrupere alijs verbis inter
gióbão : tormenta : tempe pofitis ...
ftas , atis. gió bắc , gió bóc: gio tay ra:efenderos bra
ventonorte:Aquito,nis.chính cos ; extendere brachia. gio
giá : arumadireito : vento děáttay: dar a mãö¹a algué :
rum linea recta . gió đou : -porrigere manum alicui i
vento.lefle : Eurus , giá đou giờ bora: hora, 2. quia
bac: Nordefter mefes, is.gió tamen totum . diein natura….
sly : oefle: fauonius, i. gió. lem diuiduntin 12, tantum
may: Noroffe : Thracioze horas , vna hora æquiualet
phyrus, igiónam:ful: Au duabus noftris . principium.
fter, tri.gió nom: Suefte : autem diei incipiunt a3. no
Euronotus, i giátây nam ftra. poft mediam noctem
Juduefte: Notozephyrus. gió fic: autem. nominant. horas.
xuôi : vento em popa : ventus: nomineanimaliu bình dân ,
:
fecundus . gió ngược :: ven giáp dần , già dần das 3 de
tocontrario: ventus.oppoli polla menbãa atèas.5: hora
tus,aduerfus.. a 3. vfque ad quintam.ma»

giờ : cufpin : fpuos is bot nè , hồ: bora do tigre: hora .

miệng idem . tigris . đình mẹo , giờ mẹo :
giỗi: conuite quefazem aos das cinco ate asfete depolla .
mortos parentes ,nodia em menhaa hora à quinta vf
· que
 187 G G
que ad feptimammatutina .
med:horadogato:hoca felis.
mậu thìn , giỗ thìn : das fere. ma ad nonam ferotinam
as nõuepolla menbãa: hora;
à feptima ad nonam ante
meridiem . ròu: bora do dra
gão: hora draconis . kĩtį,gio
tị: das noue às onzeantes de
meyodia hora à nona advn
decimam, ante meridiem
tần : bora de cobra : hora fer
pentis.canh ngo, giờ ngo :
das onze antes de meyodiaate
bua depois de meyo dia : hora
ab vndecima anté meridiem
vfque ad primam pot meri
diem . ngựa: bora do cauallo:
horaequi : chinh ngo: mejo
dia: meridies . tân múi, giò
mùi : de búa tè as tres depois
de meyo dia:hora ab vna poft
meridiem vfque ad tertiam .
đê : bora da cabra : hora ca
præ . nhâm than , giờ than :
boradas tres atè as cinco da
tarde : hora à tertia pomeri
diana , vfque ad quintam
velpertinam khi : borado fæculum annoru fexaginta .
bugio hora fimie . gửi đậu ,
gio dau das cincoasfete da
tarde: hora a quinta ad fe
ptimam vefpertinam gà:bo
radagalinba: horagalline.
288
giáp túít, giờ túít : dasfete,
as vouede noite: horaà fepti
chó : kora do cão:hora canis.
át hoi, giờ hơi: das nõueé
as onze antes de meya noite :
hora à nona ad vndecimam
ante mediam noctem : lợn:
boradoporco: horafuis.giúp
tí, giò tí : das onze antes de
meya-noite atèbua depois de
mejanoite : hora ab vndeci
ma ante mediam noctem ,
vfque ad primam poft mediá
noctem . chuật: bora do ratu:
******
hora muris . chính tí : meja,
noite: med a nox.át lữu, giữ
fữu: da bua depois de meja
noite atè as tres: horaab vna
poft mediam noctem vfque
ad tertiam . tlâu: hora do bu
faro: hora bubali . ficuti ho
ras diei fic etiam duodecim
menfes anni , & annos ipfos
ijídem horarum nominibus
vocât vfque ad fexaginta,&
túciteru incipiunt fuú quafi
gióc dêyfazer cordao com
tres ou quatrofios entrefechă
doos : funiculus è tribus aut
tis có
quatuor filis interie&
pofitus .
giác ,
 289
giớc, vide giroc 29b
gion bicho de corruptzo
como decarne peixes vermis
excorruptione vt carnis,pigióp xưa: exemplo : antîə
fcis & c.goto
* go: oude premioou de caftiga
Ld giôi phần : enfeitarfe com
aluatade comerefe cerufâ
gioi mặt,giỏi phần mặtide
gioi: cute,darcate:percu-
tese manu caput alterius..
gioi nhà : tomar as gotei
ras do teibado: ftillicidia te
ai corrigere .
-i 1 giộis botaragoa na cabe
ça ou fobre outra coufai in
fundereaquam fuper caput,
vel fuper aliud :
giòn coûſa tenra quefe
quebrafacilmente tenera
res que facilè frangitur.fic
gogiòn: madeiraquebradiça
colhida fora de vès fragile
atque immaturum fignum.
t giòn : o
far bem coulano
corpo, como vestido barrete:
aprè aliquid corpori adhi
beri, ve vettem, pileum & fi
milia. mũgiòne barreteque
eftàbem : concinnatus aptè:
pileus boka
giòn : brincar : ludosis .
gion nhau, choisie, idem.
· vel nationis eiuſdem gióu
gión, fợ giớn gáylên :
( ord
WA
G ཐ་བ
arnepiarenſe oscabellos comisi
medo : inborrere pilos iprâ
formidinemore poig
quenãoaproveita : exemplum
priftinum , vel premi vél
fupplicij , quod tamen non
prodeft , nɔr siis otsgo?
giộp: não pegarogrudeon
coufa femelhante : reglutinas
ri aliquid , alij giot ....?
giop , vide giập .
giấc giốt : azedo de frutas
gist
acrimonia,e.chuagiôtgiôt,
idem ..
giot: as beiras do telhador
imbrices , icum . 1:3
git, vide giập t
gióŭ: cafta,efpeciefortede
coufas : fpecies rerum gióu
ăn : cousas de comer genera
ciborum gióŭ tôt couſabois
res bonagióu lọ giới chủng
Specie de boyão : fpecies divre.
gióu hòa Speciede caixão ::
modus arcæ • ** 13
gióŭ femelhante: fimilis ,
e. gióu nhau , idem . gióut
mặt : femelbantennalo fe
milisin facie , mộtgiói : da ,
mesma casta, nação; fpeciei ,!
T . khác :
 291 G G
khác: outrafpecie outragen
fa: diuerfus, a,vm.i alice
gióu fementefemen,inis.
dể làm gióŭ : deixarpera
fazercaffa, perafemear: ſx
mini faciendo feruare . fint
sản ralàm gióŭ: propagar a
geraçãor generationem pro
pagate . chửa nền giói ain
đề não có là da vespera feme
te: fæmini nondum eft aptu.
gióu thơ : infrumentos de
official ; inftrumenta artifi
cis. gióŭ má , idem . cháng,
nền gióú má gì: nao presta
peranada: nihil valet chẳng
Bên giói ghidem .
gjóŭ tai ras ouuir com at
tenção: arrigere aures. nghe,
idem .
git, vide get..
1 fantur..
giu: Jacudir quatio, is
giù áo:facudira cabaya: ex
cutere veftem ..
giữ : vigtar,guardar : cu
ftodia, is. giữ giàng, gin
giữ idem . giữ canh oigia ,
os quartos: cuffodirevigilias.
noctis. giữ nhă: vigiar aca
za: inuigilare domur. giữ
dao goardara ley: feruare
legem giữngày lễlạy goar .
dar asfollar: fan&
tificare
192
dies feftos, abftinendo ſci
aboperé feruili digiữ
minh : vigiarſe, defendesfer
protegere fe ab immicis..
giữa, rau giữa : trưa deb
tanque qual je come: herba
piſcinarum, quæ vfui eft.åd
edendum'qing som g
: giữa: lima , limar lima
æ.limo , as giữachẳng ăn
sat: não lima bemlimainep
ta ad limandum . Nh
giúa , blái giữa: ananas:
ananazius , ij. fructus indi
T
cusita dictus. >
).
giữa ; meyo: medius, aỳ
vm . giữa đàng ; me do các
minba:medium itineris.giửa:
nhà: meyoda caza , medium
domus, hæc vox..habet.or
dinem ad ea quæ circa ver
4 Miss
giuc ; incitar inftigo , as
giục nó làm : apertar comes
elleperaquefaça vrgere il
lum ad agendum , mà qui
giục là người phạm tội
diabainiliga aoshomenspe
raque cayão empecado: infti
gat diabolus homines ad
peccata. ...63
giải, vide gên , nh
giùi :furadorsfurar: tege
bro,
 $93 G G 294

bro, as, tèrebella, x, fubufa, giương buốt sygatio effent

æ, gihi beần xẻ ra :fenderſe de as vrbas:extrahit vngues.
a taboafurandoa terebran fellis.giướngcon mắtrast
.
do tabulam findi . léigidi : fitar muitoos olhos : defigere
tomai a verruma oufouela : oculos valdè . giương bấy?
terebellam accipe , vel fu lên : armara ratocïra ; tensi
bulam . dere mufcipulam . chương
giun chên : pèsiunter: dom, idete preduvjako
coniuncti pedes. • giường: catre grande de
• giun, videchumm a lenha comfeuspès: lc&us va`·.

giung, giógiung ,vide ftus ligneus pedibus ligneis?

·· innixus giuờng sặp:era
gió. :
giước , ngủ một giước : do: ftratum finepedibus giát
dormir bufone : dormitione giuong: a efeira de bambù:
vnica non interrupta quie que
femete nocatre: Itorea èl
fcere . một giáơ , velmột cannis indiciscompactafu
chướcidem . pralestumligneum 333

giuông: decer: defcendo , giường : marido dabời

is,xuôngidem . giuồng thai:
foyconcebido; conceptus eft .
digiuônghồn:chamarasal
másdos mortos : vocare ani
mas defun&
torum ; fuperfti
tio qua paffim vtuntur An
namitæ præcipuè poft parẻ
tum obitum . keo hồnidem.
Agiuɔ̃ng lúa: aspernasda,
go cửi: liços do tear: licia,
efpiga do arròs: partes que
feparantur in fpica orizzorum .
*giương fendero animal gokho : pentem de tecer:
as unbaspera fazera preza
exeri ab animali vngues vt
prædam capiat . con meò
irmaa damay : maritus ma
terteræ. giwong: padrafto:
vitricus;tantum per accom
modationem nam propriè
dicitur , cha ghẻ , vide cha
giúp: aludar : iuuo , as,♪
giúpsức : ajudar as forças : i
adiuuare vires , feu infirmi.
2:24
tatem.
*S
pecten liciatorum
go: outeiro: collis, is. gò
nước: ilba: infula, gò bé, gò
T bién, :
 G: G 29162
295:
bién, idem.gò mô: a terra: tabow;pedra { { adgulusvi ta-d
alta fobre a fepultura : tu • buke , lapidis & fimilium ...
mulusfepulchigàmảide . góc nhà : canto de cốt s

: gó : bater : pulfo , as. go gulus domus .bốn góc qua

cửa: bateraporta pulfare
ianuam.gó-mó: bater bam
bida vigia: pulfare crepita
culú ex cana indica ad vigi
Ikis, velad aliud.go thau ba.
tro cantos : quadratum ,wi..
buong idem · 123
góc , gai góc: / pinbos , file
uas: Spinæ tribuli. a
goc : borra da feda : fex

ser folba de lataa pera obra: bombycis to goc, chĩ góc,

percutere es ductile ad opus. idemi gốc cây: tronso de ar

gỗ madeira: lignum ,i.cây bore : truncus arboris . goc

gỗ. pao de madeira: arbor ad tle: tronca de bambù: truncus

opus . gỗ tập : tạo ordinario : canneindica .mác gốc : em )

lignum commune . peça no tronco: trunco impe-,

gơ , cái go : cestovalo e ditur, vel in truncum impin→

razo; corbula plana & mini git .
mèdenfa. góc, blái gốc: certa frui
· go: defembaraçar : extri ta com que fe tinge o vermes

Eo, as. go tǎóc : defembara lho:fructus quo tingitur pur

çar os cabellos : explicare pureus color .

cines . gở chỉ, gở dây :de gối: joelbo:genu . đầu gồn

fembaraçar linha, corda : ex
tricare filum, funem & fimi
lia .
gở , đứa gởi : bomemper .
uerfo : peruerfus nebula . quái
idem. quì gồi : ajoelbarfe !!
genua flectere .
. gái, cái gối : almofa da so
ceruical is... Him :
2 . gói : embrulhar empapel,

go : mostrofa.coufa : extraor felbas & inuoluere carta ,

dinaria res . ?!! folijs arborum & c.ley lá mà

: gói chất viuua : vidua , gói bánh : em brulbar vật

æ. goá bụa, idem.goá box. apas comfolhas : inuoluere
vìuuo: viduus. i
. libum folijs.

góc:canto , quina come de gồi lúa : bimanojo de ar

ròs
 297€ Ꮳ 298:
ròs que tecoufa de diasmaŭro -ɩgóim ghitc,videglitcas9
fechadas manipulus orize ► gonchitinganefteirau

quem.comprehendunt.due fina: fubtilis ftower Liding

manus compreffe . loa gọn một gọn hai gọng
¿gỏi : peixe crù cortado em dasi winte-gomo peças cangar
poftinbasperafe comer: pifcis &c.decem viginti vr de ferig
crudus.in fruftula concifus , cistelis & fimilibus , một
vredatur ,angói, idemqa goaldea pecin deffedia sup
·
- gọi chamar , cbamarfe 2 decenlebica , ba gop benri
voco as. thay gọi : a meſkraći trinta cangas i triginia telah
chama : magiket vacat.gọi góp ajuntara contribuiiɔ
mấy là đi gì : como uoc cho gan de muitos : congercrea
mao : quomodo vocaris contributiones multorum

: gội đầu . Janara cabege ... góp tiền tỉ concorner com ses
esfregandoa abluere caput: caixas que lhecabem foluerei
fricando . in monetas ad commune 5.

: gội gỗ gội lú :coronadas pus . mehi

espingarda: theca lignea fer.gop : bambùs que estão fo

ree fiftule . alij báng, Evel bre as ripas a.traueffados nos
bingefüh my tacto de palha: canna indica
gồm: coufas de barro: a quibus immediatè fuperpo
gillex res : noi gồm: panel , nuntur paleæ quæ tegunt:
ladebarro:a . gillæ olla.hàng domum. :::
gồm:praça ondefe vendem gop, vide gap .
coufas debarro: argillearum gót chân: calcanbạn th
rerumforum ....... white lus, i.:

› gồm:juntamente,
tambem:, - gọt: rapar com naualba oir.
etiam:.gồm phúc lạ : com faca radere nouacula aut
prehende ditas marauilbofas , cultro. gọt ngôi: rapar'a co
cóplectitur folicitates mi roa: radere coronam. deao
rabiles . tĩnh gồm lại: fomar : gọt :namalba : novacula ,
contas colligere calculaţio gọt: apararfruta ou outra
nes in vnam fummam cousa como abobora; decorţi
care

+
 299. G 3003
care aliquid cultro, vefq güdei mlời thâm: mandar
Aus, afturbitas & fimilia . recados mittereverba off-
A

gọt bàu idea wide and clofa gudimlời dạymúp

gouc dâu vabaixaraca. dar recadosapessoafuperions .
beça sinclinare rapus alij mittere verba officiofad
gue, cuy đầusidem th fuperiorem perfonam
> gou: a sanga debambus ? guroi cua depofitarfato:

quepoem aopecoço dosprefare depofitores gradere d

vinculi genus quodeftim gưởi: clar depaffagem :ha
modum fcale 12 palmorum bitare in tranfitu vt hofpi
circiter quodque collumin tem . fình kỉ; sóũ là gướizv
quatuor partibus claudit a vidabe palagem : vita elt..
đáogou! por effacanga a al tranfitus. tu qui, chêt là ve
guem vinculo illo ligneo in a morte be tornaracaſa mors
Icale modum collum alicu eft reditus in propriam do T
cuius claudere , cầm gou, Cabini:
MAR
mum .
idem . 2 :
chi gươm :trana : gladius
gu, con gåvo vrfús, i. contortus 'ex vna tantum
con gấu , idem . parte acutus. alij cươ'm..

: gục đầu xuống inclinar a . bỏ guom : bainha dacat

cabeça,cabecear.conJona;dor na gladij vagina . chuỏi
mitando nutare .
gom caboda catana : gla-.
gúc , xôi gốc : arros pullò bánh chegioim :
dijcapulus
vermelho: genus orize ru guardas decatana gladij fcu
bex, gouc idem . bucke tum . tüótgươmra: deſem«:
guóc : tamancos chiripos : bainbar a catana :gladium_st
crepideligneæ.drguócle è vagina extrahere rút

darchiripos.crepidis ligneis gươm rá , idem : xỏgươm ›

incedere vragen
běào:meterna bainha : għa- 1
oguọc, gay guọc : magro, dium mittere in vaginam
desfeito; macilentus.xanh tra beaò, idem 1
xảo , vó vang , idem . guom , coi guong
- gưởi: mandar : mitto, is.. por os olhos nochão v demiti.
tere
 G 302
301
tere oculos in terram ,“ quis laborat ad aliquid fa

gương ,cái gương : f ciendum .kêu gương cho

pelbo: fpecului . for guong manh: gemer pera ter mais
ver fe no efpelbo fpeculo forças gemere aliquem vt
vti ad infpiciendum · alij roboretur magis .
ལུམ gụp dù xuống : fecbar o
cương .
fom breiro : claudere vmbel
gượng:gemer, como de
茶
quem poem força perafazer lam , alij cup.
algua coufa gemere, vt eum
ག iital
hhst
ས་

HM
 Amt1191 nizoluso sist
C. € 351
biupils be siodal ziúp
*303

ziom198 #19q Tamız : änsm

arou % ( po rs Usinin : gatog ið! i iduənq) rodisq
cụ Rosa : huệ E .
sv msupils 915aisy cumạnh quz9qh ; odiag ) one of our
: zipem zoterodon jie , mubasisījini be dir 1
0 12625
) : gaŝux úb
ແ 79 4 324041 I
Hadmv 21:buslɔ :orised ) erros ¿nning ign-oug

(90 ) spilatɔ • mus v Jimmy algos čugia

Ancur Locusleaću,best fuck
37

}!!?
 385; Hi H
3fc6
[Al's não quem quiel : përdgavigez÷ guansfieÿid

hà la sồiſem conto, innyme ha, dupa debaixo. infra 6

...4
rabilis, e · a TR thien ha : debaixodo ceo: inns
hà, thuièn hà bạc: embar fra cælum., ideft vniuerfus
cação depeſcar: pifcatoria mundus hic fublunarischi
cymbalta tin và thiên hạ , Lodoe mundo .
hàtien: auarentarauarus, vniuerfus orbis . hau ha cer
a, vm.ropola van padbaqub tejarosgrandes forado Beri
: hà hiép :
fazerforças vim magnates præter Regem
• inferre .
officiosè comitari . ha giái :

hà,cái hà : bicho queroeno reino inferior , ce munden

dofura a embarcação; vermis regnum inferius, nempe,hic
qui rodendo nauigium per mundus.hoa ha a cortede
forat . chẳng thui thuyền . Tonguim : Tunchinenfis rea
thì hàăn : fe não femetefogo gia thượng hòa , hạmục
a
de baixo da embarcaçao, obi entreosgrandes deue auer con
cho a furarà: vermis perfo cordia , entre os inferiores a
cabit nauigium , nifi adhi mor com tratarse e verfein
beaturignis . · inter magnates neceffaria eft
hà, fou: rio: flumen , inis, vnio, &inter plebeios amor
Auuius , ijfour thinh ha fæpè conueniendo . toân hä;
a vai lactea no ceo : via cabo do mès : finis menfis à
lacea.coên toân hà ; folda die fcilicet vigefimo & vl
dos que remao: remigantes , tra . febr
milites.coên thủi,idem . nhắc loàn , vide loan
há mieng ra: abriraboca hach :fenderſe algua confa
aperireos. dat há ra abrir per come madeira como
1 emſe gretas na terra: rimas fol: findi aliquid vtlignum
agit terra. néra, réra,idem, folis ardore , ne ra. nựt ras
hả hoi: euaparar cuane
hi idem.c
d
fcos isrượu chẳng bừng hạch bạch hạch có tháng
thì hào ainbonãofe tapando, garça branca: ardea candida
V bạch
 H H
307
bachbach: certaterrà em:3
que adoraão ceó :fegio que
་
dam in qua cælum adora
tur. 929!
Bais đour : duo , đôi ,nhị
idem . thứ hai fegunde : fe
cundus , a, vm.muoi hai
dozė: duodécî.hai mươi;
vinie: viginti&ča'? >*
baihang, vide hang.
hais chinelas, çapatos : cal
ecus, i. crepida, æ. đi hài : ir
em chinelas : crepidisince
dere. macha calçar chine
las crepidas calceare coi
hai defcalçalas : crepidas
deponere.
hài cốt : corpamorto : ca
dauer, eris.
hái rau: colber beruas: col
Kigere herbas.hái cui:colher
lenba: colligere ligna .
bái gạt lúa :fouce deSegar
arròs: falx mefforiavtorize,
veletiamtriticř.
hải , biển : mar : mate , is .
hải đại : gal grande que
savegapollo mar: triremis
ampla que mari comitti
tur .
hái còn : ainda ba , aix
daviue : adhuc eft, adhuc
viuit , ſuperftes eft.
308
:- hãi: eſpantarje't"™ obftupef
fco, is. hãi của : arrecearque
felhegafleefato: timère ne
damnum patiatus in rebus
sii
fuis .
hại: danificar: damnum
inferre lam hai cua nguoi
ta: danificar as coufas albeas:
deperdere res alfenas ; hại
ai :"fazer mal a alguem :
offendere perfonam alicu
ius "
hại, thương hại : mifend
uelde mim: miſerumme;
heu me.
hay:
faber:fcio, is.lào hay♣
afabendas : data opera. bay
chữ nghĩa :letrado literatus ,
a, vm. hay an :comilao: vo
rax, acis. hay rượu: bebedor
de vinho: potator vini . hay
ác:folgazao: otiofus, i hay
làm trabalhador:laboris pa
tiens haydin , vel nhin: pa
tiente : patiens , tis.
hay: coufa boafeita apro
poise : res apta , sách nầy
hay: efleliaro be bom : box
nus eft hic liber. thu” nấy
hay: efla cartaefla boa benz
compofia: congruè facta eft
hæc epiftola , & fic de alijs
rebus hay bay: romaeftà
bem
 309 H;
bemfeito: quam aptè actum.
hayla ou vellious
haynasfeinefcio, is, cum
fcilicet, quis ad interroga
tum refpondet vt.othing
kia thầy Ô đâu : Omokono fear of dentes , durioribus
Padre aonde eftà heus tu verbis minari alicui
magifter vbi eftthay; nãofei;
nefcio.eftrefpófio fimplex,
at fi dicat hay gi : quefei :
qnid fcio? eft refponfio pau
lo audacior.
hay:gouernar.rego is.hay
một xã :manda bữa aldea
præeft vnipago. hay cá và
xurgouerna toda a Prouincia:
præeft toti Prouinciæ .
hay một hãọc : trata de
aprender: agit vt addifcat. &
fic de alijs rebus .
hãy đi: ide: ito .hãy an :
comei : ede . hãy làm : fazei :
S
fac . particula imperantis .
T ham: aquentarmoderada
mente calefacere moderatè.
hâm cơm : requentaro arròs
cozido: recalfacete orizam
coctam , & fic de alijs culi
næ ferculis . hâm lại .
hàm, canghàm : queixa
das: mala, æ. hàm tlen: quei
xodecima mandibula fupe
rior, hâm dưới: o de baixo :
Hi 31P
mandibula inferior , sang
hàm: dentesqueixaes: deu ,
tes maxillares . 29 Mb N
làm chìmhìm :men
far compalauras afperas, mor
s
hàm , làm lễ hàm : foxer
buracoou coua nocbạo e cu
brilaperafazercáir alguem :
decipere velle aliquem fo
ueâfaftâ in via vt in illam
decidat. is
hàm người: final da la
de alguem : nota fcripturæ
alicuius .
băm , đàm hăm mặt mũi
fermofo rosto:fpeciofa facies.
hám , hỏihám : feder : fa
tẹo , cs . thôi hảm : tre anda :
grauiter olet . hám lám ”
idem .
hám:aruoredo iunto aorie:
fyluula iuxtà flumen . lom
hám běào , idem .
ham :fazer violencia; vin
inferre . hãm hiếp , idem .
hãm mình : macerarocorp
compenitencias : vim infer
re fibiipfi corporis affli.Ãa
tionibus .
hãm xuống : vaifeo lume
dos olbos , como quando de
V s muito
 Site H Ĥ Spi
**
multoaltójèòlbàpéra bañad; illus noinen Om BertürFred
deficere lumen oculorum , reuelatio de Aduentu Ghri.
vt cum ex altiori loco quis fti Domini àliĵ hẳn haidé.
afpicit în inferiora cháo hàn,tlặt: verdadeiro vel
mat, idem intཁ་
a rus , a, vm , đã bán là d
hẩm, gạo hẩm: arròsprè femduuida: indubitatu iai
to: oriza fabnigra gao hom eft :nói cho han dizer tud
Idem , : nátkel mii, men
•que bat veritatem aper
• " hán, vide hoan secaned red or balbida.ciblen

: bàn nhau crinimigosin : han : ferilidade por folla

micitias gerere . da cbaua: fterilitas ex defe
L
hàn , của hàn : portoems Cupluuiz . đại hạn : fecura ,
Cochinchina a que chamao os vniuerfal: defectus pluuia in
.
Portughefes Turdo: portus in toto Regno . doi han,idem.
Cochinchina à lufitanis di hạn , chế hạn : pedito de
tus Turanum .
&
peça de feda branca dentro de
han foldar com cobre cou cabeçãoda cabaya : fruftum
fas de ferro &c: ferrumino , ferici albi intra collum ve
as. ***
Ais appofitum .
hán: elle: ille, cum con
hang efpelunca : antrum
temptu. in vfu extra curiam i. hang lỗ : coua : crypta , æ.
verfus Cocincinam . mac hang đá : lapa:fpelunca, æ.
hán:fua vontade: placitum **:
fpecus , vs.
illius fiat , mac nó , idem ,
hang ,hãy còn hàng : fe
at cum honore dicitur , mac disdo vinagre quando ainda
VOO
người . naoeftafeito acetum non
... ·
hán;nhà hán : familiade dum accepit vires .
Reis antigos da China : fami - hang ,hồ hàng : depide :
lia regum antiquorum apud 1.3
nudus, a, vm.
Sinas . hán minh đề: aquelle hàng bỏ chanh hằng con
Rey da China a quem dizem mat:ofumo da cafedde limão
foyfeitareuelaçaoda vinda dar nos oibos infilire in ocu
de Cbriste ao mundo : Regis los corticis limonij fuccum .
đài
 273
đài hai hàng con mặc
ga
Zerarderòsolbos: večdinem
déulis caufare la
hàng , họ hàng : parémes
cónfanguineus, a, vm....
hangho viniaga merces.
bán hàng bản họ tiên thừa
em quese vendèm varia cord
fas; merces diuerfas expofiz
•
tas habere . bà hàng , biển
hàng: bazareira mulier di
uendens merces. hàngpho
rua detendas : platea taber
narum hàng bát : ruaemicis .
quefe vendem as porcolanas :
forum lancium finicarum
hàng bè : lugar onde jờ vende
iangadas : forum in quo di
uenduntur fchedix. & fic de
alijsrebus.ê hàng ,videê '
1 hàng: Sempre : femper .
hàng sóŭ fempre viue: fem
per viuit . hàng hàng , idem ..
hàng ngày : cada día : qua
tidie . hàng nam: cada anno: hanh, idem
fingulis annis. i podla } - hành , cử hành : cebold , cơ
hang : ordem de peffoas
iuntas :: ordo perfonarum
quæ aliquam communita
tem faciunt, vt, 4.8
2 , ĐH
• hàngxả : osdo gouerno da
aldea:: præpofiti aut fenio
res pagi , hàng thuièn:
1
H 114
dadesque petakanangbia
galex milites ciufdem kripë.f
misthang diniu lugen doin
que moran dep tao roofo
dados:habitatio militum nà
cùm duce . &ïfic deaþjoul
hàng chữ ngai la
linea, verfus.lanihàngkhes
começarputraregra zilindnih
nowamordiri , kẻbang J
zerrifcas: lineas notarevɔD
hàng com , hàng quán
molber publica : meretrix ,
I‚ELİŞAR
hàngbà fa sộ innumera
ueis: innumerabilis, fi
: tháng , kẻ háng : aparte
interior da coixa iunto a grÀ
lha : femorum iuncturiægis
·
- háng , dàng háng : ear
rar: excreo, as, erab
háng , vide hưng l
hanh , khô : Irca mua
fecca : terra valdefcca ,đất
zal
pe: óchành caſcade cebola
cepe tunica..khía hành.de
e de cebola ; cepeſpica
•g hành làm fazer facio is
hìnhvà dâm fornicari for
nicor 3 : aris đa hàdh ác
nghiep fazer muito males;
mala
 H Ħ
342
mala permulta perpetrate.
học hình ſtudar Audes,es:
• ftro.hǎgc mlời cũ ai:contar
nóihình người xa murmud
rard'algue detrahere alicui
hành , bua hành khiến
diabo quecuidão osgentiosfe
mudadogouerno cadaanno ,
ecom oqual danção pragasë
diabolus quem fingulisan
nis præfici putant de nouo ,
& cuius nomen inuocant ad
malè imprecandum .
hào ,yer hao: quinentia :
angina, æ.
hào quang : resplandecer
fplendeo, es.ant.
L
hao tiên : gaShareixas :
impendere monetas.tồn
tiènidem .
1
hào , bóc đại hào : dama
fco; damafcenum fericum,
alij hòu feu đại hòi .
hãoc :aprender: difco, is.
học trò : eludante : đifcipu
lus ,.hằọc hành : fudar :
ftudeo , cs.hãoc dao : pro
fellar a ley profiterilegem.
parecente bu
hảọc nhau :
coufacomoutra fimilem effe
xem nam alteri.hãọc chữnis . đàn hát : tangere cantar :
nghĩa: aprenderletras: ſtu-
dio literarumvacare.hãoc
Cũ ai:teralguem por metre:
316
habere aliquem pro magi,
alguasou a alguem : refere
aliquid alteinsdy
háo : ferruge da cbamine
fuligo , inis.mồ hảổ khói ,
idem . mồ báondi :ferrugem .
dapanella; fuligo ollæ. mặt
moháo: negro do roflo; niger
vultus . * {:}
hảo , háthảo : cantar : Ca
no,is.
hio chên: escorregar opè :
dilabi pedem . nói hiỏ :
fal
larfem fondamento ; temerè
Joqui.
hạŏ : garganta : guttur ,
1.
ris..
hấp:aquentaralgúacousa
de comer fobre a arrosco do
quente : calefacere aliquod
edulium fuper ponendo il
lud orize cocta adhuc cali
da . hấp bánh , hấpidem cá
hap nhau femelbante : f
milis, e.gióŭ nhau hatnhau,
idem.
hát : cantar: canto , as.
truien hát: cantiga : cantio,
canere cum pullu inſtrumé
timuſici.con hát: cantadei
ra: cantatrix , cis . " ngân
hát :
 317 H: H 318

hát a gargantear; vocem in portà traueffa : ianua pofte

flectere bomb at serion.hau thu : orabicho das
1
hárxoi: eftrando quefefar fella; atafalt poftilena , x
efpirrando: ftrepitus fternu- hậu nhin: és vindouros:po
tationis ... magicale de fteri, ..damné
: Snad tagad po

hát,mua bát đělon trung hậu thả : Senior da seria z

a`chuua comvento: ingredi
pluuiam cum vento : hôt
beao, rat beao, idem
..
bar: iuftos igoaes: æqualis,
c. hat nhau, hap nhau, idem.
haw: cortejar, feruir aos
grandes: aulicum agere di
hau ba idem.toi hau: pedir
apelloagraue : petere per
fonâ primaria . nang hàu :
concubina de peffoa graue :
concubina viri primarij . !
4 hâurquafi ferè, hau chêt:
quafipera morrers ferè iam
moritur. gao bâuhết : oar
1 ròsestà pera acabar:ferè iam
deficit oriza .
Dominus terræ, ita vocang
diabolum quem præeffeter
re quam incolunt exiftitia
tes , adorant , & in eius:nöd
mine iurant .
hầu , dưa hầu : pateca pha
634
po aqueus .
đè he,đề hét , ngaara
he
feperameter meda : iram de
monftare ad metum incıs
tiendum .
hě: eftio: æftas, atis, mùg
Oak
he, idem .
hè nhà apartedacafape
raonde não tembeiras: pårs
domus quæ imbrigibus ca÷
ret

hầu : apenar : vix . hầu về hè, làm hè certas ceremo»

được:apenaspoderà tornar. nias que os gentiosfazem no

vix poterit domum reuer
ti.
hẩu , cái hấur: amejoas:
mytilus, L
hau, fau: depois pofterius,
poft . hoàng hậu , Cầu Qua :
depois, doRey poft regem ,
idelt Regina . cửa hậu :
trienniodefeu doaos mortos
fuperftitiones Ethnicorum
in triennium luctus, ergas
defunctos . A
..
hể chằng hề : denen bi màn
domallomodo tôi chẳng hề
fugi não me meto niſſa:fps
dat ad me reshçc minime!
Ad;
 !
ff
An
-ħiéqpainura decompair
ourbenënvlencia: beneuolani
tie , webk6mpaffronis yoks gala prelease , đã có hàm
mongoubé: folgo venhais nhưritiãifesa letra defeu
em bora: benè veneris . phe
idem : thuonghe : coitado :
heate miferum ,velheime
19
miferum, khôn hê, idem!::
-i herudovedosomais , e
he laai:quemquer: quicun
que. hễ ngwo-ita : todosos
homens:omnes homines, &c.
hê, sohe : fado, eftreya
fatum, i, Ethnicorum error.
… hẹ , hành hẹ : certascebol
las: cepe fpeciés quædam
heàng: camaras de ferro
ou bronze que fe metem nos
falcoes: tormentum bellicum
in cuius ventre aperto aliud
minus ponitur :blái heàng,
12
idem , alij, blái nhàng..
hẹch , tờ văn hẹch : papel
defeiticeria em que efcreuem
malquequeremfazer,edia
te do altarfuperftitiofo o quei
mão peroque o diabo.o.và far
zer veneficij genus quo
fcribunt in cartula malum
quod alijs cupiunt,& coram
dæmonum altari comburen
tes, rogant dæmonem yt il
lud exequaturpark , teis
ur
HI 30PE
than quam infigniapui
chapa de Mandarim sripfitt
final : fignum fuæ manus jam,
adhibuit.aljjhàm , ned
ibhèmrượu bagaço.dawso
nha'de arròss magmaoriztę
diftillata ( oshinori
hêm 3. hànsporodiotirar
afalla:negare confabulation
nem ex odio ...hèm ŏán.
người vingarfed alguem
vindictam ab alio fumere, i
hểm: caminho estreito fe
mita ,K.:: na tabl
hèn : toufa oil : vilise.fu .
hèn, idem. ké hen : pefoa
baixa: vilis perfona , tôi là
kéhen kẻ mọn : eu fuu nin
guem : nihili fum ego , verba
humilitatis in vfu apud An
namitas .
hèn, đau đã hèn :omali
bepouco: diminutus.iam ef
morbus . giản, idem :o ; Ka
hèn mlạt : comervil emal
temperado : vilis & infultus
cibus . :: "i 70
hên, cái hên : Specie de
marifco : oftrex fpecies .
· hen, dahen ngay: iòaſſm
nou o dia præſtituit iam
diem.
 H HI 3725
32:19
diem‫اذا‬ngày phán xét chẳng vm.hét thay thải .todos )
hen:nãofe apontou dia doiui femficarnenbuzomnes.om-i
zo: prædictus non eft nobis ninò hệt lào hết sức; com
iudicij dies. todo o coração e com todasas.
heo, conheo: porco ::fus forças; integro corde acom
fuis mel: con læmt nibus viribus . lêy hệt : rỡ .

cheò,gay heò :bordãode ro mar tudo; fumere omnia

ta: fcipio ex vimine in di hệt: femelhante: fimilis;e;:
co quod , rota , vocanr.: con het cha:filbofemelhantes
-- heò, thuốc heò : boa mei aopay: fimilis patri filius;
zinha: vtilis medicina. hiệu " heu, vide heo. suís éti
idem . hễu, vide hớu ala a pit
héo: murcharfe coufa ver hi: affoarfe: emungo, is:
de como beruas &c: marce hi muy, idem. 360
fco,is. ': estar allegré»
hï. hoan hï

hẻo , cá hẻo : certo peize : lator , aris . hũi, idem .

quidam pifcis dictus héo: hiôi : interiecção de quem

hep: coufa apertada : an Sofpira ougeme: heu.

guitus , a vm. hẹp děa : cai
·
nho: auarus, a, vm . khờ běli
bẹp : canga ejtreita : telaan
Camd
gufta .
hét, đèn hét: o rin bar dos
cauallos, elephantes: hinnitus
equorum &c. dè he dè hét ,
vide, heft , car
hich, vide hêch .:
hiểm : co farara ; rarusia ,
>
vm . của hiếm : fato extraor
dinario : eximiæ mercès :
... hiêm caminho por mate
não aberto: fylueftris via .
hièn lành . manſo : mi
tis, e. : .. TÂ

hết: acabarfe: finio, is. đã hiên , đom :offerecer dea

hết: và fe acabox : defijt : hêt
gao: acabouſeo arròs:defecit
oriza hệt tháng : acabouje
o mes : finis menfis adue
nit. allata mat iayantha
comer fuperstitiojamente : of
ferre edulia fuperftitiosè .
hiên xôi, hiên ván cho bụt :
offerecer arròs aopagode : of
ferre idolis orizam . 117 77

: hêt:tudo: omnis, e.totas, hiển ,nhà hiện :(egundo trai

I X bu
 H H
323 324
bunal de letrados em cada hiều : goflar de álgúa cou
Prouincia tribunal fecun Sa: affici erga aliquid .
·
dum literatorum in qualibet: hiéu, thảo : reſpeitar como
Prouincia Tunchini .. pay may : honorare , vt pa
hiên , ou hiens filbo de trem, matrem, fuperiores .
Mandarim.de armas: filius. hiều : entender : percipio
eius qui dignitate aliqua ar is. đã hiểu: ià entendo: capio .
morumeft infignitus . ou fenfum .. Au
trièu idem .. hiểu , am hiểu chúape oa
hiện:: aparecer coufa doa da qual fe ferue o Rey adhi-
tro mundocomo Deos, Santos, beri à Rege : folita in nego-
atè o diabo : apparere ali tijs perfona.
quid alteriusfæculi vt Deu,. hiệu , kêu gọi : chamar :
Sanctos , vel ipfum etiam voco, as xuy hiệu khí: cba
diabolum thien thần hiện mar com trombeta: como no
xuâng: aparecero Anjo: appa dia do iuyzo : conuocare
rere Angélum . : tubâ , vt fiet. ad diem judio
biếng : peftenejar . com os cij ..
olhos : nito, as..hiêng con- :
hiệu , thuóc hiệu : excel
mat:fechar os olhos : claude lente mezinha : præfentanea.
re oculos nhằm con mắt ♪: medicina .. my
idem .. hin, Beohin hin: gordo,ne
hiép:fazerforça : vim in deo: craffus, a , vm..

ferre . Giếp củangười ta : 0 . hình:figura: figura,æ. thu

marpor força ofatoalbeovi hình: disfarçarfe:mentiri ha➡
auferre alienum . hà hiép ; bitum . hình tượng : cftas.
idem . tuftatua

- hiệp , quan thủ hiệp : Man hình gia hình tormentos )

darim principal a quemfe en cruciatus,vs.làm hình:iuftig
..
carrega algum negocio: Com far plectere: capite alij
miffarius feu perfona prima hèinh… one ma : 1800
ria cui aliquod negotium hip : o quetem os olhos na
committitur.VEJ turalmente muito fechâdos :
-b.. clau
 H Ħ
325.
claufos fermè oculos habes
à natura : con mặt híp lại ,
idem.alij.nhám,
… hít , con chỏ hit : ire cão
pollofare: indagare.canem
ex odoratu .
ho:tuffir,toffe: tuffis , tuf,
fire .
":
· hộ ,fan hô : coral. coral
lium, ij. :..
hồ: grude: gluten, inis.
lụa có hồ: peça que tem ca
lua
nja glutino infectum feri
cum.deániha :grudar: glu
tinosas.ley ho phét gey:
efender grudefobre o papel:
glutino papyrum inficere .
ha blóc ra: defgrudarfe : re
glutinari.
hồ , đàn hồ : viola : ly
xa, 2.
bongbi:duuidar: dubito ,
as. hồ nghiđều gì thì hỏije
duuidais dealgua.coufa pre
guntai : dubitans de aliqua,
re, interroga ....
hồ: lagogrande : palus ,
ydis. đẩm,idem .
hồ tiêu : pimenta : piper ,
ris.
hò: quaf : fermè.hòng
ngày : quafi meyo dia : ferè
meridies . hò hot; quafi aca.
326
bado : ferè in fine • bàu ,
idem . Mina meti
hồ :couáem que fe caye fem .
aduertir: fouea inquam non
aduertens decidit . 1:
: hô nước : pocade agoai la
cuna, e, Bag Suger
0 hồ , xấu hổ : cou a serga
gnofa : pudendus, a, vm làm
xấu hổ cho ai : enuergonbar
alguem : pudore aliquem af
ficere.tủy bo: foffrer iniu
rias:probra ferre.hongroi
ai:serpejo router vergonba
dealguem: erubefcere.
hổ phách : alambre : fuc
cinum, j.
ho mang: cobragrande :
coluber ingens . hỡ đầm
cobra que fingem na ceae que
a achaferamuitoditofo, como
dizem da fabulofa varade
quondam : terpens quem in
calo effe fingunt , & cum
qui inuenit fœlicem fore pu
tant . được rắn hổ đểm và
idem .
hộ giảng : piloto : nauar
chus , i .
Lỗ, vide Hồm .
họ , bung hộ: aiudar fa
uorecer : iuuo, as. folum di
citur de Deo Sanctis . & c.
X a apud
 327 H H
328
apud Ethnicos fuperftitiosè tus , ita vt partes turpes
dicitur de idolis , maiori
DAPTER

corporis appareant , zda m

bus & c phù hởidemar
ン
họ dào : gèracao : profas
pia æ. đầuhọ : chefredage
ração ou familia : profapia
caput.totou, ide. ho hàng:
parentes confanguinei . ho
bên nội:parentes dapartede
pay: confanguinei ex parte
interiori , ideft ex parte pa
hoa: flor: flos , öris. kõê
idem : hòa nở : abrir a for
florem aperiri , hoa đực :
flor
que não temfruito: flos quem
non fequitur fructus . Loa
cái: forque temfruito : .fos
fructum præcedens . hoa
qua:fruita: fructus, vs...
. toa, bidblang hoa bõát:

‫ܕ‬،‫ܕ‬
tris . họbên ngoại: parentes obra de releuo em maceneria
daparte da may :confangui opus eleuatum ac variega
Xatt
nei ex parte matris,feu,vt ip tum in ligno
fi vocant, ex parte exterio hoa : bexigas : variola
ri.. arum . boê, idem . Ai
họ , bán hàng bán họ : hoa
hóa nương : melber pus
mercadejar : mercaturam blica: meretrix,cis , con hoa,
exercere . idem, alij hoe .
hơ: enxugar aofogo : fic……
hoa, thinh bỏa: Prouincia
care ad ignem . de Tunquim qual os Portugue
hở : vos de chamar ou ro fes chamão , Sinufà : Pro
gar alguem : vox clamantis uincia in Regno Tunchini
feu exorantis . ་
quam lufitani vocant Sinu
hổ là , ngò là : te pera -
fa , thinh hoc , dem .
fy: puto, as. hòa : pas : pax ; cis hoà
hổ , mặt hơn Lở : gofto thoạn cũ nhau : concordar bu
alegre : hilaris vultus . bui cooutro : concorditer inui
idem.
cem degere . làm cho loà
ho bang: defpido , ou mal toận :fazer amizades : pa
cuberto, de modo quefe vem cificare alios inter fe . thư
partes indecentes do corpo :
ông hỏi hạmộc: es grandes
fpoliatus, aut malè cooper je deuem conferuar em pase
OS
 329 H H!
osbaixos emamizade,pacem
colant fuperioresinferiores
amititiam feruentold
hõi, toan bŏà : confultar
confulo, is. .
hŏà : tambem : etiam. và
idem . cà hoà: todos: omnes. ·
cả và idema : :
It w
330
: hỏi, lửa fogo : ignis, is,
dai hot: incendiozincendiug
ij.chŏá haò, idem.tièndang
hoi : caixas que osprefospa
gropera a candea : pecunia
quam vincti foluunt produ
mine carcerised res
. hòa là , hoạc là : eporin

hoá , kẻ hoá ; thuận hòar tura : lifortè, forfitana pros

corte de Cochinchina” que os thoại có hoại là hoạ ra
2151
Portuguefes chamão Sinuà ramente: rarò, da stat
regia Cocincinenfis à lufi hoac:poruentura:forfan ?
tanis dicta Sinua . kẻ hòé ! : hoặc là idem . # IN₫
idem . hoạc , nói hoạc : mentire
i hŏá :fazer criar: produ mentior; irist Con
1
cere : hoá nên 3 to finh , hoai, dùng thôi: acaban
idem . fe: finio, is, tŏai·làć : acabar
་
biên hòa : transformare feo agaftamento : finireira
em coufa melhor immutari in cundiam lạilành, idem: i
melius vt Etenici fuperfti hoaipho : lugar de Corbin
tiosè putant de rebus fictis china no qual babitão os la
quas pro defunctis combu poes e ochamofaifo: pagus
runt , vt in veras immuten- in Cocincina quem lapones
tur , aut conuertantur . hoá incolunt & vocantfaifo

đi : queimar perace fim con . hoài, fĩnh , toài thai con

moos corpos doslazaros.com. ceber où trazer nas entranhas
burere vt in melius tranf- ofilbo : geftare in vtero pro
formetur , fic corpora ele- lem : chưa, có thai ; idemy
phantiacorum comburunt hoai : desperdiçar : prodi
Ethnici, vtin meliora tranf -gere . hoại đờ đi làm bậy ,
· =
mutentur in aliâ vitâ . -hoại bó đi ku làm chi :porn
hŏá, tle bŏá : bambù ma quefe defperdiça deffe modo:
cho: canna indica folidior . vt quidperditio hæc
hoan

Its
 JUST H II 332
hoan buy estar alegre : mentecuidão osgentios de ca
gaudeo, as, hẳn bo,idem. da aldea : titulus qui datur,
• hoàn, blå:pagars faluo , diabolo quem Ethniciin
isantant totus quolibet pago tutelarem
+ hoàn, ban hoàn : zer lem ftultè purtant , illumque co
brança dos auzentes como de lunt.than, idem .

caza ,filbosse be thatpena : . hoàng chim hoàng anh :

memoriâ cărorum abſentiū ¡aue amarella: crocei coloris
"
torquen . . . tien và auis hoàng vàng : corama
-hoan lat: caftrar : caftro , rella: croceus color .
as , thiên , idem . Loàng , đại hoàng : ruộ
hoang, nơi hoang : lugar barbo mezinha : reubarba
folitario , folidão : folitudo , rum, i. ‫ ܃‬i ..}
dinis . giáp : o quartogiao
hoàng
hoang: muito , em coufa de letras fubindo : quartus
que defprezazvaldè, in re quę gradus literatorum afcen
contemnitur, vt, tôi hoang: dendo :
muito eſcuro : valdè obſcu hoảng perder of fo: ames ,
rum.rét hoang : muitofrio : ntis , hoằng hột, idem .
valdè frigidum . hoc: bradar: vociferor ,

. . hoàng , bua: Rey :Rex ,gis .
hoàng.thien, buablời : rei
do ceo; Rex cæli, titulus que
tribuunt diabolo, in quo&
jurant. ngouc hoàng: Reydo
inferno: Rex inferorum.hoc
nomen tribuunt cuidam qué
etiam vocant regem fuper
hum illum.colunt ac in eius
aris . kêu hốc : gritar que be
acudão vociferatione auxi
lium petere .
boc: atraueffarfe algua
coufa nagarganta faucibus
aliquid hærere. xuong hóc
hao: atraueſarſe offo na gar-.
ganta:hærere in faucibus of
ficulum .

nomine iurant , impièinuo, bộc:medidagrandeporon

cantes , ngoục hoàng thu defe paga arenda: menfura
ong đê . thành hoàngzitulo magna qua foluuntur tribu
do diabotutelar, comolouca ta , vide đao. : ..
$ 80 ! Loê,
 333 Ħ H
334.
Loé, vide tõa.tv.innumerabilis , e
·`Èõê , vide hõá pá ? hòi: freito : angulus, a ,
Loe, vide hoa:: và : " vm , hẹp hòi ,idem .hẹp hòi .
boi bói : soroarapada de dea: efcaçor auarus, a, vm.t
nouo corona: capillorum hói , vide hoi hói..
recens rafa….. chói nước : rego de agoa
hói : cheirarafediço pu deriuado da Madre, efasour
teo , es.comhói : o arròs tro caminho : riuus aquæ qui
cheirar a bafio: fœtere ori procedit ab alio , diuerfam :
zam ,thuốc hôi : a mezinba : tamemperagit viam.vn
cheirafartum pharmacum bôi lồ , thụ lồ: official de
grauiterolet.hôi miêng: ter iuftifa tomarpeitas : muneri
faftio naufeam habere .hói bus corrumpi miniftrum iu
com : ter afco ao arror tedio ' ' ftitie . quan của hội là ăn x
babere orizam .hôi hám : tàu lồ , idem .. ' :
feder como de corrupção ; fœ * boitội,
Lôi ǎnnam tội : arres
tere vt ex corruptione ... pendimento dos peccados pé
hội, mô hói fuor;fudor, dindo perdão dellès;pœniten
ris. mô hôiraz Şuar': fudog, tia peccatorum cum petitios
J as.. N ne venissetta branzid

hồi,về : tornar penataza : Lái preguntarinterrogo ,s

redire domum .
i :
Loi cou cho thay pagar
a o mestre de escolafeu traba
lho:foluere mercedem fcho
læ magiftro.
".
boi huong; certa erua
quefabe como erua doce : ani
fij faporifimilis herba..
bồi , lõên hồi tranfmi
gração das almas: tranfmi
gratio animarum: là gì
·Lồi, vỏ hồi :-fem contor
asđi cói bo defppfarfor :
fponfam ducere . hỏi tra fur
éy: examinar oquê'bà in
, quirere de re illa preus
-; hội :: dedicação de templa
•
dos idolos dedicatio templi
idolorum ang chay ánghộid
safasfeitaspera celebran effas
festas: domus ad celebratio
nem fuperftitiofam feſtoiūs:
hội thì afolenidade dòs exaž
mes folemnitas examinuin
hoi : -
 335 H H
336
hoi: bafo: halitus, vs.hå. vefperam fuperftitio .
horevaporar : exhile as cat hom, xương hom gi
hơi,hết hơi: jànão refpi nhaspiquenas depeixe ; fpine
rar.refpiratio defijt , fam . minutiores pifcium.css
mortuuseft . hoi nướclên : 2 homblanh : bambu.com .

fubirem os vaporesda agoa : quefe tece à palbapera cubrir

Fapores ex aquis afcendere. as cazas ; cannæ indice fru
hoi đất: exbalação: exhala.. fta quibus colligantur paleæ
tio, nis ... Be 6.
yhad cooperiandas domos .
hor: ou la; heus tu.con hom: tigre: tigris,is. buót
hỏi: ô filbo : ô fili * hom : unhas dotigre vngues.
..
hoi, lon:porco ; fus . giò tigris .
hoi: das noue horas atèas on hom, tom hom:lagofa
ze antes de meyanoite; hora locufta marina .
à nona ad vndecimam an hồm , chim hồm bì : certa
te mediam noctem. thoi, ane: auis dicta hombi .
idem . hòm: caixão: arca, œ.cân
hôm nay: boje ; hodie .

‫ܕܐ‬.‫ܚܐ‬
‫ܝܘ‬
hòm: balança em caixão : ar
hôm qua: bontem;heri.hôm cula ad bilances feruandas ..
kia: antebontem: nudius.ter-¡ hởm , vide hẩm .
tius, hôm kià: trafantontem; : hôn : bear : ofculor ,
nudius quartus, vel quatuor. aris.
ab hinc diebus.hôm kiet: hồn : alma : anima, æ. cô
bacincodias; nudius quin hồn: almas dos que morrem
tus,vel quinqueab hinc die femfepultura: animæ illorum 1
bus.hôm fom:a tardeepol qui fepultura carent , has.
**
la menbaa; manè & vefperè fcholaftici fuperftitiosè co
Ban hôm : a boca da noiteo ; luật , phục hồn ngợi hồn :
vefpertinum crepufculum : chamarfuperftitiofamente as
chim keu ban hóm : agouro almas dos defunctos : animas
mão no cantar dos pafferosa. defunctorum · fuperftitiosè
boca da, noite augurium aduocare . giuông hồn : i
malum ex cantu auiumfub confultar afeiticeira quefin
::Qi ge
..
 H HI 338
$37
ge asalmasdos défantosfala hon, blái môhòn fruta
remnella: confulere pythos com quefelana a roupa sfru
niffam quefingit animas de aus qui pro fapone inferuit. !
…
functorum per ipfam loqui . bo hôn , idem. los demon
* hồn , linh hồn almaratio , hòn děai gras deanimal
nal: anima rationalis . giác teſticuli ; orum. vide bòi
hồn jalmadosanimais: ani- .. hồn , nhà hổninfaria .

ma fenfitiua.finh hồn: alma latrina, æ.? 30 21:24 18q

dasplantas:anima vegetati honđộn : confusão : con !

ua: blai có bahon bay viases fufio, onis . hon haò: inquie
bomens tem tres almas efete tação por muito pouo; pertur

Spiritosoufolegos:animas tres batio.ex concurfu frequen ?

habent viri & feptem fpiri tis populistyou
tus feu halitus, error.gái có hơn : mais : magis . tốt
ba hồn chín viásas molheres hơn: mais bom; melbor: me

tem très, almas e noue Spiritos lior,vs. mạnh hơn: maisfore

oufolegos: animæ tres funt in re: fortior, vs. millena
mulieribus , & nouem fpiri hon tirar afallapor ran
tus ſeu habitus iuxtà errore cor : negare loquelam alicuî
Ethnicorum . chép lêy ban exodio , căm hờn : goardar
hồn &c: praga que efcreuem effe rancorpor tempo:diù con
empapelperà que o diabo leue fabulationem alteri negare
aalma do outro: maledictum ex odio . hơn tôi:não mefals
quod in aliú iaciunt fcripto la negat mihi loquelam.
malè precantes vt diabolus hon hở : peſſoa alegre re
animam illius tollati bilaris, e. vna be prod
hòn pedaçode algua.coufa hóng, vidchứng . จ
23
que vaipera redondo ainda : hớp , lúahộp :nellerecido
quetofco: fruftum alicuius rei fem dar graõ: herba orizz
quod fit ferè rotundum qua, prolixa fine graniserne I
uis rude , vt hòn đất to rã hop: ajuntarfe:conuenio,
deterra : gleba , .hòn đá is . họp toan cử nhau ::cján
pedra,fejxor faxuqiybit : 31), tarſea conselho & conuenire
01 Y ad
 H M 349
339
ad deliberandumis kéthop : tres globuli precarij , velfig
uniaă vnio, nis: đureChúr miles. lần hột : rezar polla
Blỏi rêy xúclêy linh hồn 2 core : globulos precarios
ngườikét họp cừ tính đức . percurrese trang hội, chuỗi
Chúa blori Deos tomouacor hộc rofario , coroa : globuli
po e a almado bomemcova precarijus, qring lig
nia.comfuafufianiša : affum - hột gia : granumsi . bột
pfit Deus corpus & animam gióu grão deſementés: gras
hominis & fuæ fubftantiæ num fæminis; hột thaóc's
vniušte na kojem ..} granum orizæ cuhì tunicaża
·
hop: defpofarfe: defpon hot muôi grãodefalu grad
fa , as đi hộp , bởi co chào : num falis hot tai aljgire
confumar omatrimonio: cọn+ perola vnio , nis: margati↓
fummare matrimonium ¿ ta, œų . Damiind ust 201
·
hop,tien hop: caixas ruhốt tǎócicercèanocabeli
ins: monetæadulterinæ tièn la circumcidere capillum : 1
chì, idem . Arnaudeat hou: ilbargas: Jatus, cris
8
- hộp , cái hộp bầu :boveta - hội , ngụcBoura de pe
de berleredondaſempè: py- torarseperu toman o freſco :
xis rounda ad feruandum aperire pe &us adillodrefris
folium, betle, dictum.gerandum . sammá
•hop: beber a tragos: bibehou, nôi họũ: gançla em
tepaulatim interrumpendo quefe coze arròspulù: olla in
paruis hauftibus. hop beaò qua concoquunt orizam
miệng meternaboca adhi- quam, pulò, vocant tak
bere ad os. vel hấp , vide hòi , cả ,hờn thủy gran
hấp... de diluuio: ingens inunda
hót : apanharcomamão : tio.. bem a bytes an

colligere manu.hỏtrặc : a hòu, blái hòu : fruita da

panharocifca colligere quif
quilias.manu .
hất, vide hoing. 42
hột: contasderezar ouou
23
oriente que fe parece alguas
confa asnoffas neſperas ,mais
dbce is fe conferua tambem
feca: fructus noftrati meſpit
Ja
 Ħ 您 34%
342
10 fimilis led dulcior , & fic. re in nihilum
cus etiam i feruatur o hoŭ L medamarfe.comumpo,is
Agẩm, idem,lalagu -cund thẳngấy đã hơn dan fen
.-
hou , bóc đại hồi dama effe more : depranatus et
Sco: damafcenum fericum puer ille infimal soubt
tấn vanjidemic : Dr hứa,xin cho : pedirpetor:
hồi mao ngựa : penachois . khấn hứa nóilrogerspre
quefe poem natefta aoscaual corsarisvak :abun geiri
los:pennarum fafciculus qui hứa,nói hứa : prometer:
•
fronti equorum alligari to polliceor, eris khanhúa :
let . fazer promeffad Dios ou iu
hòu,cá hồú: ruino, peixe: rasvotum emittere autiu .
miluus pifcis quitous ramentumisvinn
hữu , có : Thề : hồi huân Quân mulios peface
fình hồu tử, bàvìùtreba. Adaḥ fericum quod mulio
morrer: datur viuere das vocant.209 ) ITAT
tur mori , eft viuere en mo : (húc:)marrar, de animars
ri . 278 comocarneirosbois &c: arie→

hầu , bên hữu : parte did to , as : bangidem . lên hức :

reita: dextera pars. tay hou: prouocalos: ad arietandam
maodireita: dexteramanus incitare . bigotuis
1 by báng : impugnar com
ban hō-u : companheiro : lo
cius, nagu pe defprezo: contradicerecùm

hú, cái hú: boyão de barri contemptu .

gagrande , e bocapiquena hay, cuoi rir: ridco, cs.

diota ventris ampli & par hoan huy: eftar alegre.iucun

uuli orificij. a ) man
hu,khou:vazio vacuum;
i. hư vô: vafio e nada : va
cuum & nihil. hoá hu khoŭ:
fazerfe de nada: fieri ex nihi
lo.lai ra hu khoŭ : tornarfe
em nada: annihilari , redi
dys, 2, vm.215
huyện parte em quefefub
diuide hua Prouincia de algu
Reyno, como Confelho: pars in
quam Prouincia aliqua ſub
diuiditur , vt apud lufitanos,
Confello . cai huiện : o ca
Y 2 beça
 H Ħ
343
beça deffe Confelbo : partisia:
quam Prouincia fubdiuifa
eft caput. ou huiện , idem :
huiệt : coua da fepultura
fouea fepulchri . lỗchân
mồ , idema Loved
hum, vide hom, k⠀ : ceruus, i. gạc hươu : comes
hứngnước : tomar agoa
dos telbados, aruoresc: de
riuate aquam ètectis; arbo
ribus & fimilibus ayen
hứnggao fupar.o.arròs.
mundare orizam.ita vt reci
piatur in vas fuppofitum.
chứng đang hứng : card
rar: excreo , as. alij hang i
: huóng chỉ, huáng lọ :
quanto mais : quanto magis,
phương chi, lạ là , idem . ;
huong: coufa decheiros
piuete: virgula odorifera .
hr:ơngkìnam : callambàou
calambuce : calambanum .
lignum pretiofiffimum.tràm
hương : aguilafina : aquila.
num lignum pretiofum
hương , đinh hương :
crano: cariophyllum, i...:
….ii.
344
hubung cóû, vide cóue of
hong thi, vide this
hưởng phúc chịu phúc
receber premio recipere
premium , rabien
hươu , con hươu vực
de veado: cerui cornua ,
húp : foruer forbeo, es
húp canh foruer e salda : for
bere iufculum :
་
: hút : cbupar :fug9, is , hút
thuóc: chupar tabaco hauri
•
rebetti fumum . 6 ) , ĉd
hút gió hút béo open
·
o vento afflat ventus gió
thói beaò , idemo iis uy
hữ , dữ : mao :malus ,
JET
vn dia .
hũ thân : diabe cruel; giao
bolus crudelis , fic afferunt
venefici de aliquibus defun
&
tis per quos aduenire filijs
alijfque confanguineis mala
mentiuntur , ac propterea
illorum offa in quibus diae
bolum refidere fingunt , iu
bent exhumari , :& proijc
ne amplius noceant . 93
Cyani i
Bot
CAR
í : in
 ‫܀܀‬
‫‪3461945‬‬
‫‪345‬‬

‫‪MONIZA‬‬ ‫ܐ ܕ ܐ ܐ ܘ ܐ ܐܐ‬
‫ܕܐܐ ܚܘ ܐ ܀‬ ‫‪kontai‬‬

‫‪،‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‪ ::‬ܝ ‪; + .‬‬

‫‪:‬‬
‫‪..‬‬
 348
347
!
1 vel
· 349
: intenção: intentio, nis.
mạc í ai conforme a intenção
decadabu intentum fuum
feu voluntatem fuam quiuis
fequatur. ímây làm fao:qual
be o voflointento, quepreten
deis: intentio tua quænam
eft ?tôi cóî: tenho intenção :
intentionem habeo . vô í:
Sem intenção,fem aduertir :
inaduertenter . đã hiểuí: từ
· entendi : intentum percepi .
í sách: ofentido do libro:fen
fus feu intentu libri: nghĩa
idem .
i, áó:cabaya: veftis oblon
ga , toga æ.
ya: cagar: cace, as.immo
deſta vox? alij, yé, modeftè
dic,di dang,dingoài,dilou.
1900 f:
jà, vide già.
ích :proucito vtilitas, atis .
íchgí: que proueito : emolu
menti quid?
yé, vide yå.
ié, vide gé.
yêm: corpinho de molber
com quecobreos peitos: mam
millare, is.
yem : encantar, ou afogen
tar por virtudeoculta: præ
ftigijs fugare . fic yểm thần ;
cucantar o diabo que chamão
311
I 350
y
tutelar afogentandoo pera que
não acudaa aldea como finge
osgentios : incantare diabo
lum quem Ethnici vocant
patronum , vt fugatus mala
non auertat à pago fibi có
miffo,vt ftultè putant Ethni
ci .
-
yên:pas: pax cis.yên ḍn:
quieto: tranquillus, a, vm .
bàng yên , idem . chẳng yên
minh : não ter ſaude : ſani
tate carere. an, idem .
yenthinh yên: cidra : mas
lum citreum . .1
yén fao: ninho depaſſaro ;
comerpretiofo: nidus quarun
damauium , qui eft pretio
fus ad edendum . tå én ,
idém. ¿ er :::: 10 .
yên , làm yên : aparelhar
mefaredondaperaalguem cq
mer: menfain rotundam pa
rare vt aliquis comedat.làm
co, idem .
yên , một yên : des cates of
arrateis : decem libræ , hai
yên: vinte cates: viginti li
bræ & c.
yet hau : efquinencia : an
gina, x.
yêu : amar , effimar , con
tentarfe : amo, as, in pretio
habe
 331 I vely I 352
habere . chẳng yeu:não que taboa : incidere tabulas ad
ro , não me contentanolo
soxienia ..nolo , typographiam . běȧi in can
non placet madame gapintada: typis depicta te
yêu:fraco: debilis, e. yêu la.in meo encaixos: infer
đuôi ,idem .yêu liệt: doente : tio , nis .
agrotus , a,vm .cốt yêu :co Supposdegran
inh wong:
lunafraca : · debilis colum de barriga : vafa quædam .
na . magna & extenſa ex cannis

- yêu , chêết yêu: morrer de indicis confecta in quibus

poucaidade: iuuenem mori, oriza mundatur .
khi thụ · khi yểu : ba quen jó, vide gió..
viue muito e tambem quems · jo , vide gio
morre cedo : citò morientes youra: arrotar; eru &
to, as ,
dantur, funt & qui diù vi cra, o, idem .:9
uunt . ít: tambem: etiam .

ji ,vide gì: ít: bum pouco: parum . ít

im: terraboaperafemear: cho pouco e não mais;parum
campus ad femen aptus . tantum . ít nữa bum pouco

in: imprimir , impreßão :. mais; parum adhuc , ít nữa :

typographia , typis manda daqui bum pouco ; ſtatim
re, in sách: imprimir liuros: paulo poft .
typis mandare libros . căt jů, vide giù .
Þěán in: abrir eftampa na iữ , vide giữ

?.
RA,
 353 K -K
A, vida ca.
KAke : remela dos olhos :
gramia, æ. ke con mat, dử
con mắc : olbos remelofor : lip
pi oculi .
ke , đàn cò ke :rabil : lyra
ruftica.
... ke, gánh cò ke: o gemer da
pinga comopeso: ftridor qué
edit canna Indica ob pon
dus quod cum illa defertur
.humeris . cot kẹt, idem .
ke : vergonhas de homem
oudemolher: pudenda fiue
viti , fiue fœminæ .
kê, cokê:officio de vigiar
as obras : fuperintendens o
peris .
kê:painço: panicum,i. bou
kê : Spiga de painço : panici
fpica .
kêlen : meter algia coufa
de baixo pera aleuantar ou
tra: fupponere aliquid ad e
leuandum aliud .
kê. cozeralgua coufafobre
o veftiao ià cofido, como cabe
ção depeça fobre o cabeção da
cabaya . affuere aliquid veſti
iam confutæ , vt ex ferico
petagium , fuper ipfius veftis
amistorium .
ké bóc ké làm túi : peça
354
defedadeque fazem bolças :
fericum quoddam quo cru
menæ conficiuntur .
ké, quá ké:fruta eſpinhen
ta qual os gentios no quinto
dia da quinta lua poem na ca
beça pera viuerem muito : fru
ctus quidam fpinofus quem
Ethnici die quinta lune
quinte capiti fuperftitiosè
imponunt vt diù viuant .
ké: berua do mato : herba
fylueftris .
ké: os que: qui . folum de
hominibus , loquendo de .
mifsè . ké cho : os do bazar
quer dizer a corte do Ton
quim: qui funt in foro , ideſt
in regia Tunkinenfi kẻ quê .
os da aldea : oppidani . ké
mùa: ruftico : ruſticus , a, vm .
quê mùa , idem .kẻ lành : os
bons : boni.ké dữ : os mãos :
mali . mấy ở kẻ naò : de que
terrafois : cujas es ? tỏi là
ké hèn : eufou bum ninguem :
flocci ego fum .
kẻ từng vide háng.
ké: pauta : norma linea
rum.ké gêy : regrar o papel
delineare cartam ad norma.
ke: contar como hiftoria_:
narro , a .
Z kể :
 K K
355
ke: contarfazerconta: nù
mero, as. ke ching xiét:
fem
conto : innumerabilis , e.
ke:fazercazo de alguem :
æftimo, as. chẳng kêf ay:
nãofas cazodiſſe: nihili facit
eam rem .
kệ, đãọc kê :rezar ass pa
godes : recitare idolorum li
brum .
kệ, cô kệ : bomem graue
fazer oficiobaixo: primariu
virum officijs vilibus occu
pari .
kéc , cổ kéc , cổ kính: cơ
cegas: titillatio , onis .
kânh: efteiro de rio ou de
mar: tiuulus è flumine , aut
etiam ex mari procedens .
kêm : tenas; forceps , ipis.
kim, idem .
kem , thẩng kem belle
guins lo mandarim fatellites
præfecti.
kém: coufa que temfalta
be menos : deficiens res.bac
nầy kém hai lạng : nefta ,
prata faltão dous tacis : de
funt huic argento duo num
mi.
kém: valle entre montes :
vallis inter montes . melius
trung núi .
356
kém :futunga : plumbum
album .
kên kên: aue que come cor
pos mortos: auis quæ pafcitur
cadaueribus .
kên, vide cân
kèn : frauta : fiftula , æ.
quiển , idem , thổi kèn : tan .
gerfrauta : ludere fiftula .
kén : fazerrezenba defol
dadefca : recenfere milites .
nghiem , idem ..
folhelho defeda :
kénto :
folliculus bombycis .
kén ,nên kén: doença de
pedra calculo laborare .
keo: queda na luta : cafus
in lucta . bật một keo : lutan
bua queda : experiri femel in
lucta donec alter cadat.
keo : grudequefefàs des
pelle ouneruo : glutinum ex
pelle aut neruo confe &um .
keo, xin keo : lançar for
tes com as caixas; fortes mo
netis æreis exquirere .
keò:traue que da comieira
da caza decefobre as colunas :
trabs quæ a fummitate do
mus ad columnas hinc inde
deſcendit . keo nhà, idem.
kéo putar : traho , is. kéo
cho thẳng : puxar pera est be
Zar:
 357 K K
zar:trahere ad intendendum
kéo běli fiar trahere fila .
kéo, cái kéo tezoura :
forfex, icis.
kéo đi,tlôn đi : atolberfe
pera que o nãoachem:fubtra
herefe ne reperiatur .
kéo lửa:ferirfogo : extra
here ignem , vt è fiilce , li
gno, & fimilibus .
kéo:peraque não : ne. cho
kéo nói:peraque nãofalle
ne loquatur .
kẹp : entalar entre dous
paos :intercipio , is. kẹp cổ
co::
afogar entre douspaos : con
Bringere guttur duobus li
gnis ita vt mors fequatur .
kep: ratoeira em quefica
@rato entalado: mufcipula ,
in qua mures intercipiun
tur.
kep empresa como de liu
reiro: inftrumentum quo ali
quid premitur , vt libri & fi
milia .
kép: coufadobrada : du
plicata res. áo kép: cabaya
forrada: duplicata veftis. blå
kép: pagar em dobro:duplum
folucre . chữ kép : letras que
tem todas aspenadas : chara
Acres omnibus fuis partibus
358.
conftantes . lần hột kép: re
zar açoroadizendo duas ora
çoes em cadagrão: duplicatis.
ad fingula grana precibus
globulos precarios percur
rere .
· kêt lâm:fazer como mejaš ,
de agulha ou coufafemelhan
te contexere acu tibialia ,
vel quid fimile . ¦
két nghĩa cũ nhau :trasar
amizade: inire amicitiam .
két hop: vnirfe, ajuntarfe;
diffe tambemdos cafamentos :
coniungo, is, dicitur etiam
de matrimonio . két tăóc
cu nhau : ajuntar os cabellos
bum com outro: iungere ca
pillos inuicem, ideft decum .
bere fimul , vel iungi matri
monio fimul .
ket,cot ket, vide ke,ganh
còke.
kêu : bradar : clamo , as.
keu lên , idem . dikêu nó :
chamaio, ide o chamar : voca
illum. chuângkêu: ofinofoa:
fonat campana . chim kêu :
o paſſaro canta : canit auis .
kêu : queixarfe : conqueror
eris làng kêu : a aldeafe
queixa: conqueritur pagus ,
lamentis omnia implet .
Z 2 khá :
 K K
359
khá : conuem :decet: chẳng
khá: não conuem :non decet.
khå, idem .
· khâm : papelquefepočpol
khác : coufa differente : di
uerfus, a, vm . fự khác: outra
coufa: aliud . khác nhau : di
Aintos entre fi; diftincti inui
cem 21 1. pan
• khác: efcarrar: excreo, as.
khác ra đàm : efcarrarfrei
mas: excreare flegmata. ex
puere pituitam .
khach: bofpede, peregrino
de outra terra: hofpes & pe
regrinus ex alijs oris adue
niens . khach thuong : mer
cador: mercator, oris .
khách , chim khách pega :
pica , æ .bò các , idem .
khai, mở ra : abrir: ape
rio, is. khai an, vide an.
khái: / pecie de tigre : tigrisdicij de crimine.khám việc ,
fpecies .
khải:petição por escrito a o
Rey: petitio ex fcripto quæ
fit regi.lên khải děoi Chúa:
·
dar petição per efcrito a el
Rey petitionem ex fcripto
regi offerre . khan khải, idé.
khày: dulão piqueno , ou
bandejinba : menfa rotunda
paruula .
khâm, kính: reuerenciar :
360
reuereor, eris.khám sử kính
chuâng : reuerenciar e`efti
mar: reuerenter venerari.
losgentios no caixão dos mor
tos: carta que mortuorum
capfis ab Ethnicis apponi
tur hạ khâm :papel que f
poem naparte de baixo do cai.
xão dos mortos : papyrus quæ
adhibetur in parte inferiori
loculi defunctorum.thượng
khâm : o papel que fe poem de
cima: cartula quæ adhibetur
ab Ethnicis in parte fupe
riori loculi defunctorum .
khám , quan đi khám : 0
iuys in ver a ferida is outre
indicio do delicto pera iulgar :
examen iudicis ex infpectio
ne vulneris aut alterius in
xét việc : Bulgar do negocie :
iudicare de re .
· khám ảnh, caixa cunicho
em que je poems a imagemi
pera eftar efer adorada com
decencia : capfula in qua re
ponitur imagovt decenter
colatur . kho anh, idem.
khẩm : bebastante : fuff
ciens . chẳng khảm : nửa
brange : non fufficit .
khǎo
 361 K K
khăn chùimặc : lenço : fu
dariolum, i. khăn chùi tay :
tõalba das maõs; mantile, is.
bức khăn lénol, toalba gran
de: linteum, i , torale,' is.
khăn khẩn : ſuſpirar : fu
Spiro, as.
khăn, kho khăn : pobre :
pauper, is.
khan co enrouquecer rau
ceſco is khan tiễng, idem .
khan: prometer: promitto ,
is. kan hứa idem . ' khần că
đức Chúa blời : fazer voto
ou iuramente a Deos : votum
aut iuramentum Deo emit
1
tere. càu khan : rogar :pre
cor, aris.thwo-ng khẩn,khan
nguien, idem :
362
như , đốt sách chôn học
tlò : certo Rey da China que
queimou os liuros e enterrou
os fudanres : quidam Sina
rum Rex qui libros combuf
fit, & ftudiofos fepeliuit .
khánh tán : centa felta de
pagodés idolorum folemnis
tas quædam . =
khánh ,chúa khánh : nome
de buregulo que eftà nos mon
tes da parte da China , e foy
antigamente poffuidor de qua
tre Prouincias de Tonquim, o
lugar aonde eftà fe chama cao
bang: nome Reguli qui olim
poffidebat quatuor Tuchini
Prouincias , nunc habitat in
montibus inter Tunchinum

: khẩn , caù khẩn , khăn ," & Sinas cáo bang diatis
nguien , idem cum khán .. khao : fàcrificio quefefas
-U
khăn khải deọu chúa, vi co diabo on aos mortos pera
de khải .
que não fação mais mal: fa
khẩn mực : fecarfe a tin crificium quod fit diabolo
ta de efcreuer: ficcari atra aut defunctis ne amplius no
mentum ad fcriptioné, khẳn ceant . khao lao, idem . đưa
thuóc : acabaremfe astintas khao : defpedir defy effes dia
depintar deficere colores bos ou defuntos fazendolbes
ad pingendum cauallos, galès, e outras cousas
khang khanh : bemfeito ; todas de papelpera osfazer ir
re&è factum .
queimando tudo iffo ou botan
khanh, chôn:fepultar: fe doono rio , e depois atirão ef
:
peliosis , cần phần thu khanh pingardas pera les pormedo
1 enão
 K K 364:
363
enão tornem deducere dia : omnis, e. kháp thien hạ : to
tos ne : do mundo : totus mundus :
bolos illos aut defun&

amplius noceant , ac ideò kháp mọi nơi : todo lugar :

parare triremes equos& alia omnis locus .kháp người :

omnia papyracea que com todos os homens : omnes ho

burunt , vel in profluentem mines .

amnem proijciunt, ne am khát :ter fede.ficio
is khát
plius redeant , atque ideò nước : fede de agoa: fitire

bombardas explodunt vtil aquam.khát mặt ai: desejar.

los deterreant à reditu . de ver alguem, terfaudades:
khaó , khôn kháo : pru defiderio alicuius teneri.dói

dente , auifado , entendido : khár: terfome: famem pati .

fapiens , tis. kháo lám : mai khát đạo : defejar a ley : con
entendido:fapientiffimus , a, cupifcere legem.
v.m. khâu : cozer : confuois .

khaỏ: examinar: examen: khâu aó: cozer a cabaya;con

adhibere.khaó sách : reuer fuere veftem.khâu bei :re
o liuro: • difcutere librum
khao lại , idem.khao lược:
por atormento: examinare
reum per torturam .
khảo cả, khao giá: taixar
opreço: taxare pretium .
khao, bánh khô khao : bo
los torrados dearròs.comiagra
au açucarpreto , amarelosfe
cos: bellaria ex oriza & fac
. mendar; refarcio, is.
khâu : ornamento delatão
oude prata que fepoem iunto
docabo da catanaou dalança
ở caufas femelbantes ; orga
mentum ex ære , vel argen
to , circa capulum gladij ,
vellancez aut fimilium , alij
khêu , vel khou .
khẩu ,miang: bocaios orist

charo nigro qua torretur & ác khẩu dumieng roim bo .

ficcantur adignem & fiunt ca: os prauum.
crocea . khe:faber afumo:fumo in
khǎóc : chorar : Aleo, es. fici cibum .khơm khê: o ar
khǎóc lăóc, idem . ròsfabe afumo: fumo infez

kháp : todo : totus, a , voi storiza khét, idem ..:

khe
 365 K K 366
Khê lê: muitos fem contor khêu đèm ofpitara can
multi abfque numero, vide dea: emungere lucernam .
hă. khêu rác : tirar o cifco coma .
khe nước:ribeira de agoa: pontade algua caufa : extra
riuus aquæ . "3
bere quifquilias aliquâ re
khê , blái khế : carambola : acuta , khều ông : tiran do biểu
fructus indicus quem lufita gigão o que tempera comer
ni, carambola, vocant. extrabere ex cochilio quod
khem: abſterſe: abftineo , edi folet; & fic de fimilibus;
es. kiêng idem . ăn khem : khêu , fignificat extrahere.
guardar aboca como as pari kheu , vide kheo .
das: abftinere à quibufdam khi: tempo: tempus, oris:
cibisvt puerpere.ăn khem khi ây: então: tunc khi nây :
thic: abfterfe da carne : abfti agora: nunc , khi nấy : ainda
nere à carnibus . :
agora: paulo ante . đang khi
khen : louwar : laudo , as . em quan to : dum . đang khi
ļ
nói khen , người khen, ide . ăn : em quanto come : dum .
kheo , đi cà kheo : andar comedit . đến khi đã ăn de
em pes altosde pao : incedere pois de comer poft comeftio
in præaltis pedibus ligneis. nem . khi tlước : antes : an—
khéo coufabem feita:affa tequam.khi fau: depois: po
brè factares làm cho khéo : (ter , khi chửa có: em quan
fazer bemfeito ; affabrè face to não: dum nondum. có khi
re . khéo děa : abilidade no thì có , có khi thì chang : as
traçar ingenio valere ad vezes tem, as vezes não tem :
machinandum .. khéo léo , interdum datur, interdum
idem . khéo miệng : graciofo non . chẳng khi dùng fem
nofallar: lepidus, a, vm. ceffar: continuò, fine inter
khép cửa : fechar a porta miffione . khi thụ khi yêu ,
fem a trancar : claudere ia vide yêu . ¡
Buam abfque repagulo . khí, hơi: bumor : humor ,
khét : cheinar a chamufco: . ris khínước! capor : vapor
lere vitulationre.khétlèide . is. khi đát: exbalacio : exha
latio ,
 K K
367
latio, nis, khi đăục; humor
reim.humor.nociuus.khí
Rancia fuftftantia , æ, khí
minh ra pollute pollution
nis. khí rét:frie; frigus,oris.
khí sốt : quentura , calor ,
is.
i khi giái: todogenero de ar
mas::armorum quodcunque
genus:
khi , xuy hiệu khi: dar
nalcom trombeta : fono buc
cinæ fignum edere .
khi, con khỉ : bugio : fi
mia, æ.
khía: quinas, cantos: angu
lus , i. khía mũ : os cantos do
barrete ; anguli pilei . khía
ngăọc:cantos do vidro trian
gular: anguli vitri triangula.
ris.
Khích nghich: odio :odiú ,
ij .
khiêm nhường : bumilda
de: humilitas, atis .
khiểng mọt chên : coxode
bupè : claudus altero pede .
khiêng:dous,ou muitos iun-
tes accarretarem algua coufapicis .phoilàm kh ^ : fecar
as costas : deferre humeris alia cousa pera a goarlar :
aliquid duos aut plures .
khiêng gỗ : accarrerar dous
ou muitos humpao as costas :
368
geftare humeris lignum.
duos aut plures.
khiên : mandar; præcipio,
is . khiên cho : prometer de
dar: promiffio dandi .
khiên đá : fazer and an as
pedrasporfeiticeria : præci
pere lapidi vt moueatur , ab
vno loco in alium , ex præ
ftigio & arte dæmonis .
khiên , bua hành khiên ,
vide hành .
khít , kín khít: tapar bems
como buracos &c: obturare
foramina, & fimilia .
kho: celeiro; cellarium.ij .
kho gao: celeiro de arròs:gra
narium orizæ . kho tiền : di
fpenfa de caixas : cellarium_
il
monetarum .
kho thit : cozer carne em
feco fem agoa ; concoquere
carnem ad ficcum fine aqua.
kho cá : cozer peixe fem ago a
emfeco:coquere piſcemî.c
aqua .
kho: coufafeca ; ficcus , a,
vm.cá kho :peixefeco . ficcus
ficcare aliquid ad afferuan
dum , bánh kh ) : bifcoutobio
fcoctus panis . bánh khỏ
khảo ,
 Ki
3.69
khảo , vide khảo cây khoa
aruorefeca : ficca arbor!
} kho:encacho velamén
pudendorum.tuni
·khó: trabalhoso laborio
fus.avm. khó làố: cançaço do
soração : labor cordis. khôn
khỏ trabalhos, miferias mis
ſeria , æ. khỏ kham: pobre :
.
pauper , is. khó mặt : 70fla
triste de afflição : afflictus
.vultus .
.:
khó , nói khó cũ ai prati
car com alguem :.confabulor,
1 aris.
44
khổ :pentem do tear : pe
&
ten tele . běli roŭ kho
Ganga largaporque tem o tear
Largo: ampla tela quia pe
&
ten eft amplum , & è con
tra.......
kho, cửa khờ: porta da
fortaleza por onde entrão os
quefe vão adoutorar: ianua
arcís in quam ingrediuntur.
qui doctoris gradum funt
fufcepturi ,
¿
- khổ , đăng : Omargofo :
amarus, a,vm.
khoa : fortes defeiticeiro:
fortes venefici . đi khỏa đi
Bói : ir confulsar ofeiticeiro :
veneficũ cófulere. videbói,
">
R
370
khỏá fechadura :fera, x.
chià khŏáà tbaue : clauis, is::
mo khŏá: abrir afechadura:.
feram referare . đáo khoá :
lai:fechar afeebadura: feram
claudere.khoá mlạc: cadea
do redondo fera penfilis ro
tunda.dm ** LA...A
-akhŏi: igoalar: æquo, as.
khoách : cabeça cortada_ :
caput abfciffum . chém,
khoách : cortar a cabeça : ca
pucamputare .
khoailang : batata :tuber
infulanum.culang, idem .
: khoai từ, củ từ
: inbame :
colocafia, æ.
khoai , bánh khỏi : apas
molles de arròs que tem den
tro feÿões : placente tenere
ex oriza quibus adduntur
fazeolorum liba .
khčái : cocuruta da cabe-:
ça : vertex capitis . tăóc
khoái : cabellos do.redomai
nho da cabeça: verticis capil
linen part du tal
khoan : devagar : pede
tentim ,khoan khoan idem .
khoan đã: esperai : expecta .
dom đã , idem . 3
.
khoan ,caikhoan: veri
ma: terrebella, æ. khoan đi
Aa furar:
I
K K
371
furar com verruma
: terebra
re, terebella perforate
khoan thay : Clemente : cle
mens ,tis.
khoán người ta : pagara
alguemperaque façaem meu
lugar asobraspublicasaque
eu.eflauaobrigado: locareali
quem vt vice mea faciato
pera publica quibus tere
bar.
khoán rắn , khoán hồm :
encantarferpentes etigres per
arte magica : incantare fer
pentes & tigres veneficio.
khoán khẳế: bem difpofto
valens, tis.
khoán , viđe khuôn .
khoang , chó khăn có :
cão que tem o pescoço dediffe
rente cordo corpo: coloris di
uerfi canis in collo , à colo
re corporis . chim khoang
cd:auede différente cor nope
fcocodo que no corpo: auis al
terius.coloris in collo, & al
terius in corpore. fic de alijs
animalibus.. 1 khăé:faude; forças: ſani—
khoảng ; peitaca di Barto
diuifiones partis inferioris
pauigij..
khoất:ficar encuberto: te
Ctus; 3 km ,nơi khoát gió : obliuioni mandare . chẳng
372
lugar abrigado do vento apti
cus locus à vento khoật
mặt blời : fcondida do fol :
abfconditus à fole khoất
cây : Candida das aruores
nãose uvèpor estar detras das
aruores tegitur ab a : boribus
itavt viderinó poffit.khoît
núiây: eftà de tràs daquelles
mante: tegiturillomonte, &
fic de alijs. ăn khoat: comer
as efcondidas: occultè come
dere khoey khoất : eſque
cerſe: obliuifcor, eris .
khoát : remar de pangale :
remobreui cymbam impel
lere . khoát: acenarque ve
nha: nutu fignificare vt ve…
nat .
khôc bétay;fazer dar efſtar
los aos dedos : crepitum digi
tisedere . !
khỏe , cậy : conffar : còn
do, is , khăe của: confiar no
fato:confidere in bonis khoe
mênh:confiar emfi confide
re fibiipfi.
tas , atis . khỏe lành , khỏe
manh, fuc khoe, idem .
khỏey , làm cho khỏey :
fazerpor botar da memoria -
có.
I

373 K K 374
có khí khŏcy: nuncameei de paſſamosa aldea pertranfi
efquecer obliuifcarnunquã. uimus iam pagum..khói .
Khŏét: roçarcomocomfa náng:fugir de calma:euade
cafazendoburaco : ruhcare, reeftum khor : hai ngày :
vt cultro vfque adforamen. paffados dous dias præterito
chuot khoéthòm : eratofa biduo.khỏi cạn : fair do bai
zer "boraco no caixão : roen xo: çuadere fyrtes. Lon
door todendo ciſtam musikho-i bien khơi: mar al.:

perforauit .khoét con mắt : Lo altummate

tirar os olhos: oculos effo
deren iamkan
: khônkháo , khôn ngoan ,
. khiết , nói khóét mentir :
mentior iris.rmoni
♫ khốêt : argölinhasque di
uidem as caixas defeßenta
emfeffenta : circuli dividen
tes monetas in fexagena
rias.khùy , idem .
khôi , đổ máu khỏi ra :
emfangue te vazes : fangui
nem vtinam profundas.ma
ledictum .
khônfezuda fapiens,ntis.
idem.khôn đèn : intendido
intelligens , ntis . khóa mạc
Dór hết: difficilperadizertu
do: difficile ad explicandum
omnia; aipo
khôn: trabalhos: labor,is.
chịu khôn khó : padeser tra
ba bosemiferias : miferijs &
laboribus vrgeri : khốn nạn,
khôn hẻ. costado, toitadinhos
heu miſellule , verba com

, khoi nuóc : rego de agoa : patientis . làm khôn ai fazer

riuulus aquæ · j. mala alguem: nocere alteri ,

khói :fumo : fumus , i. tŏá khồn mềnh : afliçãopropria:

khói ra :
fubir ofumo: fumum
afcendere .
/
khói:ccapar: cuado, is ra
cho khói : ide pera on de nica
maisvos veja: videāte nun
quam . khỏi bỏ và fair liure
daaccufação : euadere accu
fationem . đá khối làng và
afflictio propria . rứt khồn:
extrema mifèria . Jumma mi
..... i.
feria ...
khẩn , dái : termedipa
ueo, es.
khonrangkhổn : denter
pujos fordidi dentes .
khŏo ; vide thŏở .
Aa 2 khop:
 FTY
13%

K K
375 374
khop:frejo: frænum;itla barbarosdomato, mahdoù as
khop: enfrenr : frano , as get donari ; thường đó : quên
khoplên: puxarpollaredea: algunsquerem fer Deos Qui
frænumicotrahere.dùi khóp dam. philofophus quiqūj¤¬
xúông: allargar ofreya: ha gentis paulo plus annis ante
benas laxare .. ! Chriftum Dominum floruit,

khoŭ: valio;vacuus,a,vm hunc philofophum fioe vo

ăn.com .khou tcomenarròs
fem conduto : abfque condu
aa edere prizam . Jamviec
khou, làm khoŭ : traballar
de graça ; fine præmio.labo
Lare .ra khou: desfazerfe.em
vada: annichilari dikhout
faydehalde : fruftrà iuitnhà
khou: caza vazia:vacua dos
musadil med dva 6:1
1 khoŭ •
gŏá:: viuuo; viuuas
viduus , vidua.khou, chẳng
có ban : não be cazado ::folu!
tus eft ab vxore , non.coniu
Mod
gatus.
• :: khu : as nadegas : nates,
khói , oũ khoũ : certo phi
Loop bo que na .China forecee
pouco mais de 500, annos an
tes do nacimento de Christo
cant abfolutè Sanctum quis
ipfos docuit politicam , &
regni adminiſtrationem, auì
etiam familiæ , eundem di
cunt inuentorem aut repara.
torem literarum , is idolo
rum figmenta vocat legem
barbarorum , & proponit
adorandum regem fuperna
quem aliqui interpretantur
Deum , communiter apud
Sinas nominatur . thánh
hièn : Santo bom : Sanctus
bonus . vel ou thánh : oSor
Santo : Dominus San&us,!
ium . bàn thôn, idemo
khuy , vide khoét . .
11:1khuya: alta noite: multa!

Nella Sir , a che philophonox . đã khuya đi nam ngủ :

chamão os Chinas Santo por iàbè alta ngite, ide dormir:
que lhes enfinou a politicae o jam multa nox eft , ito cubi
governo do Reynoede faasca tum , con khuya ngủ đi:
zas efoy inuentor oureftau- ainda be alta noite , dor
rador das letras , dis maldos mì : adhuc eft alta nox, dor

idolos e fualey chama leydos mi. voi ! I

:い J khuien:
 377 K K
• khuica exbortari hortor
, kithửa : elle de quem fe
aris. Dip tim
khuiét: faltar alusadefi
cere lucem khuiết mặt
blời:faltar a lùs dofol: defi
cere folis lucem, vt in eclip
f. mặt bláng đã khuiet vay . a
lua migoante; decrefcit lu
ná .. .:.. 28 N
khúng: querer : volo, vis.
chẳng khủng : não querer
tom refolução : nolle omni
nò .
khuoc: contrario como
agoa do fogo: contrarius , a,
vm, vt aqua igni , calor fii
gori . xích khúc: botarfo
ra: expello, is..
khuôn forma de coufa que
Je fande : forma rei fufhs
khuôn ảnh : forma de ima
gens como varonicas: forma
imaginum fufilium : khuôn :
coufa vazia em que fe encai
xaoutra: res vacua cui intus
adaptatur alia .
khủng kinh khủng : terpa -
uor: contremifco, is.
...
·ki,'biên kí: efcriuão : no
tarios ij.
kí, guoi, vide guoi.
kí, đau côt kí :doença de
:/
gota: podagræ morbus.
3.78
temfallade atrasille de quo
fcilicet prius facta eft mene
tio tet til daid.f
.
kì giờ: affinar hora : præ
figere horam . kì bện: aſſimar
coma dia tempo e c: prati
tuere tempus, diem &c...
kì , các kì fu :todas as so
fas: omnia .
ii kì, hương kì nam :pao de
calamba: lignum odoriferum
pretiofum quod calambà di
cant, feu callabanu lignum
likh, thần kì : diabo queos
gestiosadorão comoprotector
defua aldea : diabolus quem
Ethnici tanquam pagi pro
teftorem.colunt impiè.
: · kì, thơ kì, thờ chủ : dia họ
que cuidão os gentios fer Se
nhor do chão aonde estãofuas
cazas :: diabolus quem Eth
nici putant effe dominum
terræ in qua funt illorum
domus'
kì, tê kì dao :facrificiofar
lemne que fe fas ao diabo que
osgentios cuidão prefide asgar
lès : diabolo quem Ethnici
putant præeffe triremibus
folemne facrificium .
. kì mềnh : esfregar a corpo
fri
 K K
379
frico, as. ki chên tay: eifre
garpèse mãos: fricarepedes
& manus zu : q cibo
kì , kinhki : corte deTon
quim regia Tunchìni..vi
dekecho .
. kỉ cang phép nước :
Aumoda terrat mos regni .
** ki,ngoại ki: liurosporon
de os eftudantes aprendem le
tras : libri quidam quibus
ſcholaftici vtuntur vtliteras
difcant.
kia:outro: ille alius , thày
kia: aquelle outro mestre:ille
alius magifter.ben kia: a ou
tra băda:illa alia pars.fự nọ,
fi kia , fu kia fi nọ : varias
Coufas:varię res.làm bo làm
kia làm kia làm bọ: varios
modos: varij modi, tê, idem.
kia , nam kia : ba iàdous
annos: duo iam funt anni e
lapf.hôm kia : antontem :
nudius tertius . tê idem .
ngày tê , ngày kia : depois da
menbaa: poftridie .
… , kià hôm kia : Iras anton
tem ; nudius quartus .
Kiêng, videkiêng
kiêng videkiêng .
kiêm : bufcar: querois .
kiêm ăn : buscar vida ; con.
380
quirere viðum , dicitur ma
ximè de ijs qui furtis & ca
pinis , alijfque iniuftis mo
dis victum quærunt.,
kiến , cái kiên : farmiga :
formica, æ....
kiên ,phổ kiền : Ghinsbeos
homines illius Prouinciæ
que apud Sinas vocatur ,
Chincheon
: kiên , cánh kiên : laca em ,
que tingempeças : murex quo
fericum tingitur .
kiện : fazer demanda : li
tem intendere , cáo kiện :
acufar : acculo as.
kiêng: abſterſe :abſtineo ,
es.kiêng thịt não comer Ca
ne : abftinere à carnibus .
kiêng rượu : absterfe do vi
nho : abitinere à vino . & fic
de alijs rebus à quibus ab
ftinemus . :
kiêngngưa : aar os pis
dianteiros ao cauallo ; ligare
pedes anteriores equi.
kiếp , cuopiromar for for
fa : rapio is đạo kiếp : alcatel
defalteadores : prædonum
caterua . ăn cưop,idem .
kiêp : feculo: fæculum, i.
đời, idem . đời đời kiếp
kiêp pera tadofempre: fæcu
lorùm
 381 K K. 382

Iorum in Lecula , kiếp nầy . . . -

kim , đeo kim feiticeira a
esta vida: vitapræfens, kiep. que mete agulbas na çabaya..
fau: a outravida: vitafutu pera afögentar ao diabo: ve
...
ra ↑ nefica que acus infigit veſti
kiết , hôm kiết : ba quatro adfugandum doemonem .
dias : nudius quartus.ngày kim dám xuống : forar
kiết . : com agulha: perforare acu .
kiệt , hôm kiệt : ba cinco kim: compaffo: circinus, i.
dias nudius quintus . kim: tenăsi forceps, cipis..
kiệt , đi kiệt li : in com •kín: coufafecreta : recon
grandepreffafem defcançar ditus, a, vm . nói kín : fallar
feftinanter ire fine intermi emfegredo fecreto aliquid
fione . committere. kín đáu : tapa

kiểu : alto : altus , a , vm , dò : obturatus , a , vm. giọi

kiêu ngạo : altimo , fobeibo :
elatus , fuperbus, a, vm.
kier : fella do cauallo: e
phippiumij.kiểu an : defcan .
1
goda fella : ephippijfubltra
tum.
kiệu: cadeira: de espaldas ,
andor: fedes reclinatoria,aut
geftatoria.
kim: agulba: acus , vs. bao
kim : papelou amarrado de
cem' agulbas : acus centum
carta fimul inuolutækim
tách agulba muito fina: acus
valdè tenuis , tlỏnkim :fun
cho kín děọt : toman a gotein
ra da caza pera quefeja bem
tapada : ftillicidijs. mederi
Vì apte obturentur . đế
thuyền đi cho kín : concertai
aembarcaçãopera que nãofa
.
ça agon : obtura rimas cym
be , ne aquam admittant .
kín khít ,idem .
kín , đi kín nước : ip bu
fear agoa a fonte ou rio ou po
ço : haurire aquam , velè
fonte , vel flumine , vel pu
teo .
kinh ,dái : ter medo: timeo ,

da da agulba : acus foramen .. es kinh fo medo repentino :

kien nam chấm : agulbade , Ruporlubitaneus . kinh hãi ..
marear : gnomon nauti– kinh khủng , idem ..
cus
kinh đo , kinh kì : corte de
Ton
 Κ K
383
Tên giới . Tunchinenfsie
gia bắc kinh : Forte da Gbi
na Regia Sinenfis
*¨kinh : liuro de rezar : liber fàs com olbar o espelho : vene
precum. đăọc kinh tú kinh:
rezar: legere preces ,perfol
uere preces ex libro .
kinh: braço de rio : Alumi
nis riuus. vide kênh:
kính: reuerenciar as vene
ror, aris . thảo kính cha mẹ ,
bonrar ao paye à may hono
rare Patrem , & Matrem
kính dái : tenor reuerencial :
timor reuerentialis . kính
mền đức Chúa blời:reuer
ciar e amar ao Senhor do ceo ;
reuereri & amare cali Do
minum . kính thày : reuere -
ciar ao Padre : reuereri Sa-.
cerdotem . & fic de alijs .
kính , gượng : e /pelbo :fpe
384
culum i. mộc kính acules :
petpicilia, orum chiêu kinh ,
forging: feiticeriaqueſe
ficium quod fit fpeculum
infpiciendo .
kip: depresa : actutùm .
dikíp: ide depreffa: ito velo
citer . chày kíp phải chết .
tarde ou cedo be neceffario
morrer :ferius aut citiusmo
riendum eft .
kip: a tempo : opportunè .
đến cho kịp : chegar a tempo :
opportunè aduenire. chẳng.
kịp: não chegou a tempo : op
portunus non fuit aduentus.
lop, idem .
ko, vide co .
ko , vide co .
ku , videcu .
ku , vide cụ .
.2 ! .
LA,
385 386

Bi
 form
} do 388
 389 L L
A, cangla : cefto pique
L no, redondo: corbula
- rotunda .
la , người ta la :gitar de
gente: clamor aut murmur
populi .
la , cou la : barega piquena
( de vigia : tintinnabulum par
uum pro vigilijs indicandis .
la, mà la : batega major de
vigia: tintinnabulum maiuf
culum pro vigilijs .
la, tim la :farna caftelha
na,boubas:morbus Gallicus,
morbus Neapolitanus .
- la ,phải la : afsy be fallan
da com inferlor : ita eft , illa
tamen particula non addi
3 tur nifi loquendo cum infe
riori , & eft fatis rufticus lo .
quendi modus addere illud ,
là, ciuilior eft fi dicatur, vi,
vt phải vi .
là; be : eft. thien làblói :
eftaletra be ceo oufignifica
ceo: eft hæc litera feu figni
ficat cælum . ten là. digi :
qualhe voffo nome;eft nomen
tuum quale? hái là : ou: vel .
âu là mai đén parece queche
garăa menbãa; puto mane
aduenturum.ngờ là : cuido
que: exiftimo , as. he là; to
390
dos: omnis, e. là đá : lagea de
pedra: lapis planus .là hŏạ :
a penas: vix .
lá : folba : folium , ij . ngày
lê lá:dia de ramos: ramorum
feftum . lá miá: ceo da boca :
palatum ,i. lá cây miá : folba
de cana deaçucar: canna fac.
charea. lá chèo: pà do remo :
palmula , 2 lá tòa . lá tô : co
xim dafella: ftragulu ephip
pij.lá thí : gualdrapa : tratum
fupra equum .
lálách : paſſarinha : lien ,
.is.
lå : tolo : fatuus, i. mlă ,
idem .
li , nuoclà : agon femou
tramistura : aqua pura finè
immiftione alterius rei .
lå, děạ là : barriga vazia
quando paffarão boras de co
mer, eefta comfom:: vacuus
venter cum hora comeden
di iam præterijt & fames vr
get . đãli , đóili , idem .
nhăọc là : muito cançado: fa→
tigatus valdè , maledi t
&um
quod imprecari folent .
13 : cortar bum pedaço ,
como de carne : fruftum præ
fcindere vtcarnis & fimiliu ,
melius, mlå .
Bb 2 la:
 391 L '
I
392
lạ : coufanoua.infolita : deuio , as chém lạc : erran ô
2.
infolitus, a vm. củà lạ:fato golge no cortar: fallere ictim
raro : merces.extraordina abfcindendo. đi lạc : irde
rix .fi la: coufa rära: ratus, garrado: errare viam , chim
a, vm . lạ
la lũ , idem , người lạc : one de garrada : erratica
la : homem nouo na terra, pe auis, & fic de alijs ànimali
regrino: hofpes , pitis . phép bus , tàu lạc của khác: ong
la: milagres, prodigios : virtu uio entrou defgarrado em outro
tes & prodigia . porto:errabunda nauis alium
lác, cây lác: iunça com eft ingreffa portum .
quefefazem efeiras : iuncus : lạc , loạn lạc : alteracoes de
quo fiunt ftorex craffiores . guerra : perturbationes bel
lác, dức lắc :matinada : li .
.tumultus, vs.. lac, tôt lạc muc : boatin
lác, của lắc đi lúc lại: ba ta: bonum atramentum . i
jeraporta com o větoporhua lạc , của lạc giả : foto bạn
parte epor cutra : moueri ia rate : vilis pretij merces .
Ruam vento huc atque illuc lách, videla..

đi : bulir algun coufalach: efteiropiqueno de

gió lác di:
co vento: Auctuare aliquid mar ou de rio : riuulus è flu
vento. " hine , velè mati deriuatus.
lúc đi dcitar da mão : dị • lai, dây lại chang
săn :car .
mitto, is. proijcia, ìs. da mal trocida : funis laxus

lác , lâu lác : muito tempo ; male contortus .

diù .
7 lác, cái lác: impingem, em
pigem: petigo, inis.
lác,khou lác : vazio, na
da: vacuum , mhil .
Lac dau : bulira cabeça em
Einalque não quer: renuere
mouendo caput .
lạc đàng:errar o caminha:
lài , núi lài : monte não in .
greme :mollis afcenfus mons.
lái: leme: gubernaculum ,
i. tay lái:o pao por onde lhe
pegão: lignum quo guberna
culum dirigitur . bánh lá
a pà do leme: palmula guber
naculi , cầm lái : tomar ole
me: gubernaculum dirigere
bé
 L L
193.
bẻ lái otran o leme : guber
naculum in aliam partem
:4
detorquere .
lái lữa : atearfeofogo : in
cendi ignem, incendium fu
fcitari .
I lai : ganho : lucrum, i. ăn
loan lai :leuarganhos, onze
na: lucrumfupra fortem ,
vfura , æ.
lại: vir : venio , is.lại đây:
vinde cà : veni húc . lại outra
vès. iterum . lại běào entrar
outra vès; iterum ingredi .
lại: & . lại chó để chúng
toi: e não nos deixeis : & ne
nos inducas.
·
lại , hăọc đi hàọc lạichu
dar muitas vezas : fæpe ftu
dere .
lại, đi lại cũ đến bà : ajun
tarfe co molher: copulam
carnalem habere fiue lici
tam , fiue illicitam .
· lay, lu lay: bulir coufa que
não està bem fixa ; moueri
rem non aptè fixain . cóc lu
lay: a estaca bole : mouetur
ftipes : rang lŭ lay : os dentes
bole: mouentur dentes.lao
lay idem .
lay, vide lêy.
lay,tóc: rafpar: corrado,
*394
is litle : aplainar os nosao
bambù : complanare nodos
canne indicæ ....
lay : fazer reuerencia ou
zombaia co os ioelhos e maõs
em terra, abaixando a cabeça
fobre as maos : reuerentiam
exhibere , genibus ac mani
bus terræ affixis, & capite
vfque ad manus terræ hæ
rentes demiffo .
lay oŭ : beijo asmaõs dej
V.M: reuereor Dominatio
nem tuam .'
: lay ơn đức Chúa blỏi :
dar graças ao Senbordo ceo :
gratias agere cœli Domino
lạy ơn đức Chúa : agr
deço a Voffa Magestade:gra
tias habeo Maieftati tuæ.
lạy kính lạy :adosar :ado
ro, as . lay but lay blòi: ado
rar os idolos e o ceo : adorare
idola & cælum , verba qui
bus paffim vtuntur idolola
træ .
lam , tham lam , vide
tham .
lăm chăm : andadura a
preſſada como de cauallo : in
cellus præceps vt equi..nói
lăm : fallar apre fado : veloci
ter loqui, vel eta balbutire.
lăm ,
 395 L L
lăm, nam: cinco: quinque.
mười lăm : dès e cinco , affa -
ber: quinze : quindecim . hai
mười lăm: venticinco : vi
ginti quinque .
làm : fazer: facio, is. làm
digi: que fazeis : quid agis ?
làmbiềng : Priguiçoo: piger ,
grá, grum .
làm chi: peraque: ad quid?
làm chi được , chi được :
comopode , ou de nenbua ma
neirapode: quomodo poteft,
vel nullo modo poteft .
làmfao : de que modo: qua
ratione ? khỏi làm fao được :
comopoderà eſcapar: quomo.
do poterit euadere?
làm thuê : arrecadar as
rendas: exigere tributa.làm
tiền , làm qúi , làm gián ,
idem .
làm bua : fer rei : obtine.
re dignitatem regis . làm
quan fer mandarim : exerce
re prefecturam & fic de alijs
officijs .
lam, cá lẩm : certo peixe :
pifcis qui vocatur, lain .
lăm : muito : valdè . tôt
lăm :muito bom : valdè bo
nus . lăm aó: muitas cabaias:
multæ veftes.dều coện lãm:
396
muitosfoldados em cabo : val
dè multimilites .
lám lám: perfeuerar : per
feuero , as .
lám : murcharfe flores :
marcefcere flotes , nám idé .
lâm : lama ; lutum , i. lầm
lắp, lâm bùn : lama grofa :
conum , i. lấy lâm : Tamaral :
cænofus locus .
lăn : roliço: teres , etis . lắn
xuông : rebolar polla ladeira
abaixo: deuolui per cliuum .
gỗ lặn đi : virarfe o pao :
volui lignum .
lăn , may lăn : abainbar fin
cando a costura redonda : pli
catá fimbria rotúdè cófuere:
lần , củ lên : inbame gran
de: colocafia , æ . faba Aegy
ptia.
lan,cu lan : grades,balau.
ftes. crates, columnulæ .
làn đan , loàn đạn củai :
coniurarſepera algúa coufa
roim: confpirare ad malum .
nói lần đanfallar impertine
cias: futilia loqui, vide ďan.
lần , đánh nối lần : fazer
vergoes copancadas: liuorem
excitare verberibus .
lần, một lần , hai lần : bữa
vès,duas vezes;femel,bis &c;
mây
 397 L L 398
máy lần : quantas vete quo nước, idem . chiêng làng :
ties ! kẽ lẩn : contar quantas fallar com os dogouerno das
vezes & numerare quot vici aldea; pagi feniores alloqui.
bus .
láng tai lại: applicat are
lần hột : rezar as contas : lbaperaauuir.arrigere aures
·
percurrere precarios globu ad audiendum .
los . ··
· lang, lo lang:triste : tri
lần län: lagartixa: lacer ftis, e.lo buôn, idem .
tula , c . thần lần , idem. láng diễng: vizinho: vici
lan: mergulhar: demergi . nus,a,vm .
mặtblời lặn : porfen fol: oc
láng ,sáng láng: claro : cla
cidere folem .
rus , a, vm. dicitur tam de
lận đận: mofino;infauftus, corporali quam de ſpiritua
a, vm . li claritate & luce .
• ..
lan lộn: perturbação: con lặng : eftar calade , quieto
fufio.nis . lầnthẩn láo đáo , tacea ,es . Ở lặng : tài qu
idem.lẩn lộn nhau : miflu to: quiefce & tace.lặng gió ;
rarfe: commifceri ad inuicé. ceffar o vento: ceffare ventú,
già lãn: velbo que delira: de fic de alijs vt lặngfáo cef
lirus fenex . ::
far em as ondas : quiefcere
lang: malhas: macula, æ. fluctus .
con bò lang: boi malhado : lang tael nummus argen.
bos maculofus , & fic de teus vndecim circiter iulijs
alijs ,ben lang:malbas bran. æquiualens . một lang , hai
cas:maculæ albe. lang: bum tael, dous tacis ;
·
lang, cu lang: batata: tu vnus nummus duo numi &c.
ber infulanum .
vfque ad decem exclufiuè ,
:
lang, di lang: vadio : va alij luong. (
gabundus, a, vm. · lạng vo biên vô lạng : em
lang,ca nuoc ling lang: fim: infinitus, a, vm.
alagarou cubrir a agoaalgua lành: manfo:mitis, e.hièn
Goufa: obrui aliquid aqua. lành: deboa condição: fuaues

làng : aldea : pagus , i làng mores , tốt lành : fermofos

Spe
 L L
‫ووز‬
fpeciofus ,a, vm.tôt blai gái
lanh fermofo mancebo molher
fermofa : pulcher adolefcens
mulier fpeciofa .
: lành ,lại lành : palfaroa
gaftamento: definereiram .
lành : coufafan e inteira :
integer, gra grum. cònlành:
ainda eftàinteira e boa: inte
gra res adhuc eft . … ?. . ::
lành : confa que fe come ou
་
beue e nãofas mal : efca aut
potus qui non nocet.nước
lành: agoafaudauel: falutife
ra aqua. blái lành :fruitaque
1****
nãofas mal: fructus minimè
nocens .
lánh:fugir: fugio ,is. lánh
mentfurtarocorpo: declino,
as . tlánh, idem .
lanh: coufafresca ,fria : fri
gidus , a, vm . noclanh :
agoafria : aqua frigida, lạnh
dea : barrigafria: ftomachus
aut venter frigidus . noi
lanh leó : malsão lugar : in
falubris locus.......
lao, con lao: zagaya que
fe arremea iaculum, i.lao
giáo : lança ; lancea , a.
lao, cu lao: ilba; iufula ,
x.culao cham :ilba de cham
peilo ; Infula cham , in aditu
400
Cocincinæ culao re: ilha
depula catãos Infula quam
lufitani Pulocatam vocant
lao , nước laò : reino dor
Laos; Laorum regnum ..
laò , liet lao , ôm lao don
te; æger, gri.
: láo ,dáo : defordersa
inordinatio in quocunque
genere.nhà láo dáo : caza
defordenada domus inordi
natione plena .
lao: velbo fenex, nis.oŭ
laó: Sor velbo ; Domine fe
nex , bà laó : Senhora velba ;
Domina fenior , dicitur ijs
quibus honore exhibemus .
đức lao , idem, folum dici
tur de foeminis nobiliffimis .
laó tử : inuentor dasfeiti
cerias na China ; auctor ve
neficiorum apud Sinas .
lao , lôn lao : confundir;
cnnfundo , is. alij tlộn tlau .
láo dáo , idem ..
lao,ròu: dragão :, draco ,
nis . đức lao : nomedo bua de
Tonquimo qual primeirof
chamaua ; vĩnh tộ : e depois.
pornão bauer chuua e feper
derem, as nouidades no anno
de 1629. tomou este nom ;,
đức lao: peraquefolle mais
bem
 4or L L'
bem afortunado ; nomen re propofitos em mal: propone
gis quem apud Tunchinen · rein malum .
fes vocant bua, cum enim
prius alio nomine vocare
tur propter famem quæ an
no 1629. illud regnum ve
xauit mutatum eft illi no
mé vt fœlicius effet regnum
fub nouo nomine regis vt
Ethnici ftultè putant .
laŏ tai : zunir as orelhas :
I tinnire aures .
lao lay, vide lay.
lào: vontade, coração: vo-.
luntas , atis. mạc lào : seja
como quizerdes : placitum
tuum fiat . lào tin : crer de co
roco : corde credere .khó
làổ: trabalho do coração: cor
dislabor . cực lào ; afficio
de coração: cordis afflictio .
děỗ làő: enduzir: induco , is.
xiêu lào idem.giục làõ in .
ftigar : vrgeo, es. lào đŏục :
mão coração, ruins bofes: ani
mus peruerfus . làổ dọŭ lào
lo :pensamentos ; cogitatio
nes . hết là hết fức : de todo
coração e de todas asforças:ex
tota anima ex omnibus vi
ribus.děouc lào fazerpro
pofitos em bem: proponere
in bonum.bloŭ lào : fazer
402 .
lào , lây lào mình mà liệu
lào người : por my entender
dos outros ex me iudicare de
alijs .
lào , tội cả làõ: tomo atre
uimento: audeo, es. tanquam
petens facultatem ad loqué
dum .
lào ,blo lào : uirara CoPa
ção, rebellar, arrependere:
pœnitere , rebellionem fa
':
cere . blo lào cù ma qui
fazerſe da facção do diabo :
peruerti ad partes diabo
li .
lào kính : reuerenciar de
coração: corde reuereri.đức
Chúa blời mở vào : Seabor
do ceo moue o coração.cormo.
uetur à Domino cæli .
lào; os inteftines do ani
mal , come figado bofes &
mais que fecome inteftina
animalis , vtbcuis , arietis
&c.
lào đã chứng : a gemsdo
ouo : luteum oui lào tláng
tlứng: clara do ouo: albumen
oui .
lào tháng cau o branco của
areca : albumen fructus in
Cc dici
 L.
403
dici.quem, areca, vocant ..
lão: coufa liquida.erala ;
liquidares & rarefacta.cháo
lão:canja.rala : ius indicum
ex oriza rarum & minimè :
L 404
feruem na embarcação aluga ..
dos: nautæ conducti pretio ,.
vt inſeruïant … .
laùlau: totalmente : om
ninò . hêt laù laù : todos atè o

denfum quod , canja , vo derradeiro: omnes ad vnum ,

cant.. hết thay thảy , idem . khoa
làổ: coufafrouxa larga :: laùlaù : vazio de tudo : om :
laxus,a, vm . hàilão : çapa ninò vacuus , tôt laù laù : to
tos largos: calcei lati. rút láo: talmente bom perfectè bo
no malatado: nodus laxus ,, nus..
& C: Fâu: por muito tempo : diù ..
lại đầu , lạo óc : virara đã lâu : jà ba muito tempo :
cabeça: vertigine laborare . iam diù. duoc bao lâu :
lap, nói lap: gaguejar: bal quanto tempo ha: quandiu?:
butio, is... ba giờ lâu: espaço de tres ho
lấp, lầm lặp: lama muita . rasipatium trium horarum..
cænum , i.. chẳng có bao lâu : não bà
lắp đầu bà : andar com.muito tempo : tempus non
molher -coitecum foemina ,, adeò longum præterije . lâu.
locutio immodeſta .. thì biét : com o tempo fabera :
lap, vide lop. diù tandem tenebit: lâu thì

lập , vide lợp.. quen: comotempo acoftumar..

látgác : Jobradar : tabu .. fe ba: diù tandem afſueſcet .
latum componere,lát þěán,, lâu các , lâu đài các lâu :
lát léo , idem .. paço delRey palatium regiū.
lặt , mlặt : apanbar bum , nhà lâu : caza derecreacia do ,
bum : colligere fingula Rey : Regis domus ad ani,
poft fingula. mum relaxandum ..

lat; atilho de bambu: liga: lâù,lỗ lâù: coua quefazem

memex canna.indica in mo no meyo`da caza perameter
dum viminis confectum nella ofato quandofe queimão
buọc lạt : osmarinheiros que as cazas: fouea quæ fieri fo
let
 Ꮮ L
405
let in medio domus, vt cu
ftodianturinilla res.tempo
re incendij,ne pereant.
lầu thủ , quan lâu thủ :
· mandarim quegouèrna: præ
fectus quipræeft . trền thủ :
gouernador de Prouincia : gu
bernator Prouinciæ..·
lậu tinh : chaga naspartes
fecretas: vlcus in pudendis.
lâu , vide loi
le: porem : fed. faole ,
idem .
le lưỡi ra : bɔtar a lingua
fora: educere linguam ex
.tra os .
le, ngón tay le : dedos de
figoais na compridão : inx
quales in longitudine digi、
ti ,
le hoc eftudar de con
tinuo : femper ftudere,hăọc
lien idem .
lê, phěn lê: ser inueja : in
uideo, es.
lê,nhà lê :familia do bua
ou Rey de nome do Reynode
Tonqum familia Regis
Tunchinenfis quem , bua ,
vocant .
lê, ngồi lê : estar affenta
doperdendo o tempo : fruftrà
terendo tempus federe.
406
lê , đi lê : andar fobre as
maos botando o corpo pera
diante , andar de gatinhas :
repere manibus , lễ biệt , bò
đi, idem .
lè lõệt:mandados dos Reis;
mandata Regum , phép loệt
idem.bólè loệt : nãofazer
cazo das leis:legesfpernere .
le : coftume ; mos moris .
thường lê , idem .
lê làm bỏ : . cordio de
papel com que fe encadernão
os liurinhos: funiculus papy
raceus quo ligantur libelli .
lé, thuiènlé: galè: trire
mis,is . dao, idem .
lẻ: manfo, quieto: manfue
tus , i lành , idem .lạng lễ , it
đều: depoucaspalauras: taci .
turnus a, vm .
lẻ, bọ lẻ.molber Segunda :
concubina, æ .
lé, ít pouco parum.tièn
lé : buãspoucas de caixas que
crecem do numero perfeito , co
mo cento e cinco , as cincofe
chamão …… ièn lẻ; e aſsy` tam
bem nas outras cousas paucæ
monete que ex numero
perfecto fuperiùnt , vt fi fint
centum & quinque , quin-.
que ille monetæ quæ ex nu - ¸
Cc 2 mero
 L L 408
407
: mero centum fuperfunt di lêy ghe:pegarfe afarna : in
cuntur, tiền lẻ, & fic de alijs fici fcabie . 1
rebus . lêy: leuarou tomar : acci
•
lễ :facrificio ; facrificium ,
le pio, is.bat lêy : pegai , affer
ij . tê lễ facrificar: facrifico, rai, como de algua cousa que
as.xem lễ thánh: ouuir Mif pode escapar: cape, vt aliquid
f : facro intereffe . ngày lễ quod euadere poteft . căt
lay dia deguarda: feftus, vel lêy: tomai: accipe. chếp lêy:
feftiuus dies . giữ lễ nhít : efcreuei: fcribe,nam poftpo
guardar o domingo: feruare fitum alteri verbo facit im
Dominicam diem . peratiuum . chửa lêy tri cũ :
lễ: prefente que fefàs a el acudime: libera me. giữ ley:
Rey , on aos mandarins : mu guardai : cuftodi.lêy đi gì
nus quod Regi aut alijs fu mà lam : com que farei : quo
perioribus offertur . ra lễ : inftrumento operabor? nam
trazer prefente a o Rey acer interdum fignificat inftru
tos tempos: muneraregi præ mentum . lêy gươm mà
ftitutis temporibus offerre . chém : tomar a catana pera
lệ :medo :metus , vs. lệ gì : contar , matar : accipereen
quemedo , não tenhais medo : fem ad interficiendum . lêy
quid times, ne timeas . dấu thánh mà giữ mềnh:to
Tech: torto, como de coluna, mar reliquias pera fuaguar
aruore &c.tortuofus, a, vm . da: accipere reliquias ad fui
lệch chân :manco : claudus , cuftodiam . lêy làm hèn :
a, vm . què chên , idem . terpor coufa baixa: habere
lệch, chốc lệch : poftema pro re vili . lêy làm trại tr
aberta apoftema patens . por coufa graue : habere pro
cái nhọt , vel dọt : videre graui . Tây làm tự bui: ter
dọt . por coufa allegre: habere pro
leệm , vide liệm . re iucunda.
lêy: mal contagiofo : mor leià, vide lià .
bus contagiofus . lêy tặt: pe lêinh , vide lênh
garfe a doença : infici morbo . lêinh , vide lệnh .
lêinh ,
 409 L L 410
lênh , vide lệnh . lệnh hồn : alma ratio

lea , den lem : todo negro nal ; anima rationalis, lênh

como safre : niger omninò vt
ij quos, cafres, vocant .
lên: fubir. afcendo,is.poft
verbum habet vim impera
tiui vì cắt lên : leaaiperari
ba: defer fupra . tlèo lên: de
pendurai: appende .
lên đất . defembarcarfe
afcendere , vel potius de
fcendere è naui in terram ,
ficut è cotra, xuồng thuièn:
embarcarfe ; defcendere ,
thieng: efpiritual;fpiritualis,
e. lênh nghiện , phép lạ : vir
tudegrande, fobrenatural; vir
tus fupernaturalis . cập chư
lênh thần : todos os piritos :
omnes fpiritus , verba iura
menti .lênh lặng , vide lăng .
lênh, chiu: receber ; acci
pio, is. bao chủ lênh lêy: fi
carporfiador; fideiufforem
facere .
lệnh , cái lệnh , lệnh lãn :

vel potius afcendere in na peça de fetim ; fericum ra

uim . fum .

lên , bua khác lên : ale . lệnh , oũ dề lệnh : manda

uantar outro Rey : erigere rim a quem opouo acodepol
nouum regem . lasforças; iudex de vi illata .
lền, vide lần . lềnh, lũ lệnh : parecer ;
lên , vide liên . relaxare animum .

lèn:pilar: tundo, is, tero, lệnh Chúa : prouisữa dẻ

is. lèn bột : pilarfarinha : Rey ; mandatum Regis ex
conterere , vel contundere fcripto.
farinam . lệnh : batega de ui gia cha
lén: andar manfopera não que não tem polmão no meyo ;
fer fentido fufpenfo greffu lignum quoddam ad vigi
aliquem incedere ne audia lias indicandas planum fine
tur. lén đén : chegarfemfer vbere in medio .
fentido , ounindo o quefe dis: lệnh sử : eftriuño de que
aduenire ex improuifo au fe feruem os mandarins gra
diendo quid dicatur . lén ues;fcriba qui inferuit prima
laj, dòm,idem rijs iudicijs domi priuatim
..
lênh
 411 L L
lệnh din :moffino , defafira
do : ineptus , a, vm, infœlix,
icis ...
leo: trepar come era, vide :
adrepere vt hederam, vite .
léo, khéo léo : coufa per
feita: affabrè facta res.
léo , nói látléo : lingua ,
terceira: zizaniæ fæminator .
leò, dêy 'leò: efcotada
vela; veli pes, edis.
412.
lều , nhà lều : tenda em que
Se vende no meyo darua e que
fe tira epoem cada dia.taber
na ad vendendum in platea
medio quæ quotidie poni
tur &tollitur .
li, caoli : Reyno de Corea:
Corea .
lí , mlẽ: rezão : ratio ,
nis. tính li fuftanciaintelle
Etual: fubftantia intelle&ua

léo, lạnh leo , vide lạnh . lis . địa lí gèometria : geo

lẹo : ajuntamento dos ca -
es: copula canum leo : na
cida noolho : macula in ocu
lo.lẹo : frutaparidapegada
hua na outra.fructus inuicem
annexî .
lep , lúa lêp : nelle vazio
femgrão: vacua orizæ fpica .
tlung chêy lêp: lendem va
zia: lens vacua .
lét, lửa leo lét: ofogofobir
pera cima: ignem furfum
ferri .
lêt chên.manquejar:clau
dico , as. melius lệch chên .
lêu :aticar prouoco , as.
lêu thâu húc nhau : incitar as
metrii, thay địa lí ome tre
gentio que confultão fobre
qual lugar ferà bom perafa
zer caza , e.taobem fobre o lu
gardas fepulturas pera que os
filbos daquelles défuntos fe
pultados nesse lugar tenbão
profperidades, como osgentios
paruoamente fe perfuaaem :
confulere magiftrum Ethni
cum deloco , tum domus de
nouo erigende , tum fepul
turæ , ad hoc vt filij illorum
qui in ea fepultura funt con
diti cuncta profpera ha
beant, vt Ethnici ftultè pu
tant .

bufaras peraque dem corna lià: apartar fepato,as.lià

das buas nas outras : irritare

ra, idem . gà lià nhà: perdeo
bubalos vt fe inuicem cor fe a galinha , apartoufe da
nibus petant . caza, não tornou mais : reli

quit
 413 L L 414
quit domum: gallina , amiffa inuicem duæ res, vt duæ ta
eft .. bulæ..d
lích: fazer empoftas ou em liên : bgo : ftatim , liền đi
picado diuidere in frufta , logofoy,ftatim iuit.lièn hờn:
· vel protrimentum facete . cobrarrantor , que logo paffa :
chết lích: morrasfeito em admittere: fimultatem que
poftas: moriarein fruſta di- , ftatim euanefcat , alij lên..
uifus , maledictum vide lien liền: a mesma coufa .
lêch .. continuada ainda que pareça

lịch: calendario: calenda feita de duas:eadem res con..

rium , ij. tinuata , quamuis videantur:
lich dich: matinada : tu duæ res ..
multus , vs. •
: lieng thiêng liêng : vir
lich fur: cortès vrbanus,a, tudeoculta,fpirito: virtus oc
vm.. culta , fpiritus . tính thieng
lich , vide lech . lieng:fuftanciafpiritual: ſpi..
liêm , câu liêm lança a ritualis fubftantia..
modo defouce: lancea in mo.. liep: cajão derota ou de
dum falcis... bambùfobre que estendem as
liểm, cải liềm:fouce de fe esteiras pera ſe aſſentarem :
garerua : falx ad metendum. fubftratum ex vimine aut:
herbam .. canna indica contextum fu
liêm : lamber : lambo, is per quod panduntur ftoreæ
ad fedendum.ng liếp :eften
liệm của : fecbar a porta ,
como pera não ser visto &c:: der effe cajão : fubftratum il
obuelare ianuam , vt ne vi lud extendere . cặp liêp : as :
dearis , vel ne fol ingredia falquias que tem: pollas bor
tur . das : fubftrati eiufdem affer

liên:: continuamente :: in culi quibus oræ continentur :

definenter .hăọc liên fem
pre estudar: femper ftudere ..
liên nhau duas cousas iuntas,
como duas taboas : coniunctæ
illius fubftrati..
liet doença; doente : ægri
tudo, dinis. æger. gri . liet:
laò , ồm liệt, đau hiệt idem
phải
 L L
4:15
phải liệt : adocer : incidere
in morbum. yêu liệt nhăọc:
muito doente æger valdè !
: liềumênh : por fe em peri-
.
go: periculo fe exponere . mente muitofechados : femi
liêu mênh chêt: porfe em pe claufi naturaliter oculi.lim:
rigode morte : exponere fe
periculo mortis . liều pham
tội: eftaremperigo de cair em
pecado periculum peccan
di fubire ..
liệu : confiderar,ponderar :
perpendois.chẳng hay liệu :
não confidera: cófiderare ne
fcit . liệu lào người : prock
rar de faber a intenção de ou
trefem lhe dar a entender:põ
derare intentum alterius illo
nefciente .:
liệu , thét liệu : prefente do . líu lọ: fallar torto etofco : in
anno nouo pera o Rey : munus
Regi offerendum ad anni re.
centis initium .
liệu , cái đình liệu : facba
grande de bambù que quei
mão em cazas grandes no an
no nouo fax ingens ex cannis
indicis quam comburere fo
lent primarij viri in fuis x
dibus .
liéu : canga de bi sò bam
bu: iugum ex vnica canna
Indica conftans .
416 ,
lim ,gỗ lim : pao ferro : li
gnum qnod ferri duritiem
imitatur.
lim dim : olbes natural
peftenejar com sono : nictare
prefomno
linh , còên lính : foldado :
miles, itis . ::
lin lit : olbar com refpeito e
medo: afpicere cum quodam
metu . lit lit, idem .
lit, vide lin.
líu , làm líu diu : fazer em .
brulhada ; turbas excitare .
láo dáo, idem .
líu lo, tlíu tlo : canto de
. paffero auium cantus . nói
conditè loqui .:
lo : cuidar : cogito, as . cho
lo: não tomeis pena: ne cures.
mày lo gì fu ấy que Je vos da
dio: quid ad te ?
lo buan: arrependido , tri
te: tritis, e. lo phiền , phàn
năn , sàu não , idem .
lo , âu lo : affligido : affli
&us , a, vm.-anúy ké âulo :
confolar os affligidos : mæſtos
confolari . ་
lo toan;cófultar:cófulto,as .,
lo
 L L
417
lo bat ngat ter cuidados
fobre muitas coufas folicitu .
dinibus varijs diftrahi .
lo líu lo , vide liu .
lô, con lô: vergonhas do
homem ; pudenda viri , lô
ra: andar a vergonha: immo .
: coun: foueam obftruere .
deftè nudari .
lô , tì lô: o fegundo Rado da
gèração do bomem , quando no
ventre da may ià tem figura
• embriao: generationis hu
manęfecundus ftatus, quan.
do embrio já habet figuram
& hunc ftatum vocantido
lolatræ fecundum humanæ
naturæ fæculum , feu kiép ,
vtipfi loquuntur .
lò: fogão ,forno : fornax ,
acis.lò rèn:forjadeferreiro:
fornax fabri ferrarij
lo:peita: largitio ad fub
oinandum thouc lô :peitar :
fuborno,as . quan thụ lồ , ăn
thy lồ: receberpeitas: mune
ra admittere , alij thô la .
lo, xát moći lo: esfregar o
falnus maospera comer fri
care manibus fal ad eden
dum .
18 , loả lô: eftar defpido
immodeſtamente: nudari im
modeRè. 3.
418
dó:tirarforà as vergonbas:
exerere membrum puden
dum,vt cum animaltoitbló,
idem . .muár
lỗ: buraco : foramen, inis.
đào lỗ: abrircoua ; foueam
aperire . lớp lỗ : entupir a
lỗ lầu : comama Cazaemque )
metem afatopor caufa dofo
go:fouea in quam conijciun
tur res tempore incendij .lõ
miệng.boca;os,oris.lỗ tai:ou
uidos auditus , vsi & ficdé
alijs . :) 7.
-:. 1ỗ bồn: perder docabedal
no mercadejar : iacturam fa
ccreproprij in mercimonijs.
lo, cái lo: bulepiqueno.ga
lheta ampulla , . amula, x.
lo , chàng lọ là : nón fo
mente: non folum
lọ,huẩng lọ: quanto mais:
quanto magis , lọ là , huớng
chi,idem .
lọ nồi , mlọ nồi :ferrugem
dapanella: fuligo olla .
lộ, tổ lộ : publicamente
publice .
lộ , đạo lộ : diabo que di
zem eftà nomeyo do caminho:
diabolus quem putant effe
in medio itineris . đạo lộ
Dd than
 419 L L 420
thần quan : thediabetema num alijluồn bãi .
te : diabolus quietimmedio loãn , đau bao hắclãng
itineris tè:interimat male dores de barriga te matem
di& um . interficiant te dolores ven

lo : efparecer: relaxare tis . maledictum .

animum . di choi lo lũ, loạn : alterações no Reyno';
idemen gi ...... bella ciuilia . loạn lạc , loạn
. Jo đại : vagabundos và thâm, idem . 7213

gus, vm.A MENDIN »lõận, videfüơn.

lo tho lo xo acbacofos . bật, vide loet .

Yaletudinarius, a, vm. lóc, khóc lóc: chorar : ffee ,
lờ , vide lái . es. chǎoc láoc, idem .
. lo , cái lẻ : certain a de ¸!. lóc , câm lóc : storia de

tomarpeixe : nafſa quædam terra comquefe carrega acim

ad pifces capiendos .
lò , ăn là ăn lỗi : luan ga
abos::: lucrum vltra fortem
exigere.
lo : arreinar como monte :
conquaffari , lò lung idem .
lo, vide mlo, vel mld .
lõa lồ , vide lồ .
lõài : Spacie de coufas: ge
zaperaque nãose apague ofor
go nella : gleba quateguntur
cineres ,ne ignis in eis deli
tefcens extinguatur .
lọc ; coar : colo , as . chép
lọcra : tresladar em limpor
tranfcribere purè à mendis.
bộc, louc: dita: fortuna ,
x.may,idem . ?

aera rerum . loàingười ta : lộc, ăn lộc : Tor renda dẻ

genero bumano : genus hu Rey &c. queftus annuos ba
manum , loài chim : as axes : bere à Rege,velab alio prin
fpecies auium. & fic de alijs cipe viro.
rebus... lộc sáp : roliant tro
lăân , trầm lẫn : redade ch
trabalhos e tormentos : vicif lộc , rằn lộc : vibora ; vin
fitudo cruciatuum . pera, 2.
lčân hôi: traſmigração das lọc gió lecblanh :over
almas: tranfmigratio anima toaleuante apalba, mas não
114
:
1
1
 421 L:
na leua:eriguntur paleę ven
to , fed non tolluntur .
!
« . lăệt, lê liệt ,phép löệt: irrior , vs. lỗi gỗ : amage do
dos Reynos ; leges regnorum.
lôi: leuar arrastado : tra
here vi . lỗi lại , lỗi đi, idem.
lòi tiền : fo emque feen
1
Theo as caixas : filum quo
trajiciuntur monetæ æreæ
perforatæ . lòi cói : fita de
iunça : ligula ex iunco . lòi
dea:fita de correa: ligula ex
corio lòi tói:cadeasdeferro:
catenæ ferreæ .
|
lòi xương ra: fairo offo
foradacarne: prominere os
extra carnem .
·· ði: olhos muitofaidos pera
fora: prominentes valdè o
cali , đuilồi con mắt ra: fal
tar osolhosfora : exilire ocu
fairfe apelle :
los . loi deara :
:
extrahi pellem .
lói , chói lói con mắt :
fende os elboscom ogrande re
Splandor : perftingit oculos
magna lux . chói lói tai : -
frugir as orelbas : exurdare
aures .
lói, aó duộmlói : cabaya
mal tingida , búaparte tinta
outra não : veſtis ineptè tin
Єta , ex vna parte recipiens
L' 422
colorem exalia minimè.
13ì-ói ::coufainterior : inte_
pao: medulla ligni ":
lỗi: erro, errar : error , is.
erro, as.tói có lỗi : eu sen ho
ero : errorem habeo .lỗi cũ
đức Chúablời: errar contrai
o Senhor do ceo: offenderecæ..
li Dominum . xin lỗi : pedir
as culpas que lhe oppoem : cul
pas exigere quæ ipfi oppo
nuntur . chin lỗi : darfe por
culpado , pera dar fatisfação ,
culpam fateri ad fatisfacien
dum .
lội : nadar : nato ,as . đi
loi paſſar a nado,a vas: tran
fnatare, tranfuadare .
lợi: gengiuas : gingiua z.
.
loi răng, idem .
lóm: olhos encouados: pro
fundi oculi .
lom đơm : coufa embru
lbada : perturbata res.tăóc
lom dom:cabello partebrau..
copartepreto : capilli ex par
te albi & ex parte nigri .
lom: aruoredo iunto as
rio : arboretum iuxtà flu
men.
lồn : vergonhas de molher?
pudenda fœminæ, dóc, đoi,
Dd 2 ben,
 SHEWANNA
Deadb
L L
423.
ben, idem . verba vitanda.
lon qua:paffar abaixando
a cabeça coma per porta bai
xa: inclinando caput tranfi
re, vt per portam nimis de
miam . luồn qua dem . :0
lón , thuiènra cửa lón
lón: a embarcação fabio do
portofem tocar : cymba e
greffa eft è portu abfque ce
quod impingeret .
lon : negalho de feda ou de
outra coufa : fafciculus bom
bycis , aut rei alterius .
lon cau:ramo tenro de a
reca : ramus tener fructus
quem, areca, vocant.
lộn: misturar , confundir
mifceo, es,confundo , is.lộn
lạo, tồn thạo, táo dáo : can
fusão: confufionis.
lộn chão: a molber tomar
outromarido : iungi alteri vi.
ro vxorem .:
lộn dea : estomago em
bralbado : naufeatus ftoma
chus .
lan, làm loa lich:fazer as
aueffas : contrarium perage
re .
lộn đi lộn lại: trafmigra
ção: tranfmigrationis.
i
lon bon certo peixe :
424
quidam' pifcis dictuslon
bon .
lon:porco : fus fuis.hco,
con finh, idem .
lon, dea lon: pano de lǎa
muito fine: pannus laneus
valdè fubtilis .
lon,cam lon: certafpe
cie de laranjagrande : aurei
pomi majufculi fpecies .
lõợn, vide lüon.
lộp : muito branco : albus
valde.tláng lộp, idem.
lop: cubrircom terra ou
com outra cousa algú buraco
&c: operire terra aut re
fimili aliquod foramen ,.
vel quid fimile . lớp lại ,
idem .
lớp: cubrir o corpo morta
: terra oucom a campai
com
cadauer cooperire terrâ,vel
lapideo monumento.chôn ,
ideu .
: lop,vide lů lop.
: lop:camas de varias cou
fas buasfobre outras ordines
variarum rerum quarum
vna alteri fuperponitur . một
lập , hai lớp : bữa tama
duas camas : vnus ordo , duo
ordines.
lop, dựng: fazer ,
fabri
CAT'S
 425 L L
car: facio, is. fabrico, as. tạo
thien lợp địa :fazer oceo e a
terra: facere cælum & ter
ram . lợp nhà : cubrir a cafe :
imbricare domum .
lợp: alcançarinde de tràs,
chegar a tempo: pertingo , is.
opportunè aliquid facere,di
lop ,đicholopide comtem .
popera alcançar; opportunè
ito , vt affequaris . chẳng
lop: não chegou a tempo : op
portunè non aduenit,
lót:forrar: duplico, as.
aó lót: cabayaforrada: veftis
duplex . aó kép , idem . lót
!
dea : almoçarouforrar abar
riga com almoço: gentaculum
1 fumere .
lót, tả lót tlé: enfaixar o
menino : faſcijs infantem in
uoluere . lót fàng : calçar as
ruas fternere vias lapidibus.
lót dất : alcatifar o chão :
fternerefolum , vel munire
tapetibus, frondibus &c.
lôt, rau lột : berua com
que cozem opeixe herba
quam fimul cum pifce con
coquunt .
lot esfollar: excorio, as.
lât dea, idem.
lột áỏ : tirar a cabayapor
426
força : abripere vi vefte m
quam alius induam gerit .
b'oc áo, idem.
lot běào: paſſarcomo por
buraco a outra banda : pene
trare tanquam per foramen
in aduerfain partem .
Izu cầu : Tapăc :Japonia ,
2. nhệt bản , idem .
loúc , gió loúc cây : o ven
to arrancar aruores; eradica
riarbores vento .
louc: proueito: lucrum, i.
loục rănloục : vibora
vipera, x.
· lou: pennas de aue: pennæ
auium. loŭ măng:penugem
das aues: lanugo auium. lou:
pelos dos animais: pili anima
lium. bật lou: depenar aues :
deplumo, as. làm loŭ : tivar
apelo ao animal efcaldandoo :
pilos animalium extrahere ,
aqua feruenti perfundendo .
lou mày:Sobrancelhas :fuper
cilium, i.loŭ mé, loŭ mí: pe
Banas: palpebræ, arum.lou.
pelos por todo o corpo humano;
viilus,i
lòŭ phóű : occo , vazio :
vacuus , a, vm.lòŭ mũ: cai
xeta em que feguarda o bar
rete dos letrados : capfula
in
 L L
427
in qua literatorum pileus
feruatur .
lòú gà : gayola em quefe
vendemgalinhas: cauea , æ.
dicitur etiam de alijs aui
bus .
lòi bàn: cubertoura do du
lão ou da mesa redonda pera
que as mofcas não comão as
iguarias ; operculum menfæ
rotunde fuperpofitum ne
in edulia mufcæ irruant .
lòi đèn : alampadario ,Sou
lenterna depapel: laterna pa
pyracea.
lu , phum lu : ociofe em ca
za leuar boa vida ſem traba
Bar : otiqfum effe domi , acoriza . cây lúa : a sana do an
indulgere genio. ròs: calamus orizæ. boŭ lúa:
là và:buzina do bonzo com
que pede efmola: buccina cum
qua facrificulus ftipem ero
gat . alij tù và.
lú : bomem depouco enten
dimento : exigui iudicij ho
mo.
lủ, đi một lủ : and areami,
nho na meſma companhia ;
confociatos fimul iter con
ficere .một đoàn , idem .
lů cu : velho muito corco
uado : fenex valdè gibbofus ,
còm lưng , idem .
428
lů lop: eruamuito creci
da ; herba quæ iam in pro
ceram magnitudinem excre.
uit.
lu thu : fraco ,acbacofa :
debilis , valetudinarius . lo
thơ , yếu đuói, idem .
lu du : carregado defono :
fomno correptus.mê ngủ ,
idem fed cum vitio.
lú lù: muito doce : fuauif
fimus,a,vm .
lù,vide lú .
lử , nhašc lử : muito can
çado defatigatus valdè .
nhạốc nhàn, idem .
lúa: arròs em berua: herbá
espiga emberua : fpica vtiza
abfque granis . gé lúa : eſpi
gaià cogrão :fpica orizæ gra
nis onuta . cây lúa : dipor o
nelle: tranſplantare orizam
in herba . gat lúa:fegar o nel
le : metereorizam.dạp lúa :
debulbar o nelle : triturarco–
rizam . xay lúa : tirar a caſca
do arròs: orizæ folliculum in
piſtino detrahere .
lua, cáilua: peça defeda
que chamãofoquem : fericum
Annamitarum quod, foqué,
di
 429 L L
diciturà lufitanis .
: lừa , con lừa : buzro : aff
nus , i . cho lùa: carregar o
burro; afino imponere onus .
· lua lua diferir a coufa e
depois nãofazer : omittere
rem quam diftulit .
lùa : apartar coufas mista.
radas: fegregare res permix .
tas.lià , idem .
lùa , hãy lừa : ainda tem :
fupereft adhuc , in quibuf
dam Prouincijs , in alijs kãy
còn.
lứa tác : domefmo tama :
nbo, igual: æqualis, e, fiue in
ætate fiue in magnitudine .
&c.một lứa , một tácidem .
lửa :fog ; ignis, is, aliqui
bảo thổi lửa : fazer fegoigne
infuflare , đánh lửa : feri ,
fogocom dous paor: ignem
excitare ex duorum lignorũ
fricatione vehementi.deao
lúa:fufil: igniarium, ij . tát
lúa: apagar ofoge: extingue
re ignem .lửa lái : ateare
ofogo;ignemfuccendi .ngọn
lửa : achama : Aamma, æ.
dùmiữa : cubrir ofogopera .
que se não apague ; ignem
cooperire ne extinguatur .
là củi incendio:incendium,
430
ij. bỏlửa : tição não quei
mado :titio non exultus chơi
lửa: atiçar ofogo: excitare
ignem .:
luai, vide loi .
lãi , vide luổi
lüân, trềm lüân : roda de
tormentos , no fair de bunse
entrar noutros: cruciatuum
viciffitudo , ita vt vni alter
cruciatus fuccedat. alijläên,
vel lüôn .
: luân hồi : trangmigracia
das almas : tranfmigratio a
nimarum . lộn về ,idem .
lüân cù nhau : confultar
entre si:confilium inire inter
e.
luâng, vide luo-ng.
. lục , sáu :feir: fex lục niên
sáunam :feis annos; fex anni.
luc súy: feis fpecies de ani
lục
mais, e fe tomapor todos os a
nimaes : fex animalium fpe
cies,comprehenduntur om
nes .
luc , vide loục , may .
lực sĩ: lutador del Rey : k
ftator regius .
lùi: recuar : retrogredior ,
eris . di lùi, idem. chèu lùi :
remarperatrás : retroire re
migando .
Túy:
 L L
• 431
lấy forte,baluarte propu
gnaculum, i.
luy: terrepleno: agger , is.
luy:fojeição de inferiorpe
rafuperior : obedientia infe
rioris erga fuperiorem.chių
Juy: obedecer: obedio, is:
lùn , người lùn : bomem )
anão : pumillio, onis . chăn
chat,idem .
lún : irfe abaixando algua
coufacom oproprio peço ; de
mitti aliquid proprio pon
dere.lo, idem .
lun, bêt: todo : totus, a,
vm .lun đời : toda a vida :
totam in vitam , ་ lunnam
todo anno: integro anno . lụn
thang : todo o mès: toto men
fe . lặn hết của: todoof so se
acabou :totates finem acce
pit . chét lun : morras; mo
riaris omninò.
lung: a cintura,os lumbos;
medium corporis , fumbi .
·
thắt lưng , buọc lưng : tin
girfe ;præcingere fe.com
lưng : corconado ; gibbus, a ,
vm.lủ cụ , idem . đau lưng :
dor de cadeiras } dolor re
num
lưng : meyo cheyo meyo va .
zio; media pars plena , alte
432
ra pars vacua . lưng bít .
com:meya efcudela de arroz
cozido ; media fcutella ori
zx coûtæ , & fic de alijs re
bus :
lửng , đi chơi lo lửng :
ir efparecer ; relaxare ani,
...:.
mum li ,idem .
7:
luóc: corparda ; fubniger
color . luócluóc , fic lem
luóc: preto de todo;niger om
ninò . đen , idem .
luọc: paffar por agoa quen .
te; aquæ feruenti adbreue
tempus immitti ad.coquen
dum carnem , pifces , her
bas &c.
lược: pentem ; pecten ,
inis.lwợc bí : pentem meu
dopera as lendeas ; peeten
minutu ad extrahendos len
des .
lược , khao lược : dan
tratos ; tormentis & crucia
tibus confeffionem extor
quere J
luoi : rede : rete . đánh
lưới : pefcar : pifcor , aris •
kéo lưới: puxar a rede :rete
trahere .
Tuổi : lingoa : lingua , .
đầu lưới : ponra da lingoa
extremum linguæ .le lưới?
botar
 : 433 .L L 434
botara linguafara: linguamron, cáilượn : enguia :.
-extra os proferre.. cứng anguilla,væ.up de
lubi : lingua groffeirase que luon gà: peito degalinha:
pronuncia mak lingua rudis. pectus gallinæ, & fic de alijs
mềm lưới:lingua brand : auibus . 10.9 9.4
.
lingua fuauis . vónlưðiện - luong , videblu3ng .
Jayarfe nofallar:experimen lương : mantimento : vi
tum facere de loquela, pro tus, vs. phát hương : dar
&
bare linguam , iterum atque alimentos: vitam præbere :
iterum repetenda vocabu hương y : medico : medi
la. ! cus, i.
. ludigrom :gume da ca : : lường : caidar : cogito , s .
tana ; acies , ei luoideao : lo,fuy, idem .
guine dafaca: aciés:ċultri, & lượng tael: pondus vn
fic de alijs.fimilibus & • decim circiter iuliorum , vel
• :•lưỡi kèn : a lingoeta das ferè ſeſqui vnciæ fiue argen.
frauta: lingula fiftule. ti fiue auri ;aut cuiufcunque
lưới cày :ferro do arada : alterius rei que ponderatur.
vomer, ris.
một lượng hailượng bum
ilưới câu: ponta do anzol : ;dous taeis pondus vnum ,
taek
extremitas hami.
pondera duo , fed in auro &
diợm tay:Valeuantar as · argento vfque ad nonem :
maõsiuntas : iunctas eleuare chin lường: none tutis
pon
manus.chap tay lên,idem. dera nouem argenti &c. at
lượm lúa : bữmanojo que pro decem dicunt . một nén :
temfeis maos cheyas mani dès tatis : ponderadecem
·
pulus orizæ fexplenas ma argenti &c.tamen fine addi
nus continens . to femper fignificat argen
lüôn, vide lüân . ·
tum vì một lượng : bum
lüộn , vide lüận : tael de prata : pondus v
luon ra:fairpera fora cou num argenti quod æquiua.
Ja que eftaua pregada, ou en let vndecim circiter iulijs
caizada:refigi aliquid affixũ , romanis . melius, lạng •
:: Ee luộc ,
 :435 .L
- luột dây luật drica dan
vela: funis quorvellim at
tollitur , vel deprimitur in
raui
lượt , một lượt , hai
lượt bữa tama duascamas
de coufasque vão por camas
•camo« quandoſe reboca a palut: alago: inundatíò, nis..
rede &
ra ordo vnusordines
duo earum rerum quzorlu
dinatè fuperponuntur fibi:
inuicem , vt cum incruftatur fixa: mouerirem quæ non
paries . một lần a bailani ,
idem 434
lúp ,nước !úp đầu agoc ... tes, cáclũ lại
darpor cima.cubriracabeça:
aquam ita eleuarret coupe.
giat caput , nước lúp nhà :
agoa cobrea caza: aqua ele
uatur fupradomum.blan ,
idemia : · ni su, ze
lúpxúp:muitascousas iun
tas , poftas fem ordem , como
muitas arbores,ou muitagen
te que vão sem ordem: buns
pera diante outrosperætras:
inordinare res fimul conge
fevtmultæ arbores abfque
.ii .
L 436
ordine difpofite , multi ho
mines has atque illucinee
:
dentes,alijxúp xúp . ¿ l
lút are ; wfque nước hút
đến gói agọa chega ateo joe
lho: aqua peruenit vfque ad
genu mlút, idemq
lut, vide mlution and
cau, videfoucau…¨i
lũ bulir;cousa que não està
eft fixa » rang lữ lại : den
tes abalados concuffit den
não là fa
coluna cu efpeque comota,
aut male fixa columna . laõ,
+
chẳng chat, idem
lung linh : efparecer. rela
xareazimumlo lửng, lou
lỉnh , dùng đỉnh , ident 2
nguoi lạ
lalu:foraftèiro ,
effranbana terra: hofpes, in
regione nouus. AND
lưu cây thệu lưu :romei
ra: malus punica blái thệu
Juu : roman : malumpani
cum….. COALA
:
Ma
437 438

Ee 2
 440
439

:
 M M
445
Aqui ma cœudiabo?
Mdiabolus,ima:
maidordefunctor: animæ de
functorum ina: corpo morto:
cadauer . cât mai ehtekrar
defuncto fepelire mortuum .
lam ma: fazervertafoleni
dade à õs defuntos, dentro do
trienniodo dò: defunctis fo
lemnitas quædam exhibita
intra triennium luctus.:
mà; e: &. nêu mà : fe: fimafepultura:fepulchrum,
nhưng mà: mas; (ed : dù mà ,
dầu mà: aindaque, postoqué:
quamuis etfi & anneditur
faỡlai com tudo: : tamen eft
etiam additamentum vt, må
că:fazerpreça : æftimo, as.
nói mà cà mà cap gaguei-
jar : balbutio, is. màthoi : e
bafla : & fufficit. bởi đâu ,
raà vè : de donde vieftes e tor
nastes: vnde & reuerfus es .
mà: pera :ad .toimua mà ăn:
en compro pera comer: ego
emo ad edendum.de mà .
thỏ: pera adorar : idado
randum,mà perque: quia .
cho làm mà có tội : não fan
çaisporque bepeccade : nefa
cias quia peccatum eft . mà
chố; e não mais : nec am
plius, cóbay nhieu mà chố:
442
tem tanto enãomais: hoc eft
Ca
nec amplius .
mámặt: asfacés do rofio:
genasamimionsomɛɔ IN
má , gióŭ má : inftrumen
tosdeofficialmecanico: inftru
mentum mechanici chẳng
nêngiař má gì
: não preša
pera nadă: vfui nulli efter
· má, rau má đè ; cbanta
gem: plantago, ginis . .
imô mà a force que Jealo
wanta fobre afepultura : fe.
pulchri tumulus . giêi må :
alimpar afepultura das eruas:
fepulchrum niundare, ab il
lo herbas euellendo.
mã, ngựa: cauallo: equos,
i.mữ mã vi : barrete feitade
fedas de cauallo : pileus ex
crinibus cauda equine con
fectus . naturscursi
.t.
. . mãi vã phù mã genro de
Rey
: gener Regis qui chúa
vocatur trai
. " : mã : có mã giáp : peita de
dobras ou ilbospera osfolda
dos de varias. cores , on tang
bempera os cantares : thorax
duplicatus varijfqué ocel
lis confutis variegatus pro
militibus , vel etiam pro cá
to
 443 M M! 444
coloribus dist vagina falcis oblonge adun
tòribus, varijs-
ftinctus . zuilgrenson casou mác zutomelle his dos

mã la bategapequena das bairrosilaCorfe deBanquin

vigias: campanula Indica nomen vnius è vicis Tunchin
vigilias indicandās .: im
nenfisRegiæ : .1 mthro
- mãi của mã : roufardens . mácmồi ,nhắc nồi bánh
pelquesefazemperafequei lade borda quebradasnonifi-i
mar aos defuntornès papy cij confracti¤lla.me, idem.
racer que funt ad combat omac:emperantimpingere
renduin pro defunctis Eth- in aliquidquod fitimpedit

nicis..img.gamento.mǎc.viecreſtarocu
comạ :itarròs màçido quebo
tão de molboperafemear:ori
za germinans quæ aquæ im.
mergirur antequam feminc,
tur. geo ma femea fe
arrùs ::: pullulantemqi
zam fæminare.ma:arraim
berua: oriza in herbam ger
minans , dỗ: mạiv arrancalo
peraotrafpor: orizam herbe
fcentem euelleresad tranf
plantandum .Jám ma can
teiro deffe arròs em berua : cabaya: induere veftem.măc
areola in qua eft oriza ger
minansfæminata.machiem:
effe arros em beruana Jesun .
danouidade pofterioris mef.
fis oriza germinans. “ 、
pado co negocios eimpedido :
impediriaegotijs troide ,
dàng mặc voy estar b tumi,
nheimpedido conselephantes:
præpediri viam elephanti↓
bus : mãogỗ ÷ empeċano pao;
impingifun lignumny& fic de
alijs rebus omnièr
: măc beaï ordidura de
tear : ftamen,inis.88, ¿
-41
mặc viricalcarveftio ,
is, calceo, as . mặc aó : veftir
hai : calçarçapatos calceare
calceos.matsconforme: iuxtà,
ũ . mặc rồi mặc việc
fecun
coforme aopagar,cõforme aas
negotios: iuxtà otium , fècun

mác , cái mác: parão com - mặc 1 mặc lào:

dumnegoti2
pridofeitoa modo de gancho: conforme voffa vontade, como
falx oblonga adunca óŭ quizerdes; iuxtà tuum, plaċi .
mác : .buynba de feparia : CumÉmặcmùa ranf mea
.is! 110
 M M 446
445
nouïdadebiva onmàu ipizza, nấyîbojepollaseñbesihodie:
mefis copiam ,velinopiat mane maifœm amanhãa..
mặc bot : peradimirdim cedez èras fummomane.x-s
adminuchdulas 21:YÊm zi!linaisegi înaið parigade debi
:mạc, mặt mạc same in Casar pala ferrea adfodien .

Lana, 2 mặtme, idem : dum ap 26 đêm lạ

mac,chamacragamur.no.dk: ·okmaij bõi mais simmeraŭ de
alien pagirectores.dang,
pinguda sigdiariisifunicu
jdeme.ji multipuladlus . izbei

cuhạcnguas safcasikis qua : maitoanalgiacoupe .

Le poem nopescoço ao cautio:: rafegaslat fricandaartere
nole que collo equrappen- realiquid.vtminuatur.mài
duntur,alijsmladićted dead afianfaca& c. acuère:
• * mäch:mexerisản: defer , cultum fimilia.isbane
fersal yine niševám -15 măi, tlâuxhò; mài -fungos:
ví¡mach deap: fallarparuok bois ou bufarar calearem os
cas-proferrelfatua verbanoi carnosperapelejar i molliter
quéi quá, ¡demarsh qyre mouericornua à bubalis aut

mach: pufor pulfusyynam bobus,quando ſe ad pugnā

mặche tomatopulſo, tentare: parantoshi London
) insifz
pulum : xem mếch ,ided f . 2 mài , khoaimàisinbamed .
biét mặch entender de pulfa; comprido colocafia oblon
fcientiam pulfus habere.get gauidasnomalie musis
mach pulfo formicantepul mái nhà beiras de cans.
fus formicans J PI #elbada imbrices domus ..

21 mặch nước: adragon mainomibus da chaped era.

venaaquæ q100 pila galeri..linicOMEN
: mạch dàng để vereder : x núi ched meagar o remo :
a ་
femita, a dàng ticuidem . iverfarciremum

:mạch , kê mọ mặch :g .- mái gàmái galisba : gal

nerade milbos milij quædam lina , æ.. & fic de alijs aui
fpecies in varanler busonomiv cater ryla
mais amenbia cras :mài mã ,mua compraremo
91:27 is.
 $47 M M 448
fsì
4nhà mãi saja qua fefas
các warîy:: núuem
máy tuemos:: nibes, bis .

aos defantorefingemquella dimmiy: pęduçò denudemar

vendem domus quefitpro nubis.parses došl
defunctis, & fingitur illis may: tu ,fallando com gin,
vendig DE 19115)-indexes te inferior, ou rusticamente ;

mại, mềm mại: eonfamel tu ,loquenda cin inferiorit

le è brumia còmoleissbrando; bus ; velrufticè..ɔạm
Tes:mollisvi teftus mollis, & mats fobrande
g mày conmặt
fic de cæteris . 1 a ; fupercilium ij .răn mày
may cożercoufanoua : tăm mặts: cabendo ; duræ
confuere aliquid de nouo ceruicis elegantne §.
thợ may alfayate: factor, may the, máy nứa oss
oris: may to:fazer cabaya lhos enòs de bambùgemmi
noua: veltem nouam confue la , vel tuber cannæ Indicæ .
re amay áo cho ai : dan cao
mày , mày:
ăn pedirefo
baya nouaa alguem : imper las ftipem erogarajan mày
tiri alicui veftem nouam anmót , idem.brăn may al
có may: certa berua quepro forge depedinte : pera ſtipem
dược femese que Jepeganos on erogantis ănmày Chúa :
Stidosfe chama ladroes : her fuflentada del Rey: nutritus
ba quædam cuius fæmina à Rege , & fie de alijs con
adherent veſtibus , & vulgò mày: filho adoptiuo de criar
dicuntur latrones à lufitanis. fo.; filius adoptiuus.coà
· :: ER
may: dita: foelicitas,atis. nuôi,idem
may, gió mayi vento nor máy : tremer alga menaro
roefte:thraciozephyrus,plu per mefmo: tremula pars
uiam comitari folet .. aliqua corporis . máy con
:cmay mặt: rofło, maybe pa mat: tremeros olhos:tremere
laura quefe acreceta:facies,ei. oculos.máy mềnh: tremero
mayadditamentum in locu corpo: tremere corpus.máy
tione : 1. DI 10 .. LE mach: tremer&pulfo : pulfus
mây : rota : vimen quod tremulus, máy miệng : de
lufitani rota; vocant . ⠀ fejardecontar algua coufa :
.28 velle
 449 M M.
45.0
velle aliquid narrare bis.bungmam tomar a ban
: máy , thợ máy :ferralbei deja e leuala com ambas as
! ro: faber ferrarius : đòŭ hồ maospera algue comer por
m :
máy: orelojo mouerfeperfy: tare menfam rotundam ad
moueri feipfo horologium. aliquem , vt edat . dom
.
may: quanto: quantum . mâm:offerecer a bandeja apa.
bán mây: quantofe vende relbada : menfam rotundam
:
quanti venditur ? may lan : cibis onuftam offerre . lòú
quantas vezes: quoties?đềm mám, vide lòú .
máy nguoi : contai quan tại mâm bún : gamela em quê
peffoas: numera quorhomi fefàs aletria : alueus in quo
nes . chẳng có giẫu mái : não fit fimilago .
be muito rico:adeò diues non
mám :peixefalgado ou fe
eſt.
શ્રી balkangast ~
co: pifcis fale confperfus ,vel
- mây ,mình mẩy : corpobu、 ficcus: chỉnh mám : boyan de
mano;corpus humanum.đọu balachão : diota piſcem ſale
mênh mây: estremecer o car conditum continens .
po: contremifcere corpus . màm: fafquias entre que
may,cua mây: caranguejo se mete, e amarrao cajão : al
cheya que temouas : cancer fercaliinter: quos ftringitur :
plenus , & fic de alijs rebus : ftorea ex cannis indicis tex.
quæ cum luna implentur. ta .
: mảm mảm ; tresbordar de
máy ,một mảy ,một chút:
bum pouco parum . chẳng
muito cheye: plenus ita vt fu
có một mảy : não tem bumpereffluat , alij nhằm nhóm ,
pouco , nem bum tem : nec v. . vel , nhấm nháp . blànidem .
nus cft .
man , một nan , hainian :
- mâm ,cáimâm : bandeja des mil venti mil : decem
fe come: menſa rotun
em que millia, viginti millia.
da in qua apponuntur edu màn: cortina : peripetaf
lia . děọn mâm : aparelhar a ma, tis.
bandeja com as iguarias:men. man:feitiços com quefe cu
fam rotundam onerare ci rãoferidas ; veneficia quibus
Ff vul.
 M.
45T
vulnera curantur. thay man:
feiticeiro que cura feridas: fruta comopimenta fructus
veneficus vulnera curans .
quidaminftar piperis
mẩn : arròs de l'apão cha
madofuxi: Oriza ex laponia,
quam fuxi vocant .
mận , cây mận : ameixici–
ra: pranas, blái mân: amei.
xa; prunum, i. blái mận: gal
lo oupolmão na cabeça; tuber,
is.
măn: coufafalgada:falfus,
a, vm ,nướcmặn : agoa fal
gada: falfa aqua. eft etiam
nomen cuiufdam oppidi in
Prouincia Quinhin , feù Pu
locambi Cocincinæ .
măng: olho de bambù tenro
que fe come : gemmulacanne
indicæ quæ dum tenera eft
apta eft ad cibum .
"
mang cá : guelra depeixe :
branchia, æ.
mang , đeo : trazeralgua
soufa cofigo : deferre aliquid
fecum . ảnh mang : imagem
que fe trào ao pefcoco; deferre
collo appenfam imaginem.
mang con: trazer o filho as
collo: deferre infantem vl
nis .
mang, hổmang : cobra ,
peçonheta:lerpes venenofus .
M. 459
mang, blái mang tanger
mang : alegrarfe , dares
parabens : lætor , aris , con
gratulor, aris . alij mong.
mảng bội phần : alegrarfa a
muito:lætari valdè ăn mang?
festejar com banquete algum
bomfucceffo on outra cousa
fœlicem euentum , vel quid,
fimile conuiuio celebrare
mảng thày đã về : does pan
rabens ac meftredefuaboa
chegada : congratulor magi
ftro de fœlici fuo aduentu YA
·
măng :agastarſe de palau
ra : iraſci ore tenus . mang
mỗngười ta , idem .
măng blå : agaftarfe algue
contra quem fe agasta com el
le: irafci in illum qui prius in
ipfum excãduit.măng nhau,
ident .măng văn nhau : agai
Starle com todos,mà condição:
irafci paffim ex malo genio .
thót măng ngườita : agai
farfe co outros defentoada
mente ; iracundè vocem at
tollere.
măng tin : fama :fama,
nghe mắng tiếng : Quir por
fama: famam curfitare .
Sour
máng
 453 M M
máng : manjadourade ,
animais mayores præfepium,
ij máng lừa ,máng ngga .
&c. 1, G mảnh , mảomảnh : maito
mángnứơc: canaldepao
oudepedraougamela em que
fedd abombapera botaragoa
da embarcação: canalis qui
libet aut etiam alueus quo
aqua eijciturè nauis
máng , sứmáng falcão on
peça queatiracom camara :
falco catapultarius.
• mangiangada em quefe
andanorio :fchedia qua itur
fuperflumen. bè, idem.
mang: todogenerode rede:
rete cuiufcunque vfus .mặt
mạng : malhas da rede; pla
ga, 2.
mang dện: teya de aranha:
tela aranearum .
manh : pedaço de coufa ve
lha: fruftum rei veteris.một
manh chiếu: pedaçode efteira
velba: pars ftoreæ veteris .
một manh aó : pedaço de ca
i
baya velha : pars iveftisve
teris & fic de alijs rebus .
!
minh, idem .
manh , thoi manh : cegoidem .
com os olhos abertos : cæcus mào:pontada berua:fum.
oculos patentes habens .
!
454
mảnh : olbar còn tento
medo : cerneracircunſpectè
& camtimorento
delgado : valdè gracilis , e.
mão dảnh, idem .
minh , videmạnh .
•
mạnh :forke valente :robu
ftus, i . mạnh mé, idem, khüé
mạnh : bia faude : profpera
valetudo . mạnh đi : atur
bem no andar : fortis in am
bulando.ngửa mạnh chạy
cauallo que correbem: fortis
in curredo equus.gió mạnh:
vento rijo:vehemens ventus:
rượu mạnh : vinho forte:
generofum vinum .
mao, loŭ, videloú .
mạo ngựa : penacho fobre
a tefta do cauallo : crifta plu
mea in fronte equi .
maò but : barrete depago
de : pileus idoli , alij micu
but .
máo , mêu máo : cboro de
menino: fletus infantium .
mạo, truong mạo bomene
bemdifpofto alto &c;quadra
tus homo , trượng phu ,
mitas herbæ.
Ff 2 mào,
 M M 456
455
3
mao , đầumao :o prepusio , . mào , ngủ mào :mejo dor
ou cabeça do membro: præpu mindo : femidormiens, vel
tiú, aut caput mébri virilis. dormitans.nl gami t
măóc:deſcarnar como com máo : unba : vnguisis .

garfo, tenas: excarifico , as. máỡtay : unhas das maõs :

năóc thit, idem . vngues manuum.máŏchên:

măọc : nacer como defe vnbas dos pès : vngues pės

mente, beruas, &c: orior,ori dume! lasph

ris .alij moc.mat blời măọc máo , câymáo tay : certa

lên: ofol nace; oritur fol & aruore de mezinba : arbor
fic de alijs . quædam medicinalis ...

mãọc , kêmăọc mạch : : mập : animal muito gordo

certomilbo: milij fpecies. animal pingue valdè . lon
maọc: madeira: lignum , mập: porco muitosgordo : fus
itho maọc: carpinteiro: fa pinguiffimus. :
ber lignarius : màọc bài : pao mát:fresco lugar:amænus,
em que fe efcreue chapa qual a, vm.viridis,e. refrigerans,
Probibe algia coufa ; lignum ntis.noimátmẻ : lugar de
eleuatum in quo fcriptum liciofo amanus locus. thuóc
eft eḍictum quo aliquid ca mát : mezinha que refresca;
uetur . alij moục . refrigerans pharmacum .
iáo: delgado: fubtilis , e. mat: coufa cara,carò æfti
cây mão: aruoredelgada : mata res .
fubtilis arbor ... 11
mắt, con mắt : olbos: ecu
mao : eftar pera fazermox lus , itlợn con mắt len .
facturus, vt, maotley: estar por os olhos em aluo : oculos
perapartir: mox difceffurus. ita eleuare vt albugo appa
mao hết :qua acabado: moxreat . tới mắt : cga : cai
finiendus.. • cus.i.

mao đợi: efperaralguem: mắt cá : artelbodo bê tô

¡¡
expecto , as . maotloŭ, cậy: lus, i.
confiar: fpero,as.confido , mắt ,đầu mắttle ,đầu mặt
is.. gỗ: đò dù bạnbù ,pỢC DÙ
ber
 M M 458
457
ber canne indica, ligni & dreftopera alguem: faciem
Amillum Amai
animamotra vertere ad aliquem , blội

- mất bờ mắt : melga : mun mặt lại cũ , idem : tôimặt :

fcula, æ 17 : tob rego ca của ; i tôi tạm
cả mặt .
mất: perder: amitto, is. muidem , şi desi us a
đã mất và morred : morinus ' ' mặt ,may mat:cozen : Tuo
is,confuo, is. -milca 325
eft mat cou: perdero traba.
ho perdere operam mất mặtrodireito d'alguacou
via ficarfemfangue de medos fa: facies, feu pars rectaali
paucoes.mất lào ai perder a cuius reisanṣa . Da daivoile
• graça,dar no coração de algue: mặt,tay mặt: mão direitas
: dexterasa aid manda ANIT
inimicitiæ anſam date .
mặt : rofle , facies ,entran - mặt blời :ojok:folis nhệt .
mày rán mặt : cabecudo : dus idem dengan ma

ræ ceruicis. mặt mũy :rafta mặt blang lua: lunayæ.;

Sembrante vultus , vs. biết nguyệt idem metodla
mat: conheceralguem polloremặt mang malba de rede:!
plaga, æ.broot woont
fo: dignofcere ex vultu all
quem.ra mặt: aparecer,
fair matruông: varſea ou că
apublico: publicè apparere: po de dès varas , daquellas
văng mặt,an mênh: não d. com quefe medemos campos?
parece, efcondefe: occultus re ager decem menfuras conti

manet , thước mặt : em pre nens , carum quibus Anna

fença: coram . cháo mặt :
•uirar a cabeça ; vertiginem ,
pati . khó mặt : trifle no ro to :
vultus triftis , doumặt
ngườita : ajuntamento de
gente; conuentus populi.mặt
gea :fembrante agaflado:vul.
tus iratus. mặt hiền bui :
Sembrante alegre : vultus hi
laris, blỏ mặt cu ai virar
. ::!
mitæ dimetiuntur campos
một mặt ruông idemat v
đế: a fuperficia de
. mặt
terra: fuperficiesterræ
mặt mảimacara : arua ,
x. mặt mạc, idem. **
mạt : derradeiro , infimo ;,
vltimus , a, vm.
mat cura: ofarello de pao
quando fe. ferra: puluis in
mo
 M M
$5.9 469
modum furfuris egrediens è mau: coufa recida, baſta
lignó cù a ferrâ finditur: bemtapeda: denfus, a ym...
• mặt gỗ ; or hautes gue beki mau cong ben tap
farm do paoquandofe desfal da: denfa tela benè compat
ca ou laura:affulę quæ oriun ta. phên mau: cajão tapado:
&
tur è ligno dum læuigatur denfa ſtoreaè cannis indicis
aut politur. a cutronal contexta benè compatta.20
mat : ofim outermo de al mầu : prudente: fapiens
gua coufa: finis aut terminus, ntis. mẩu nhiệm: muito en
alicuius rei . mat nam:fim sendido : intelligens waldè .
do ano: finis anni mạc giờ : mẩu lám , khôn khảo , ngỗ
Jim da bora : finis hore ,& fic ngàng , idem .
de cæteris. må mat: acabar màu sắc : cor : color , is .

fe a virtude defazer manda màu đen: corlustrofa : color

rins na fepultura: como par
uoamente creosgentiosque el
la te:fepulturæ deficerev ir
tutem conferendi gradus
gubernationũ illis ad quos
pertinent defuncti in illis
conditi,vt fatuè putant Eth.
nici.
mật aố:melde abelhas:mel
apum .
mật miá: mel decannas
de açucar: melè cannis dul fe dependurarem nelle varias
cibus expreffuma
, Ser
! mật : fel: fel, lis . mật gà:
feldagalinba : fel galline , &
fic de alijs .
pellucidus .
máu:fangue:fanguis,inis.
chảy máu ra:correr ofangue:
fanguinem exire , fluere . sỡ
máura :faltarfelbeofangue
como dos narizes : fanguinem
emittere vtè naribus &c.
muic máu.cançado, esbofado:
fatigatus valdè . mệt, idem.
mẫu : bambù ou pasatra
ueffado co muitos pregos pera
coufas:lignum quodcunque
appenfu in quo infixi ſunt
multi claui ad alia appen
denda .

mau:deprea:feftinanter. mau thin , idem ac thin ,

cháoidem .đi mau chân : vide giỏ :
ide depreſſa: feſtiņa ……… . Đữu , me : may : mater
tris .
 M M 463
46:
tris . . từ mẫumẹính đẻ : MayMaria Nafa Senbon
may que opario: mater que San& tiffima Mater Maria
StubRO

-461825
peperit . 2. kê mẫu , meghe:. Domina Noftra .
--
madrafta: nouerca, .3.dích maŭ, vide maōteve Bu
Sandnes

mẫu , em mẹ đã nuoi ngày . mã , vide moi ,

KIA)

fay : a Irmãa da mãy que de- : mẩŭ, vide móŭ , kathaus

pois o criou Soror Matris: mâo, vide mou .

quae poftea nutrinit 4 me tên:ferrb'daſeta: fer

dương mẫu , mẹ nuoi,mẹ , rom fagitta ... the હેર
mày: may que operfilbou.mas me: tamarinbo ; fructus
ter adoptans.5.giã mãu, me indicus acidus, ad condien
đã lây chào khác , mà còn doscibos aptus quem tama
nuoi con mayque temtōma- : rinum,vocant lufitani › Ka
do outro marido, mas ainda. -"mê muợi: ignorante, idio
cria osfilhos doprimeiro maita: vmê,idem nóimé mêm
rida: mater quæ poftquam lộn lao : fallar defpropofitos
alteri viro nupfit , adhuc ineptè loqui.lan me :
fer in
prioris mariti filios alit , 6 . clinado a algú vitio : inclina !
thú mẫu , bọ moncha : ai riadaliquod vitiu nó man
maceba do pay cocubina Pa uang dado a comer e beber
"
tris.7.xüêt nau, mẹ còn nuoi com demafia ; nimium incli
con , khi chào đã thôn đi a nariad efum & potum . mê :
may que ainda que o marido ta dâm : Ser dado ao vitioda

defapareceo cotudo cria osfi carne;propenfum effe ad vi

bos Mater cuius maritus tium carnis . mê dâm douc

non comparet , filios tamen fer com demazia dade à mo

alit . 8. nhữ mẫu, þú: ama:: lheres ainda à propria : ni
nutrix, cis . hæc octo genera mium inclinari ad venerea,
Matrun diftingunt Tunchi quæcunque etiam licita.
nenfes feu Annamitæ . đức mé:capellas dos olhos ,palpe
mãu: maydel Rey: Mater Re. bræ, mí idé . loŭ mé lou mí:
gis . rứt thánh mẫu đức. aspestanas;palpebrarum pili.
Chúa bàMaria : a Santifinea mè gergelim : fela".
mum,
TO
 Mi MA 464
463
mum , i. vùng, idem men; mezinbaperafazer

me: ripasdotelbado;ſcan vinho ; remedium ad vinum

dula, æ. · spod arbu oti conficiendum . ..21
mề: moela de aae; ventri men,aó men: cabajaacel-
culus auium . mê gà : moela choada;veftis in culcitrę mo.:
degalinha; ventriculus galli rem affuta cum gozipio aut :
ne. Dom shiv bộm aliquo fimili.chăn mền;col-1
.. me: may; Mater,tris.chi, cha, godorim.inftratum indi
cô, di, bu, idem ex gentiliu . cum,in culcitrę morem affu
abufu. 1998 tum, solamaq otus parts toplote
· mé děao: mòça nafaca ; :: mên: amar, querer bem ;:
piren , enos:mẻ rang : đen : amo , as, kính mên : am an còn
tes quebrados ; confracti den refpeita e veneração a peſſon...
tes .bát més pergolana que alta como Decs , Rei & , di
brada na bordas fracta in ligere cum reuerentia, per ;
orificiolanx Sinica, ::: fonam, fublimem vt Deum

mẻ , mặt mẻ : mafiaras; Regen &

perfona, æ.. mềnh ; corpo jcorpus , po
# mech: offender a alguemris , thân xác ,idem . một
leuemente: leuiter aliquem mênh: perso ; fe folo.tôi :
offedere.mát là một chút , đimột mệnh : cù và sò ; folus :
idem . eo . của mình : cosfapropria
1 mềm : ceufabranda ; mol. proprieres. bọ mệnh : pro
lis, e. mêm mại , idem, vide pria molher : propria vxor .
mại . :: đánh mênh : daremt : per

mêm,củ mêm: certe inba cutere feipfum . inferuit ea

me; colocafia quædam dem vox mênh pro recipro :
mên, cao mên: Camboja ; co fui fibife .
Cambogia regnum · cao meo: meffo: mucidus, a,
miên , idem . vm .mốc meo , idemo : init
men, di men: andar de me,: meò con meò:gato ; : fel
nino; incedere in pueruli ‫ اء‬lis, is . „ En done not . Eg
morem bò điidem . méo: finechado , nãore-)
dondo :
144306
 465. M.
dondo : ilifus, a, vm. mẻo
mieng:bocatorta:contortum
OS.
mẹo : encaixos, encaixar :
inferere , incifio , onis , meo
hòm: encaixes do caixão : in
PEREKONNE
cifiones arce in angulis eius.
meo, gio meo, vide giờ.
mép tai:fontes da cabeça
!
tempora, rumi , kad
mep,voimep : elephante
manfo queobedece e fas oque
The mandas: elephas cicur ,
& ad nandara obediens .
mét mặt : rosto defcorado :
pallida facies , xanh idem .
mét ,mơ mét: fallar dorm
mindo: loqui dormiendo.
: mệt : muito cancado: fati
gatus valdè, nhãocidem .
met,cái met: certa laya
defuporedondo e largo: ftorea
quædam rotunda ex cannis
indicis læuigatis & contex
tis ad orizam purgandam .
meu, vide meo.. "
m'êu máo : chore de meni
nos:ploratus infantiü.khaoc
idem .;
mi : capela do olbe : pal
pebra, æ, mê, idem. loŭ mípa fluminis.. chiu miêngt
pestanas : palpebrarum pi fiador: fideiuffor,is.há miệng
li !!! ra: abriraboca
M 466
mỉ,tốt : coufa ferma
fpeciofus, a, vm.
mi, phi mi-gordo:pinguis,
e.béo, idem .
miá : canade acucar : can
na dulcis .
miá, lá mía : queixo fupe
rior : mandibula fuperior ,
hàm idem . la mia mui: par
teinterior do nariz narium
pars interior .
miả nhau coufasbị sâu có
Jemelhantes:res aliquantulű
fimiles , mis mia, idem
miền, vide mền .
mièn : pouoação : pagus, i.
làng , thôn tóu , idem •
miêng:bocado de qualquer
coufa : bolus , i .mộtmiếng
blẩu :bum bocado de betel:bo
lus vnus folii quod , betel ,
lufitani vocant . mất miềng:
defmayo: deliquium animi.
miệng: boca de qualquer
coufa: os cuiufcunque rei.
miệng nồi s boca , cụ border
dapanella : orificium olla .
miệng bát : bordas daporco
lana : orificium fcutelle .
miệngfoŭ borda deriori
os aperire .
Gg ngăm
 й M
467
ngăm miệng lại: fechura bo
ca: os claudere.bum miệng
lai : bocapequena os paruum.
kheó miệng : gracefadob : fo
culator, ris . dữ miệng : đẹ
Eocado, mà boca: effrænatus
in loquendo..
miệt: mejas: tibialia
miêu:cazinha de adoração
do diabo: damuncula diabo
licicultus ..
1
mieu but,mão but: barre
tedepagode: pileus.idali .
min ; eu: ego, cum aliqua
præeminentias
cười
mihmiệng tom
modestiarifá modeltoo's
1 mo relampago : euanefcens
aperire
min barro argilla, æ , dat
min: terra barrenta : argillea
terra, dat tha , idem
minh, sáng: claro caus ,
a, vm. đại minh : grande e
claro; magnu & clarum, no
men fcilicet quo fifre feip
fos ac regnum fum nobili
tant . caominh : alto e claro
engenbo, babilidade : præcla
. :
rum ingenium ?
- minhtinh : bandeira gran
d'ena'enterramento naqual fe
poem o nomedo defunto:vexil
lum quodiniuftis defuncto
468
foluendis defertur, & in quo
defuncti nomën maiuſculis
.
literis defcribitur .
mình , videmình
mit , cây mít : iaquera58
arbor indica quam lufitani
iaqueira , vocant.blái mít
taca fructus Indicus , iaca ,
vocatus .
mit, mù mit: efcuro: tene
Bröfus , a, vm . tới tăm mù
mit: cerração caligo tene
brofa .
mlå : parua: fatuus, i.13
idem .
6.
mlac , diquamlac chồct
coufa que logo defaparece co
ftatim, vt fulgur .
mic videmac
c.
mlac , blái mlạc ngu
is decauallo: campa
cafeauets
mulæ equorum , nolæ
mlai; a cabeça do abano :
caput flabelli , fiae capulus
qui manu tenetur, dum ven
this excitatur .
mli, cái mlải : lombrigas,
lumbriciorum. melius blun..
mlẩm: erro fem aduerten
cia: error ex înaduertentia L
mnhẩm , lẩm, idem . ··
mlang, mlu mlang :Sem
Th
 469 M M
, inurbane line
refpeito:libere
refpectu vâ phép, idem .ì
mlátgolpe percuffio, onis.
chém một mát hai phát :
darbúa cutilada,duas ce
fim percutere femel, bis.
234 o
3 mlǎt: efcolherhũchйcom
grãosfruita&c feligere fin
gula wt fructus grana & C .
nhat,mahat, idem ...
mlat:enfofo infipidus, a ,
vm. hèn mlat: comergroeiro
e malguifada: cibus vilis,ma
lè paratus , rượu mlat vi
nbafraco: debile vinu n .
mle gai : tirar o eſpinho :
auellerefpinas . alij le...
mle rezão : ratio , onis ,
phải mlẽ : dis com arez to ra
tion conforme . chẳng phải
mle: não tem rezão : rationi
repugnans. fuy mle,xét mle:
ponderar o que dita arezão :
rationis conuenientiam , chẳng có mloiây: não dif
vel difcrepantiam perpen
dere , nào cómlẽ gì : que ,
rezão tem ou não tem rezão
algia : nulla omninò eft ra
tio..
*
. mley, mlut mley : faca ou
outra coufa bota : hebefcens
gladius , vel aliud ferrum
&c.
479
mlênh, velmlinh, vide
mlyáky qnudytal , caiu
mleü,cá mlei :tertepeixe
dc rio que bamèo Rek : pilos
quidam fluminis Rex vocaN!
tus. 31 ***
mlễ mlẩmmlở, porin
aduertencia inaduertenter .
mlo viec khác : rer eltorua
de outra negocia præpediri
alio negotio . cho ngườ
nguo i
keåmlo efgerar por alguem
pera o não defencontrar ex
pectare aliquem ne occafio
illum videndi prætereat
mlồi , nước muối :
Reino de Champa; Regnum
Ciampa tritrì,chiếm thành
idem
mlời:palaura: verbum,i
fermo , onis. nói một hai
mlời:tenbo que fallarbupou
co;dicendum habeo aliquid.
tal: verbum illud non protu
li . giới mlời thăm: man
dar recados: yerba falutatio
num mittere. guoi moi
Îay : mandarrecados apeſſoa
muitograue: yerba falutatio
numprimarie perlong mit
tere, dam mloi leuar reca
dos: mandata deferre . cai
Gg 2 mới :
 471 M M
mlời : contradizer: contra
dico , is. bung mlời : obe
decer obedio,is.cuopmlo
-i:
interrumper a palaura: fer
monem alterius interrum
pere . vrbanè tamen addun.
tur hæc verba , cuop mlời
ou: com licença de V.M;bo
na cum venia . mlo
- i nang :
palauraspezadas : verba du
riora .
mlon:grande: magnus, a,
vm. lon, idem. d'ên mlón:
trecer: crefco, is.
mlót,blái mlót: certafru
ta como ameixas:fructus qui
dam in prunimodum bánh
mlót bolinhos ao modo da
mefma fruta placentulæ.
pruni figuram referentes.
mlụt, vide mlêy.
mlu mling denguoi: de
frezar ; contemno , is.vo
phép , idem .
mnhẩm , vide mlẩm .
mnhe, vide mle .
mo: cafcadebaixo dasfor
lhasda ariqueira: cortex in
modupellis fub folijs arbo
ris quam fufitani, ariquera ,
vocant , hic cortex infer
uit ad aliqua inuoluenda vt
libros , manufcripta & fimis
472
a . bó mo bó chiếu : amor
talhemte com effa caſca, ou
com esteira , não tenhas em
que teenterrem : maledictum
quo quis non folum morté
alteri imprecatur , fed etiam
veita miferè moriatur vt nō
habens quo honeftè fepelia
tur corpus eius , mittatur ins
tra corticem foliorum ari
queræ , vel intra ſtoream .
mồ : lugar aleuantaido go
bre o corpo enterrado , ou de
terra , ou de outra materia_¿¿
tumulus,i . mỡ må:ſepulturas
fepulchrum , i
mô vôfy: fieis de Deos
aceruus mercurij
mồ côi mồ cút: fic : pu
pillus vtroque parente or
batus.mồ côi : ofa : pupil
lus , i.
mồ hôi : fuor : fudor , risa
mò hòi ra:fuar:fudo,as.
mồháð : ferrugem da cu♣
zinba: fuligo culine .
mo din :figura depalha
em que os feiticeiros fazem o
mal que querem que o diabo
faça a outro: ftatua ex paleis
congefta in qua venefici pe
ragunt quicquid volunt à
dæmonibus in aliquam per
Lo
 473 M M
fonam fieri. bo, idem .
mồ dục , blái cật: ring : re
nes, num.-•
mồ con : fangoma : fru
Aus indicus in pruni fylue
ftris modum, quem fufitani,
iangoma, vocant .
mohon : fruitaqueferue
defabão : fructus indicus pro
.fapane inferuiens.
monâu:fruita queferue
pera tingir : fructus quo ad
tingendum vtuntur . alij
bố nâu .
mo: onde: quo. đi mô: on
de vas : quo is ? melius , di
đâu .
mô:que: quid. việc mô :
que negotio : quid negotij ?
melius , việc nào ..
môcá buscarpeixe com a
mão na agoa: pifces manu
tentare in aqua ad capien
dum .
mó: apalpar: palpo, as.fo
d'ên, idem .
mó, ác mó:papagayo:pfit
tacus , i.
mỏ tlé mó : menino igno
I
rante; puer infipiens . tlé tlu,
tlé inon, idem .
mỏ ác : boca de efamage ,
os ftomachi.
474.
-mỏ , mảngmỏ : agasare
irafcor , ceris .
mỏ đanh : vnba dai ăn cá
ra : vncus anchore ,
mỏ chim : bice de Palaros
roftrum, auis.
móvàng : mina de ouro
aurifodina, æ. mó bạc: mina
deprata: argenti fodina, x.
mó ăn may ăn mỗ: anda
as efmolas : ftipem erogare ,
mót, idem..
mo: picar espicaçar : cor
rodo , is . gàmở : galinba có
me ,pica : roftrum figit galli
na.ác m8 : escoruos teefpi
caffem : corrodant te corui
maledictum vfitatum .
mỡ cá : abrir o peixepera
o allimpar: exenterare pifce
mo gà, &fic de alijs .
mo: bambùquefe toca pe
ra darpublicofinal: canna
indica que pulfatur adfignu
publicum.gó mã : tocar effe
bambù : cannam indicam
pulfare in fignum, đánh mỡ
idem . J
mõ buẩm:femea do mafto;
lignum concauú in quodim.
mittitur arbor veli.chốt,idé.
mõ , ăn mày ănmõ , vide
mó:
mõ
 475 M M
mɔ̃côi: apao com quepu
xãopera meter onelle lignú
quod trahitur ad oriza pel
licula exuendam in mola
ngảo nay idem .
mo:foão: quifpiam. danh :
là mỗ· o nomebefoão: nomen
eſt N. a ... nrk
mỗi lỗ mỗ : mal enfinedo :
inciuilis, e. inurbanus, rufti
cus, a, vm..
mộ , ieu : auar : amo , 45 .
mô đạo : amar a loy ; afficile
gi .
mom'êt:fallarfonbando :
fomniando loqui . rè hŏa
mo, viderè
mờ, blái mờ: albicorque :
Perficum præcox, vel arme
nicum .
mà mà: pouca vista : vi
fus debilis , fed melius mù
mù .
mo tôi : nos ; nos ,particu
la pluralis .
ma, một má gạo : bua ,
mãocheya de arròs ; pugillus
oriză .
mo : abrir: aperio, is.mo
cửa:abrir a porta: aperire
ianuam .mở thư kín : abrir
acarta fechada : aperire li
teras figillo munitas . mỏ
476
lua : defdobrarou defenrolar
,
pecade feda : explicare , vel
expandere fericum má
nuoc conquistar reiso : fub
iugare regnum . mở đảo ,
Chúa blói : pregar a lei de
Deosprimeira que todas : pri
mum annunciare legem Dei.
mở rừng cho rou :romper o
mato pera alargarfe : aperire
fyluas ad locum amplian
dum .
mỡ : manteigą, ou qual
quergordura : butyrum aut
pinguedo quæcunque ...
mo: tiamolber do tio ir
mão da may: matertera quæ
nupfit Fratri Matris mee .
bocau , idem .
móc: defcarnar, tirar co
mo tom gadanbo : vncis fer
reis carnem detrahere,mǎóc
idem . càomóc : arranbar
vngue lacerare , móc rách
thit: refgar as carnes : dilace
rarecanem .
mộc :moffo: fitus, vs. mốc
len : criar bolor : mucorem
generare .
mộc , hòn mốc : marcos dạ
varfea : termini campi .
mộc , vide măọc .
mộc, vide mục , velmôục :
olbos :
1
"
1
1
 477 Mi M 478
albos: oculus , i › forandum , ad mercaturam
2
mộcmỗi : torpo tà feito exercendam & fimilia . ܵ: ‫ܕ‬
quando fe
le infunde a alma 3 : - mới ,giếng mới corgeto
1
corpus organizatum cum oumedianeiro peraalguacoun
1
primum infunditur anima fa: mediator ad aliquod ne
rationalis, eft modus foque gotium peragendam. din
difecta idolorum . vide · 1
mối: artigosonpontosde's
15 : al
liuros articuli autcapitalisi
·
mộc nhẫn :paffor : paltors brorum .phúc có bảy mới :
' is. vide chan.. feteprincipaes virtudes : ca
moc, vide mãoc .
pita virtutum feptem fune
môi miệng: beiços: labia præcipua . : ‫ܐ‬
mỏi, cáimôi : cobben : co moi tartaruga: teftudo,,
chlear, aris.. inis . đồi mồi : ta caidat l
mới nhìn thăm tin :epia . taruga : teffudinisconcha . "
explorator, oris. * motifca,ceno, negac
moi,fai moi: feiticeria pera peixe, aue &c elca, y,
comque fazem caminhar be illicium, ij
· mồi nhồi
necas de palha: veneficium : òa do fuxite
quo ftatua expaleis facta fomes , itis . alij mùi nhui
ope doemonismouëtur . bồ velbùidùi .
blin , mô dần ,blót môi ,idem .
: mỗimột phần : todase Ga
mồi daố:alcouiteiro;leno,, da bữa das partes : omnes;&t
onis. fingulæ partes .
mới chỉ: ponta da linba : mỗi, vide mộc mỗi
extremitas fili™. mói: cançado:.fatigatus, aj
•
mới , cáimới : traça quen , vân mỗi chân doer or pesde
racopao tinea'rodens lignu .. andar : fatigari pedes ambus
mot, idem. fando , nỗi tay : cancar bà
mồi, làm mồi:fazerfe ca maos ou braços de trabalbar:
beça debando , comoperafur defatigari manus. aut bra
tar, oupera mercadejar; du chiâ laborando, mỏi miêng:
cem fe alijs exhibere vt ad cangarfe de pregar ou fallart
fa
 M Mi
479 .
fatigari linguam , vel os co fcilicet cum iam in conuiuio
cionando aut loquendo
moi: todos : omnis, e. no
moi , các , idem. moi ngày
moi có:todos os dias ba: om
nibus diebus , vel fingulis
diebus . một ngàymột có ,
idem. no mọi nước:todos os
Reinos. omnia regna ...
-moi, to moi:gente do ma.
to: fylueftres homines.quê
mùa: villão: rufticus , i.
mới; cousa noua : nouus,
a, vm. mới làm : inda agora
· infanti efcam .
fis : modo nunc feci . thày
moidên: V.R. agora che
gou:nunc aduenifti magifter.
khi đến thì mới nói : como
chegar entãofallarei, tu moi
đến đã nghe tin ấy : defdegue
cheguei logo ouui effa noua; ita
tim atque veni, illud nouum
audiui . mới ráy có việc
này: de nouo boje tem este ne
gotio:récenter hodie eft hoc
negotium .
moi: conuidar: inuito, as.
mời thầy bói: cbama ao fei .
ticeiro : vocare veneficum
mời oŭ : conuido à V. M;
inuito dominationem tuam,
oŭ mời : coma V. M: quæfo
comedat dominatio veftra
480
quisrecumbit .
· mom :
focinho ; roftrum, i.
mom cho :focinho de cão ru
,
indade: roftrum canis www
móm : defdentado : edea
tulus, a , vm . già móm : pe
lhodefdentado : fenex eden
tulus .
móm , cá móm : certo pei
xe do mar : `piſcis quidam
marinus, móm, vocatus
mom: maftigaro bocado
pera o menino : præmandere
bú móm
com : a amamastiga o arròs.
perao menino: nutrix man
dit oriza pro infante , mỏm ,
idem ..
: móm tlói : star a pelle
do tambor:linire pellem tym ,
pani , veloriza coctâ , vel
cinere . móm com : ntar
com arròs cozido : linite tym
panum oriza cocta , món
blo: untar com cinza : linire
tympanũ cinere . alij mom .
mom , vide mom .
môn: porta: ianua , œ.
môn ,nhamón :minitros
da iuftiça : miniftri iuftitiæ .
môn phápmòn feiticeiro :
veneficus, i..
môn :
 481 M M 484
• môn : berua de inha meni : aqua dulis, mộp, diaus
herba colocafij , acdio 20 rmột kũ, de quinto pera cim
- môn , thiênmôn doi : mai numerusynitgeis a vi
efcorcioneira: radix quædam gefimo afcendendo, vt hai
efconcionera dicta . mười một : vintebum : Vi
mòn : gastarfe comoge : ginti vnum bà mười một
·
deteri aliquid vfu děao trintabum; triginta vnum. -
mòn:faca iàgastada: attri & fic de reliquistare
tus vfu cultellus , hay mòn mót; retabolo: tabulæ pi
hay nát : coufa cerruptinela Oil dầu tại Tai
eq
corruptibilis, e, then -mót : rebotalboreical
-¡món :: montinho de qual cium, ij...
quer coufa : monticulus cu mót, di mót , ăn mắt : buổi
iuſcunque rei . món, gao: fear as espigas que deixãoon
montinho de arròs a monti Segadores , ou as vuas que dei
culus orizæmionaitia xão os vendimadores: collis
-cmon: coufapequena par gere fpicas à mefforibus de.
uus , a, vm.tlé mons menino relictas , vel racemos à vin
inorante: puer rudis . tôi là demjatoribus omiſſos an
kẻ mọns enſou ninguem : ni mót ; comer os fabejos de ou3,
hili fum, modus humiliatio trem: relicta ab alijs edere .
nis , in vfu cùm quis loqui ăn mày ăn mót: pedinie :
tur cum fuperioribus . tôi mendicus, i.an mó, idem i
mon: pecado venial: veniale môt, bu de vinte pera bais
-một
peccatum be mon : mplber wavnusja , vm.mườimột
piquena: concubina, æ. môtcái:bua
onze: vndecim một
mỏn , con chó món coufa: vna res,một chút :
mởn:fazero cãofeſta bulin. būpoco, modicum . chẳng
do com arabo; geltire canem có một máy não xem là một
caude agitatione, da; nihil eft. làm một unirse
mong, vide mange em bum corpo, conuenire in
mập , tả mớp : certo peixe vnum.hay một : sòfobe ilo
de agoa doce: pifcis.quidam não mais: vnum hoc fcit !
Hh moục ,
 M

mouci con mặty holhugis atis moumaðsevencarnicar

acul.moncluemouckinh: os olbos : rubefcetebauldsd

oculos: perfpicilia, oftma • mű : concha; caſsuđema

is mou đôi chân đấue rifal condhylium , ii mang

guarda bufaras : paftor baba
lorum mungile
mous artigo decontar os
dias da lua dafprîmèiro até
osdès: articulos quỡ nùme
rantur dies lunaresà primi
vique ad decimum inclufi
uè :mòu một : o primeira dia
da luas primus Iun dies .
mờứħar › Egundo diada
lua:fecunduslunædies &
de alijs vfque ad decum
moumười: adécimo dia ya
luar décimus fune dias
•
mòŭ criffa dégallo du do
cua:caſcadecaranguejo con
cha cancrilegóm
mű: eſcuro dintusa i obb
fcurifim exrebula » ôi tăm
!
má mít ſoura como noitefes
chadatenebrous, a, vm.com
mù: ver mal'vobfcurèpide
rẻ nàble Foheuvw ; rebu
as you diada nonp
må materia de leicenço si
e pus furunculis shotđãcó
mu:oleicenço ià tem materia?
idamodrecea pus iampto
ductum eft in furunculo, iam'
ad maturitatem peruenit fu

padd
galinba; criftagalli , vel gal runculus nan mű : eſprémer
mix?
Line.ghe idem : o Téléenço : furunculum pre

·· móú biòi :ſinal noccoex
traordinario : fignữaliquod
in cælo infolitum.moubão:
inalde tormenta : fignum
tempeftati præuium
a
mefe ad exptimendum ›
pas . 2c, fque duo 195
barrese : pilets, î. mữ
the ofeiftauado dos letradosī
pileus'exagonus:literatorű ¿

: moi , chiêm mọi: apare minhúc : obarrete ordinaria

Ceremonhos ; apparetein dos foldados: pileus commu
fomnijo timzộm do hismilitummu niitms:
mou lúa brbar barrds o barrete vermelho defolda
germinare orizame and mas do: pikeus purpureus mili
mou, con matmou gao: tum muni; barrete de bon..
belidanos olhos, glaucoma , zo : pileus facrificulotum2
mũ.
 $85 M M
mũ triều thứcly fordareal:
coronaregia.imugro
fpinea ..
Baej pinbos : corona
đáomũ: fazer barretempis
leum conficereaddimuspar
pa trazerbarrete:: imponere
capiti,vel geftare pileum
câtimũ:siraribarrette de
poñerè pileum ,we'quando
fe quis reumfatetur
myname.com quefecha
mão as velbas ; nomen quo
Vocantur vetulæ mukia
hồi on oelba dalem ; o veti . . mất mùa :perdertea mode
la.fi addaturparticula,đức,
folum dicitur de femioribus
& nobiliffimis vṛducmu: a
tia doRey de Cochinchina : da nouidade : mellis pofte
anita Regis Cocincinnita
communiter vocabatur:
• mybà : parteiras antigas:
obftetrices quas olim duo
decimfuiffe putant , atque
obid in eadem menfa quam
ipfis offerunt apponunt duo,
decim fercala , cun dubde
cim paribusbacillorum qui
bus vtantur ad : edendum ,
iden què de illis fentiunt ,
.quad olim noftrates Ethni
ci deLucina aut Diana:
nilla : comprar ; emo, is ,
mua chức idemi
486
umbúasalgúa coniunção de….
tempoleppomunitetempo
·
Hismùanày cây cam park
s
lauraratfkra ést1opporUZ
pitasarandi pertami mùa
gặt lúa mita mangitempo
dafeifstempus meteadi .
dicitur, eriam de quatuor,
annitemporibus mùa küên;
primavera: vet is, mùabès .
tios altas, atis, mùathu į
outonoautumnus, ìmùaliq
douauernò :: hyenas mis ,
de : maligna meilis . duoc
mùaiboa nouidade: copiola
mellis mùa chiemſegun.
buổi , bởi
rior . khi, giờ
idem ferè quod mùa.ja ) ¨ ÷ 1
mùa , nửa mùa : no mego
dealgua acção, negocio : me
dium alicuius actionis,nego .
tij &c bapa dan ‫ ܂‬mulai
mùa , quê mùa ; rußico;
rufticns, a, vimus volusi tu
múa: bailar : choreas du
cere, falto , as. khéu múa :
bailargentilmente · faltare
venultè ja ohu nan
mwa: chouer: pluo, is.blời
mưa, idemia :
mwagió: chuua, e vento :
Hh 2 plu
 M M
487 488
phuia cum vento.mưa đầu muông vide muông t
chuuagroſſaè fala: pluniamuang,vide muong.ng
maiufculis guttis cadens fed múc: tirar liquor de valo
175
raris. mua bày: cbuuifoa:in grandecom outro piqueno que
ber, bris, pluuia minutior : fe mete dentro do grande
mưa đá; faralúa : grando , haurire liquorem exmaiori
dinis.mua deot goterra : vafe vtendo alio vafe mino
ftillicidiú,lj. mua hat beào: ri quod in maius intromitta
contrar a chua em caza cơm i suri mức nước , múc dầu
vente: pluuiam vento im múc rirouidem
·
pellente, intraremua đã
da muc : repertorio : index ,
giản : diminuirfe a shuun : Pratt
icis
pluuiam imminui . de tanh mục bài : chapa emrpao: e
id efteou pluere iam de diftum in ftipite erecto con
MAL ⠀ fcriptum quzi.
fijt.
: mưa , thừa mứa: fobejar mục , vide mouc
fuperabundo , as: du , idem. mục đòu,vide mouc đồữ.
mia: vomitar: vomo, is, mực : tinta de efcreuer: a
buồn děx mửara : enjoado , tramentum , i. tốt lạc mức
terengulbos : naufea, .non boa tinta : atramentum præ
dea, idem . · clarum . thoi mực: pãode
mựa nóidối: não digais tinta: atramenti fruftum ,
mentirat ne loquaris meri vt eftin vfu apud Sinas . gén
dacium . mựamưa: disao ăn mục: correr bemat
cãoperaque não morda; dici fobre opapel: atramentumi
tur ita fepecanibus ne mor facile ad fcribendum . thản
deant . mực : fecarfe a tinta : exfic
muki, vide muới . cari atramentum .

muỗi , vide muỗi . muét mẫu : erbofade mua

muân, vide muốn . to cançado: fatigatus , a, vm.
muan , vide muộn . laffatus , a , wm , nhaọc mệt ,
muốn , vide mương ,idem

mưận , vide mượn . mui : cajãoou toldo da em

bar

489 M.
barcação: vmbraculum in
cymba,è cannis indicis con
textum , murthuièn, idem :
muibànhvoi tolde fobrea
fela doElefante vmbraculum
fupra ftratum quod Elepha in modum caltanearum di̟
ti imponitur.besiuiditur .
•-murtinta detingir colores
ad inficiendum . mùy duộm ,
.vel nhuộm ; idem mù thôi
raidefbotarse a cor: colorem , fo do nariz : nafi dorfum : l☎
amittere . 1 mũi : vientas do nares : nares ,
"
mùi dài : ca do ful: fo
mes, itis . phimositum
mùi ăn ſabor do comer;fa
por elca .ngắm mùi ăn pro
uar ofabordecomer:faporem
cibi experiri , mùi thôi :fe
der: feteo , es . mùi thơm :
: sbeirar : oleoresimùi chua
fazerfeazedo:fapor acer.mùi
cay : requeimar fapor mor
dax . [ .
muy tui : coentro : corian
drum, i. ·
mùi, giờmùi : dà bữa bờ
ra atè astres depois de mejo
dia:hora à prima ad tertiam
poft meridiem. vide giờ .
mùi , chẳng có mùi gì :
nenbuproueito tem : emolu
mentinihil eft .
·
·múi : gomo ouparte de al
TECHNI
M
guafruita: parsialicuiusfrui
ctus múi cầm: gemode laxa
ja pars mali aurei , mún
mít: caftanba deiaca :į pars
fructis qui dicitut iaca, &
JST
mi narizunafus, i. mü ,
dải mũi , nhải mũi : pinat
fernuto , as soi mũi :odor
ium , lá miá mũi : a parte fi
perior de dentro do nariz: na`
fi pars interior & fuperior.
mũi cúp narzaguiline : na
fus aquilinus, mui blot : na
rìzrebitado : nafus fimus . di
mũi: nariz chapadonafusre
fimus . hi mui: aſſoarſe : naệ
res emangere .số nước mũi
ra eftillicidio: ftillicidium,ij.
chặt mũi entupido com catar
vo: nafus rheumate obtura
tus .tháo máu mũira : fair .
feofangue dos narizes : nafus
fanguinem emittit .
můi: mọnco do nariz : mu
cus,i, hi mui: alimpar o mon
co do mariz : mucum deter
.. 1886
gere .
mũi thuièn : proude
embarcação : prora cymba.
idem
 Mi M
491
idem demauis dui dag audousdès viginti, aut bis
-zuidčao ponte da facats decem ba mitonio Erista OU
cùfpisaut acumon cultri, fic, treades entriginta aut fer de
de alijs rebus acuminatis cem chín muasi china
mui: fobėjos de qualquer. uenta mque qunqueweze¿dère
coufa reliquiæ cuiuslibet noue nonaginta nouem , vel
rei. atibi nouíes dece & infupernous

mun,gỗmun: paopreto: mediamumocades, de

ebanum, iibetinin mich dès ate déganouch numerus
..
mun pedacinhos dequals decem , à decimo vfque ad
quercoufa fruftula cuiufcun decimum nonum, inclufiuè.

querei, mạn kia : fai cao mườimột : ønze: vadecim

fcintilla, 2.mụn mặt : pintas muờichin : dezanone ; ng
vermelhas.no rofto;lentigines uendecim . ziji,com
rubeæ in facies i ·¿ muôn:dès mil;decies mil
:mú5i: fal: falis . tra muối le muôn muôn : Jem conte
běào:botarfalfalgar:fale innumerabilia, muon muộn
afpergere .. vàn vàn : milhares de milha

maời : mofquito: culex , res : millionum millia man

icis : ! !.
muội: ignorante,beftinha :
infipiens , ntis..ngây muội,
mêmuôi , idem .
muoi chao : tinado do
tacho : fuligine infectus le
bes .
mươi ;. numero des de ,
vinte perariba a que cbamão
dous dès : numerus decem
à numero viginti quem vo
cant duo decem & deinceps
vfque ad numerum centum
exclufuè . hai mtroi: vinh ,
· muồn
vanidem muôn tuổi mới
dos annos de vida zviue diù
eft præfatio cum quis ma
gnates alloquitur . děou
chúamuộn nam : viuay . A.
dès mil annos : Rexin æter
-nũ viuc chặn đức cũ muốn
tuổi : cua V.E.muitosan
nos: VE.diù viuat ¶ .:
muon , buồn mụn : enfo
dado; tædio affectus , triſtis,
e.lo, idem .:
muồn, deſejar : cupio , is.
muốn : querer ; volo , vis.
 M:
493
muốn chết : car pera mot
rer: proximum effe morti .
myon: tarde: ferotinus, a,
vm.lúamuôn : nosidade fero
·
dea; ferotina meffis.dên
muôn chegou tarde : ferò
aduenit.
mướn:fretar, alugarger.
te , embarcação &c; condu
cere homines , naues &c.
thuê muon , idem .
mươn: pediremprestado
coufa quefe deue tornar ame
Sma :commodatopetere ,
vel accipere quod idem nu
mero reftituendú cft.mượn
ngua: pedirempreffado o ca
uallo: commodatum petere
equum.cho mượn empre
1 ftardo mesmo modo: commo
do, as. quæ vero non refti
tuuntur eadem numero , fed
folum fpeciè dicuntur , vay,
vide vay .
muông: cachorrode cão ,
leão,tigre, &c: catulus canis ,
leonis, tigris & c.
muông: cão: canis, is .
muông fư tử: leão: leo, nis.
muôngchim: animaese paf
faros: beftir & volucres .
mường tượng : repre
M 494
fentacio em onbosreprefen
tatio fomnij . chiem bao .
idem .
mướng: cacos quebrados :
tefta , x.muong vo: cacos
de boyão: teftæ ex diota con
fracta . muỗng sành : teflos
que ferem ospès ;; teſtæ pedi
bus infefte.
muop :patola: cucurbitæ
indicæ fpecies quæ , patola,
vocatur. xo- muop : ocairo
de dentro onde estão as peui
des: fibre interiores cucurbi
tæindice , in quibus funt fe
minaeiuſdem.
mướt: molbarfe muito :
madefieri valdè.ướt mướt,
idem .
mút: chupar de algia couga
quefica: exugo, is. mút fữa .
mamar: fugere lac.mút miá:
chuchar cana doce ; exugere
cannam dulcem ..
myt:brotardearuores:pul
lulo, as.
mů, cái mů : cestoredondo
que ferue de ordinariopera
arròs : cifta rotunda quæ
communiter ad orizam cu
ftodiendam inferuit ..
Na
 17 496
M EGA
995
Có ghi lại - đổi năng : 1 mồng
Feed masio jamol oktat Atom ne munizo1q
Vechi namio oliskastinê pm 4"
::! padm -c15ekanisex in midi.a
‫ܕ‬
For aðÏDEV SE Out my des : 165.ciela naito15) amab
-amɔnciinen sifor iplah
or Lola b del rohuma segada i neyma
Waterfes Pastora Jiroutes
.‫ܐ‬ trendcap imgmgala -rataip.nċem
isandubnoɔ potú einasundarsyst
1
quidkuonanakutayotirm 1525uan , zenimo emb
Mining , and albo blbri amabinom AT:
Wes Om ossov dermatike enou
N
ing 6. da: mksb
Energiat cas , dipeg the
i. 114 Quotaknutiga namb
1:. . :: 9 : artonikoup 219qiɔool
Jantla uit
dia maita mo uofia d'amorilla .
viam denfior förla -tza obaleammes, :A
Denn Mark svitellstar keng funshomines
msel ontstore sa ndo ma
andavinn -CHANIC DISPARActAgrael.
:: Hilby non otCVELY 25 Gu
i lot,· opus MISUSES HAS THILA
$750 qw , ze ouɔll Sizɔdivill
ver shiv
cottdhewałam gut ve
al notuliɔed t
:~$ e
..! [: .::$ the
:..::.. aim to g
:::: 12¸0 : L std al
: ‫ وز‬l groun
nieunami ara :
guttbord
gum : adagni na :
atomii ceronis , & cifted now ?

14 igườm green

::
 497
и 498
Jun221) 2 Oktaritələ Heikoga
teising OM02 The A
Santisten to cover
megh Menaarufu .
monohulaingro e vodor
oned in au mailupela
, ea 14 :3 -bir vakansa ja kaayaa
t
Relata
Gré anys can. JAMsalamebur
Biisinino pub in was) estroy old veda : sacía , 11
-102 subur og ehr dannede sageli mwoland :
• obaŁ?
sanOgdens Fud
Pénzr sala Loren
Gundog pin:
2

1008 de conc Addres

1 NOE
Praktik kaş mund „skusyong paling ata qeldar la
rudminer sequi : *i
:lár otǝ.bit bila ster
03 DESIGUAL LISTINNA
maet fanen en eet str. asa da belgilaanzia (1
1 couplis statuena cogit Abeid kudhuru ulah Lagding
Serambike : -allo sveikat sis
:::
Mappa otel,& 291 ) met tad
1986
Jelov sumc..!! MENWR MOST L !!T

Jig Magriyaquru dit pra Clad

UTUNJAN 02
30 ... 4.5.2? : i. di …. ⠀ !{
quil skabe de TIG .
!.
mat me mi ld is sg t zupe aven by
$ 3. quedó ma 18 #ix
T
33 SEAN JER NO SO, AT :: ALAMIN
i : buti av 5
sj 19:

cd : } ::.
I
LAŽAS Manipsqan ¿t:i . By:

afla opon md 5,9 % LUMINIUMS Ener

NORA . SIJUI VAR A .mobi

li
 N N 500
499
A: amar comofuperior nác : reyno regnum , i.
pera inferior amor nước, idem .
N
fuperioris erga inferiorem , nac na:foluçar: fingultio ,

nón na, idem .mẹ na con : is . nóc lên, idem .

a mayfazafagosdofilbo: ma nách :fouace. axilla, æ…

ter demulcet filium. nai, con nai : veadofem

na , nấc na : chorar folu pontas ceruus fine cornibus:

çando : flere cum fingulti nấp nai : veadogrande: cer
bus . uus ingens.
ng , có nết có na : fer bem nài, xin này: pedin comime

enfinado: vrbanis pollere portunação, atè alcăçar:mole

moribus.net nangười: in ftè petere donec obtineas .

clinação da peſſoa:propenfio, nài lay : leuar por impor

nis. tunação : importunitatibus

ná, nang ná:amimar:deli obtinere aliquid . cáo nài :

nio,is.ná xiêu lãố ai cămei acuzar atè leuar ao cabo:per

guicesdobraralgue: blandi tinaciter accufare aliquem
tijs animum feftere alte donec condemnetur . nài

rius . nữa : quero bumpouco mais:

ná: arco, bèfta arcus, vs. aliquantulum adhuc volo .

baliſta, x. nải, thể nói: perguiopia
ná,baonã:como vay.quo ger, gra, grum.
modo res fe habent ?có vięć nǎi chúôi : pencaouparte

gini : tendesalgum negocio: de buramo de figosda India :

habes ne aliquod negotiú ? pars rami fructuum indico

những ai nă: quegente: que. rum oblongorum in modum

nam perfonæ nhữngkếnào fauæ cum fua theca, quos fi

nå:dondefao: cujatesfunt . cus vocant , ob quandam

nàc, thịt nac : carnema faporis fimilitudinem ..
gra: caro macra, fine pin nay , hôm nay : boje : ho

guedine. die.mainay: eftamenhãa :

Bác : agoa : aqua.nuoc , hocmane . đếm nay : efla ,

idem . noite: hac nocte.nam nay :.
fte
 501 N Ν
efteanno:hoc anno.khinay:
agora: nunc. xưanay: dès donay, khinay : inda agora:
principioaté agora : ab initio
vfquenunc .
nay:iffomesmo:hoc iplum.
áy , idem . đức Chúa blôi
khién có gì thì có náy :man
dando Deos algua coufa, effa
meſma ha: fi quid Dominus
cæli præcipit , hoc ipfum
cft .
nầy ,ai nầy : a contade de
quem quifer: cuiuslibet vo
luntasfiat.macíai, idem .
nay: efte,efta, ifto: hic,hæc,
hoc.nguo- inay:efte homem:
hic homo.cái nay: estacou
fa:hæcres, hoc.nay:cis aqui:
ecce. naynay : ou la olbai fulmeridici requies,uomen
ca: heus tu attende adhoc .
alij, ni, vitium lingua..
. này xuông : cair de allo :
decidere ex altiori loco.nåy
xương ra : fayr o o o pera fo–
ra: prominere os extra.nay
dù: abrir o fombreiro , expli
care vmbellam.nảy đàn :
tanger a viola : pulfare ły
ram .nay mực tàu : fazerfi
nal nopaocom a linha e tinta
como fazem os carpinteiros :
producere fignum in ligno
cum filo & atramento vtfo
502
lent fabri
paulò ante , moi bêy gờ ,
idem ..
:
nay:porpao debaixo pe
ra aleriantar : fupponereli
geum ad elenandum .
nam:homem; viri. nam
nữ :homememolher : vir &
mulier.nam nhi,idem . ER
nam: oful : meridionalis
plaga.gió nam :ventoful:Au .
fter,feu meridionalis ventus,
nam ,kì nam : calambà :
callambanum lignum .
nam ,ôm nam : tifica :phthi
fis, is.
nam, an nam : deſcanço de
quo vocatur tota Tunkini
& Cocincinæ regio .
năm : ammo : annus, 1. tuệ ,
idem, năm nay: efte anno ?.
annus hic . mấy năm nay ,
quantos annos ha : quot ab
hinc annis? năm ngoái o an
nopaſſado: annus præteritu A
ra năm ,fang năm o anno que
vem: annus futurus .
năm : cinco quinque năm
tlăm:quinbentos: quingenta.
nam nghìn :cinco mil : quin
quies mille .
li 2 nàm :
 N N
503
nàm: deitarſe : decumbo ,
is. nàm ngủ: dormirdeitado:
iacendo dormire nam
nghieng : deitarfe deilbargai
decumbere fupra latus. nam fa : herba quædam amara
ngữa : deitarfe de co tas ; ia
cere fupinum . nam sấp : de
bruẞos; cubare pronum.nàm
såira : eftirarfe com os braços
abertos:iacere brachijs hine
inde extenfis .
nám: murcharfeflores &c:
marcefcere flores &c. me
lius lám , héo .
nám nám: perfeuerar per
feuero , as. melius lám lám.
nám tay lại : fecbar a mão :
claudere manum . một nám:
bữa mão cheafechada: pugil
lus , i.một nhằm , một cáp ,
idem .nám lêy :afferrar ap
prehendo, is, nám děao:ca
ba dafaca: inanicus cultri ,
& fic de alijs fimilibus , quæ
manu tenentur .
nấm : tortulo: boletus , i.
fungus, i . cái nấm măọc len :
nacer a tortulho; fungum pul
lulare ....
nan nứa : bambùs vazios
parados pera fazer obra :
canna Indica vacua iam re
fecta & aptata ad opus . Làm
304
nan: aparalas : cannam indi
cam refcindere & parare ad
opus gig
năn : certa berua amargo
ăn năn : comer effa berba : her
bam illam amaram comede
re, metaphoricè dicitur de
poenitudine . ăn năn tội an
rependerſe despecados, pœni
tere de peccatis ,hồi tội, idẽ.
nàn , phàn nàn lạy : arre
penderfe poenitere .
- nàn , nòi nàn : não ter rea
Speito; irreuerentem effe. dễ
nguoi, idem .
nan : calarfe com rajua_ ;
tacere ob rabiem quam
concepit. nan lang, idem .
nắn tiền : entortar as cai
xas , contorquere monetas
œreas .
năn, nang nắn : diligente .
affiduus,i. follicitus,i. fieng,
idem .
nån: medrofo: meticulo
fus , i. nản dái,nhát , idem .
nặn : efpremer : premo is .
nan chánh : efpremer o l não :
exprimere fuccum mali li
monij . nặn mūra : efpremer
a materia dachaga &c.com
primere vulnus vt exprima
tur
 805 N N
tur pus abillo nan bú or
denbar mulgeó, es. En
nan bute fazer estatuas de
pagodes: effingere idolorum
fimulachra , de alijs etiam
fimulachris dicitur:
nan defaftre;infortunium,
jj. chiên nạn : padecer traba .
lbos: labores pati.khồn nan:
coitado: mifer, a, vm.ori i
năng lần : muitas vezes
fæpe . Tô
2
năng năng: diligente: dili
gens: ntis . bu
·
năng, ha năng : doença de
verilba : morbustefticulo
rum .
năng, cái năng : panela
pequena de cozer arrozpera
dous: olla minufcula , in qua
fcilicet concoquitur tantum
oriza quantum duo folent
comedere .noi hai, idem .
nàng : molber moça : fœe-
mina iunior.mẹ nàng.idem.
nàng hàn :maiceba : concunimalium . nănh muông h
bina, x. idem . nănh nănh : querero
năng ; calma : æftus, vs .
ảnh năng : os rayos do felin
senfos radij folares intenfi .
năng , đau năng : febricio
tante: febrilaborans, vel æ
Ruans .
508
rming contaminarcrian
cas,filhos: demulcere infan
tulos filios &c.
năng: coufa pefada:grauis,
ei cua năng:fato deportes:
reş pretiofe .mlòu nặng pa
lauras pefadas ; rigidiora
verba , tôi nặng : peaido gia
ue, mortal: graue peccatum
feu mortale . nặng tai : pe
foa que ouue mal: furdafter,
tri nặng đầu : acbarfe car
regado da cabeça ; grauedine
capitis laborare , & fic den
,
alijs membris. nặng chếns
nặng tay , nặng mình a bar
fe carregadodepès e de maus e
de todoo corpo : torporem in
pedibus , ac manibus, & in
toto corpore pati. we sug
, cáinang -forquilba
nang
de pao; furca parua lignea
chàng nang, idem . WO
nănh : dentes queixaes de
animaes : dentes molares a
animal morder : morfum ab
animali intentari . dái nănh
nănh: temer o animal , e reti
Parfe : animal a morfu de .
terreri & abfcedere.
. nành , dịu nành . generode
le
 N N 508
507
legume : leguminis quedam modocunque . khiến làm

Spéciessel ko thể nào thì làm thể ây , do

nặnh : fazer poroutremo modo que vos mandão fazei

que lhe mandão a elle que

fa afsy : quomodo tibi præci

FaOpera alterius vti ad o pitur ita fac .

pusfaciendum quod-eſt ipfi nào:nenbum,ninguem:nul
1+ lus,a,vm.fed tunc anteponi
impofitum .
nành nhau : terfebuma xuńverbo ,vt , nào có tội gì :

outro: inniti fibi inuicemal quepeccado ba: quod pecca

terius auxilio. tu ineft nào có ai biết quen
nao, phải nao chang : im ha que faiba : quis eft qui

porta algua coufa ; aliquid fciat? nào thày : què do Pa

ne interet ? chẳng có phải dre : bieft magifter 3 nào

nao : não vay nada: nihil in sach: què do liuro : liber vbi

tereft.mayo ke nao: donde eft ? femper requiritur no

men antecedens aut confe
Sois:patria tua quænam eft ?
foinao : ainda fica muito: quens ad , nào , vt in exem
plis pater, fi tamen quis di
adhuc multum fupereft ..
: nào : qual quis thàng nào : cat , ecce liber , vel quid f
mile ,bene poffum dicere
que moço: quis puer 2 tháng
nào: em quemes: quo men fine addito , nào : què delle :
fe3ngày nào : em que diavbieft
quo die nam nào : em que não,saunão triste,enfa

anno : quoanno3 của nào : dado : afflictus, a.ym.buồn ,

quefato : quænam res? fao idem .

nào: por que rezam : quare ? náo: efconderfe: delitefco,

cá nào bắt được : qualquer is náo lặng : Starefcondido

peixe que tomareis : quem calado : latere & filere ne

cunque pifcem ceperis . the deprehendatur . kín mặt ,

nào : como : quomodo ?
dường nào , nhường nào ,
cách nào idem.thể nào thễ
nào: dequalquermodo: quo
idem ...
naổ, cáinaõ :ſupo grande
em que poem ai gia soula a
afoalbar : ſtorea rotunda ex
can
 509? N: N
110
cannis indicis contéxa ada atèfedesfazer: concoqui ali
liquid fole ficcandum
. quid valdè ita vt diffolua
nào nọc --tafecira : feri , tur . đầu cho nát : pilarac
cum quod lufitani tafecitā ſefazerempò : tundere pilo:
vocant.
aliquid donec in puluerem
não, blầu nãốt ˇo betelter redigatur.hu nát: apodre
muita cal: calcem nimiamal cer: putrefieri.
adhiberi folio quodbetle hats deôtnát ignorante
vocant . cay, idem ta fem letras: illiteratis, ideo
náỡ: muitoquente: cali děát,idem.
dus, , vm . nuóc náo ngoài - nạt : finger colera : fimulare
muito quente que efcalda iram.nat nguoi ta : fazer
aqua ita calida vrea afper medo; metum incutere, de
fum excalefaciat. pau nuoc idem big git brea
chonáo: aquentarbem aa natban traſmigraçãofaz
goa:aquam ita calefacere ve bulofa de thic: tranfmigratio
ferucat fabulofa Tick nạt bắt fính

-nap: tapadoura operi chẳngsóú: não viuo: mini

mentum, i. nap vo: tapadou
ro deboya : aperculumdia
tæ , năphòm: tampão do cat
xão operculum adhærens
arcæ.nap hộp: tapadoura
da boceta: operculumpyxi
dis. 1.
nap: meterapoluora na
efpingarda:infundere fiftule lotis veftis chim nấu: auc
ཇ་་,
mè viuus . bàn; bất diets
chẳng chết : nhamorta m
nimè mertuus ei biskom
nau;bồnẩu: certafruitape
ratingirdepardo:fructus qui
dam quo vtuntur ad inficie
dum aliquid fufcocolore.aó
nâu: cabayaparda:fulci cα

ferreæ puluerem tormenta decorparda : cinericeicolo.

rium . ris auis . & fic.de alijs rebus
nát: desfazerfe,deftruo,is, &c.
ག་

nát đàng: desfazerſeo cami nấu: cozer:concoquere .

nbo: deftrui viam.nấu cho nấu thit: cozer carne: coque
nát ; cozer bem alguacoufa re carnem, nấu nước: co
Zer
 N N 5127
571
zeragon o calefacereaquam talitrum impingerės ques)
nề, tone s tonu santepef
nổicó
valdi:!!ib 37 sti óblav Emp
nitores vin.
naufundir liquefacio,is.: Jados : proge
. nó làm người trong pein
nâu bạc fundin pravailique
to : vereri aliquem , chẳng
facere argentü.noi nâu bạc:
nê nãoter corteſia : inciui
grifakvafculum fuforiumau
list, cima alia dan tiga
rificis . Jibong
pêvide nay; in dicht
R. nau botõesdo vestidoglo
nêm:cunha cune ussi.or
bulveftiumilitassimo
hem : picad o de carne en
nẩŭ, vide não.. ! shib
uolto em folhas: protrimen
nê lêii : porpao ou outra
Coufa debaixopera aleuantari tum carnis folijs inuolutum
nêm : prouaro comer ou
qu rebolarfacilmenterluppo
bebera experiri cibum
, aut
nere lignum aut quid fimilei
ad facilius mouendum.aut potumastan chapes

voluendum vt arcam , vel némái: atirar a alguem .

iacere in aliquem . ném đáo
quid fimile fuperpofitum
ne: ter respeito, temerovė , atirar căpedra,apedrejar:la

reor , eris, nê ngườ intermet pidoast o qua mi

molefto ::timerenenệm : colcbao, ou cousaque
dodefer
moleſtiá inferat. chẳng nề: fe deita na cama, por þaixo 2
não vai rada: nihil intereft. culcitra, errand : vith

. ; nề , nạng nề : muito pefa 3. nên : conuem conuenit 3

do :grauis , e. * ti t làm cho nên fazer como ton

uem : facere vt decet . háj
nebôi nhà : cayar acaſa:
còn nên: aindapreſta : vtile:
calce oblinire domum .
adhuceft , đã nên và cô là
...: né nhau : temeremfcbua
outro: metuere ſfé inuicem
' de vès , comofruita : naturis
tatem iam attigit . hoá nền;
iné ra:fender ou gretarje
com o fol vento èc: rimas a criar : creo , as . làm nên

gere :nẻ thà máu ra : farjar : fezer : facia , is, dựng nên
aleuantar efazer como cazz:
fcarifico, as,
né bús dar paparote erigere aliquid¿& facere.vt
do
42
 513 N N
domum ex præexiftentibus
columnis &reliquamateria
-nên phú ficar lazaro:infici
elephantiaco morbo.con
nên hŏê : fairem lhe bexigas
ao filho : oriri variolas filio
& fic de alijs morbis , nên
mười tuổi : fas des annose
agit decimum annum: nên
máy lạng : quantostaeis gal :
pretium quot aureorum
-habet ? nên gióú : be bom
perafemente : inferuit ad fæ
minandum , chẳng nen gióŭ
má gì: nao prefta pera nada :
ad nihilum valet .
: nền nhà : pauimento da
caza: pauimentum domus .
đấp nền : concertar o paui
mento e lugar em quefe ba
defazer a caza : aream in
qua domus erigenda eft ap
tare .
nên , cái nên : vela : can
dela , . nên sáp ao : vela de
cera : candela cerea . đúc
nên :fazer velas : candelas
conficere . cây nên: caftical:
candelabrum . cặp nên: efpi
uitar: candelam emungere .
đôt nên : acender a candea :
candelam accendere . tat
nên đi: apagai acandea: can
514
delam extinguerela
nén , một nén : dè tr
decem nummi aurei hai
nén : vinte taeis : viginti
nummi aurei . & fic dein
ceps.ya wake wange
nén , đènén : fofpeitar Au
fpicor atiso dien
nén: apertar entre taboas à
comprimere inter tabulas .
nén sach: apertar o liure: có
primere librum &c. nén gai:
coroa de effinbos como a de
Chrifto NoffoSenhor coro
nafpinea , vt Chrifti Domi
ni .
nển , na nên con trazer 0
filbo nos braços : geftare in
vinis filium_ . : 3:1
nện : amaçar, encrespar a
canga ou peça pera ficar lu■
Strofa : comprimere mani
bus aut crifpare telam , vel
fericum vtfplende/ cat . nện
lụa: apertura pesa de fedo
comprimere fericum . nện
běài:apertar,encrefp ir acan.
ga: corrugare telam vt fplen
deat .
neo : ancora : anchorà; æ:
geo neo: darfunde : ancho
ram demittere . mỏ neo:
unha da ancora pegar nofun
Kk dos
 Ν N 516
sis
do: anchora vacum adhe reformar os costumes mores
rere folo .:: t corrigere . & vemulos
: néo : arrocbar: contor nét chu penada ouper

quere premedo. néo thuièn: nas de letras : ictus calami .

apertar a embarcação por fo nét nhọn: letra meuda: cha

racter minutior . nét to : ka
ra pera nãoabrir cymbam
ligare exterius vt non dif tra groſſa : literæ maiufcu
foluatur . néo cua: torcera læ

corda a ferra pera apertar : : nẹt, bò nẹt : bicho cabelu

contorquere funem ferre do que nace dafalba do bam

vt comprimatur ipfa ferra . bù:vermiculus pilis cooper.

văn idem . tus qui nafcitur in folijs can.

2 . neo: caminho : via, æ. di na indica . lo
neu, vide neo.
neo não porqual caminho
vay: quanam via incedit ? nêu: paocomprido que por

nếp, gạo nếp : arrozpulò Superstição leuantão osgentios

cru: fpecies quædam orizæ pallo anno nouo àfuaporta :
nondum cocta quam lufita.
ni pulò vocant . ruounep :
vinbo que fazem do mesmo
arroz pulò potio quædam
quam ex orizapulò dicta
conficiur.t.
nẹp : fafquias que fe poem
pollo meyodo caijão peraficar
pertica oblonga quam Et
hnici fuperftitiosè erigunt
ad fuas ianuas in principio
recentis anni .
·
nếu ,phuẩn nếu len : Por
algia coufa em leilão perafe
vender pondoa em büabaſte :
ſubhaftare aliquid. bán nều:

forte: afferculi in medio fto bafte em que

fe poem o quefe
reæ ex cannis indicis confe vende noleilão : hafta vena
&ævt illa förtior euadat. lia attollens

nét , vide na . ở nết kiểu nếu : fc: 1. nếu có tự làm

ngao:tem termofoberbo: mo bey:fe a coufa vayafsy : fi
dum agédi habet fuperbum , ita cft .
& fic de alijs vitijs aut vir neu: dès de que: ex quo .

tutibus . sửa nết sửa là : nếu ngày đẻ ra : dès de que

maceo:
 317 N N
naceo : ex die quo patus
eft. Bodleiang
ngà: marfim : ebur, ebo
ris . ngà già : marfim bom de
vès : ebur antiquum , pro
bum.
Dengå:encruſubada: quadri.
úium , ij . ngá ba đàng : en.
cruzilhada decaminbos:qua
driuiumterreſtre . ngå ba
foú : encruzilhada nos rios :
quadriuium in Aluminibus .
hæc Ethnici fatuè timent .·
ngã tu : o queos gentiostrontis . deay kẻ ngày muội :
memfuperstitiofamente: fu-
?mek
Mix
perftitiofus Ethnicorum ti-
mor .
. ngã :cair ; decido , is. ngã :
adoecerem cama : decidere
in lectum ex morbo . nga
nước:adoecerde agoa roim :
ægrotare ex hauftu infalu
brium aquarum . ngã liép :
botar no chão o cajaõperafe
affentar: fternere ſtoream
ན ནཪ་ ༥༥༠་
exindicis cannis contextam
ad fedendum .
ngạc, nguồn ngạc :montes
eferras: montes & tefqua .
ngàm ngạc , idem ..
ngác, đinganngác : an
dar efpalbados : difperfos in
- cedere . ngứcngácidem .
718
ngach cửa lumiar da
perta, ou algŭa traué
-della:li
men ianuæ aut fuperlimina
re ,vel aliquod eius latus ;
ngai buang ra: cadeirà
alta em que o bua de Ton◄
quim fae em publico hữa vès
no anno " thronus portatilis
in quo Tunchinenfis Rex
quem , bua , vocant , femel
in anno publicè portatur
kieu , idem .
;
ngây:ignorante ignorans,
enfinar aos ignorantes: doce
re ignorantes , opus Miferi
cordiæ .
ngay: direito; reâus, a;
vm.cây ngay: aruore direi
sa: recta arbor. thing, idem,
ngay děạ : confciencia recta :
recta confcientia. fào ngay,
idem.xét cho ngay : julgar
rectamente : reûté iudicare .
ngay: defronte: ex aduer
fo.ngay nhau: defrontebum
dooutro: vnus ex aduerſo al
terius .
ngày : dia : dies, ei . sáng
ngày: em amanhecendo : pri
ma luce diluculò.ni ngày :
meyo dia: meridies, ei , ban
ngày : de dia : interdiu : thâu
Kk 2 đêm
 519 N N 320

đêm thâu ngày : to do amite on dependura acajag : id cui

etodoo dia:" diè tota & tota
nocte. tối ngày, idem. ngày
rày: boje: hodie . ngày fau se
sẽ
hay.outro dia fe tratarà dif
fosdie aliâ de boc agemus .
ngày kia : depois da menbaa:
ngày kia depois de quatre
dias: diebus quatuor elapfis.
chẳng có mấy ngày : não ba
muitos dias : dies pluresnon
funt elapfi.hẹn ngày : affi
nar o dia: diem præftituere .
mấy ngày nay: quantos dias
bà dies elapfi quot funt ?
đến ngày nào :da qua quan
to : quot ab hinc diebus.?
ngày tết : o primeiro dia do
anno: dies primus anninoui.
bangày têt: os tres primei
ros dias do anno : dies primi
tres recentis anni . ngày
mòu nột : oprimeiro dia da
lua noua: dies prima lunæ
noua.ngày ràm : os quinze ,
da lua : dies decima quinta .aorofopera ver se està direi
menfis. lunaris . ngày ba
muoi: os trinta da lua: dies
trigefimus menfis lunaris, &
fic de alijs .
aris. gâm , idem
-
ngáy : roncar dormindo :
fterto, is. :: dere os , ngăm miệng lại :
... ngâm : aquilo ondesepega
‫ ܂ ܂‬:(
appenditur aut nectitur fto,
rea ex indicis , canis contex.
ta vt ianuam , vel aliam do
mus partem claudat . R
ngầm nhờ c : por de mollo
na agoa : immergere aliquid'
in aquam vt molle fiat.ngâm
uứa : por bambus de molho:
1 17
immergere cannas indicas
in aquam vt tenerefcant ad
opus faciendum . ngâm ma:
por de molho o nelle pera ofe
mear : orizam germinantem
in aquam immergere vt ap
cior fead feminandum .
ngâm , blái hòi ngâm
fruita da China a modo dong
Spera nafigura , mas não en
gafga: fructus Sinicus in fi
guram noftratis mefpili , fed
non ftrangulat .
ngăm ngăm :gentemorenay
homines fubfufci-coloris.
.. ngăm : chegar algia con gai
ta : vultui aliquid applicare
ad tentandum an fit re&um ..
ngăm:meditar: meditor,
nina .
ngăm:fechar a boca: clau
não falleis os claude ,
ne
 521 N 322
ne loquarist ingurgiumin tranfuerfum, coaga
ngan impedir: impedio, mentatur . đi ngangata
is. ngan gián , can , idem ueffarfe no caminho: obftrues
ngăn đang : impedin o ca-re viam in tranferfim fi
minbo : præcludere viam , ftendo.nghênh ngang : aper
tranfitum impedireito de grande concurfa ; com.
L
- ngân hátngân gargar prefiopremultitudine năm
tear voceminfedere: ngang ngửa::deitado immor
ngan ngat, vide ngat deftamente: cubare incom
ngàn: termo , limites ter pofitè , vel immodeftè ………ut
minus , i. chẳng biết là ngàn 1 ngàng ngở ngàng : pha
nào nãofei o termo: termi dente: prudens ntis.khôn
num nefcio: ngànay thôy: ngoan, idėmis nun
ito basto: fufficit hoc da ngành: ramac ramus, i.
đẩy ngàn và cà chua an nhành , cành ,idem , ga
dida : menfuraiam repleta : ngành cổ lại : oiran bên
eft. ngàn nẩy mầy dou: tu pouce a cabeça,como peraver,
de islo quantas caixas val : ouuir : caput paululum Ves+
hoc totum quanti eft?chàng tere , vt ad videndum au
có ngàn : đào kem termo in diendum & c . 2 cha
terminabilis , ere : sulga ngạo , kiêu ngạo : foberho
ngàn , núi mlom : ferra fuperbus, a, vm. ‫ܪܕ܀‬
nias: tefqua.no, ngao, chó nggo: cãograis
...ngan coufa curta: breuis, *
de moloffus,i
e. thọc ngăn : cabello curto ngạo , cái ngạo : bancane
breuior coma.
ferrogrande lancea quædam.
ngang,bengang: delargo: ferrum habens majufculum .
latitudo , dinis . đánh ngang
ngăọc: vidro: vitrum, i.
đầu : dar ra cabeça em trao ngắọc thủy thỉnh : cial
·
uès :: in tranfuerfum impin cryftallus , i. ngaọc thach :
-gere capiti plagasigongang pedra pretiofa gemmax.
-thuièn liamesou curuas da chua ngaoc,idem. alijngać ..
D
embarcação:ligna quibus na ·: ngáo cô mà coi eften,
dex
 523 N N 524
der o pescoço pera ver: ex cafa muitofermofadomus
tendere collum ad intuen valdè pulchra ngan ngặt
*130*
dum idem... Bargai
ngào cối : pao fixo no meyo ngát , vide ngắt
da mò debaixo , em que en · ngat: compararf
e , com
caixa a mò de cima : baculus encarecimento : æquari ¡ cum
in medio molæ inferioris fi exaggerationes dưa lên
xus ita vt molafuperiorin ngất máy: ofogofubindo che
illum immiffa circumaga, ga àsnuuensignis afcendens
tur . ☺i ( . æquatur nubibus mữ , áo

ngạo, nói ngạo fallarmal ngất blời : barrettou a cau

a lingua : verba ineptè pro. bayafe compara ao cro:pileus
nunciare.liulo, idem . aut veftis æquatur coelo .
ngáp: bocejar: ofcito , as. ngật nghều dormir den -
ngap: o cão morderleuetado com a cabeça entre as
mente como quando brinca : pernas: dormiens fedendo
morfus canis leuior, vt cum capite demiffo inter crurą,
Audit ..../.. nga : the no
: nghê , con nghê ceranai
ngập: paſſar,penetrar: pe malcomo leão ; animal fçoni
netro, as. chên dap gaingập fimile furti leão : leo. nis.
běão : pifando o espinho me nghe : ouuin ở audio is .
teofe pollopè: penetrauit pe chang nghe : não confinto :
· nego confenfum.nghemlo- i:
Jem fpina calcata .
ngap: chegar: pertingo, is, obedecer: obedio , is. bưng ,
attingo . is ngập nướcgới : idem .
chegar agoa ateosioelbos : at nghề, ou nghè : officio de
tingit aqua genua 4 ngập letrados:literatorum efficiu
đầu: chega atèa cabeça : per feu munus .
tingit vfque ad caput . nghè miću : cafa do diabo
2.
ngắt nhọt : fcarafundbar que adorão ra aldea :: do
o leicenço pungere furuncu mus in qua Ethnici diabo
.lum . lum adorant quem tutela
ngắt , nhà bui ngắt ngát: xem putant fuipagi . nam ..
fi
 525 N N
fi quis iuxtà viam diem o
beat illius cadauer lapidi
bus aut glebis cooperiunt ‫ܝܪ‬
& titulo , oũnghề ,ideft li .
terati infigniunt & adorant .
nghe: officio, ocupaçãope
ra buscara vida: ars vet offi
cium quo quisfuftentatur .
làm nghề gì queofficioten
des: artem quammam exer
ces è nghề nghiep, idem.
nghe : vitella: vitulus aut
vitula: … ohar M ..
nghễ , ngõ nghề : entender
claro: intelle &usperfpicuus.
nghề , rau nghề : certas
berua que nace na agoa das
varzeasherba quædam quæ
oritur in agrorum aquis .
6
う
nghệ :apafrão : crocus , i .
duôm nghê : tingircom aça
frão: croco inficere.
nghệ an Prouincia de
Tonquin pera a Cocbinbina
dos Portugueses chamada
Guião : Prouincia Tunchi
1-
nenfis quam lufitani, Guião,
+
-
vacant .
nghech : paruo,pouco en
tendido : fatuus, i. exiguum
habens iudicium.
· nghĩa amizade:amicitia,
nghén con : molber peja
da: muliergrauida , chúa ,
526
có thai , idem
.
nghen engafgar: faucibus
hærere cibum.de
nghênhngang : grande
concurfo degente: concurfus:
populinumerofus .
-
nghéo : coufa rara:rarus ,
a,vm. fự nghéo, la, idem .
nghe cổ aff garde của
pertaropescoço: collum ftrin
gerevfque ad fuffocationé
that co, idem .
nghều , vide ngất .
nghéu , vide nghéo
nghi , hồnghi : duuidar
dubito , a .
nghi, uy nghi : cousa que
caufa refpeito: venerationem
excitans res . mặt mũi üy
nghiroto venerauel que cau
fa refpeito : vultus venera
bilis vt Chrifti Domini, Bea
tæ Virginis .
nghĩ : deſcançar : quie
fco, is.
nghỉ: elle , fallande com
cortefia; is, vrbanè nimirum
loquendo.nguoi
, idem.
: : nghỉ : facil facilis, e.nghi
làm: facildefazer : facile
factu .
x.bat nghĩa: ferdefagrade
cido ,
 .
$27 N NO 5283
cido : ingratus,as vm.làm : moer a tinta pera eſcreuer à
nghĩa
, kèt nghĩa: trauar a confricare folidum atrame-i
mizade : amicitiam inire tum ad fcriptionem aud
·
nhẫn nghĩa corted vibani nghiên rằng : moffran ve
tas, aris Pamor dentes com raiua : aperire ;
nghĩa : finificação da pa dentes ex rabie , vt canes
laura ou letra : fenfus voca folent . Wid
buli alicuius aut characte 2 nghiêng mênh : porfe de E.

ris cát nghĩa sach: explicar ilbarga como pera paffar, ou

oliurò de letra em lingua er furtar o corpo ao tiroa latus .
?
diñaria :› ſenſum libri finicè anteponere vt ad locum an
confcripti vuulgari fermone guftum fuperandum , velad
proferre. y, mle, idem . declinandumictum . „nàm

nghịch cũ nhau : encontra- nghieng :deitarfe de ilbarga :

lateri innixum decumbe
dos , imigos entre sy : inimici
adinuicem . nghịch cũ bua rex ?
chúa : aleuantado contra o ?
nghiệp ,ác nghiệp : tro
Rey: rebellis Regi . uc
uefo : luforis inquietus, å.
nghiêm, an nghiêm:quie fumitur in malam partems
tação do Reino , pouo : pax & etiam pro : vitijs carnis &
quies populi . furti . is bl IM

nghièm coên: resenha dos nghiệp , nghềnghiệp :f

foldados : recenfio militum . ficio pera bufcar de comer :
kén, idem . officium aut ars cujus vfu

nghien: tinteiro , pedra ou quis victum quærit .

·
outra coufa em que moem tin. nghiệp , tội nghiệp : p
tapera efcreuer atramenta dos tormento ; peccatum vel
rium, lapis fcilicet, vel aliud poena peccati .
fimile inftrumentum in
quo nghiệp , con nghiệp :me
atramentum finicum folidū recimentos: meritum , i.
cum modica aqua confrica nghiệp , thất nghiệp : ciu
tur. vt ad fcriptionem red de efmola eleemofyna vi
datur Auidum . mài mực : tum quærere . ....

nghiệp
 N N 530
519
- nghiệpăn uông : dado do tens ianua để chính ngọ
comer e beber: elcxe & potui chẳngbung deixato boye
nimium deditus dahành aberta fem otapar : apertum
ác nghiệp:fazer muitos ma diote as nanobturareɔiol
2.1ngõ cửa ngõ:porta defes
les :fcelera multa perpetra
re . radopatcovianua extra area:

: nghìn : mil : mille một domus & iuxta publican

nghìn: bum mil:vnum mille, viam . at houp 102
nec alio.modo inrelligitur hg , raungo: certa berua

vnum , nifi exprimature hai quenace nos tanques : herba

• nghín : dous mil: duo millia, quædam in pifcinis in pat
& c. nghìn nghit: muitosfem ngộ: ignorante: ignarus, a,
conto multi line numero vm.chiga
khê lê ,muôn vàn ,idem. 1: ngo,ngua cauallo ; equus

nghịt , vide nghìn . nghịt giờ ngọ : meyo dia a faber .

dasonze atè bữa : meridies
nghit, idem.
ngô, nuoc ngô: Reinoda hoc eft ab vndecima.vfque
China fallando co defprezo : ad primam poft meridiem ,

Regnum Sinarum loquendo vide gio.chính ngo : meya

contemptibiliter de illo . dia em ponto : verum diei
thàng ngô : madraço China ; medium feu vera méridies ..
Sinenfis nebulo . dies, menfes , & anni ctiam

ngó , củ ngó : rais da fulla denominartur ijs nomini

do golfão ; nymphe radix . bus . vt năm ngọ anno do ca

ngó: efpreitar: rimor, aris. uallo : annus equi . thẳng ,
· ngo: mes do cauallo; diese
dòm , idem .
ngó ngàng: prudente : fa qui . & fic de alijs
piens ,ntis, tài ngỗ: entendi : ngơ, ngát ngo : to : to
lidus, i. +45212
do: intelligens, ntis .
ngó mlời: ià deu palaura ngờ : cuidar, terperasy »
promitto, is.fpondeo , es . exiftimo , as , ngờ là , ngớu

ngó: aberto : patens, ntis. là:cuidoque puto quod.ngo

ngô : porta aberra : pas duuidar dubito , as ngòi cho

của
L! a1:
5.
 538 N N
ai : fofpeitar em alguem fu
fpicari de aliquo . ngo có
mletfofpeitar comrezão;fu
fpicio rationabilis ngo
chẳng có mle: Sofpeitarfem
rezão; fufpicio temeraria,
4
ngô là pareceque : video
tur quod &c.
: ngòa ,nói ngòa : fallar
mentira, encarecendo:falfum
loqui exaggerando .
ngoài : fora: extra. ben
ngoài: partedefora; exterior
pars . dàngngoài :as quatro
Prouincias que eftão junto a
corte de Tonquim : quatuor
Prouinciæ quæ funt prope
regiam Tunchinenfem di
ngoài ; ir surinar: ad vrinam
expellendam ire , modeſtè
loquendo .
ngoái, năm ngoái : o anno
:
paffado præteritus annus .
ngoài , đuôi nghiêngoài :
os peixes ou outros animaes
bulirem com o rabo : pifces
aut alia animalia caudam
mouere . tay nghề ngoài :
bracejar com os bracos como
quandofe caminba : mouere
brachia , vt dum quis ambu
lat 1.
ngŏaj: parente daparte
53%
da may confanguineus ex
parte matris : ben
. ngoại kỉ : aome deterio
liarepollo qual eftudas: no
men cujufdam libri quem
addifcunt . 751
ngoan prudential des
prudens,ntis , khônngŏan,
idem . voi ngoan : elephante
que entende bem o quelhe mã
dão:elephas benè percipiens
quæ illi præcipiuntur . 2 & fic
de alijs animalibus quæ vi
dentur imperfectum aliqué
habere difcurfum .
- ngoật, vide ngoệt
ngọc , vide ngăọc .
: ngộc , vide ngoục , vel
ngực .
ngõệt , mặt bang hua ;
luna..ngöệt thực : clipfe
da lua: eclipfis lunæ , in quo
multa funt ab Ethnicis quæ
funtfuperftitiofa .
ngoêt fa: certalança como
alabarda : lancea quædam
in bipennis figuram.
ngôi : pelea perfona ,.
ba ngôi cữ một đức Chúa
blời:tres peffoas bum sò Deos:
tres perfonæ vnus Deus,
ngoi dinidade comode
Rey,Mandarim & dignitas
vt
 $33 N M 534
vt Regis , Præfidis, &c. mất bus nitendo , vel infiten
ngôi: perder adinidade ; de st ollaala mu
do . para afså
perdere dignitatem. ngói: rio pequeno Aquins
Fengôi: lugar aonde eftà pef exiguus ph dess monte
for graue de affento : locus . ngói bút : ebico do pin ele
in quo habitatprimaria per acumen penicilli.c
fona . lào sạch sẽ là ngôi .. ngói velha : temala , nhà
đức Chúa blời : o coração ngói : cazade telha: regulis
limpo èo lugar em que mora 1 cooperta.domus.bánhngói:
·
Deos:locus in quo Deusha bolinhos de barro que come;
bitat eft cor purum . 3
. argilla.cocte frufta quæipfi
ngôifao :eftrella fydus, comedunt vt placentulas :
deris ..: ‫܂‬ 710 = ngoidefcançarpeſſoagras
• ngôi: a coroaquérapão na ue: quiefcere primariamper
moleira : corona quam ram fonam.nghingoi.idem .
dunt in pregmate , dicitur ngon : Koufa fabrofafapi
etiam de noftra quam radi dus , a, vm. ăn com ching

mus in vertice . gọt ngôi ; ngon : fallio:inappetencia ci

abriracoroa : coronam ra bi.muingon : Sabordoce: fá
dere .: por fuauisit

ngot
: affentarfe: fedeo,es. ngón tay: dedo da mão :

ngồi xếp bàng : 4fSontarf , digitus manus , ngón chân :

encruzando aspernas : fede
re decuffatis cruribus..ngói
xêp dehe : affentarfe no chão
com ambos os pespera bua
ilharga : federe in folo am
bobus cruribus ad vnum
latus coniunctis.ngồi qui ?
affentarfe e ajoelharfe iunta
mente: federe genibus fie
dedo do pè: digitus pedis .
ngón cái: o dedo polegar:pol
lex, icis. ngón bló veltló :
omoftrador . index-icis.ngón
vô danh : odedodo meyo :ina
famis , is. ngón thứ hai : dede
annular : annularis , is. ngón
út :odedomeminbo: auricu
>.
laris, is.

xis .ngồi xổm :alfentanf ... ngọn lửa : chama de fogos

em cocaras : federe cruria fammaignis ngọn cây ra
LI 2 mo
 Ν N 536
535
movenro : ramustenerangọn ngôục hoàng vidc hoàng
rau : tallo de berua , grellongòu , chòu ngoi
ngàu: madra
herba cauliculus jēga ceirão,grande corpazil :: pro
ngop : medo de cair de al cerum corpus . alij gioŭ
to: timorcadendi cum quis vou . ‫ܝ ܫܐܕܐܐܒ ܒ‬
è præalto loco afpicit præ- ngóú:pato: anfer, ris. ni
cipitium. ngợpfor irfeo lungu : ignorante de letras:
medosolbos : præcipitium ignarus literarum . vmej
infpiciendo lumine oculo- děột, dai chữ, idem .
rumpriuari. ngů: dormir: dormio, is.
ngót : fallar mald'outrem nàm ngů : dormir deitado:
рот de tras: detrahere ablen cubando dormire. ngủ một
ti . nóitlon ngót, idem . giước , vel chước : dormin
- ngót xuồng : defenchar: bufono, bum pouco dormire
detumeo, es.: ::. pufillum . ngủ gục đầu : tof
ngót , rau ngót : certaber quenejar : dormito , as : ngủ
aa :herba dicta ngót : " lim dim: dormir peftanejan

: ngọc :coufa doce : dulcis, e . do ; dormirenictando buồn

rim ngot: conferua: conditu
ra facchari . mlời ngot : pa
lauras doces, brandas: fuauia
verba ... i,
ngot: vinagre : acetum, i.
gêm, idem.
ngů: ter muito fono: fomno
profundo corripi . tục ngủ ,
mê ngů; darminbeco: fomno.
lentusyiii
ngu ou: pescador de eme
barcação ; pifcator ex cym

ngάttại: ficarfurdopollo ba. tabbey

rumor, ou matinada: exurde ngu , nói:fallar: loquor,
fcere præ tumultu aut ftrepieris
thiểu ngữ , ít đều :d .
•
tu . điếc tai , chói lói tai , poucas palauras : fermonis
idem . exigui . ít mlời, idem… .
.. ngôục , tù : carcere : cat ngự , trị : geuernar : rego ,
cer ,is . tù rạc , idem . địa , is. ngự thế : gouernar o
a mun
ngouc: inferno: infernus , i. do: gubernare mundu. ngu :
cấm ngoạc ; vide cam . ftar ou ir de Senhores grades
CO
 537 N N 538
..........
como Reis Principes manere nga fazer correr ocauallo z
aut ire Principum, Regum impellere equum ad curren
fic Chúa ngự r :..
a Rey Jaye : dum . ngựa đinh pho : catal
Rex egreditur Chúa ngu lodepostalequus veredus .'
běào: o Rey entrả : Rexin ngựafa hoàng : rebellio
greditur. Chúa ngu kieu : o quus refractarius iga
Rey vay en ander : Rex in fenguai , vide ngoai.ch.
la geftatoria vehitur. - nguêi vide nguôi, tinii
ngứa: comichão; pruritus, nguin, videngún, iga
vs. ghé ngứa: a Jarna fasco nguên , videnguồn và
michão: pruriginem excitat thi . y no mai towKioLį
fcabies . ngựa thì gải: jevas ngúc ngác , bắt đi ngúc
come coçaiuos ; pruritum fen ngác: leuar alguem prefapot
tis, fcabe alijnham mênh . /coço aforça; trahere ali
lope
ngua : eftar como rosto ou quem vicollum eius tenen
com feu direito pera cima ; do. en ugnsbalan
faciem aut rectam partem
ngục ,videngôục .
alicuius rei furfum erigere .
ngực: peito; pectus, toris,
ugửa mặt len: virar orosto dâm ngực: baternospeitos;
pera oceo erigere faciem percutere pectus. ngwe lên:
in coelum . ngửa tay mặt ra : alevantarfe a prino 3 come
t
moſtrai a palma dà mão di aos que estão pera morrer; ex
reita ; expande manus dex tolli pectus , vt fit in ijs qui
tera palmam : & fic de morti funt proximi.
alijs. R ngục mặt lên : levantage
ngua:liure nofallar,libe roftoperao céo ; eleuare facié
rior in loquendo de , ran in cælum.ngửa, idem
mặt, idem al să nghe ngoài, vide ngoài
ngựa , con ngựa : cauallo ; : nghiêt ,vide ngắn ngğêt .
equus , i. cởi ngựa : caual nguy: rebelde, rebellis , e.
gar ; equito , as . chạy ngựa : làm nguy cử Chúa : rebellar .
Correr acauallo ; equitando fe contra elRey: rebellem fies
riRegi.bld lào cũ giạc í
currere • !đuổi ngựa , biểu
nguien
 N N 540
539
• nguien ,đỗ trạng nguien : foflumine , gió ngược ve
alcançarafupremo grao de to contrario: contrarius ven
letras como de Doutor: gra tus.nóingwoc fallar torto
dum in literis fupremum nacollocação: præpofterè lo
adipifci.:: qui quoad ordinem.45
nguienthi: oprimeirofta . ngược , người bạo
do da geração humana: pri ngược: bomefacinorafo,fei
mus generationis humanæ toasaueffas: fceleftus, i. làm
ftatus , quem finxit Thicca bao nguoc : affeberbar os
(médaciorum artifex,atque outros: infolefcois.
idolorum inuentor in India nguoi, con ngươi:a me
Orientali is fuit) tanquam nina des elbas : pupilla ocu
principium cæli & terræ, vt li .
fub illo nomine ita nobili , nguoi , hồngười : ter
Cuas tegeretimmundicias pejo: erubefco,is, de nguoi:
nguièn, tật nguièn: enfer ferfoberbe: fuperbio, is. tlêu
midade, doença iàarraiga nguoi: Zombar: irrideo, es.
da :morbus inueteratus liet , iocor , aris người to , mấy
phú, lêy, idem, vel fimile . tao : diffe.com.gentebaixa ou
nguien : orar oro, as, comdefprezo: dicitur cum in
mlòi nguien : orações : pre fimis plebeis , vel ex iracun
ces . khán nghiên , muốn : dia to làm chingười que
defejar: cupio,is. Je medadeti : ego quidte
ngắn ngôẩn , con chó curo 2 : chúng người máy
ngún ngoão :ocãofàsfefta, đứa : quantos meninos faã:
com o rabo: motu caudæ.ca quotṇam pueri ſunt 2
nis gaudium oftendit.. vide ·
nguồi: coufa quantéesfriar
ngoài. fe: tepefco , is, tepidus , a,
ngược : videngức, vel vmcom nguôi : arros frin :
ngửa.. oriza cofta iam frigida

ngược , đingượcou : nguôilào : exfriafe a colera

irpollo rioarriba : nauigare iram remitti.A,SENTRA **

tum fluminis,aduer p
contra i& người : gente, homemis
ou
 540 N N $42
ow molber : homo, filicetvir - nguồn mới làm : agora ba
vel fœmina loài nguoita principio de fazer prime
ogenero bumano: humanum cipium'modo eft facienzi
1:5
genus . may nguoi quanta di .
gete:quot homines người nguoc : eſcuro como de
elle ,
feu ,fallando combonra: muur,fombra :::obſcurum vo
ille,eius, loquendo cũ hono! ex
8 nubibus , vmbrâ, & j ziŁA
re , fed folum de habentibus nha môn: mefa de sustiga
humanam naturam mac conuentus in quo ius fuum

người : fua vontade : illius cuique redditur . phú đăng:

voluntas fiat . tôi kính đái a mesa do paco à qua pride
người : êu be tenbere peitos • Reja que chamic Chùa :tri
e o venero: illum ego reue bunal quod fit in palatio
reor ac veneroricủa người: Regis , quem vocant Chúaj
fato albev alienares .nước & huic tribunali præeft ipfe
người : reino efiranbo : ex . Rex .
• ..
traneum regnum , fang đất nha đại:oJegundo tribunal
người: ir a terras estranhas: Superintendente a todo o'Reis
alienas in regiones profici no tribunal fecundum's
fci. Cate
pro toto etiam regno iusfe
1/2 Gr
người,mũingười: chet rens .
rar : olfacere . nha ti o trib unal mayor
ngươi : Bounar : laudo , as . em cada Prouincia : tribunal

ngườikhen , idem. maius in vnaquaque Prouin

‫ދ‬ t
nguồn : montes dos bar của
baros que chamão , mois ; nha hiến : @fegundo tribu
montes in quibus habitant nal menorporem que fe eften .
barbari . tiên nguôn : mon depor toda a Prouincia : tri
tes altos dos quaes fayem burial ſecundum minus qúóđ
muitasfontes : montes præ tamen toti Prouinciæ dat
Curly 2.5ct
alti in quibus funt multæ ius.
fcaturigines fontium . tùng nha phủ : o tribunal de bi
nguɔn , idem . comarca , daquellasem que
,
Se
 N ‫א‬ 544
543
Lediuide a Pibuincia : tribu quefazemfobre asfepulturas
pal vnius toparchiæ ex illis damus lignea quam extruut;
in quas diuiditur Prouin etiam Echnici ad tegendum,
cia . ib fepulchru m maiofum fuo
nha huien : o tribunahdo rum of commed Jong sas
> confelbo: vnius territorijex nhà tángs cafa de papel

illis in que fubdiuiditur.to domus papyracea quamli

parchia.fupereft etiam aliud Ethinici fatue conftruunt . &

tribunal in vno quoque comburunt pro fuis : defun

pago quod vocant cha ais exiftimantes in alio fæ.

ice culo conuerti in veramëria”
?
mạc .
- nha, vide nhuốc nha , a : nhà ngói :: cafa aubertas

Cnhà: caza: domus, vs. dà, detelbar domus tegulis coo

idem. chẳng có nhà :não là perta nhà blang caza Cho

em caza : non eſt domiclaổ berta compalha domus pa

cửatlaonhà : dentro em cai leis operta , nhà quê : cao

za , dasportas a dentro : intra za do campo ; cala …ruſti.

domus fepta, intra cardines cash tomento e iguan

demus : Ladies … nhå:deitar o comerfora da.

familia ougèra
nhà bua :
ção do bua ou Rey que não tem
mais que o titulo : familia aut
profapia illius Regis qui fo
lum habet titulum feu deno.
minationem Bua . việc nhà
Chúa : coufa que pertence ao
feruico del Rey res ad ip-
fummet Regem fpectans . về
nhà ai: a quempertence ou a
alguempertence: ad quem
boca : cijcere cibum extra
**
os.Jakar
nhác : perguiçoso ; piger ,
gra , grú . làm nhác , làm
biêng , tle nai, idem.m
.. 1 nhac: manquejar: claudi.
co as . đi nhắc, idem .
nhac, dilac nhac: irsepa
radamente; feparatim ince
dere , : ༣
: 1.4
nhác: aleuantar coulaper

fpcctat ? vel fpectat ad ali Sada : graue aliquid attolle

quem · vidt da ng phác gỗ lên nạng chẳng
nhà xe; caza de madeira noi : querer alesantar bum «
ma.
TANDEM
SV
Event
AS
E

545 N No 546
e i r o ba r n h a m
m a d ar ri ,m a s r
po f e , co iò coi nham . :
i
e m
pejado não abranger asfor certafeiticerià , na qual pre
fas : attollcre velle lignum, tende dizer dante mão o ſu
fed præ nimio pondere non ceffo bom ou mao da viagem
fufficere vires . ou de outro negotio : venefi
nhác cho nhó :fallar em cium quo præfagire putant
algua coufapera a fazer lem Ethnici quid in itinere-ível .
brar: loqui de aliqua re, vt alio negotio futurum fit
ea in memoriam redeat . nhằm nhấm : chêyo điện
nhai, dai: maftigar: man tresbordar ; plenum ita vtfu "3
.do, is. peref luat : nhằm nhắm ,
nhài mũi: fpirrar : fter nhằm nháp , mảm mẫm ,
nuo , is .dải mũi , nhài mũi , idem .
idem . . : nhằm con mắt lại : fe
nhái:ranspiquenas das ar char osolhos : claudere ocu
#
uores quefe não comem: rane los.
·
paruule arborum , quæ vfui nhằm ,một nhằm gạo :
nonfunt ad eſcam . bua mão fechada e cheya de
. arròs: vna manus claufa fed ·
- nhái , vide nhài ...
nhai : arremedarfazendo ftringens orizam quantum
matinadacoma lingua que capere poteft . melius , một
Je nữa entenda , be grande nam , một cáp , một mớ ,
defcortefia mefle Reyno de idem .
Annam: blaterare, vel bal nhằm , của nhằm rượu :

butire imitando per ludi coufa apetitofa pera beber : c

•
brium , habetur pro graui fculentí aliquid ad excitan
contemptu & iniuria in Re dum potus appetitum.
gno Annam . nham : embeber, como pa

nháy:pestenejar : conni nellapera ficar com bom chei

uere oculis .... ro ; imbuere , vt ollam , vel
nhiy faltar , pular : aliud vas;vt benè oleat ...
falio', is, exilio , is. vide nhóm, cá nhám: peixeta

day . ção : muftella ſtellata.pifcis .

Mm nhóm ,
APATI
 N N 548,
5.47
nhám, þěán nhám: afpe quando canis aut aliud ani

ro databoaafperum in ta mal mordere intentat . alij

nhằn nhằn . 3:2
bula & miniměleuigatum .
ráp , chẳng tlon, dám ,idem . nhàn ,nhắọc nhàn ;muite
nhâm mắt blời : fol en - . cançado : defeflus valdè
cuberto ; fol nubibus tectus . muêt máu,idem . Lin

- nhâm mát : frefco fem cal nhàn , các nhân: in enfa

ma; ámænus & viridis lo
cus fine calore molefto .
nham: dar no aluo : attin
gere fcopum . bắn nhầm ,
phải bia, idem .
benjoim : incenfum , i, laſer
pitium, ij. :!
nhàn , thanh nhàn , thính
nhàn : bemauenturado : bed
tus, a, vm,

Day
nhẩm : erropor inaduer— . nhân , chim nhàn : Pafaro

tencia: error ex inaduerten que leua cartas : auis epifto

tia , mnhầm, idem, melius las deferens .
mlàm . nhàn , phạm nhàu , vide .

nhâm : gouerno: guberna pham.

tio, onis, dinhâm ditri : ir . nhán , vide dán

a gouernar: ad gubernatio nhằn, con mắt: alba : ock

Bem capefcendam profici lus, i. áp nhăn: belida noolho:

Íci trịnhấm dên : gouernar macula in aculo , đã nhản

opouo regere populum . tiền , đã thấy : over com feus

nhăm mênh : comichão do proprios olhos : videre pro-.

corpo: prurigo , ginis. dặm, prijs oculis .
ngúa, idem . nhãn , bái nhãn : longans

nhắnmặt : rugas dorofo : fruta da China : fructus Si

ruga in facie . đã già nhán nenfis dictus , longan , à lu
;.
mặt: ià be velbo temrugas no fitanis .
reo : corrugatam habetfa.. - nhấn , vide nhển .
ciem , iam fenex eft . melius nhận , din : auifar , dange
cade: nuncio,as.
gian mặt .
nhãn nanh : quando các những chóp những chức

ououtro animalquer morder: relampagos repentinos ; ful

gur
q 2
 549 N N
gur fubitaneum
nhành , vide ngành . "
nho : darcambadelas vi
rando a corpo fobre a cabeça :
inflectere corpus vertendo
fupra caput .
nhạo ,vide nhại :
nhập , vide dắp.
nhập , nhằm nhắp , vide :
nhằm 7 quemodo . đến nay , dem .
nhập , vide nháp .
bào :
nhập , běào, nhập
entrar como alma no corpo
ingredivtanimamintracor
pus . Ai ? cổminuere orizam pilo.đêm .
nhất : medrifo : mcticu
lofus, i. dát, idem . nhátai :
ter medode alguem : metue
realiquem
...
nhat, vide mlat .
nhau , vide dau .
nhậu ,vide nhộn .
nhe , gạo nhe : airus fine
e meudo: oriza minutior.
nhè cho ngay : apontan
iunto do olhopèra ver se està
direito : admouere aliquid
propè oculos ad infpicien
dum an fit rectum . necne .
1 rum folutione .
alij gè , ngàm , vel dàm .
nhẽ , mleidem , videmlẽ .
nhẹ , vide dè . : mii :
nhiên , cáinhiền avich an
550.
nulus , i . nhên xuien deo
xảy taken anel Mourado
annulum cælatum defer
re.nhën tiơn:ſem lauor: an
nulus fimplex abfque cætu
ra .
nhền nhục , vì đề nhìn .
nhện, vide dênh Li
·
nhẫn nay : até
điề agora : vì
nhện: mergulhar oque an
daua em cóma dagoa :mergi
quod enatabat : dệm,idem .
: nhẹn gạo : moer ariez
$3
gạo ,đậm bọt idem .
nheo:olhos meyosfechados
claufi fermè oculi , melius
lim dim.
nheo nhéo gentilhomem,
fermofo fpeciofus,i , blai bót
nhám nhéo nhéo, idem , alij
M
dẻo dẻo ,
nhét lỗ : tapar burato obd
Atruere foramen . đút béo
.: .
lót lỗ, idem .
nhèu, vide'deùs !!
nhêuăn : ifento de pagan
rendas : exemptus à tributo.
nhiều , cái nhều : Bougui
nba:fericum mitelle .
nhêu , bau nhều , vide ,
Mm 2 bau.
 si N N
bau . bây nhiêu , vide bầy .
nhi, con: filbo: filius ,
ij.
nhi , mà : pera : ad . nhi
thiét hu the pera iurarfal
fo: ad falfum iurandum
nhĩ , mấy tư : tụ
nhị, hai : dous duo . vô
nhị: não são dous : duo non
funt , nhít : bum so: vnicus,
a, vm.
nhiệm, sâu nhiệm : fegre
de,profundo: profundum ,
reconditum . mâu nhiệm : nhìn nghĩa : amizades
degrande entendimento: pro
füdi iudicij vir.phép nhiem:
virtude oculta: virtus recon
dita . nhiễm nhạt: fabio e de
tro nos fegredos de algua ar
te: peritus in aliqua arte ,
fecretifque eiufdem .
nhien ,bey: afy : fic . tự
nhien: defimefmo afsy: fic à
feipfo .
nhieng , vide nghieng . .
nhiẹp , vide nghiệp .
nhiều , vide nheu , vel
deù.
nhin , người : bomem e
melber : hic & hxc homo .
tiéu nhin: peffoa baixa: per
fona vilis . kì bẩn nhin : pe
dinte , mendicus, i.xá nhing
552.
eferiuão del Rey: notarius
regius .
nhin sâm : mezinh.da ,
Corea a modo de rabão delga
do a que ebamão os Portugue
fesgimsão : medicina qua
dam ex Coreæ regno , ad
modum raphani exigui, tan
to tamen in pretio habetur ,
vt auri pondere apud Sinas
æftimetur .
nhin đúc: virtude : virtus ,
vtis .
amicitia, æ.
; nhin thay : piadof : pius ,
a, vm.
nhin thễ : domemo came
nho fazer outro negocio : câ
dem via aliud negotium
exequi .một thể , idem .
nhin ,moinhin : epia : ex )
plorator, is.
nhin vì fự áy : porio
ideo .
nhin fao : por que rezão ;
quare ?
nhin danh cha : em nome
do Padre : in nomine Patris ,
eft dubium an habeat cum
dem fenfum .
nhìn, vide din.
nhin, vide din .
phia
 **N
553
nhìn nhục địn
din : (offrerpa •
tienterferre. nhin idem
- nhít,một : bum :vnus , a ,
vm.thứ nhít: o primeiro : pri
mus . nhit nhin : bum bomem :
vnus homo. nhít:o principal,
omelbor: præcipuus , opti
mus . rút nhít : excellentif
fimo , o melbornaquele gene
ro deque fe
falla: excellen
tiffimus , feu optimus in co
genere de quo agitur . nhít
Thien hạ , idem . nhítmlời:
palauras principais : præci
pua verba .
~ nhit, mặtblời : fol: fol ,
is.nhit thực : eclipje do fol :
folis eclipfis .alij nhệt .
nhit, ngày: dia: dies, ei.
alij nhệt .
nhitbổn : Iapo : lapon ,
lucàu, idem
nho : parreira agrefte :
vitis fylueftris . blái nho :
vua agrefte : labrufca , æ.
nước blái nhỏ : fumo de
vuas , vinho ; vinum ex vi
te .
nho , vide nhu.
nho,, do
nhờ ' idem. vide d8 .
nhỏ : piqueno: paruus , a,
vm. thàng nhỏ : menino :
puerparuulus . dô, idem i:
N 554
nhỏ fin ; minutus ; a , vm .
nhỏ nhỏ:muitofino: fubtilis,
e . dóidem .
nhỏ xuống : tair em flas
como coufa liquida , on confe
de grão que fe bota poucoa
pouco como arròs: paulatim
effundi rem liquidam , vel a
liqua grana fine interruptio
ne , alij dó xuồng :
nho ,vide do .
nhờ : fribar : innitor ,
eris nhà nhờ cột : acafa
eftriba nas colunas : innititur
domus columnis . nhờ ai:
eftribar em alguem : confi>
dere alicui . đi nhờ ai : fazen
viagem confiado que outrem
lhefaça os gaftos : fidens alie.
nis impendijs iter arripere,
nhỏ nhà ai: ellar come be pen
de em caza albea: hofpitem
effe in aliena domo . dò ,
idem . 1
nhọc : cançado : defatiga
tus , a , vm . nhọc là : muito
cançado : feffus valde . nhọc
nhìn : esbfade : laffatus , a ,
vm.liệt nhọc : doente muito
fraco muito no cabo : xger
valdè debilis iam morti pro
ximus . melius nhãọc ..
nhọi , vide choi
nhom
 555 N N 556
: nhom : -muitos , diffede , :nhót, đang nhót xami
caufa viua: multi, dicitur de nho meya lama meyofeco: iter
viuis, vt . người tanhóm partim coenofum partim fic
nhóm : muitagente multus cum lầm , ráo Modig
populus. anhou bicho defeda: bom
: nhóm : pizarmanfa : cal byx, ycis . melius dou, tàm;
care leuiter.6 atver - nhu , hãọc dò : gtudante :

nhón chên lên : -porfenos fcholafticus, i đạo như : le

bicos dos pes extremis pe
dum digitis infiftere :: nhóa
tay: tomar algua confa com
aspontas dos dedos ; extremis
digitis aliquid fumere: dón,
idem.... :. at
dosletrados: lex literatorum
hec eft vna è tribus Sinarum
fectis , colit cælum & terram,
nec ponit principium effi
ciens , fed folum materiale .
vide khoú...

nhọn: coufa agudana porn nhů: auifar admoneo,es;

ta : acuta res in extremitate . . nhủ hưởng : rging camo

tlâunhọn sùng : bufaro de , incenjo : refina ad modam :
pontas agudas præacutis cor incenfi . cát nhàn.
nibus bubalus . nhọn mũi . nhũ , bú :mamar : fagere
guom : aguda porta da cata lạc . 1
1
:

na acutus gladij mucra ... như : affy cama: Gicuti.như

dọn , idem , alij ron , fed eft thể ,như bàng , idem . như
vitium . ! bậy : da mesma maneira_ :

nhóp nhìn : claridade de codem modo . như cải nấy :

relampago: fpeadorfulguris, femelhante a estàcoufa : G
vel fulgor . nhấp , idem mile huic rei da id

: nhót , vide dou . . . . nhớ nhẩm ;enganar :

nhọt : leicence : furunculus , lo, is . đôi blá , idem .

idot idem.kèn nhọt: carne nhưng vide nhương .

gãodoleicenco cutis.interior 1 nhúc nhích : bulinsestanin
furunculi . vide dot quieto loco.non fe contine
nhột : cocegas : titillatio, re. , inquietum effé : ng
nis . vide buồn . . . cho nhúc nhích ra entaires
Kita iftai

G
 557. N!
eftai quieto: fede , & contine
te in loco quiêtè..aut
nhục , xau hovergonha :
pudor, is.
: nhục , nhịn nhục : fofner :
patior eris . din dục, din
nhục idem.
:: nhục, mũnhục : barrete
ordinario com que os foldados
vão ao paço : pileus commu
his quo milites vtifolent cu
ad aulam pergunt . Cr
nhục , thịt : care caro
carnis : nhục nhẫn : olbos
de carne; corporei oculi .
nhức, dức : dor com algu
latejar : dolor cum aliqua
palpitatione. nhức đầuter
dorde cabeça: dolore capitis
corripi qui cum aliqua fon
tium palpitatione • coniun
1.
&
tus fit .
nhài, bùi nhùi : ica do fu.vide gánh dún .
zil: igniarium , ij. melius , .4
nhưng , người nhưng ở
mùi dùi . que não paga renda; exem
: nhủi: certa rede de bambù:
rete quoddam: éx.cannáin
dica confectum melius ,
dúi .
. nhiện ,tháng nhiện : lua
17. où mès lunarquefe accrecenta
ne cada dous ou tres annos aos
·
dozemezes do anno : menfis
go
Jigs
N 538
lunaris qui addifurfecundo
aut tertio quoque anno ad 2
duodecim menfes anni id
autem fit vti annus lunaris
quetur anno folari , nam
nhüện : anno de treze mezes.
que par iffo alguns o chamão
bifeftit,porem impropriamen,
te: annus tredecim menfi
bus conftans, quem quidam.
vocant biffextilem fed im
propriè , alij nhüền . 4⠀
nhúm , vide dúm lửa . : ,
" - nhúmmiệng lại : feckar a
boca: claudere os . alij búm ..
: nhún môi : forcer osbi
cos:contorquere labia.nhún
mênh: torcer o corpo :contor
querecorpus vt ad aliquam
vrbanitatem oftendendam
vel vr alij träfeant. nghieng
mênh jidem gánh nhún ,
ptusà tributis, dưng, idem..
nhưng mà : porem ,mas :
fed , at.nhungle, faoli
idem
..
những , bách những: pa
rede de caza, de varichasen—
tre bambù è bambù ſem bar
rar: paries domus ex cane.
nis
 5393 Ni
nis indicis & virgultis.com
pofitus abfque litura " alij.
chứng - ...
những.todos: omnes .. lhos: poples, litis .
những kẻ : todosos que : om
nes qui .
những : fomente: folum ,
chẳng những: nãofomente:
non folum những phô.ou:
sòvoſſas merces: folum do
minationes veftræ . những
ai nå : quem são : quinam
funt.?
nhuoc nha : enuergonhar
'
alguem : verecundia afficere.
aliquem , xï¹. vả , ho, măng
nhúoc ai, idem ... : ··
nhược : fe por ventura :
fifortè . nhược bàng, bí
bàng ,idem .
nhüon, vide nhüện : ...
nhươngfao : mudar a
eftrella: mutare ftellam, hoc
fatuè petunt Ethnici à ve
neficis, vt meliorem exitum
in fuis rebus fortiantur.Aniång : certo barco de rio :
nhường: maneira : mo .
dus , i nhường nào : de quê
modo : quomodo ? dường ,
nào , thễ nào , idem .
·
nhuong, khiem nhuong:
bumildade; humilitas , atis.
nhườngai : cedera alguem;
...8
NA 560
cedere alicui
nhượng chân curvasdas
pernas em qué dobrão os ioe
ni, vãi ; bonza da varella :
mulier templo idolorum in
feraiens , tăng ni , sãi vãi :
bonzo e bonza facrificalus
&facrificula , mũ ni : barrete,
de bonzo : pileus facrificuli
qui aures cooperiens infra .
humeros defcendit, eo vtū
tur etiam alij tempore fri
.:. ¿ :"
goris ::: .. :
ni làm perguiçoso, aterſe aos.-
outros: piger, onera alijs re—
linquens . ní nhau: aterfe
hư ảo outro ; opus fibiinui
cem relinquere.ní việc nặnh
nhau , idem.att
nia : fupo meyao ; vas me.·
diocre ex cannis contex
tum rotundum & planum
adpurgandam orizam infer
uiens.
cymba quædam fluminis. :
niem , dǎoc : lerrezarë,
lego , is. niệm kinh : rezar :
pollo liuro : recitare ex li
bro officium , aut quid fimi
le... ma
nien, nam: anno: annis, i
dan .
མིང

#sbe M N 5027

dangnien nome de certò đãño.iùfà cheyo,owfaltan^.

diabo cuiufdath diaboliho do de comer oude quatques
menugio quoutra coufa ; plenus iam ab
- niệt ; corda com que atão. fiue agaturde cibofive da
as bufaras ao carro funis quacunque aliare daño,
quo ligantur bubali currai . mặt: ià estão todos: omnesia:
nieu panellapiquena de conuenerunt tháng no;
cozèr arròsperà bùapeffokat lua, où mes lunar de trimas
olla parunla ad orizam con días: menfis lunaris triginta:
coquendam provnotatum: dierum.no moi noi.toda
•
vide nang lugar : omnis locus no moj
nín lang reprimir ofole2 fự : todas as cousas no đủ,
gorefpirationem retinere no khảm:abastado;fufficiens,
nip, cái nípiceftaredonda neisno¹đã cắn eft inftar
quefe fecha : cifta rotunda atonta, não faltanada:;: nu»
que clauditur:idɔ , En merus rationimplenus eft
nít, con nít: menino; puer, MPORDA 心に
nihil deeſt . ÜR 4442
i. alij, conít, con bé, idem .. nói elle, aquelle de genie
nít ra arrebentar como baixa: ille,a, vd. de vilibus,
Iudas ; crepare medium vt nam de grauibus, diritney:

Judas.melius, nứt ra.:ọn người ây nó : eislo aby

nit; mạc nịt : veſtir iufto
tudo cuberto ; indui veftem
corpori benè aptatam , to
•
tumque corpus operientem.
mackin, idem , esan
1.
niu, noting niu : amimany
afagar: delinioģis. malceo
es. cá thể : v
nônhau chật: aperto de
gente; concurius populi , ita .
vt inuicem angultentura
( nofarto affluens, ntis.no, tle nós bambù occa
Nn
quelle be ecce ille eft . của
nó:feufato; res illius
nó bèsta peraatirar-ba
lifta , givơng nóc armar:
abèſta pera atirar : baliſtams
tendere ad emittendamfa
gittampa alij. thương , veh
chương nó . bắn nổ :aragi
comella : arcu fagittam emit
tere . xuông nó à defaimaliịy
arçam remitteret is
femea:
 N N
5637
femea, canna indica vacua
& tenuis nec benè compa
da si aur
no: eftrando de cousa que
defpara ou eftala crepitus
alicuius rei que exploditur,:
vel difrumpitur. no stíre
pofta de arma defoga : fragor agafamenta : Limulareikams,
tormentibellicl dum explono : abrircomaflor , anuo¬
ditur . tle nora : arrebentar
os bambùs com o fogoas Nor
> eftallar : crepitum edere
cannas indicas dum combu
runtur,vel aquilone nimium
33
ficcante finduntur.nd mênh,.
ait: perdo: crepitus mauris ,
sam nora:trouão:tonistuum,
ii. nên nờ; efpirrar a candea
quando não arde bem crepi
tus edere candelam quando
habet aliquid adinfxtum
quo fulgor impeditur . bánh
no: arrebentare no fogo as
apas de arròs: crepitum ede
re in igne placentas ex ori
za.:a:
no: aquelle: ille, a, vd.fu
nọ fự kia, fự kia fự no: va
rias cousas : variæ res. thay
nọ: aquelle Padre: ille Pater.
thày kia: aquelle quira ille
alius Pater . nọ là mặt nọ :
albai peraelle efle mesmo.ro
...
364
objecce ipfemet vultus its
le eft . de differentia autem
inter nó & no vide gram ,
maticam capite de prono
minibus . :1
nộ , măng : agaiar đan I
I
fcor, ceris . thình nộ : fingir
re, femente germino , as, I
nó mặt:fair cohonra de algú
negocio quefesbem: exitum
alicuius negotij felicem
habuiffe , vndefequatur ho
norway W
nổ , chẳng nỡ măng
người ta: nãg reſponder as f
iniurias que lhe fazem : iniu
rijs illatis par minimè repë
dereaibor keen
: no: diuida : debitum , i.
cớ no , chịu ngu dener : de
beo, es . are alieno onerari »
dòi nợ : puxar polla diuida :,
debitum exigere . blå noi :
pagala: æs alienum foluere ::
thano : perdoala: debitum
dimittere.mà tha no chung
tôi : eperdoanos nojas dius,
das : & dimitte nobis debita
noftra .
nóc nhà : cumiera Dumaro
altoda caza:faftigiu domus ,
noc:
 --

$65 Ν Κ
N 200

- nọc:ferrão, oa agulhadiri ba &c: panelką pera duas coz

mo de alacrà , abelba&c: al
culeus vt fcorpionis , apis &
fimilium , ao dốc : pisar da
abetha morfus apis noc,ali
nước . ¡ ...!
noc, vide ntes do
--noi: cammbo,ou outracou
faporondefepaffasedebias
.coutrapartebaperigode cair,
meremairòs ; paneļķa porus
tres colla in qua tantum
dem continetur orize quani
tumfufficit ad duorum prat
dium, vel canam , alia ad
trium.prandiumvekiorizás
concoquendum fufficiens
fic deinceps , nồi tar , noi
nam & c 6-dév

où defazer algum dano : iter › nòi: cafta de animaes: ani

vel quid fimile in culus me maliumfpecies , gà nòi ga→

dio tutus quis ineedit , atex 1.
linhacaftagrande: gallma
utraque parte tam ad dex ploveræ ftature. gà choi
teram quam ad finiftram gallocaflagrande, e depelejai
datur periculum damni ali gallus procerioris ftature ,
cuias . đi noi cẩu ir pollo Res
gallus pugnator.
:
meyo daponte eftreita : ince→ nói : fallar : loquor, quel
dere permedium pontis artis. nói gian ,nói dài fallar
ai . fic etiam de præceptis mentira:mendaciu proferre?
dicitur noigiữ đạo Chúa : nóithật : fallar verdade với
guardar perfeitamente a ley rum dicere.chẳng biet noir
4
do Senhor : legem Dominiofabefallar,nãofabe a lins
perfectè cuftodire non de gua : idioma nonnouit, nóp
clinando &e.NO : 5 sửa:Fallar'direito ': rectè lof
nót berço contro qui . nói ngao: fallar torto
incunabuke , foram melius, loqui imperice . nói kho cũ
, vel éláỡ, nadiapparetin
nos ai praticarcom'alguem comb
noi:panella:olla,e.noinau fabularicum aliquo nóisóú
bac:grifol: olla fufilis auri nói chín : fallar impertinen
ficis noigompanella debars cias : loqui fucilia nói sóú
Straus
raollafilis nồi đòi được nói sẽ , idem .
are : olliednồihai ,đời nồi nxerin bữa trifo
No a tra
 3.67 - N N 568
tra ou atala pera que fique lits mihi non eft vlla , ích,
mais comprida : inférere ali louc idem de
quidraut ligare cum alio vt : nỗi gì:que fundamento ban

longius euadat ...nồi dêy : pera ise : fundamenti quid

thay bữa corda noutra : con et ad hoce miẽ nào , idem .
iungere funem vnum alteri .
.3
nói lại,idemo anti do
, nổi đào : perpetuarago Cha
são: fình nôi , idem.noitrus parte dopays auus paternus
yèn,nôi đời: tradição tra
ditio, nis . shiga ndo
nổi : fer fufficiente perale .
uarou aleuantar algie pezo
ponderi ferendo ,velattol
lendo fufficere: chẳngnoi
nãofer fuficiente fatis non
effead ferendum , velattol
lendum pondus. Ma tion
ainổi lền : algua coufa de
ndi lên
baixo d'agos vir a cima: e
mergere aliquid è fundo a
que furfum thuyèn phải
cạn đã hồi gò barca que deu
emfecoià nada, enatarena-
uigium quod in vada impe
gerat, alle Begnion Tiup
indi buaben:
ſer aleuanta.
da por Rey,erigi in Rege.noi
quan: eleição de Mandarim :
electio magiftratus.:
:- nỗi: proucito : emolumen
qua , i.chẳng được nỗi gì :
nãotenhoproucitoalgum: vti
ak
·
Eội thàn : Eunuce : En
muchusi cau bộ , thiên ide .
nội , vũ bên nội : gio da
& fic reliqui confanguinei
ex parte patris dicuntur ,
bên nội :
noi: lugar : locus , in nơi
tho : lugar de adoração, al
tar, oratorio locus culcus ,
altare , oratorium , noi
náo ; em que lugar eftà ; vbi
eft ?કેPareng Dis
noi berfo : incunabulum ;
i melius , tláō, alij-nôi … …iz
: nói děai : alangana fi
da cabaya : relaxare fibulam
veftis, vel zonam valen 63
nôm:letra de que usão pera
efcreuer o comum como em
cartas, ordinarias , e esta os
Chinasa não entendem: cha
racteres quibus vtuntur Ana
Damitæ ad confcribendum
id.oma currens , illis, in epiz
ftolis, ordinarijs vtūtur , & hit
Sinisignotifunt , nói nôm :
fallar aspalauras ordinarias.į
HO
 569 N.
no comu modo defallar da ter
ra é do pouo s'idiomate cură
ban •
renti vtiger breg
nôm, con nom : enteado:
priuignus,i.con ghe, idem.
nồm : materiaes pera fa
zer algua obra : materia ad
aliquod opus præparatas
nom:Juefte: Euronotus, i,
209
gió nôm , vide giớ .
nóm, cam nóm : certate -
ftade laranjas: malorum au
reorum quædam fpecies.
nộm, rau nộm:ſalada que
leua carne : acetaria quibus
caro immifcetur. . :
·
nộm , người nộm : hoà
mem depalba oude barro: fta
tua ex paleis, vel luto. ibo
blanh, bo din, idem . !!
nom , cáinom cestode
pefcar: cifta pifcation defer
uiens.vide dui .
・ non: verde,não de vèsim
maturus , a, vm, blái non
fruitarão de vès ; fructus imera de baixodabarba :ligula
maturus. tle non: bambù não
de vès: tenera adhuc canna
indica,bạc non:prata baixa:
impurum argentum , & fic
de reliquis quæ perfectio
nem debitam non attingunt.
cân non:malpezade : imper
N 570
featum pondus.còn non
aindanãobèperfeito : perfer
&
tionem adhuc non attigit .
finh non : parir antgtempo:
immaturè parère busin
non, núi non: montes efer=
ras: montes & tefquz . cách
noneftomentes depormeyo;
montes funt intermedija
•
non dea : engulbos: naufea,'
2buồn , idem .
:: nón , cái nón : chapea ; gao
lerus , i. đội nón : trazerou
por ochapéo na cabeça ; appo̟
nere, aut geftaregalerum
cất nón : tirar ecbapee : fuble
to galero aperire caput nón
chien: chapeo de la: galerus
laneus.nón deọt : murrião :
galea,, nón cánh diều :chao
peogrande de molberes : gale
rus amplas habens alas quo
mulieres Annamitæ vti fo
lent. quai nón : o cordãỡou
fita com que o chapeoſe amar
è galero pendeus, qua fub
mento galerus ligatur. vàn
món: bordas do chapeo : gale
D
ri ora .
-; nón ná, vide na . F
• nông coi , nóng nhucon
amimar acariciar ofilbd! dès
li
 N N 5.72
571
Huire filium . nuôi nóng non, idem . yéu not frace
criar,ſoftentar ; nutrio, is .. de corpo e de animo infirmus, *
nong convide nong . corpore & animo . alij, yéu:

nong lên : aleuan an nan dâ ARDACH.

palmas das mãos:attollere in nou, can : baixos : breuia

noú, bò noứ: paſſaro de 1

palmis manuum,bung
,idem. ,
bico grande :: roftri maioris
!
alijning . 18:12
: nộp thue pagar asrendas: auis . 1: qiugo bump
koupasa

foluere tribua . bắt ai nộp . moi ruộng và zear cam

pus, i. noŭ phus laurador do
cho quan & prender alguem I
e entregalo aa Mandarin campo: agricola
,x
comprehendere aliquem & •nòu nàn : não terrefpeito

wadere iudici , nộp cho ai impudens, ntis : dé ngươis

aquem deftes acoufa :cuinam
rem tradidiſti ? lại nộp ♪
. re
Rituin a mifmir confe : refi
tuere idem.
nộp, rủa : lançar pragas
idem...
nóú: fpeque : fulcimen
tum,. nói nhà lên kéo ngả
por pontaletes na : cazapera
que não caya;adminiculado

maledicta conijcere . nộp mui adhibere ne décidar.c

nụ hŏa:forembotão: flos
con : lançar pragas aa filho
dandoo ao diabo:tradere filiú in gemma , pullulans . hõa
diabolo maledicta in illum chuano ,idem.. ofleg
s
nu mênh : amuado não
conijciendo .
nop lào :fobrefaltos do co querfazer , nem ouuir a que
racão : repetinus cordis tilbe dizem ; obftinatè nolla
e
mor... : alijs acquiefcer . of only it
nột, làmđi cho nót: aca .. nú ,đátnam nữ terra dưới
m
bai defazernãodilateis: per Almazonas ; Amazonu -rc-.
3
fice rem ne differas.cho kip, gia .
idé.ăn cho nôt : comei,tudo™ nů, vide lår.
totu comede.cha hêt,idé . nữ , con gái :melberg foet
1
mina i nam nữ : Homes : 6
:: not parr antes de tempo :
benes viri & mulieres .
parere ante tempus , finh, mol
sǎch
"
 N Ν 574
573
sach tô nữ fonetos lafciuer bumpouco mais : paulo plus.

pöesis obfcæna.alij cô nữ . đến nữa daqui a ponto pau

1 nu , vide nữ . . . : : . lo poft . ít nữa ,một gây .
, nua , đã già nua: muito ve Dra , idem .chàng làm nữa
Tho: decrepitus, i.rurf, già não farei mais : non faciam
# amplius.lu NO CO
ck, idem :
núa : bambùfraco e muito nuži, vide muốizaina
aco como noffa cana: Camu ft; vide nuôr : croq
: nước
na indica minimè folida & : nuạt : deleitação carnal ::

ad modum noftratis vacua . venerea delectatio.lêy nhau "

ché nứa :fendela; cannam nuât lám : immoderada dele
indicam debilem findere . Gação no aiuntamẽto carnal¦
đạp nứa : machovalaperafi- nimia delectatio in coitu.
carbranda cannam indicam :. mục nục : balacbão de face

conterere vtaptafiat operi . dinhas: halecule fale condi

nannứa : aparala pera obra : te . măm , idem .

cannam indicam tenuem `nức : atar as bordasdeal¬

cultro aptare ad opus . lêy gua couſa pera a fortificar

núa đan phèn : fazer cajão extremitates alicuius rei lis

deffes bambus vazios : fto gare ne diffoluantur . nức

ream ex cannis indicis va that enrotar a celton ciltz

cuis texere . !! orificium viminibus indicis

nửa : a metade : inedia munire .

pars .dicitur de qualibet re nực: abafamentona doers

præterquam de numeris, vi ga oppreffio cordis ex mor

de ruổi . nửa ngày : meya bò. sốt mực : grande calma
dia, ou a metade dodia: me exceffiuus calor. myc cườis.

ridies , vel pars media ali rirfe naturalmente vendo , ou:

cuius diei . nửa đêm: meya ouùindo algũa couſa ridicula :

woite : media nox.nda mùa: ridere ex aliquo obiectori

no meyo da obra: operis in fu digno .

medio , vide mùa . núi : monte, ferra : monst

nữa :mair : plus . ít nữa : montis . bláinúi:monte alte

CO
 N N 576
$75
camo, apartado das outros ; agoa doce ; aqua dulcis , fua-z

mons altus quodammodo uis . rap nuoc molbar na

ab alijs feiunctus.núinuoc: agoa ; madefacerein_a2

ilba ou quafi ilba com tanto qua . nước lên : enchen a

que em grande parte tenha marè maris acceffus

agoa ao redor : Infula, vel per nước xuồng: vazaràmis
ninfula , gò nước , idem ra marisrecellus : nước
núi non : montes eferranias: xas; mare vazia : mare.iam

montes & tefqua . • 1 rece @fit . nước đứng lạnga

nuoc : amarraduras de não correr agoas aquaftat,

cajão que ferue de paredes non fluit , mocchiyagoz

ligatuta ftoreæ excannis in corre; aqua fluit, le canalhat

..
dicis cótextæ quæ diuifioni nuoc reyno : regnum þið
domus ad modum parietis nác, cóc, idem.làng nó GA
inferuita! ... xi trình aldea pagusi nước người

nuoc: agos: aqua ,æ.nác, reyno estranho ; regnum ex-:

idem . nước li ngoaenxeu traneum , mở nước : rộng

refem mestura: aqua pura quistar oreyno : regnum fub

nước gà nâu : caldo de gali, iugate . trận vớc gourme

nba: ius gallina elixe. nuog Reyno regnú moderari. sửa

blái nho : fumo de vuas ; vì nước , hay nước , idem .

nho: vuarum fuccus , vinum. nuoc annam : Reyno de

ngã nước: feslbe mal a agea : An nữa que coprende Tonquin

aqua illi nocuit phải nuoc eCichinchina ; regnum An

idem . nuoc tlaoagoa xeri . nam quod Tunkinum & Co.
tur .
na: aqua clara . nước đoục: cincinam complecti
agoa turua ou peçonbenta : nước, cá nưóc : certopei

aqua turbida aut venenofa . xe ; pifcis quidam, noc ,

nước lạnh: agoafria: aqua dictus .
nuoi criar folentar snus.
frigida , nước náõ: agoa .
muito quente ; aqua benè ça trio . is, nuới dẳng , nuôi

lidan róc màn agoafalgao dưởng , nuôi nóng , idem .

đại qua Calla nước ngọt , nuôi gà , làn criargalinbas

por

577
porcos &c: alere gallinas ,
· porcos &c. con nuôi : filbo
adoptiuo ; filius adoptiuus .
-Î
con mày , idem .
nuôi , phỏ nuôi : Vofas
Merces ,fallando com gente
graue ainda moça : Veftræ
Dominationes ,loquendo cũ
pueris nobilioribus.
nương náo : agazalbarle :
hofpitor , aris . nữang sức :
ajudar alguem : iuuo , as.
nương cay đức Chúablòi:
confiar em Deos : fpem in
Deum reponere .
nương ,ruộng nương :
varzeas: ager agri.
nwong: affar: affo, as.
thui : chamuscar : vitulo ,
as.
nuốt běào: engulir : de
glutio , is.
nút: no :nodus, i. thắt nút
Ň 578
dar no:nodum conftringere.
coinút ra: desfazer o nò: no
dum foluere .
nút:tafulbo : obturamene
tum ,i .
nút ruồi , nút rổ : o final
das bexigas , ou outrofeme
lbante: variolarum neui , aut
alij fimiles .
nútsữa:mamar : fugeres .
·
lạc nút mía : chupar a cana
doce : exugere cannam fac
chaream .
nútra : arrebentar fem
eftrondo:difrumpi fine ftrepi
tu . alij nít ra.
núsát: afogearferro: igni
re ferrum , candens facere .
nữ nồi , nữ bát ,nữ ngói :
cozer coufas de barro como
panellas , rigellas, telbas &c:
ollas & alia lateritia conco
quere .
Oo 8 muông
 880
Br 4 TR
Kognitio causantistak , trailing o19/5 200mg
-CHLÓRO TIAA
འ་ ་ si tìmibol of quit na nov . 2pag
Corsetofnch .snitoba enitechn
zifi penisde
csuitdobozuiffi
-ngaısırıda diban < tebi vim noɔ
Jirats
anada , Pan
Lo ‫ ܓ‬ɔ Bìùng dipicba voobrabiki, cebu)Tāp
Stirol;overo no-pangishdanh mills W : ayaw almo g
Justizanemarukoinsuotuol . En chuzupoketnoisnimoC
i
1.zakmi quo Budmollidon almon
121905) ImaƏKTRİDEN :chiziladiya oʻa greym
Đan giám a fur cold
politanand Dray/k9 K
3 Create ::: 1954 YE " H"
Ja vatusf LIM 1105) ME ALTE
equafi salaton albo ohmart .: MOVI
Jatah jika c 201
„Jurgįrestí tengda tako im
.27500 trab amples 823
Pen Stor 0
C 2
192 :: Mob
"
 123 .7 ལ
· Ớ→
287 , flies ignôvia b
quilo) sassoq ni tinmoins 283
10 pabilonigsstidurant
2000 g: mentorul va
9 zű módó òdɔno : V
revisió audios .
imti . oimetraque al otaku , kailag ab navn

•muspil e -digan odata 490

của mỗi gốc a willig echin
copbretuttia : 11 kónga
༧ན་ ག

-nanni najwspanišɔo -
pila a iti on rogici unulta quio busunvon zub
91 er care inct disks a
، ،‫ܐ‬
༈ བ ཀ ༡༢

43.2 A::
MER

105 Many ist.‫ܐ‬

jhasò , mult
COŞTRIPIENTALO
bonles BOARD ! X
ad toanstad med

.i. S ib.
?
19.1.42
*** :
kr ••
IMANE
-· 440 99
BLA
:
**
jou:

AUDR Rin solv

auto matris
qui in pov LÓ dino
CTE" :

Ganzi
!! LA:
Torgan
36218

A!!! * 4.
5 แร่ ૩ men 27. anshot

corap / Di pagu : beren mass imtoa me

 584
383
muông: couilde ani omnia in poteftate folius
maes: cubile animalium , fic, Dei .
Ổ con chó , ở hồm &c: de , ợ : arrotar: ru&
to, as. you,
auibus dicitur, to , præter idem .
quam de gallina , nam dici ŏải : pao torto : lignum
tur. gà : ninho dagalinha: obliquum .
nidus gallinæ . Yan , buČan , nói žan cho

ôŏề: coufa çuja : immun nguoi ta : aleuantar falfo,

dus, a, vm . dicitur etiàm imponere falfum alicui .

modeftè loquendo de re ŏan üỏng, vide üỏng .
venerea , fự ô´ŏê , fự do oan gia: inimigo : aduerſa
dáy . rius , i. phải tội ăn : cair em
ờ, ởi ở: vagarofo nofa calumnia: incidere in calum

zer: lentus in operando.làm niam . ŏan tôi : befalfo o que

&io,idem. dizemcontra my
' : fallum eſt
ở : eftar: adfum , es. & quodmihi obijcitur .
nhà : eftà em caza : adeſt ŏán :vingarſe : vindictam

do mi . Ở lại: deixarfeficar : fumere . hẽm ăán người :

remaneo , es . & đau: onde vingarfe dalguem : vlcifci in
efta, onde mora : vbi eft , vbi aliquem . ŏán nhau: acaute
habitat ? ở kếnào : donde, larſe hum do outro : cauere

fois: cujases ? & qui quaí: ab iuuicem fibi profpicien

ferroim: malum effe. hien do .
lành:fer bom: bonum effe . ôẫn , xôiổẫn : arras puli
việc nay & Chúa , & tay que calcão em formade pão

Chúa : effe negociopertence

, peradurar mais.oriza, quam,
a el Rey , eſtà nas maos del pulo, vocant lufitani , con_

Rey: fpectat ad regem hoc gefta in modum panis , vt

negotium , pofitum eft in diutiùs duret.ván , idem ,

manu Regis . về , iđem . mọi ŏang, ŏé ŏang: couļa çuja:

fự ở một đức Chúablời : fordidus , a ,km .
todasas coufas estão sò nas óc đầu : miolo da cabeça :

mãos de Deōs : polita funt. cerebrum. i. ſọ lạốóc: virar

lbe
 383 0 388
be a cabeça vertiginem neficium ingens giao
pati's " consbrocheta palauras de agradecémentòa

các hành cafea de cebolat pe foas ordinariar erba gi

tunica cepeak I tias referendicomminiter.

óc:buzio conchilium on: agredecer apelfou boura

ijóuc, idem, 24 gratias referre grauibus

óc: parafufo ; cochlea, perfonis. lay on duc Chúa
slôn óuc : femra deparafubditgraças a Deos:Deo gra
fo.cochleæ complementum . -tias . melius , cám bn đức
An oc arrotar erico,asic Chúa blời , đội ơn : pothe
ra, yoʻra, idem „Lyd em cima da cabeça a mercés:
Ŏê, vide ô. beneficiu capiti fuperpono .

ôi ,hĩ ôi :eya pois : cia ergo . ớp , vide ấp .

oi: refponder derufticos : óp,cua óp: caranguejo va
particula refpondentis inter zio.cancer vacuus, & fic de
cum luna
rufticos fic etiam fuperior alijs rebus que
refpondet fubditis. da, inter minuuntur .
vrbanos. op: molle : mollis, e. mềm
άi, video. op , idem .

ôm, abraçar : amplector , opop, am op op : entrar

eris. ôm: leuar nos braços : agoa na barca : aquam in
brachijs complectédoferre. cymbam intrare , op beào,
ôm : adoccer ægroto , as . idem .
ôm liet:doente de cama:xger ou , vide âu là.
decumbens . ôm nam : tilico: óuc, vide óc .
phthifi laborans . ᎤᏓᏟ , vide ᎤᏟ .

om thơm: entre luſco efu oũ : auò : auus, i. oŭ bà ;

fco.inter lucem & tenebras. auò e auo: auus & auia. ou bâ

ôn , ngũ ôn , vide ngũ . oũ vải : antepaſſados : pro

On: quieto: tranquillus, a, genitores , ou : Senbor : Do
vm. yen on, idem . minus . oŭ kia: aquelle Se
o'n beneficio: beneficium, nhor: Dominus ille. đức oũ:

ijợncả: grande merce : be excellentiſſimo Senbor: excel.

len
 387. 888
lentifime Princeps, vel Dor fegetes zigniculos fürfum vo
mine đến qui bomum :vir, lantes accendere . on ther
viri.ngu ou: pescador da em canudos de bambukinterno
barcação: pifcator cum cym dia cannarum indicarum 6
baad pifcandum prodiens . giovaſa em que fe cofpee
cucous canudo internodium, efcarra : vas ad fputa teci
ij. óũ tơ : fanudoda feda pienda ;autaung cool
.penfum mammale fericum oũ óũ mácnên to bairo di
ngaoc dòm canochale perfpi corte de Tonquim quidam
cilia obloga ad diftantiain vicus in Tunchinenfi regia
tuenda . đôt óuporofogo a ita vocatus zobi te
Conses, la DMRemod Ĉ : Liv ( 5
46 „ogna ria uisquamtićîio
An •avantiene ale valeroden : 24.
# . *$ 50. miples mobący oraluci
# Relat of m
GEN :
afun.dealan CHEIT!

biga .6
:32.

. : .:
18:0
Si!
iv 20 GUDY j

to nokuv Tetra
( 15:00 Jama
•P ...
Su ... 1.2 .
. bo · [:

poft muudaad . Bolastoday ¿ en mpman

-8 cillumo mid be ,surin Thiebaud aur IV

mvdub la damao3 sals mylofaror vickened a

A
„1:51 ~ madeed radio devo - od : mattuatang (BJ IHO
-list Pha!
 5.89 PL P 590

Ha , miturai büliquor đã phai lào là me enfada .

PHcom outro mifcereli eftar com alguem faftidire
quorem vnumalteri , pha ram conuictum alicuius , vel
rượu : botar aqua novinho : conuerfationemibioni .oi...

immifcere vino aquam . & phải:ay beita eftichẳng

fic de alijs. manga phải: não be afsy vita non eft:
·
:: pha , nói gèm pha : fallar phảimle : be conforme a
mal de alguem : detraheres zão confonum eft ratio
alicui nói hành, idem nid alij phỏi: „lidin fieros
• phải : tocar on en
erfip của em
pha; di tatipha : atalbar à
caminho , como andando por algua coufa por defafire sim
algúa varſea ¿c compen pingere in aliquid ex infor
diosa via incedere , vì per tunio , mầm phải thịt : cọ
aliquem campum di pha mer carne se aduertiri inad
phach, idem uertenter carnem degúſta,
s phá : detruir deftruo is.re.phải tàu : fazer namfrac
coền phá phǎch: os foldados gio: pari naufragium . tau :
destroem: deftruunt milites. phii biển : perderfé o nauið
phá thành : derair a forear no ileo man : fubmerginaui
leza: demoliri arċem, gium in alto . thuyen -phải
: phách ,hổ phách : larger , cạn phải đá : a embarcagio
com.buas taboinhas conto ca+ · dar em feco ou em pedra na
Stanbetas: percutere crepita uigium in breuia aut fyttes.
.: .. incidere . phải nước: festbe
cula lignea . A
phach,pha phach,vide pha. mala agoa: nocuit illi aqua.
-phách ,phá phách ,vide phí . phải gió : feslbe mal ở ven to
phai: desbotarfe a car: de damno fuit illi ventus.phii
colorati . có phai mùi ca. liệu sa doeceo em cama incidit
f
baya perder a cor : amittit in lectu ex morbo . phải vạ :
veftis colorem priftinum . teue defaftre de quefoy culpa .
mùithôi ra , idem . đã phai do e condenado : incidit in in
com: ià eftou enfaftiado do fortunium ob quod accufa
arròs: faftidio iam orizam. tus & códemnatus fuit.phải
sam
 191 P P
sấm sét ;feride dorajo: ictus
fulming : phải nạo chang ,
fusedealbe algu defatre ou
nào :inciditne in aliquodina
fortunigm3 chẳng có phải
nag 1 nãoouue vada accidit
mali nihil chẳng có phât
nag :: não vaynada niffe: in
tereft nihil . chẳng cóphik ftructurainoueau graduums
fag,idem no traat : idq in quibus offering fuisས་ de
_phải bia: dar na alua (co
pum attingere.gq
phải lào ai : affeicoarfe a
algue com intenção carnal
affectu venereo in alterum
fertitan Lig . :
phay, děao phay :faca
larga decortarcarue culter
latus ad carnem fcinden
dam . của đá
ni enig
phay, thic phay: carne
cozidapaffadaporagoa fem
fe temperar: caro elixa fine
condimento.thitphay : cert
to picado de carne : protri
mentum quoddam carnis
¡ phàm coufa vilebaixa
vilis, e.talà kẻ phàm hen:
euſoubũ ninguém * flocciho
muncio fum ego, modus hu :
miliationis , inter Annami
tas fatis vfitatus ,
phẩmpho pho : fom de
ME
5951
quë ronca dormindo : ftertent
isfonus ( cu fleepitus nghi
phẩm phio pho, idem 10p
: phim certai
cầu phim
armacia piramiđài de name a
repartimentos ou degraonem .
que ofrecém cas confat pos 1
mortos pyramidalisquedam
functis varia , cross , odnos
phoma cair, empecerzim…
.
pingo , is cado , is pham
tội cairempecado? decides
rein peccatum
...phangiai,
phạm răm nào : ampererem
alguminandamento , quebraə
las impingere in aliquod
præceptum illud violare
phạm phào recair em doan
çapordefordem commolheres:
recidere in morbum obni
miam venerem. phạm têni
cha mẹ: namear oname que
nãocomuem do pay ou da mãy
perdendolbe orefpeito : impin
gere irreuerenter in nomen
indecens Patris aut Matris a
phạm làng contaminar a al
dea , como metendolbe dentro
algu morto:offendere pagum
contaminanda illam , vt f
quis defunctum in paguin
in
 $93 PS P 594

inchan phạm của ai dan de - phân parse quibao ; pars,

uaçar a porta de alguém com partis.một phần: buaparte
·
poucorespeito irreuerenter vna pars . hai phần duary
tranfire ante ianuam alterius partes: duæ partes
non habita ratione illius . * phần ,màng bội phần :
་
phạm nhàm certo medico muito me allegro ; valdè læ
Chinese que fuperftitiofamen tord to bas 11227
1.
tè adorão; Medicus quidam phán ordenarou dizer de
Sinenfis quem fuperftitiosè effoa maito graue : manda
colunt dregu tum vel dictum perſont val
phần lê nhau meliusphen de grauis . Chúa phán : el
lê ter enueja boa : æmulari Reyordena ou dis : Rex præ- .
inuicem in bonampartem, cipirvel loquitur
- phần ,một phần bucon phán xétiulgar: iudico -
3
dorim pars argenti que ro as . duc Chúa lefu ngày fau
mano bayoco equivalet , phán xétkẻ sói và kẻ chết :
phân: apartar ,fazer diui o Senhor Iefu no derradeiro
sao entre varias cousas : di-, dia ba de iulgar os viuos e os·
uifionem facere intervaria. mortos : Dominus Iefus ven
phânkẻ lành phần kể dữ : turo die iudićabit viuos &
apartar os bons dos maos: fe mortuos. :: 402
parare bonos à malis . phan: aluayade: cerufa
phân bua : aquedel Rey , ” phân giải mặt : por alaya -
outermo coque fe fasprotesto de no rosto cerufa faciem
ourequerimento , ou fetomão inficere .
osprefentes por teftemumbas : phin: eftrado de taboas co
imploro regem , vel modus : modo altar; ftratum tabula¬
1
1 quo quis proteftatur, vel res rum quale ad altare folemus
quirit iuftitiam , vel præfen adhibere
tes in teftes adhibet..
phin cũ bua : rebelde ao
phàn nàn lại : arrepender . Rey: rebellis regi.nghịch ,blo
/epicnitcre . ăn năn lo lại , làu , idem .
idem . NN KUNN :
: · phận , cái phẩn : alambi- .
་ 3.01. -P.P que:
 P P
595
que: fublimatorium , ij. fiue
, diftillatoria nau :
cucumella
eftilar: diftillo, aš..can
phận số:forte fors ,fortis.
phận mệnh: compreição
complexio, onis, ..
phận , cẩu chức phận :
pretender a dinidade de
Mandarim: magiftratus di
gnitatem ambire .
phạn, làm phúc , làm phạm :
fazer obras boas : nauareo.
peram bonis operibus& me.
ritis .
phang dea : curaro couro:
curare cuticulam,
• ter cuidado de fy : curam
phàng , nói phủ phàng :
dizerpalauras çujas : obfcoe.
na verba loqui .
- miracula falfa, vide môn .
phẳng:coufaplaina: pla
nus , a , vm. đó phảng phi :
cabajafem rugas : veftis pla
na, fine rugis . buót chun
cho phẳng : fender as ru
gas : extendere rugas . dàng
phẳng: caminho plaino ; via
plana . mặt còn phẳng: aim .
da não tem rugas no roo: ru
gis adhuc carens facies .
phẳng mặt phẳng děa : se
deo: nitidus pinguedine .
phẳng , cái phẳng : Saya
peça defeda: fericum quod
59
damà lufitanis faya dictum.
phẳng thi , idem
phao: boyd: cortex, velliss
gnum aquæ fupernatans ,ad ,
indicandum aliquid intra→→
ipfam aquam, vt anchoram,
resia & Ginilian m
3 pháo : buſcapè; igniculus,
pediperap ini ?
phao , nên phao csfalfade ,
de undar com molberes ; ex
hauftus à pimia venere
phạm phao, idem ..
phào: cubiculo : cubicu
fum, i.
phào mệnh , giữ mình :
f
gerere .
phápmôn :milegres falfas
phat, vide phêt.
phát lương : darmanti
mentes: alo, is.
phát có : fegar Berua me
tere herbam .phát ring: ra
gar mato: runcare fyluam .
phát đàng : abrir caminba
aperire viam.
phát, mà phát : Sepults
rater virtude perafazer mà
darins , como paruoame nte
,
cuidão os gentios : fepulturæ
ineffe vim vt magiftratus.
creet ,
 P P
597
creet,ve fatuè parant Ethni
chuvide mariq
phattaligir poenas exi
gere.phat toi caftigar pol
lospecados : fupplicio affice
repropter peccata, battội ,
đêm . thường kể lành ,
SELECTE
phạt kẻ dữpremiarorbour ,
castigar os rams : præmia
• largiri bonis , pœnas exige
re a malis . BE
phật bạt : pagode : ido
fum, i. AL
phẩu , vide phoi ,
-phe: gente do mefme officio
arruada com fuas cabeças :
homines eiufdem officij in
eodem vico iuncti cum fuis
præfectis . một phe bum
deftes ajuntamentos : vna
1
congregatio virorum eiuf
dem officij . phe hop ajun
tarefe estes a confelho : homi
nes eiufdem congregationis
& officij conuenire ad con
faltationem, Auth, in :
...
phèn lê ; vide phan lê ,
phen ,một phen haiphen
hữa ves, duas vezes : femel ,
bis .
phện: cajão fixo : Corea
kara
ex cannis indicis contexta ,
& fixa . phên chéo triangu
598
lar ftorea fixa triangularis
phiên mau.cajãobem tapados
ftores benè compactai phên
thua: muito ralo como gelo
far: ftorea rara in modum
feneftræ reticulatæ.
phèn pedra umijalumen ,
inis. phèn chua : pedra ome
quetemofabor azedo.alumen
faporis acidi . phèn mặn : de
Saborfalgado: alumenfapo
ris falli .
:¨pheo, tle: bambù : canná
indica .... 12
phép: Poder , iuftica : pote
ftas , atis . phéc tác, idem
phép bat, phép giét : poder
peraprender , matar & c, po
teftas ad capiendum , occia
dendum &c. chịu phép bề
tlên: obedecer aos Superiores
obedientiam præftare fupe
rioribus .
.
phép , có phép : be cortes ,
bem enfinado: vrbanus, a.vmb
có nêridem . vô phép : mal
criado, não tem corteſia: incis
j
uilis , é .
-
phép . virtude oculta : vis
occulta . phép la : milagres ,
prodigios : miraculum, i . ánh
phép : nomina , ou varonica
de indulgencias : agnus Dei.
Pp 2 feu
 399 P P
feu cera benedicta , vel aliphil aó phẳngphì
quælibet imagines cum in
dulgetijs.có phép gique vir,
tude tem : virtus qualis ineft ?
L phép: ceremonias : ritus ,
vs. lạy năm phép : a ceremo
nia où riuerentia be de cinco
zumbayas: ritus fit per quin
que proftrationes vfque ad
folum.
phét, cái phét: fcoueta ,
com quefe eftende o carão ou
grude: fcopæ exigux quibus
gluten aut quid fimile ex
tenditur . phêt géy: eftender
agrude nopapel: extendere
glutinum in papyro .
phét ,đánh phét : tanger
certo inftrumento comofoa
lhas depao:pulfare quoddam
inſtrumentum in modum
crepitaculi lignei ...
pheu, vide pheo .
phểu ,cái phễu : colbèr :cơ
i
shear , is , cái môi, idem .
phi , bợ fau , bọmọn
manceba : concubina, æ. cũ
phi minu: tem molheresje
gundas que nãofayem; concu.
binas habet que domo non
egrediuntur.N
phiđơm , giỏ : cu pir a al
gucm; expucre in aliquem .
fee
, cabaya
fem rugas ; plana veftis fine
rugis , bóc phẳng phi
defedafemrugas aque os for
tugueses chamão faya feri
- cum quoddam fine rugis
quod lufitani, faya, vocant,
melius phẳng thiab tege
phimi: bomemrobufto:ſa
certofus vir .melius phini
mạnh mẻ, idem . !!!!! E 21
phi lào: fatisfeito , con
tentus , a, vm. một đức
Chúa blời phĩ làố ; sàDeos
fartao coração : implens defi
deriú cordis eftfolus Deus ,
no, phi , ide . Tự khác chúng
phi: outra cou a não balta in
fufficiens eft aliud.ching du
idem, 9:00
phỉ báng impugar ; con
tradico , is , hủy , idem . phê
cười : efcarecer clubfanno :
as . nhạo , hủy , idem .
phía :lanço de cerca : ſepi
: mentilatus , một phía : bum
lanço de cerca; feptorum la
tus vnum .
phien : feira: nundinæ;
arum. ràm có phien : aor 15 ,
dalua bafeira:nonding fiunt
in plcnilunio . phien chàu :
afeira do cortejo, querdizers
Con
 601 P P por
concurfo grandes da mefmal feilicet cum perfonisprquei
mancira nas outras caufas tiptis ætatis .cphanthaya
cuncurfus magnus : aulico Senhores Padres : Domini
rum ad aulam. & fic de alijs magiftri, & ficode afijas b
: phien tây: de/ gual em di - phố của : dar mo rasad ,

"
Aribuir: inæqualis in diftris fato que tem • penaoutros lba
buendo , iniuus,:á,vm loniaremses teren por kifo :

phièn dea, phièn lào: ena propalare res fuas vabalijs

fadado: triftisyclophien , landetur & habeaturitans
lo buồn, phànnàn; idem quam diues.ùmque
phiet, vide phêt . i phô trương để trị đa
:
phing lifongear: adulor , mas com cortinas e fobreceos
aris.nói phingphoai huc infignia cum petipetas
uaminbais affentationes . fmatibus & conopbeis & fi
khen doi dep lao; idem. milibus audióli zinazounte
"
: pho , một pho sách bị phố, hàng phô: raasens
“
corpo de liuros , bua eſquipas que estão tendas abertas pera
Cão corpus integrum libro vender: plateæ in quibusta
rum. vt vnius auctoris , aut berne aperte funt ad diuen
eiuſdem tractatus, &c.in . dendum : phồ ná , idem; s
- pho pho ,wide phím to , phổ kiến : os Chinas da
pho , ngựa, dinh phos Prouincia de Foquien que co
cauallo depofta: veredus,i. mumente sãąchamados Chin
phô: particula do plural cheos :fine ex Prouincia Fo
com bonra: particula pluralis , quien quos communiter lu
numeri cum honore.phô fitani vocant Chincheos.s
nuôi : v olas merces fallant , phò , vide phỉnh . Hí "
do co gente moça honrada : phọc trọc : dartratostora
Dominationes veftræ , lo turam adhibere.khảo lược ,
quendo cum nobilibus mi đánh khảo , idem ..
noris ætatis . phò oũ phò
pho : bofes : pulmo, nis. ! :
bà . Senbores e Senborus : Do phơi: enxugar aðſol, vṛn
mini & Domine, loquendo to, affealbar : infolo, as.rog
thì
 603 P P.
thì phợi cho ráo : fe eftais
molhado enfoalbuiuos atè
ate qne
fiquei feco: iufolate fi humi
dus es,donec ficcusedadas,
korlátás enxugar aofogo fic
careadignem.apon
: phốiphái : buliral gia
coufa com o vento ; moueri
aliquid.venta, bây,idem :: l
phom phúc : agalinbaco
merpicando depreßa : roftrů
frequenter figendo gallina
comedit.dám gao phóm
phúc filar arròs compreffait
frequentatis ictibus . Orizam
tundere gli Odg
… phỏúeftatuas de bomens
ou de animals que poem kute
aos aliares dos Reis mortos cod
mo vigias : ftatuæ hominum
aut animalium figuræ quæ
apponuntur iuxtà regum
defunctorum fepulchrarans
quam cuftodiendo
phów, lòú phóú: oo; va
zio: vacuus, a, vmu nu a in
phu, chàỏ : marido mari
tus, i.st
: phu,trang phu: homem
graue,forte: vir grauis, robu
ftus .
phu,đa : maço ou moça :
puer aut puella dicitur fo
604
lum de inferioribus.
phu,kicu phus. qaroeIA
de lenha : dignomm vendiə
torizab on & m sits be mer
phu, xou phu; laurador :
agricola, upsid
phù hộ : ajidane , adimua
as: Hidg sáb néig
-
phù , ouphù ma giành
་
Rej: gener regis dqnod o
phù , thầy phù thủy feiti
ceiro que inuoca as diaba :ve
neficus diabolum inuocans!
.
phù phép cho người
dai: darfeitiços perafazeral
guem doudo præftitis venefi.
cijs amentem faceres ogsna
phù , linh hồn phùmênh
a'alma entrareestar no COTрO
animandoo : animam ingredi
corpus , illudque informare,
acviuificare ! stą
phúch entregars trado, ïs.
phú cho ai : « quem entrégz
fer tradidiſti cuí ? phủ ray
nó entregueinafux māão traz
didi manibus illius.phú việc
cho ai: endarregar négociésà
alguem : committere nego
tia alicui , phú mềnh; entre:
"
garfe: traderefe .⠀ 3:14
phú quírice :dines , vitis .
giầu có phú qúi, idèm .
phú ,
 6.05 P P 606

- phú , một phủ áo :: bia Chúa vocant phủ thờ : 6

efquipação de cabayas genus , za em que o mesmo Reyfas.an
vnum veftumb
doração a feus antepasados ;
phú, thien phú địa tái ; temphim in gio Chúa fuose
blởi che đất cho coco maiores colit fuperftitiosè.
bre a terraſoftentă.: cœlum: phủy tôi: eſcuro: tenebto
operit terrafuftinet.audq fus , anvm âmphủ : infersep
? phú,tàiphúifeitoradon: infernus d. quia tenebrofus.
:
isindeki kote in big cìlebo locus. 0 voidforum and

· . phủ , che : cuan :coope . phủ thiên phủ, địa phố ,

rio , is . mây phủ : anvuém vì thủy phủ. tres diabos que cưới
cobre: protegit nubes , phů dãoos gentios prefidem béao
chung quanh : cercar tudoa ceo, • outro àterra, coz. o
rodas circundoas.đức mar :: tres doemones quos
Chúa blời phů bloi phú đêt Ethnici fuperftitiosè colúnt
phů asuân vật : Deas eftàpre : putantes primum cælo, le
T
fente no ceo, na terra eem : cundum terræ & tertium
todas as coufas : præfentia mari dominarive antiquitus
Deieft in cælo & in terra, & Ethnici noftrates vocabant
in omnibus rebus.to lone Plutonem & Neptunfi
phủ romarca territorium , phủ phàng vide phòng
pars Prouinciæ,toparchia, phụ , char pays pater,
oũ phủ , cái phủ : corregedor tris .
dacomarca ; toparchie pra - phụ, bo : miberver ,
tor .
is. nhạc phu nhịt phụ ,một
--
phủ đàng : arolação do pa chào một bộ nữ sở m
fo: Senatus palatij nhà phú: rido e bữa so molher: vnus vir
ofupremo tribunal aque pre & vna vzoodanie
fide o Rey: tribunal ſupre phụ con ơn ; phụ n
mum cui Rexfeu Chúa præ người: ingrate : ingratus
eft. \
a ,vm. chẳng biét blảon ,
phú: o paço do Rey quego idem.. Ajokkar gröm
uerna palatium Regis quem " phy đào quî âm, qui
phụ :
 607 P P 608

phy : entemoninbado , do premium bonis operibus e

moniacus, i.energumenus, i. largimi adus shy(biggiep
phir tay ajudar com as phúc: dita; felicitas, atisy
mãos, manibus inuare, tat : phúc thắt tảormón: arbito
tollendo & cos coroical bemauenturanças: beatitudi

phy , việc trú iphuviec nisveræ octo capita .

quan : obras que o Rejouos phúc . obra de merecimen
Mandarins mandão fazer ai te opas metitorium.chang
·
feus vaffalbos : opera que có phúc gì : não tem merecia
Rex vel alij magiftratus fais mentoalgum meritum nul
fubditis imponunt, i lum habet. inqvàm.zi ,of
phua đất : depois đa terrai phục , sóu lại ref fcitar
lauradafazer que fique lama relurgo, is phuc hon fuper
miuda conterere tetram fição comaqualfingem qaz
poftquam fulcata eft , ita fazem vir as almas, fuperiti )
vt fiat lutum tenue caybua, tio qua venefici finguntf
idemetet nobrat animas defunétorum reuo
!
: phương vide phương . .Categ
phúc : obra virtuofa : vit : phục , cuốn phục thành
tutis opus : làm phúc fàm os foldados cercãofortaleza ; :
phan:fazer boas obras ope obfident milites arcem.day

ra bond exercere , làm phúc tớ phục chúa nhài ostriador

đức , idem . làm phúc cho : amem ao Senbor da caza f
ai:fazerbëm aalguem ; bo muliamorem & reuerentiam .
num opus facere in vtilita exhibeant domino domus.
·
temsaliculus.vn và phức , phong phúc l
phúcu premio das boas on guacouſa cheirar muito ; re
bras:præmium bonorum o dolere aliquid valde, aliqui,
1
perum , chịu maân phúc:r . phục phức .
ceberpremiofem conto : præ-: phục ,vide phúc
mia fine numero recipere .: phun: borrifar : afpergò ,
hưởng phúc ,ide . thưởng is phun nước barrifar com
phúc:apremian as boas obras: agoa: afpergere aqua ..
10 ! phun ,
 609
siphun, miaphunphúng:
chouifcar: imbreni docidert,
abay, idemtulɔ ida
- phún, vide phum
g phong chức chapis que je • bài , mười phương đất .
dà a alguem ein final de fer
:mandarimouemvida ou de.
pois de marto:patentes lite
ræ quæ dantutalicuiinfignup
magiftratus , vel.dum viuit ,
vel poftquafunctus eft vita .
: phung , nên phóng tật
2
phung :ferlazang Alephan-
tiaca morbo labasanas
phững, vide phïču!?
: phiền cột phi con làm
chay:Superfliçãoquefazem
na 7 ilua kuantando bum ma.
Stooi aruorenospagades era
zandoe ieiuandopollos defun
tos:fuperftitio quæ fitfopti
-ma lunajerigendo fcilicet li
gnum quoddam procerum
idolis , ijfdemque preces
undendo ac irjunando pro
defunctis . enamorź! es
phương , bên : parte ban
da : plaga , ữ . phương đou :
parte dolefte: plaga orienta
lis . phuongtây: parte do
Oete : regio Occidentalis .
thay dia lí xem phuong
huong: o matematico fuper
AA
P ia Do
Alisioſovèanqadtropartes do
mundo partes.mundi qua
tuor infpicifmathematicus
fuperftitiofuschínphuong
asmoue partes do ceo , ms dès
partesda torxa :: homempat
tescæli , decem partes LeG
has fub his verbis ado
tant Ethnicity maid
phương , đuông: qua
trảd quadran sa, vm thien
vienđịa phương bidi dờn ,
1
buông : 0coredondo , a
terra quadrada: cœlum ro
kundum terra quadrataita
putabant Sinenfes ctiami
mathematici.s,aturana
g phongchi:quantomais:
quautò magis . huang lợ
lo ,
,
idem . :: $ 94201291
phương; modo defazer:
ratio aut modus feuvia fa
ciendi aliquid , đã biết
phương ấy: in jabe effe mà
do rationemillani iam no
uit, nlẽ ây , đang ây idem .
biết phương thuốc : faber
conbece as mezinhas : ratio
nem medicamentorum no
uit . phương chữa người
ta : modo de curar os homens :
modus feu via medendi ho
Qq mi
 .611 P P Bis

minibus phương làm mo boa vida , indulgeregatio .

dode fazer: modus feu ra ở dưng, idemio
tio faciendi , & fic dé alijs : phủ chứctước đi sao
phuong: companhia de de dignidade : conferre gra
peffoas , rancho de matalotes: dum dignitatis alicui tang
focietas fodalium một phú,idem. vide phung th
-phường burancbe : focie . phủ thư : fechar carras
tasvna.onfigillare epiftolase bring

- phường người phương : 1 phủ nên phủ ; tật phụ ,về

homem que não tem obrigação ( de phung.deranse dissm .
deferuiço aos mandarins: li- · · phủ , gió : vento ventus .
ber ab onere feruiendi ma- phu bão táp : vento grande :
giftratibus . vô fu, idem . ventus ingens : phu batsor
. phượng , thờ phượng : menta : tempeftas atis .
adorar colo, is. phuong phủ lêy củaai : defapo far
• đạo :feguiraley : colere alguem do feu fato por ordem
,legem... da iuftiça e depofitalo : au
phuong, chim phượng ferre ab aliquo rem ipfius
hoàng: paffaro dofol: auis auctoritate iuftitiæ , illam
quam folis vocant, quia fci quedepofito cuftodiendam
licet eft aurei coloris . tradere , cum aliquo videli
pháp ,vide phim . cet figillo aut nota magi
phút, một phút: em bin Aratus , ne quis illam acci
Fante: velociter,inicuocu piat .
li . một choúcidem . : phủ đàm :afmatico: altma
-1 Maquitab
phulu: eftar otiofo , leuar te laborans.
..... mode
2:45
24953
il
0
Yksit
:. deo p
Qua :
Z
 £18 713
D.
Gizàup £à . Stazzimnosmul obasip og) IN EV
. -ul sostinqi uzpilių O
-ituquet : kap-iðup tup -oimubai muro tum potton
Dentiste daug patuose uitgen ( mos,eonník sup -öm andit
men dronepika , Mani wibusui manną " żvizahınırlamı
up , cristaisngren erdhentai muuramepel
seklistlaun avio vaan lang -okandimo org away fav

‫ ܦ‬gmag amhogna sitä tutup

skuse studiokanggo duptor al ruineus cling sup
-załowa „ sondžovdihkab root sage graig hap
terval trening Äh . ¦. oh
.3% 203 · $ 41 , Con
: lupsbil . mali , dhe illd . …we :£up med mooi oodd
quibudist 2010ß totumkorof, shiv, tuo noi , med is mor
BRIO ŠOLA MO Mark Blup gros #
!
ALP si souniq suitsa
-new sap valaiya (zapuidı qur
· SHOY WINŃ -Ne vedipe : abuja diga
riid
det ti 1 d ép Paints var blup
3
load along anuman ebastabas was dep
1 redad zerolézieuno due ) lazi nema tikakke ang
dizyg porn gwaed Tap hagalpa consthattuna ampli ang
-hmm i dep mijan , 2 . suo among mandiboɔza
Adjust a vetime and 3 ispaletop
esbit 24 Coast to many 4 : AMAND arlands amos , abw ?
-steb silabs audipuitumit „ mi , noseesmulti anime ezäluse
·• 10 AN Ja jajkNO ONHO afarsi aromain
-over snowping de el palabaniyə azafamoa adios
iary lupila
1 Jm zuluunqeumonid ako bertuiteasuɔlu
1 and for nitor host ma! & BUN
F
ohmin.onion & day )
| :| 2| :
:çup ɔtɔmüïcibolamendicu sib mənalımalna o15) 182,91
1050 24/10) :ÝÆRDY?JATUG .jinuici
tidakap mbdə alɔkup -1532:3 : tuwassi cup sup
01
Qq 2
 615
Q
Va: eu : ego, quando
fcilicet perfona fu
O
perior loquitur cum inferio
ribus. mo qua: ds;nos,cum
multi alicuius præeminentiæ
loquuntur cum inferioribus,
vel vnus pro omnibus lo
quitur.
qua : Paffar : tranfeo , is .
qua giang, qua đò : palagem
dorio: tranfitus fluminis. đã
quazià paffou: pertranfijt .
khói , idem .hôm qua : o
tem : heri . lòn qua , vide
lon.
qua , thấu qua : tre palar
algúa coula : perforare ali
quid,peruadere.
qua sức nó:excede fuasfor
ças: excedit eius vires, đánh
qualám : exceder no castigos
excedétem pœnam exigere:
quà, ăn quả: comer coufa
pouca , come fruita eoutras
coufas, mas não arròs ,item
almoço leue como canja, ea,
noite confoada: comederé
aliquid leve vt fructus & alia
non tamen orizam , fic ma
ne gentaculum leue fume
re,autferò collationem die
iciunij .
}
quá , qua : ixeder : excef
616
fum committere - đã quásid
paſſon & præterijt . MAZ
quá quê quá : impertin
nencias , coufas mal feitas
ad rem
indecentia , & quæ
non pertinent . làm quêi.
quá : fazer obra malfeita
malè negotium peragere .
nói quái quá fallardesbara
tes: deliria effutire, profer
re incondita verba .
quả : fruta : fructus , vs.
blái quả , idem . hòa quả :
flor efruto: flores & fru &us .
hàng quả : rua em que feven
de frua : platea in qua ven
duntur poma .
quả thị , thạt : fem tirar
nem por : prorfus ita eft , fic
omninò feres habet .
qui: boceta grande. pyxis
、
permagna . mâm qui : mui
tas bocetas iuntas em que le
uão de comer: multæ pyxides
fimul in quibus edulia defe
funtur .
qua: coruo piqueno come
gralba: coruus paruulus in
modum cornicis. qua mo: os
coruos fe comão : corui te de
uorent.maledictu.ác, ác quạ:
coruogrande:coruus maior.
quách , chém quách : cor
Lar
 617 JQ
suntaheáz.comno wa guerra : adedendum : quảioúbàou
caput amputatextin belio .
lêy quách: kuartalcabeça
parapedir premian caput -in
bella amputatum deferre
ad petendum premiam za
-5 quáizexceffa exceffussys
quei,idéo motanqafimite
grande valde,avagnus.qua
gó manfra maksumiqui
quái: volbacarain : peruer
fus, nequam qui quái: ter.
siuel queLabe waitoshebum
demonio fagaxaciaxing
: quái diều , quên điều vide
děâionem, asyou use mal
quai : afa ou argolaponon.
defepega oufastenta algica
caufa : anfavnde quidacci
pitur veltenetur quai nón
trança ou trancelim dascha
peo, bu fitacongarafirmão
de baixa do herba vitaga
lerum circundans ; vel fir
mans fub mento: quaivo:
afa doboyão-anfadiote.qual
chèo a rotacom queamar,
F
rão,aremo ao toletet vimenu,
quo remus firmatur in co-
lumnula adremigandum.:
. quải , mỏi , videmời ,
quải bụt: conuidar be pagode
pera cómez : inuitareidojum
F3
e 618.
vải về ăng cordar ass ante
paſſados que venbãa péra.cat
comer :: imiitaredimaiores
feu auos & prozuos defups
&ost domum redeant ad
edendum , vc kulty:pucand
Ethnicisha.M .:: пsup
quai , ran di་ ་ quanquais
andar dacobra “ reptatiofers
pentis.... 13
quay virar vertozási
quay quit: rada disengenkin
amque
fetrocem linhas : rota
autmachma in qua canad
quenfuetila.quaychi quay
běải : debarlinbar,fparalgon
duo agglomerate Ald; nare
gozipium quay thage son
rar o melleque fe feca aaføle
inuertere.orizam quaadfor
lem ficcaturimi hrobablói),
quay đi quay quắc : an
darde càperatà - íncederøy
húcatqueillúc .di dou dan,
idemi.máng quay quar☺ cổ
aragua agaſlanſe too quantoF
«
achairafci in omnes occurl
rentes præ furdre , whi
quay đầu : virara cabe
somedevertigem :vertigine
laborise , cháo mặt, iden
• :
quay, gánh: leuavapingaz
ba
 619
bacula geftare ronus.fuper
hamerum vnum, pondere
æqualiter hincinde diuifo &
ad duas baculi extremitates
appenfotin là thua
2 quăn đầu , quan thóc : cao feis centas caixas : vno
bello crefpe.: capilli crifpi.b
quan : Mandarim ; càpi
tão : Magiftratus , vs. làm
quanter effe officio : magi
ftratum gerere . quan văn :
viandarim de letras : magi
ftratus in literis , quan vu
mandarim de armas དྭ magi
ftratus in armis . quan thày:
mandarim meu : magiftratus
meus ,qui mihi præeft.quan
dai, than thay mặt buat
Kizoreys.capitão Geral Pro
rex , vel dux totius exerci
‫ܨ‬
tus loco Regis , các quan
foldados deferuiço: milites.fal funtapor enterrar: inhuma
mulantes viec quan : fer
uiço que fazem osfoldados de
Mandarimporsobrigação : · é
os capitaês ael Rey minifte
rium quod milites ducibus
fuis exhibere tenentur . & zalbar a gentes porticus.in
ipfi duces Regi cầu quan ,
wide cầu . : :
2 ! quan , ăm : pagode molher
da qualos
feiticeirosfefexuem
pera maosamores &idolum
-Ad
R 628
mulieris quo venefici vtun.
turad philtrum UĞRƆ
quantcontade caixaşəməl
netarum ærearum numerus ,
một quản : bữamamada de
: in filo
ino
ligate fexcente monetæ æ¬
rex,& fic multiplicanturper
fexcentas vt, mirò quan
dès amarrados de 600 caixas
cada bu , qui faze feis milcar
xas: fex mille monetæ ærex,
in decem filis , quorum fin
gula fexcentis monetis.con
ftant, & fic deinceps : một.
tlam quan : cem amarradas
de feiſcèntas caixas icapa
bum: centum fila feu ligarh .
re quarum.vnaquæquefex
centas monetas includit.q
1
quan deixarocarpa to de
tum cadauer relinquere.
- quàn quai , vide quaii
equán efalagem diuer
forjum ; ij . nhà quán talpen
dresnocaminhopera fe nga
?
itinere ad viatores hofpia
tandos.đỗ quán ag3zalbard
fe naeftalagem : manerein
diuerforioabid ifup
quan, gánh quáncdapiny
84
 621
garoeropescoço: lædi collum
baculo quopnas ad hume ,
rum defesturledende of.
quản bút: sanudo do pin
cel theca penicillicit
quản vôi: cornaca;ductor
elephantis faminek
•
quang ,sáng láng : cho
fermofa: clarus, ayymiquang
canhyvuon sáng :sardim
• :
alegre claro delitiofus &
clarus hortus . noi quang:
lugar apraziuel: iucundus &
gratus locustasatugar
quang:armação derota ,
em quefe dependura algun
Coufa:ligamenex viminibus
compofitum, vt aliquid ex
"
co dependeat quang gánh:
armação derotas em quefe,
Jeua acarga à pinga: colliga
tiones viminum in quibus
exhumero ante & retrò pé
dulum portatur onus.quang
đèn: armação de rotaem que
fe dependura a candea : colli
gatio viminum in qua pen
dens candelafeu lucerda fi
1 ftir. E
1 Cochincbina : Cocincinen ,
•
quăng : arrebentar algua , fes . quãng bộ : certo bàiro de
coufa e fazerfeem pedaços:
crepare aliquid, & in frufta
comminui , và bởi quằng
Q 622
raoboyão arrebentouse Jefes
empedacos: crepuit diota, &
in frufta eft confracta.taniaş
idemesis chaos : nExp
di quang đi : deitarfora ,an
remeçar : proijcio; is iacio¿
isJulesom drah di cdncap
: quàng buộc quàng v
em.Gru decuffatim ligas
sivonia ni, muteeb
- quáng mat:cego comolbor
cxcus oculos adhuc habens.
quáng gà , tối gà : vila quả
de noite não vè nada como as
galinhas: vifus qui fub noté
non videt vt galline p
quang, rou : efpacofola
tus, a, vm. gềy quãng papel
largo: ampla papyrus.quãng
khou: espaçoatrees fpatium
aëream feu aëripfe jadrov
quãng đou :pare to lefe
Orientalis plaga . xứ quãng
dou: a Prouincia de Cantão!
Prouincia Catonenfis apud
་་
Sinas . quãng tây , bên tay
parte doOccidente: pars Oct
cidentalis ké quang: ordes
corte de Tonquim: vicus qui
dam in aula Tunchinenfi.ou
để lỉnh quãng : certo officio
de
 823 e 620
de Mandarimnameſmacora
Magiftratus quidami
aula : absinos o afturto
quanh: ao redor: circum
cina , chung quanh quanh
quátiquanhqués idemdi
quanh: ir dando volta: irez
incircuitur quanh guenhà : neus .: anal grise, ensup
ao redor da caza : circumquat, què quats alejada
circa domum,in circuitu do
mis . đau quanh đěitorci-
mentos da barriga , Colio :co
group
lica, a
« quaò lêy:arrekatarcomo
que de rapima : rapia ion
anie
quat, vide quayy wel
quanh . Hạn cu »
• £!
quát , máng quátai cho
nó fo : agallare com palau
ras perametermedo , iram
verbis præ feferrewt alijs ti
་
morem inijciat ais
. sing
::quat: abanojabanar: fa
bellum , i, ventilo , as. quật
cho mát: abañarperafazer
frefea &entilare ad refrige,
randum. quat va abano de
bonzofeito a modo deconcha
de búafolba de aruore aques
chamão vã : Aabellum facri
ficuli in modum canchæ ex
folio cujufdam arboris qua,
vă vocant . khêp quat : fo
720
oberovaland::Alabelhum clau
dere.xuongquap: oirapał
do abano:flabelliradi) femal
famliquạt.ɔ w vìabeçando a
ban : Aabellinapatwel
, po
tius cauda. chốt quattupei ,
xode arame : Alabellinaris
dealgi membromaneus ali
quo membrb .: exis ago
: lêyomi.
quán ,điều quáu
bandleuarmas uzhay. «tg}Ni
vnguibus à miluoi uimą
..quên dea : paguin kẻ
quê:kideño pagiincola quê
mùairusticoquenão
faktpo
licia : rufticus, inurbaquse a,
vm nhà quê , đà quên alder
donde picha waturak: oppi
dum vnde quis ortus eft, vẽ
nhà quê : Jonur pera cafeine
fua aldea: teuertiad proprū
fui pagi hoſpitium . venjuê
morker * mori „ modusJo
quendi cinilis pro Echqïcis
quinomen mortisine audire
quidemvolumusis basa enɔɔ
que: pedaço depao : ligni
fruftum . que củi , chà rào
que cùi : cauacos, ougarnua
ospera ofogo affule ad.com
butendum , bokamasɔ
què:
 623 €2¥
, què : manço, alyado de vfum non habet ,vt bibendi
algi membro: læfus aliquo vinum, & fimilium, đã quen

membro quê quai Adem , nhàêy : là bè conbecido na

què chên : aleyado dospès , quella caſa ; notus iam eft in
măco:claudusii. quètaysale domo illa . quen ngưới : ter
ÿado dos braços ou maos:ca entrada com alguem accel
ptus manibus, vel brachijs . ſum facilem habere ad ali
quê: canela: cinnamomú, „ quem ex confuetudine
i. cafia, ædlus ketib ke : quên nhau : convidar fe
qué bóifortes dofeiticeiro: entre sy pera.fazer algña'cou
fortes fortilegi.qué naò: que fa : excitate fe inuicem ad
forteSayo : quænam fors ce aliquid agendum . ma qui
...
cidit ? h mebin quên người ta lam flỗi :
que riù: cabodo machado ; e diabo incita , inftigaaos bo
manicus fecuristinna ma menspera fazer coufas mal
que vide quanh . feitas: inftigat diabolus ho
qué,đêt quanh qué terra mines ad malè agendum
bem cultiuada terra benè A quên luyện cám děi ren .
culta . !!!! tação: tentar: o, onis . giuc ,
quêi : mexer : mifceo, es. · idem . 30 187

quái nồi;mixer a panella : quét zarrer :verra is.lêy

mifcere ollam . chổi quét nhà : tomara va
quêy, đuối' afogentar: fu foura, e varrei a caza : acci
go, as.1 vide duói. !! :
pe fcopas munda doinum .
quên: esquecerse obliui quét tuoc , idemam sul
fcor, eris . khuêy, idem.hay qui, veu tornarperaſua
quên : e
/quecidiço:immemor, caza : reuerti domum . finh

is . bỏ quên : efquecerfe de , kí tử qui, vide kí.

1 propofito : abijcere è memo quì. quì gồi : porſefobreos
riâ. cüên , idem . ioelbos niti genibus , qui

quen : acoumarfe : affue . xuông etando em vè ou feden

fio, fis. chẳng quen : não tem doe lugar altoperfe de ioelbos:
vfo, comodebeber vinbo &c: ftantem , vel fedentem in
Rr loco
 627
loca fublimi genua fletere
quilen : fedendo em terra ou
eftando deitado aleuantarfe
fobre os joelbos : humi iacen
tem, vel fedentem fuper ge
::
nua erigi
. qui, phú qui , vide phú .
qui diabo diabolusi.ma
qui ma cỏ , idem : quỉ thần :
diabos que adorão como tute
bares; diaboli quos pro tute
laribus adorant . qui' quái ,
vide quái .
quièn : dinidade, officio de
"Mandarim: dignitas , magi
ftratus . quan quiên , magi
ftratum gerens in dignitate
cóftitutus.mất quièn:perder
officio: dignitatem amittere.
cát quièn : tirarem be o offi
cio : amoueri à dignitate , quon, đánh quờn : fugar
ab officio reijci .
quiển , cái quiển : trombe
" ta ou frauta mayor : tuba aut
fiftula maior . thoi quién :
afſouprar afrauta: fiftula lu
1. >
œ 628
dere . mieng quién : a boca
de baixo por ondefaye o ven_
to ::os fiſtule inferius ex quo
ventus egreditur .
quién sach : volume de
·
liuro : tomus libri . một
quiển , hai quyển : bi tomas
dous tomos: tomus vnus , to
miduo; cuốn , idem . . .
.:
quội , thàng quôi : certe
homem de que contão muitas
fabulas e patranhas; homo
quidam de quo multæ fabu
la narrantur nói quội :fal
lar mentiras porque este foy
infigne nellas: mendacia efu
tire, quia ille qui quoi dici
tur fuit infignis mendacio
rum artifex.
quốn , vide cuộn .
·
a conca: ludere difco . 17
quon , quan : mandarima
magiftratus , vs. quon cou:
titulo de mandarim grande :
titulus magnæ dignitatis ..
Ra
 ‫ܬ‬ ‫ܒܘ‬ ‫ܐܐ‬
‫ܒܐܐܐܐ‬ ‫ܘܘ‬.‫ܘ‬ ‫ܘܬ‬
off? j
, »i ‫ܥܝ‬
:lusi : a Hieruitutis ges
: ‫ܐܐ & ܕ‬ Sting :strug dari
¡ min spala
1 ‫ܘ܃‬
‫܃‬
.
Man ForSa } ‫܀܀‬ (no datest by
‫܀‬ -aail hyer sa 3. f
3'9

kupile sunt ‫܂‬ ‫ܐܘ‬

DEARIN Cimdik , sho
514E ‫ܕ ܐ ܐܐ ܐ ܐ‬

1: :: : :

::

‫ܕ‬
‫ܕ܀‬

Rr 2
 R R
631
A: fair pera fora ; mufica multarum fimul vo
R exeo, is. ra day :Say
cafora egrederehuc.ra cửa:
fairdo parto : exire è portu .
ra ké cho. das Prouincias do
Julir a corte: è Prouincijs ad
Meridiem fitis Aulam pete
re Tunchini.giờ ra : cu /pr :ex
ſpue.ra,additum verbis quæ
aliquam actionem egredien
di aut eijciendi fignificant
eft imperatiui fignum vt bó
ra:botayfora : eijce . do ra : fa efmeuçandoa com a mão :
vazay : effunde , & fic de
cæteris . ficuti è contrain
verbis quæ ingreffum figni
ficant particula , běào, eft
etiam imperatiui fignum.
ra nam: oanno que em :
annus proximè fequens.fang
năm , idem ra đời : vira
mundo: exire in mundum .
finh ra: gèrar, parir: genero,
as,pario , is.
rà : caza ; domus vs. eſt
vitium linguæ in multis op.
pidis aulæ vicinis,melius dà ,
vel nhà .
rá,cái rá:ſupo de lauar ar
ròs : corbula viminea in qua
lauatur oriza antequam có
coquatur .
rå rå : o cantar de muitos :
632
cum .
ra blanh rạ: a palba do ar
ròs co que cobrem as cazas ;
palea orizę qua teguntur do.
mus. đáora : palbeiro:palea
rium, ij .
rác: cifco: quifquiliæ, arum.
bunrác bỏ đi: aiuntar o ciſco
e botalofora: quifquilias col
ligere ad proijciendum .
rac ra: efpalbar algúa cou
difpergere aliquid atteren
do manu. 1ặc bôi : botar cal
deffe modo; fpargere calcem
illam manu comminuendo .
rạc , tù rac : carcere : car
rac,
cer, is . cầm tù rạc . encar
rar : .carceri addicere . rạc
địa ngăục : inferno : infer–
nus, i.
rặc , nước rặc : marè việc
zia: maris receЛlus .
rach: esfarrapado: laceris
veftibus indutus.rach rưới,
idem.aórach : cabaya rota :
faceraveftis . tăch aó ra :
romper a cabaya: lacerare
veftem.xé, idem.
rach: rifcar;deleo,es.rạch
mất đàng : laurar a caminbe
de modo que não apareça , pe
TA
 633 R R 634

·ra não irem por elle ; profcin ray nuoc: eſparger ou borri
dere aratro iter ac ita dele far com agoa: afpergere aqua.
re vt nullum eius veftigium ray aó : facudir a cabaya :
appareat, ac ita nemo per il excutere veftem giủaó,
Jud incedat. idem .

rạch ra abrircomo căfaca: ray, particula ad incul

cælare aliquid vt cultro .
rái lontra; lutra, æ.
i rãi, rọũ rãi
: espaçoso: latus,
a, vm, người làōrou rãi:bo
.mem liberal : largus, a, vm .
rại , nửa rại :bambique ,
Serue pera obras de charão :
canna indica apta ad opera
1 inficienda fandaracha.
ray: depenicarreer: velli
-co,as.ác ray:os coruosteroão: moria; delere de memoria,
corui te vellicent . maledi.´´ obliuioni tradere
Gum . ác mở , idem .
rày: boje: hodie . ngày
ray, idem . ray bey giò:ago
- ra :nunc.moirày cótự này :
agora de nouo tem ifts: nunc
-primum eft hoc .
ráy tai : bicho das orelbase
ermis aurium.
ráy, củ ráy: certo inbame:
colocafia quædam .
ráy rủa ráy: rogar pragas :
· imprecari maledicta .
rây, vide rêy .
ray,vide rey ..
ray: efpalbar: fpargo, is.
candum aliquid vt làm
viec nay ray -façamos būa's
ves este negocio : tandem hoc
negotium perficiamus : 15h
rãy nhau : apartarfe Ba dan
amizade do outro : recedere
ab inuicem quoad amicitia .
tay bo : botar fora apropria
molher : repudiare vxorem.
rãy cho khoey: botarda me
ram , đèn ram khiêngma :
paopera acarretar os defun
tos : lignum rotundum ob
longum ad vehenda hume
ris defun&orum cadauera
paratum . rầm, idem .
rau tăm:berua que requei
.
ma bupoucoda qual fazem
falada : herba linguam ali
quantulum mordens , apta
adacetaria ..
rằm, ngày rằm : quinze da
lua : decimus quintus lunæ
dies , plenilunij dies .
rầm , cái rấm : travai
de
 635 R R
de baixo dofobrado: tignum
cui innititur contignatio.
: rầm rầm ,đitheo rầm rầm :
ir com effrendo muitagente
Seguindo alguem ftrepitus nu.
merofipopuli.comitatis ali
quem.ram ram: eftrando de
trouão , de mar &c: fonitus
tonitrui , maris &c, ầm ầm ,
idem . Còn rầm , vide ram .
rám , cá rám : peixeca
ção:muftella ſtellata, icthyo
colla,x.
xám mặt : rolloqueimado
defol: adufta facies à fole .
rầm : guardarfruitapera
amodrecer: cuftodire fructus
vt maturi fiant .
rám lửa : cubrir a fogo pe
ra quefe não apague ; operire
ignem ne extinguatur . me
lius dam .
rậm , rừng rậm : mato de
muito aruoredo: fylua fpiffa .
râu rậm rạp : muito barbado :
fpiffa barba.ram rap fazer
Jefaluagem: fyluefco, is.
ran ran:falamear:celeuf
ma acclamare.vide , rang.
răn: mandar: præcipio,is.
mươi tự răn : desmanda
mentos : præcepta decem .
răn ai: porpreceito a alguem ;
636
preceptum imponere alicuis
răn rộ , vide rõ . ‫ܨܪ‬
rán:frigir: frigo, is. rán
cá :
frigirpeixe; pifcem frige
re . rán mỡ :frigir carnegor
da pera tirar della a mantei
ga: pinguem carnem frigera
ad eliciendum adipem , qui
poftea ad alia frigenda fit
víui . bánh rán : bolo fritor :
placentulæ frixæ . -
răn : cobra : anguis , is.
rằn : cou a dura : durus ,
vm. king idem . gỗ rắn :
pao duro : durum lignum .
bánh răn : pão duro : durus
panis.ran rỏi: bem difpofto, &
valente: firmis viribus , for
tis , e. rắn gan : animofe ; in
trepidus , a, vm. răn mày -
răn mặt: cabeçudo: duræ cer
uicis . rắn mắt cứ ai : ter a
barba tefa a alguem: refiftere
in faciem alicui , vel durio
rem fe illi oftendere .
ràn ràn: Nome da Prouin
cia de Cochinchina que confi
na com Champà : Nomen.
Prouinciæ quæ Cocincinam
terminat ex parte regni Ciá.
pa .
ràn , đó ràn rả :cabaya de
fulas:veftis cótexta floribus .
rån ,
 637 R Ꭱ . 638
*. rắn ,mưa đã rằn rán : là răng: dentes : dens; ntis.
acabou a cbuua • cefauit lại rằng : gengius : gingiua ,
iam pluuia.melius đã tạnh . x. răng tluoc: os dianteiros:
ị rần : cortar cỡ machado; dentes primores ; feu ante
fecare fecuri : melius dan . riores.răng hàm:os queixaes:
sãn gỗ cortar bu pao na com - dentesmolares.maoc răng :
pridão em varios pedaços,
pera nacer: dentes oriri . rúrăng:
depois fendelus ou fazeroutra cair os dentes: dentes deci
coufa: oblongum li num dere . răng lu lại: balir: den
abfcindere in longitudinem tes moueri . sâu răng : dor
in multa frufta quorum v de dentes : dentium dolor .
numquodque poftea finda căn răng:fechar os dentes, co
tur, aut aliud quid fiat .. ! mopor doença de ar : claude
rân :piolho docorpo : pedi re dentes vt ex apoplexia.
culus in corpore productus . nghién răng : moſtrar os den
: ran ro: efpremerfe osolhos tes , comopor rayua : dentes
comofechoraffe: fimulare exerere vt præ iracundia .
•
fletum extergendo oculos ghê răng : botaremfe os den
acfifleret . tes: dentes obftupefcere
rạn , đá rạn: reftinga de , răng sắc : dentes agudos: den.
pedra fcopuli latentes, bre tes preacuti . súa răng: ter
uia, fyrtes . ià poucos dentes; pauci
den
: . rạn , chôn của rạn : enter- tes fuperfunt :móm : defen
rarfato : condere fub terra tado; edentulus, a, vm .
resfuas. ràng:fallar, dizer: loquor
rang, com rang: arròs co loqueris . nói ràng; dis: di
zido e depois defrio torrado : cit . thua ràng : refpondes :
torrere orizam iam coctam refpondet . phán ràng : dis
cum iam frigida eft oumanda peДloa muitograue :
rangrang falamearcofua. loquitur aut præcipit perfo
uidade de vòs:celeufma voce • na primaria . :::
? fuaui ad numerum concla . ráng:folbasgrandes.que
mare. ran ran, ide. vide reo. femetem dentro do cajãopera
ve
 639 R R
vedara agoa como nos telba
dos ; : folia præ grandia quæ
immittuntur intra ftoream
ex cannis indicis contexta ,
ne aqua illam peruadat vt in
tecto domus ...:
rang vide rong .
ráng mây ráng :niem
que refplandere comofol.lu
cida nubes exfolis radijs.
rạng ngày : và amanbece :
640
Ethnici putant interficere
infantes . ranh càngtodi
brete temate: paruus dæman
te interficiar. ranh cap,ranh
câu lêy, mo ranh, idem.ma
ledicta quæ paffim Ethnici
imprecantur paruulis
rành ,chải tóc rảnh rành
pentear bem os cabellos : ca
pillos egregiè pectere.
rånh: mingoarfe agente :

aurora iam eft. melius,sáng diminui.concurfum populi .

ngày . rạng minh đàng noi melius giản . . .
cao sáng : lugar also eclaro : rãnh : regadagianas are
locus altus & claras . zeas, riuus aquæ in agris .
ranh: mouito : aborfus, vs. rao: apregoar: publico, as.
fiue abortiuum ftatim mo rao lệnh : apregoarprouisão
riatur , fiue aliquo breuite real: promulgare Regis edi
pore duret . såy, são,idem. &tum .
chữa ranh : curar comfeiti raò: cerca, cercar : feptum,
cerias effadoença ; veneficijs i.ambio , is. charaò, que
-illam infirmitatem partus raò: varichas da cerca : fepti
curare . hoc enim fuadente virgulta . raò giậu , raò rẹt :
diabolo faciunt vt infantemcercar: fepio, is..
: iam moriturum gladio in raó: coufa dantes bumida
-
· partes fecent ipfimet paren ià enxuta: res prius humida
·
tes , exiftimantes diabolum iam ficcata . phoi cho ráó :
quem infirmitatis illius cau enxugaraofol : ficcare ad fo
fam fuiffe putant , eo modo lem .
fugari, ne fequentibus parti . trọc gêy: cortarpapelco
bus noceat.ranh : diabrete fara e o gumepera diante :
·
que cuidãofas morrerascria. :acie præeunte papyrum
ças:paruus domon quem fcindere cultro.nas
raọc
 R Rt 642
6433
itrag rǎoceroldána : rotu . ráp ,beán cáp :14bae mat
la, a . alij roc rocĝioni prin life ; ineptè læuigata tabu.

- ráo , cái cáo : ceria pap que la 3.Lorsch

1 ĐỂ N

poem nosedificiosfobre aquel ráp fự nọ fự kias, drogas

le que vem docume fobre as ou caramilhos pera buſcardi
lignum quod fuper
colunas : nheiro: inuentiones iniufte

ponitur in ædificio alteri ad eliciendam pecuniam

quod è culmine domus fu chước, idem.20 hom
·
per columnas defcendit . rắp đàng:tapare caminbo

trào, sạch: limpo: mundus, peraque nãopaffe gente; clau

a, vm . dere viam ne quis per eam
rào , rặc :inchente evazan . tranfeat . ngăn đàng idem
te da mare: acceffus, & re 98 răpdào: eftarrefoluto.fta

ceffus maris , fluxus & reflu tuo,is. JÁ ME

xus . " ว !! rập nước :melbar naga :

niràố, đẩy: cbeyo : plenus , madefacio , is. : melius dop

a, vm. nước mặt chảy tào quia pronunciatio per r, eft

ràổ: chorar muitas lagrimas: vitiumlinguæ in quibufdam

copiosè flere.rào phúc đức: pagis propè regiam, in mul

cheyo de merecimentos e vir tis enim vocabulis , d, mu

tant in r. ::5
tudes : plenus meritis & vir
tutibus . - rap: inclinarſeinclinor, a.

ráo tlâu : curar bufaras : ris.cây rap: aruore inclinada

curare bubalos . LŬ vente: inclinata vento ar

ráo,buồm ăn ráo : avele bor.lúa rạp : nelle acamado

· no campo: inclinata in agro
vaypolla bolina: obliqua ve
la trahere .rảo đi ráo lại : in oriza . -4:
em bŭa voltae.emoutra:obli rap, râm rap :fazerfema

quam trahere nauim modo sobrauo : fylueſcere, vide

SINTET
in hanc modo in illam par râm .
tem . ngược , idem . râp: rede depaſſaros : rete

ráp:muito : valdè. tôt ráp: ad capiendas aues.. : ...

multo bom: valdè bonus . rát xuống fou : deitar al
SI gua
 'R
643
gia coufa norio: proijcere
aliquid in flumen mua rat
běào: a chuua entrardentro:
pluuiam introire · melius
hat bead.
rát : arder aboca , ou lin
gua cocoufa que requeima ;
morderi os aut linguam
ex aliquo mordenti cibo .
rất lười : arder a lingua
morderi linguam ab aliquo
mordenti edulio.
Erau: beruas quehomens co-
mem: herbæ quibus vefcun
tur homines..
! rau , đầu rau : tres pedras
nofogãofobre as quaes
ſepoem
Độ panella a mode de trempe :
tres lapides fuper quos olla
innititur ad " modum tripo
dis .
rau thom: crtelaa : men
tha,x.
rau mùi tui: coentro ; co
- riandrum,i.
rau diép : alface : factu
ca.æ.
rau cải: moflarda : fina-
pi...
raufam : beldroegas: por
tulaca, æ.
rau gen: bredos: blitum,i.
..... rauto berua que começa
"R
644
anacer::herba que germis
nare incipit . AUSALL
rau:fer molefto com mati
nada: moleftum effe cum
ftrepitu . raùri, idem.ge
:
raù: triße: triftis, e buon
idem. reg
rau ,ngựa rau : casuallere
bellão: refractarius equus.
: sâu barba : batbase . vàng
râu : barba loura ou rujua
barba flua aut rufa . bạc : âu :
brancas da barba : barbæ ca
ni.xanhrâu : barba preta :
barba nigra . râu rậm rạp :
·
muito barbado : baiba ( piffa .
râu tlên : bigodes: muſtax,
: acis . một cái râu : bucabello
da barba barbæ pilus vnus.
ràu , vide rào .
.. rẩŭ, vide rồú.
ráú, vide ráổ,
rảữ, vidc rảổ. 1
re, ômte :camaras amiu
dadas : diffenteria fæpè re
petita.kiét, idem.
rè, cáirè: certa peça defe
da comfullas: fericum quod
· dam floribus vàriegatum
opere phrygio . rè hoê mơ ,
idem . BA
re:defcanço a modo decefto
emfundo fobre
, o qualfepoem
apa
 R R
645
apanellaperajerepartinoar
ròs depois de cozido fuftenta
culum ad modum cifte per
foratæ ,fuper quod colloca
turolla , vt ex illa oriza.co
ta extrahatur & diuidatur .
& rên : gemer com dorés: ge÷3
rẻ: couſa barata: vilis pre
tij res ...
- rẻ , chữ rẻ : letras faceis : : za quam , pulò , lufitani-vo
faciles ad difcendum lite-, cant blanda & fuauis , xôi
re
• ré tăóc: enfeitaro cabello:.
concinnare capillos .
re:genro: gener, i
..
sẽ : rais : radix , icis. cội
rễ, xó tỗ : . principio : princi
pium, ij, origo, ginis .:
re : apartar buas coufasdas
outras feparo, as. rera, xe
ra, idem .
· rêy : peneira : incernicu
lum , i....!!! ubis
rêy.riéc :fallar muito com
matinada : multiloquium
cum ftrepitu .
rêy , phátrêy : rocaroma
fo: runco, as.
rèm:cajão quefe leuanta :
ftorea ex cannis indicis con.
texta • quæ attolli poteft .
chóũ rèm lên : alevantar o
cajão: attollere fuftentaculo
Roream indicis cannis con
‫ܐܢ܂‬
:
6463
199
textam . sấp rèm xuồng ky
abaixalo: demittere ftoream
cannis indicis contextam
rẻm, idem . Jendylation
rểm , videtèm . ‫܀܀‬
4.3
mere præ dolore :; :
ren:arròs pulò brando: ori
rên , idem . . . 36.3
rèn , thợ rèn : ferreiro fas
berferrarius .
rện, cái rện : aranba : Aras
nea ,æ . alij dện mang tên
tea de aranha: aranearum
tela . quét mang rên : varrer
as teas de aranba: aranearum .
telas verrere ...
reo : grita de muitos de
compofla ou rifadas : clamor
inconditus multorum , can
chinni . :::
reo; cortar aroda ; fcinde
re in circuitu...
reó quanh caracolde ་
efcaramuça a cauallo: circui
tus excurfionis equitum ,
rệp : porçouejo : cimex ,
icis .
rệt : centopeya : centipe
da, æ. bif
rét: frio: frigus , goris ,
Sf 2 run
 547 R R 648
runrét: tremerdefrio : fci rỉ , người rủrỉ giachoa
gore contremifcere, rét quó mem ia caduco de velbo: den
ro: entanguidodefrio fri lirans præ fene&
ta. Sehi
gore rigens . fusal . ri, vidédi 1 LITO?

ferrugem
rét sắt : rubigo , ria:raye dofel : radius fo
ginis.deao rétfacaferrugen lis . DRÍA
ta: rubiginofus culter.alit : ria, coria : bandeirade
ritvorabi
rít - jótt. 185 (250VÁL muitas tiras oupontas: vexil
. 1
ret, vide rào Jang 4: Iam cùm multis appendici
: iểu , còn rểutếu : folde . bus autacuminibus , 221
dos em fileiras: milites in fe ria , bạc ria : pratabaixa
riem difpofitie impurum argentum, non
rêu : linbo erua que nace idem .
n'agoa : linum, herba quæ in rii , chim riả low sau đe
og
aqua oritur. 49 penicarfe : vellicaré aut de
reuj vide wou A: A
plumare fe auem ko on 31
Tí fullade papel emfeiti rích, tu rích: eſpada:enfis,
$.
gos: flos papyraceus venefi is.melius,gươm v
cijs adhibitus . : rịch , đi rình rịch : in muộn
rí, làm rí ±· meníños defun tagente com eftrondo: ſtre
funtos quais cuidão os gen pitum à multitudine eunte
tios, fe conuertem em diabre. excitari . cheò giam rình
tes queferuem depagens asfei rịch : remar batendo.com os
siceiras: paruali defucti quos pès: remigare percutiendo
putant Ethnici, conuerti in pedibus . giam sình sịch ,
domoniola quæ inferuiant idem 917 for
veneficæ famulorum loco, riéc , rey riéc :fazer max
rí , nói sẽ sẽ , rỉ ri : faltar tinada : tumultum excitare .
đề olgar e brande: fuauiter & máng nhau rey riéc : pelevan
lentèloqui, ràu rt: fermo de descubrir as faltas buns
léſtònòfallarcomprido : fa pelejão as comadres
dos outros ,
ftidiofum effe ob longum ni defcobrem as verdades : ri
mis fermoneat . xando defectus fibi inuicem
201
obij.
 649 R R 6507
• rình , để rinh eflarondeo
obijcere . rięcróc , idem .
rieng, cut rieng coufa nãosejavistoperafazer pque

propria eparticular : propria pretende : latere aliquemad

res. nói rieng fallar aparte opus quod intendit perfor
emfegredo : fpeciatim & fe ciendum :: zrzuchten for
:. tình rịch , vide rịch , bot
crete loqui.goichorieng:
chamar a paridade: arcane abrằng : fom grande des.
vocare aliquem a metalquando dabume vody

rièng, cutièngtrays como tro : fonitus ingens ex mag

gingiure que trata: radix in talforum percuffioneɔ me
modum zinziberis , quod lius sung sángasni
ftrangulat . .. " ) . Típ , cái ríp cạp lầy tróc :
riét : afar apertando bem : tenasde arrancaroscabelloss
L
ftrictè ligares cep forceps ad auellendoso ca i
"riét di:fugir: fugio, is pillos. s could : ha. U
riều videbún rít:cfcabrofo: afper, a, vm.
rim:conferua dedoce con : fufi, idem. esuniqu
ditura facchari , blái tim i 4 rít, riú rít: cantaremmai

fruitafeitaem conferua : fru tos iuntos ou chorarem canew:

tus faccharo conditus ¿ro
& re multosfimul,aut étiam

rim: coufa podre?putris,e flere finuku amnsion zitory

ží, nát, idem , i opiplaneži
・ rin, '
vide din vel akim.
akin.
rinh giúp ajudar a carre
tar: iuuare ad ferendu onus.
rình chết: estarperamor.
-riù: machadaiſecuris, is.
qué rit: ofeu caba de paorſe
curis manicus ligneus. hd- i
riù o ferro do machado
fecuris ferrum; mài mũriù :

rer.vicinum effe morti: rinh barrete agudo no alto amode

ngå: estarpera éäide vicinum de machado : piſeus in ſuper

·
effe cafui, feu in proximo rioriparte acutus inmodum
fecuris.. 1.9
cadendi periculo verfari .
rình de effarperaparir:pro riú, làm riú riúfazerpou
ximum effepartui & fic de coapouco pedetentimages
the GEAR re . sẽ sẽ , idemo được
alijs,"
ro ,
18-2

101-4
 651 Ri R 652
ro;rúi rò:mofino: infortu xe: naffa ad pifcandumds
natus, a,vm; 154 vie - ro , cây the ro : arursa
ro, ret quo: ro, vide cujafalba cayo : arbor cuiusq.
rétang 3 now to folia deciderunt . lá ru
ró:Jaco: faccus, i. ró gao : idem. jiy
facodearròs : faccus orize rờ: apalpar as escuras :
áo rõ : xeftido de faco kunel : palpare in tenebris rờ phảy ..
veftis exfacco confecta ,fa ai : as apalpadelas tocar algues
gum, i;ɔ en veel tuo palpando in aliquem impin
-ró chey: buscar piolhos : gere.kiém rờ : buſcar as an
indagare pediculosten palpadelas : palpando qux
rõ , nói rõ ràng : claronorere . !! ----
fallar clarè fe explicans in: ra bắt cá : redegrande
fermone.tó tuong , idem : qual foftentão dous bambùs }
ro, cái ro: fupode lauar em crus pollas quatropuntas
peixe.corbula in qua`lauan- ` pera a leuănțarem ou abaixa
" ·
if i rem ; rete magnum quod
tur pifces.
3
-1ỡ: arrancar ::cuello, is. duabus cannis indicis de-,
melius , dỗ….. cuffatis per quatuor initia
..rỗmặt: bexigafone rofto:: immiffis fuftentatur vt attol.
variolis notatus invultu ï. latur, yel deprimatur .
zrộ, rănrộ : impetos defu ro:defejo demolberprenbe
fpiros, ou de agastamento: im de camer ou beber : appetitus
petus fufpiriorum , aut iræ mulieris grauide ad eden
nói răn rộ: fallar inchado co dum aut bibendum &c.
agatamento: inflatè cumira rõ rãn rõ : cobra pintadas
loqui . fung sộ , cá tiéng, ferpens depictus . ran roa.
idem , si 267q sac so, idem.
?
rọ gayola pera meter ani. ( rọ mọi : mato braun fylva
maes : cauea , æ . rọ hồm : inculta .đứaro moi homem
gayola pera apanhar tigres : do mato; fylueftris, homo
cauea ad capiendos tigres : róc : ra par : erado , is . róc
rọ cá : naa.pera tomarpei , miá :rajpar a cana doce re
61 feca
 }
653 R R
fecare putamina cannæ dul
cis ; róc câu : olimpar a ta
feada areca: putamina au
ferre fructus indici quem
lufitani arecam vocant.riéc
róc , vide riéc .
rộc,ao rộc: tanquepique
o: palus exigua. KG A
rọc , vide răoc . . . mus . làm rồi cho dân ta
roi: azorrague: flagellum.
roi đánhtội : diciplinas: fla
gellum pœnitentic.roingua:
varaou açoute com que fe da
no canallo : flagellum equi ,
feu virga qua eques equum
vrget.
roi , Bláiroi , thiên roi :
jambofruita: fru &
tus indicus
quem lufitani, iambo , vo
·cant :
rồi: vagar, estardéfocupa
do: otium, i chẳng córồi :
nãotenho vagar : otium mihi
' non eft . bao giờ rồi : quan
do eftareis defocupado: otium
F
sibi quando eric ? để làm difporto : fortis c . mạnh mẽ ,
ròi việc ấy chưa : ia acaba- idem .
Res effe nogocio ou ainda não :
abfoluifti iam illud negotiu
aut certè nondum ? chửa,
có rồi : ainda não efà acaba
da : abfolutum nondum
cft .
654
rồi : coufa emburulbada
implicatus , a , vm . chỉ rồi :
linbas empèçadas : implicata
fila.giang rồi việc : embaras
cado co negocios :: implicatus
negotijs roi dẽa : coração
embaraçado , não sefabe dor
a confelbo : implicatus api
zer amotinar opoxo ;commo
uere populum, ita vt conci
tetur in gubernatores . tôi
loan , idem .. 4:00
rồi, cổ rồi : ar các ca fella
dianteiro; ephippij pars an
terior prominens . tab
rði:comprar em búaparte
pera vender em outra: emere
hic ad vendédum alibi.buôn
bán, idem . et automaat
roi: defcanço , escapar de
castigo : quies, etis . effugium
poenx , rỗi linh hồn : ſalua
cáo : falus anim .
rối, rán rồi : valente , ben
rọi, thịt ba rọi : saree
trefechada de gorda e magrs :
caro pinguedin interie
&
ta.
rom ba rọi : arròs quei
mado : oriza adufta . me
lius ‫ܕ‬
 6.55 R. R 656
10: opus iam cœptume 3703
Hus ) cảm cháy - nhiệ
itoi : cairalgúa couſăfem • rọn, děao rọn cafana pi
aduertirquem a leua: deci, quena como adages pugionis
dere aliquid , abfque cò in modumgladiolus acutus
quod aduertat is qui de melius nhọn ,vel dọn, side
feet roi xướng idem roi nhọn . ·Jolin Clin .
mat: perdela: amittere ali ronrot , corner pufa
quidnon aduertente eo qui quida em fio: fluereliqui
deferebat. de bó mat,idem. dum aliquid in fili modum.

- rom,cái sâu rom :bicbo de ... ròn rot: efrondoitrepi

cabello ou certo marifce : ver tus, vs. lira ron rot: eftron

mis pilofus , vel quædam dode fogo: ftrepitus ignis .

oftreæ fpecies.alij rómsôiron rot : eftrondo de cou
róm,vide rom . fa queferueftrepitus rei bul
romia palba das espigas dientis.200 . # 29 ng :: >!

depois dedebulbado o nelle rontóc; arrepiaremfe

palea fpicarumpoft tritura os cabellos demedo ; inborre
tam orizam.choirom:va re capillos præmetuſợ rồn
fora daquellapalba:fcopæ ex
" gáy: arrepiaremfe as carnes;
fpicarumpaleis.rom, vide inhorrere carnem præ timo
rúa. : -re.sởn tóc gáy lên idem .
rồn tột : frondo denato rống thuiên lên: arara
gato&c: ftrepitus murium embarcação em terra; ſubdu
fellium & fimilium . melius cere nauem in terram . cât
thuièn, idem .
sản sốt .
--- rồn: embigo: vmbilicus, i. ráp nướcmolbars agoas
rún, idem . madefacio, is . cap, idem .

rồn : efperar : expe to ,as. melius dớp , viderập .

rốn ít nữa: cfperas maisbum . róp, ghétop;farna meu.
: da: ſcabies minuta : melius
pouco expecta paulifper .
ghẻ rot : guilles
đại, tlou , cho idem .
rốn , làm rôn : jrauante , rợp , noirop : lugarfre

aobra : procedere vlterius fco : amenus locus .

rót:
 657 R R 658
rót: botarcoufa liquida com embalar o menino.s%
pouco apouco ; effundere lii agitare infantem in cunabu
quidum quid paulatim rót lis usagin ftalate ag
nước rửa tay : botana giahộ eru : modo depreguntar con
mãosi: fundere aquam vt la : mo affirmando particula
uentur manus . rót rrou : interrogatiua, affirmans po
defcanção: pincerna , 2 . tius id quod quærit , vt đã
rót : vltime : vltimus ,a, an comru : iàcomeftes, não
vm: dén rót hêt: chegaroul be verdade : nonne iam co¡
timo de todos : poftremum mediſti ? , komanda , Lugha,
omnium peruenire rů nhau: conuocarſebuns a
1.
rột , vide rôn . outros , conuocare ſe inui.
rot : o cair de ! qualquer cem , vel incitare , aut co
coufa liquida : decidere feu . hortari ad aliquid.AİN.
defluere aliquid liquidum. - rũ, chết rũ : morrer de ve
: rét, vide rép . lo: mori præ fenio . rũ rï³,
rot,vide ron . vide ri 9713
wou: vinho deftilladode rùa: cagado d'agoa doces si
'rròs : vinum ex oriza vidi
a teftudo in aqua dulci com
ftillationis per ignem ; ex morans . dồi mùi : tartaru
preffum . hay rượu: bom ga do mar: teltudo maris .
bebedor : vini potator egre
* ruå: rogarpragas: maledi
•
gius , nấu rượu : etillao : Caconijcere . rủa ráy , rủi
vinum ex oriza.per ignem i !).
rom, nộp, idem .
diftillando exprimere . rua: lauar : lauo , as . non
ròŭ: dragão : draco, onis . dicitur de veftibus , linteis
lao, idem. Hot Cat aut fimilibus , fed, giat, ficuti
'
ròn , cây xương ròu li , cụm quis lauat totum cor
teira arbor quedam indi pus . dicitur , tăm , vide
ca , è quorum folijs aut ra tăm .
mis confractis copia lactis rửa , nỗi rửa đều : gi
emanat , arque ideò à ·luſita tuir a fama : reftituere fa
nis lactaria vocatur . !!
mam . đã rửa: quan do Gop
Tt poem
 659 R!
poem algúa coufaa alguem
com que fica menafcabadaxe
depoisfabendofe a verdade
fica com bonra: purgare ſe,
cum fcilicet aliquid opponi
tur ex quo detrimentum
famæ fequitur,poftea tamen
veritate cognita fama recu
·
IN: 74
peraturi, panou Ini
rựa : parãogrande faca
lhão ; culter ingens, quo etia
vtuntur ruftici vt falce pu
tatoria .
rửa , phô rứa :falla al
fic loquitur.nói bậy idem,
nam in Prouincia thinh hoa
vtuntur communiter voce ;
rửa, pro bậy .
ruổi , vide ruồi .
ruãi , vide ruổi .
: demedo: tremere præ metu .
ruật , vide ruột
rui nhà : certas ripes do te
lbado : fcandulæ quædam
tecti .
rui , tay nó rui lại: aman
ga da cabaya eftar caida enão
enchada por não leuar nada .
dentro manicam veftis deci
dentem non prominere,cum
vacua eft . chẳng có phẳng
ra, idem .
rủi,vide ra .
rum:fula decerta beruape
R 660
ra tingir de vermelbo: flos cu
iufdá plátæ , qua quid purpu
reo colore inficitur. áo rum ,
cabaya vermelba daquella a
for : flore quodam intinėta.
veftis purpurea. duộm rums
tingir de vermelho : purpu
reo colore inficere . the
rum : lugar principal dai
Prouincia de guião em Ton=
quim : pagus præcipuusin
Prouincia , nghẹ an , in Re
gno · Tunchini.....
prụm , cáirum : caranguejo.
piqueno que falgad:: cancer
paruulus quem fale con
diunt. SKOTT
5; run; tremer: tremo,is, run
rét: tremerdefrio: tremere
præ frigore . run fợ: tremer
run dea lo lám, idem. M
run áo :facudir a cabaya ?
excutere veftem . giù áo, rú
áo , idem .
rún, viderồn . **
růn: coufa depoucadura
res minimè diuturna : của
run, idem .
růn děạ: inconftante:leuis
animo , inconftans, ntis.blỏ
làoidem .
rung, vide ri..
rùng :
 660 R R B62

3 nừng : máte brawo; fylua tudivề

vêcho; tornenidepreffà :
inculta, tlên rừng: no mato: citò reuertere..sil
Dávozá Tuổi běào , đam beo :
in fylua .
Brước: ir ao encontro›æ al trazerpera dentro: intromit
guem obuiam ire alicui. đi to , is. 24

rước ai, raroc finde ruồi , cái ruby mofia :

cafapera conuidaralguem que
ià eftà no caminho , ethe dar
as boas vindas; egredi domo
ad aliquem excipiendum
qui iam eſt in via , fœlicem
que gratulari aduentum . di
muſca,æ. q 1081ɔinaga
.
ruoy, nútrady: final de
roto ou tarpo:neuus, T. AD
Tưỡi: meyoou metade de
algum numero : media pars
alicuius numeri vt. một tlam

nước tàu ir em buộc do nữ . Tuổi : centoe meyo , affeber

-uio que veyo de wowo: obuíam cento e cincoentà ; „Centuni &
ire naui cum de nouo adue. dimidium ideft centum &

nit : đức Chúa blời ước . quinquaginta .một choục :

o Senhor leuar alguem pera hüa dezena ou des : vna de
sy : obdormire in Domino. cas , fiue decem.một chouc 1
tính thìsidem . ALDEM > ruổi : bữa dezenae maya
Tu
Tuổi ,rách rưới esfar quinze : decas vna cụm di
rapado; laceris indutus ve midia, ideft quindecim . &
ftibus. crew.gfic de alijs numeris fiuein
ruổi, cây ruôi : certo ar. pecunia fiue in alijs rebus in
bufto de quefazem bordõesco quantitate difcreta .
rwong:certas taboasian
mo de ariqueira braua ; at
2
buftum in modum fylueftris to a cumieira na caza de ma
arecariæ , vt loquentar lufi deira;tabulæ quædam propè
་ ind
tani, ex quo fiunt fcipiones. culmen domus ligneæ,
2.
gậy nuôi effe bordize : fcipio rương , cây rường : certa
exarecaria fylueftri , vt lo. aruere defolhasgrandes ; ar_
quuntur lufitani, ma bor quædam amplorum fo
ruời, chạy ruời: correr de liorum ,
preffa : velociter currere ruộng : varzeas em que
E tekoki s b
Chatakibe Tt 2 Je
 R R:: 864
663
fefemeaarròs:agri in quibus bainbar a efpada; exerere
feritur oriza ruộng nương , enfem . rút lỗ běào tapar
idem.làm ruộng: cultiuar buraco metendolbe tafulbojoc,
effas varzeas; agros orize cludere foramen adhibito
colere . obturamento . rút gân lại
• tuột : interior de qualquer encolberem fe os neruos ;con
coufa:interior pars cuiufcun trahi neruos paves tiny
que rei , ruột blái: o interior rứt nota defuperlatiuos
dafruita interior pars fru fuperlatiui fignű . rứt thánh:
ctus. gót ruột : ardor interior fanti fimo;lan tiffimus, aivn .
como defome fede &c: ardor rút tôt:fermofiſſimo , boniffi
quidam in ftomacho ex fa. mo ; pulcherrimus, a, vm.
me , fiti & c . dêy ruột : cardas .optimus , a , vm . rút mực :
de viola : chorda citharæ . ofummo naquelle generofum.
mum in eo genere.nứt khôn
ruột sứ : Tamara de faldo ;
tormentum bellicum paruu. miferauiliſſimo ; miferrimús,
lum quod lufitani camaram a, vm. $29»

vocant , & intra aliud torryt: coufagaftada do tempo

mentuin, quod falconem di ou d'outra caufa ; confumpta
cunt , exploditur. anh em · res, vel temporis longitudi
;
ruột : filhos do mesmo paye ne , vel alia de caufa.rut tay
da mesma may;fratres ex eo lại: mãos de lazare: elephant
dem Patre atque eâdem tiaco morbo corrofe ma
Matre . cha ruột mẹ ruột : nus , & fic de alijs 24
Paye May naturaes e não per rú, vide run **
adopção; Pater, & Mater qui ru: ocair da cousa quecom
genuerunt filios non qui ad a tempo cayepor sì : cafus rei
optarunt . ⠀. ait : quæ diuturnitate temporis
Fút : tirar oumeter alga feipfa cadit.rulá cây: cairas
coufa dentro ; extrahere ali folhas das arsores : decidere
quid , vel immittere ...rúr frodes ex arboribus.ru tãoG:
běào: meter dentro ; immit cair ocabello decidere capil
-mra: defem
to, is. rút guo los, rú rang : cair os dentes:
decidere dentes . · Sa
 *
me tildell l
Asien, ourhoodhopenk
omìni zabilni kodlam Bohort 102 slit
hort side £ mobi
Fa A Fev to 2.36
it
Calloba Ferbilly ze Jikopold
A daug
Léták from a félagsmas 21 -pakuinenial ,
handfris Liby so made 2) adnud.a
molio dansend ailes mancia
*** Lampado dal bendele
, ‫ܐܐ ܕܐܐ‬
Rustiqu
qid

7 D
muo irgi sopralcu ni
-95 ign begy
Zabec ti !
ik 24:

SCALE The foler

to : Ang houde
de tomat Jobb , agg's
5.9 inɔbi , -§7 . jumalton
• 35 14. Ofer
•AD wadzke é
athenar að rósée codi enu :: Amelia
** Play Badiclói I 1 289 90
.20% agonia
20anon , shujaagn
LAMA celular ne 4102 10 ‫ܐ‬
· Madde 1. '1 · insig
.!!
?: 19
90 IGADEND
# UM
!!!
-1
I see! HAI

Adeen negla twarden -os miamis the landdrop :0 ;

~59 Caspirated
‫ܬܐ ܝ ܕ ܂‬ ‫ܝ‬ and can. " auf . 7 zuding pokolba kijie l
qyfiol

、 2
 667 S S
A: cair de alto : cadere
Sex
ex altiori loco.fa xuồng,
idem . fa con: mouito: abor
fus, vs.
fa, ngựa fa hoàng: caual
lorebellão:indomitus equus.
fa, hàng hà fa sô:fem con
to: innumerabilis , e.
fa,cái ngoạt fa: alabarda:
bipennis, is.
sá , đi đảng sá : fazerior
nada comprida ; iter longum
peragere . didàng đi sá ,
idem .
så củifender a lenha copa.
rão : findere ligna prægran
di cultro . ché củi, idem . bo
củi:fendela co machado: fin
dere ligna fecuri.
fac, nửa fac :a metade do
tempo : medium temporis .
nửa lạc ăn cơm : nomeyo da
mesa : medium comeftionis .
melius, nửa mùa.
sǎc thúoc:cozer mezinha:
concoquere pharmacum .
sac: coufa aguda : acutus ,
a, vm.děao sac : faca corta
dora; acutus gladius . rang
sǎc: dentes agudos : præacuti
dentes.
sac: cor,tinta detingir: co
lor,is.colores quibus veftes
668
& alia inficiuntur aut im
buuntur . màu sắc, idem.sǎc
đỏ: vermelho: rubeus.thim:
carmefim muito abrafado :
murex viuidus valdè . tía :
roxo que vay pera vermelho :
violaceus tendens ad rubeu.
tran:roxo eſcuro : violaceus
fub obfcurus.đào : encarnado:
purpureus . hoa cà , idem
vàng : amarelo : croceus fla
uus . thâm: pretofem luftre :
niger abfque fplendore .
den: preto luftrofo: niger cum
fplendore.chàm : azul: cx
ruleus . xanh: verde: viridis.
biéc :azul claro : cçleftis color.
tím:azul efcuro cæruleus ſub
fucus.chìm hỏa, idem.Nước
loc : verde claro : viridis
clarus . luóc luóc pardo : ci
nericius.vện ,idem . lem
luóc: tudo preto : niger om
ninò . sẩm sâm : leonado : ful
uus . hoa sac sỡ : de varias
cores : coloribus variega.
tus .
fạc , một fạc ,haifạc bữa
ves,duas vezes.femel , bis.lan,
idem ·
sách đi : leuay ra mặc vụ
no braço algua coufa leue co
mo dependurada , de hum lu
gar
 669 S
™™™
gar a outro: tollere in manu ,
vel in brachio leue aliquid
quafi appenfum , ex vno lo.
co in alium .
sach : liura : liber , bri.
moục lục sach: indice do liu
ro: index libri . đáŏsăch en
cadernalo: librum compin
gere . quién sǎch : tome de
liuro: libri tomus . cuôn , que vay por mandado del Rey
·
idem. bià sach : cuberta do
liuro:libri tegumentum.chép
sach: efcreuelo: librum con
fcribere, xem sach, đăọc
sách : ler o liuro : librum le
gere . cẩm sachtelo na
mito;librum præ manibus ha
bere .in sach: imprimilo : \ i- tem muitafruita: onuſta fru,
brum typis mandare cat , &tibus arbor..
nghĩa sach:declaralo : librum
exponere . sap sách :fecha
lo librum, claudere . mo
sach : abrilo : librum ape
rire .
fach :coufa limpa : mun
dus, a , vm .fạch sẽ , idem ..
rửa cho lạch : lacar perique
fiquelimpo : lauare vt mun
detur.
fach, thinh fach : limpo ,
puro, cafto: mundus, purus 2
caftus, a, vm.
fäi :falbar, errar: deficio,
S 670
- i: errar apalaura ?
is. fai mlò
promiffis non ſtare . fai mlời
khẩn:não comprir o vota: VO
tum non adimplere . đoŭ hà
fai : a relojo não dar as horas
certas : errare horologium.
" fai: mandar alguem pera
negocio: mittere aliquem ad
negotia.fai vien : homem
où de algum mandarimfazer
algua diligencia :miflus à Re..
ge aut ab alio magiftratu ad
aliquemiuftitię actum exer
cendum · difai, di fai cán
idem .
.. fai, cây fai blái, aruore que
sài doença de meninos.com
queficãogafos : morbus par
uulorum quo fcabiofi fiunt
nên sài , idem . con tlẻ sàît
mòn: menino desfeito, mugro :
paruulus macer , macilen
tusja , vm
sái : terocorpo ou algum
membro tolhido: captus mem
bris.sáicánh : ter o braço toà
:
lhido : mancus , a, vm. sái
mênh : eftar tolbido ,nãofe po
der bulir: captus membris ,
itavt mouere feipfum non
pof
 S S 6723
671
poffit . blệt , idem . maſticatum aliquantulum ,
sải : braça vina, æ..may grauare caput ad breuiffimű
fai: quantas braças : quot v tempus ..
næ sau hai ba såi: tem de : fay tay, vide blaytay...
fundo duas ou tres braças : sây: esfolarce bupouco co
profunditas duarum aut triu: mo por topada excoriatio
vinarum . sải ra : estender os modica vt ex aliquo offen
braços pera medir a braça diculo . sây děa ra , sứt děa
extendere brachia ad me ra, idem ..
tiendum vlnam , *Wre * såy: peneirar ou fupar al
sái chiéu : alimpar a eftei gua coufa pera lhe fair a ca
ra: mundare foream.... fca. incernere aut cribrare
- sãi : bonzo : lacrificulus, i. aliquid ad feparandum cor
sãi vãi: bomens e molheresque: ticem.såy gao fupar o ari:
fe ajuntãopera o culto.dosido ròs : ventilare orizam .
los , ou tambem iuntamento såy: burbulhas: papula, x.
peraoutrasobras, como pera nên såy: nacerem burbulbas ;;
fazerpontes, cazaspera ospaf papulas oriri . sảy mềph :
fageiros & : cultores & cul fairem no corpo: papulas in .
trices idoloru qui fimul.có corpore enafci . såy mặt : 1:3
ueniunt ad idoloru cultum 箕 fairem no rofto : papulas in
vel etiam ad alia opera fimul fácie oriri . såy : farampão :
faciéda vt ad pontes erigen morbillus , i.
dos , vel domos ædificandas fay: efcapulir ; effugio, is..
ad peregrinorum hofpitium. fa'y tay: fugir da mão deci B
1
fay: a cabeça toldada ou de dere è manu inadvertenter. 1
vinho ou d'outra cousa : gra fay con : mouito : aborſus ,
uatum caput , vel vino , vel vs.
alia re.fay rượu : embebe fay:caniçada: crates arun
darfe ; inebriari vino . fay dinca.
cau: areca irfèa cabeça : fru làm, nhin fâm ginão : ra
Qum indicum, quem arecam dix valde pretiofa & medi
lufitani vocant , modicè cinalis ex , Corea , quam ra
dicem
 673 S.
dice luftani ) giam , vo
caōṭ :1 kerk , dignorg af ça degatos brauos: venatione
fam , rau fam : baldraaga:
portulaca, ædiv c201
sâi :arremeter dehomens,
galès ¿c impetere, vel im
petitio hominum ,triremium
&c. xou běào, idem ...
1 sam traudo : conitrụ săm
Lét: trouão com rayo : tonitra
·
cum fulmine . phải săm
fét : ferido de rayo : fulmine
tactus.
săm profetia : prophetia ,
2. săm truyền : tradicao :tra
ditionis . .. ::
-- să'm fửa : aparelhar: paro,
as. děọn, idem .
• fám hồi: Superstição de ti
rar os pecados ao modo genti
lico que be leuar algua coufa
pera os bonzos comeremè com
iffo abfolue fuperftitio Eth
nicorum ad tollenda pecca..
ta, deferunt enim aliquid
idolo vt facrificuli come
·· dant , &fic ab illis abfoluun
tur. 15
fạm, đã fam : bei velho:
fenex iam eft . ::
sain sâm : leonado : fuluus
color ...
·· ·· lăn:caçar,montéeri veñor,
S 674
ans đi lăn bắt cây Tira ta
perfequifelles fylueftras.
•
făn, deyfăn : cordá bem
tercida : funis benè contor
tus . van, idem .
fanho:coral: corallium ,
.... selyon be to the
jju Dan
1 fan :grudar : conglutino
as.. fan beaò cho bên : gru
darbe agglutinare tenaciter.
hái còn săn:ainda eftàfresco,
eſepega asmãos : gluten ad
huc recens eft , & manibus
adhere to
sin :pateo : atrium, ij. sân
roŭ rải: patéo grande : atrium
amplum .
sàn fateftrondo com ospes;
ftrepitus pedum . giam sàn
fat,sat fat, idem.nob
: sàn chà : romania fruita
do mato : fructus fylueftris
quem lufitani romaniam di
5: "
cunt .
: săn : certo pao que fermes
pera tinta de tingir lignum
quoddam quod inferuit ad
res colore imbuendas . þ
¿ó
săn đuộn bà sách a cafca
deffe pao ferue pera tingir a
cuberta dos liuros ... ligni cu
iuſdam cortex qui lui eft
Vv ad
 67.5 S S 676
ad inficienda librorum tegus nobre degeração: nabili orius
menta . whitel
dus profapia . fang traos
fán, tậtfán: doença quan idem . ‫ ܘܝܝܘ‬Fast
dofegèra pelouro nabarriga : fang, vi fang rofalgary
morbus quo globulus gene aconitum, i, vi thang, idem.
ratur in venue,côn dea ,nên săng: caixão emque enter
fán, idem. !!!!! rão os mortos: loculus, i. cái
fån : ter as cousas prestes: săng , cái quan , idem. an
paratus , a, vm. deọn cho săng pano da tumba: feretri
fan; fazerpreftes dantemão: pannus . ⠀⠀⠀
præparo, as. đãsin : ià està :
fignum.gỗ,
săng : pas :
aponto: præparatus,a,.vm. idem . sẵng có : a arueres e
sản sàng , để cho sản sàng , truas : arbores & herb :
ádem .
blanh săng: palba não de ar
fân, đẻ: parir, gerar: pa ròs com que cobrem as cazas :
rio, is, gigno , is. finh sản ra,
paleæ quibus teguntur do
idem . tử sån : filbo: filius,ij.
mus , non ex oriza defum
fan:pedras no arròs: lapil ptæ .
li in oriza . phải fan: achar
sàng , cái sàng : joeira
pedra mastigando : manden cribrum, is
do offendere in lapillos .
sàng sản sàng: flar prefles:
- fang : paffar de bữa partea paratus, a , vm.děon nhà sản
outra; migro, as . fang tley :
sàng: aparelhar a caza pondo
partirfe: difcedo is . fang
tudo em ordem como pera re
đấc nay: d'outra terra, vir a
ceber bofpedes: parare do
efta exalia regione , vel re
mum omnia componendo ,
gno tranfire ad- hoc regnum. -
: vt cum hofpites expectan-
làng năm : a amno que xem ,
tur .
fequenti anno.ra năm,idem . fáng: claridade: claritas ,
!. để fang : uazar de bua vaff
atis . alij ráng fáng ngày :
Ibaa outra effundere ex vno amanhecer diluceſc
: o, is. đã
vafe in aliud ..
fáng: ia be menbãa clara… :
fang ngườifang : bamem albelcit iam dies . đã láng

blang :
 677 S* S 678
blang: id naceo alua, ià tem sinh: oatre ouleitode

luar.. orta iam eft luna , radij¦ bambùs inteiros: Aratum ex :

lunæ iam fplendent .foi cho cannis indicis integris.com
fáng: allumiarperaficar cla fectum .
ra illuminare vt clarus eua 1. fao: estrella: ftellaæ.ngôi .

dat locus.fáng láng: refplan- : fao : ajuntamento de estrellas:

defcente : fplendens , ntis.: conftellatio, nis. tinh thần,
fáng dea: ter babilidade in idem. fao mai : estrella d'al
genio valere . đức Chúa . . waftella matutina fao hom :
bio i mo lào láng láng: Deos : estrella boieira: ftellavefper
•
alluminar efpiritualmente tina .
a alma: illuminari agımam à fao , làm fao : de que ma
Deo.. girls_neira, come: quomodo ? vì
sáng , chữ sángfỏt :faltar : fao , ífao : porque : quare ? fao
algua palaura ou letra na nào, nhin fao, co fao : que
eferitura : omiffum fuiffe rezão : quam obrem ? fao
aliquod vocabulum aut.cha. bey : porque affy : curita?
rasterem in fcriptura .. ! chẳng biết thì lão : epois não
::
fang :lacaou nacar ; con hadefaber: cur id ignoret ?
chilium quo fericum imbui chang có phải fao : não vai
tur colore purpureo . nada niffo : intereſt nihil .
sành : teffos : telta , . ſaò, yến ſaồ ninho depaf
mwong sànḥ , idem . sành faro.comerpreciofe auicula
vò : testo de boyão quebrado : tum nidi ad edendumfuaui
tefta ex diota confracta.phải ' én idem .
ffimi , to
sànb:ferirſe com teftos:offen ſaò : vara: pertica, æ. faò
dere in teftam . đo ruộng : vara de medias
sành , cam sành : calade varzeas
varius :pertica qua Anna
laranja grande: mali aurei mitæ fuos dimetiuturagros ,
maiufculi fpecies . faò chóũ thuyền : gara cons
fánh : comparar , igualar : quefe bota e barco ; pertica
equiparo , as. fánh ahau , qua impellitur nauigium
bínhau , idem . aduerfo fcilicet Alumine .
Yv 2 fáo,
 I
S. St 6801
679
. fáo, cái fáot certafràuta : fáŏ: ondas : fluQuś, vs, fáðu

fiftula quædam . thời fáo: biển: as ondas damar:fluctus

tangela i fiftula ludere . maris .
fáonhau : cotejar búa cou
fáo , chim fáo : palfarodi
que os Portugueſes chamão fa comoutra: conferre vnum :
martinho auis quæ à luft cum alio . fao bồi cùnhau
" fo, fánh , idemi
taris vocatur, martinho !
.
são con aberfo aborfus , láps certa confeição de cera
vs. say, fút, idem . e coufas.cheinofas pora enfei■
fao, anifaa fao: comendo tarfe ; compoficio quædam
maſcar com a boca como fa , è cera & quibufdam rebus
zemos porcos : comedendo odoriferis ad comendū vul-

ftrepitum ore edere more tũ . dánh ſáp: enfeitarſe:con-

porcorum. { cinnare fe . fúp cốc cera : ce
•faỡ varay vergentea: virra, æ. nên fápao: vela de ce
gultrum , i fào máy : vara , 10 Cereus , ei . nâu láp : der
de rota: viminis indici vir reteracepa: ceramliquefa

guleum quod Infifan , rota , cere.fáp cháy : a cera feder .

vocant ., fao giuong: tra
ueffa decatre: ligna tranfuer.
fa lecti .
´faố cửa faổ:ianella: fene
ftra, æ. cửaso; idem .
- faŏle: mas, porem : fed .
rete,on arde a vela; cera
liquefit , cereus ardet .
sắp Cách lại focbarohure :
claudere librum.săplại mộc
nơi:arrumar num lugar : or
dinatè collocare in aliquo

fao ,đôi: ambor: ambo ao loce .

tuyèt : ambos viuos e favs :
ambo viui & fofpites . C .
¿faỡ, nói ſaõ sõr fallares
peditamentèse bem: expedi
te loqui', & rectè , xao sãi ,
idem .
*- fáỡ, đánh ſaố: 'cair em pol
lução volütaria:pollui liberè
sap: debraços : pronus, a,
vm . sấp xuống , sấp mặt :
debruçarfe : proftrari.nam
sấp : deitarſe debruços : pro
num iacere . sap cât cu ai:
virar as coffas a algué. terga
vertere alicui .
sắp , lộc sắp kéo lên kéo
xuống :
17Boot
l'er
NI
 687 S S 682

E xuồng:roldanas: rotula.sap tan ra, bora, idem .

án , videăn , sáp rèm , vide
rèm .
fạp tàu: conuès da não; fo.
ri nauis.
sắp , cái sắp: trado
depao quenão tem pès: ftra
tum ligneum pedibus cares .
phản , idem .
fát, giết: matar: occido ,
·
is.vô fát nhên, chó giet
người : não mataras : non
occides . additur autem, ho
fát, bó fát: não darbem
a cafcaafruita ou outra coula
quando fe lhe tira: difficilè
exui cortice fructũ aut quid
fimile .
fát cơm :tiran parte de ar
ròs como da porçolana &
c.
quando be muito:partem ori
za tollere de lance , ne
alijs defit . melius, sé com.
fic etiam de fimilibus .
sắt : ferro : ferrum , nữ

A: mines,in præcepto Diuino, sat : fogealo : ferrum can

ne fortè Ethnici putent ide dens facere , ignire . rétsǎt:
effe ac illud quod ipfi habet ferragens : ferri rubigo , cứt
de non occidendo quoqua sat: efcoria: ferri fcoria .
viuente in falfa idolorum
fạt , giam sàn fat , vide
fecta,aiunt enim vófát finh, sànfat .
. fau: de tras retrò.theo
chó giết fói : nãomataras
ག
coufa vinas ne oecidas vi fau:Seguir de tràs: fequi re
uens . vndein anguftias ine trò ngày fau : depois, os dias
uitâbiles rediguntur . quan depois: poftea , diebus fe
fát : diabo que crem mata as quentibus . đời fau , kiép
•
erianças: diabolus à quopu fau : a outra vida : fequens
tant occidi infantes . vita , futurum fæculum . tì
"
· fát, quan toàn fát :xeban nầy về fau : de boje em dian
dar que guarda as aduanas te: ex-nunc , impofterum_
des gros on batteras : magiftratừ ou có đạo về fau : depois
fus qui vectigalia exigit in que be Christão : ex quo fa
portibus & fluminibus. ፡ ctus eft Chriftianus . nota
· fát, vò fátra : quebrarfe ,
quod , fau' , pro tempore ,
• boyão : comminui dioram fignificat futurum , ficuti 1
được ,
 683 S..
tluoc , fignificat præteri
tum
fannão: malinconizado :
triftis, e. lo buồn, idem .
fau : feis : fex . mười
faú: defafeis : fexdecim. faŭ
mươi :Jefenta : fexagin
ta ...
sâu:muito fundo:profūdus,
2, vm sâu sǎc : coufa em que
fe não achafundofentido efcu
To: obfcurus fenfus , vel res
cujus altitudo non percipi
tur . sâu nghĩa , idem . sâu
nhiệm : virtude ocultaque os
bomens não alcanção : occul
ta virtus quam homines non
percipiunt .
sâu chim sâu : palfaro que
leuacarta: auis quæ.epifto
lam defert .
sâu : bicho da terra , de
eruas vermiculus terræ ,
herbarum, bruchus , & c. sâu
bọ, idem .sâu căn :alagarta . queimado : nigrum fieri feu
deftroe: eruca radit.
sâu róm : bicho cabeludo :
vermis pilofus.rom , idem .
sâu to: bicho defeda:: bo
mbyx , ycis. tam idem .
sâú: lagarto lacertus, i.
sè, chim sè cánh ṛa: abrir
a aue as azas : expandi alas
S 684
abaue
sé,chim se: pardal. paſſeri :
eris . 0727
sê com, vide fát com
sễ, nói fóu sễ : fallarim
pertinencias: indecentia lo
· A
qui nóióu chín , dem , h
sẽ , chổi sễ : salauraide
vrzes : erica colligatæ in
fcopam .
fe , vide tháp .
sẽ sẽ: de vagar : lente, pa
catè . khoan khõan, idem .
se: logo, vosdofuturo : fta.
tim, vox qua futurum figni
ficatur. tôi sẽ đi logo irei :
ftatim ibo . se hay: depois ve.
remos : pofteà videbimus .
mấy sẽ về : logo tornareis pe
ra cafa : ftatim domum redi
bis . làm đoạn tôi sẽ đi : co
mo acabar logo irei:poftquam
perfecero ftatim ibo .
sém hêt : ficar todo negro ,
aduftum.lem , đen , idem .
fen:golfão,fulla como de
Lirio que nace nas alagoas :
planta florem habens vt li
Lij , nafcitur in paludibus à
lufitanis,golfam, dicitur.hột
(en: fruita oufemente que dà
eftafulla como amendoas fru :
Яus
 685 S: S. 686

dus autfemen quod in flore quem percutiendo illum ita

quem golfam vocant , ori vt facies eius terræ adhæ
tur in modum amygdala reat
rum .guong fen : amacero fét: corifcos rayo : fulmen;
ca ouramo aonde nace effa minis. săm lét: trouão e rayo:
• fulmen & tonitru . tầm fét :
fruita: ramus feu planta ca
put in quo nafcitur fructus corifeo compedra : fulmen
quidamin modum amygda cum lapide.
larum.. férbát: porcolana cheya atè
sênh, đánh sênh : tanger a borda fem cumulo : fcutella
ospaos nas galès a cujofom plena vfque ad orificium fi
fe rema: fonitum edere ba. ne cumulo ..
culis quibufdam ita vt remi sêt mũi: cortar os narizes:
ges hoc baculorum fonitu præfcindere nares . kim sết
dirigantur ad remigandum tiôn : agulha sefundo: con
vna omnes ad numerum . fracti foraminis acus . alij
sênh , cũ sênh : que tocar ef fot , vel fút .
Sespaos: fonitum edens ba sệt, lợ sệt : medo , borro
culis ad dirigendos remi metus, vs.horror,is.fo fiệc,
ges, vt vnà omnes remigent: idem .
· sễu, vide sõu.
ad numerum, alij, finh .
feo cày : rabica de arada : feu, vide feo .
ftiua æ, manibula,x. feu, vide feo .
feotlâu : furar as ventas fi, fufi : afpero no takto:
as bufaras pera por alias le afper, a, vm. þěán ſu fi: ta
uar : perforare bubalis nares boa não lifa; læuis minimè
adillos ea parte facilius re tabula . chẳng tlon , idem .
gendos... sĩ tân sĩ: o terceiro giao

sệp , nhà ngã sập xuống : de letrados fubindo , literato

cairo teclo da caza : corrue rum gradus tertius afcen
retectum domus..dánh sệp .dendo, in quo fcilicet tam .
xuông: fazer afocinbar al ipfiquam eorum filij ab one.
gue dandolbe : deijcere ali ribus.cómunibus.eximuntu .
r
sich ,
 687. S S 688

:: sich,vide rich girar: gigno, is.mht nêm }

: fiéc : refmozinbar quanda fnh thành , lĩnh tài produ
mandão algua coufa: muſci zirgerar producere per ge=
tare cum aliquid præcipi nerationem vt paterfilium .
mir.. mbeddfa el ".. finh nhệt: dia do nacimento ;
fiệc,fo fiệcameda pauor, natiuitatis dies . finh dois
is. forset , idem gemens; gemini fratress
fiêng : diligente no quelbefinh, lên :fabir afcendo
encomendo: nauus ad ca , is . fình thì , già lên : bora de
quæ iubentur. fubir; afcenfus hora, đã finh
fim, blái fim : certafruita thì ià morreo : iam.mortuus
do mato como murtinhos que eft.cum loquendi modum
na India chamão caramutim: mutuamur ab Ethnicis , ad
fru&us quidam ad modum fignificandam Chriftianorū
baccæ myrti, quem in India, mortem, vtpote afcenfum
caramutim, vocant . ad Deum . 101
finh, fóŭ: viuo : viuus, a, -
fĩnh , v :desênh . ,
vm. fình tử : viuere morrer : finh: enxofre ; fulphur, is.
viuere & mori . Gnh kícử lửa fĩnh lửa diêm : fogode
qui , óũ thì gười , chết thì :enxofree defalitre : ignis ex
ve:viuerbe estardepaſſagem, fulphure & nitro , vt in in
morrer be tornar pera caza: ferno . Tosl
vita eſt tranſitus , mors eft finh đò:o primeirograo co
reuerfio ad propriam habi mo de bacharel ; primus lite
tationem . prouerbium de ratorum gradus afcenden
fumptum ex Ethnicorum li do,hoc eft infimus.eo etiam
bris.phục finh : tornar em nomine compellamus ado
vida , refufcitar: redire ad lefcentes quos honore affi
vitam,refurgere. fóŭ lại , idé. cere volumus , cum fcilicet
finh đẻ : nacer, parir , gè co: um nomina ignoramus .
rar: nafci, parere, gignere . sình sịch , vide rịch .
ké hậu finh:os vindouros :po sit :mingoarfe alguq coufa,
ſteri , orum . finh sản ra : como arròs noue quando feine
CO
4
889 S S
coze: diminui aliquid, vt ori
zam nouam quando conco
` quitur. .1:.
sô, coi sô sộ : ver de per
to :infpicere ex proximo lo
co . alij sa sõ .
fo: cotejarpera ver qual be: chữ ấy đi : rifeài aquella le
melhor: conferre aliqua in
ter fe ad videndum quod
nam melius fit.fo cunhau ,
fo lại cái nào tốt.idem .
sò, cáisò : amejoas; myti
lus,i.bó sò: caſca de amejoa:
mytili tefta.
· fo: fado, eftrea ; fatum, i.
conſtellatio , onis . đời fő :
mudar a eftrea; mutare con
ftellationem . Ethnicorum
error , vide nhưong ao mặc
fo:conformefua eftrea : iuxtà
ipfius fatum . xemsôbàn
tay : ver as maõspera faber a
bonadicba : matus infpicere
ad bonam fortem auguran
dam . chyromantia , æ
fô, độlô: legoas contadas
de caminho ; leuce . itineris
numerate . děạm vô lô : efi
diosfemfim: ftadia fine nu
mero . hàng hà la fo coufa
fem conto: innumerabilis,e.
Sồ , coi số số : ver clara
mente de perto : infpicere
690
clarè ex proximo loco .
fd: rolde gente, ou de ou
tra coifa : cathalogus , i . việt
fo :fazerrol: cathalogum
confcribere .
fo: riftar ; deleo, es.fo
tra: dele illam literam ."
. Tổ , cửa sổ : iamelinha : fe
neſtella,æ.
föra:foltarſe oufair algua
coufa do lugar aonde estaua
reprefada : erumpo, is. chim
fora: arequefefoltoudeJeu
lugar : auis quæ è fua cauea
euafit . fönước mũi ra:ſair
ftillicidio dos narizes : efflue.
reftillicidium è naribus . fờ
máu ra : okarfelbe • Jangue
erumpere fanguinem . & fic
dealijs liquoribus qui reten.
ti erumpunt...
foblo
-i: arco da velba :
iris, idis .
fỗ đôi : terra que deixo
pera tapar a agoa : terra quæ
relinquitur ad aquam coer
- cendam .
fỗ , cây (ỗ : certa arures :
arbor quædam dicta fô .
fỗ , coifỗ , videfờ .
fo đầu : càueira : caluaria ,
x. fo dừa: xareta de coco·nu_
Xx cis
 691 S S.
cis indica nucleum . fobau :
cabaça: cucurbita arida .
fộ , nóifungfộ : fallarin
chadocom agaftamento:tumi
dè loqui præ ira .
thấy fô độc ven de per
độ , coi
to, claramente: videre è pro
pinquo perfpicuè. melius fo
fỗ.
": apalpar: palpo , as.fo
fo
ai:apalpar alguems , palpare
quen . difor ir as apalpade
las: pertentando ambulare :
tìm : fo : bufcar as apalpade
lar: tentando quærere.vide
mê..
fo com ::mexer barros
quando fe coze; mifcene ori
zam quando concoquitur .:
fo thuóc : untap somezi
nba: vngere medicamento .
xức thuốc ,idem .
fỡ, sặc fő : variascores :
varij colores , rỡ, idem.ram
hoaşăcio : cobra de varias
cores : variegatus.coloribus
ferpens tanto , idem .
fo dâu fo : azeite de co
mer : oleum quod. edulijs.
immifcetur.
fōcai : o Mandarimaque
aaldeapagaa vēdupor ordem
daRey : magistratus cui pa
692
gusfoluit tributum ex mans
dato regis forti, idem
fo:medo quefas mouimèn
to no corpo ; metus qui.exte
riorem facit motionem , ifo
sệt, lợ fiệc , idem ngờ lọc
medo de cair de alto: metus
decidendi ex altiori aliquo
loco in præcipitium .
foli, vide fuôi.
foáy , vide luôy ..
soan của lại : conf car of
-addicere bona .
bear; fifco
melius, thọ của lại
sŏát: arrecadararenda ;
colligere tributam . soát
thuê, soát tiền , làm tiền
idem.
fóc : atentarpor al
,coi fóc
gia cua : inuigilo , asi coi
lóc nhà tercuidado dacaza :
inuigilare domai . coi fóc
chame: albar porfeuspays :
curam habere parentum ..
fóc tlán: calua: caluus. fói 1
thin, idem .
fóc,cáifóc: daninha: mul
ftella, x.
fai: alumiar: illumino , as.
Loicho láng: alumiai pera fi
car claro : illumina vt fit cla
ritas , đèn ſoi nhà : a candea
allumea g´ caza : illuminat
can
 693 S S
candela domum.foi'cá: per
fcarcom
-candea, con là : lu
mineluceme aut facuta
faculæ pi
fcari.. 1163
foi guong: ver mefpelho:
infpicere fpeculum.foiđòŭ,
idem , eft etiam veneficium
quo Ethnici fanè putantfe
exfpeculo poffe agnofcere
vnde illis ortum fit aliquod
malum , dæmonibus fcilicet
varia in fpeculo mentientis
bus perfpecies &c.
foi: efpecies rememorati
uas : fpecies ad memoriam
inferuientes.
foi,gòfoi: monte deterra
no rio : mons aliquis terræ in
ipfo flumine.
Tôi: feraer ; bullio , is . náu
cho fói: cozer atèferuer:con
coquere donec bulliat . nu
άc foi: ferue a agoa : feruet
aqua .nồi fci lên : apanel
laferue ; ebullit olla.
fói, con chó fói: lobo ; lu
pus, i.
fói tlán, vide fóc tlán .
Lói: pedra quelaflima o pè:
lapis ledens pedem . phải
fỗi : dar em fedra com as pes ,
} laftimandoes : offendere in
lapidem.đạp fói,giäiſői,idē.
6.94
: fỡi, nói fan fori, vide fao
fɔ̃i
foinao: queterme oufim:
quis terminus , aur: finis ?
ideft nondum eft terminus
adhuc multum fupereft. foi
nao lêy nữa: aindafica mui
to leuaimais: adhuc multum
fupereft , accipe amplius .
-i: burbulbas.farampão :
fo
morbillus, i, nên lới, vide
fåy .
foi:fia:filam, i.fợi běải:
fio de algodão; filum gaffipij .
foito : fio defeda : tiluui fe
ricum.foi bún: fio de letria;
filumfimilaginis.
fom: cedo: ocytèr, ocyùs.
fómthra : cedo tarde ; feriùs
ocyus . còn fom : ainda beo
cedo : tempus nondum adue.
nit về fóm: tornar cedo : ocy
tèr reuertifom mai : polla
menbãa cedo; fummo mane .
mai fœm: a menhãa polla me
nbãa:cras mane. fom : cou
fatemporaa: præcox, ocis.lúa
fom: arrozque vêno cedo: 0
riza præcox .
fon: vermelbão : minium ,
ij đó , thăm , idem .
fon , gồm fon , ngọt for :
vinagreforte: acetum validū.
Xx 2 fon,
 695 S S
fon , ở một mình fon :
estar sò não ter marido oumo.
·
lher: cælibem vitam ducere
fine coniuge.
fon : eferil,de todo não ter
filhos fterilis , omninò ca
Fens liberis.
.Còn lột, vide rôn rột .
fon: cbarão charoar: fan
daracha, æ. fandaracha infi
cere . phải fon: enebaroro
fto pollo arde charão frefco :
inflari faciem ex recentis sã.
darache vapore .
fón Láy: arrepiaremfe
os cabellos com medo : inhor
rere capillas præ metu. alij ,
rổngáy .
fop, cáfop : certo peixe
quidam pifcis, dictus forp.
fot: quentura de tempo;ca
lor temporis verbi gratia
altiui ngày fot : tempo quen
te: dies calidi.
fot : febre : febris , is. főt
mênh, idem. föt rêt : cesão,
febres& frios; calor & frigus
ex febri . Tôt náo nục : gran
de cezão de febre: febris ac
ceffio magna .
fốt: vozque termina a në
gação că exageração : didio
terminans negationem cum
.:: .
696
exaggeratione , wt , chưa có
fot: ainda nunca: nunquam
adhuc chẳngăn digi főt :
não comede tudo nada :-om
ninò nihil comedit.
faltar : deficio, is
főt : , főt
tum
faltar letra: defe&
chu :
effe literæ . fång föt : paßar
alguä palaura por esqueci
mentocomo nareza:omittere
aliquod verbum ex inaduer
tentia vt in recitando, & fic
in fimilibus defectibus cxin
aduertentia.
fọt, cái fot: ceftoem que
acarretaovarias cousas: cifta
per quam varia afportantur,
vt terra, fructus, & id genus
alia .
¨fôr vide rôn rôt .
fot děa ra , vide fây.
fểu , thu : bufara : buba
lus, i giờ lầu : de bua depois
de meyanoite atè às tres : ho
ra, à prima vfque ad tertiam
poft mediam noctem . năm
fou, vide giò .
fou: rio: fluuius , ij. bò
fou : boxda do rio: Aluminis.ri
pa . bải, idem .fow ngán hà :
via lactea : via laćtea. ſoŭ
thinh hà , idem . foŭ cái : o
riogrande em que os outrosfe
me.
 697 S S
metem : flumen maius in
· quod alia minora flumina
ingrediuntur . fou con : bra
çade rioquefe mete no gran
de: riuus feu fluuius minor,
qui intrafluuium maiorem
ingrediens nomen deper
dit.
· : fóŭ ; vida, viner: vita, e
viuo , is. hàng fói bậy : vi
da eterna: vita æterna . fóu
lâu vô cù , idem . còn fón :
ainda eftà viuo: viuit adhuc,
fóŭ lâu : viner muito tempo :
viuere di . fóũ lại : refuci.
var: refurgo, is. :
fóŭ:macho das auer:auium
mafculus . gà fóŭ:gallo: gal.
lus gallinaceus &c.
fón : coufa crua ou verde:
crudus, a, vm. ăn cáfóŭ: co
merpeixecrù crudum pifcé
edere, bláifóŭfruita verde:
fructus immaturus . nói fóŭ
nói chín : fallar impertinen
cias: loqui indecentia . nói
Cóũ nóilê ,idem .
lóŭ : coftas da ferramenta
que tem sogume de huaparte ;
aduerfa pars. aciei in ferra
mentis quæ folum aciem ex
1
vna parte habét.'fóu guom :
coftas da catana: aduerfa
698
pars aciei in gladio.& fic de
alijs .
fóúxưởng fóŭ : eſpinha
·
go: fpina dorfi .
fóu chên: canella da però
na: tibia, æ ,
fufi: afperopor cepilbarà
afper, a, vm, minimè læui
gatum . chẳng tlon , idem .
fu gia :fegro f
,ogra: focer,
eri. focrus, vs. fuigia, idem .
fü,cá fů: peixe coruina:co
racinus pifcis
..
fu , thày :meStre : magi
fter , tri. tien fu , thày thuốc
oprimeiromeftreem qualquer
arte , a quem adorão e leuan
tão altarinho emfua caſa, ca
da bu ao da arte que profeffa ,
pera que osfaça eminentes na
quella arte : magifter primus
in qualibet arte quem ado
rant ipfique altariolum eri
gunt in veftibulo domus , v
nufquifque illi cuius artem
profitetur, vt fcilicet, ab illo
eminentiam in illa arte obti
neat,& lucrum faciát, latro
nes ipfi fuum etiam habent
mercurium quem colunt vt
furandi illis anfam præbeat .
bàn tien fư : altarinho ao me -
ma altariolum in quo primŭū
ma

‫ووه‬ S S
magiftrumvniufcuiufque ar.
tis colunt .
futử: leão: feo, nis.
fir turong:diabos aos quaes
inuocãoos feiticeiros nascu
ras:dæmones quosvenefi
ciiuocant cum morboscu
rare tentant .
fứ: embaixador,embaixa
da: legatus, i. legatio, nis.di
fút : in com em baixada :lega 、
tionem deferre. chính tử:
o embaixadorque vay no pri
meiro lugar com outros: lega
tus qui primum legationis
locum tenet. phú fú:odofe
gundo lugar : legatus fecun
dum locum tenens . taofứ :
os mais que acompanhão : le
gatorum comites .
fứ , quan tri fú : nomecom
quefe chamão os Eunucosgra
ues em fua ausenciacom bon:
ra: nomen quo Eunuchi pri
marij nominantur cum ho
nore cum abfunt.quantlao,
idem . munus mercatoris . fự bo
fu: iftorias : hiftoriarum
narratio , săch fử : liuro de
historias : liber in quo hifto.
riarum narratio continetur .
fử kí : efcreuerhistorias : hi
ſtoriarum narrationem con
WARRENAT
700
fcribere Al
fải lênh fử : do
mandarim : fecretanus , vel
notarius magiftratus f
nhi ,idem . Art .
- fự ,thời: venenar :vention
f thường đê thị bua
aris
tlên: venerar ao Rey de riba:
venerari Regem fupernum
notandum tamen eundem
dici ,ngộc hoàng , thường
đề: quem venefici colunt, &
fic diabolum nonrisant .
ft :. couf res , tei tự gì :
que coufa; quid? tôi chẳng
biét fự gì: nãofei nada, não
me meto niſſo,là vos auinde:
hoc ego non curo , facvtti
bi placet.fr:o que toca fpe
atans , feu quod fpectat . lự
linh hồn : 4 que pertence a de
mo : pertinentia ad animam .
fự xác : oque pertence ao cor.
po: fpectantia ad corpus . fự
bucn bán:o quetoca ao officio
de mercador : attinentia ad
chào : o que toca aos cafados
edebito coniugal : fpe&
tantia
ad officium coniugum,& de.
bitum coniugale . fự dâm.
dyc : o que tocacoufas desbo
neftas,pertinétia ad venerea.
fự ,
 701 S Ꮥ
1
tu, dân fự : vaffalos ,pouo
fubditi,populus , i.
fự. thoufự: interprete: in
terpres, etis.
1 fu , lichfu : coufagalante,
Cortès: vrbanus, a,vm. mac
cho lich fir veftirgalante ,
limpo: ciuilibus ac mundis
induiveftibus.
fự , vôlự: eſtar liuredas
cargas publicascomo da aldea
e dos mandarins Rey &c li
berum effe ab oneribus pu
{ blicorum operum ve Regis ,
Magiftratuum , aut etiam
proprij pagi .
fủa: ladrar: latro, as, con
chófúa : o cãa ladra : latrat
canis ..
fứa: agoasmortas : pifcis ,
vel oftreorum genus quod
dam valdè molle admodum
maffæ roturdæ in quanallus
fensùs apparet nifrquidam
motus intra aquam, fed cum
litus attigerit ita quiefcit
vt nullusfenfus in ea maffa
penitus appareat, illam ta
men multi comedunt præ
fertim oriétales.lufitani vo
cant: agoas mortas æffus ma
ris remithores , quia fcilicet
cum æftus funt remiffiores,
702
in littore fæpe inueniuntur
ille maffe .
fửa: coufa direita: rectus 9
a , vmire tè . nói fia : fallar
direito : re&
tè loqui, đã lửa,
idem ..
fa: endireitar, caftigar
emendo, as, caftigo, as .fua
lai: endireitaralguă coufa
mal concertada : emendare
aliquid non benè compofi
tum. fửa ai: caftigar alguem:
caftigarealiqué. fua mênh:
emendarfe : corrigere feip
fum . fửa nhà : terconta co os
decazaindireitalos: corripe
re domefticos . fửa nước ;
gouernaro Reyno: adminifta
re regnum . fủa trị nước ,
idem ..
fia, săm fia : aprestar: pa
ro, as , deon , idem .
sữa: leite : lac, tis : bú sữ
mamar. lac fugere.mót siva,
idem .
fuâi,vide ſuôï .
.
fuấy, vide fuoy:
fuang,videfurong.
fuang vide fuong.
Lúc: enxagoar: abluo, is.
fúc miệng : enxagoar a bo
ca.abluere os.
fúc lo : enxagoar o bule:
ab
 S S
703*
abluere vrcèolum .
P fúc , louc fúc : animais, 2
propriamente são feis efpecies
que contão como mais dome
ficasanimalium fpecies sut
fexfcilicet magis domefti
cæ.bò: o boy: bos bouis.tlâu :
bufara: • bubalus, i. ngura :
cauallo: equus,i. dê: cabra :
capra, æ. chó: cão : canis, is.
chien: ouelba: ouis, is. ·
fire : forças : vires . fức
khŏé : bem diſpoſto : firmis
viribus homo . hêc fức : com
todas asforças: omni conatu .
konfức : excede as forças ;
vires fuperat. qua fức,idem.
lực thức : acordar de re
pente: repentinè expergifci .
fui gia : Jogro , Jogra ; focer ,
i .focrus, vs, melius, fu gia .
alij gùn ghè .
fui máu miệng: fair fan
gue da boca, como das mortos ;
erumpere fanguinem ab ore,
vtin mortuis . fài nước lên :
começar agoa aferuer hupou
co; feruefcere aquam .
fuy: confiderar:cogito, as.
fuy mle: ponderar a rezão:
perpendere rationes.fuy lại:
confiderar búa eoutra vès: re.
cogito, as. fuy chẳng đên :
704.
o entendimento , ou difcurfa
não chega intellectus non at
tingit , non capitul
fum hop : aiuntamentode
gente : concurfus hominum .
fún rang : defdentado hŭ
pouco ; dentium parte ca
rens .
fung: enchar : inflo , as.
fưng menh lên : encharlbe o
corpo : inflari corpus . nói
fung so, vide sộ.
+
sứng: corno ,
punta: cornu.
sùng tây : punta de bada :
cornu vnicornis .
fuôi :bambu delgado eforte
de cor de tartaruga : canna
fubtilis fatis firma , coloris
teftudinis maculas imitan
tis.fuôitrúc , trúc đồimồi ,
idem. gay fuôi : bordão deffe
bambu :Scipio ex canna ſub
tili fatis firma , colorem &
maculas teftudinis imitan
te .
fuôi : ribeiroque corre en
tre montes : riuus aquæ inter
montes decurrens .
·
fưởi: aquentarfe: calefic
ri.fuoi la : aquentarfe ao
fogo: calefieri ad ignem.fưởi
náng: aquentarfe aofol : ca
lefieri ad folis lumen . dici
tur
 703. * 3
tur de quocumque animali ,
de alijs rebus dicitut, phoi ,
-ho
Tườn : ladoj latus,eris.
coên lấy luôi đời đâm
toàn đứtChúaletu o Job
dado cỡ à lança abrioolado
do Senhor Iefu latus Domi
ni lefu miles aperuit lanceâ.
fuo-ng:orualbo:ros, roris.
fương ſa: erualbar : roro, as,
•
fương ſa : neuoa: nebula,
fương : leuar dous algua
} coufa:deferre aliquid duo fi
mul.fuong xác : leuar o de
funto. deferre mortuum duo
fimul .
fướng: gosto daalma ou
do corpo : delectatio anime ,
vel corporis.nghe giảng thì
lương : gelo de ouuir pregar :
delefor audiendo concio
nem . tăm mít thì fướng :
lauarfe pera refrescarfe hego
Sto: delectatio eft effe in bal
neo ad refrigerium .
fút: efcapulir algua coufa,
como da mão : clabi aliquid ,
vt è manu . fút tay , idem .
1 fút ra : fairfe algua coufa do
feulugar , como anel do dedo ,
ratana da bainha: effugere
aliquid è proprio loco , vt
ૐ 786.
annulum è digito , gladium
èvagina.sỡ, idem . fúrcon
dimouto abortus, Vš fút
lưng dorde cadeiras : dol
lorsenum , đau lưng dem .
**
fit trui : naris corsado
præcilis átibus homo , kim
füttlón, agulhafémfando:
rupti foraminis acus . melius
fot, vel set .
sũ , cây fu :certa arure
quedàfigos ao medo dos noffos
efe comem verdes:arbor que
dam quæ ficus gignit ad for
mam exteriorem noftratiū ,
fed virides comeduntur.blái
fu: effesfigos : ficus indici ad
formam noftratium virides
tamen eduntur .
sử, chuộng: bonrar : colo ,
is . khám sử , kính chuộng :
reuerenciar e honrar: reuere
ri & colere .
su: arma defogo : igniuo
mum genus armorum . sű
bính : artelbaria : tormen
tum bellicum . sú tay : arma
de fogo que fe atira na mão
como espingarda &c: fiſtula
ferrea quæ præ manibus di
fploditur . băn sữ : atirar co
arma de fogo : difplodere
fiftulam ferream , aut belli
Yy cum
 S S
707 708
cum tormentum . gè su : a bellicum æneum , đúc sú
pontar com espingarda polla fundir peças ;, conflare tor
no resto fiftula ferrea colli menta bellica . sú máng, vi
mare metam , vultui admo T de heàng tạo đồi sú: ataca_
uendo eam fiftula . su gang: dor: fiftule ferrex farton.
peçade ferra: tormentum bángst: coronha da espingar
bellicum ferreum. su dou : da: fiftule ferrea lignea the
peça debronze : tormentum ca. bínhs ,idem.
zulu ، amadinimai all

Mise JADIO .
* ::
goul ་་

‫! ܘ ܕܐ‬
PASSAT HE Ali
ARRET
bom !!
:..
C. XIX

CWDOWN

::
!

¿
thin

Ta
 toisqu **!!
‫ܼܿܕ܃‬ ‫܃‬ ܼܵ ܿ ‫ܨ‬

1.

: ݂ܵ
ALEX XUCT
31 bac
.
‫ܗܘ‬ ‫ܘ ܘ‬ ‫ܘ ܘ݂ܵܘ܂‬
‫܂‬ ‫ܠ‬

{ "

I
I
I
I

188
1

Yy 2
 711 +++
A:eu ego. ita loqui
Ttur fuperior cum infe
rioribus fed grauibus perfo
nis.chúngta, mota:nos ou
tros: nos focij fic loquuntur , fed eft inferior in dignitate ,
adinuicem cum de recom
muni omnibusloquuntur,vt
mota di : vamos : camus .
mo ta làm :façamos: facia
mus.
tà ,vay:errado,diabo: erro
neus , a,.vm.diabolus , i.bat
tă : exorcizar oendomoninba
do:energumenum exoriciza
re . trừ tà: botarfora a diabo
do endemoninbado: diabolum
expellere ab energumeno.
tadam : fornicação, ou outra
desboneRidade defefa: forni
catio aut alia Venus illicita.
đứa giantà bomem refal
fado,mao peruerfus,iniquus,
a,vm.đạotà: leyfalfa falla
lex.
tá , tôi tá: efcrauosyou gen .
tebaixadeferuiço: ferui aut
famuli viles.
tå:parte efquerda : pars fi
niftra. tay tå: mão esquerda :
manus finiftra ☛ tå phů: man.
darim graue que està a mão
efquerda delReydeTonquim:
magiftratus primarius , qui
T 71.2
Tunchinenff Regi adftat ad
latus finiftrum , huic refpon
det . hỡu phu qui ad latus
dextrum eidem Regiadſtat,
nam ibi ad Pechinenfum
Sinarum morem latus fini
ftrum eft nobilius dextro.
tå : palauraque alguns r´
zão no fim da interrogação :
vox qua vtuntur aliqui in
fine interrogationis , vt đí
gita: quecoufa: quid rei ?
tă: faixas ou cueiros da
criança: faſciæ aut panniculi
infantis .
tạ , lạy kính: reuerenciar
reuereor, eris. tạ ơn : dar
graças: agere gratias.ditą :
Teuar alguempera lhe perdoa
rem, ouporque lhe perdoarão :
ducere aliquem ad gratias
agendas , quia veniam ob
tinuit, vel vt veniam obti
neat .
tắc,phép tắc vô cù: poder
infinito : potentia infinita ,
omnipotentia, a.
tắc lưỡi . dar cam a lingua
nos dentes faſendo certo su
quando ſe eſpantão ou louuão
muito algua coufa : percuffio
quædam linguæ ad dentes
ftrepi
 713
. T
ftrepitum edendoin fignam
admirationis, aut ad aliquid ,
valdè laudandum
tác , bạn tác : igualdade , fe: poenaquamultiple tun
de companheiros æqualitas tur , vt morbus vniuerfalis
fociorum. quem Deus mitteret & c.
. tác gà cọc tác :carcarejas
dagalinba: glocido, as. alij
touc tác. 73840
tác, tuditác: muitovelho
fenex valdè.
fazerestatuas:fta
tac bl8:
tuas formare. 225
tách , kim tách : agulle ...tài tán tài :
muitofina: acusvaldè fub
tili's
tai: orelba: auris, ís. nang
tat:carregado no ouuir: furda
fter, tri blái taisa parte
mais baixadaorelba: auris
pars infma , giảo cainghe :
aplicarosousedos percocuir :
·
aures arrigere ad audien
dum .
!!! tai: defastre: infortuniumm,
ij, tai vạ: culpa que lhe im
poem culpa quæ imponitur
phái tai va fer culpado por
igua coufa , e lhe tomão tulo
quertenbaculpaquernão cul
pam imponi alicui propter
quambonis fpoliatur fiue
falfum fit quod imponitur
I 714
fiue fit verum . tam tai : cao
tigo que abrange a muitos,co
modoença gèralque Deosdef
. tài : falento , babilidade
talentum,t.ingenij foelicitas.
có tàiidem . 1
tài phú: eſcriuão do nauio.
oupeffoaa quemfe entregafa-:
to: fcriba nauis , aut perfo
nacutres committuntur :
quegasha
malofeu: decoctor, is dici
tur etiam de eo qui merca
turam exercendo depaupe
ratur . tiền tài: riquezas : di
uitiæ, arum . tài vật, idem .:
tái, chỏ : fostentar tendo.
min : fuftineo , es .thien phủ .
dịa tái, blời che đất chỗ : 0
ceo cobre a terrafoftenta: cx
Tum operit terra fuftinet .
fententia ex corum libris
defumpta ad oftendendum
cælum & terramreffe tanqua
domum quam nondebemus
adorare, fed Dominum ma→
græ huius domus qui fecit:
cælum , & terram .
tải : espalhar: fpargo ,
is. difpergo , is.melius või,
geo,
 715 T T
geo , rách ai . . .
· tại, & :fer; eßtarfum, es,
eft . maneo, es.
tay : mão : manus, vs. tay
mặt:mão direita: manus dex
tera tay hou, idem. tay tả:
mão esquerda:manusfiniftra.
tay tlái, idem. ngón tay: de
•
dos das maos: manuum digi brachium exerere ad percu.
tị , máo tay : onbasdasmaps :
manuum vngues. năm tay?
fechar a mão: manum clau
dere few ftringere.chép tay
lên:por as maos iuntas : iun.
gere manus.hom tay, idem
gio tay : eftender a mão ou
braço: manum extendere,vel
brachium .fút tay, say tay ,
mlẩm tay : efcapulir damão :
manu elabi : cờ tay : collo da
mão : collum manus : bàn
tay: palma da mão : manus
vola. nang tay,bên mặt tay ,
idem , xem đó bàn tay: ban
apalma da mão pera faber a
bona dicha: manuum volas
infpicere ad augurandum
foelicitatem. be tay : fazer. tudinis eiufdem.bang, idea
eftalar osdedos : digitiscon
tortis . crepitum edere . tay
ai chép:de quem be efta efcri
tura, quem a efcreueo: manus
hæc feu fcriptura cuius eft ?
716
cầm tay , cầm tomarnam là
etelo manu accipere & te
nere.ngườichân tay Chúa
bomem de quem el Rey fefer
ue em todas as cousas vir
quem Rex adhibet in omni
bus negotijs . blay tay afor
rar o braço pera dar pancada:
Mos
tiendum ,
tây , con tây: bada rhino
ceros,otis.vnicornis is.sung
tây :ponta de bada : vnicornis
mij
cornu.:
tây: Oefte: occidens,ntis,
gió tây : vento Oeste : fauo
nius , ij ..
tây : particular, desigual ,
acceptor perfonarum . đức
:
Chúa blời chỉng tay ai :
Deos não be particular, nem
defigualcom ninguem : Deus
nullius perfonam refpicit.
tàynhàu : igual : qualis ,
e. dicitut etiam in ludo cum
pares fiunt. tày: do tamanho,
de talbo : ftaturæ feu magni .
tày người nên hai mươi
tuoi: o talbo da peſſoa ſerà de
vinte annos: magnitudo pers
fonæ eft circiter viginti an
:. ::
norum .
tâm,
 717 T T 718
tâm,láo: coração, entra tàm : bicho defeda: bom
2
nbar : cor , dis , vifcera , rum . byx , icis. làm tơ , sau to,
ác tâm ,lão dữ : roins bofer : cái dou , dem , the t
prauum cor, vifcera crude tám :oito: oto mười tám:
lia , doục, idem .: defoita : octodecim. tám
tam, ba: tres tres, trium . muoi: oitenta: octoginta .
tam giáo : as tresfeitas : trestăm :lauar o corpo lauare
fecte, quas è finis habuerüt. corpus . đi tám cho mát: ira
đạothích: a feita dos pago taüarſe peraſe refreſcar: bal
des;idolorum fecta, dao nhu: neum adire ad refrigeran
• afeitadosletrados;fecta lite dum fe . ... .

ratorum . đạo đạo : afeita tẩm : pedaço de qualquer

dosfeiticeiros: Lecta venef
corum, cujus fcilicet quida .
Laótu , infignis veneficus
auctor eft. vide , dạo. tam
hoàng: tres Reis fuperficios
fos; tres
-Reges fuperftitiofi
quos impiè colunt nempe,
thien hoàng Reydo cei; Rex
cæli. dia hoàng: rey daterra; ftamento: fingultire præ ira .
rex terra . ngoục hoàng : rey
do inferno rex inferorum.tam
bản: batel, embarcação de
tres taboas: cymba trium ta
bularu.em tam:terceiro irmãs
menor; tertius frater minor
tăm:pao de dentes ; denti
fcalpium, ij.
tằm tôi tăm : fcuro : ob
fcurus,tenebrofus, a, vm.tôi
coufa: fruftum , i. tâm bạc:
barraou pedaço deprata: frü
ftum argenti tam gao: pe
daços de arròs quebrado quan.
de o pilão : fruftula orizæ
confractæ dum illa contun
ditur .....
tâm tức : foluçar com again
vide , nác .
tạm , làm tạm bậy : fazer
algua coufapor entretanto: fa
cere aliquid quod ad breue
tempus folú inferuire debet.
"
tan ra :fazerſe em pedaços
coufa duraefragil como vidro,
panela debarro & c: confrin
girem duram ac fragilem ve
vitrum, ollam tefteam, & fi

tăm mù mịt trouas: tenebre , milia.sứ tan ra : arrebentar

arum apeca: crepare tormentum
bel
 6719 ***
T T 720
bellicum , bỏ tanra , bỏ tôn idemande
quang ra, idem, tantải: /på-- tansi oterceirogcaode .
lbar: difpergo, is. tac ,geo , fubindo: literatorum
letrados
idem tertius gradus afcendendo .
tàn lửa:faifcas defogo:fa qui ad hune gradu peruenit,
uilla, a tànbay lên: alenan( . eximitat ab omnibus.tribu
sarfe asfaifcas: fcintillas in ais & oneribus publicis tam
caltum tolli: >
jpfe quam eius filij . qui ve
-tàn hoa : murcharfe aftor: 10 fecundum tantum gra
marcefcere florem . héo , dum attigerunt qui dicitur .
idem. thuong cóu, jj etiamlibe
tàn Chúa : fombreiro du rantur ab oneribus publicis
Chùa ou Rey que gouerna em & tributis,fed non eius filij .
Tonquim : vmbella Regis re denique qui fahim primum
gnum adminiftrantis . nam gradum funt: adepti qui di
vmbella Regis illius qui vo citur, finhđò, ij liberantur à
catur , Bua, dicitur tán quibufdam oneribus vilieri
bua ba no bus vt à remigis officio aut
tần , nhà tẩn : caza debă baiuli & fimilibus , at non
Rey da China que queimou os à fcribendo, & alijs nobilio
liurosdeconfufio familiail bus officijs : A hand

lius regis Sinenfis qui libros
Confufij combuffit..
tán, khánh tán :festasdos
pagodes : fefta fuperftitiofa
idolorum ,tán chebut : fom:
" 23
breiro do pagode: vmbella .
idoli . tán bua: fombreiro do
bua : vmbella bua . vide ,
ràn ..
tán , đem đi: kwar : fero ,
fers.tan thucleuarde comer
apeffoagraue: deferre cibum
V
primariæ perfone . tâm cho
·
bua: leuar ao baa: deferre
bux cibum , KINNIST
་
tìn , đitản ,đimột người
một nơi : in cada ba por favn.
caminho : diujfim vnumqué

rán của ra : defperdi que itinere fuo progredie

çarofato; profundere opes, : tận , hét :. acabars finio,

diffipare rem domefticam . . is. tận thế, hết thế . acabarfe

o mun
 72.1 ས T
omundo: finire mundum ,fi
nem mundi adeffe .
tan: chegar : pertingo, is.
nước đã tạn gỗ : agoa và che
ga ao pao:pertingit iam aqua
: enterrão ofegundo nem lkefa.:
ad lignum .tan máy : atè as
nuuens: vfque ad nubes . tạn
bloi: até o ceo ; attingit cæ
lum.đên cho tạn : chegarfe
iunto ; accedere itaut attin
• gat .
tang, de tang de tăọc :
porfe dedò por morte do pay
Dumay não rapando a moleira
¿c luctum inftituere pro
morte Patris aut Matris ,
quo tempore viri pregma ,
feu partem capitis anterio
rem non radunt , mulieres
autem partem capillorum .
abfcindunt , præcipüè pro
pro morte mariti.tru tang :
tres annos de dòpolopay epol
lo marido , no qual tempo não
be licito cazar efazem outras
fuperfticces aos taes mortes :
luctus anni tres pro patre
aut marito , in quibus non
licet ipfis celebrare nuptias,
alias etiam fuperftitiones
pro illis defunctis exequun
tur.chữa trú tang liên táng:
fazercertasfeiticeiras , pera
722
quenos tres annos do doosque
morrerão não leuem outros a
pos sy defua cafa , efe dentro
daquelle tempo morre Dutro
defenterrão o primeiro , e não
zėm os conuites acostumados
pera não morrerem outros: ve
neficia quædam tempore
luctus fieri folita, ne defun
Ai alios fecum trahant ad
mortem.quod fi quis ex co
fanguineis eo luctus tempo.
1
re moriatur corpus defuncti
effodiunt , & mortuum de
nouo fepulturæ non man
dant nec folitis conuiuijs il
lius mortem celebrant, ne
fortè alius item confangui-:
neus moriatur .
tăng , đi tu : fazer (ebonzo :
facrificuli munus affumere .
tăng ni, sãi vãi.bonzo e bonza;:
facrificulus , & facrificula .
tầng, vide tòng .
tàng, nói cho tỏ tầng : fal
dar claro : dilucidè loqui .
melius tường .
táng, nhà táng : tazinha ,
fobre afepultura ou de madei.
ra ou depapel : doniuncula
quædam fupra fepulchrum
erecta , fiue lignea illa fit
ZZ fiue
 723 T Τ
fiue papyracea abies
táng, liêng tánh , vide
tang ...
táng chì: pedaçogrande
de chumbo: fruftum ingens
plumbi , fic de fimilibus
táng đăng ,dều việc :mai : quuntur , nói mấy tao : fallar
to quefazer, muitos trabalhos.foberbo defprezando aos ou
negotia multa , tribulatio
nes multæ
táng cột bafe de celumas
bafis columnæns
tặngphủ chức: dar digni
dade grao de dignitatis feu
magiftratusad gradum eue.
here .
tanh : fazernſen : koma
chum proudcarea canh hôi :
A
federcaufapodre putidus; a,
vm .
: tánh: acabar a bebedice :
redire ad métem poft ebrie
tatem ,dicituretiam de quo
cunque cafu quo quis femo
tus à mente redit adfe, tánh
rượu: iàcozea : vinumiam
digeffit. đã tánh, đã tinh,
idem .
tanh: eftear a chruua: ceffa
re pluuiam . mua đã tạnh ,
idem.bloi ' tanh : depois de
cbouar aclarar o tempo fere
num fieri cælum poſt pluuia.
714
tao: eu: ego , cùm feilicet.
fuperior cum valdè inferio
ribus loquitur vt påter cum
filijs, nobilis com viliffinis ,
pueri etiam interfe loquen
tes aut contendentes ita lo
tras : faperbè loqui contem
nendo alios . người tán ,
idem .
: táo , bếp : fign: focus cu
line . táo con , bua bếp ; vi
de bêp. pham cao, Dij lares
.. táo , blitáo : macia de
nafega; ziziphum, iz
tạo, dụng : allevantara
tallo is. dựng cột nhà : al
uantar as colunas da caza: at
tollere aut erigere columnas
domus. vnde quod Ethnici
dicunt, tao thienloop dia,pro
creatione cæli & terræ eft il
lorum error cum putent ex
preexiftemte materia factumi
fuiffe mundum, etiam fine
caufa prima , atque ita no
tandum nos non poffe co
modo loquendi vti fine ex
plicatione .
tạo , đên : thegar : adue .
miosis.
tạo cái tạo avatador fate
tor
 725 I T
tor tormenti bellici aut fi
fulæ ferrex sjitao dõi su,
idem, da fellows
tấp , nhỏ tấm tấp : muito
pequening: paruulus valdè .
nhớ tấp tấp , idem
. tập tăm tắp tazar todoo
Corpo abluere totum corpus.
rửa, dicitur de parte corpo
¸ris……
táp: tormenta; tempeftas,
atis. bão táp : tufão , vento
grande que corre os rumos :
ventus ingens incircuitum
furens . is non paues folum
in mare demergit , fed & ar
bores è terra cuellit . gió
idem .
táp ,ăn táp : comercare ,
crua ou mal affada : car
· nem crudani aut femiuſtula
tam comedere.
táp, chạy tập đi fugir por
fe em cobro: fugere, recipere
fe in tutum.
tạp , gỗ tạp:madeira Golbite : fuccinatèloqui . giảng
da fora de vès que apodrece tat : recopilar o catecismo có
facilmente: immaturè fectum
lignum quod facilè putre
fcit .
tạp , ăn tạp : comer carne ,
ou peixe, ou oues , ou qualquer
coufa das que não com ospa
726
gadentos nosfeus seiuns cainé
pifces oua aut aliquid ex ijs
comedereà quibus abftinét
Ethnici in fuis ieiunijs, que
vocant ănchay &tap: cou
fafuja : fpurcusja , vm.do ,
idem .
tập : enfagarfe pera
gia
coufa : exercere fe ad ali
quid.tập ban su: atirar com
espingarda ou peça de artilha
riaàbarreira pera adeftrarfe:
fiftulam ferream aut tormen
•
tu bellicu explodere ad ex
ercitiu. tập ngựa: amançar o
cauallo; domare equum . tập
cŏên :adeftrar osfoldados :ex
ercere milites ad pugnam .
tập voi: amancaro elephante :
cicurare elephantem .
tắt lửa: apagar o fogo ; ex
tinguere ignem .
:
tắt , đi tắt : in por atalbo :
breuiori via incedere . nói
tăt : fallar compendiofamen
pendio cathechifmum do
cere .
tắt nghỉ :morrer : mori ,
techoijidem .
tốt gió đã tắt :ce for out o
ceffauit ventus. da lang,idé.
Zz 2 Cat
 727 T **
tát nước : botar agoa , co
có
mo de embarcação ou tanque
pera efgotala : eijcere aquam
vt è naui , palude, & fimili
bus , donec exhauriatur. tát
nước cho can , idem . gầu
tát nước : certo inftrumento
modo de cefto piqueno feito
de bambus bem tapade com
pes ou charão , e com eftefe bo
ta agoa das embarcações de
Annam: inftrumétum quod
dam in modum ciftæ paruu
Iæ ex canis indicis contex
tum & benè compactum pi
ceque aut fandaracha lini
tum, atque hoc inftrumento
• è nauigijs maioribus regni
Annam exhauritur aqua .
tất, bít tất : meyas ou bo
tar : tibialia vm.ocrée , arum .
melius miệt pro tibialibus .
tặt, nên tặt : doença com
prida: morbus diuturnus.tat
nguyen: doenças malignaspe
gajofas: morbicotagiofi ma
ligni.tat banh: pefte: peftis .
tặt phủ : doença de lazaro :
morbus elephantiacus .
tàu : nao, nauiogrande :
nauis. đáōtàu :fazer nauio :
nane condere.
tàu vai : rebaria de de
728
phantes : fabulum elephan
tium . tàu ngua : eftrebaria
decauallos : ſtabulum equo
rum. 0.1
tàu mức tàu : tinteme de
carpenteiropera botarlinbase
atramentarium fabri ligna.
rij quo lineas in ligno ipſe
producit.
tàu nhà : serta ta boa no res
mate do telbado iunto as bei
ras : tabula quædam in ter
mino teAi iuxtà imbrices .
tại mua : comprar : emo ,
is. tau thuyền : comprar em
barcaçam; emere nauigium.
tâu palaura de cortefia com
quefefalla ao bua : verbum
vrbanitatis quod præmitti
tur cum quis buam alloqui
tu . tâu bua vạn tuế : Vifa
Alteza viua dès mil annos :
Rexin æternum viue .
taŭ vide tạo .
tấu , vide tóu .
tebat ca: certa rede de
pefcar: rete quoddam ad pi
fcandum ..
tê chên: pè dormente. ſtu
pidus pes . fic, tê mênh : ser
o corpo carregado : ſtupidus ,
a, vm .
tê; aquelle outro: ille alíus.
oŭ

729
oh tế : aquelle outro Senbons
ille alius Dominus , ou kia,
idem.inprouincijs meridio
nalibus dicitur te, prokia.
tè he descubertomalicom
pofto: feminudus , a, vm, vel
incompofitis veftibus indu
tus .
phet WLA
tề gây cho bàng : aparar
opapelpera que fique igual
refecare cartam vt fiat equa
fis .te sach, idem .
te:facrificar: facrifico, as.
de lễ đức Chúa blời :facri
ficar a Deos : facrificium of
ferre Deo . domma tê qui:
facrificar ao diabo : litare
diabolo , defun&tis & c. văn
tê : rotolo em que vay eferito
o nome do diabo aque fe offe
rece ofacrificio fchedula in
qua confcriptum eft nomen
dæmonis cui lita cur.
tê ngựa, chạy ngựa : cor
rer a cauallo: equitando cur
rere . :. :
tê : botar algua coufa com
..
aimão , ou còn pè : proijcere cature tên là gì , gọi là gì ,
aliquid manu aut pede . tê
nước botar agoa com a mo :
proijcere aquam manu .- tê
càu lên: dar rechaço napela
·com opè repercutere pilam
·
730
pede nước tế bào chuyên
faltar agpa na embarcaçãor
exilire aquam in cymbam .
… tế ,gạo tế : arros ordinario ,
oriza.communis: prout di
ftinguitur ab ea quam lufi
tani , pulò, vocant ...
te; háttẽ : cantar mal: in
fulse canere .
teu lançar asfortes co duas
caixas fortes dare iectis dua
: busmonetis neis . têu sáp :
-saire as caixas ambas com.
•
as letras pera baixo: fortis
·
monetas ambas decidere
literis infrapofitis , aut folo
"
adhærentibus . têu ngửa .
cairem com as letras pera ri
ba;fortis monetas ambas de.
cidere literis in parte fupe
riori patentibus.
têm blâu:concertarabetel;
cócinnare foliu, quod lufita
ni,betel,vocant,ad edendū .
tên: nome : nomen, nomi
nis . danh , idem . tên là đi gì :
comofe chama quomodo vo
idem . đặt tên: por o nome :
imponere nomen . tên xấu :
roimfama; nomen malum .
mặt tên:perder o credito:fide
feu authoritatem amittere .
tên :
I
731 Τ T
roténi:fezaufagitta, e. the
tên:ferro dafeta: fagittæ fer
rumadovani meinofiliz
·· tépjoáitép : cameroča pi
quenas: gamari paruuli.tom
nhó, idem adamusingniâ
têt:fefta do anno nouote
centis anni feftum.ăn ter ba
ngày :feffejar com banquetes
ostres primeiros dias do anno
nouo:celebrare conuiuijs.tri
duum recentis annitêtnăm:
fazerfefta com conuites aopri
meiro mestre cada hữna fua
arte o quinto dia da quinta
Jua: celebrare conuiuium
primo magiftro quem tich
fr vocant quintadie quinte
lunæ, vnufquifque iuxta ar
tem quam profitetur. folent
etiam tunc magiftris vinis &
parentibus alijfque fuperio
. ribus deferre munera. têt ai:
dar prefente de comer e beber
a alguem neffasfeftas : mune
ra efculéntorum dare die
bus illis quos têt vocant . .
tet, bláitet : fruita man chết chẳng thà chói đạo :
grada : aduftus inclementia
cæli fructus, vel vredine .
tha,khác: diferente; alius,
a, vd.
tha : perdoar: dimitto, is,
7329
parco, is, tha tôi tha va per
doar os pecados e caftigos: di
mittere peccata & pœnast
tha; leuar a aue ou animal
algua.coufa na boca ou nas p
inhas : exportari ore aut vn
guibus ab aue aut alio ani
mali aliquid raptum .chim
tha rác làm tổGuar aaueno
bicoaspalinhas pera fazero
ninho:afportari paleas roftro
ab aue ad · nidum conficien
dum . con mèotha chuột :
o gato leuarà rato na boca :
afportari à fele murem in
ore .
tha , thôi thacheirar mal
feteo, es. -- · ..
tha , thịt tha : dor que em
defe coçar , defrio &c. dolor
proueniens èx fricatione ,
frigore &c.
thà foltar alguem queestà
prefo: foluere aliquem à vin.
culis, nam de auibus alijfque
animalibus dicitur thâ .
: thà : antes : preftat . thà
antes quero mirrer , e não ne-.
gar a ley : feram potius mor
tem , non feram negare le
gem .
thà , thật thà : bomem
de
 733 T T
“
de verdade: verax, cis.
•
nasthå: largar aues ou ani
mae's que estãopresos foluere
captas aues aut animalia
quæcunque , de hominibus
dicirur,tha...
thả , đi thaỡthả: ir deva
gar:Npedetentim incedere ,
sẽ se , idem . Các hại
thả , nữ thế fanjay : fear ,
fico , as . giácidemy
thach nhau:apostar fpon
fionem facere . thachđánh
nhau: defafiar
fes prouocare
fe inuicem ad fingolare cer
tamen . gheonhau , idem
thích cỡ ,bổ và cho: alenus bán thay :muite inimi
uantarfalſo : falfum in alium
conijcere .
thach, đá : pedra: petras
æ.faithach fazerandarbica
pedraporfeiliceria: petram
preftigijs mouere loco.khien
tặch, idem .
thai barrigademolherpre
nbe: vterus fœminæ graui
de . cóthải : concebea con
cepit . chiu thai, nghén,ide.
thai, khoan thaide vagara
lentè . sẽ sẽjidem .
thái, cả: ofummo : maxi
mus, a , vm . thái kực : ophidem .
meiro principio primam
734
principium quod literati St
nenfiumi ponunt , nempe
materiale & fine intellectu
tanguam materiam primam
ex qua cælum & terra origi
nem habeant, nullam tamen
ponunt caufam efficientem
feu primum motorem. đức
bà thái coấc láo : máy dec
Key Mater Regis Tunchi
Dentis , thái cocidem lao
thái: dragãogrande: magnus
draco nomen cuiufdam re
gis in regno dito, cao bàng.
thay maito : valdè , tốt
thay muito bom : valdè bo
gos : valdè infenfi inimici .
khoanthay: muito elemente
valdè clemens
thay: emlugar de outrem:
a
locoalterius: · thay Chúa
blo
-itha tôi: em lugardeDeos
perdoarospecados : vice Dei
remittere peccata.thay mặt
bua Chúa: Vizorey: Prorexs
cgis thay nhau : reuefarfe
alternariinuicem dor,idem
thay nón độimũ : em lugi
dechapeo trazerbarrete : lɑ
co galeri với pileo . thay vì
femficar.
thay thẳy: todos
Bin
 ས-བབ་ ་་
སས་
་་
T T 736
735
ninguem : omnes nemine de bus perfonis etiam fœminis,

bang
ptohet thaythay, idemque literas norunt . quan

..
ali , hê dê thầy , vẻ chê đê thày Romandarim de cada
thảy ng malformsup , bum : magiftratus cui quis

....
thây :corpo morto cada fubeft, làm thày : fazeroffi
´uer, is• thay ma, xác, idem . cio de mestre: magiftri munus,
thay: meftre magifter, tric exercere.dalsyndi fals

thầy thuộc : medico medi ・thấy: ver co efeito : vide

cus , i . thày đạo : pregador da . re de facto , xem chẳng thấy
ley: magifterlegis . thay phù ai olheife via alguem, não vi

thuy feiticeiro que cura os ninguem perfpexi vt aliquem

doentes com feiticerias vene viderem , vidi neminem.di

ficus qui infirmes venefi citur etiam de omnibus fen

cijs curare tentata thàybói : fibus , vt. nghe thấy : ouuì;;
feiticeiro que fasprofissãode audiui . thay tiêng:feouue
adeuinbar ; veneficus qui di aves : audicur vox . người:
uinationibus intendit.thày thấy : cheirar : olfacere.da

địa lí : feiticeiro que bufcafe thấy :và acbei : intemi la tìm

pulturas pera fazer Manda chẳng thấy:bufqueinão achei

rins : veneficus qui terram quæfiui & non inueni. thấy:
quærit autlocum ad fepul faberpor experiencia : expe
chrum aptum, ad hoc vt filij rimento didiciffe . thấy nó

aut nepotes fepulti magi lào dữ : tenho experienciafer

ftratus obtineant , thày chữ:
mestre de escola : magifler
fcholafticorum.bà thày:mo
lherque fabe letras : mulier
quæ literas finenſes nouit .
elle de roins bofes : expertus.
fum illum peruerfi effeinge
nij .
thảy, vide thay thảy .
tham: cubicar : appeto, is.

đức thày : bonra que le dừa
mestres principaes , ou apef
foasgraues titulus hono
ris qui præcipuis quibufdam
magiftris datur, vel nobili
cho tham của người : não
cubicaras ofato albeo : rem
aliena ne concupifcas.tham
lam, idem . gian tham : com
engano querer leuar o albeo :
' ar
 737 Τ Τ
arripere velle dolis & frau
dibus rem alienam . tham
đốc : dinidade pequena de
mandarim na aldea : magi
ftratus quidam exiguus in
pago.ou tham, idem.
thăm , gườimlời thăm ,
ai: mandar recados a alguem :
ſalutationes alicui mittere .
đi thăm ai :fazer vifita a al
guem . inuifere aliquem , pro
infirmis melius viêng . hói
thăm :preguntar nouas noua
nuntia inquirere . thăm tin ,
idem ...
thăm:fortes quefe tirão,ou
lanção : fortes , quæ iaciun
tur , aut extrahuntur . bó
thăm: botarfortes: fortes ia fim: murex,ricis.nhều thẩm:
cere .bé thăm: tirarfortesde
palinhas: fortes è paleis ex
trahere , cum illas quis ma
nu tegens fuam quifque for
tuitò trahit breuiorem aut
longiorem . bắt thăm , bẻ
găm ,idem .
thâm , mùi thêm : cor pre
ta terrea que não tem lustre :
color niger minimè (plen .
dens . ảo thêm cabaya presa
que não tem lustre: pulli colo
risveftis, nigra .
thâm bo ruộng: entrar
758
polla varzea do outro comea
dolbe o vallado : fubripere
ágri alieni partem perrum
pendo aggerem interpofitú.
thâm beão : entrar comper
turbação : turbas excitando
ingredi , nộm thêm : os lai
droes entrão.fures ingrediun
tur . lõạn thâm : aleuanta
mento : rebellio , nis.
thàm , nói thầm thàm fal
lar a puridade muito manfo :
fecretò loqui , & demiffa
admódum voce . lo thàm ,
thr : cuidar configo : cogita
re fecum . ngăm,gam.idem.
thăm : cor vermelba : ru
beus color.-đỏ thăm: carme.
touquinha carmeſím: ſericum
quoddam murice tinctum. :2
thẩm , dingay thảm
thảm: ir caminho direito: re
&
ta omninò via incedere ·
thấm ,thưong thẩm thiết
amar teneramente : tenerè a
mare.yêu , mền , idem .
thẩm : treſpaſſar a agoa al
gua coufa peruadi aliquid ab
aqua . thẩm nước , thâu
běào, idem .
thậm phải :bemuitarezno
valdè confonum rationi eft.
Aaa thậm
 T T
739
tham mlon: muitogrande :
valde magnum · ..
than: caruão : carbo, nis .
than lửa: brafa : carbo igni
tus .
than thở : fu / pirar defaba ..
far cualguem fufpiro, as, nu
dando fecretu alicui relaxa
re animum . than thi: gemer:
gemo,is..
thin:modo defallar copef
fagraue abaixa delRey titu
lus leu honor quiexhibetur
primarijs perfonis infra Re
gem thânoũ , thân đức cũ ,
thân cũ gia muôn tuổi : v -
uaVoffa Efcellencia , Voffa
Senboria muitos annos ; Ve
ſtra excellentía , Veftra Do
minatio Neftoreos viuat an
nosi tâu bua , doi Chúa ,
Bạch thầy , chiêng ou hifunt
tituli honoris
than: corpo: corpus, poris.
thần xác : corpo morto: cada
uer, is. đã nên thân : ià be
homem:iam virum agit.. vana
thân „ đòu thận: virgem
!
virgo, ginis..
thân thể : corpo viua : cor
pus viuens.
thân thích , họ hàng : po
rentes: confanguinei , ! lum Regis aut Magiftratus ,
740
thân thích : certas gifcas
em pao , efpecie de feiticeria :,
lineæ quædam fuper lignum.
dufta, veneficium .
= thâm khi : bugio : fimia , +:
giờ thần : boran dastres at as
cincodepois de meyo dia: hora
à tertia ad quintam poft me..
ridiem . vide giờ ..
thân ,một thân một mình
tói fou
: sò não tenho ninguem :
folus fumego, non habeo
hominem .
: than:lombos: lumbi,orum..
thân thịt lợn : lombos de por
cơ : lumbiporcini .. .
thần, tỏi: eu, vaſſalo , fer
uo: ego , loquendo cum.de
miffione, nam fignificat etia
hæc vox.clientem & feruum
thần : -o diabo que chamão
tutelan do lugar : diabolus que
loci tutelarem vocant . is vt
plurimum eft facinorofus a
liquis ibi occifus , aut etiam
aliquod animal mortuum in
eo loco, cumque aliquid ma
licuipia ibi acciderit ftultè
putant id ab illo homine aut
animali factum , & deinceps
eum colunt, erigendo domu
aitare & c . dantque illititu
ne
..th
 74? T T
ne fcilicet fimile infortuniú
illis adueniat. thân ki,idem.
thẩn xích : certo pao que
tomão na mão os feiticeiros
que curão os doentes : baculus
aut lignum quoddam quod
manu apprehendunt venefi
ci cum ægrotos curant , vir
tutem in eo ponetes baculo.
- thần thien thần : Anjos:
Angeli . quỉ thần : diabos :
dæmones . thần sát đánh :
effe diabo te mate diabolus
ille te occidat . dao lộ, than
quan đánh , idem maledictu.
đơm thần quan : offertas que
fazem a effediaboperaque lhe
nãofaça mal:oblationes dia
bolo factæ ab Ethnicis ne il
lis noceat, vel in itinere, vel
in alio negotio. húthần,vi
de hů .
thần , fao bắc thẩn :aeirel
la do norte: ftella polaris ...
thần vì : certałaboaem ,
quefe efcrèue o nome do defun
topera lhefazerem zumbaya :
tabula in qua confcribitur
nomen defuncti vt illi folita
reuerentia demiffo in ter
ram capite fit .
•
thần , bua thần vũ • Rey
da China que dizem inuentou
t
742
qarado , e cultiuar a terra :
nomen Regis Sinarum quem
dicunt fuiffe inuentorem a
ratri , docuiffeque agricul
turam , atque ideò illum co.
lunt .
-1
thần , quan đại thần : os
mandarins grandes : magi
ftratus fupremi , tanquam
præcipui Regis ferui . quan
tôi cả , idem .sứ thần : em
baixador: nuntius regis!.
- thần lăn : falso como lao
gartixa; pifcis quidam figu
ram habens lâcertule .
- thần ,nọi thần : romeodio
fode Eunuco : Eunuchi no
men , fed odioſum . vide trú
sử, can .
• :
thán , bàng than thán :
muito igual : æquale , & val
dè planum .đất than thán :
terra plainae musto igual plan
num & valdè æquale folum.
phẳng , idem .
: thẩn , lẩn thẩn rer muitos
negocios coconfusão confusè
multis negotijs implicari .
lan lộn , idem .
thang efcada fcala, æ.boc
thang degraos da efcada ica
læ gradus ' bậc thang lên .:
por eſcadapera fubir : ſcalam
A aa 2 ad

743 T Τ
ad afcendendum apponere .
thang , bún thang , vide ,
bún .
thang , vi thang : rozalgar :
aconitum, vi fang, idem.
thăng len: Subir:afcendo,
is thăng thien , lcnblời : fu_
bir ao ceo: afcendere in ca
lum. đốt thăng thiên : betar
foguetes ; emittere igniculos
furfum volantes . đốt óŭ
pháo , idem .
·
thăng, cái thăng gạo :me
dida de arròs: menfura orize.
cái thùng , đầu idem ..
thàng : nome com quese
chamão os meninos , moçose
gente baixa: nomen quo vo.
cantur pueri, famuli,& viles
perfona . thàng đó : menino
que bapouco que naceo: infans
recens natus . thàng nhỏ :
meuino: puer, io thang kia:
•
emoo heus tu.lao làm bậy
thàng kia:porquefifestes afsy
madraço : nebula cur ita fe
citi, thàng ngô : nome com
que chamão aos Chinaspor de
Sprezo: nomen quo finas vo
cant per cotemptum.thàng
cha may:filho de bu madra
¢ o: nebulonis fili, eft conuimus , tháng nhiện : mes que
tium inter ipfos graue valdè fe acrecenta quãdo o anno tem
G1
744
tamen vfitatum . thàng nay
dể người : efemadraço be
Soberbo nebulo hic fuper
bit .
thằng đói : cilbas de cao
uallo: cingula lateralia equi.
tháng: mes: menfis , nem
pe lunaris, annus enim com
munis apud Annamitas ha
bet duodecim lunationes ,
intercalaris vero tredecim ,
qui accidit fecundo aut ter
to quoque anno , qua ome
nia faciunt ex computo fi
penfil . thángno: mes de trin
tadias : menfis triginta die
rum . tháng thiêu : mes de
vinte nouedias : menfis die
rum viginti nouem . tháng
giéng: a primeira lua : men
fis primus lunaris.tháng bai,
ba : afecunda , a terceira lua:
menfis fecundus , tertius .
tháng tưa quarta lua quạt
tus menfis.reliqui modo fo
lito in reliquis rebus nume
rantur præterquam quod
non additur particula ordi
nalis , thứ , vt fit in alijs re
buscomuniter. tháng chạp :
o derradeiro mes: menfis vlti
tre
 745 T T
treze mefes : menfis qui fu
peradditur , quando annus
conftat tredecim menfibus
feu lunationibus.tunc autem
duo menfes vocantur eodé
nomine juxtà mathemati
corum computum vt fi ver
bi caufafecundus menfis du.
plicetur, tunc dicitur,tháng
hai thước: ofegudo mes d'an
tes : fecundus menfis prior .
tháng hai ſau : osegundo mès
depots : menfis fecundus po
Aterior.vocantur etiam men .
fes nomine horarum , vt
tháng dần : oprimeiro mes :
mens primus . tháng mẹu :
ofegundo mes: menfis fecun
dus . & fic de reliquis , vide
giờ . đầu tháng : oprincipio
domes : menfis principium.
mat tháng ofim do mes:nen
fis finis. vocant etiam pii
mam partem menfis vfque
ad decimum diem thuong,
:
à ' ecimo vfque ad vigelimu,
trú,mediá.à vigefimo demű
die vfquead fine ha, poftre
mam.tháng nào em que mess
menfe quonam ? mấy tháng
1 Dày quantos mesesha : quot
ab hinc mentibus ?
thing : entefar : tendo , is .
746
tháng thẳng , idem . tháng
dêy: entefar corda : tendere
funem . keó cho thẳng : pu 1
1
xarpera ficar tefa: trahere
vt tenfus fiat funis.
thẳng , đi thẳng : ide cami
nbodireito : recta incede via.
ngay thẳng, ngay, idem.
.
thanh guro
gươm m . : folha
de efpada : ferrum enfis .
thanh tle: bŭ pedaço de bam 1•
1
bù fendido ; fruftum cannæ
indicæ fiffum .
thanh nhàn : bemauent
rançar foelicitas , atis. thanh
1
1
văng :folitario: folitarius, a,
vm .vắng vẻ, idem .
thanh , làm thang giả :fa
gir: fingo , is, vide thinh.
thanh đo vương : nome
proprio do Rey de Tonquim
quereinaua quando a primei
racès la chegarão os Padres :
nomen proprium Regis Tū
quinenfis qui regnabat cum
primum illuc aduenere No
ftri Patres
thành nên :fazer , fazerfe
facio , is, fio fis , fĩnh thành
sinh nen : produzir gerando :
producere per generationé .
thien fĩnh nhin , nhin thành
thien : o ceo gèra aobomem
Со
 747 T T
cabomem produs ao ceo: ce
lan generat hominem , &
homo producit cælum.pro
loquium fallum Ethnicorum
quo cum plebe. fuos.tegunt
errores nomine cæli intelli .
gendo hominem, : be
thành.fortaleza , oucida
de murada : arx , vel ciuitas
munitamenibus xây thành :
cercar afortaleza com muro;
muro circundare arcem .
thành luy: baluarte : propu
gnaculum , i.
T thành hoang , noi thô
bua. olugar em que adorão o
diabo a que chamão tutelar
das aldeas epor iffo lhe duo ti
tulode Rey locus in quo ado
rant dæmonem quem pa
gorum tutelarem putant, at
que ideò Regis nomine in
:
figniunt . vide thần ..
thánh : coufafanta: fan . reprefada , pera fazalajair ;
&us, a, vm.; nên thánh : fa aperire paludem aut quid fi,
Zerfefanto: lanctum fieri. rút
thánh : fantiffimo: fanctiffi
mus, a , vm . thánh hiền :fan .
to e bom: fanctus & bonus.ti
tulus quo fuum confufium
honeftant fed immeritò, quia
vel ille non nouit omnis sa
Aitatis & bonitatis auctore
748
Deum fine quo non poterat
effe fanctus nec bonus , vel G
nouit & alios non docuit cu
effet magifter,quomodo po
teft vocari fanétus & bonus?
- thao : os cordes de feda
que cingem os nobres e letra
dos : funiculi ferici quibus
cinguntur nobiles & litera
ti •thất thao: cingilos : funi
culis fericis nobilium & li
teratorum cingi . tháo thao
ra: deſpilos , tiralos ; funicu
los fericos quibus nobiles
& literati cinguntur difcin
gere . cỡi, idem . :
tháo : deſmanchar algua
coufa que està pegada , encai
xada : reglutino , as. thaó
sach ra: defencadernar o liu
ro reglutinare librum , thaó
noc ra: abrir otanque , ou
outra cousa em que estàa agoà
mile , vt effluat aqua ibi re
tenta . thío děạ : càmaras :
diffenteria , æ . tháo toc :
defatar o cabello : foluere co
mam .
thao, cổ erua ; herba , .
thaó moục , fang có: aruores
e eruas : herbe & arbores .
thảo ,
 749 T Τ 750
thio , cam thảo: alcaçus to com barriga e boca largas
glycyrrhifa, .. diotæ fpecies breuis, fed fa
thio bonrar: honor , as. tis lati ventris & orifici .
thảo kính cha mẹ : bonrar e tháp : torre : turris , is.
reuerenciar paye may: hono tháp bút : canudo em que
rare & reuereri Patrem , & femete o pincel:theca in qua
Matrem. thaổ, làổthão: dar penicilli cuftodiuntur .:
ou tomarde boa vontade : thấp, wot: molhado: ma
dare aut accipere lubeuti a didus, a, vm..
nimo & grato. thap: baixo: breuis, e.no
-i
thǎóc: nelle; arròs por esca thấp : lugar baixo: locus hu
fcar : oriza cumpellicula .. milis.người thấp fe : Dome
lúa thaóc, idem, xay thaóc : muito piqueno : homo valde
moelo pera thetiraracafca: breuis , curtus. tiểu nhin
orizam molendino manuali: thấpí : 1 gente vil, debaixos:
conterere vt'exuatur pelli pensamentos :perfona vilis,hu.;
cula . sảy thăóc :fazer ven miles habens cogitationes .
to ao nelleperaoalimpar : vē. thấp , là n thấp thoáng :
tilare orizam ☛. hột thaóc: fazer copouca aplicacão:per
grão de nelle: granum orizæ. functoriè operari . alij thấc
thăốc, voi thăóc : vrrar thăing.
doelephante: voxelephantis. thập mười : des : decem

hồm thăóc : Uyuar dotigre : thap nhị ,mười hai : doze :

vlulatus tigris duodecin . thị thập , hai
thăóc ; mửa thăóc vòmin mươi : vinte : viginti .
tar com vebemencia: euome ip : that : apertar ftringo, is..
re cum conatu'. that nút: apertar o nò : ſtrin
thao thá : de vagar : lente . geretodum . thất cổ chết :
sẽ sẽ.idem .. : apertando o pescoço matar :
thaỡmanh : cegocom os aftringendo collum occide
lbos abertos : cæcus oculos re , fiue per fufpendium fiue
apertos babens' . per quamlibet ftrangulatio

tháo , cái tháo : boyto cum nam gutturis , thắt lưng :

cin
 731 T T
cingirfe fita: ftringere zona
lumbos . that thao , vide
thao .
that, bay:Sete: feptem . uilko vitulus, i &c.¨¯
thứ bảy::feptimo : feptimus,
3, vm.
thác , fay thất thiểu : cam
betas de bebado : titubatio e.
brij. đói thất thiểu : de fome :
titubatio famem patientis .
thặt: verdade, certo : ve
ritas , atis, verus , a, vm . nói
thật : falar verdade : verum
loqui.cho that : certamente:
certè , profectò , fanè . thể
thặt : iurar verdade : verum
iurare. the
' ngay, idem . that
thà : fleb fincero : veridicus ,
a,vm, fincerus , a. vm.
thau : latão: æs, æris. chỉ
thau , arame de latão : æris fi-
lum.gỗ thau lại : fazer obra
delario batendoo : aris opus
percutiendo conficere , lá
thau: folha de latão : æris la-
mina , hàn thau : foldalo : as
ferruminare .
thau rau: batel: cymba.
thau bat, vide bat .
thau : animalou aue nem
muito piqueno , nem muito
grade:auis aut animal quod
cunque nec valde paruum
752
nec valdè magnum . choai ,
idem . gà thaú :franga: pul
laftra , æ. bồ thau : vitela , ngà
tháu, biét tháu : Creuer
confufo , co muitas rabiſcas :
confusè fcribere . chữ cháu,
idem .
thỉu , nghe thầu thầu :
uir atèo cabo com atenção :at
tentè vfque ad finem audire.
thâu , cáp : apanbar por
força : rapio , is . thâu đạo .
tlộm cáp : ladrão ; latro ,
nis.
thâu ngày thâu đêm : to
do odia e toda a noite; tota
die & tova noc . thâu đêm
tới ngày , idem .
thấu : furar de parte a par
te : perforare ab vna parte
in alteramthâu qua hai bên ,
idem . nước thầu běào : pr
netra a agoa molhando algúa
coufa : penetrat aqua made
faciědo aliquid.thâu thành :
minar o muro: fuffodere mæ
nia.thầu tu : minar o carce
re; fuffodere carcerem.thầu,
idem .
thấu , xem thấu :adiminbat
ascousas aufentes, feiticeria:
diuinare abfentia , venefi
cium.
 T T
753
cium, thầu běào, vide thâu .. dɔ̃i : iurarfalfo
thấu, vide thoi .. fum thế gian , idem . bắc thể:
thê, bo: molber: vxor,is .
chính thê, bo thặt : verda
deira molber: vera vxor. bợ
cå, idem .
the , cái the : peọa rala co .
go de veo com que as molbe
rescobrema cabeça &c: feri
cum rarum vtvelũ qua mụ
lieres tegunt caput &c . mữ
the : barrete feiftauado dos
letradose nobres: pileus exa
gonus quo literati & nobiles
Annamite vtuntur . thu the:
mato ralode poucas aruores :
fylua rara paucarum arbo
rum.le the, idem .
the, thuóc the: mezinha :
pharmacum,i.
1 the, bó cam the con mat:
a cafca de laranja eſpirrar nos
olbos : infilire in oculos fuc
cum corticis mali aurei.
the,reo the the:dargran
des rifadas commatinada; ca
chinnor, aris .
thề iurar: iuro, as.ăn thê:
aiuramentarfe : coniuro, as.
the ai : iurar por alguem : iu
rare in nomine alicujus. the
ngay: iurar verdade: iurare
verum . thể chặt , idem , thể
754
iurare fal
fazer iurar a alguem : iura
mentum ab aliquo exigere ..
thê, idem .
thê, đòi:mundo :mundus ,
i thế gian , thê giái , idem .
kêu thê , chưa đòi: Salvador
do mundo : mundi Saluator.
tận thế , hết thế : acabarfee
mundo ; mundi finem adue
nire.
О sabello .
thể đầu : cortar o
por desprezo do mundo : capil
los tondere in contemptum
fxculi . thể tăóc , idem .
- thê :eftribar,em algia tou
fa: inniti alicui rei . thê tau:
depender a vida da não : de
pendet vita noftra à naui.thề
thǎóc:eftribar no nelle: inniti
orizæ . cậy thê ai : eftribar
em alguem : confidere ali
cui .
thê , vide thẻ ,
thẻ đàng : repartir do ca
minho o que cada bū ba de ter
replenar : diuidere viam in
partes, quam quifque agge
rare aut terra complere de
beat .
thể: modo,feição: modus,
in một thể , nhìn thễ : dbu
Bbb CA
 755 T T 756
caminho fazer dous manda lheres prenbes coftumão ter :
dos : vna fidelia duos deal defiderium aliquid edendi,
bare parietes . một thể: do vtfit in fœminis grauidis .
mesmo modo: eodem modo.. then cua tranca daporta:.

cu bêy, idem . bàng thê, bi repagulum , i. obex obicis,

bàng Je poruentura :fiforte . then hổ người : ter vers
như thể: como: veluti , thân gonba : verecundiâ fuffundi .
thể tốt : bom talbo de corpo : then mặt idem .
iufta corporis ftatura . xấu theo feguir,irde tràs ,imi-;
thể: roim feição : modus per sar: fequor, eris, imitor, aris.
uerfu . thễnàu : de que modo : theo chẳng lợp : indapus
quomodo ? the naò thể nào: ·
alguem nãono alcançar :. fe
de qualquer modo: quomodo quendo aliquem non affe
cunque. qui . theo í đức Chúa blời :
, thể thóũ : liberal: munifi feguir ou conformarfe com a
cus, a, vm.. · vontade
de Deos :› .fequi vo
thệ; thể, vide thể hư thệ, Juntatem Dei . theo mình
thể đói:iurarfalso : iurare fazerfua vontade,fequi pro
falfum .
priam voltatem theo chên
thêm: acrecentar: addo,is.; bat chuocai : imitar alguem:
thêm běào: acrecentar me- ¹ imitaricaliquem eo ai ,
}
tendo dentro: augere intro- idemarijuanallaha
mittendo . thêm dom:acre
thep cubrir comouro, dus
centarde qualquer modo : fu com prataou ainda com cha
1 rão: linite aut tegere auro ,
peraddo, is.
thêm nhà : panimento velargento infalia fubrilif .
queficafora da caza aoredor fima diducto , aur etiam fan- :
pera andar de baixo das bei daracha : thép vàng : dou
ras:pauimentum quod cir rar: inaura, as. thêp bạc :
cuit domum, & tegitur im pratear: tegere folijs argen
bricibus .
ti tenuiffimis. fonitêp cha..
: thèm của ăn: dejejo de cơ roarfandaracho as.cái
thép
mer algia coufa coma asmo, opincel com que acbaroão:pe.
Ad
ni
 757 T T 758
picillus quo quid fandara natum . thệu lệu , idem .
chainficitur alij pher : theu, vide theo .
. thi: exame deletras : exa
thép: aço:calybs, ybis.
thép; ăn thép viuercomo men adgradus literatorum .
deefmola ou de fobejos de ou tràng thi : cafa dos exames :
tros&c: fuftentari exelee . domus examinum ad gra
mofynis aut reliquijs alio dus . nhà thi, idem . dithi ;
rom . ir comporpera os exames: có
· thẹp :: os gomos da laranja ponendi caufa ad examen
edeoutras fruitas: particu ire . thi: exame no qual vence
.
læ aut diuifiones interiores quemais pode : examen in
mali aurei aut aliorum fru quo potentior vincit .
&
tuum , melius, múi ¸¨
· thi , áo phẳng thi: cabaya
› thêt: conuidar: inuito , as . fem rugas : veſtis plana ſine
moi, idem. thêt blau : con rugis.
uidarcom betle : inuitare ad thí,hội thí : examesfolines
edendum folium quod , be na cortepera osgraos fuperio
tle , à lufitanis vocatur , & · res : examina folemnia in au
.
eſt valdè in vſu . taêt mlời la pro gradibus fuperiori
đãi: offerecimentosfingidos : bus . hương thí : exames in
verba vrbanitatis quibus a feriores nas prouincias pera
liquid fiatè offertur. osgraos inferiores: examina
thétnút:apertar onò:ftrin. inferiora in fingulis prouin
gere nodum. vide that . cijs pro gradibus inferiori
thêu : batidor ,lauores na bus .
peça: fericum acu piЯtum , thi của cho kẻ khó khan :
vellabore phrygio. dar efmola aos pobres: elec
thểu , thất thểu vide , mofynam pauperibus elar
that . giri .
thệu , cây thệu : romeira : tui dạ :perexemplo: exem
malus punica, malus grana. pli gratia .
ta . bláithệu : romāa · ma chỉ là thí: coxim de fell :
lum punicum , malum gra puluinar ephippij , vel ſtrati
bbb 2 equi
 759 T T
equi ftragulum ..
thí biểu: polmão, lobinho :
tuber carneum .
thí , đau chứng thi thử :
doença de potrozo : carnofitas
in tefticulis.
thĩbiểu : barriga enchada:
tamens venter , thithung :
furar o enchaço : tumorem
perforare .
thĩ, nói thầm thĩ : fallar
manço a orelha: demiffa voce
ad aurem loqui . nói thàm ,
idem .
thĩ, than thĩ: gemer , fulpi
rar: gemo, is, fufpiro , as.
thĩ kiép nguoita : os di
uerfos eftados des bomens que
osbonzos tomãopera encubrir
fuasfalfidades : Atatus diuerfi
in hominum vita , quos ido
lorum facrificuli affumunt ad
tegenda mendacia fua , vt .
nguyen thĩ : oprimeiro esta
do da geração do homem : pri
mus ftatus humanæ genera
tionis.de quo fcilicet This
dixit feciffe cælum & terra ,
intelligens fcilicet femen
Patris & fanguinem Matris
ex quibus producitur homo
quem idolorum cultores in
interiori fenfu intelligunt cu
760
dicunt cælum & terram , id
tamen non euulgant popu
lo , ne amittant turpia lucra.
thị, thước: diamte ; prius .
vô thì vô chung , chẳng có
thước chẳng có fau : sữa
temprimeiro não të depois,ou
não të principio não temfim ;
principiu non habet neque
finem .hõu thì vô chung ,có
thước mà chẳng có fautem
principio mas não temfum ;
principium habet non habet
finem , vt fcilicet Angeli , a
nima racionalis .
thị , thặt: verdade , verda
deiro: veritas , atis, verus, a,
vm. vide that .
i thị, chợ: bazar : forum ,i
vide cho
thị, từ thị : cbapa que para
são os mandarins : literæ te
ftimoniales magiftratuum ,
facultatem aliquam conce
dentes .
thị, blái thị : certa fruits
medicinal amarella redonda
egrande como hūa grande ma
ça : fructus quidam medici
nalis Alauus rotundus inftar
magni mali . cây thị : aruors
defa fruita medicinal: ar
bor cuius non folum fructus
cft
 761 T T 762

eft falutiferus fed etiam pedra: incidere literas in la

cortex,fructus autem eft fla
uus rotundus & magnus in
ftar magni mali .
Thic ca: Xaca; Xaca, x.is,
primus fuit idolorum inuen
tor in Indijs orientalibus ,
Batus eft in ea India parte
quam fine thien trúc coac
vocant , patrem habuit tinh
phặn vương, matrem mada
pide .
thấn thíc ,họ hàng: paren
tes:confanguinei .
: thíc người : natureza ou
inclinação de cada bum: pro
penfio naturalis vniufcuiuf
que nét người,tính người.
idem .
•
thíc , chẳng có thíc : fem
vontade : indeliberatè , ab

phu nhên , vxor illi fuit da fque intentione . vô í, idem

du phu nhân con lí thien
vuong, filius eius vacaba
turca haù la duos habuit
diabolos qui illum artem
thíc nhau : acetonelarfe
entreft: cubito ſe
fe inuicem
impetere .
thíc , thân thíc : certas gi

magica docuerunt Alala fci. Seas : lineæ quædam ad cer

licet & Calala, in montibus tam figuram rhombi ductæ .
đàn đạtvbi primum ferece thic , mức thíc : mofo:mu
pit,cum reliquit vxoré poft cor, is.
aliquot cohabitationis an · thic,kêuthic thic: estron
•
nos & feipsu fecit but ideft , do de queda: ftrepitus ex re
idolum , fuis præftigijsinnu aliqua decidente ortus .
meros decipiens víque ad thích , vide tích .
octuagefimum ætatis annum thịch , vel thịc , mở ra
quo mortuus eft in fylua di abrirje: aperiri.vel , finh ra :
ta , Sala , mille circiter an fazerfe: fieri . melius tịch,vi.
&
Dis ante Chrifti Domini de infra .
Natiuitatem, tempore Re thiéc:callaim
, eftanbo :ſtan
gis Sinarum dicti bua Chu. num,i.thien,blời ceo: cœlū.i.
thíc : efculpor , entalbar : thiên địa , blời đất : ceo e term
fculpo, is,incido, is. thíc chữ ra : cælum & terra . thien

cěào bia : abrirasleiras 16 chủ, Chúa blời : Senbae do

Geo;
 763 T T
764
Geo: cæli Dominus melius thien vànthien van viua's
thien chúa. thiên đàng , nhà milles de annor viue in eter
blor paraiso celefteiparddi num , verba benè precandi )
fus cæleftisi melius thien valde in vſu maximè in epi
Chút đang , nhà Chúa Hôi Rolis..
cæli Domini domus thien “ thiênmôn đoũ : eforcia
rhan: Anja: Angelus, i.thien neira : planta quædam indi
bại dưới blời . de baixo do caà lufiranis , efcorcioneira ,
ceo: infra cælum.ideft vnii dicta
werfus orbis inferior , thăng thièni embarcação : '
naúi
thien : fogete ignicalus.vo gium ; ij. melius thuyen ."
laus , thiên triều , cây thiện thiên : caftrar: caftro , as .
trièu : zamboeira : malus A gà chiên : capão : capo , nis.
dam thiên văn , tu thien & fic de alijs.2 gu
matematica : mathematica , thiêng ; tính thiêng liêng :
æ. quantu thien : bmanda Sustancia eſpiritual: ſubftan
rim matematico : magiftratus tia fpiritualis . thieng : vir:
qui mathematicæ præeft tude milagrofa fupernatura
huius officium eft calenda lis vis , aut virtus ' prodigio

rium fingulis annis typis ma fa . phép thieng , idem . no

dare , eclipfes prædicere ,
Buuiorum inundationes &
fimilia multa, etiam alia vo
lunt prædicere, fed fallunrur
vt plurimum .thien vien dia
phương , blòi tòn đất
buông :o ceo be redondo ater .
ra be quadrada, affy falja
mentedizem osfeus liuros:ce
lum eft rotundum , terra ve
ro quadrata , fic ftolidè mẽ .
tiuntur illorum libri .
thien, nghìn: mil : mille .
-i
thieng lugar em que cuidão
bauer algua diuindade : 10
cus in quo putant Ethnici
aliquid diuinitatis ineffe,fed
ftolidè.
thiéng, mời : conuidar:in
uito , as . thật, thiết, idem .
thiệp , tờ thiệp, từ phép
bua Chúa prouisão del Rey :
mandatum Regium in fcri
ptis.lệnh idea . hàng thiệp
câu ai : palfermaid dopera
prender alguem : mandatum
expe
 765 T T
expedire ad aliquem capié
dum.ali : doing
thiệp tính feiticeiro que ,
finge faber few alma cô là nổi
ceo ou no inferno: veneficus
qui fingit fe fcite an anima
fit in cælo , vel in inferno . &
adhoc varia facit veneficia
thiệp:manceba : concubi
nayæ . bọ mọn , đó lẽ ,
idem .
thiết, sǎt:ferro: ferrum ,
i. thiết đề : ferradura deta
uallo folea equi férrea .
thiết, đặt : for,fazer po
ao, is , facio ,is như thiếthử
thệ, mà đặt thể đổi: perafa
zer iuramento em vão : fa
ciendo iuramentum falfum .
thiết:conuidar, fazeroffe
recimento inuitovas. offeroy
offers, moither; idem
·
thiết ; thảm thiết : amp
muitos diligere multum .
thiệt của: acbare comme
nosfato : minus habentein
fe deprehendere.mất thiet fete ate as- noue antes do mejo.
cua idem.hon, thiet o mais
comenos: magis, & mínus.
•thiêuma: queimaro corpo
norio ; cadauer igne confu
meret.... Beq
Jeg e
.. thiểu phu : ở que pendeles
:::::::
766
nha: lignorum venditor.bin
củi, idem , de my ( 5,auis
.
thiệu ít : poucb : patum .
thiểu ngữ, ít đều : để phucc
palauras exigui fermonis .
: thiểu , cá thiểu : paixeba
gre pifcis quædam fpecies
quam , bagre , lufitani vo
‫܃‬
cant .
thiêu : faltar : defum ,e ,
eft.sót, idem.chẳng có thiểu
gi: nãofalta nada : deficit ni
hit bắt thiêu : multar aquel
lequefalta em algumferuiço :
deficiétem in operibus com
munibus multare . tháng
thiếu : mes piqueno que não
tem mais que vinte noue dias..
exiguus menfis qui folum
dies haber viginti nouem .
thím milber do tio irmão
do pay quehe mais moça que o
pay: ixor patrui tui natu mi
noris quam pater tuus fit .
bọ chú, idem .
thin, gio thin : a boradas:
dia : hora à feptima vfque
ad nonam ante Meridiem .
dicitur etiam ngày thìn, nam
thin tháng thìn , vide giờ :
thin, rou :dragão, draco ,
rusht
thinh,
 ·767 T T
- thinh , tlag:: limpo : man
dus, a, vm.thinh fach,idem.
thingtiah: cafto limpa:ca.
Bus,a, vm, old
.thinh nhìn ; immu dau cho
immutabilis, e thinh biển :
o mar leite; malatia, æ.lang,
idem . thing blời : tempose
reno; ferenum cælum .
, thinh trai phù thủys con
uidarasfeiticerios pera o iej
dos mortos ; inuitare venefi
cos adieiunia mortuis facié,
da, vel potius ad edendum
varia edulia fine carne ta
men autpifce, ⠀⠀ a di
thinh, chuồi thinh tiêu :
; Speciede figos da india verdes: bens locus .thieng, idem .
per fora, ia maduros : ficus,
quædam indica extraimina
tura, fed matura intus : motus primo primus...
34
thinh yen : cidra; malum .
citreum .
1 thinh , làm thinh : trocera uere collum molliter ex fu
rostopera não ouuir; infle&
te
re vultum.in aliam partém
ad non audiendum .
: thinh : fingir ; fimulo ,
as.làm thỉnh giả ngủ : fingin
que dorme ; fimulare fom
num .
thỉnh đô vương : o nome
do Rey velbo de Tonquim ;
768
nomen proprium Regis Tó
chinenfis fenis, tanh, ideb
1. thịnh hòa : a Prouin là da
banda do fulantes de chegar
dịu corte de Tonguima Guitar
Prouincia Auſtralis reſpectu
regia Tunchinenfis , ante
quam à regia, ad Prouincia
nghe an perueniatur. ex hac
Prouincia tam Rex Tunchi
ni quam Cocincine funta
riundi , alijque primarij viri -
quam plurimi in aulâ Tun
chinenfi, & Cocincină .
· thính , noi linh thính : ht
gar que tem alguacoufa de
Diuino : Diuini aliquid ha
thỉng thoảng vòi : Jem a
aduertencia : inaduertenter ,
thỉnh , đi thủng thỉnh n
coleadofe comfanfarrice: mo
perbia , dů rinh,.idem .
thịnh , hơn , tốt : perfeita :
coufa em tudo perfectum ex :
omni parte . da thing: ia efta
bem bene iam fe res habet .
thinh fu tudoprofpero : pro
fpera o uniathịnh đẩy blon
perfeitifimo : perfect fimus
a , vm , bọ chào tao tuyên
chính
 769 T T 770
thịnh sua eftesdous cazados aliquare decidente aliqui

nada lbes falta ,faude rique thệit Cogcovsiens lav , mul

zas&fcompleta & perfecta ::
thiu coufadepois de cozi.
habent omniahi coniuges, da iàfeidiça: corruptum ali
fanitatem fcilicet diuitias quid poftquam costum eft,
&c. quia diù relictum , vel malè

thip coufa de molho ià cuftoditum.com.thiuard

branda: molle quidpiam ex ros cozidofeidiço: oriza coûta›
eo qnod in aquam fnerit im iam corrupta divid
miffum . ngămmềm ,idem : - thô bỗ: ruſtice mal criado:
• thít tha , vide that rufticus , inurbanus , inciui

thịt : carne : caro , carnis , lis. quê mùa, idem.

dùng thịt : não comer care : : tho của: confifcar os benz

carnes non edere , abftinere tirar el Rey arenda : fifcoad
à carnibus. kieng thịt, idem. dici bona , abrogarià Rege
mlẩm thịt : comer carne por annuos redditus alicui.tho>
defcuido : carnem edere ex của lại : tornar a tomar oque :
inaduertentia. làm thịt: ma fetinha dado : repetere qua
tar algum animalpera comer: iam data fuerant.. 14/1
occidere aliquod animal ad : tho, thom tho: bom cheis

illud edendum . thịt nài:car ro: odor bonus.orgot

nemagra: caro macra . thit tholo:peitar: corrumpe :

mo: gorda: caro pinguis . re donis, fubornare . thu lỡ,

thịt ba rọi, vide roi , thịt gà , · idem .
thitlon , thịt bò , thịt cẫu : thỏ , đất thổ: barro , terra
cho,

carne de galinha , carne de barrenta: argilla, æ. argillofa

porco, de vaca, de bufara; ca terra . 10'

ro galline , fuila, bouina , thó , đánh thó : efgrimir

bubalina. digladior , aris....
-thổ , đất : terra : terra ,
thịt, đất thịt: terra pingue:
pinguis terra .... địa ,idem . thổvàng: barro ;
thịt . Jom ouefirondo de ,.. argilla,. thổ chủ: Senbor da
queda: fonus feu ftrepitus ex terra ; terræ dominus , fub
Ccc hoc
 771 To
hoc nomineadorant diabo
fum , vel antiquos poffeffo . ánh thờ: imagem doaltarou
resilliasregionis, illifque
altariola erigunt in ipfis a
gris. thecou: outro Senhor
da terra : terræ Dominus fas
fuas ceremonias afeusa
quem intra fepta domus a
dorant.quan đất, idem,tho
kì , thieng đất: ſpirito da
terra: terræ fpiritus . fic vo tores colit ..
cant diabolum quem putant.
tutelarem locí , than, idem.
hoang thien hau thờ, bua
blo-i chúa đất:o Rey doceo, e
• Senbor da terra : Rex cæli
& Dominus terræ .hæc no
mina viurpant Ethnici in fol
lemnibus iuramentis .
thó: lebre: lepus, oris.
. thọ lồ; lewar peitas : mu
nera accipere .đi lồ peitar :
manera dare .: !
: tho , lo tho achacofo:
valetitudinarius, ij.
tho, cây thoro : aruore
fem folha: fpoliata folijs ar
bor .
T 772
tare, ris. adorationis locus .
dooratorio: altaris imago vel
oratorij. phữ thờ a caza
que està no paço em que a Rey ·
tepaffados fuperftitionum
domus in palatio , in qua
nimirum Rex fuosprogeni
thỏ : resfolegar : refpito ,
as. nhăṇcthó lám : arquejar
de cançado anhetare ex laffi.
tudine , vt. poftquam quis
multum cucurrit, vel morti
proximus eft . thở ra thố
!
bedo: tomarfolego: fpiritum
refumere.than thor : gemer.
fufpiro , as . văn , thổ dài ,
idem .
thos officialmecanica: me
chanicus , in làm thọ làm
thu, idem ,tho maọc : car
pinteiro: faber lignatius. tho
bac : ouriues : aurifex , ficis .
❤ thợ rèn : ferreiro: faber fer
rarius .tho am hiểu: official

thơ mỏng : dar parabens :
congratulor, aris.
tho reuerenciar: colo, is.
veneror, aris. tho phượng:
adorar: adoro , as . nòi thờ:
lugar de adoração , altar : al
primo que fas as obras del Rey :
artifex egregius qui regis o.
pera perficit . tho máy sat :
Sarralherro : clauicularius fa
ber.thọ máy sú , idem. tho
may áo: alfayate: fartor, is.
thoá :
 773 T T
- thỏa :mmsebia : kapanir ,
is. proſtibulum,i.conthol :
molber publica : meretrix ;
icis 3c
thoận làōai:ganbara von
tade a alguem: adipifci ani
mum alterius . đẹp lào ai ,
idem . hoàthỏận: concordar
concorditer viuere, conue
nire animis .
• thoảng , vide thỉnh thon
ảng .
thoing, thấp thoáng: por
"
de mais perfunctorie . alij
that thoing..
thoát choúc : no mefmo
inftante: ftatim, fubitò bóŭ
chăúc , tức thì , idem . đi
thoát thoát : irde preffasli
geiro: velociter incedere , nere perueni ad locum .
citato paffu & leui . celeri
paffu & agili ambulare , di
hoán thoát, idem .
thoạt,đồi:mentira :men
dacium, ij. húy thoat, idem.
thóc , vide thàợc .
- thộc , cái thộc : feringa :
fyringa, x.
thoê, vide thüê .
thoê, vide thüê .
- thoi, cái thoi : ancadeira
do tear : radius feuinftrume
tum textoris quo fubtegmen
774
Kamini featur , thoi dệt
cửi, idem i 6 #I
thoimực : pão dezinta da
China : fruftum atramenti
Sinenfis quod folidum eft ,
& petræ confricatam cum
pauxillo aque liquefcit vt
fcriptioni inferuiat ,
thôi: baßa fufficit.thôi
• hết: acabarfe abfoluo, is;
thôi đoạn : depois poltea .
khỏi một thôi : pia fade bi
pouco de tempo: exiguo tem
poris fpatio elapfo.mot gey,
idem đi đang hai thôi bas
thôi đến nơi : fazendo dous
outres poufos no caminho che
guoi ab lugar : paululum
quiefcendo bis aut ter in iti
thôi mùira : desbotarfe a
tinta: decolorari . mùi thôi
ra aótláng : apegarſe atinta
como da loba no iubão : colo
rem vnius veftis alteram in
ficere . ù mùi,idem .
; thói coflume : mos, mo
ris. lè liệt, phép , idem.thỏi
nước người : tofume dos
estrangeiros: mos exterarum
gentium . theo thói:Jeguire
costume : confuetudinem
fectari .
Ccc 2 thôi :
 I T
775
thối: feder; foeteo, es.hoi
hám, idem . thôi tha : fedo
rento: fœtens, ntis. lúa thồi:
perderſe aſearapor lhe entrar
muita agoa e á cubrir ; putre
fieri orizam in agris ob ni
miam aquam irrumpentem
&c.hu di, idem .
: thổi gió thời cuối affopra ;
flat ventus , thðilua : fazer
fogo affopranioo infufflando
igneni accedere.thỡi com :
cozer arròz: coquere oriza.
các cơm , idem . củi thỏi :
lenbapera queimar : ligna ad
comburendum .thoiken :
tangergaita frauta& in
flare tibias . thoi xüy dou:
atirar com zarauatana : Aan
do iaculari zarbatanâ . xuy
hieu khí : tanger a trombeta:
inflare tubam. thoibe: vfar
dosfalles deferreiro : follibus
fabri ferrarij.vti .
them : dar bom cheiro ; 0
dorem fuauem emittere .
tham tho , idem . hương
thom : perfumes: fuffitus, vs.
thơm ,rau thom : horte .
lãa: mentha , æ.
thon làng: bữa parte de
aldea em que està bom nume
bom nume
rode cazas iuntas , e como a
776
partadas das outras da me
fma aldea pars notabilis do.
morum ferè vnitarum inter
fe, & à reliquis eiufdem pa
gi domibus feparatarum .
thoo : dèfde : ex quo , từ ,
idem .thŏở bé : dèfde meni.
no: à tempore pueritic thoở
xưa dèfdo tempo antigo : an
tiquitus , ab antiquo , olim .
alij khŏở , vel khüở , vel
etiam thüo .
: thốt, nói : fallar:loquor ,
etis máng thót : agaffarfe
depalaura : verba iracundiæ
proferre . :
thot : banquinho outaboa
em que fe corta opeixe, carne
perafe cozinhar : fcabel
lum aut tabula fupra quam
in frufta fecatur caro, pifcis
&c.ad concoquendum .
thớt to: roda deſeda: or
biculus bombycis .
thoục , chuọc : regatar
redimo, is.
thoục là: peitar: fuborna
re muneribus .
thoŭ, biét : faber ; fcio ,
fcis . thoi minh sáng láng:
claro : clarus, a , vm , đã thou :
o periodo ià estàbem : perio
dus iam currit . datlon ,
idem .
 777 T T
idem , thou : communicar" . thu ,mùa thu : automat al
communico, as. thou cou:
communicação dos mereci
mentos, ou communicação dos
Santos: communicatio me
ritorum feu communio fan
torum.thoũ đạo : commu
& cima quinta die lunaris mē
nicar aley: communicare le
gem , docendo &c. thou
: interprete:interpres, etis.
thoŭ thien dia nhin bier
nhu : o eftudante deue faber
do ceo e da terra e dohome:
fcire debet de cælo de terra
& de homine qui ftudijs va
cat .
- thoi , cây thou : certa ar ,
uore: arbor quædam vocata
thou .
thóŭ : lugar de thefouro:
thefaurilocus . thể thoi dea
bạo rọn rải : liberal: munif
cus, a, vm .
thôi vide thủ
thỏŭ : zarauatana: zarba
tana,2.bần thổi :atirar com
Zarauatano : Zarbatanaflan
do iaculari . xüy đòu, idem .
thou thin:lugar alto e bai
xo não plaino : inæqualis lo
cus , altiorès fcilicet partes
habens , & alias depreffio
res.
778
tumnus, i . ăn trú thu: afefta
e comerque fazem aos quinze
da oitaua lua que he o mejo
defeu outono : conuiuium fe
ftiuum quod celebrant de
fis octaui dum ad medium
fui autumni perueniunt.
thu the: mato baixo: fylaa
bumilis .
· thu: acontribuição de mui
tos : contributio multorum
di thu tiền: aiuntar a contri
brição de muitos : contribu
tiones multorum congrega
re . góp tiền , idem . đi thu
giáo : irem muitos iuntospe
dir efmolas: multos fimul e
rogare ftipem.
thu: inimigo: inimicus, i
thú , câm thú ,muông chim
animaes e aues: quadrupedia
& volatilia.
( thú: costume: mos, meris,
thói, idem . thú làng : coffu
me da aldea : confuetudines
pagi . thú chợ : coftume do
bazar : confuetudo fori .
thủ ,đầu : cabeça : caputi
pitis .
thủ giữ; guardar : cuto .
dio is . thủ trấn xứ : gouer
nador
 T T
779
nador da Prouincia : Guber-
nator Prouinci , trang
thủ , cô thủ : Langedornas
feftas: cytharadus in feſtis.
•thůtiét: viuuo , on viuua:
viduus, aut viduarum
- thụ : receber , recipiens
admitto, is. thụ lờ: tomar
peitas; munera admittere
an thu lo, idem . ::
thụ , khi thụ sóũ lâu : el
zermuitotempo : viuerediu.
thu : carta: epiftola,.
guổi thư : mandar carb
epiftolam mittere . phủ thủ :
fechala: literas obfignare.
Enthu, idem.
thứ : vòs que fas numero
ordinal particula numeri
ordinalis . thử mái: quant-
zimo: quotus ? thứ nhít : 0
primeiro: primus . thứ hai:
Segundo : fecundus . & fic in
cæteris numeris . thứ tự:or
dem de preeminencia confor
me a dignidades ordo prae .
minentiæ uxtà dignitatem
perfone ở ngôi có thứtự :
no affentarfeolbapolla digni.
dade : ordo dignitatis ferua
tur in fedendo :
- thứ dân : a poto : populus ,
i . fự dân , idem
780
thú perdoar, foffrer: par
zo
co , is fero , fers, thứ kẻ yêu
làm :fofreros fracas ferre
imperfectorum mores . tha,
idem . ...: ...: .
thủ : experimentar : expe
or iris , thử xem lào ai :
prouar alguem : experimen
tum facere alicuius . C
thua perder ficar vencido:
vinci vein fponfione , in .
ludo, in difputatione,in bel
fo& fimilibus . mấtthua ,
idem
thua : refponder : refpon
deo, es. thưa ràng, idem .
thua: coufa rala mal tapa
da : rarus, a, vm. res non
benè compacta . bear tha:
xangarala mal tapada : rara
tela vel tenuis male compa
Ca phen thưa : cajžeralo
rara ftorca malè compacta.
thua : Sobejar: fuperfum,
es. dư thừa lưa, idem .
: hứa , khách thửa :bope
de, estranho : hofpes, pitis .
extraneus , a, vm. người lạ,
idem .
.
thứa, cái thứa : limade ,
rafparpao : lima qua limatur
lignum.
thửa , đạt thỏa : dathan
ao 1
 1
781 T T 78%
ao officiaharrham dare.giúa, a noite: infomnem ducere
idem . melius,dat coc. noctem .
thửa: elle :ille, à, vd, re : thức , tâm thức : agastar
ferendo cum , de quo prius fe muito: excandefco , is . ira
fait fermo . vehementi corripi . gen

thuầng , vide thuống . thức , idem .

thuâng , vide thương . & : thực , ăn : comer : cibus in

fie de fimilibus . comedo ,is Chúa cầm thực :

thúc , thử thúc : telude : a Rey pega do comer : cibum .

villofum fericum.
thúc, đánh thúc: darcom
o ioelho : percutere , velim.
pellere alium genu, inflexo
poplite .
thức : cor : color, is. thức
vàng: coufa amarela : flauus,
aj vm . & c. sắc , mùi, idem.
thức : fpecie de coufa : fpe
cies , ei . thức nọ thức kia ,
fu no fu kia: aquilo e aquelle
outro: illud & illud aliud .
thức gỗ : coufa de pao : res li
gnữa . thức vàng: coufade ,
ouro: res aurea. & fic de fi
milibus . một thức một : de
cadafpecie bua coufa ; vnum
· thuê: rendas ; tributum, i .
quid ex vnaquaque fpe
cies .
Rex manu apprehendit,ideft
comedit . nhệt thực : clipfe
dalua : eclipfis lunæ . fatuè
enimputat tempore eclipfis
draconem quendam ingen
tem quemvocant gầu deuo
rare folem aut lunam, atque
ita crepitaculis, tintinnabu
lis tormentis etiam bellicis
foli vel lune laboranti opem
fe ferre putant fugando dra:
conem .
thiê: alugar,fretar; ſoco,
as conduco, is.thuê mướn ,
idem, dicitur autem tam de
hominibus quam de alia re
quacunque ...
làm thiế : arresadar asten

thức: espertarſe: expergi das, tributa colligere. làm,

fcor , ceris . thức dậy : fper gúi , làm tiền , idem . nộp
tai e aleuantaiuos ; expergi thiê : pagar arenda; tributa
fcere & furge . thức thâu foluere . 13

đêm : cftar acordado toda a : thui: chamuſcar: femiu

tulo ,
 T T
783
ftulo , as thai thuyền : chi
muſcarporfora a embarcação:
peraque o bicho a não comà : barcação de peſcar nomar lar
amburere nauigium ad ex
tra ne vermes illud perforét.
thui nghê: chamuscar abufa
ra ; vftulare bubalum . thui
tlâu , idem .thui me: chamu
Scaroboy; oburere bouem .
thui bò,idem fr
thúy: bulle;vas partium ,
diota parua.
thủy, nước : agoa ; aqua ,
æ. đi thủy : irpor mar : mari
iter arripere.coên thủyfol
dados que remão ; milites fi
mul & remiges.lut hòu thủy:
diluuio vniuerfal; diluuium
vniuerfale . că nước, idem.
thủy tụ : agoa que não corre
784
thuyen : embarcação ; na- ,
uigium , ij . thuyèn gii : em- ¡
go: nauigium ad pifcandum
in alto.thuyèn lé : galè; trire :
mis is.di thuyèn:irpor agoa;
aquatile iter arripere . phải
thuyền: fazer naufragio; nau
fragium pati . buôc thuyèn
lại: enrotar a embarcação: na
uigium viminibus nouis col.
ligare . tháo thuyền :desfa -
zela : nauigium foluere ac în
frufta diuidere.thui thuyèo,
vide thui .
thuyết : neue : nix nius .
thưng gạo : medida pigue
nade arròs: menfura parua
orizæ , đầu , idem .
thuở ,vide thôi ,

aqua confitens . thủy phủ : thuóc: mezinba : pharma

diabo que cuidão prefide ao
mar; mare gubernans diabo.
lus, vt ipfi falsò putant. phù
thủy ,vide phù .
thủy : azougue : argentum
vinum .
cum, i . medicina , œ. thuốc :
the , idem . thúoc hiêu : me
Zinbaexcellente : medicina_
:
præfentanea . thày thuốc :
medico:medicus,i.sac thuóc:
cozer a mezinha: medicinam

thủy, ngọc thủy tinh ,. concoquere . bã thuóc : o bao

criftal, vidro transparente : gaço da meizinba que fe bota
cryftallus, i. vitrum pelluci fora: pharmaci magmaquod
dum . lọ thủy tinh : garafa , eijcitur . phải thuốc : fes Ibe
galheta: vitreum vafculum , mala mezinha , ou derão lhe
vitreus vrceolus. peçonba : medicina nocuit ,
vel ,
 785 Τ T 786

vel, venenum eft propinatu : alguem como a amo ou Senbor

thuóc douc:peconba:venenú,
i. thúoc mát děa:refrigerati
aa :pharmacum refrigerans .
thuốc mạnh : mezinhatez : Chúa : efta aldea pertence a
pharmacum vehemens .
thuóc lào: tabaco: betum,
i. ăn thuóc:tomar tabaco:be
tum haurire . hút thuóc,ide .
thuóc:poluora: puluis tor
mentarius . đánh thuóc :fa
ner poluora: puluerem tor
mentarium conficere .
thuóc: tintas detingir:co
lores ad imbuendum pannu
aut telam ..
pertinere ad aliquem tan.
quam ad patronum aut Do
minum . xã nãy thuộc về .
· elRey pera arrecadar a renda
della : fpectat ad Regem pa
gus hic, vt ab eo tributa Rex
exigat.cai thuộc : o manda..
rim a quempertence a renda:
magiftratus ad quem ſpectat
tributum .
thử thửông pan
ông, cái
gale que tem oferro cauo: ligo
ferrum habens dire&
tum cũ
haftili & concauum aut ex

thuóc vẽ : cores de pintar : cauatum in longitudinem .

colores ad pingendum . pha
thuoc:temperar as tintas mi
Burandeas : colores permi 、
fturam componere .
thước : couado de medir :
cubitus, i.
thuoc cửi:o pao em que no
tearfe enrolaa tea: lignú cui
tela inuoluitur dum texitur.
thuoc kể: regrade regrar :
regula ad ducendas lineas .
thuoc: estudar de cor: me
moria addifcere .thuộc lào ,
idem . đã thuọc : iàfabefal- , de mifericordia , hofpital: mi
lar: didicit iam linguam ..
thương : ter compairão ,
querer bem : mifereor, eris .
ano , as . thương yêu , idem .
thương hễ : miferamelde
my , ou miferauel de ty : heu
me miferum, vel, heu te mi-
ferum . modus fignificandi
compaffionem qua quis di
gnus videtur . thương hại ,
khôn nạn , ide.chiu thương :
chiu khó : fofrer trabalhose
miferias: ferre labores & mi
ferias . nhà thương : caza
fericordiæ domus , Xeno.

thuọc về ai : pertencer a : dochium ij nhà thương ;

Ddd cer
 787 T 7.88
seria profapia dos Reis , da , có phạt: - bade bauer premie
China: familia quædam re ecafligo: præmium & pœna
gum Sinenfium , thương debentdari thuong idem .
: vfar de mifericordia
xót ai thượng , tlen : em simi
com alguem: mifericordiam fupra. thuong đê : Reyde
præftare alicui.. cima Rex fupernus.thượng.
thường deordinaria or : khâm hạ khám vide khẩn
dinariè ···· bua idem , lễ. thuộc cái thuột : Zaraước
thường : dia Santo ordina tana, ſeringa: zarbatana, æ.,
rionãodos mayores: ordina fyringa, æ. melius thut, vel
ria feftiuitas . thường lê: or thật . -
dinariamente: ordinariè , sé thụt gỗ tàu hút nước :
per. lien, idem . thường : bomba danao: inftrumentum
continuar: continuo, as affi ligneum per modum fyrin
duum effe . vô thưong: no gæ prægrandis , qua èſenti
me de certo diabo da qualtem na nauis exhauritur aqua .
meda os velhos nomen dia thut nuoc běào:foruer a a
boli quem timent fenes. & goa: attrahere aquam . thục
ideò anni noui triduo in nuc ra: efguichala : expel
templa idolorum.confugiut, lereaquam è fiftula .
quia putantfolo illo tempo thũ thúc , vide thúc ..
re aduenire ad quærendum. thu: barça depao : vas li
illos & occidendum , ideò gncum ad aquam , vel aliud:
que dici, vôthường, quia continendum . thuvoi: bar
non femper infidiatur .. ça em que bebem os elephan
thuong: galardoar præ tes: ligneum vas in quo bi
mio afficere . ::
bunt elephantes . làm thợ
thưởng ;dar premio: pra làm thủ : officialmecanico
mium largiri . thưởng ke mechanicus, i..
lành phạt kẻ dữ : apremiar os thủng thí thủng polmão ou
bonscaftigar os roins : præmio labinhogrande tuber carneu.
donare bonos , fupplicio af thű :Supo redondo : vas ro
ficere malos. có thuong tundum. è cannis indicis có.
tex
! 789 T T
textum concauum, ad varia
exportanda inferuiens . thu
gao:fupo de arròs: wasrotun
dum & concauum ex cannis
indicis contextum ad ori
zam deferendam inferuiens.
thu fon:fupo acharoado: vas
rotundum concauum è can
nis indicis contextum , in
fectumque fandaracha .
.. ti,nhati: o primeiro tribu
nalde letrados que ba em ca
da Prouincia : tribunal primũ
literatorum quod in quali
bet Prouincia ius dicit.fe
cundumtribunal dicitur,nha
hiện .
::
tì, đô tì : os queacaređào
o corpo morto : defuncti cor
pus afportantes . đô do tay ,
idem . alij đô trụi . tì lô, vi
delô .
tỉ, chuột : rato : mus ,mu
ris . giờ tí : bữa bora antes e
bua hora depois de meyanoite:
hora vna ante, & altera poft
mediam noctem . chính tí :
meyanoite em ponto vera
medianox . ngày tí , tháng
tí,năm ti, vide giờ.
ti,ců ti: tutano: medulla,
æ. alij túy.
tị,răn:cobra: ferpens,ntis .
1.
790
giờ tị : bora das noue atè as
onze antes de meyo dia hora à
nona vfque ad vndecimam
ante meridiem . vide giờ.
tía cá: càrdume depeixe:
congregatio pifcium . đàn,
idem.tia chim bando de aues:
concurfus auium . tía tlâu :
manada de bufaras: armentữ
bubalorum.tíalon : vara
deporcos: grex porcorum .
tía chien : rebanho deouelbas:
grex ouium .
tiá , sắc tiá : cor vermelba
que toca deroxa; tubeus.co
lor obfcurus ad violaceum
propendens.
tiara: transplantar como
aruores ou ortaliça que eftaua
muito iunta : tranfplantáre vt
arbores vel plantas vt latio
ra occupent ſpatia .
tiếng , idetiêng ,
tích , bệt tích : final defe
rida; cicatrix, icis. dầu tích,
idem . !!!.
i tích ,ngườidấu tích : bo
mem muito velho : decrepis
Col
tus , i . rủ rỉ ,idem .
tích, vô tích : fem ten cao :
voluntate carens. vô í, idem:
chẳng có tích lào fựây : não
tinha propofito de fazer iffo :
Ddd 2 in
 791 T T
intentionem non habuit fa-
ciendi illud ...
tích của ; poupar : fumpti
bus parcere .
tich, mo : abrir: aperio,
is . địa tịch t sẽ u , đất mở
gio sou : aterrafe abrio de
bua bora depois de meyanoite
atè as tres terra aperta eft
1
ab vna hora vfque ad tertia
poft mediam noctem , ita in
fuis libris de creationemun
di cæcutiunt Sinenſes .
:
tiéc : ter pezar de algua
coufa felheperder ou gaftar :
dolere de amiffione,vel cor.
ruptione alicuius rei . tiéc
của: miferauel nogastar: par
cus & mifer in expenfis, tiéc
mênh:fugir do trabalho; fub
terfugere laborem .
tiệc , một tiệc ăn : onban
quete: conuiuium vnum.
tiêm,ſinh tiêm : mecha
pera acender ofogo : fulphu
rata, x.
tiem la : boubas : morbus
gallicus vel neapolitanus .
alij tim la . ! nam tunc decies fexaginta
tiêm vi: rebelar : deficere
à principe . làm nguy , blo
ko, ngịch , tranh vi, idem .
tien, thước : antes : prius ,,
792
ante . tièn , idem .
tien , thần tiên : Anjo: An
gelus, i . thien thần , idem .
tien, tỏ tien: antepasados:
progenitores . to tu, idem.
tien fur, vide , fur .
tien binh: vanguarda; pris
mum agmen . tien, idem.
• tièn, vide tien .
tiền , đòi tiền : caixasde
cobre : monetæ ærex . một
đòi tiền , hai dòi tiền : bữa
caixa, duas caixas : moneta
ærea vna,monetæ æreæ duę,
& fic deinceps vfque ad fe
xaginta , tunc enim dicitur,
một tièn:ſeſſenta caixas : ſe
xaginta monetæ æreæ , quia
fcilicet illæ iam æquiuale
rent menfuræ argenteę quá,
đòubạc, vocant, & iulio ro
mano quoad pondus vide
atur equalis , hai tiền : duas
vezesfeffenta caixas : bis fe
xaginta monetæ æreæ , ba
tièn: tres vezesfeffenta : ter
fexaginta monetæ æreæ , &
fic deinceps vfque ad decé,
feu fexcentę monetæ ille di
uifa per fexaginta,aut etiam
vnite, vocantur , một quan
tien , quia fcilicet æquiua
1
lent 1
1
1
 793 T T
lent decem iulijs feu ponde
ri argenteo quod , lang vo
cant . lufitani tamen apud
Sinas ficuti fingulas fexage
nas vocant centum fic de
cies fexagenas monetas feu
fexcentas vocát mille, quod
à laponibus originem ha
buiffe videtur qui mille hu
iufmodi monetas vocant ,
quan, & lufitani ad expedi
tius loquédum & negotian
dum illud idem , quan, apud
Annamitas donauerunt no
mine, mille , cum tamen re
uera non fint nifi fexcentæ
huiufmodi monetæ , fic etiã
eodem loquédi modo & nu
merandi vtentes, mot tiền ,
donauerunt nomine centũ ,
cum tamen reuera non fint
nifi fexaginta . một quan
tièn: milcaixas : mille mo
netæ æreæ feu potius fexce.
tæ . hai quan tiền , ba quan
tièn & fic deinceps in infini
tum một tlam quan tièn : penfe pro miniftris iuftitiæ .
xem mil caixas : centum mil
lia monetarum ærearum,vel
potius fexaginta millia một
nghìn quan tièn : mil vezes
milcaixas ; mille millia mo
netarum ærearum , feu po
794
tius fexcenta millia . atta
men quinque ligaturæ mo
netarum vocantur, một biả
tièn : cinco mil caixas : quin
quies mille monetæ ærex .
feu potius quinquies fex
centæ , ideft ter mille . lòi
tièn : fio em que se enfião as
caixas : filum cui inferuntur
monetæ æreæ , quia fcilicet
omnes in medio funt perfo
ratæ . xó tiền běào : enfia
las: inferere filo aut alteri li
gulæ monetas æreas , quia .
funt perforatæ . tièn gián :
caixas piquenas : monetæ ,
æreæ minutiores feu mino
res . tièn qúi: caixas grandes:
monetæ æreæ maiores . quê,
idem. ſex è maioribus æqui
ualent decem è minoribus .
làm tièn : arrecadar a renda
decaixas : tributum mone
tarum ærearum exigere.làm
qúi, idem . tiền gáy : custas
das diligencias da Iuftiça im
tiên chỉ , idem . tiên bộp :
caixas ruins de chumbo : mo
netæ adulterinæ plumber .
geôtièn:botalas iugando com
ellas:iacere monetas luden
do . bé tièn : quebrar búa
caixa
 T T
795
caixa em duaspartes emfinak
de repudio ; frangere mone
tam æream in fignum repu
dij . nam vir plebeius repu
dians vxorem confringere
debet vnam monetam area
medietatem dat vxori ba
cillos etiam quibus vtuntur
ad comedendum pariter có
fringit vit &tradit.vxori , &
tunc vxor iuxtà deprauatam
confuetudinem , vel potius
corruptela,liberè poteft aliu
virum ducere . bẻ đứa bé
đòi tiền , idem .
tiền, nhẫn tièn : ver dian
tedos olhos: intueri proprijs
oculis . đã thấy , idem .
tién : cercear aroda : am
putare circumquaque.tién
miá : aparar a cana doce : pu
tamen canne faccharex re.
fecare . tién cau : aparara
areca: putamen fructus indi,
ci,quem lufirani arecamvo
cant, refecare.
tién Chúa : daralgia cousuit , tiếng thaổ núi vạo ra :
fas ecco : eccho redditur.ex
fa ao Rey: Regi aliquid dare,
dung, idem. quamuis fit e
tiam in vfu pro idolis , vt &
ců .
tien, ha tien: auarento : a
uarus, a, vm.
#96
tien , dai tien : necesidade
corporalgrande ftercora e
gerere, modeftè loquendo
di fou , di đàng,idem.yi, im.
modeftè . tiểu tiện: ourinar :
vrinam expellere , modeftè
loquendo . :đái , idem fed
immodeftè ...
tien: tornear : torno, as.
thợ tien: forneiro: tornator,
is.contien:grades.balauftres;
crates tornatiles.
tiêng: vos:fama: VOX ,VO
cis.fama, x. cả tiêng : alla
Jos ; elatavox.nhỏ tiếng :
vòi baixa : fubmiffavox.khan
tiêng : enrouquecer : rauce.
fco, is. êmtiêng: vosfuaue :
fuauis vox . cótiêng: corre
afama;fama increbuit.máng
tiếng, tiếng đồn, idem . xấu
tiêng : roimfama; malum_
nomen .
•
tiếng : falla : lingua,.
chẳng biết riêng nói: não fa
be alingua: linguam non no
monte.
tiếp : a taboa da quila
carinæ tabula ,
tiét:Sangue:fanguis.inis
đau tả tiét : camaras de fan
gue:
 797 Ti
gue: dyfenteria fanguinea .
kiét, idem – thủ tiết , vide ,
thu
tiệt .melius tuyệt, vide
infra .
tiêu , hồ tiêu : pimenta : pi
per,is.
tiêu : gaStarfe : expendo ,
is . của ăn đã tiêu : o que ba
uiapera comer ià fe gastou :
expenfum iam eft comefti
bile..
tiểu , chuối thịnh tiêu : f
gos da india que parecever
des esão ià maduros: ficus in
dicæ quædam quæ videntur
virides , feu immature ,iam
tamen ad maturitatem per
uenerunt.
I tiểu , củi : lenba pera ofon
I ? tímmáu lại : acudiro fan
go: ligna ad ignem . tiêu phu:
¦
1 o que vende lenba : lignorum
ad comburendum vendi
tor ..
tiều, mọn : piqueno par
uus , a vm . tiểu hàu : pagem :
pedifequus, i. tiểu nhìn :
homem baixo: infimæ fortis
hono , cái tiểu : caixão pi
queno em que fe tresladão os
offos dos defuntos depoisde tres
annos : farcophagus exiguus
in quem poft triennium offa
T 798
titransferuntur . tiêu
defun&
tiến , vide tien .
tim, cái tim : iunco deque
fefastorcida: iuncus ex quo
fit ellychnium . tim đèn :
torida de candea : ellych
nium, ij.
tim,blái tim: coração:cor,.
dis
tim la: boubas:: morbus,
gallicus , vel neapolitanus...
tiem la idem .
tim: lacaperapintar: pur
pureus color ad pingendum
aptus.
tìm : bufcar : querosis .
kiêm ,idem . tìm chẳng thấy :
bufquei e não achei : quæfiui
& non inueni . tìm chẳng
được , idem .
quea parte agrauada que fica
verde negro : concurfus fan
guinis ad partem corporis
læfam , ita vt eius color fiat
caruleus fubobfcurus .
tím mùi tím : azul efcuro :
cæruleus color fubobfcu
rus
tin : crer : credo , is. làổ
tin, idem . tòi tin kính Deos
cha: creo em Deos Padre. Cre
do in Deum Patrem.tin :
fe:
 opport
Apprento"
· 799 T T
fe: fides, ei.
tin ai:fiarſe de alguem : fi
dere alicui.
AD
tin, bảu tin: dar nouas:no
ua referre . thăm tin: eſpiar :
exploro , as. măng tin :corre .
fama : fama eft . măng tiếng ,
idem .
tín, tin : crer : credo , is.
tinh , ngôifao : efrella :
ftella, æ.
tỉnh , bưng tinh : muite
cedo ; valdè mane , diluculo
primo .
tinh ảnh ra : lancan gayos
comofol; emittere radios ad
inftar folis .
tinh tle : eftapa de bambù ;
ftupa cannarum indicarum .
tinh , yêu tinh : diabo em
figura de molber : diabolus
fub figura mulieris .
tinh , lậu tinh : chaga na
partefecreta, cameras , puxos
defangue ; vulnus in puden
dis. dyfenteria, æ , tenafmus
fanguineus . kiét, idem .
tinh mũy : off do naris : os
narium . sóu mũy , idem .
tinh :femente de home; fe
men virile. khi mềnh , idem .
tình ,nghĩa : fentido: fen
fus, vs. fu tình cực rọi : ter
800
bua coufa oupropofição o fen-.
tido oculto abftrufi fenfus
propofitio . sâu nhiệm ,
idem.:
tình cờ: a cafo ; fortuito .
chẳng có rấp lào , idem .
tính : fubstancia , nature
za, inclinação: ſubſtantia, na-'
tura, propenfio animi.
tính lí: naturezarational >
filofofia : natura rationalis ,
philofophia ,
1
tính lại :fazer contas ; cal
culationes peragere .
tính , thiếp tính : feiticei
ros que prometem fazer ver
os mortos que quizerem dor
mindo : venefici fpondentes
afpectum mortuorú in fom
nis ad libitum .
tinh: eftarem feu cizo: mē.
tis compotem effe . bàng
tỉnh: nãofe alterar : femper
idem. tỉnh lại : tornar emfj :
redire ad mentem , vt poft
infaniam , vel poft ebrieta
tem . ra khôn, idem .
tinh, fach. limpo mundus,
a, vm. thỉnh tịnh :puro ca to :
purus, caſtus , a, vm.
tinh phạn vương , vide
thích .
tiú,toục tiů: palauras def
bo
 Bor T T 802

haneftas youdefcortêzes emia titæ concha, anh clai : varo

qualquergenero: obfcæna
verba , velinurbana quouis
modo.. nái sóũ chin , idem .
tla :por ,aplicar : ponois.
applico , as.. tla thùóc dầu :
aplicar a mezinhaaferida ;
apponete medelam vulne
ri.tla hòm béào : meter no
caixão: mittere in arcam.tla
canh:temperarocaldo: con
direiufculum.tladanh : dar
fundo; demittere anchoram.
tła khớp ngựa běào : poro
freyo ao cauallo : apponere
frænum equo.tla con: moui
to;aborfus,vs.say.con,idem.
alij, tra,mutando, l, in, r, fic larerrado : mendosè loqui .
etiam in fequentibus com tlái mặt thuóc: mezinha er_
muniter. rada: incongrua medicina .
tlà:igoal: æqualis, x. cùng
tlà ai, bàng nhau, tày, idem.
tlå: panellaquesòferuepe
racozer peize : olla ad folos
pifces concoquendos infer.
uiens.
tlác : bulir coufa malen
caixada : moueri rem ineptè
inſertam alteri . thuyền tlúc
tlác: bulir a embarcação: mo
ueri naujgium vndis concu
tientibus.melius, lúc lác .
tlaj: madreperola. marga
micade madre perola : icun
cula ex margarita concha...
hột tlai : pérola margarita,
2. chuỗi hộtthai : coroade
rezar de madreperola'; rofa
rium, vel globuli precarij ex
margarita concha .
tlai ,contlai: mancebo :
adolefcens, ntis, melius con
blai.
tlái: auefo: inuerfus,a, vm .
tlái áo: o auello da cabaya: in
uerfa pars veftis . tay tlái :
mãoesquerda: finiftra manus.
tlái mlẽ : contrarezão : repu
gnans rationi • nói tlái : fal
lúatlái : arròs dafegunda no_
zidade : pofterioris meffis o
7 !.
riza :
tlải,tle tlải: bambù pique
no defolha grande ; canna in
dicaminutior ampla habens
folia.
thái , nhà thóũ lải : caze
aberta a roda : patens cir
cumquaque domus .
tlây, vide tley .
tlăm ,một lăm: cento: cen
tum.tlăm fự, muitas cousas;
Eee multa .

803
nulta . lăm tiếng nói thăm
tiéng :fallar muitas linguas s
¡.'
varijs linguis loqui .
tlàm : arrecadas: inaures,
rium . đeo tlăm: trazer arre
cadas: inaures geftare.
- tlám : pes, breù : pix; pi
cis .
tlám;blái tłám:certafrui
ta como azeitonas : fructus
quidam in modum oliuæ.
• tlám , cái tlám : alambi
que de estilar: ftillarium,ij .
tlám contrazer ofilho nos
braços : geftare vinis filium.
be, ami, bòu, mang , idein .
tlan, cái tlan tho butcha
zola em que fe tem e venera
pagode: ferculum fuperftitio
fum in quo quis habet & ve
neratur idolum .
tlan, con tlan: certa laya
de cobra: ferpentis quædam
fpecies...
uẩn:fem cabaya sù com
encacho ou calcoes , ououtra
coufa com quefe cobre dacinà
taperabaixoj nudus in parte
fuperiori corporis,licetcoatlàng hột : rofairo de con
pertus à medio corporis &
infra .
tlan, thuyền tlầm: barca
fem cajão, defconcertada: na
. : ...
* 86
uigiumfine vmbtaculo , cà
abfque alijs ad nauigandum
neceffarijs . sach tlan : fiuro
fem čapa; liber fine oper
mento . & fic de alijs rebus
·
imperfectis &c. í L
clán: teſta: frons, ntis. sói
tlán: caluo: calaus, a, vm.sóc
darit
tlán, idem .
tlang gỗ: tronco depaope
raprender alguem fechando_
the ospès dentro compedes
lignei in quibus pedes infer
i clauduntur,ita vt loco moi.
ueri quis non poffit . comi,
bilang, idem. đáotlang pren=
der neffe tronco : compede
ligneo comprehendi :
tlàng, tlin tlang:: desbar
bado : imberbis, e. iniurioſa
verbalnote Vilaskunna
tlàng, tle tlang: vagarofis
lentus, a, vm .
tlangáo : cabeção da cai
baya:luperior veftis pars que
collum operit .
tàng hoa:coleira deflores:
torques florum.
tas : globuli precarij . chuôi
hột , idem .
tlàng, be tlang de com
primento: longitudo, dinis .
bê
 805 T T
bě děọc, idem . vide bes
tlang haọc: efcola, vniuer
fidade: fchola, vniuerfitas,
atis . alij tràng . ; a
·
tláng: cor branca : color
albus. tláng toút:brancoper
feito album perfectum.tláng
như cò: branco como garça
album vt ardea, quia fcilicet,
niuem, nunquam ibi vide
runt. . BA
tlang , vide tlứng .
tlánh: defuiarfe : declino,
as thánh cho khỏi : afaftai
uos recede xê ra, idem .
tlao: entregar : trado, is..
đã lao cho người : và le the
entreguej:tradidi iam illi.phú,
1 idem . 2.
tlao , tlợn tlao.con mat :
por os olhos em alue : oculos
ita attollere vt albugo appa
reat.
tlao, củatlon tlao : fato
confulo comofe no mefmova
So esteuercarnepeixefruta
tudomisturado: confufio re
rum vt fi in eodem vafe con
tineantur carnes, pifces,fru
ctus , omnia permixta .
tlaổ: claro de liquor : cla
rus, a, vm. minimè turbidus
liquor. nước thao ngoa cho
8,06
ra:clara & minimèturbida.
aqua.
2: tlaō: dentro: intus,intra_.
trú, idem .
tlao nam: o annopaßado :
præteritus annus , elapfus .
nam ngoái , idem . ra nam :
o anno que vêsfuturus annus.
fang nam, idem . Any
thao , đàng thao : as Proa
uincias dofuldèfda cortede
Tonquim atè Ranran : Pro
uinciæ Meridionales refpe
Cufeptentrionalium inci
piendo à Regia Tunchinen
fi vfque ad confinia Regni
Ciampa , imò & ipfum Re
gnum Ciampa & Cambo
giæ eodem modo vocantur
& è contra Prouinciæ fepté
trionales refpectu meridio
naliú vocantur. dàng ngoài.
běào tlao: entrardentro : in
terius ingredi . ideft à Pro
uincijsfeptentrionalibus ad
meridionales profieifci . & è
contra, ra ngoài , eft à Pro
uincijs meridionalibus ad
feptentrionales exire .
tlaotlúng: clara de ouo :
albumen oui .
tláổ: berço demeninos: cu
nữ , arum . đan tháo : fazer
Eee 2 ober

807 T T
o berço incunabula.confi
cere . Juba
tláncd:coltiranaturalno
pescoço de aue , ou outroani
mal : millus à natura datus
in collo auis , aut alterius a
nimalis, alijtráo, ngun
".clapblẩu : boceta ouada
dondefe temobetele areca
pera comer: pyxis oualis in
qua apponitur folium quod,
betely vocantfimul cum fru
Au indico, areca, dicto à
lufitanis, ad comedendum .
clát nhà : rebocar a caza
căterraou cal: incruftare
patietes domus , velterra ,
vel calce, bay tlát : a colber,
com quefe reboca: inftrumen
tum aut tudicula, vel coclea
re quo incruftantur parie
tes ,alij tráta
plẩu , con tlâu : bufaro : bu
balus, i. ráotlâu : curar bu
faras: bubalos curare. feo
tlâu:furarlbe as ventas bu
balis nares perforare, ad eos
fcilicet facilius regendos
inferto in naribus funiculo.
vide sõu . : tlé mon, idem.tlé tlű fazer
tlâu, cứt tlâu : cafpa da
moleira dos meninos: furfures
ex puerorum capite .
.:
38-8
808
thấu , cá lưČithêu : lingon
dopfolea, x.
law cafca denelle tuni
cula orizæ. aliƒtrấu
tlaŭ, vide tlaổ& fimilia.
tlâu, vide tlôú & fimilia .
de: bambigoannaindica
tle hoá, tle gai, de la nga,tle
gay varias caftasde bam
bùs: cannarum indicarum .
fpecies varie. mặttle: olbo
que arrebenta no nò : furculus
qui ex nodo canne indica
pullulat. mang tle: o olho que
arrebenta nopè furculus can
na indica qui in ipfius péde
oritur blóutle: o canudo
que vay entre na e nos inter
nodium cannæ indicæ . roc
maytle: apararos nòsdo bã-
bù: cannæ indicæ nodosab
fcindere. 1701 ::: 31
thể , thuyền thể : certaem
barcação : nauigij quædam
:.
fpecies..
tlé: depouca idade ; ætatis .
modicæ.còn tlẻ: ainda man_
cebo: iunior adhuc . tle dại :
paruo, tolo: fatuus, i. tlể mó,
coafas de moço defcabeçado :
pueriinfipientis more fe ge
rere. NORT
tlê
 809 T:
tle dangafalba: compen
dium itineris.
tle nãi: preguiceirão : defi
diofus, a, vm. tle tlàng, làm
biéng, idem.
để ,áo thẽ : cair a cabaya
dos ambros: decidere veftem
ab humeris ...:
tley:partirfe: difcedo, is.
đểy đã khỏi:partio tia paf
Jou. abijt & iampræterijt .
fang dey : ir pera outrater
ra: migrare in aliam regio
nem . 23
: thểy lễy blái : abaixar o
ramo, e colberafruta; demit
tere ramum ad carpendos
fructus.
I
1 tlên: arriba: fupra.ké be
tlên: as fuperiores : fuperior ,
is tên biệtmoi fu : fobre to
dasascoufar: fuper omnia .
ở trên gác : già no fobrado :
cótignationem incolit.quo
ties fignificatur locus fupe
rior femper additur tlên, vt.
tlên núi: està no monte : eft
in monte . ở tlên blời : eftà
no ceo : eft in cælo ..
tlển tlàng : desbarbado :
imberbis, e.tién, idem .
tleo : dependurar : appen
do , is theo lên , idem .
T S10
tlèo trepar : repo, is, ar
repo , is. tlèo lên idema
tléo : cadeirafem braços:
fedes fine brachiorum fulci
mento.
tlét, vide tlát..
tiêu người: zombar d al
guem , fazerlbe algua vexa
ção deludere aliquem, ve
xarealiquantulum , tiêu tôi:
auexame : vexat me affligit
me , tiêu đầu bà : entender
com molberesperamal : illu
dere mulieres in malum . đi
tiêu đứa ấy : entendei com
aquelle , defafiayo: prouoca
illum ad duellum. alij,tliu.
tlích , cátlich :fardinha ::
fardina, æ: cá blích, idem .
cá mòi : mayorfardinba: far
dina maior .
tliu, vide tlêu.
tlíu tlo , vide liú lo .
tlo, lo, vide etiam líu lo
tlò, hãoctlò: eftudantes
fcolafticus, i. làm tlò : fazer
comedia reprefentação : co
mœdiam aut aliud reprefen
tationis genus peragere .
gióŭ tlò', truyen , idem ..
tló:moftrarcom o dedo:dc.
monftrare digito . alij blỏ,
chi, idem .
tloc

811 T T
tloc đầu: caluo de toda a
cabeça ou cortado todo o cabel:
lo: capillis carens in toto ca
pite.troc, idem .
tlôi đi: andar a nothopolla
agoa a baixo ferri aquæ im
Re
petu & impulfur bánh tôi
nuoc: bolinhos redondoskra
cos'que botão na agoa : bella
tia rotunda alba & aquæ im
merfa .
tlôi,blái tlôi:mangas
frui.
ta'da India : fructus quidam
Indicus quem lufitani, man'
gam , vocant , perfico malo
fimilis , fed viridis extra
quamuis intus fit maturus .
tlói : amarrar os braços a
alguem : ligare brachia ali
cui.tlói lon , thói gà : amar
rarporcos, galinhas : alligare
porcos ,gallinas &c . tlói ma
qui : amarrar o diabo no cor
po do endemoninbado : colli femea inferior pars cui infe
gare diabolum in ipfo ener ritur trochlea.
..
gumeni corpore..
· tlồm :principalem algulu. tundus , a, vm , tlòn : inteiro,
gar: præcipuus in aliquo lo
ca. tôm làng : cabeca da ,
aldea ; caput , feu præci
puus in pago . alij tlùm. cai,
idem .:
tlóm conmắt : ales enco
AMAN
823
uados :profundi oculi.melius
sớm . titsaitimo s
tlom : as eſcondidas ; 'oc
culté . hói tlom : preguntar.
emfegredo : fecretò interro
gare . lay tlom : fazerreue
renciapriuadamente : priua
timreuereri . tlom : asefcons
didar'de alguem infcio ali
quo.ăn tlom.furtar as efcon
didas furtum , i. ăn cướp :..
1
tomarporforça: rapina, x.an
eap :furtar.comanba: frau
}.
dulenter accipere .
tlôn: trazeiro: pofterior
hominis pars, bàn tlôn : na
degas: nates, tiú . khu, idem .
tlôn kim : ofundo da agulba :
pars acus vbi eft eius fora
men.tlon vô : aparte inferior
do boyão em que fe affenta :
pars infima diote cui ipfa
innititur . tlôn ŏúc:parafuso .
tlòn : coufaredonda : ro
perfeito : integer, gra, grum .
một năm tòn : bum aimoin
teiro : integer annus .
tlồn:fugir: fugio, is.lánh,
khỏi, xiêujidem .
tlộn tlao, vide tlao.
tlọn,
 813 T T 814
tlon, vide blon . by'a
’ympanum pulfare . giáo
tlon : lifo , efcorregadio : tĺóu, idem. tlóŭ cái: tambor
læuis, e. lubricus, a, vm. alij redonde ; tympanum rotun
tron. cù tlon : periodore duma zona baja
dondo : rotunda periodus . 、 tlóú: vigia: vigilia ,æ. no
thou, idem. tem autem diuidunt in
&
3
tlon con mặt lên : rega quinque vigilias . tóú một :
lar os olhos, polos em aluo.at aprimeira vigia : vigilia pri
tolere oculos , vel ita aperi 'ma. tlóŭ hai: a fegunda vi

• te vt albugo appareat . tlon gilia fecunda , & fic de alijs.

thạo con mắt lên :com medo , thói , nơi tóu : lugar de
for os elbos em aluo : aperire uaçosperuius patenfque om
oculos præ timore ita vt al nibus locus rhà tlóú tlải :
bugo appareat . cazá aberta ao vento, ladroes

: Lớp bánh , cá requentar ecperuia vento patenfque

apas, peixe: recalfacere pla
centas,pifcem & c.alij trop,
at de oriza dicitur , rang
com
tlót, vide blót. $3
latronibus domus.tróu trải,
idem. thuyèn tlóŭ gió : em
barcação aberta ao ventofem
ter aondefe abrigar : patens
omnibus ventis cymba , fi

tlot : efcarregar: dilabor , ne loco aprico aut protecto .

eris.tlot chin: efcorregar os ・・ tlua : pollo meyo dia : hora
pès: 'falli pedem in lubrico . circa meridiem . lura sẽ
trot, idem, qua đên: chegareipollo meyodia :
tlou: efperar: expecto, as. meridiei hora circiter adue
confido , is . tlow thày đến : niam . đã thưa : già be tarde :
efpero ao mestre que cenba : tarda iam hora eft , loquen
expecto magiftrum aduen do:fcilicet à matutino tem
turum. tlou cây nguoi con . pore vfque ad meridiem ,
fiar em alguem ; fperare in namà meridie ad vefperam
aliquem. trou, idem , dícitur , datôi : ià betarde:
tlóŭ: tambor:tympanum, hora iam tarda eft. à veſpe
ic đánh tlóŭ: tocar o tambor: te vero vfque ad mediam
. :6 no.
 815 T T
noctem circiter, đã khuya:ià
be tarde: hora jam tarda eft.
denique à media circiter no.
te vfque ad auroram
& da
sáng: iàbe tarde, ià hede
dia : hora iam tarda eft , au .
roraiam emicat . Dim
tluang , vide tluông .
´tlúc tlác : ranger ou bulir
alguatoula: ftridere aliquid,
aut húc illúcque moueri ,
melius lúc lác.
tlång, vide trång .
tlung: ouo:ouum, i.tlứng
gà : ouo degalinha : ouum gal
linæ. & fic de alijs auibus .
tứng răn :omode cobra :ouum
ferpentis . tlứng cá: ouas de
peixes : oua pifcium . tlung
choy :lendeas :lens, lendis .
tứng : ouogoro : ouumyrio
num.chim aptlứng: chocar
a aue: Ouis incubare auem.
dé tlứng:por o ouo, defouar::
o, defouar
oua parere . bótlứng: ca
fcadeouo.oui tefta.lào tláng
tlung: clara : oui albumen.
lào đó trứng : gema : ouilu .
teum, vitellus, i.báng tlứng:
apellicula dentro: oui pelli
cula interior . bác thúng fri .
-tada deouos: . oua frixa . alij
trứng . ::
816
tlước: diante, dantes pri
meira : coram , antè , prius ,
thước mặt ai : diante dalguẽ:
coram aliquo . ditluoc :ir
diante: prius ire, præcedere.
như thước fau thì cù bệy :
como dantes allym depois : an.
te vt factum eft ita etiam
poft : tlước hết : primeiro
quetudo: prius & ante om
nia chẳng děám nói thực:
não me atreuode fallar pri
meiro prius non audeo lo
qui .
tluong em courosfem algu
vestido nudus omninò fine
vllavete.hohang , thuồng
tlu, idem .
tlút linh hồn ra fairaat
mado corpo: egredi animam
e corpore ,mon , thúc của :
paſſar fato de bulugarpera
outre : transferre res ab vno
loco in alium . tlút lêy: leuar
» ſobejo do comer nas feftas :
accipere reliquias edulioru
è conuiuio.
: thúc bạc : fundir prata
wi
eliquare argentum . nấu ,
idem .
tlú,tlé tlú,vide tlé.tluồng
tlu, vide tluông.
tộ: ajudar,emparar: шuo,
as.
 817 Τ T 818

as protego ,* . phù hộ , giúp herbas . mãọc ,idem . .

sức ,idem . .... to feda:bomb
: yx,ycis.kén

to: groffo eugroffeiro como to :folbelbo defeda: bomby

pano , linhas &c: craffus , a, cius folliculus. tàm to : o bi
vm, vt pannus, fila & fimilia cho dafeda: bôbyx, ycis.kéo
: to ra:debala : glomero, as.
impolita..
tolo :publicamente : pu to gêy :folha depapel: fo
blicè . ? lium papyri . làm tờ : fazer
to: tormenta : tempeftas , tetição : poftulationem con
•
atis . bão táp, idem , vôtô : fcribere . to bua , tờ Chúa :
quieto,manfo: quietus,a, vm . chapa del Rey: refcriptum re
mitis,e. gium . lệnh , idem .
tỏ : claramente: clarè, di to con: opay defconhecero
lucidè . tó tàng, tó tưởng , filho e defobrigarfe delle como
idem . đã tỏ : à entendo , ià fe nãofora feu filho : dimitti
eftà claro:intelligo, is. ia cla filium à patre , nec haberi
rum eft. tó ra că ai: publicar tùì di,idề.
amplius pro filio. u
algum fegredo: reuelare fe to, đểy to: difcipulo, cria
cretum . de : difcipulus, i, famulus ; i.
tochim: ninho de aues: ni đểy to cả: os Apoftolos : A
dus auium . de gallina dici poftoli, orum.tou do, idem.
tur , &, ficuti de quadrupe tó: eu : ego.loquendo
dibus. cum iracundia , illumque

to tu: auds: progenitores, cui irafcor nominando per

vm. to tien, tone, idem .
to : amar : amo , as.to
thương , yeu , ident
to: brotar das beruas:ger
mino , as . to ma : arrebentar
onelle: germinare orizam .
to rau , to có : arrebentar a
vocem contemptus, ngươi,
vt . to làm chỉ người: que ,
tenho de ver contigo: ego quid
curo te .
tŏá mù ra : fazerſe neuoei
ro ,fubir ofumo &c nebulo
fum aëren fieri , fumum a

bortalifa e outras heruas ger fcendere.& fimilia vt ex puls

minare olera atque alias uere caliginem oriri .
Fff tŏà;
 819 T T
tŏà: trone, tribunal: thro
nus, i. tribunal, is. toà Chúa
ngơi: trono donde el Reyfas
audiencia em publico : thro
nus in quo Rex fedet cum
publico auditorio affiftit .
toa, lá toa: coxim de fella :
puluinar ephippij . tô, idem.
-
toại bua toại hoàng thị :
name de certo Rey da China
a
quedizem achou o fogo : no
mencuiufdam regis Sinen
fis quem dicunt adinueniffe
ignem,quia fcilicet iilos do
cuit ex duorum lignorum
attritu ignem elicere, atque
ideò illum ad hæc vfque
tempora adorant.
toan: deliberar : delibero,
as toan cũnhau : confultar pa : capilli crifpi . quan đầu ,
entrefi.cófulere fe inuicem. idem . vun tóc: cabello mui
toan tước việc : confultar o
negocia confilium denego
tio peragere, da toan : està
pera morrer: proximus mor
ti eft, dã mao, idem .
toán aritmetica: arithme
tica , æ. con toán: as pausi.
nhos com que contão : bacilli
quibus vtuntur ad nume
randum.sǎch toán: liuro de
contas: computorum liber .
tinh , idem .
820
toẩn: xibandar , ou caza
aondefepagão os direitos das
barcas, ou dos quepafsão: pu
blicanus, i. domus exigentis
tributa à tranfeuntibus , vel
è nauigijs . toần bộ, idem...
toần : espaçode dès em dès
dias em que fe diuide a mes
fpatium decem dierum in
quod diuiditur menfis . một
toan: desdias : decem dies .
hai tŏẩn : vinte dias : viginti
.
dies &c.
tốc: cabello da cabeça: ca
pillus, i. to tốc: fio decabel
la capilli filum.để tóc.criar
cabello: comam nutrire . căt
tốc: cortar o cabello: capillos
abfcindere . quan tóc cre
to efpeffo:cæfaries denfa val
dè. tóc gáy : cabello do tou
tico ; capilli occipitis . bôi
tóc: amarrar o cabello: capil
las ligare . rểtóc : enfeitar o
cabello ; cincinnos calami_
ftrare.dúi tóc: pegar alguem
pollos cabellos: capillis aliqué
comprehendere . xé tóc ,
idem . rồi tóc : cabellos em•
burulbados : capilli implicati .
xíp cạp lêy dổ tóc: Arrancar
Os
 81 T.
os cabellos comteñàs : capil
los forcipe pariula auellere.
chải tóc : pentear: pecto , is.
bạc tóc: brancas ; capilli ca
ni , đó tóc : Tuyue : rufus ca 、
pillus . xanh tóc : preto: ca
pillus niger , tóc ngựa: a to
ma e cola do cauallo: iuba &
cauda equi .
tóc , nóitọcmạch : falar
fora e quefabede caza: enun
tiare foris que domi quis
audiuit.
tốc: a decima parte do co
uado , polegada : cubiti deci
ma pars , extremus pollicis
articulus quo vtuntur ad
cubitum metiendum , in
longumfcilicet accipiendo .
toê , vide tüê .
toi : morrer dedefaftre :
mori ex infortunio.chêt toi,
idem .
tôi; eu, meu: ego, meus, a,
vm. loquendo demiſsè . tôi
lay ou: eu faça reuerencia a
voſſa merce:egoveneror Do
minationem tuam : chúng
, tôi : nòs, noffo: nos ,
tỏi, mó
nofter , tra , trum . của tôi ;
fato meu :meares . nhà chung
toi : cazaneſſa : noftra do
mus . & fic de alijs poffeffi
T 822
uis quæ explicantur per pro.
nomina primitiua .
tôi:efcrauo,criado, vaſſal
lo :feruus, i. famulus , i.fub
ditus , i . lam tôi, idem , tôi
tá: eſcrauos : ferui .
tôi: caro : tenebrofus , a ,
vm . tôi blời : ceo toldado :
nubilum cælum.nhâm blò- i,
idem.tối tăm mù Init :noite
fechada : obfcurum noctis .
thâu đêm tôi ngày : todoo
dia etoda a noite : tota nocte
& tota die, donec fcilicet
iterum obfcuretur dies, ban
tôi:de noite:nocturnum tem .
pus . đã tồi : ià be tarde : tar
da iam eft hora , & fic dici
tur à meridie vfque ad ve
fperan . vide tlua tôi mặt :
cego : cæcus,i. tôi děa : não
terabilidade : ingenio care
re .
tói : tadea : catena , æ . đòi
tói: corrente, machos : com
pedes . tói săt : cadea defer
ro : catena ferrea . lòi tói ,
idem . phải tói : preforfer
m
ros : compede captus . tói
ourợ :: catena
vàng cadea de oura
aurea , chỉ vàng, idem .
¨tói, củtỏi: cabeça de albo
allij fpica . ánh tói : dente .
Fff 2 de
 823 T Τ
de albo : allij dens feu parti
cula .
tội: pecado: peccatum, i.
calpa , æ . phạm tội : cairem
pecado: peccatum commit
tere . tôi có tội : be minba ,
calpa; culpa mea eft . tôi là
ké có tội:foupecador : pec
cator fum . ăn năn tội : arre
Fendimento : dolere de pec
catis . xưng tội : confear os
pecados: peccata confiteri .
giải tội: abfoluer : peccata,
purgare feu remittere . noi
giải tội :purgatorio: peccata
purgandilocus . chuộc tội :
fatisfazerpollospecados: fatif
facere pro peccatis . đánh
tội: tomardifciplina : pecca
toru pœnas verberibus per
foluere . tha tội tha và cho
tôt perdoaime a culpa e ape
na: culpam & poenam mihi
ignofce ta tội : offerecer al
gua coufa pera alcançar per
dão dos pecados : offerre ali
quid ad remiffionem delicti
obtinendam.tội: cafligo:vl
tio , nis. chiu tội padecer polo
Laspecados: pati pro peccatis.
hồi tôi:Superflição com que
paruoamente cuidão os gen.
tios temperdão de feus peca
824
dos : fuperftitio per quam
Ethnici ftultè putant fe li
berarià peccatis . vide sám
hồi .
toi, đó toi : capade pala
ou folbas grandes pera a cha
ua : penula è folijs prægran
dibus contexta ad arcedam
pluuiam,
toi : chegar: peruenio, is.
mái tái :agora chegou : per
uenit modo . cheò tới : re
mai pera chegar , não fiquèis
atrás : remiga ita vt perue
nias , nec retro remaneas .
gệttới : remar pera diante :
remigare in partem anterio
rem. gệt lùi: remarpera tràs:
retrorfum remigare .
tôm , cái tâm: camerão
gammarus, i. tép , tôm cang ,
idem. tôm:lagofta : loculta
marina, aftacus , i. tôm dảo
idem .
tóm lại: compendiar : com
pendio vti, tóm về, nói tất,
idem .
tôn , cháu : neto : nepos)
otis nhạc tôn , truyền cho
cháu : tradição pera os netos :
traditio nepotibus .
tồn : galar ; impendo , is.
tiêu , idem , tồn của: gastar
lar.
 &25 T T
largo, efperdiçar: prodigere
res. tồn hại , tớn thietidem .
tợn, dữ tợn : maos bofes,
cruel, brauo : crudelis, e. fe
rox, ocis . toục tợn, idem.
tong: ordem de fobrados
bunsfobre os outros ; tabula
torum ordo quorum vnum
fit fuper aliud . nhà bồn
tong: cafa de quatro fobra
dos: contignationes quatuor
habens domus . máy từng
blovi : quantos ceosba : cæli
quot funt:? tàu có ba tong :
nao de tres cubertas: conti
gnationum trium nauis.
cộng : ter coffume : foleo ,
es.da tongfu ay: ià estou a
softumado a iffo: folitus iam
fum . chưa tờng: ainda não
tenbo experiencia. vfum non
habeo . expertus nondum
fum .
tong nào : quamanbo :
L
quantus , a, vm. dài tong
nào: quão comprido: cuius
longitudinis ? ngưòi ay
tờng nào : eſſe homea que
chega;gradus huius viri qua
is eft ? cach , the, dường ,
idem..
tóp: começarfe a corrom
per incipere corruptionem .
826
tópmo : torresmo depois de
frita a manteja : cremium , ij .
quod fcilicet ex lardo fuper
eft poft frixam & liquatam
pinguedinem ex lardo aue
petafo .
tốt : coufa boa : bonus, 3 ,
vm.tốt lành : fermofe : pul
cher , chra, chrum. tôt blai :
gentilhomem : fpeciofus iu
uenis.
tót : tirar fora como eſpa
da , gaueta&c: extrahere
vt enfem, fcrinij loculos &
fimilia. tót guom ra: arran
car a catana : exerere gla
dium , rút ra, idem . vide
tüất.
toục : coufa indecente, de
fcortès ; indecens, ntis, inci
uilis, e. nói mlời tŏúc tïu :
fallar palauras indecentes em
qualquer materia : indecora
.
verba loqui in quocunque
genere. ten toục : o nome que
opay ou a may pos aofilho em
nacendo: nomen quod infan
ti recens nato à Patre aut
Matre imponitur.hoc nomi
ne non poteft compellari
vir quiais fine dedecore ,
imò nec nominari poteft ta
le nomen parentum autma
iorum
 827 Τ T
iorum fine graui , vt ipfi pu
tant,iniuria ita vt timeant vl.
tionem àfuis maioribus fi in
tale nomen impingant . alij
tục . videinfra .
toŭ, họ : parentes : confan
guinci . to tou: antepasados :
progenitores, rum . tone
';
idem . .:.
tóũ đồ: difcipulosgraues :,
difcipuli nobiliores , dicitur
de Apoftolis :
tóŭ , da : acompanharpe
rafora: deduco,is.tóŭ lenh:
acompanhar a chapa del Rey :
I
1 deducere refcriptum Regis,
vel perfonaliter, vel aliquod
munus ei qui illud profert
præbendo . tóŭ fao:fuperfti
cão de botar de fa eftrella
em que nacerão : fuperftitio
qua putant Ethnici expelle
re ftellam fub qua nati funt,
eo quod fit illis infaufta , &
aliam fumere. nhưrongfao,
idem .tóũ ách, vide ách .
tóŭ : parte de Prouincia
oude comarca,que contem dès
onmais aldeas : Prouinciæ
aut toparchiæ pars conti
nens decem circiter pagos .
cái tóŭ:o cabeça deffas aldeas
magiftratus qui decem cir
828
citer pagis præeft . quan tóŭ
binh: mandarim de armas em
toda bua Prouincia : dux mi
litiæ in vnaintegra Prouin
cia . huius tribunal iungitur:
tribunali eiufdem Prouincię
quod conftat ex-literatis, &
ad illum ducemfpectat exe
cutioni mandare que in tri
bunalibus literatorum de
cernuntur . vide nha ti, nha
bién .
: tra : carga de embarcação ,
embarcar fato : farcina na
uis , onerare nauem . chở;
idem .
tra běào : meter dentro :
intromitto , is. tra túi běào :
meter na bolça : immittere
in crumenam .
tra,cât ra : tirarfora: ex
traho, is. tla idem.
tra , đitra : tirardenafa ;
inquiro, is. còn hỏi tra: ain
dacorre a deuaffa : inquifitio
adhuc fitad veritatem inda
gandam,
trá , dôi: mentira : menda3
ciumjj giả trá , nói dôi :men
gir: mentior, iris. làŭ trí trá.
refalfado : dolofus , a, vm.
gian, qui quái , idem . ?
trá , có trí có trá ; terabi
lidade :
1
1
1
 829 T T
lidade : ingenio pollere.có
í tứ ,ngoan , biét mlẽ , sáng
děa , khôn khéo , idem .
trå trå: vos de papagayo
pfittaci vox. alij rá tả .
trác ảnh : reloje do fol ; ho
rologium folare . melius dia fa gemma,x. vô giá trân
bàn xem giò . pedrapreciofa de preçoinefti
trach:queixarfe d'alguem:
conqueror reris tôi bảo kéo
ngay fau trách : anious pe
raque depois vos não queixeis:
monco te ne poftea con
queraris . trach kể có lỗi :
cprender osque errão: argue
re peccantes .:
trai, chay: ieiu dos pago
des: ieiunium idolorum, in
quo fcilicet abftinetur à
carne & pifce . tinh trai phù
thủy : conuidar os feiticeiros
1 peraoieju dos pagodes : ieiu
nio ad faciendo veneficos
vocare.
trại chân : efforregar os pes:
dilabi pedes ob loci lubricin
tatem.tlon, idem .
trầm hiện : roda Setorme
tos: tormentorum perpetua
fucceffio vt fingunt in tran
fmigratione animarum ido
lorum cultores .
train tuong : aquila
830
aquilanum lignum .
trám : breu: pix, picis. alij
tlám .
trầm đi.ter contade de
ir : velle ire . muốn đi, idem .
trận , ngăọc : pedra precio
mauel : margarita ineftima
bilis pretij. chua báo, idem .
trấn , giữ : guardar cufto
dio, dis thủ trên xứ: Goutr_
nador da Prouincia : Guber
nator Prouinciæ.
trấn : bùa trán , děán bùa
3
pendurarpapeis defeiticeria i
appendere veneficiorumi
papyros.
trấn , cổ trấn tích chữ :
titula em bandeira ; titulus in
vexillo .
trận : briga ; rixa , phải
trân : morrer na briga ouna
guerra; mori in rixa, vel in
bello.một trận : bia peleja ;
rixa vna.một trận gió :pède
vento ; turbo , binis.con ;
idem .
trang nghiem : obra fume
ptuofa e magestola; opus ma
gnificunt, maieftate plenum.
tràng học : efcola , caza
dos exames ; fchola , a. exa
mi.
 831 T T
minum domus .
tràng hột , vide tlàng ,
tràng an : a corte de Tm
quim ; Tunkinenfis regia ,
kẻ chợ, kinh dô, idem.
:
tràng thuê : caza em que
fe pagão as rendas , aduanas ;
vectigalium feu tributorum
domus alij tlàng, nhà bộ
idem . JEA
.' tràng , bệ tràng vide ,
tlàng
tráng , thuộc tráng mezi
nba prouocatiua a ajuntame
to com molber: pharmacum
ad Hbidinem excitans.phào,
idem,alij trứng .
trầng, vide tlứng.
trang nguyen : Supremo
grao dos letrados ; gradus fu
premus in literis. dau trang
nguyen: alcançarofupremo
grao dos letrados; gradum fu
THEPARD
premum in literis adipiſci .
tranh nhau: apanharbuao
outro: arripere aliquid fibi
inuicem. tranh canh, idem.
tranh , bức tranh: retabo
lo ; tabule pictæ . khám
idem .
trao, vide tlač .
4. tráổ, vide tláổ .
traō: cousa d'importancia;
832
grauis , e. việc trạõ : négocio
deporte, negotium graue
trạo vào : fidalgo , nobre: no
bilis, e. fang trao idem cầu
mênh trạo p
: rocurar bonras
e dignidades inhiare digni
tatibus & honoribus . lê
menh làm trạo: terſeporpes
fragraue: æftimationem ma
gnam de fe ipfo habere . tội
trạo : pecado grave : granis
culpa,vt mortalis.
. : trắt , léy gé ăn trắt : mr
rancar as espigas pera comer:
vellere fpicas ad comeden
dum.alij tlat .
: trát , vide tlát .
trật, một trật : namefma
coniunção de tempo : tra&u
codemtemporis . hǎoc một
trật: aprender no mesmo tem
po:tempore eodem addifce
re .
trẩu , sắc trẩu : Corpora
efcura: violaceus colorfub
obfcurus .
trẻ ,cá trẻ : certopeise
pifcis trê vocatus .
, trén , vide tlén .
tri, biet :ſaber : ſcio ſcis .
bất tri nghĩa , chẳng biết
nghĩa: não temprimor: inur
banus, a, vm.
trì
 833 T T 834
~ trìtì : Champa : Regnum triều , quan triều manda
Ciampa. chiem thành, mlô, rim principal : magiftratus
idem . tri tri gan:não refpon primarius .
der aoque lhepreguntão : in trieu: des contos: decem
terrogatus minimè refpon milliones .
det... trinh , đào trinh : cao: C3
• trí : capacidade, entendi ftus, a, vm . fạch sẽ , idem .
mento: intellectus, vs. linh đào thân : virgem ; virgo ,
2..
hồn trí khôn : alma rational : ginis , 2
anima rationalis : trí trá, vi trinh : traues ou travel fas
de trá .. 1 :
dacaza ao largo: tigna in tra
tri gác : trauejamento pe fuerfum domus pofita . tróu
7
raefobrade: tigna ordinare nhà, idem .
ad tabulatum faciendum trï³ trợ , tlou : efperar : fpero ,
chan, idem . as . cậy ,idem .
triùi gouernar : guberno, trở về : virar , tornare :
asi trị trị nhạm , sửa, idem . verto , is . reuertorsteris.blo
trich, cái trich: dados: tef vê, idem . vide bló .
feray . đánh geotrich : bo tro : ocupado , impedido :
tar os dados:alea ludere.co, oecupatus , detentus, a, vm .
idem . tro vięc:estàocupado : diſti
trièn , chùa triền : templo neturnegotijs .
de pagodes: idolorum fanum . tro: impedir: impedio , is.'
triều , kẻ ở triều : corte cho trõ nó : nãooftroueis :
faos: aulici , corum . impedimento ne fis illi.cho
triều , vũ triều : titulo com ' trở việc : não eftroueis os que
quefe chamão os filhos dos ca trabalhão : interturbator ne

pitaes &e: titulus quo com fis eorum qui operantur .

pellantur filij militiæ ducũ . tróc phọc : calligan com
triều , thien triều : 2am tormentos punire cruciati
boa; malum Adam . bus. tróc qui:prender ao dia
1 triều ,mũ triều thiên :bar . be : coercere doemoncm.bắt
retereal pileus regius . qui' ,idem.
Ggg trọc ,

835 T T
trạc , vide tloc .
trọc, douc: turuo : turbi
dus, a, vm.
trôi, cá trôi : peixe tainba : . has alijs innotefcic . tội A
capito , onis.
troi , ma trơi : diabo ginal originale peccatum
que aparece de noise com ren
fplandores : diabolus noctu
---
cum fplendoribus appa
zens .
trọn lại, vide bun .
trop, vide tlop .
trot, vide tlot .
««
tróŭ, vide tlóú .
cột trụ :
trụ , cất coluna pique
náque leuantão Sobre as tra
uellasque eftribão nãs colunas
grandes da caza : columnæ
paruulæ quæ fuperponuntur
tignis nixis fuper maiores
domus columnas .
trị , để trụ , vide trường .
tru : botarforaporforça :
expellere vi. trù ma qui :
exorcizar, botarforao demo
nio: exorcizare doemonem .
trừ tà , bắt tà , xua đi, đuổi
đi , idem . de : magnus , a, vm. con
trực , giữ : guardar : cu
ftodio , is . trực tiét : guarda
da viuuès : viduitatis cu
ftos ·
truyèn: tradição , manda
polici
1
ABDA
BUL
836
do, ou coufa quefefas aſaber
debuns a outros: traditio, nis.
mandatum , i. res quæ per
dam truyền cho : pecado ori
truyền tử nhạc ton : tradi
fãodefilbos anetes: traditio
per filios ad nepotes . durc
Chúa Ieu truyền phép giải
tội : NoJo Senhor nos deixou
o Sacramento da Confissão :
tradidit nobis Dominus le
fus Confeffionis Sacramen
tum . &c.
truyen: biftorias,cantigas:
hiftoriæ cantiones . truyen
oŭ thánh Ignacio: vida de
Santo Ignacio : vita Sancti
Ignatij . hát truyen: cantar,
fazer autos: comoedias age.
re .
trứng , vide tứng ..
trung: valle entre montes :
vallis inter montes . alij »
thing, noi thẳng
...
trưởng, cả , mlongrau .
trưởng :morgado : primoge .
nitus, i.
i , tàu trương : capitio
do nauio: nauarchus, i. chúa
tau , idem ex quadam ac
commodutione quauis Do
mi
 837 T T
minum potius nauis fignifi
cet at coram rege nondici -
tur nifi tàu truong , quam
uis fit Dominus nauis . xả
trưởng :mayor do Aldea :
caput pagi . & fic in fimili
bus .
truongmàn fobreceo com
as mais cortinas das ilbargas:
.conopeum cum peripeta
fmatibus hinc inde extenfis.
phô trương để trụ : ornara
varela ou templo dos idolos
com cortinas,pinturas &c:or fem conto : multi abfque nu
nare: idolorum fanum peri mero. nghìn tru:dar milgra
petafmatibus, picturis &c.
trường mạo : bomem bem
difpofto,e de boa condição: ro
buftus homo ac mitis.mạnh
mẻ, hiền lành , idem .
trượng đèn: algès : car
nifex, ficis.
trượt chân, videtlot .
trũ, tlaổ: dentro: intra, in.
trũ đạo thíc ca : ointerior da
ley dospagodes : interior falfi
tas legis idolorum . nữ trú :
entre as molberes: inter mu
lieres . vięc trú phụ : obras
publicas del Rey ou dos man
darins, àsquais são obrigados
os vaffalhos: opera publica,
Regis , Magiftratuum , feu
838
onera ad que tenentur fub
diti , trũ đô , kẻ cho ar
te de Tonquim aula Tunchi
Denis . kinh đô , tràng an ,
idem.quan trú sứ : Eumu
codo paco: Euuuchus Regi
inferuiens . nomen honori
·
ficum quo donantur Eunu
chi abfentes etiam valdè
graues .
trú ,nuôi : foftentar Bus
trio , is.
tru tru diẹp điẹp : muitos
ças: mille gratias referre .
· trừ , chữa trừ tang lien
táng :
fazerſuperstiçoëspera
que o que morreo em caza ow
na paretela o não leue apòsfy:
fuperftitiones quafdam pe
ragere , ne qui domi mor
tuus eft aut ex confangui
neis illum fimul ad mortem
rapiat
trű, phải trű: doença como
de torcimentos que toma todo
ocorpo: morbus quaſi tormi.
num qui per omnia membra
diffunditur , & eft, mortalis
foletque oriri ex recidiuo
in morbum . 4.
trű: acertar no aluo: attin
Ggg 2 gere
 839 T T
gere fcopum . trú bia , phải
trű, idem ... **
fazerſe bermitão:
tu, đi tu :
heremiticam vitam ducere :
tu hành, idem.faîtu : bonzo
folitario: folitarius, ij.
tu, děao tu rích: efpada :
enfis .
tu tronco:carcer,is.tù rạc ,
idem.cầm tùrạc : encarce
var: detrudere in carcerem ,
carceri mancipare .
tú , oũ tú : filbo de manda
rim deletras : literati magi
ftratusfilius. ou chiêu,idem.
tu, hop: ajuntar : coniun
go , is
iungo ,is . tụ lại ,idem .
tụ nhao : aiuntarfe entreli:
iungi inuicem. thủy tu : re
prefa de agoa: lacus , ci. fta
gnum,i
tu , bồn: quatro: quatuor.
tháng .ư: quartomes: quar
tus menfis. một quantur:
fers
centas equatro vezes fefenta.
caixas; fexcentæ & quater
fexagintamonetæ ænex.vi
de tièn á
ti thiền :matematica :ma :
thematicæ difciplinæ.quan
tu thien : a mandarim que
tem cuidado do calendario,e
clipſes &c.mathematica ma
840
giftratus , cui incumbit ca
lendarij cura, & eclipfium
prædi&
tio & c . :::
tu: dèfdeque: ex quo, tù
bé : dèsde menine : ab infan
tia . từ nầy về fau : da qui por
diante : in pofterum .tu bao
gio: dèfdeque tempo : ex quo
tempore . tùmớixưng tội :
dèfde que a derradeira vès
vos confeffastes; ex quo vlti.
mò confeffus es . den ray
được bao lâu :atè boje quan
to tempo ba
ha : vfquead ho
diernum diem quatum tem
poris eft elapfum
•: tù con: opay defconhecer
aofilho, botalo : reijci filium
à patre .
tù, mlời : palauras: ver
bao từ die : etudo mais ; & re
liqua omnia.
tù , nhà : caza : domus , vs .
thần từ : caza aonde adorão
ao diabo que os gentios cha
mo tutelar: domus in qua
domonem illum adorant
quem tutelarem vocant.
từ , củ từ : certo inbame :
radix quædam quæ in efcam
affumitur.
tứ :fagàs, induftrisfopera
obem e pere o mal: fagax ,
afu
 841 T T 842
aftutus,a,vm.ingeniofus tam familia , filij fcilicet & fa
ad bonum quam ad malum . muli.M :
B

có ítứ : manbofo , refolbado: tử, blái f

:ruito: fructus,vs.
·
fraudulentus , a , im sâu děa , tự , thứ tự ,vide thứ .
‫بلا‬ :
lào đoạc , idem . . tựnhiên : de mefmo : ex
tút vệ : foldades do bua :mi feipfe
· tustu: dès de que: ex quo.
lites illius qui Regis nomen
10
habet , fed nongubernatio tự tạo thiên lập địa , từ nên
10 ‫܂‬
nem . Số đt , bởi dụng đất : dès de queJe
tứ dương : certomalfei fes o ceo e a terra : ex qua
tor a quem cortarão a cabeça eft coelum & terra erecta eft.
por fuas culpas , e agorao adotua mặt blời: rayos dofol:
¡y rãoporquefoy valente: male- radij folis .
1.
factor quondam pro delictis : Tứa : dar prendas ao off
0
occifus , quem nunc ado cial pignus aliquod mecha
rant , & inter idolafeuthần nico præbere .
reponunt quia fuit magna tuái , vide tuoi .
" nimus . … tuổi, vide tuổi . & fcde
自

tứ thu: titulo dos liuros de fimilibus .

Confufio : titulus librorum
Confufij .
tử , chết : morrer :morior ,
reris.finh tử bất kì, sóũ chết
5. chẳng hẹn: o viuer e morrer
10 não auisão dante mão : mors
& vita non præmonent ":
tử, cuôn tử: auifado e que
t Sabe letras :fapiens quilite
ras nouit . xã vi tử .
tử. muông fư tử : leão:
D leo, nis...
tử, con: filho: filius, ij. tử
1 đệ : familiafilbos e criados :
tuất gươm ra : arrascan
a efpada: exerere enfem . alij
thót..
túc : prouisão de arròs que
fefàspera osfoldados : anno
na, æ. thuyèn túc: embarca
ção de leuar ella prouisão , ou
rendas quefe pagão em'arròs :
nauigium in quo defertur
annona pro militibus ex tri
butis præcipuè collecta .
tức , gà túc con : А
a galinba
chama dospintãos : conuocať.
gallina pullos . melius dúc ?
tục
 843 T T
- tục tỉu , vide toục .
tục ngů: dormir muitopor
mais que o espertem : nimium
dormire licet vocetur . ăn
tuc: comer muitofofrego: hel
luo, nis. melius toục .
: tức thì : derepente : ftatim .
bối chốc , idem .
tức gan: impeto decolera :
iræ impetus . gen, tứcboú,
idem . •
tức lên : pontada : dolor
lateris . đau túc: dor de pon ,
tada que acode à respiração ;
dolor lateris refpirationi
moleftus .
tïïê, tuời : annos deidade:
ætatis anni .vạn tuế , muốn
tuời: des mil annos: decem
•
annorum millia , eft faluta
tio ad regem .
tüêt , chó: cão: canis.giò
tüêt: dasfete boras da terde
atè as noue que são tres horas
antes da meya noite : hora à
feptima velpertina vfque ad
nonam, hoc eft vfque ad tres
horas ante mediam noctem .
năm tiết , tháng tiết,ngày
tüêt: anno , mes , dia quere
Spendeaquelle nome como fi
gno celefte: annus , menfis ,
dies qui refpondet illi nomi.
844
nitanquam figno cœlefti'ví
and
de giò : 1.
tui , mùi tui ; centro : co
riandrum, i. Makuu
tui : eu : .ego, rufticè lo
quendo. melius, tôi .
. tui, đồtuì : gente que car
retamortos : afportantes feu
qui adfportant mortuos :
aliju .‹
túi : bolfa , faco : pera ,
crumena , æ. faccus , i. thất
túi lại: cerrarbofa : claude
re ciumenam . mó , túi ra :
abrila ; crumenam aperire .
tra túi běào : enfacar , meter
na bolsa : crimenæ commit
tere .
tui : eftarpera chorar : fie
tui proximum effe . tải thân:
fazer roim focinho de chorar :
fletum in facie referre . tải
hồ:fofrer iniurias, afrontas :
contumelias perferre : địn ,
chịu, thứ , idem .
tuy là : aindaques etfi ,
quamuis . dù mà , idem . faō
le: por:m: tamen.
tuy , củ tuy : tutane ;me
dulla, e. melius cù tï'.
tuyèn, blon: inteiro, tudo,
são efaluo: integer, gra,grum.
omnis, e. fofpes, pitis..
tuyến:
I
 845 Ꭲ .
"
tuyen: tornear : torno, as.
vide tien .
tuyệt, hết: acabarfe: de
ficio, is. mất , idem . tuyệt
tin : não ba nouas delle: nun
tium de illo nullum eft . alij
tiệt, bó tuyệt đi : lançar a
perder: perdo, is, deftruo,is.
tüít, vide tüêt ..
tum xe : buraco do eixo na
rada: foramen axis in rota.
tùng , vide tong .
tước , toan tuổccũnhau :
aconselharfe hum com outro :
confilium fibi inuicem dare.
quét tước; varrer verro ,
is. eft additamentum adele.
: cens, & fic de carne & fimi
gantiam .
tuổi : idade, annosde ida
de: ætatis anni. bao nhêu:que
idade tendes : ætatem quam
•
nam habes ? quot annos
natus es? muân tudi: viua
des milannos: decies mille
annis viue . van tüê , thien
vàn , idem . tuổi tác : muito
velho: decrepitus, i. già nua,
idem . ngày tuổi: dĩa infau-
sto: dies infaufta , quia ſcili
cet putant fignum illud cor feijoes cozidos epilados, a qual
refpondens diei in qua nati
funt ipfis effe infauftum nec
in die aut hora in qua idem
T 846
fignu reccurrere putat quic
quam momenti aggredi au
quam
dent, quia timent infauftum
exitum . xem tuði : Supersti
ção de notaros annos da ida
de : fuperftitio qua confide
rantfignum fub quofe natos
putant vtrum habeat fym
pathiam necne cum alio fi
gno , & hoc præfertim in
matrimonijs incundis con
fiderant Etknici .
turo
- i: verde,fresco: viri
dis, e. recens, ntis, lá tươi:
folbafrefea: folium viride ,
velrecens decerptum . cá
tuoi: peixefrefco : pifcis re
libus . chêt two
-i : morrer de
fubito: fubitaneè mori .
· tưới nước : botar agoa
pera regar algúa couſa : in
fundere aquam ad irrigan
dum .
•
tuồng, buông tuồng : tra
tar sò de comer e beber: cura
re ventrem & præterea ni
hilomê ăn üóng , idem .
twong: certa maſſa de
os Iapoës chamão miſsò: maſſa
quædam ex fafiolis coctis
& piftis confe &a quam Ia
pones
 847. T T
pones vocant , miſsò, hac
præcipuè vtuntur ad con
diendos cibos præfertim iu
...
fculum quod , xiru, vocant
Iapones , & vix fine illo'ori
zamicomedunt ;
Ptương vàng dourant in
auro ,as.tuongbạc pratear ;
argentolinire , thêp, xuy ;
idem : imi
-two ng;lien :fempreiſem
--------
per . hay ,một , idem .
trong capitžo : dux , du .
cis . tường lĩnh binh đánh :
capitão daguerra : duxexer
cirus . tuong ma qui :odia
bo grande: maior doemon.
• tương nói tióng: dizer
konadicha:augurari bonum
omen .
tường: claramente clarè.
tổ tường , idem ,videto .
tưởng: imaginar, cuidar:
cogito , as, imaginor , aris
tưởng nhớ , vira memoria :
*:
·
848
recordor, aristưởng đện,
idem . 591SD!!!
twong: eftatua: ftatua, æ.
tuong but pagode: idolum,
hinh tượng : imagem, re
prefentação , figura corporal :
imago , gimis , corporea figu
ra tượng lễ vật todo o que C
·
ba corpo : quidquid habet
corpus.
tượng , muông tượng .
elefante: elephas, antis. voi,
idem.quản tượng , quản ,
voi : cornaca de elepbante :ele .
phantisductor .
"
X tướp tướp : multidão de
gente: multitudo hominum :
--
tuốt , vide tuắt .
:
tủ , đặọc : rezar : preces
recicare . tự kinh : rezar pol
lo liuro ; preces ex libro per
folucre tới được : buro de
rezar : liber ex quo preces
dicuntur .
IV
12 N:
V me :
 quá Co

1 Hhh
 ‫ܕ ܢ‬
‫‪S‬‬
 V.
853
Meirude,ignorante
rudis, e. indoctus , a,
vm . 31 203
u, nồi u: gallo da cabeça ,
polmão: tuber in capire. mân
nói lú , idem .
ů mùi:perder a cor : amit
tere colorem tincture. thôi,
idem, bóc ů mùi: apeçade
Seda perder o luftre :' amitti
fplendorem ferici . : ...
ư, chung : em : inthien ,
khai t tí ,địa tích vfou ,
nhên tĩnh dần :ocioje abrio
oufes na meyanoite; aterra
as duas horas depois , o homem
as quatro depois de meyanoite:
celum productum eft ad me
diam noctem , terra duabus
poft horis ,ho no vero qua.
tuor horis poft mediam no
aem . ita fatuè putant Eth
nici .
ua; elle: ille, a, vd . cho va:
pera elle, dou a elle: pro illo ,
do illi . dùiva : darlhe com
pao : illum baculo percu
tere .
uà: e,iuntamente &, fimul.
và hзi: ambos de dous: ambo,
rum . cả và nhà ' toila cai
2 : tota domus , cả và thien
ha:todo o múdo.totus mūdus,
1
V 854
uà com for aporçolana,
do arròs na boca,e com ospau
zinhos meter o arròs na boca:
bacillis orizam in os immit
tere, &c.
ua , lù vì: bufna cong que
os bonzos pedeefmala bucci
na qua facrificuli ftipem e
rogant .
uá áo : remendar o vefti
do: refarcire veftem . vide
bá .
cua , cây vả : aruore que dài
figos composd Europa arbor
ficus producens vt noſtra
tes : blái vå : eſſes figos : ficus
indicæ fimiles noftratibus.
uả, quạt vả : abano grande
de que vsão os bonzos e quem
quer : Alabellum maiufculum
concameratum in modum
folij cuiufdam arboris . hoc
facrificuli vtuntur, vel etiam
quiuis alius . quamuis alijs
maioribus flabellis eiufdcm
fpeciei folum viri primarij
vtantur.
ui , xỉ vả ai : agaftarfe com
alguem pera o enuergonhar do
quefes . irafci alicui vt eru
beat de eo quo 1 git .
tại culpt culpa ,. tội vạ
defdita ou aduerfidade que
Hnh 2 vem
 855 V V
vem defora: infortunium ab
extrinfero illatum . phải va:
encorrer neffa defdita : infor
tunio ab extrinfeco illato
rangi . phải tai vạ , idem . bỏ
va cho ai : culpar falfamente
alguem : culpam falsò alicui
imponere .khỏi va :fair ab
folio da culpa: culpam euade
re .
ừa , chẳng ưa nhau: não fe
querem bem : difplicent fibi
inuicem, non fauent . folum
dicitur in negatiuo , nam in
pofitiuo nó dicunt.wa nhau,
fed yêu nhau queremſe bem:
amant fe inuicem .
uác : leuar às coftas ou ao
ombro: geftare dorfo vel hu
mero.một vác: quanto deffe fados : progenitores . totu,
modofepode leuar de bua vès:
vna vice quantum humeris
geftari poteft.
uạc, chim vạc: curuja:no
Яua , æ.
vạc nồi : pamela grande de
cobre ou ferro : olla maior
ferrea, vel ænea .
uạc bỏ: tirar a caſfca: de
cortico, as.
uái : inuocar: inuoco, as.
vái blờivái bụt : Buscaro
Geo e os idolos : inuocare ce
856
lum & idola vái ou bà où
vải: inuocar osfeus antepaſſa
dos: inuocare progenitores
defunctos . váilay on đức
Chùa blỏi giúp jức cho : in
uocar ao Senbor do ceo pera
que o ajude ; inuocare cali
Dominum vt adiuuet .
uai, vide bai, vel běai . &
fic de fimilibus .
uãi : efpalbar : fpargo , is.
uãi ra,idem.geo vãi:femear:
femino, as . vãi chài: lançar a
tarrafa:iacere fundam ad pi
fcandum .
uãi : benza : facrificula , æ.
sãi vãi : bonfos e benzas ; fa
crificuli & facrificule .
uãi ,oũ bà oŭ uãi : antepaf
idem.
uay: pedir empreftado cou
Ja quefe não reftitue a mefma
fe não outra por ella da me
fmafpecie como arròs dinhei
roc: petere mutuo rem
que non debet reftitui ea
dem numero fed eadem fpe
cie vt oriza , pecunia & ſi
milia quæ vnico vfu confu
muntur . cho vay ; dar empre
Stado de le modo:mutus dare
re quæ vnico vfu cófumitur.
vây ,
 857 V V
vây , uide uêy :
vay:coufa torta:obliquus,
a,vm.dao vay: leifalfa : obli
qua lex feu falfa .
·vân, mây: nuuem: nubes ,
bis, mang uân nhau : pelejar
entrefy: irafci ad inuicem.
văn, chữ : letras : literæ ,
arum. văn tê : rotelo noqual
offrecem afeus antepaſſados o
comer a modo defacrificio que
The faze : infcriptio qua fuis
progenitoribus Annamite
offerunt edulia per modum
facrificij . quan văn: manda
rim de letras : magiftratus li.
teris inftru &us.
van :fufpirar: fufpiro, as.
than tho uan ai : gemer eſu
Spirar por algue: gemere &
fufpirare ad aliquem . than
thi van vi, idem .
van : cem mil : centum mik
lia . thien van thien uan:
rogouos muitos milhares de
annos: miriades annorum
1 multas expleas .
vàn, uiệc uàn :negociosine
4 gotia, orum .
vạn, muốn : desmil ; de .
cem millia . vận tüê, muôn
tuổi : des mil annos d'idade :
decem mille ætatis anni.uan
858
uật, muôn vật : todas as cou
fas corporaes,tirado o ceo a ter
ra eos homens: orenia corpo
ralia præter cælum , terram,
& homines . uan dân : todo
opouo : vniuerfus populus .
thienhaidem.uận phương
todas as partes do mundo:om
nes orbis partes .
van : lugar aonde ſe ajun-'
tão as embarcaçõis pera mer
cadejar: locus in quem con
currunt multa nauigia ad
mercaturam .
.. vấn : andar a roda : circu
meo , is. vấn đi uẩn lại : fa
zerandar a roda algúa coufa:
circumuoluere aliquid .
ván : pelouros de arròspulò
que le ofrece aos pagodes: ori
zæ quam, pulo , vocant glo.
bi quos idolis offerunt Eth
nici . dung uán cho bụt : f
ferecelos: globos orize quam
pulò vocant offerre idolo .
văn dêy : enrodilhar a cor
da circuuoluere funem, & c.
vấn : coniunção de tempo ,
oportunidade: occafio, nis.op
portunitas temporis.khi vẫn
ấy: neffa coniunção de tempo :
opportunitate illa temporis
durante .
vần :
 859 V V
vấn: curto : breuis, e . alij
bán, ngân , idem .
uan: torcer algua coufa : uàng:coramarela : flauus
contorqueo , es . uặn đó :tor
cer a roupa pera efpremera
agoa quandoa lauão: contor
quere veftes & fimilia ad
exprimendam aquam cum
lauantur . văn dây : torcer
corda : contorquere funem .
vân cánh: torcero braço a al
guem: contorquere brachiu
alicui . văn khoá : dar volta
a chaue dentro dafechadura :
circumuoluere clauem intra
feram .
uận mềnh : cingire : pre
cingere fe . van, idem .
vän, vide vân.
uang , cây uú vang : certa
aruore : arbor quædam quæ
vocatur uú vang .
uang , đi vú tang : andar
bracejando : brachia mouere
ambulando.
uàng: ouro: aurum , i. xuy
uàng dourarforrando : auri
laminis incruftare . thêp
uàng :dourarcomfolhas dou
ro: auri folijs inaurare . mo
uàng mina de ouro : aurifo
dina . : cus, i.
vàng,chim vàng anh : cer
860
ta aue amarela : flaua quæ
dam auis .
color.mùi uàng , idem . vô
hàng xanh xao .magro ,ama
relo, desfeito : macer,flauus ,
macilentus , a, vmi
vàng , bọi vàng : fazer de
preffa: velox in operando .
vàng, bửng vàng : firme :
ftabilis , e.
vàng , đại vàng : relho co
mo dos mandarins da China :
cingulum latum quale ma
giftratus finenfes deferre fo
lent.
váng tlửng gà : atado
ouo: pellicula oui, alij báng.
váng dện : tea d aranba :
tela aranee , melius mạng
den .
văng:falitario: folicarius,
a , vm .nơi vắng vẻ : lugian
retirado : folitudo , dinis .
thanh váng , idem . vắng
mặt : não aparecer : abſens ,
ntis .
vâng , vide uông .
vẩng , vide uống .
vành , thòn vào vành :chr
culo, ou arco : circulus , i . ar
vánh , cháo vánh : des
pref
 861 V V
presa : velociter .
vạnh , vặtvạnh , vide bặt
bình .
vanh,gian tham uanh uật: fair eco do monte : egredi è
pegarfelbe as mãos às coufas monte echo .
pera as tomar adhærentes
rebus habere manus ad fu
randum .
uàố: círculo, argola: cir
culus, I. annulus, i. uàobac :
manilha de prata: circulus
argenteus .
uàố, cu:ponto , virgula
punctum , i, uirgula, x. châm
uàỡ:porponto que he como bu
0: punctum adhibere quod
fit perfiguram fimilem lite
tạo, chấm cu : por virgula :
uirgulam apponere, quæ eft
ut punctum fed oblongum .
uảo: rede em quefe dorme:
rete in quofumitur quies.di
Båổ: ir em rede: rete deferri
aliquem ex uno in alium lo
cum . khiêng uảo: leuaras
coftas a alguem na rede: re
te deferre aliquem hume
ris.
uảo , dồi : mentira : men
862
figaldo: nobilis, e.prima
ue ,
rius ,a ,um
nạo, tiếng thườnúi nạo ra :
uặt: as cousas ; res rerum .
uặt gì:que coufa: quidemuôn
uặt : des milcoufas, todas as
coufas corporaes , tirado'o ceo
aterra eo homem : decem
mille res , ideft omnes res
corporea excepto tamens
cælo terra & homine quia
hæc tria non intelliguntur
fub nomine uặt , fed contra
diftinguntur dicunt enim ,
thien địa nhân vặt, blời đất
người vặt : o ceo a terra o bo
meme as cousas : cælum terra
homores , quæ fcilicet ho
mini funt ufui . ăn tlom uặt
uánh: ladrãoformigueiro: la
trunculus , i, uặt gì uặt nẩy :
que coufa heeftà : quid tan
dem rei hoc eft? fcilicet in
contemptum , fic etiam di
citur , may là uặt gì : que
coufafois vòs : quid uero rei
es tu 2

daciū ij. vảo chứng , chứng mặt âm mênh : as urgo .

đôi : falfo teftimonio : falfum nhasfallando modeſtamente
teftimonium . pudenda , modeftè loquen
Hạo, traouao: peſſoagra do.
Lặc
 863 V V
mặt ,đầu mặt cột : dar compoîterum .
a cabeça pollas paredes e colu
nas: impingere capite in co
lumias . lẫy ai mặt cột : ar
remeçar alguem à coluna
conijcere aliquem in colúna.
uật : lutar: luctor, aris, alij
bạc.
uat, don uặt :
figurapira
midal :pyramidalis figura .
ực ra: arrotar : ructo, as.
ructus, us. yora, idem .
ue, dan ue : munição: mi
nuti globuli tormentarij .
ue, cái ue : cigarra, cegar
rega:cicada, æ.
uê , bu uê : defmazelado :
ineptus, a, um. bu dại, idem.
uê: tornarfe: redeo,is.còn
oŭ tôi về : ficaiuos em bo
ra,eu me voupera caza: re
mane tu, ego domum redeo.
eft communis medus urba
nitatis cum aliquis è domo
alterius difcedit . oŭ ue : V.
M.je vai : tu reuerteris, re
fponfio urbana difcedenti .
uề quê: tornarſeperafua al
dea :reuerti in proprium pa
gum.uê nhà quê, idem.chết
là uề, uide fĩnh , uide tử .
uể , từ nầy uể fau : da quê
por diante : ex hoc nuncin
864
uê: pertencer: Specto, as.
uê ai : a quepertence : perti
net ad quem ? uê quan nào :
: a qualmandarim pertence :
fpectat ad quem magiftratu?
ue, tóm ue recapitular :
colligere in fumman tóm
lai, idem ..
uè, bátuè : refponder às
trouas que outro canta como a
modo de eco : reſpondere ut
echo uerfibus quos alij ca
nunt .
ué, uáng uẻ, uide uáng .
ue: pintar: pingo , is, ánh
ue imagepintada : depicta
imago . thuóc uẽ: tintas pera
pintar: picture faciende co
lores bútue : opincel com
quefe pinta: penicillus quo
pingitur.
vệ , tứvệ ; foldados do buz
milites illius qui nudum re
gis nomen habet , & uoca
tur, bua , ideft Rex , nullam
tamen habet regni admini
ftrationem .
üê üang couſa çuja : fordi
dus , a, um. do dáy , idem .
uide ô ŏê.
üêi.cercarpor de cerco:ob
fdeo , es . cuốn tiên thành :
ος
 865 ♡ V
osfoldados cerçãoafortaleza:
obfident milites arcem .
uçi thuyen: toldo do bar
co: umbraculum nauigij.mui,
idem .
uen foŭ : berda dorio : ripa
Aluminis : melius , bo
- foŭ ,
1
bayfou .
I
I uén áó : aleuantar a ca
baya : fuccingere , uel attol
lere ueftem . uén tay aó: ar
regaçar as mangas dacabaya:
exerere brachia . blay tay ,
idem .
uén, căt uén cho ai:fazer
exequias: iufta perfoluere .
uên,sac uên: corde cinza;
cinericius color . 7
uen : inteiro; integer, gra,
grum . blon, idem . còn uen:
ainda eftà inteiro:integer ad
huc eft, minimè diuifus.uen
uen, idem .
uêt, nói uơ uềt fallar di
Sparates: indecentia loqui .
uét quanh: cortar ao re.
dor, cercear : circumcido , is.
cắt quanh , idem .
uifang : rofalgar : aconitū,
i, ui thang idem .
uitử, làng ui tử : aldea
que sò paga renda a el Reye
não a outrapeſſòa : tributa ſo
866
li foluens Regi pagus, & non
alteri .
uì : por amor: propter.uì
fuky : poriffo : ideò.nhin
uifuay,idem.uì ai: por amor
d'alguem ; propter aliquem .
uì churng porque: quoniam .
uì , trị uì : gouernar : guber
no as. hay nham, idem .
uì, thay uì : emlugar d'al
guem : loco alicujus. thay uì
đức Chúa lefu : Vicariodi
Christo Noffo Senhor : Vica
rius Chrifti , locum tenens
&c.
uì nhà: arco da caza de co
luna a coluna : arcus domuş
ſeu uacuum inter duas co
lumnas.uì càu : arco da pori.
ze: arcus pontis .
uì , thần ui: taboinba em s
que fe poeno nome do morto
peralbefazerezumbaya : ta.
bella in qua apponitur no
men defuncti , ad reueren
tiam illi exhibendam .
uí cá: barbatana : pinna ,
æ. alij , bícá. melius bây
cá .
uï, mũ ui: barrete de fe
das de cauallo : equinorum,
capillorum pileus .
uị , tiêm ui : rebellar : re
Iii bello,
 867 V V
bello,as.chiém ui,làm nguy,
idem .
üí, phẳng üí: maleitas,fe
bres efrios: febris tertiana ,
vel quartana . sôt rét,idem.
uy nghi: coufas que causão
respeito: venerationem inge
nerantes res .
ül, an ül: confolar:folor,
àris .
ül: efquentador pera tirar
dobras como do vestido &c:
ignitabulum ad plicationes,
vt à vefte & fimilibus , amo
uendas .
ui thuyền : proust a em
barcação:experiri nauigium.
uiá :fpiritos vitaes, ou ani
maes, ou folego: fpiritus vita
les , vei animales , vel refpi
ratio . đến cũ ba hồn bảy
xia , đần bà ba hồn chín vía :
:
os bomens ten tres almase
Lete folegos , as molheres tres
almas e noue folegos ou efpiri
tos:tres animæ & fpiritus fe
ptem infunt viris , mulieri
bus vero tres anime fed no
uem fpiritus . prouerbium
Annamitarum . mất viá :ter
meda: fpiritum amittere præ
timore . ăn viá : festejar com
conuitè o dia do naciméto dal
868
guem: natalem alicuius diem
celebrare conuiuio . viâ
chúa : dia do nacimento del
Rey: natalis dies regis .
uięc : negocios ocupação :
negotium, ij. có việc : tenho
negocio : negotijs diftineor .
mạc viẹc , idem . việc nhà :
feruiço de caza : negotia rei
familiaris .viec quan :obras
publicas em feruiço del Rey ou
dos mandarins ; onera publi
ca pro Rege aut Magiftrati
bus , việc Chúa blời : obras
deferuiço de Deos : opera in
abfequium Dei . việc đôi :
obrasfuperstitiofas : opera
fuperftitiofa , cuiufcunque
tandem generis fint, hoc no
mine funt à Chriftianis do
nata in Tunkini & Cocinci
naregnis . trở việc : impe
dir os que trabalhão : labo
rantes impedire . nên uięc :
darboa conta dos negocios que
lhe encomendão : negotia fo
liciter peragere, induftrium
efle in negotijs peragendis .
Làm uięc cho nên,idem.uięc
thày : officio de mefire : mi
nus magiftri. uięc đạo: oque
pertence a ley : negotia ad le
gem fpe&antia.lu , idem .
uien,
 869 V V 870
uien, tlòn : redondo: ro lius cham hám .'
tundus , a, um : thien uien uin : encoftarfe, pegarfe :
địa phương , blời tròn đất innitor , teris , adhæreo , es.
buong : o ceobe redondo e a uin tay, idem ,
terraquadrada , aſſy` falfa uịt, con uit : adem : anas ,'
mente o dizem os Chinas nos anatis .
feus liuros:rotundum cælum, ung , chim ung : pallaro
terram tamen quadratam que come carne bumana: auis
falsò commentantur finæ in carnibus humanis uefcens .
fuis libris . chẳ uien : almon
uô, chẳng có : não tem :
degas : protrimentum carnis non eft . uô, cho: não: ne .
aut pifcis in globulum com uô hành,cho làm não façais
pactum . ne facias.uô: fem: fine.uô
uièn : tornarſe : redire do ců :fem termo,femfim : fine
mum .tôi uièn : eu me torno termino , fine fine.uo bien ,
pera caza ; redeo domum . uò lang, idem . uô số :
fem
uide uê .
conto : finenumero .uô thị ,
uiéng viftar : uifito , as. chẳng có thuóc : fem princi
uiéng kẻ đau : viftar aos do . pic : fine principio.uỏ
chung ,
tes: inuifere infirmos , opis chẳng có fau : fem fim: fine
aliquid illis afferendo . fine.uỏ thủy nô chungside .
uiêt : efcreuer : fcribo , is. dicitur de folo Deo . uo giá:
uiết tên: eſcreuer o nome: no. não tempreço: fine pretio.uô
tare nomen.uiết tháo fcre . phép : Jem corteffa : fine ur
uer confuſamente com abre banitate . uô í:fem aduertir:
uiaturas : fcribere confusè fine aduertentia . uô đạo :
per compendia literarum .. femley: fine lege, pagani.
uiêt chữ : efcreuer obrigação : uổ , cái uồ : maço de bao
confcribere fcripturam obli malleus ligneus .
gationi obnoxiam.alij biêt. uồ đay: entrai aqui ingre
uim , châm chim uim : dere huc . melius běào đay .
compofto , quieto: modeftus , uồ, uide bồ . Hồ nồ , uide
a, um. quietus , a, um. me . bồ bồ .
lii 2 uò ,
 12000
bil
·
871 V V 872
uỏ, cái uò : boyão ou iarra du : brauo ; elephas indomi
de boca piquena; diota angu tus . ép uoi: amançalo ; ele
-u:
ftioris orificij . uò ruo phantem cicurem reddere .
boyão de vinho : diota uini bô đánh uoi ogancho defer
maiufcula .
ro com quefegouerna : uncus
uổ uàng : roſto amarelo, quo elephas regitur . uòi
magra: pallidam habens fa uoi tromba do elephante: ele
ciem, macilentus , a, um.. phatis manus feu probofcis.
uo, uide bà . voi áu: tomar com a tromba,
uo uửng: difparates : in fazer malzelephantem pro
decentia. uo uêt, idem . di bofcide arripere , nocere.
uo uửng;irpor caminhos tor. nhů uoi : probibirlbe que não
cidos; uijs minime rectis am faça mal: elephanti prohibe
bulare.tôi uo uửng :noitefe . rene noceat , uoimep : ajoe
`chada não ver por ondefe an lbarſe peraſeſobirem nelle:
da: tenebrofa nocte uiam elephantem genua flectere
minimè infpicere. alij bo . ut fuper ipfum homines a
uoc: defejar : cupio , is . fcendant . bành noi : fella do
muồn, idem. ao ước : cui elephante; ſtratum fupra dor
dar: cogito, as, ước ao, ide. fum elephantis , uoi thăóc ,.
tóc nên máy : iulgar quan orrar ; elephantis vlulatus ,
taval: eftimare rem quanti clamor.kêu , róu , idem
fit .. ước xác : Bulgar pouco uòi: tromba ; probofcis ,
mais ou menos: æftimare plus idis. uòi uoi : tromba de ele
minus rem quantum ualeat . fante ; probofcis, uel manus.
khảo ước bệy là mấy lần , elephantis.uòi muối: trome
dồ:examinando julgar quan bade moſquito;probolcis cu
tas vezes pouco mais ou me licis.uòi ruòi: de mosca;pro
nos : æftimare examinando bofcis mufcæ ,
quoties plus minus . uồi hai mươi : ointe pou

uoi,con uoi: elefante: ele co mais ou menos : plus minus.

phas, antis. quan uoi: corna uiginti.
ca : elephantis ductor . uôi uời biển: mar alto ; altum
mare
 V.
873
mare diftans à litore . dixa
uời lám:irpollo mar alto lon.
ge; altum mare petere ac
longius à terra recedere .
tôm ,đùôm iôm : urear
de tigre, ululatus tigris. hồm
üôm : o tigregrita; ululat ti
gris. thǎoc, rou , idem ..
wom:tomar medida;men
furro, as, wom chên : tomar
medida ao pè pera os çapatos
;;
menfurare pedead calceos .
um áo: prouar a cabaya
experiri ueftem an aptam
habeatmenfuram. thử xem,
idem .
üôn lưởi: adeftraralin.
gua nas palauras , enfayarfe
repetindo muitas vezes pera
dizer bem ; affuefacere lin
guam idiomati quem quis
addifcit, fæpius repetendo
ut rectè tandem loquatur .
won:coufa danada ou que
fe vai danado : putris , e. pu
trefcens, ntis. cáwon: pei
xe danado: pifcis corruptus .
blái won: fruita podre: pu
trefcens aut corruptus pi
fcis.ngrời won : homem
que não preftapera nada: ho
ino flocci .
üông: beber :bibo, is. mê
V 874
ăn üông : dado a comer e be-.
ber: auidus nimium in eden
do & bibendo . üông nước
lå : beberagoa enxeure: potari
frigida . công chè uông
rượu : dado ao vinbo: dedi
tus uino & alijs huiufmodi.
üong, ép üong: forçarfa
zerforça: uim inferre . băt
üong , but bo , idem .
wongfemearmetendo na
terragrão e grão : feminare
; committendo terræ fingula
grana.wong hột bí:Jemear
combalengas deßemodo ; cu
curbitarum indicarum gra
na fingula terræ committe
re ,
uót máy : Taurar rota : vi
men indicum quod , rota,lu
fitani vocant cultro aptare
··
ad ligandum
uốt , chót vót : figura pira
midal: pyramidalis figura .
vót , nhọn vát , idem.
uɔt roi : vara de dar no
caualo: virga pro equo.
uốt, cái nót: languinatas
au lança deferro comprido: lá
cea ferrum habens eblon
gum ad modum gladij.
uốt lên : tiraralgia souf
da agoa : extrahere aliquid.
ex
 875 V.
exaqua : uot gỗ tloi : apa
nbarlenbaque vaypalla agoa
abaixo:extrahere decurren
tia fecundo Aumine.ligna . ⠀
wot: molbarfemadefio ,
isuot minh molbarfeo cer
po,fer bumido vidus, a, va
úp lêy: cobrir: cooperio ,
áp đày , idem .úp đầu : por
as maos na cabeça 1 ao doente
comopera rezar por elle : im
▾
ponère manus fuper caput
ægroti .
út , con út : filbe maispi
queno : minimus natu filius
aut filia . emút : irmão ou ir
mãa mais piquenos : minimus
natu frater aut foror .
.. uũ, quan uũ : mandarim
de armas : armorum magi
Aratus . thày uũ : mestre de
Jgrima : gladiatorijludima
gifter. nghê uu: profeffar ar
mas:arma profiteri .
uửa , tlứnguửa : ouo pe .
dre, goro : ouŭ vrinum . alij
tlứng búa , ũ.idem .
lực, tây cực : grande oc
cidente: vafta occidentalis
plaga . thái uực , dem .
- ita: acodir
uực cuún uo
aalgue.fubuenirc alicui.binh
V' 876
vực ai, idem .
uun blocajuntar a cinzázs
congregare.cinerem .:
ientóc : cabellopreto e
denfo mas que dece : capillus
aterfatifque denfus, qui fluit.
ad humeros !!! : :£ .
vùng , hội vùng : femente
degergelim :fefama femen
lo uùng : gergelim :. ſeſa
mum, i.
uửng , vide vo vủng .
uươn bai : efpriguiçarfe :
pandiculor , aris .
uwờn: borta, iardim: hor
tus, i.
uượng, bua: Rey : Rex
Regis .
uuót, vide buót .
vượt biển : paffarotto
tranfreto , as. diuiot: ir por
mar : nauigo , as . đi tàu ,
idem .
ú, tlứng ú, vide uửa .
ứ, cái ú: leicenço grandes
mortal como entraz : carbun
culus , i ..
uủ , đi nủ uang : and arbor
dejando : obliqua naui vela
facere nunc ex vna parte
paulo poft ex alia .
1:
Xa;
T
 879 X X
A: longe ; diftans, ntis.
Xbao xa :quốc longe :qua
tú diftat ? xa bao nhêuidem .
đi xa xác: irmuito longe: re
motum adlocum proficifci .
đàng xa xác : taminbo com
prido: iter prolixum . đã xa:
ià beremoto iam diftat.dici
; tur etiam de tempore.dalâu
idem.
xa, xấu xa :feyo : turpis,e .
xa tay: effregar as maos :
fricare manus .
xà,cái xà : astrauelas que
vão de coluna a coluna na ca
za tignum quod in domibus
à columna ad columnam ,
tenditur.xà děọc : eflastra.
ueſſas que estão ao compido da
caza,tigna à columna ad co
Jumnam in longitudinem
domus difpofita. xà ngang:
as que estão na largnra da ca
za: tigna à columna ad co
lumnam in latitudinem do
mus difpofita .
xá nhên : Giuão del Rey
que vayfazer diligencias :fcri
ba regius qui mitti folet ad
aliqua negocia .
xá, phố xá : tendas aonde
fe vendem varias cousas : ta
bernæ in quibus uaria rerum
880
genera diuenduntur . hàng
phô, idem .
xá , luècxá : primeiro ,
dantes: priùs, antea,
xá xét:confiderar;perpen
do, is .
xã: aldea:oppidum, i.làng,
idem. ou caixa : cabeça dal.
dea : oppidi caput . ou xã ,
ide.chúa đã cho xã el Rey và
lhe tedado rēda, aßab:r aldea
que lhe pague tributo oppi
dum affignari à Rege ad fol.
uendum alicui tributum an
nuum pro uicu .
xa.almifcar : mofchus ,i.
xạ hương : papod almifcar :
folliculus molchi . con xa
hươ
hu ng
on g: gato dalgalia ; felis
odorata .
xạ, lụa xạ bì : certalaya de
peça : ferici genus , xa bì di !
&tum .
xác: corpo: corpus poris .
thân xác ,mềnh idem , xác :
corpomorto ; cadauer, ris. đi
đưa xác : leualo a esterrar
defunctum ad fepeliendum
deferre .
xác máu: pao vermelhope.
ra mezinba ; rubeum quod
dam lignum ad medicamen
tum inferuiens .
xác
 88 1 X X
xác rượu , xác thuốc : 2
bagaço ou as fezes que ficão
depois de cozido como o vinho,
mezinha ou couſaſemelhante:
magma, tis.
xác máy : quanto coalife
pouco mais ou menos : quanti
circiter ? xác bao nhêu,
eft-
uocxác : a iuizo de bom an
rão: iudicio prudentis, idem .
xác, xa xác : muito longe :
valdè remotus , multum di
fans .
xác , xấu xác : ficarmai
tratado ouna alma ou no cor_
po: pati malum, vel in anima
vt famæ detrimentum , vel
etiam in corpore.
xác , rắn lột xác : acobra
mudar apelle: ferpens exuit
pellem .
xác , làm xang xác: traba
lhar muito confideradamente:
confideratè operari .
xách : tomar ou leuar na
mão : accipere , vel deferre
manu . xách lêy , cầm lêy ,
xách đi , idem .
xai : cousa que não ajusta
bem: inadæquatus, a,vm.xai
meu: defencaixarãoſe os en
caixos luxari infertiones .
xay : andar a roda com al
882
gia confa : circumaolucre .
aliquid.xay thaóc: moernel
le, tirarlbe a cafea : orizam
circumuoluendo purgare ,
ita vt pellicula detrahatur .
côixay : mombo pera mier
nelle : mola in qua detrahi
2
tur oriza pellicula.
xay , cây côixay :malues
malna, x.
xây, videxây .
xẩm: cego : cæcus , î. dici
fur cum contemptu.inde,
roan xẩm : rancho de cegor :
cæcorum adunatio . quáng
mặt , dicitur cum reueren
tia .
xán : cauar a terraco pan
gele : ligone terram fodere .
lêy mai xan xuồng , idem .
xang , làm xang xác : pers
turbaro entendimento : pet
turbare intelle &um .
xang , địxênh xang : irfe
balançando : ag tare corpus
ambulando . xang xít, idem.
melius giạng gịt .
xanh coula verde:viridis,
e . mùi xanh cor verde : co.
lor viridis . sỡc xanh , idem.
-i xanh xanh : o ceo claro :
bio
fudum cælum terenum .
xanhgang : tachogran
Kkk de:
记`
 883 X X 884
de: caldaria, æ xătbí: cortar a combalenga
xanh, râu xanh : barba emfatias : fcindere in frufta
preta nigra barba,taóc xanh indicam cucurbitam .
cabello fembrancas : capilli xát:esfregar entre as maos:
adhuc nigri fine canis . fricare intra manus.xátmuối
xanh mặt : rosto amarelo lo: esfregarfal entre maŭspe
tranfida: macilenta facies . rao comer fricare in mani
mệt , gầy guoc , idem . bus falem ad comedendum

xaó thit : picado de carne : illum .

protrimentum carnis condi
tum.xão, idem.
. xao ,cóckéo xạo xao : grin
tar de rans: voces ranarum .
xao , vide xanh .
xào , vide xáo.
xao , làm cho xao : deslin
dar, defembaraçar : extrico,
as . đã xao việc : là là con
renteanegocio : expeditum
iamnegotium . nóicho-xao
sói: fallar defembaraçada
mente: expeditè ac clarè lo fama: vituperium, ij . nomen.
:
qui . malum , fama praua .
xao chẽn xa tay và là
morto,ià tem as mãose ospes
inteiriçados : martuus iam
eft , riguerunt iam eius ma
nus & pedes
xau, đi xau , digiúp : in
ajudar aos outros : adiuuare
alios .
xau coufa roim: malus, a,
vm. xấu xa:feyo turpis , e.
xấu xác , idem.vide xác .
xấu ha: ficar enuergonha
do : verecundor, aris . làm
xấu hổ cho ai : enuergonbar
alguem : verecundia affice: e
aliquem .
xấu tiếng : desbonra , roim
xấu , vide xoã .
· xáo , vide xóa
xe : carro, carreta, coche :
currus, vs. ngựa kéu xe: ca
uallo leuar o carro : currum

xấp vide xếp. ab equotrahi . bánh xe : ar

xăt : cortar algúa coufa em rodas. currus rota . chốt xe :
meudos:refcindere aut diui a eixo: currus axis .
dere aliquid in minutiores xe nhà xe :cazinba que
partes, vt carnem herbas &c. fe fas ao morto na fepultura :
do
 885 X X
domuncula fupra fepulchru .
:
nhà táng , idem .
xe chỉ: trocer linhas entre
áspalmas das mãos : contor
quere fila inter manuum
palmas .
·
xê ra : afafſtarſe perahua
parte : recedo is.
xê , mật blời xê lại : 0
o fol
declinarpera o occidente , an
•
tes defe efconder : declinare
folem ad occidentem cum
nondum occidit.
violentemente
xé: pegar-
com as maos : atripere vio
lenter, violentas manus inij
cere .xé aórách ra: pegar da
veste e rompela : inijcere ma
nus violentas in veftem il
lamque difcindere.xé taóc:
pegar dos cabelos : compre
hendere comam.nóxétôi:
pegou demy com violencia
iniecit ille in me manus vio
lentas. xé gêy : rafgar papel:
difcindere papyrum .
xé : abrir follo meyo cor
tando fendendo ou ferrando :
diuidere aliquid in duas par
tes , fiue fcindendo, autfin
dendo , aut etiam ferrando .
;
lêy cưa xẻ gỡ:ferrar madei
ra comferra : ferra lignum
885
findere . xẻ thịt : fazer em .
poftas acarne: fecare carnem
in fruſta .
xêy : fazer parede la
drilbar erigere murum
vel lateribus aliquid fter
nere fiue domi fiue foris .
xêy đá : fazerparede depe.
dra : erigeremurum lapideū .
xêy gach fazer muro de tejo.
lo : ædificare murum lateri
tium . xêy thành: murar,fa
zer fortaleza : ædificare mu
tum , aut arcem . xêy thấp :
fazer torres : erigere turres .
xêy đàng : fazer calçada no
caminho : fternere , aut fili
caram viam facere .
xây đi , xây lại : andara
roda com algua couja circum
uoluere aliquid , vt Angeli
cælus . vân đi vân lại, idem .
xem, olbar, experimentar:
experior , iris. video , es.xem
sách : olhar o liuro : videre
librum . thấy xem : experi
mentar feve : experiri an
videat . xem gương: verse
no efpelho : intueri le infpe
culo. xem giò, vide giò xem
ngày, xem tudi : fuperftição
em que os gentios notão certas
horas ou dias ou idade pera
Kkk 2 Se
 887 X X
fe guardarem daquillo que
paruoamente temem : fuper
ftitio qua pagani obferuant
horas , dies ant alterius per
fonæ ætatem , vtab illis ca
ueant timentes aliquod in
fortunium , vt fi cum perfo
na talis ætatis contraxerint
--
matrimonium, vel fi tali ho
ra aut die alicuius momenti
opus fuerint agreffi .
xen : enterfachar: interij
cio , is . xen nhau, idem.xen
tiền : miurar caixasroins
com boas: mifcere monetas
areas bonas & malas .
xén ngôi: abrir a coroa ,
rapala: radere prepma, gọt,
idem .
xeo: remo de iangada : re
mus fchedix.chèo bè ,idem.
xêp: dobrar: plico, as, du
plico ,as . xếp lại idem . xếp
áo: dobrar a cabaya : plicare
veté . ngồi xếp bàng affen -
tarfe encruzadas as pernas :
decuffatis cruribus federe.
xét: examinar : examino ,
as. xá xét: iulgar: iudico,as,
ngày phán xét: dia do iuizo :
iudicij dies . xét menh lại :
examinarſe: examinare con
fcientiam propriam . ouxét:
888
tomouospor iuys da cauſa : iu
dicem te caufæ conftituo.
xét nhà ai : dar buſca em ca
za de alguem : fcrutari domu
alicuius ..
xỉ vả người: enuergonban
a algue : pudore aliquem af
ficere. nhuóc nha, xỉ vả xấu
ho,idem .
' báng: encontrar: impu- -
xï
gno , as. phỉ báng , ủy bang ,
idem .
xia rang: efgrauatar os de
tes : Icalpere dentes . chết
đâm chêt xia : as eftocadass
arranhado co ganchos morras
tu : gladio transfixus vncif
que dilaniatus moriare. ma
ledi&tum .
xích con cho : amarrar 0
cão cã corda enfiada em bam
bù , pera que o cão não poffa
roer a corda : ligare canem .
fune in arundinem indicam
inmiffo , ne canis fun em ro
dat .
xích , thần xích : certo pao
como couado que o feiticeiro
tema na mão quando fas fuas
feiticerias baculus quidam
in modum cubiti , quem ve
neficus manu apprehendit
cummagicam arte exercet .
xiêm :
 889 X X:
xiêm : entalbos defulas a
bertos em pao ou empapel: in
cifiones florum in ligno aur
papyro . áo xiêm con hát :
vefido de bailhadeiras : ve
ftes faltatricum . xiêm gây :
debuxos empapel:delineatio
1 nes in papyro figurate .
xiểm : mexericar: defero,
fers . mách cũ ai, idem. gèm
! xiểm :mimurando malfonar
deferre alios cum detractio
ne . xiểm làn cho quan đánh
đòn : relatar as mandarim
pera fazer castigar com pae :
deferre ad magiftratum vt
alius baculo percutiatur .
.gèm , cáo , idem 3 : .!!
xien , cái xien: eſpeto, efpe
tar: veru , transfigere veru.
xien gàmà nướng : fpstara
galinhapera affar : verugal.
linam transfigere ad affan.
dum . xien thịt bán : efpetar
carnepera avender : transti.
gere carnem ad diuenden
dum. fic etiam de alijs rebus brantas: inclinare aliquem
que transfiguntur aliquo ba
cillo ad commodiorem eme..
tium vium , fic gammarific
fru&
tus & c .
xién, cái xiên : certopaf
faro come andorinba : auis
890
quædam irundini fimilis.
xiét: podérfe contar : nu.
merare poffe.kê chẳng xiét:
nãose pode contar : numerari
non poteft. chẳng hay bùa
xiết ,khê lê chẳng hết, idem .
xiét , thôi xiết xuống : infe
pollaagoa abaixo:rapi fecun
do flumine, vel aqua define
1.4%
tên
xiét lây của : penborar ;pi
gnus pro debito accipere .
xiét , cái xiét : Cestarede
de pefcar como tesão : rete
quoddam ad pifces capien
dos in faganæ modum . dủi ,
..
idem .
xiêu: torto de coluna , ar
uore: inclinatio in vnam par
tem vt columnæ , arboris
& c xiêu cột: inclinarfe are
luna a buabanda: inclinari
columnam in vnam partem
xiêu lào ai : ganbar a von
tade , ou inclinar o coração de
: alguem como com palauras
blando fermone .
xiêu đàng: deſgarrar o ca:
mình : deuio, as. lạc xiêu đi,
idem .
xin:pedir: peto, is. xin.ai,
xin cũ ai: pedir a alguem: pe
tere
 891 X X 892
tere abaliqua .xin keo ,xin pera afar : cây xỏ rễ : arucre
âm dương: fazer fortes co lançar rais: agi altas radices
caixas:fortes moneris æreis ab arbore . xó tay áo : vestir
exigere ! as mangas da cabaya : immit
: xinh : coufa graciofa, boni
tere manus in manicas ve
sa: bellula , res, pulchellula . ftis . xó gươm běào : ` em
xít, vide xuit . i..
bainhar a efpada : mittere in
- xiů; roim: malus, a, vm vaginam gladium .
xấu , idem , xóc: vafcolejar o vaſo ver
xo chên : cambra : ftupor fe tem dentro algua coufa:agi
neruorum breuis. :i tare vas ad videndum an
xô , đềy xɔ đi: empurrar : aliquid in illo fuperfit . xáo
impello, is . xô ra đềy : em xáo , idem . đi ngựa xóc
purrar com ohombro : impel mênh ' andando a caualo va
lere humero .. bắt xô ngã : fcolejar a barriga : agitare
empurrar com a mão e fazer corpus & intettina equitan
cair: impellendo manu terræ do . đi xóc xóc: ir choutando
æquare, in terram profter o cauallo ou elephante . fuccul
nere . fare equum aut elephantem.
:
xo, mwa xoxo : estrondo xóc aó: concertar a cabaya ià
da chuuagrofa que vem cain. veftida pera ficar direita :
do:ftrepitus quem edit in componere veftem iam in
gens pluuia . dutam vt recta fist .
xó nhà : cantos da saza
xóc gai bẽào chén : me
anguli domus . non dicitur terfe espinho pollopè : infigi
de alijs rebus fed folum góc, fpinam in pede : xóc giàm :
quod etiam dicitur de an meterfelafcanopè : infigi pe
gulis domus . difruftum , vel lapidis , vel
xó: enfiar : filo traijcere . ligni, & c. xónběaò . idem .
xó chỉ běào hột: enfier con .
một xóc haixóc : bia effe
tas coroa &c. globulos pre tada, duas &c: infixio vna,in
carios filo traijcere . xó gà qua fcilicet multa fimul infi
?
mà nướng:efpetar agalinha xa funt, duæ &c, **
xċi :
 893 X.
xôi: arròspulè cofido : ori
za, quam lufitani pulò vo
cant , iam cocta. xôiŏin
arròspula que offrecem aopa
gode : oriza , quam pulò di
cunt,iam cocta quæ offer
tur idolis.xci ván, idem xôi
gức: arròs pulo vermelho : tempus immaturè capta.so
oriza quam pulò vocant ,. xốp xốp, idem .
costa & purpurea . : xop,dea xop ra: tirarfe
3 xoinha: beiras: imbrices.
mái nhà , giọt idem .
xi : comerpeſſoa honrada
ou beber : edere autbibere
primarias perfonas , at de
bua aut chúa dicitur, cẩn
thực. ăn uông , dicitur de
vulgo .
xói cơm : reuoluero arros
cozidopera ficar efmeuçado :
voluere orizam coctam ne
conglomeretur .
xom, day xom xom : Sal
tar. falio,is. xom xom: omo.
uimento do corpo na copula
carnal: agitatio corporis in
carnalicopula . đi lại đéo ,
idem .
xom , ngồi xom : porfe
em cocaras : nitentem cruri
bus federe in vacuo.
xóm : alguãs cafas iuntas
em bum baixe : adunatio do
X 894
morum in vnum vicum .
xón : picarfe em caufaagu
da : pungi aliqua re acuta .
melius xóc.
xop: coufa de pouca dura
por nãofer de vès : breui cor
rumpenda res quia extra
Di
hua piquena de pelle que fica
dependurada : excoriari ali
quam exiguam partėm , ita
vt pellis pendens remaneat.
xước děa ra, idem.
xáp, gà xóp : galinba de
penas crefpas e reuitadas : cri
fpis & retortis pennis galli
na . xếp tóc lên: cabello cre
po ereuitado; criſpi & retor
(
ticapilli . nơm xốp tóc lên,
idem..
xót: doer com ardor : dolor
cum quodam adore . xót
ruột : ardor das entranhas co..
me defome &c: ardor viſce
rum vt ex fame & c.thương
xót: tercompaixão doerfe
do malalbeo: compati & do
lere de malo alterius .
xôt di:fazer irporforça :
pello, is , melius xua đi, duời.
đi,nó đi , xích khước .
xcu
 8958 X X:
xóŭ běão:arremeter de bo-
més ou de animais iuuafio fa
ta ab hominibus , vel ab ani
& præteriti dies . d'oixtra
malibus . uoi xóũ đi : o ele
pbantearremete: inuaditele
phas .
xiu hương : perfumar :
fuffumigo, as. xoŭ khói idé.
lửa xôŭ rafair labareda exi
re flammam ignis vt è for
nace . xoã lên idem tan h
xôŭ : calçoes : femoralia ,
vm.xôi ngô : cal ces de Chi
uas bracce finenfes.xôũ đần
bà :faya de molher que tràs de
baixoda cabaya : tunica mu
liebris quæ fcilicet fub ve
fte geftatur.
xủ áo cáp tay : ter as mais
cubertascom as mangas daca
baya e iuntas diante de peito:
manicis veftis cooperire
manus ante pectus vnitas .
xů xuồng, idem. melius gå
xuống .
xứ: Prouincia: Prouincia,
æthủ trấn xứ : gouernador
da Prouincia : Prouinciæ gu
bernator .
xua : enxotar : abigo, is.
xua đi:botar fora de raza :ex
pellere dono . đuổi đi ,
· o diabo tenta aos homens: ten
duồng đi , xá ra , idem .
896
xura: tempoantigo: olim .
ngày xưa : os dias paffados : ”
::
antigamente , nos feculospaſ
Jados quondam, præteritis
feculis . nhu xưa : Como dan
tes : vtprius . xưa nay :dès doi
tempo antigo atè agora: ab an
.
tiquis temporibus vfque ,
!
nunc .
- xứa : campainha : campa
nula, æ.
: xuất , vide xuôi .
xuân ,mùa xuân : prima
uera: ver, veris . !
xuất , vide xuất .
xúc lêybát gạo : tomar
arròscomo do cefto comporco
lana : accipereorizam vt è
cifta cum fcutella . lêy mồi
xúc con.comer arròs com
colher : implere cochleare o
riza ad vefcendum .
xức : Untar , ongir : vngo ,
is xúc thuóc : ontar com me
zinha : vnctionem adhibere
ad medendum . fo thuốc ,
idem.xực tóc : ungir es ca
bellos : vngere capillos, vn
guento linire comam .
xui : inftigar: inltigo, as.
ma quỉ xui khiến người ta :
tantur
 897 X X
tantur homines à diabolo .
xuy đồŭ zarauat aua :zar
batana , æ, thôi xui đầu : atic
rarcozarauatana : zarbata
na iaculari . xuy hiệu khí :
dar finalcom trombeta : tuba
fignum dare.
xuy vàng : dourar forman
do coouro : tegere auri lami
nis.xuy bạc :pratearforran
docom prata tegere argenti
laminis . ·
xüit qua : paſſarrente al
gua couſa : iuxtà tranfire ali
quid ita vt tantum non at
tingat . đạn xuất qua đầu :
palar opelourorente da cabe
ca:propè caput tranfire glo
bulum tormentarium . xít
qua , xút qua, idem .
xung: contrario : contra fe por da terra de Annam_;'
rius , a , vm . nước là xung
lửa : ago abe contrars áo fo
go : contraria eft aqua igni .
xung nhau não combinar en
tre : contrariari fibi inui
cem.ininimè cổuenire inter
fe , aut non benè fimul effe,
fuperftitio paganorum quia
putât ętacis annos aliquádo
minin è cóuenire inter viru
& vxorem & ideò aut care
re filijs, aut morbis affici aut
898
fe inuicem non diligere .
1
xung , di xung xang : ir de
prea como corren do có patos
muitos amiudados : velociter
ambulare vt currendo , paf
fibus velociter repetitis .
mau chên , idem .
xung: confeffar: fateor,
eris. xung ra, idem . xưng
tội : confeffar ospecados: con
fiteri peccata . khảo lược
cho xưng ra fazer confeffar
com tormentos : confeffionem
cruciatibus extorquere .
xung đao ra :profefjar a ley :
profiterilegem .xứng minh
là thày: profeffarfe porme
fire: profiterife magiftrum,
velle haberi pro magiftro .
xưng mình là Annam : dap
profiteri fe Annamitami
xung mệnh là ai : quen fois
vòs ! quis es tu ?
xuốc tác : varrer : verro ,
is. quét, idem .
xuoc děa ra: esfolarje
apellebu pouco: detrahi pel
lem paululum .
xuôi , dixuôi : in com a
corrente : fecundo flumine
procedere . xuôi nước, idé.
gió xuoi: ventopollapopa :
LII Ic
 899 X X
fecundus ventus.
xuông: decer : defcendo,
is. xuông thuyen:embarcar
fe: defcendere in nauigium,
nam fupponunt terram effe
altiorem aqua , atque ideò
venientes in nauim defcen
dere & contra . len đất : de
fembarcarfe: afcendere è na
uigio in terram.xuồng dưới:
decer abaixo : defcendere in
ferius. lên tiên : Subir arri
ba: afcendere fuperius .
xương: o: os, offis.cột,
xương thit : carne e
idem .xuong
•fo: caro & os. bọ chào một
xuong một thị : maridoe
molber são a mesma carne ,
e mefmo offa:maritus & vxor
funt eadem caro & idem os.
chó gam xương : o các roos
offos: offaroditcanis.xwong
cá : eſpinhas depeixe : fpina
pifcis.
xương , cây xương ròi :
FINIS .
Laus Deo Virginique Matri.
-900
leiteira : lactaria , a. arbor
quædam fic di&
ta quia ex il.
la quidam humor in fpeciem
lactis erumpit.
.
xuong sóu: espinhaço;fpi.
na dorfi . xuongfuron cut:
coftapiquena a baixo dopeito,
Goftela : colta , e .
xương quạt : ortajos do
abano: radij flabelli .
xuong: cafa degalès em
que fe recolbe, epoem em efta
leiro cubertasdo fol eda chu
ua : domus triremium , in
quibus fcilicet à pluuia & fo
le defenduntur . xưởng
thuyên léidem .
xuong ten : nomear al
guem como por rol : vocare
nomen alicuius tanquam è
catalogo .
xüôt, ra:ſair : egredior,
deris. exeo, exis.
xút, vide xuít .
xã , vide xung .
A P.
 1.

3
 APPENDIX .

Vamuis in introductione monuerim ad vitandam fi

Q gnorum aut accentuum multiplicitatem me nolle vti
figno duorumpunctorum adfignificandam diuifionemfyllaba;
experientia tamen docuitfuper literam , v, maximè in prin
cipio dictionis pofitam & liquefcentem cum fcilicet est voca
lis, nulloaptiorifigne idpoffe oftendi quam duorumpunétorum,
vt, i , folor,aris ad distinctionem, v, confonantis, vt, vi, coma
equina . præterea cum non vtamur litera, i, nifi vocali in
idiomate Annamitico id maximè aduertendum pro lufitanis
inprincipio & prefertim medio dictionis , vbi indifcrimina
tim vtimur , vel litera, i, vel etiam, y, ita tamen vtfemper
fit pronunciandum , i, more Italico non Lufitano, idemque
omninò valeat atque , y, ita vt idem fit yeo & ico , thuièn
& thuyền, cuyen & cuien &fic de alijs . Denique non miran
dum fi multa errata in hanc primam huius idiomatis editio
nem irrepferint ob varietatem accentuum qui interdum effu
giunt typographi obtutum , alia etiam erunt procul dubio que
meam præterfugiunt aciem, quorum correctionem linguæ pe
ritis commenda meque eorum iudicio libenter fubijcia . errata
que in declaratione lingua initio ex inaduertentia omiſſaſunt
bic notantur .

Errata declarationis lingua corrige .

1
Pag.4 . lin.17 . bà : háo .jo.ngân : những 22.5.cũ cừ .
31.1 , nghét : ghét . nhéo : nhèo .

Erra
 Errata Dictionary lingue Annamitice corrige .
Columna 2. linea 14, có ai đi có ai đã columna 7. lin
6.ăn : ăn col. 17 : lin.25.len :lên . 19. ro bày : bài. 25 .
12.ien yen .29.19 bắt , ba : bắtbó . 31. tầm : tám.30.21 .
cày cây . 33.15.bên bẹn . 37.33.blac :blác.38.2.blác :blác .
42 8. đáng : đăng 2o blco :bleo 53.16.tăọc : tróc : 54.19 .
gây : gậy . 6o.27.bu , bu :bú , bụ. 67.5 bằng : bàng . 12 .
tlom: tlom. 68.10 be: bé. 72.16. bot bót, 74.11.buu:

• bụ : 8o..họt: hội . 83.2 5.đầu : đấu . 85.7.can : cạn . 95.II.

đàn đèn.98.16.lon lộn . 08.22.chip : chíp.tro.16.có :con
121.16.chừng nào : cao chừng nào . 125.9.cáo : cio . 135
3.col :ccũ . 137.32.cửa của 143 Lí cuồn cuộn . 158.33 .
་ děanh : děành . r6o . 13. nên : nền . 161.16 . du: dù 162.12 .
děa: děạ . 167 rý.do : děò : 176.13.bem ben . 181.3o.nhúc ;
nhức.182.11.doục:đọuc.183.16.du : đủ 193.33.đại:đại
196.6.dầm :đâm.9 .dám đêm 199.7 lần lần 2o2.14.đàng :
đằng . 214.7.để đêm 237 15. đời đói . 239-7 sà : sử
..
25o.3.em êm.ro.fao lao . 253-3o.con :gà con.262 3 gat :
gạt. 263.16.cégé gé . 267.14 ghe : ghé :268 . chân gần .
17.minh : mênh . 270.3r.blai: blái.z85,2o.tly :tây . 289 .
31.giòn giòn . 293 30 giường giương 294.1.gióng :
giương . 4. giuong giường , 296 , io.ch:chi . 3o8.7
làm làn. 312.4.Đặt chặt . 314.22.hung hứng 316.7 háo :
4
báo 24 hấpidem cá hấp cá idem : 3 o Ý nhưỗi người.
17.fw: fự. 321.7.gay: gay. 322; 1 . thai thiy: 324. 9 hiểu:

hiểu . 326.31.họ hộ . 327.3 hô : hộ . 329 13.hòé : hóc .

333.2.miếng : miệng : 342.25 cuối cuối. 344 19 tháng
thân . 355.17.kênh : kênh , zo.kém : kểm.2 1.kin : kim.36 I.
13.kấn : khẩn . 364.31.khom: com . 366 , 18.ăn ăn . 371 .
19.khoan khoang 3 : + 8.bien :bien . 375.23.khoũ khẩu .
377.7.khui t: khuit sto.4.ngua ngựa . 382. 13. đáu :
đảo . 391.13.lic : lúc. 396.24 đạn : đan gạo . 8. láo dáo :
láo
 láo dáo . 408.r.ghe : ghé.419.6 . lũ : lưng, 2o lò lung : l&
lang.427.16.phim phú . 432. 8 lửa lủng 27 luới lưỡi .
435.13 lan : Jan 436.17.lao láo . 446 :15.ừng : sùng : 26 ,
non . nón . 448.8.mặt:mắc · 449.ro ngươi: người 454
20. mao: mao, hòú mao . 455. 16. mãoc: maọc. 462,19.
: án: ăn . 463.24.mềm : mềm . 48o. 4 cho : chó . 20.móm :
mom.23.com:cơm . 481.31 . tả cá . 488.2 muỗng
mưởng 17.mouc:mouc.26 thần : khẩn.490.2.cam :cam .
494.5.Vo: vò: 27. mủ cái mủ : mùng, cái múng . jor . 3 .
nam :năm.504.29 . nan :nặn . jo58.chiu : chịu . 59 19 .
vo : vò . 5 I I.33.bũ : bú.526.13 . ngất ngật . 53o . 19 gioi
giờ . 532.25.ngòét :ngăệt . 533 24 ngôi ngồi . 534-3 .
ngói : ngòi.5.ngói ngòi: 537.1o.ghé: ghé.539.22.nguyên :
nguien . 54o.3.nguoc : ngược . 542.4 ngược ;người
546.riò ; giò . 24 rượu ; rượu . 547 17.nhán ; nhằn . 31 .
nhãn ; nhẵn . 548. 3. nhãn nhãn ; nhàn nhàn . 3o.din ; dân
552.22.moi: mỗi. 556.14.khoi ;khỏi . 565.28 . novel
ilio : noi, vel láo . 567.27.ben ; lên570.31.cou ;con.576 .
33 - lòn ; lợn 585,5 . Óc; ộc 7.ocốc . 29. ôn ,ngũông ,
vide ngữ . omiffum eft ex inaduertentia & hoc loco ad
dendum.ngu, nam : cinco : quinque . ngũ ôn : diabo que
quando muitos morrem ou adoecem lhe atribuem o mal:
diabolus cui tribuitur malum cum multi , vel in morbum
incidunt , vel moriuntur . 591.11.bia; bia . 592. 4.cõu ;
cữu . 594.32.làũ ; lào . 595.5.mệnh ;mềnh . 604.2.kiều ;
thiều , 621.6.vôi voi. 635.19.Tám ; tâm . 636.I4 kựng ;
cứng.637.23.chọn ; chôn 639, 7rong ; rong , 64.33
rát ;rất. 645. 16.rỗ rễ.648.7.có cờ.29.nhau nhau 650 .
x.dề : để . 65 3.2.câu : cau . 654.25.rán: rắn . 31.rom :com .
655..com :cơm 656.7.rốn : ròn.13.ton :ròn . 27. cấp :
tập . 457,9. đén : đền.664.3 T.rũ: rũ . 669.21 , sách : sách .
674.4.děy : dêy.12.săn : fan . 68o.6 . Tao sáo 21, sách sách ,
68o.6.Joi: đổi. 694. 1 , sẽi, nói faösãi : sãi,nói tao sõi ,
-i:
2. sõ
 2. sõi: sôi . 702. 24.mót : mắt : 703. 14 héc , hệt. 705.6
đứt : đức 713.7 . coc : cọc . 714 , 2I . phủ phú . 716.10 .
tay : tây . 723.2.lieng tánh liên táng 739.21. dou deọu .
I
740. 5 thân thăn.745.3 .này nay . 747. hoang hoàng
750.18 thoáng : thoảng 75 520 thau :thứu . 752 12 cáp :
tôm . 28. tu : tu.754.:8 tau :tàu.755.11 , màu nào 759.4 .
thủ : thủng 76 .. 5 thic : thíc.762.24 tích : thíc.768.14.du :
dung- 770.31. địa : địa 775. 14 thỏi thời . 777.11.biet :
biét . 24 thử :thủ.787 . 5. thưởng thường 788.4 then :
tlên.790.3o.vo : vô.799.33 fu : fu , Soi 12 danh đanh .
8o8.19rắc :róc . 8o9.3 thể :thê ,6 ,thê , áo thể : tlễ , áo tlễ . 19.
tiền : tiên.3 1.tiền : trển . 8 1.1.tlóc : tlọc.4 . trắc ; trọc.812 .
20.vô : vò . 824-23 . dảo he.827.32 cái: cai.829.13.ngay
ngày.832.3o biet: biết . 836.7.ton :tôn . 8 3.13.fouều .
856.5.júc sức.859.1.vấn vặn.860.25.váng vàng 865 .
11. đô : áo. 867.2 2.via vía. 87 1.3 . rươu : rượu . 33. vôi :

voi . 874.25.vát : vát. 875.32 nười người.876.13 bai :

vay . 88o.3.lue c : thuoc . 882.zo.xan : xám . 883.3.taóc :
tăốc. 885.2o.taóc : tăóc . 888.15.đầm : đâm.2o cho : chó.
891.15xo : Xô . 892.1.cây : cây . 893.11.xôi: xôi.

Erros na lingua Portugueza comfua correição ....

Coluna . Nao : Não . 7. As velas : com as Velas . g.
Radÿj: Radius.o.cubicar: cubiçar. ¡ o,forada: forrada. 12.
Boião: Boyao. 7. Nurte : Norte. 18. bofpedar: Hofpedar.23 .
maderia: Madeira.z4.Paffaos:Paffaros.26.na bocca: à bocca.
36.Nafcate: Nagate. Vafintlo, Vafinho. 44. Outios: Outros .
cabelo cabello. 47. minochas : miocbas. 48.Alacră: Alacral.
48. nono nouo. 5.defcorfes: defcortes. 56.leuando: Tirando
1 84.Juperfticão fuperftição.85.laranguego: caranguejo.90.cha
1 peu: chapeo. 9.pertendar: pertender. 1 1 5.foubre:fobre. 129.
damoer, demoer. 134.Maſto: Maftro. 192.baste: baſto. 193.
cillas: cilbas. 199. vedor; veador.227fentencialia ſentencia
L
..
la. 249.finiſce: acaba, 258, tabālos: trabalhos. 305.vai:via.
322. Interieceño Intèrjeição, 460. Bom tapada:
zapada,466.
poucação:pouвação. 5 21. baſto baſta. 691apalpadelar; apal
padelas. 672farralbero:farralbeiro. 80.peize : peixe. 811.a
notbo: a nboto.821 . faça : faço : 837.vaffalbos : vafallos .
893. baixo:bairo .
H& ......

Erratalingua Latina corrige,

Columna 3. filuis: fyluis. eximus : eximius. 15.fuila: fuilla.
23.malenconicus:melancholicus.cælum :cœlum. lingueæ:
ligneæ. 29.érigere, erigere . 30.folicitudinibus: follicitu
dinibus.40. rotondus: rotundus, 60.talitum: talitrum. 73 .
fellis: felis . 85.feces: fæces. '96.Med. fcalplum: fcalprum .
130. refipio: refipifco . 131.gibba, æ, gibbus , bi . 133. dœ
mon: dæmón. 135.eleemofinam: eleemofynam . 164. graf
fa: craffa. 175.cathalögum: catalogum. 196. fæminata: fe
minata. 261.rcuma: rheuma , 208.iunititur: innititur.213 .
gratiofo: gratiofus. 214.femen: femen.221.que: quæ.227.
candentia: cadentia. 230.prætens: præfens. 230. tempos:
tempus. 236. alium: aluum. 237. vno vni. 271.ferræ; fer 1
rea. 275.frudulenter:fraudulenter, 277.cedari:fedari.278.
foco: foro . 279.fæmen: femen & fic in cæteris . 282.immi
ti; immitti . 280.inferrupere ; interrumpere. 291.fæmen :
femen. 301.vteum: vt cum. 3 20.infultus; inſulfus. 370.fer
rebella; terebella. 497.facricium;facrificium. 420. ventis;
ventris. 431.gibbus;gibbofus. 443. leminetur; feminetur.
462.ctiam;etiam.471.termone; fermone. 483 dias; dies .
502. Preteritu; præteritus. 550.cætura; cælatura. 560.an
nis;annus.599.cochear;cochlear. 801.æqualis , æ; æqualis,
e. 890.fagana: fagena.891 . bellula, res : bellula res .
 INDEX

LATINI SERMONIS .

Ræcedenti dictionario neceffarius vifus eft index

qui complecteretur omnia vocabula latina quæ in
illofunt , ad bot vt è vocabulo latino poffit qui
cunque voluerit vocem Annamiticam Jeu Tun A
chinenfem reperire : quafita nimirum columna in qua illa

ponitur, fimul cum explication: latina . Almaius vero com

pendium vnamquamque columnam in tres partes diuiaimus
principiumfcilicet , medium , & finem , que notantur vna,
ètribus literis P. M. F. adhibitis ante columna numerum.p,
denotat columne principium quod vndecim circiter lineas
priores comprehendit.m, defignat'medium , totidem fermè li
neas complectens in medio columne.f, denique finem fignifi
cat , nempe undecimferè poftremas lineas columne cuiuslibet;
quod non folum ad facilè inuenienda vocabula proderit ,ſed
etiam adconfufionem vitandam .

AB
Bacus. ei. f.22.
Abantiquis temporibus,
vfque nunc . p . 896.
Ab infantia. p. 57. p. 840. ・・
Abinitio . p.210 .
Abigo, is. f. 895.
· Ab:jcere è memoria. f. 625 .
Abijt, & iam præterijt.p.809.
Abluere caput fricando.m.297.
Abluere os . f. 7ɔ2.
Abluere totum corpus.p.725.
Abluere vrceolum .p.703 . .
AB
Abluo , is. f.
Ab occafu folis vfque ad tenė
bras . m. 107.
Aborfus , vs. m. 639. p.667.
f.672. p.679. p.705. m.801 .
Abortiuus , a, vm , mal di & m
quod pueris dicitur . f.85.
Abripere vi veftem . p. ; 26.
Abrumpi . p. 257.
Abfcindere arborem fecuri .
p. 232.
Abfcindere in tranfuerfum , vt
Mmm
ar
 AB AC
arborem. p:232°. Accidere , vel offendere infor
Abfconditus àfple . p. 372. tuoium :f.261 .
Abfcondo, is. p. 283. Accidiemati nihit. p. 59 r.
Ablens, ptis f. 869. Accipe.p.90. p.408.
Abfoluifi iam illud negotium , Accipere arcem.m.go.
aut certè nondum . f.653. Accipere atramentum penna ,
Abfoluos is. p.774. Neben im vel penicillo.m3g
Abfolutionem Sacramentalem Accipere enfem ad interficien
conferre p.37 dum . m,408
Abfolutum nondum elt 653 Accipere orizam ve cila
Abfque conducto edere ori cum fcutellam.896.
zam . p. 375 Accipere penicillum dicitur de
Abftergere facient.p.120. magiftro dum difcipulos do
Abftineo.es. p.363 . m. 380. cet : m: 60. ‫זי‬
Abftinere ab aliquo cibos ff. Accipere reliquias ad fui cu
Abftinere à carnibus . m. 365 : ſtodiam . m. 408.
m.380, Accipere reliquias eduliorum
Abftine à carnis comeftione è conuiuio.f.816 .
F.242 . Accipefcopas ,munda domum.
Abftinere à confortio aliorum £.626.
`propter vicinum partum . Accipere , vel deferre manu .
f. 137 :: f.881.
Abftinere à quibufdam cibis yt Accipio.is. p.9 . p.408.p.410:
puerperæ.m. 365 . Accufari & multis vt ab inte
Abftinere à vino . m.380. gro pago. p. 137.
Abitrufi fenfus propofitio . p. Acculo.as. p. 87. m.380.
800. .. Acerbus.a.vm.p.117.
Accedere itaut attingat.p.721 Aceruus lignorum ardentium .
Accedo . is. f. I I
... m.237
Accendere lucernam . m. 95 . Aceruus mercurij . m. 153 .
f. 234. m.472
Accendi ligna . m. 33. Aceruus orize.. m. 237.
Accendo, is. f.2 34. Aceruus palearum : m. 237.
Acceptor perfonarum . m.716. Aceruus terræ- m. 132.
Acceffum facilem habere ad Acetaria, orum . f. 267.
aliquem ex cófuetudine.p.626 Acetaria , quibus caro immi
Acceffus, & receffus maris, flu fcetur . m.569 . !!.
tus, & refluxus.m.641 . · Acetum, i. f. 26. £
.535
Ace
 AĈE
Acetum conficere.f.256.f.264.
Acetum nondum accepit vires.
f.3 12.
Acetum validum . £.694.
Acie præeunte papýrum ſcin
dere cultro.f.640.
Acies, ei. p . 433 .
Acies cultri . m.433.
Aconitum, i. p. 676. p: 743.
. f. 865. 78
Acrimonia, æ. m. 29o.››
A&or, is. p.605. 41.
A&utum, m. 384
Acuere cultrum &c. m.446,
Aculeus , vi fcarpionis: p.565.
Acumen penicilli . p. 534.
Acus, vs. f. 381 .
Acus centum ,carta fimul inuo.
lute.f.381 .
Acus foramen . f. 3 & 1 .
Acus valde tenuis . f.381 .
Acus in certo numero fimul
colligatæ.p.27.
Acuta res in extremitate .
m.555.
Acutus.a . vm. p. 178. f. 667.
Acutus gladij mucro.m.555 .
Acutus gladius. f. 667.
Ad. p. 213. f.441 . p. 55 1 .
Ad adorandum.f.441 .
Adæquare folum . p. 43 :
Ad arietandum incitare.m.342
Ad cultum Dei erigere Eccle
fiam. m.213.
Ad docendum addifcere lin
guam.m.213.
Ad minuendum . p. 445.
Additamentum veftis . p.103.
ADA
Addo, is. m.755.
Adeò diues non eft. m. 449 .
Adeft domi. m. 583
Ad gubernationem capefcen
: dam proficifci . m. 547 .
Adherentes rebus haberc ma
nus adfurandum. p. 86г.
Adhæreoes. p. 33. f. 173. p.
...870.
Adhærere lutum pedibus. p.33
Adhærere verbis libri.m.137..
Adhæret manibus . f. 173.
Adhibere ad os .f. 339.
Adhiberi à Rege folita in ne
gotijs perfona . p. 324.
Adhuc aratro terram fcindit .
m . 199.
Adhuc eft , adhuc viuit . f. 307.
Adhuc eft alta nox , dormi
£.376.
Adhuc eft iuuenis . p. 132.
Adhuc multum fupereft . m.
•.507.
Adhuc multum fupereft , acci
pe amplius . p. 694.
Adipifci animú alterius. p.773 .
Adipifci gradum fupremum
literatorum: p. 225...
Adiuuare alios. p. 884
· Adiuuare vires , feu infirmica.
tem : f. 294.
Adiuuo , as. p. 604.
Adminicula domini adhibere ,
ne decidat . m. 572% ..
Adminiftrare regnum.m.702 .
Admirantis particula.m.53 .
Admittere fimultatem , quæ
ftatim efcaneſcat.p.414
Mmm 2 At
 AD :
Admitro, is. p. 779
Admonco . és.: f. 11. m . 158. Ædificare murum vel arcem
m. 165. m.5.56. ".
Asmonere aliquid propè ocu-.
los ad infpiciendum an fit Ager decumbens . f. 585.
rectum . £.549.
Admouere aurem . m. 267.
Ad nihilum valer. m. 513.
4 : Eger valde. p. 415.
Adolefcens . tis . p.38. p. 802.
Adoptiui: £ 131.
Adorare idola, & cælum. f.394
Adorationis locus . p. 772.
Adoro, as. m. 394. f.771 .
Ad, pro.f.108. · ›
Ad quem fpectat ? £.543.
Ad quid m. 103. p. 395.
Ad rem non pertinens . m. 68.
Adrepere vt hederam . p.411.
Adlum, es. m. 583,
Aduenio, nis. m. 2 16. f. 724.
Aduenire ex improuifo , au
. diendo quid dicatur . f. 409.
Aduerfa pars aciei in ferrame
tis . f. 697.
Aduerfa pars aciei in gladio ,
&c. f.697.
Aduerfarius, ij . p.584.
Adulor, aris. p. 601 .
Adultera.z, m. 98,
Adulterinum argentum.p.272,
Adunatio domorum in vnum
vicum.f.893.
Ad vrinam expellendam ire ,
m. 531.
Aduſta facies à fole⋅ m.635..
Aduftus inclementia Cali fru
&us, vel vredine , f. 731,
Adificare murum lateritium ,
ÆQ
p. 886.
m. 886.
Æger, gri . m. 37. P. 400.
Ager defperatus à medicis :
m. 211 .
Æger valdè debilis iam morti
proximus . f . 554.
Egr itu do, nis . zger , gri . fe
414.
Agrotare ex hauftu infalu
brium aquarum . m. 517.
Agroto, as. f. 585.
Agrotus, ti . m. 209,
Agrotus, a, vm. p. 351.
Amulari inuicem in bonam
partem . p. 593.
Enea moneta vna, duz &c. p.
237.
Aquale , & valde planum :
m. 742.
Equales inuicem . p. 25. P.
221 .
Aqualis, le . p. 25. p. 31. f.
218. m. 429.
Equalis , e. f. 716. m. 801.
Aqualitas fociorum . p. 713 .
qualiter cecidere fimul . £
218.
Aquare folum aqua . p. 43.
Aquari cum exaggeratione .
f. 524.
Aquata res, m. 22.
quiparo , as. ་ £. 677.
Æquo, as. p. 370%
Equus in calculationibus.f.96.
Eris
―――

ÆS
Aris filum . m. 751
Aris lamina . f. 751.
Aris moneta . p. 237.
Aris opus conficere percu
tiendo . m. 751...
Es, zris . p. 236. m. 751.
As alienum foluere . f. 564.
Aftas, tis. m. 318. p. 486.
As ferruminare . f. 751 .
Aftimare res quanti fint valo
ris . f. 222. m..871.
Aftimare plus minus rem quã
tum valeat . f. 871 .
Æftimare examinando quoties .
plus minus , f. 871.
timo , as . p. 355. m, 441 .
Eftimationem magnam de fe
ipfo habere . m. 832.
Æftus, vs. f. 505.
Atatem quamnam habes ? m.
845 .
Ætatis anni . m. 843 .
Etatis anni , m: 845 .
Æratis modicæ . f. 808.
Æternus.a. vm. f. 230.
Affabrè facere . f. 365.
Affabrè fa&a res . m: 365. p:
411.
Affabrè quid factum, pulchrú .
m. 40.
Affe&u venereo in alterum
ferri . m. $91 .
Affici erga aliquid . p. 324.
Affici legi , m. 475.
Affilat ventus . m. 344.
Affli&io, onis . f. 12.
Aflictio propria . f. 374
Affli &us, a, vm. f. 139. f. 416.
"
AG .
m. 508.
Affli&um cor . f. 10r.
Affli&us vultus . p. 369..
Affluens, ntis , f. 561.
Ager , gri . m. 577.
Ager decem menfuras conti
nens & c. m. 458.
Agere gratias . m. 712.
Agger, is. p. 43 I、
Agger fluminis. m. 234.
Aggerem fluminis impetui op
ponere . f. 234.
Aggerem impetu fluminis con
fringi . m . 200.
Aggere flumen impedire ne
inundet . m. 200.
Agi altas radices ab arbore ?
P. 892.
Agitare corpus ambulando . £
882.
Agitare corpus , & inteftina
equitando . m. 892.
Agitare intantem in cunabulis .
P. 658.
Agitare vas ad videndum an
aliquid in illo fuperfic . p.
892.
Agitari . f. 37.
Agitari elephantem . p. 38.
Agitari in loco penfili . p. 238.
Agit vt addifcat . m. 309.
Agitatio nauis . p. 38.
Agit decimum annum . p. 513 .
Agglomerare fila . m. 618.
Agglutinare tenaciter.p. 674.
Agnofco.is. m. 173 .
Agnus Dei ,feu cera benedi
&a , vel aliæ imagines cum
in
 AL
indulgentijs . £ 598.
Agricola.z. p. 86. p. 572; p.
604 .
Agri in quibus feritur oriza….
p. 663.
Agros orizz colere , p. 663.
Ahenulum ad calefaciendam
aquam , m. 4. f. 36.
Ala, 2.p.5. m.86.
Alacer . m. 162.
Alas extendere . p. 66.
Alauda.x. f. 71. f. 104.
Alba ardea . m. 21.
Alba veftis . m . 18.
Albefcit iam dies .f. 676.
Albumen fru&us indici , quem
areca vocant . £. 402. p. 403 .
Albumen oui . f. 402. f. 806.
Album perfe&um . p. 805.
Album vt ardea . p . 805 .
Albus, a, vm. p. 18. p. 21.
Albus bubalus . m. 18.
Albus equus .m. 18. m.21 .
Albus valde.p . 424.
Albus vt ardea , ideft albus vt
. 125 .
nix . £
Alea ludere . m. 833.
Alcator, ris. m. 128. m. 203 .
Alere gallinas &c. p. 577.
Alicuius contubernio le afcri
bere , f. 23.
Aliena res . m. 541.
Alienas in regiones proficifci .
m. 541.
Alligare aliquem lacertis . m.
59.
Alimenta per iudicem affigna
ta. m. 28.
AL
Alimenta exjudicis mandato . -
M. 125J
Alimentum quotidianum , m.
183.
Aliquantulum adhuc volo . m.
500.
Aliquid comedas . p. 269.
Aliquid ne intereft ? p. 507.
Aliquis neiturus eft . f. 2.
Aliud . p. 35.9. 2170
Alius, a, vd. f. 731.
Alligare porcos , gallinas &c.
m. 811.
Allij dens , feu particula . p.
823.
Allij (pica . f. 822 .
Allium . lij. p. 137.
Alo, is. m. 596.
Alloquor dominationem fuam.
m . Icó.
Altare ris . m. 22. f. 226.
f. 771 .
Altariolum , in quo primum
magiftrum vniufcuiufque
artis colunt . f. 698.
Altariolum fuperftitiofum ma.
giftrorum feu inuentorum,
alicuius artis . m. 22.
Altaris imago , vel oratorij .
P. 772.
Alternare fe inuicem . p. 229.
Alternari inuicem . f. 734
Altitudinis trium vlnarum .
f.242 .
Altitudo, nis. f. 242.
Altum mare. p. 374. f. 872.
Altum mare petere &c. p.
873.
Al
 AM
. 86.
Altus, a, vm . f
Altus, a, vm. m. 381.
Alueus in quo fit fimilago . p.
•
450.
Alimen, nis. P
p. 598.
Alumen faporis acidi . p. 598.
Alumen faporis ſalſi . p. 598.
Amanus , a, vm. m. 456.
Amanus locus. m . 456. f. 656.
Amænus , & viridis locus fine
calore molefto . p. 547
Amant fe inuicem . m . 855.
Amare fe inuicem . f. 182.
Amarus, a, vm. p. 202. f. 369.
Amazonum regio . f. 572 .
Ainbo . f. 679
Ambo, orum , f. 853.
Ambo, onis, m. 5.
Anbo viui, & fofpites, f. 679.
Ambulare in circuitu , p. 166.
Ambulare per æftum aut plu
uiam , p. 164.
Ambulationes primæ infantiu
eum ambulare incipiunt , f.
122..
Amburere nauigium , p . 783 .
Amens, tis , m. 332.
Amicitia, æ, m. 552. f. 526..
Amicitiam inire , p. 527.
Amita, 2. p. 125.
Amita Regis cocincinæ " m.
485.
Amittere aliquid non aduer
tante eo , qui deferebat , p..
655.
Amittere colorem tin&uræ ,
F- 853
-
Amitti fplendore ferici, p.853. Anguis, is. p. 636.
AN
Amittit veftis colorem prifti
num , f. 589.
Amitto, is, p. 457.
Amo , as, in pretio habere . f.
350. p. 464. m. 475. f.
817.
Amor fuperioris erga inferio
rem , p. 499:
Amoueri à dignitate , f. 627.
Amphora vini . p. 31.
Ampla papyrus , m. 622 .
Amplarum manicarum veftis .
f.30.
Ampla tela, quia pecen eftam
· plum ,vel è contra , m. 369,
Ample&or eris . m. 12. p. 52.
p. 70. m. 585.
Ampulla, x.amula, æ. m, 418.
Amputare circumquaque , m..
795.
Ananazius , ij: fru &us indicus:
ita di&us . m. 292 .
Anas, tis. p. 870.
Anchora æ,• f. 202. f. 514.
Anchorę vncum adherere folo..
P. 515%
Anchora adhærere maris pro
fundo . f. 202.
Anchoram attollere . p. 203.
Anchoram demittere . f. 514
Anchoram ſubmittere . f. 202 ..
Angeli . p. 74 .
Angelvs, i, p. 763. p. 792.
Angina, æ. tumor gutturis . p.
36. p. 315. f. 350. p. 434.
Angina labores maledictum
p. 36,.
An
 AŃ AN

Anguli domus . f. 89r. Anifij fapori, fimilis herba. fi.

****
Anguli pilei . m. 367. 333. :
Anguli vitri triangularism . Annichilari , f. 341. m. 375 …
367. Annoto , as. m. 35.
Angulus, i. m. 367. Annona, æ. f. 8+2.
Angulus domus . p, 296.. Annularis, is. f. 534.
Angulus, vt tabule &c . p. 296. Annulum cælatum deferre . p.
Anguftus , a, vm. p. 113. m; 550.
321. P. 334. · Annul us, i. p. 550.
Anhelare ex laffitudine . m. Annulus ferreus . m. 142 .
772. Annulus fimplex abfque cæla
Anima, z. f. 336. tura. p. 550.
. 336.
Animæ defunctorum . f Annus, i. m. 502. f. 560.
P. 411. Annus equi . f. 530.
Anima eius qui fepultura ca Annus futarus . f. 502.
ret. m. 125. f. 336. Annus hic . f. 5024,
Anime tres funt ia mulieribus, Annus,menfis,dies, qui refpon
& c. m. 337. dent illi animalis nominai
Animal à morfu deterreri , & . tanquam figno cælefti.f.843 .
abfcedere . f. 5c6. Annus præteritus. f. 502.
Animal leoni fimile . m. 524. Annus proximè fequens . m.
Animalia . f. 126. 631.
Animalium fpecies . p. 566. Annus tredecim menfibus có
Animalium fpecies funt fex,fci ftans , p.558.
licet magis domufticæ . p. Anfa diote . f. 617.
1
703. Anfa , vnde quid accipitur , vel
Animal pingue valde . m. 456 tenetur . m.617.
Animam ingredi corpus &c. Anler , ris, p. 536.
m. 604. Antequam , m. 366.
Anima rationalis . p. 337. p. Ante vt fa& tum eft, ita etiam
410. p. 833. poft , p . 816.
Animas defun& torum fuperfti Antiquitus , ab antique, olim .
tiosè aduocare . f. 336, P. 776.
Anima fenfitiua . p. 337 . Antigraphum,i. f. 24.
Animas tres habent viri , & fe Antrum, i. m. 312. 1
ptem fpiritus & c, m. 337. Aperio, is, m.65, m.359.f.475. 1
Anima vegetatiua . p. 337. P. 791 .
Animus peruerfus £ 401 . Aperire brachia in Crucis for
mam ,
 AP
mam , p. 278.
Aperire caput , m.90.
Aperire dentes ex rabie,p.528.
Aperire cannam, m.138.f.475 .
Aperire literas figillo muni.
tas , f. 475 .
Aperire oculos præ timore , p.
813 .
Aperire os f. 305.
Aperire paludem , &c. f. 748.
Aperire pectus ad illud refrige
randum , m. 340.
Aperire figillum ideft finiri fe
riales dies, p. 8.
Aperire fyluas ad locum am
pliandum , m. 476.
Aperire tabulas ad typogra
phiam finicam , f. 89.
Aperire viam , f. 596.
Aperiri , f. 762 .
Apertum diote os non obtu
rare, p. 530.
Apes velapis, is, p. 11.
Apoftema patens , f. 407.
Apoftoli , m. 223.
Apoftoli , orum, m. 818.
1 Apparere aliquid alterius fz
culi , p. 323.
Apparere Angelum , m. 323.
Apparere in fomnijs, f. 483 .
Appendere veneficiorum pa
· Pyros , m. 830.
Appendo, is, p. 409. f. 809.
Appetitus mulieris grauide ad
edendum , aut bibendum
& c.m.652.
Appeto, is, f. 736.
Apponere frænum equo,m.S01.
AP
Apponere galerum , m. 5.70.
Apponere medelam vulaeri, p.
• 801, t
Apponere fcalam , f. 17.
Apprehendere capillis aliqué,
f.182.
Apprehendere librum , m.82. ·
Apprehendit canis dentibus
offa, vel rodit illa , m. 258.
Apprehendo, is, en. 503.
A priens locus à vento, p.372.
A principio vfque nunc, p.501.
Approbare inclinando caput .
m. 262.
Approximari intus , f. 1 1 .
Aptare penicillum , vel peɛ
nam , p.74.
Aptare vimen indicum ad li
gandum , m. 72.
Apte aliquid corpori adhiberi .
f. 289.
Aqua, æ, f. 499. m.575.m.783 .
Aqua calida, f 575·
Aqua clara, £ 575.
Aqua confiftens , m. 783
Aqua dulcis, p.576.
Aquæ feruenti ad breue tem
pus immitti ad coquendum
vt carnem,pifces &c.m.432..
Aqua eleuatur fupra domum .
m.435 .
Aqua Alvit, p.576.
Aqua frigida , m. 399. f. 575.
Aqua illi nocuit, m. 575.
Aqua ita calida , vt ea afper
fum excalefaciat , m.509. ,
Aquain in cymbam intrare , m.
· 586.
Nan Aquam
 AQ
Aquam ita calefacere , vt fer
ueat , m. 509%. ~..
Aquam ita eleuari , vt coope
riar caput, m.435 ..
Aqua peruenit vfque ad genu ..
P. 4: 6..
Aqua pura, m.575..
Aqua pura fine immiftione al
terius rei, m.390:
Aquarta circiter hora poft me-
ridiem: vfque ad folis occa Arbox ficus producens , vt no
füm, m. 107:
Aqua:falfa , f.. 575..
Aqua ftat , non fluit, p. 576..
Aquatileiter arripere , p.784.
Aqua turbida, aut venenofa...
£.575%
Aquilanum lignum , p . 830..
Aquilanum, ligbum pretiofum,,
f. 3.43..
Aquilo, onis, m..17%. f. 51. m..
285..
Aranea, x , p.167. m.646..
Aranearum tela, p.167..m.646..
Aranearum: telas verrere ,, m..
645.
Aratrum , i. f. 80:
Arbor,, oris, m. 8o..
Arbor ad opus , m. 295:
Arbor arida abfcindatur ad co-
burendum , p. 243..
Arbor carens fructu ,.f..241..
Arbor cuius. cortex furfures è
capite expellit , p: 116..
Arbor, cuius folia deciderunt ..
P.652.
Atbor cuius non folum fru &us:
eft falutifer >" fed etiam
AR.
cortex , f. 760.
Arboræ, & herbem. 126. m..
676
Arboretum, ti, m. 58.
Arboretum iuxta flumen , £
422..
Arbor ex qua fit atramentum ,
P. 153.
Arbor ex qua fie papyrus , fi
I-74.
ftrates ,.m.854.
Arbor . habens. folia in fraxini
mod um , p.210.
Arbor indica , quam Lufitani .
jaqueiravocant, p.468..
Arbor in india prægrandis qua
idoli arborem. vocant , p..
163..
Arbor nauis, f
. 128. m: 134
Arbor quadam amplorum fo
liorum ,f. 6.62...
Arbor que apta eft ad fonum .
excitandum , fa221..
ta (0, f.690.
Arbor quædam di&
Arbor quædam vocata thou
m.. 777..
Arbor quadam di&a vo vang »
m. 859.
Arbor quædam indica , è quo
rum. folijs , aut ramis, con
fra&is , copia laЯis.emanat ,
£: 657
Arbor quædam medicinalis , p..
456..
Arbor quædam , quæ: ficus gi
gnit, m. 706;. };
Arborum fpecies, m . 129
Aibu
 AR
Arbuftum in modum fylueftris
arecariz , f.66.1.
Arca, æ. m. 336. ;.
Arca , in qua quædam feruan
tur , m.234.
Arcane vocare aliquem,p.649.
Arcanum ad aures loqui,f.170.
Arcu iaculari, m. 145.5 :
Arcula ad bilances feruandas
m. 336.
Arcum remittere, f . 562.
Arcus, vs, m.146.
• Arcus, vs. baliſta, z, m.499.
Arcu fagittam emittere, f.565.
Arcus domus, feu vacuum in
rer duas columnas, m.866. “
Arcus pontis, m 866..
Arcus , qui funt in tegumento
fuperioris partis nauigij , f.
271. p. 272 .
Ardare vt librum inter tabu
las, f.212.
Ardea, z. m, 125.
Ardea candida , f.306.
Ardelio, nis .£
.218...
Ardelio in malum, p.205.
Ardor quidam in ftomacho , p.
:.
·663.
Ardor vifcerum, f. 894.
Aream,in qua domus erigenda
eft, aptare, m.513.
Arena, æ, m. 19. m. 89.
Arenaria, a.m.89.
Areola, in qua eft oriza germi
nans fæminata,f. 443.
Argenti fodina, z. p. 474
Argenti quadam quantitas fi
mul colligata , p.27.
AR
Argento linire , p.847.
Argentum, ti, p. 18.
Argentum igne purgare , p .
18.
Argentum mixtum, p.18.
Argentum nondum purum ,
P.. 18.
um urum 271
Argent p ,p.18.p. .
t u m
Argen viuum, f.7873.
m.46 . f.770.
Argilla, z, f.208.
Argilla ,, argilloſa terra,f:770 .
Argilla c co dz
oâ e frulta quæ ipf
nt
comedu , P.534.
Argilla olla , f. 292.
rum erum
Argilea r forum ,
f.29 .2
Argillez res , M. 297.
Argillea terra, m. 467.
Arguere peccantes, m. 829.
Ariero , as, m.3.42.
Arithmetica, æ , f.819.
Arma profiteri, f.875.
Armarium , ij, p . 97.
Armentum boum, p.20.
Armentum bubalorum,m. 198.
p . 790.
Armorum magiftratus, m.875.
Armorum quodcunque genus,
P. 367.
Aro, as, m: 80.
Arrham dare artifici, f. 128.
Arrham dare, p. 781.
Arrige aures, m. 65.
Arrigere aures ad audiendum,
m.281. 0.291. P.398.
Arripere aliquid fibi inuicem ,
¥ 851.
Arripere velle dolis , & fraudi
Nna bus
1
 AR
bus rem alienam , p. 737.
Arripere violenter &c. m.885.
Arrogans, tis, p. 45.
Ars vel officium, quo quis fu
fuftentatur , p. 525.
Arte aliquid fubripere , m.7
Artem quamnam exerces ? p.
..525...
Articulus quo numerantur
? dies lunares &c.p.483 .
Articuli , aut capita librorum ,
P. 478.
Artifex egregius, qui regis o
pera perficit , f. 772.
A tificium ,ij, p. 123
Artis vel officij eiufdem homi
nes ,vt,fabri- lignarij,ferrarij,
fimiles ,f. 139.
Arundinetum indicum, m.58.
Arundo pifcatoria , f.83.
Arx, vel ciuitas munita mani
bus, p.747
Afcendere è nauigio in ter
ram ,p. 899.
Afcendere glomeratim , vt fu
mus , vel nubes, m. 143.
A fcendere fuperius , p . 899.
Afcendere in tabulatum do
mus , f. 254.
Afcendere , vel potius defcen
dere è naui in terram, m.
409.
Afcendere in Cœlum, p. 743.
Afcendo, is, p.409. p. 688. p.
743.**
Afcenfus hora, p. 688,
Afino imponere onus, p.429.
Alinus , p.429.
AS
Aſper, ra, rum , m.650. f. 686.' --
Afper , a, vm, minimè læuiga
tum, p. 698.
Afpergere aqua, f. 608. f.634.
Alpergo, is, f. 608.
Afperum in tabula, p. 547.
Afpicere cum quodam metu ,
P. 416.
Afportantes mortuos & c. p..
844.
Afportari à f: le murem in ore,
m.732.
Afportari paleas roftro ab aue
ad nidum conficiendum .
- m. 73z.
Afportat dentibus carnem ,
m. 258.
Affataiam eft caro , p.108.
Affentationes , m . 601 ..
Afferculi in medio ftorex.ex
cannis Indicis confe& tæ , f.
515.
Afferculi inter quos ftringitur
ſtoreaex cannis indicis tex
ta, m.459.2 .
Afferculus, i, p.233
Affiduè,.p. 282.
Affiduus, i, follicitus, i, m.504.
Affo , as, m. 577-*:
yffuefacere linguam idiomati ,
quem quis addifcit , fæpiùs
repetendo , vt rectè tandem
loquatur , m.873
Alfactio, is, f. 625.
Affuere aliquid vefti iam con
futæ, f. 353
Affuefco, is, p. 129.
Affula,as £.274
AL.

AT
Affulæ ad comburendum , £
624.
Affula , quæ oriantur è ligno ,
dum læuigatur & c. p. 459.
›
Affumere laruam, m. 229.
Affumpfit Deus corpus, & ani
mam hominis & c. p.339.
Aftmate laborans, f. 612.
Aftronomia & geometria par
tes mathematicæ, p. 220.
· A tert.avfque ad quintam ma
ne, f. 286.
A ramentarium fabri lignarij
&c. p. 728.
Atramentarium, lapis, fcilicet,
vel aliud fimile inftrumen
tum in quo atramentum
finicum folidum' cum modi
ca aqua confricatur , vt ad
fcriptionem reddatur flui .
dum , f. 527.
Atramenti fruftum , m. 488.
Atramentum , i , m. 488.
Atramentum facile ad fcriben
dum ,f. 488.
Atramentum præclarum , m.
488....
Atrium, ij, m. 74.
Atrium amplum , m. 674.
Attentè vfque ad finem audi
re, p. 752.
Attinentia ad munns mercato
ris, f. 700.
Attingendo fene&am , p.2 17.
Attingere manibus , f.2 16.
Attingere fcopum , p. 547. f.
838. S.
Actingit aqua genua, f. 523. :
603
AT
Attingit cælum, p. 721.
Attollere , aut erigere.colum
nas domus , m.72 f.
Atrollere Columnam, m. 184.
Attollere in palmis manuum ;
P. 571.
Attollere oculos , vel ita ape
rire vt albugo appareat , p.
813..
Attollere pauimentum terrà
addità, m. 207.
Attollere fuftentaculo ftoream
indicis cannis contextam
£ 645 .
Attollere terram fupra fepul
• chrum, f.207..
Attollere velle lignum, fed præ
nimio pondere non fuffice
.re vires , p. 545.
Attollo, is, m.112. m. 184. m.
7240
Attrahere aquam , m. 788.
Atritus vfu cultellus, p.481 .
Auarus, a, vm, m.163. p. 305.
m.321. p. 334. f. 795.
Aucupot, aris, m. 24.
Audax, cis, m.28.
Audeo, es, p.78. £.164
. p. 402.
Audio, is, m. 524.
Auditur vox, m. 736.
Audire non vult , m. 110.
Auditus, vs, & c. m.418.
Audiui, m.736.
Auellere ab olla orizam femiu
· Aam , p. 81 .
Auellere herbas à fepultura,
་ " m.264
Auellere fpinas, m.469.
Au
 AV AY
Aufer, p. 95. Auis quædam furturi fimilis ,
Auferre ab aliquo rem ipfius ! f.268.
auctoritate juftitiæ, f. 612. Auis quæ epiftolam defert , m.
Auferre dolorem, f. 209. 683.
Augere intromittendo, m.755. Auis, que è fua cauea enafit,m .
Auferre officium , m. 90. 690.
Auis , quæ pafcitur cadaueri
Augeo, es, m.-2-31.
Augurari bonum omen, f.847. bus, p. 356.
Augurari,pedem gallina infpi Auis, quam folis vocant,f.611.
ciendo, p. 285. Auis variegata fulco & albo
colore, m. 77.
Auguriú malum ex cantu aniú ,
£ 335. Auium cantus, m. 416,
B Auium mafculus, m. 697.
Auia, a, f. 15.
Auicularum nidi ad edendum Aulam frequentare, p.120.
fuauiffimi, f. 678. Aulam regis frequentare , m.
Auidus nimium in edendo , & ico.
bibendo, p.874: Aula Tunchinenfis , p. 8 : 8.
Auis, auis, m. 107.p.679. Aulici, corum, £
.833..
Auis alterius coloris in collo , Aalicum agere , p . 100. p.317.
" & alt Aurei pomi maiufculi fpecies ,
erías in corpore , m..
37!. ·
P. 424.
Auis, aut animal quodcunque, Aures arrigere ad audiendum ,
£.751 . m . 713.i 、 ...
Auis carnibus humanis velcés, Auricularis, is, f: 5:34.
Aurifex, icis, f. 772.
P.870.
Auis di&a gam ghi, p.25 8. Aurifodina, æ, p.474. £.859. ' .
Auis dicta hombi , m. 336. Auri folijs inaurare, f.859..
Auis epiftolas deferens, m.548. Auri laminis incruftare, f. 859.
Auis magna dieta dang, m. 158. Auris, ism. 713.
Auis quædam aurei coloris, p. Auris pars infima, m. 7.13.
9. : Aurora iam eft, p..639..
Auis quidam di &
ta bi, p. 34. · Aurum, i, f. 859... 197

Auis quædam dicta cuncut, p. Autor veneficiorum apud fi

145.
Auis quædam in perdicis mo
dum, p. 191.MEN A
Auis quædam irundini fimilis ,
f. 889.
penfes, m. 4co..........
Aufter, tri, f. 285.
Aufter, feu meridianus ventus,
P. 502.
Autumnus, d, p. 486. p. 778.
Auun
 AV
Auunculus frater matris , fgr.
Auus, i, f
. 5863
Auus, & auia, f.5 86..
Auus paternus, p. 568 .
BA
Acca 6o
BBacilli, quibus aliqui Orié-
tales vtuntur ad comeden
dum loco fufcinulæ , f. 238.
Bacillis orizam in os immitte
re &c . p. 854
•
Bacilli quibus vtuntur ad nu
merandum, f 819..
Bacillis vri adedendum,p.261 .
Bacillorum par loco fufcinule ,
£ 238..
Baculo ferre onus humero vno
&c. m.2.59. p.619:
Baculo inniti , m.257..
Baculus, i, p,197.
Baculus, i, fcipio, nis, m. 257. Beatus, a, vm, m . 5 48.
Baculus, aut lignum quoddam, Bella ciuilia , p . 420..
quod manu apprehendunt . Bellaria rotunda alba, p. 811.
venefici &c. p.741..
Baculas in medio molz infe
rioris fixus &c. p. 52 3..
Baculus quidam in• modum
cabiti, f.888....
Baculus ,quo quis humero de
fertante & retro onusequa
•
liter in duas partes diuifum,
f. 232. f 259:
Baiuli qui deferunt humero
ante & retro onus æquali
ter diuifum infertum bacu
lo, m. 192..
Balbutio , is, m. 77. p. 89%.
AX
Axilla, æ, p.500.
Axis cuiufcunque rei, vt circi
ni,forficis , & fimilium , m.
114..
BE:
m: 403. m.441.
Balitz, 3 , 441 :
Baliftam tendere ad emitten
dam fagieram, f.562, ·
Balneum adire ad refrigeran
dum fe, p. 718..
Barbara, p. 644.
Barbæ cani, m. 644.
Barba pilas vous, m.644.
Barba flaua, aut rufa, p.644
Barba nigra, m.644
Barba fpiffa, m. 644..
Bafis columnæ , m . 723.
Beatitudinis verz octo capita ,,
p.608..
Bellaria: ex oriza, & faccharo
nigro, que torrentur, & fic
cantur ad ignem &c. f.363 .
Bellula res, pulchellula, p. 891..
Bellum ciuile , p. 156.
Bene compofitus , f.213 .
Beneficium , ij, f. 585..
Beneficium capiti fuperpono ,
m. 586..
Beneficium ingens, p. 586..
Beneficium retribuere , p.28.
Benè iam fe res habet, f.758.
Beneuolentiæ , vel compaffio
nis vox, p. 319..
Benè

BO
Benè veneris, p. 319:
Beftiæ, & volucres, f. 493 .
Betum , i, p.785.
Betum haurire, p . 785.
Bibere paulatim interrumpen
do paruis hanftibus, f. 3 39.
Bibo,bis, f, .873 .:
Bipennis, is, m. 280. p. 667.
Bis, velter, m.15. m.65 .
Bifcocus panis, £.368 .
Bis fexaginta monetæ ærez , £
792.
Blanditijs animum alterius fle
i &ere , m.499.
Blaterare , vel balbutire imi
tando per ludibrium &c. m.
545.
Blatta, 2, p.277.
Blitum, i, p.265.f.643 .
Boletus, i, fungus, i, f. 503.
Bolus, i, m. 466.
Bolus vnus folij , m. 466.
Bombycius folliculus , p. 818.
Bombyx, cis, p.179. p. 556. f.
683.p.718. p.818.p.818.
Bona cum venia , p.471 .
Bonum atramentum, m. 392.
Bonum opus facere in vtilita
: Bulliendo fpumam effundi , p.
tem alicuius , f. 607.
Boni , f.354 .
: Bullio, is, m . 693.
Boni confulere , m. 161.
Bonum effe, f. 583.
Bonus,a, vm, p.826.
CA
Achinnis implere omnia ,
CE £. 142.
Cachinnor , aris , £ 753..
BR
Bonus eft hic liber, f.308 .
Bos, bouis, p. 48 p. 7b3.
Bos maculofus , m.397..!!
Bracce finenfes , m. 895 .
Brachia mouere ambulando ,
£.859.
Brachijs comple &endo ferre ,
m. 585.
Brachium , ij, m. 88.
Brachium exerere : ad percu
ticadum , p.716. -
Branchia, 2, m.45 1.
:
Breuia , p.572 .
Breuior coma, f. 521.
Breui corrumpenda res quia
extra tempus immaturè ca
pta , p.894.
Breuiori via incedere , m. 7:6,
Breuis , e, m . 521. p. 750. p .
859.
Bubalis nares perforare , £
.8c7.
Bubalorum paftor, p.237.
Bubalos curare , f.807.
Bubalus , i, m.696. p. 703. f.
807.
Baccina, cum quà facrificulus
ftipem erogat,m.427.p.854.
Bufo, uis, f. 87. f.128.
41. 15 J
Butyrum, aut pinguedo quæ
cunque, m. 476.
CA
Caco, as, m. 249.
Caco , as, immodeſta vox , m.
..:
349.
Ca.
 CA
Cacumen montis, p.22 3.
Cadauer, ris, m.307. p.441 . P.
735.f.739.f.880.
Cadauer cooperire terrâ, vel
lapideo monumento, m.424.
Cadauer igne confumere, f.765
Cadere ex altiori lóco , p.667.
Cado, is, f.250.
Cæcorum adunatio, m.882.
Cacus, i, f.456. p . 458.m.822 .
P. 882.
Cacus oculos adhuc habens ,
P.622.
Cœcus oculos patentes ha
bens, f. 453 .
Cacus , i, vocabulum contem
ptus,f.241.
Celare aliquid , vt cultro , p.
633.
Czlaturas facere , m.96.
Celibem vitam ducere fine
coniuge p.695.
Canofus locus, p.396.
Canum, i , p.396. m. 403 .
Cenum profundum, f. 58.
Caruleus, m.668.
Caruleus color fubobfcuns , f.
798.
Ceruleus fubfufcus , m.568.
Cæfaries denfa valde, m.820 .
Calambanum , lignum pretio
fiffimum , f.343. m.502.
Calamus orizæ, m.428.
Calcare in inferiorem partem
vt res fit compreffa , m.
158.
Calcare leuiter , p. 555 .
Calcare fpinas, m.274.
CA
Calcare vt plura capiat locus ,
P.158.
Calcar galli gallinacei , p. 139.
Calcari gallinam à gallo , m.
208.
Calcaribus equum premere ,
p.36.
Calcat gallus gallinam, m.208.
Calceare calceos , f. 444.
Calcei lati , p. 403.
Calce oblinire domum, m.511.
Calcem nimiam adhiberi folio,
p.509.
Calceus, i, crepida, æ, m. 274.
P. 307.
Calcitrare contra ftimulum ,
m. 191 .
Calcitro, as, m. 191.
Calculationes peragere
m.
800.
Calculolaborare, m.193 . m.
3568
Calculo laborare , vrinam non
valere expellere, m.34.
Caldaria, æ, p . 883 .
Calefacere aliquod edulium
fuperponendo illud orizz
coca adhuc calid e, m. 316.
Calefacere aquam valde, p.511
Calefacere modera è, f. 309.
Calefacere parum , m.4.
Calefieri, f. 7c4.
Calefieri ad ignem , f. 704.
Calefieri ad folis lumen, f.704.
Calefieri veſtibus, m.4.
Calendarium , ij , p. 413.
Calefco, is, m.4.
Caliga, &, p. 37.
Ooo Ca
 CA
Caligo tenebrofa , p.468.
Calix, cis, m. 102.
Call dus , a, vm, p 509 .
Callos obducere , p. 165.
Callum, i , f. 6. p. 158. f.164..
Calor, oris , p 367.
Calor & frigus ex febri, f.695.
Calor moderatus, p.4.
Calor temporis , m. 195.
Caluaria , x, f. fga
Caluus , a, vm, f 692. p.804.
Calybs , ybis, p.717.
Cambogia regnum , p. 87. £.
463.
Campana, 2, f.118.
Campana orientalis genus cũ
vbere in medjo , m. 106..
Campanula , æ, p. 896.
Campanula equorum , m. 468.
Campanula indica ad vigilias
indicandas, p. 443 .
Campus, i, p. 236. p.572.
Campus ad femen aptus , m.
351.
Campus incultus, p. 236.
Campus vous, p. 236.
Cana barba , m. 1 8.
Canalis quilibet , aut etiam
alucus quo aqua eijcitur è
naui, p. 453.
Cancer, cri, to 137%..
Cancer paruulus , quem fale
condiunt, m . 660.
Cancer plenus fubftantia , m.
93. m. 4.9.
Cancer vacuus, m. 586.
Cancri caro, f. 137.
Candelabrum, i, m. So. f.513,
CA
Candela , æ, m. 513.
Candela cerea, m. 513.
Candclam accendere, f. 513.
Candelam emungere , f. 513.
Candelam extingue, p. 514.
Candelas conficere, f. 5 13.
Canere cum pulfu inftrumenti
mufici , f.316.
Canere multos fimul , aut etia
Alere fimul, m. 650.
Cani capilli, m. 18.
Canis, is, m.110. f.493 . p. 703.
f.843 .
Canis furens, m.110.
Canis rex, idolum Tunchinen
fium , P.92 .
Canis fclopi, f. 125 :
Canit auis , f.358
Canna dulcis ,p. 466.
Canna indica frufta , quibus
colligantur palex ad coope
riandas domos , p. 336.
Canne indica nodos abfcin
dere, m. 808...
Canna indica , quibus imme
diatè fuperponuntur palez s
qua tegunt domum, m.298.
Canna indica te &to domus im
pofita, m. 280.
Canna indica , m. 598. p.808.
Canna indica apta ad opera .
inficienda fandaracha , m.
633.
Canna indica famínina , f. 256
Canna indica fifa, m. 273. :
Canna indica iam matura ad
opus,.f.270
. p.271 .
Canna indica minimè folida ,
&
 CA
· & ad modum noftratis va
· Capere , vt aliquid , quod eûa
cua , P.573 .
Canna indica minutior ampla
habens folia. f.802 .
Canna indica , quæ pulfatur ad
fignum publicum , f. 471
Canna indica folidior , f. 329.
Canna indica vacua, & tenuis ,
nec benè compacta, p. 563.
Canna indica vacua iam rele
&a , & aptata ad opus , f.
503.
Cannam indicam conterere ,
m . 573.
Cannam indicam pulſare in
t fignum , £.474.
Cannam indicam refcindere ,
P. 504.
Cannam indicam tenuem cul
tro aptare ad opus , m. 573 .
Canna qua fumitur betum ,
P.222.
Cannarum indicatū variæ ſpe
cies , p. 808.
Canna faccharea , p. 390.
Canna fubtilis fatis firma, m.
70+.
Cano , is , p.77 . m. 316.
Cantatrix , cis, f. 316.
Cantio , onis , p.77. f. 316.
Canto, as, f. 316.
Cantus cum narratione , f. 120.
Cantherius , vaflarium , arma
rium , m. 276.
1
Capella , e, f. 161 .
Capere ambabus manibus , p.
71. -
Capere piſcem hamo, p.91 .
CA
dere poteft , p. 408
Capi à miniftris iuftitiæ , p.91.
Capio, is, f.69. p .289.
Capio fenfum, p.324 .
Capillaturam ligare fupra ca
put , p. 52.
Capilli adhuc nigri fine canis ,
P883 .
Capilli cani, p.821 .
Capilli crifpi, p.619 .
Capilli crifpi , implicati , m.53 .
f. 422.
Capilli ex parte cani & ex par
te nigri, p.178. f.422 .
Capilli crifpi, m. 820.
Capilli filum, m. 820 .
Capilli implicati, f. 820.
Capilli occipitis , f. 820.
Capillis aliquem comprehen
dere, f. 820.
Capillis carens in toto capite
p.811.
Capillos abfcindere , m. 820.
Capillos egregiè pectere , p.
649.
Capillos forcipe paruula auel
lere, p. 821.
Capillos in occipite colligare ,
p.257.
Capillos ligare, f.820.
Capillos foluere , f. 37.
Capillos tondere in contem
ptum fæculi, m.75 +
Capillus , i, m. 820.
Capillus ater, fa ifque d´nfus ,
qu: fluir a humero , p.876 .
Capillus impexus , f. 37
000 2
Ooo Ca
 ´¯CA
Capillus niger, p.821.
Capitale, is, p. 72.
Capitale damnum pati , p.
72.
Capita virtutum feptem funt
præcipua, p.478.
Capite inuerfo decidere , f.
195.
Capito , onis, m. 59. p. 835.
Capo,nis, m.253.m.764.
Capra, æ, f. 161. p. 703 .
Capfula , in qua kteratorum
pileus feruatur, p. 427.
Capfula, in qua reponitur ima
go, vt decenter colatur , f
360:
Captus manibus, f. 42.
Captus manibus, feu brachijs,
p.625...
Captus membris, f. 670.
Captus pedibus, f.42.
Caput, itis, f. 778.
Caput amputare, p. 370
Caput amputare , vt in bello ,
p. 617
Caput abfciffum, p. 370
Caput familiæ, p.72 .
Caput flabelli, f. 468.
Capuc in bello amputatum
deferre ad petendum præ
mium, p. 6 : 7.
Caput pagi, p.837.
Caput paululum vertere J vt
ad videndum & c. m . 522 .
Caput , feu præcipuus in pago,
f. 811.
Caput, vel articulus libri , p.
222.
CA
Caput, velfe&io libri , m. 226″
Caput vnum libri alicuius , Pp
124.
Carbo , onis, p. 739.
Carbo ignitus , p. 739.
Carbunculus, i, f. 876.
Carcer , ris, f. 535. m.632. p.
839.
Carceri addicere, m.632.
Carceri mancipare , f. 130.
Carcer ligneus, f. 130.
Carere propria domo nec fixã
habitationem habere , p.154
Carina tabula, f. 796.
Cariophyllum , i , f. 222. f.
343
Carmina , feu fimiliter canden
tia componere , f.227.
Carnem crudam, aut femiufta.
latam comedere , m.725.
Carnem edere ex inaduerten
tia, m. 769.
Carnem male affam fere crudam
comedere, p.6.
Carnem , pifces , oua , aut ali
quid ex ijs comedere,p.726
Carnes non edere, p.769.
Carnifex, cis, m . 8; 7.
Carnofitas in tefticulis, p.759
Carò æftimata res, f. 456.
Caro , carnis , m. 557. p.769 .
Caro elixa finè condimento
m. 591 .
Caro , & os, m. 899.
Caro gallina, fuila, bouina,bu
balina, f. 769.
Caro macra , fine pinguedine ,
f. 499. m.709
Caro
 CA
Caro pinguedini interie&a ,
£.654.
Caro pinguis , m.769.
Caro fuila lardo interfita , m.
15..
Caro , vel oua cancri, p.255.
Carta benè fufcipit atramen
cum , p.7.
Carta candida bene compacta,
f.86.
Carta , quæ mortuorum capfis
ab Echnicis apponitur , p.
360.
Cartula , quæ adhibetur ab
Ethnicis in parte fuperiori
loculi defun&orum , m.360.
Cafa ruftica, m.544.
Caftanea, z. m. 162.
Caftigare aliquem, m. 702.
Caftra metari , f.206.
Caftro, as, p. 331. p. 764.
Caftigo, as,p. 702.
Caltus, a, vm, f.236.p.767. p.
834
Cafui aduerfarij [u&am infti
tuere,p.215..
Cafus in luca., p. 215. m.356.
Ca us rei , que diuturnitate
temporis fe ipfa cadit,f.664.
Catalogus, i, p. 690.
Carena, æ, f.822.
Catena aurea, f.822.
Catena ferrea, f.822 .
Catenz ferrez , m.42 r.
Catena , quafiunt compedes ,
m.228.
Caterua latronum, m.202.
Catillus, i, catinus, i, m. 22 0.
CA
Catulus, i, p. 1 12.
Catulus canis,leonis,tigris, & c.
f. 493 .
Catus fylueftris, f.80.
Cauda, æ, f. 243.
Cauda carens canis , & fic de
alijs rebus, m. 145.
Cauda amputatæ animal , £
243.
Cauda gallis eft genus pifcis ,
p.86.
Cauca, æ, p.42 7. f.65 1.
Cauea maiufculorum anima
lium ,f. 140 .
Cauea ad capiendos tigres , f
651.
Cauea caprarum, f. 140.
Cauca tigrium, p. 141.
Cauere ab inuicem fibi profpi
ciendo, m.584
Cauterium facere, p.146.
Cedere alicui, p. 560.
Cedo , is, f
. 185.
Celebrare conuiuijs triduums
recentis anni, p. 73 I.
Celebrare conuiuium primo
magiſtro, m. 73 1.
Celeufma voce fuaui ad nume
rum conclamare , f. 637.
Cell1,2, p.118.
Cellarium, ij, m. 358.
Cellarium monetarum , m.368.
Cedere filio cibum, p.186.
Centipeda , x, f.6 : 6.
Cento, onis, p.65. m. 26?.
Centonibus veltem fa.cire,;
£, 263. i.
Centum , f.802 .
Cen
 CE
Centum & dimidium , m. 662 .
Centum fila, feu ligaturæ, qua
rum vaaquæque fexcentas
moneras includit, m.6.0.
Centum millia , f. 857.
Centum millia monetarum
ærearum, f. 793 . ::
Cepe, p.137 . f. 314.
Cepe (pecies quædam, m. 319.
3 Cholaphizo, as, p.65 .
Cepe tunica, f. 314
Cera, a, m.II. m. 680.
Cera liquefit, cereus ardet, m.'
680. A Choreas ducere ; falco , as, f.
Ceremonia quædam , in qua
defertur Rex Tunchinenfis,
quemvocant Bua &c.f.279.
Cereus, i, m: 680.
Ceram liquefacere, m . 680 .
Cerebrum, i, f584....
Cernere circunfpe&è ; & cum'
timore, p. 454.
Certamen inire, m. 273.
Certè profe&ò, fanè, m. 751 .
Ceruical, alis, p.215. f.296.
Cerui cornua, p. 344.
Cerufa, z, m.594.
Cerufa facien inficere , f. 594.
Ceruus, i, p. 344 D8
Ceruus ingens, p: 500. :·· · ..
Ceruus fine cornibus, p. 500.
Ceffare pluuiam, f. 72 3 .
Ceffare ventum, m.398.
Ceffatiam pluuia, m.277.
Ceffat nunquam, m. 242.
Ceffauit iam pluuia, p. 637.
Ceffauit ventus, f.726.
Ceffo, as, m. 241.
CI
Chalybs, bis, f. 258. p. 259.
Character difficilis, p.117.
Character facilis; p.1-17.....
Characteres omnibus fuis par
tibus conftantes , 357.2.
·
Characteres , quibus vcuntur >
Annamitæ ad confcriben- ;
O dum, f. 568.
Character minutior, p. 516.
Cholaphus , i; p. 65. f. 28. f.
84.
Chorda cithara , m . 663 .
486.
Chori Angelorum , f.233.
Cibum rex manu apprehendit,
p. 782.
Cibus, i, comedo , is . p.782 .
Cibus vilis , male paratus , m.
469.
Cicada, æ, m.863 .
Cicatrix, icis, m . 790.
Cicurare elephantem , f. 250.
m. 726..
Cicurem fieri , m: 165 .
Cimex, cis, f.646.
}
Cincinuos ~ calamiſtrare ? f.
810.
Cinericei coloris auis &c. f.
510.
Cinericius, a,vm, m.668.
Cinericius color, m. 865.
Cinis , cris, m.43 . f.230.
Cingulum, i,f. 163. m.192
Cingulum latum , quale magi
gratus finenfes deferre fo
lent , m.86..
Cin
 CI.. CI
Cingulæ laterales fella, m. 193 . Ciuilibus, ac mundis indui ve
Cingula lateralia equi, p.744 ftibus, p.701.
Cinnamomum , i, cafia , a, p . Clamo, as, m. 3.58
625. Clamor , aut murmur populi ,
Circiter, m. 167. P. 389...
Circinus, i, p. 382. Clamor inconditus multorum,
Circuitus excurfionis equitum , m. 646.
f. 646 . Clara,& minimè turbida aqua,
Circuli diuidentes monetas in p:806. TO
fexagenarias, m. 373. Clare, f.847.
Circulus, i, annulus, i, p. 861 . Clare, dilucidè, m.817.
Circulus, i, arcus, vs, f.860. Clarè fe explicans in fermone
Circulus argenteus, m. 861 . m. 651 .
Circuncidere capillum, m. 340. Claritas, atis, f. 676.
Circumcido , is, f. 855. Clarus,a, vm, p. 398. m. 467.
Circum , circa, p.623. ·P.621 . £.776.
Circum circa domum , p. 623. Clarus minimè turbidus li
Circumeo, is, p.173.m.858 . quor, f. 805..
Circumquaque, m. II Claua ludere, f. 136.
Circumuoluere aliquid,m.858. Claudere crumenam, m. 844.
Claudere dentes , vt ex apo
p. 882. m. 886.
Circumuoluere clauem intra plexia , m . 638.
feram, m.859. Claudere ianuam , m.138. m.
Circumuoluore funem , f. 858. 236...
Circundo, as, m . 605 . Claudere ianuam abfque repa
Cifta magna, m.35. gulo, £.365
Cita , per quam varia afpor Claudere manum , m . 503.
tantur, m.696. Claudere librum , m. 680.
Cifta pifcationi deferuiens , m. Claudere oculos , f.156. m
569. 323. m.545. .:
Cilta rotunda , quæ clauditur, .
Claudere, os, 156. m. 258. f
m.561. 5.20.m.558.
Çifta rotunda , quæ communi Claudere pedes compedibus ,
ter ad orizam cuftodiendam f. 206.
inferuit ,f.49+. * Claudere viam,nequis per cam
Citò morientes dantur,funt & tranfeat, p. 642.
· Claudere vmbellam , f. 302.
qui dùm viuuar, m. 351 .
Cito reuertere, p. 661 . Claudico,as,f.41 £544.
Clau
 CL
Claudo, dis, m. 206.¨¨
Claudus, i, p.625.m.407.
Claudus altero pede, f. 367.
Clauicularius faber, f. 772.
Clauiculus ad claudendam
ianuam, m. 50.
Clauis, is, f.194. P. 370.
Clauis configere , f. 206.
Clauis vniens fuperiores par
tes domus ligneæ , p.29.
Clauos figere, m. 202,
Clauos refigere, f.202.3 '
Clauum retorquere, f.202.
Clauus, i, m.202.
Clauus ferreus, m. 202.
Claufifermè oculi , p. 323. m.
550.
Claufi penè oculi præ fomno ,
p. 174.
Clemens, tis, p.371.
Clipeo & enfe armatum pu
gnare, p. 204.
Cochlea, æ. p.585.
Cochleæ complementum , p.
585.
Cochlear, aris, m. 477. f.599.
Cocincinénfes , f. 622.
Cocles, itis, p. 12.
Coda iam oriza, p.108.
Coquus, qui, f. 3 3 .
Cæleftis color, m.668.
Cœli domini domus, p.763.
Cali dominus , p. 763 .
Caliquot funt ? m. 825.
Cælum , i, p. 45. f. 762.
Cœlum & terra, f: 2 19. £.762 .
Calum generat hominem &
homo producit cælum er
Co
ror Ethnicorum &c. p. 7+7.
Calum operit terra fuftinet ,
...
p.605 f. 714. 7000 ... ?! 1
Cœlum produ&um eft ad me
diam no& tem , terra duabus
poft horis , homo vero qua
tuor horis poft mediam no
Aem ,error, m.853 .
Cælum rotundum ,' terra qua
drata jerror , m. 619. £ .
763..
Cœlum, terra, homo ,' res , m
862.
Coercere dæmonem, f.834.
Cogitare apudfe , p.258. m.
idea":
738.
[1:
Cogitationes, f.401.
Cogitationes , & affectus , f
237.
Cogito , as. m. 416. p. 434. f.
703. m. 871 .
Cogito, as, imaginor , aris , f 1
847.
Cohærere non valet , f. 173.
Cohors, ortis, p.128.
Cohortis eiufdem milites , pi
230.
Coire cum fæmina, m.403.
Colere legem, m. 611 :
Colica, æ, p. 623.
Colligare diabolu in ipfo ener
gumeni corpore , 1.811.
Colligare ligulam velis , p.
256.
Colligare, feu elaudere ianuã,
⋅m.256.
·
Colligationes viminum,in qui
bus ex humero ante, & retrò
pen
 CO
pendulum portatur onus, m.
621 .
Colligatio quædam monetaru
quæ comple& titur quinque
alias filo tranfmiffas quarum
vnaquæque fexcentas mo
netas comple&itur, p. 69.
Colligatio fau fafcis rerum
maiuſcularum, vt lignorum,
arborum & fimilium, p. 132 .
Colligatio viminum , in qua
pendens candela , feu lucer
na fiftit , f.62 1.
Colligere caculationes in vna
fummam, f.297. p.864.
Colligere claudedo vmbellam ,
P. 133.
Colligere herbas, m. 307.
Colligere manu, f. 339.
Colligere ligna, m. 307.
Colligere quifquilias manu , f.
339.
Colligere fingula poft fingula ,
f. 403.
Collige f à meffor
re picas ibus
dereli &as, m. 482 .
Collige t , m.692 .
re ributum
Collige vela, m. 143 ..
re
Collim
are baliſtà , p. 263 .
Collim fiftulà ferreà , illam
are
vultui iungendo , p. 263 .
Collimo, as, p. 104.
Colloquium aliquorum inter
rumpere alijs verbis inter
pofitis , p. 286.
Colloquium alteri negare , m.
81.
Collum euiufcunque rei, f. 126.
CO
Collum manus , f. 126. m.715.
Collú mouere molliter, p.223.
Collum pedis, f. 126.
Collum ftringere vfque ad luf
focationem, p.526.
Collum veftis,f.126.
Colo, as, m.420.
Colo, is, m.611 . m. 706. .
Colo, is, veneror, aris, f.771 .
ColocaGia, æ, m.3 70. m.396.m.
463.
Colocafia oblonga, m.416.
Colocafia quædam , f. 633 .
Color, is, p.460. m.781 .
Color , ris , colores quibus ve
ftes , & alia inficiuntur , f.
667.
Color albus , p. 805:
Color cæleftis , m. 35.
Colorem amittere, p. 489.
Colorem vnius veftis alreram
inficere, f. 774..
Colores ad imbuendum , m.
785.
Colores ad inficiendum , p.
489.
Colores ad pingendum , m.
785.
Colores per mifturam compo
nere, m.785.
Coloribus variegatus, f. 668. .
Coloris diuerfi canis in collo à
colore corporis , m. 371.
Color niger minimè ſplendens,
£. 737.
Color pellucidus, m. 460.
Color viridis, f.882.
Colorum variegatio, m. III .
PPP Co
 CO
Coluber ingens, m. 326.
Columba, z, m. 47. p. 9!
Columbarium, ij, p. 119.
Columna minores in eadem
domo, m. 134. ·
Columnæ paruæ , quæ fuper
ponuntur tignis , &c. m
835
Columna lignea quam erigunt
Ethnici præ foribus ad cæli
cultum , vel ad maledica
in aliquem conijcienda , p.
193.
Columna , fuftentaculum , p.
134
Columna fub dio ere&a cum
fufficibus fuprapoficis , m.
119.
Columna , vel eredus lapis , in
quo aliquid in monumentű
notatur, £ 35.
Comam nutrire, m.820.
Comburere,vt in melius tranf
formetur, error, f. 329.
Comburi, m.94.
Comburi domum , m. 94.
Comedendo ftrepitum ore
edere, p. 679.
Comedere aliquid leue, & alia,
non tamen orizam, f.615.
Comedit rex, ita dicitur ob re
uerentiam, m. 82.
Comedo , is,f. 5.
Comere le cerusà, p. 289.
Comeftibile cucurbita indica,
fic dicitur de alijs cucurbi
tis,& de pepone & fimilibus,
⋅m. 140
· .
CO
Comitando viam docere , på
239.
Comitati funus , p. 232. P.,
239.
Comitati aliquem, vel ducere,
m. 195 .
Comitor, aris, p.239.
Commendo , as, m. 158. ..
Comminuere intra digitos .,
.f. 66. :
Comminuere orizam pilo, m.
550.
Comminui diotam , f.681.
Commifceri ad inuicem , m.
397.
Commiffarius, feu perfona pri
maria,cui aliquod negotium
committitur , f
. 323
Committere negotia alicui, f
601..
Commodato petere , veľ´acci
pere quod idem numero re
ftituendum eft, m.493 .
Commodatum petere equum ,
.m.493.
Commodo, as, m.493
Commorantes in fyluis , p
201.
Commota , aut male fixa co
lumna , m. 436.
Commouere populum , p.654.
Communes res, m. 121 .
Communicare legem , p.777. 15
Communicatio meritorum
feu communio fan &orum
· P-7-77.
Communico, as, p. 777.
Communis, e, mi là1,
Co
 CO
Como , comis, m. 221 .
Comœdiam , aut alind repræ
• fentationis genus peragere ,
f.81.0.
Comedias agere, m.836.
Compa&us, a, tum, f.191.
Compati, & dolere de malo al
terius, £.894.
;
Compede captus, f.822.
Compede ligneo comprehen
di , m. B04.
.Compedes , vm, f. 822.
Compedes lignei , in quibus
pedes inferci clauduntur, m.
804.
1 Compellere equum ad curren
dum , p. 95.
Compello, is, m.250.
Compendio cathechifmums
docere, f. 716.
Compendiofa via incedere, m.
589.
Compendio vti, f. 824.
Compendium itineris, p.809.
Compilatus à graffatoribus ,
m. 144.
Compingere libros , p. 207.
Complanare nodos canna in
dicæ, p.394.
Complectendo 'fouere , p. 58.
Complexio, onis , p. 595 .
Complectitur felicitates mi
rabiles, f.297.
Completa , & perfe&
ta habent
omnia hi coniuges, p. 769.
Complicatio pilei quz fron
tem operit, p. 172.
Componendi caufà adexamen
.CO
ire, p. 758.
Componere pileos, p.207.
Componere veftem iam indu
~tam, vt recta fiat, m . 892.
Compofitas manos habere
.iuxta pe&us, p. 143.
Compofitio quædam è cera
& alijs ,p. 680..
Comprehendere aliquem , &
tradere judici, p.571 .··
Comprehendere comam,, m.
885.
Comprehendo, is, f. 81 .
Compreffio populi frequentis,
་
p. 178.
Compreffio præ multitudine ,
-
p. 522 .
Comprimere aliquid in loco
angufto , m.282.
Comprimere in partem infe
riorem feu calcare , m . 8.
Cóprimere inter tabulas ,p.5 14
Comprimere labia , m. 2 5 8.
Comprimere librum, p.5 14.
Comprimere manibus , aut cri
fpare telam , vel fericum , vt
fplendefcat, m. 514.
Comprimere fericum , m. 514.
Comprimere vulnus , vc expri
matur pus ab illo, f, 504.
Computorum liber, f. 819.
Concedo, is, m. 109.
Concede vt ingrediatur, f. 109.
Concepit, £ 733 .
Conceptus eft, m.293 .
Concha, z, p. 70.
Concha cancri , p . 484. :(
Conchilium , ij, p. 48+ P.585.
PPP 2 Con
 CO
Concinnare capillos, m. 645.
Concinnare folium, m.730.
Concinnare fe, m. 680.
Concinnatus aptè pileus,f.289.
Concionari, m. 274.
Concionatur appofitè, p.279.
Concipio,is, m 109.
Concoquere , f.5 10.
Concoquere earnem ad fic
cum finè aqua, m. 368.
Concoquere pharmacum , f.
667.
Concoquere donec bulliat, m.
693.
Concoqui aliquid valdè , ita
vt diffoluatur, p.510 .
Concorditer inuicem degere ,
£ 328.
Concorditer viuere, p. 773.
Concubina, z, f. 70. m. 406.
f.481 . m.505. p.765. f. 599.
Concubina Patris, m.461 .
Concubina principis viri, f. 15.
Concubina regis defun &i , p.
16.
Concubinas habet que domo
non egrediuntur, f. 599.
Concubina viri prīmarij , m.
317.
Concupifcerc legem, m. 364.
Concurfus auium , p 790.
Concurius hominum , p. 704.
Concurfus magnus aulicorum
ad aulam & c.p.601.
Concurfus multorum ,f. 235.
Concurfus populi, f. 561.
Concurfus populi numerofus ,
P. 52&
CO
Concurfus fanguinis ad par
tem corporis lafam , f. 798.
Concuffi dentes , m. 436.
Condere aliquid arte factum ,
quod ligatur, p.207.
Condere fub terra res fuas , m.
637.
Condere teftamentum , f. 44.
Condire iufculum , p.801 .
Condita aceto res, p. 180.
Condita aceto herba, p. 180..
Conditura facchari , m. 535.m.
649.
Conducere homines , naues
&c. p. 493.
Confabulari cum aliquo , f.
566.
Confabulor, aris , m. 369 .
Conferre, m. 68.
Conferre aliqua inter fe P.
689.
Conferre cum alio, p. 680.
Conferre gradum dignitatis
alicui, p. 612 .
Conferri non poteft, m. 68.
Confeffionem cruciatibus ex
torquere , m. 898.
Conficere gladios, lanceas , f
203.
Conficere feipfum , m.67.
Conficere ftatuas , p. 209.
Confidere alicui , m. 554. m .
754
Confidere in bonis ,f. 372 .
Confidere fibiipfi , f. 72.
3
Confido, is, p.81.f.227. f.372
Configo, is, f. 33.
Confiteri peccata, p.898.
Con
 CO
Conflare argentum, p. 240.
Conflare argentum ad formam
vogale equinæ , f.50.
Confare tormenta bellica , f.
239. p. 708.
Conflare campanam, p.240.
Conflo, as , f.239.
Conformari præcipientis ver
bis, m.137.
Confra&identes , m.463.
Confra&i foraminis acus , m.`
686.
Confricare nares , m.274.
Confricare folidum atramen
tum ad fcriptionem, p . 528.
Confringere pedes, & manus ,
p.282.
Confringi nauim , f. 70.
Confringi rem duram , ac fra-
gilem, f.718.
Confundo, is, m.400 .
Confusè multis negotijs im-
plicar , f742.
Confusè fcribere, p.752.
Confufi.., onis , m . 174. p.338.
m.397. m.423 .
Confufio erum , f.805.
Confitio , vt quando multi
mulloquunrur, m. 233.
Congelari aquan , in. 235 .
Congerere cotributiones mul
torum, m. 298.
Conglutino, as, p 674.
Congratulor , aris, f 771 .
Congratulor magiftro de fali
Ci fuo aduentu, m.452.
Congregare cinerem , p. 8 : 6.
Congregatio pifcium, p.790.
CÓ
Congruè facta eft hæc epiko
la , & fic de aljs rebus , £.
308.
Conie&ari quo die futura ſit
pluuia, p. 275.
Conie&or, aris , f. 269.
Conijcere aliquem in colum
nam , p. 863.
Coniungo, is, f.58.
Coniungo , is, iungo , is , m.
839.
Coniungo , is, dicitur etiam
de matrimonio , m . 358.
ta inuicem duz res ;
Coniun &
vt duz tabulæ , f. 413. P.
414.
Coniun&i pedes, p.293 .
Coniugatus es necne ? f.23.
Coniungere funem vnum alte
ti, p. 567.
Coniuro, as, f. 753.
Conniueo , es, m.66.
Conninere oculis , f. 545 .
Conoprum cum peripetalma
tibus hinc inde extenfis , p.
8 :7.
Conquaffari, m.419.
- Conqueror, eris, p.270. £.358.
p.829.
Conqueritur pagus, f. 358.
Conquirere vi&um , p . 380.
Canfanguineus attiguus , m.20
Confanguinei , p. 327. p . 313.
f. 7.9 p. 762. p.877.
Confanguinei ex parte matris,
m.327.p.537.
Confanguinei ex parte patris,
m. 327.
Con
 Co
Confcribere fcripturam obli
gationi obnoxiam, f.869.
Confentio, is, p. 109.
Confiderare neſcit , m.415 .
Confiderate operari , m.881.
Confilium de negotio perage
re , m. 819.
Confilium inire inter fe,p.430,
Confilium fibi inuicem dare ,
m845.
Confociatos fimul iter confi
... cere, f. 427.
Confolor, aris, m.5.
Confonum eft rationi, p.590.
Confpirare ad malum , f.396.
Conftans in lege , p. 205 .
Conftellatio, nis, p. 678.
Conftringere guttur duobus
lignis ita vt mors fequatur ,
m.357.
Confuere aliquid de nouo , p.
447.
Confuere ex varijs fruftulis
mammillare, p. 83 .
Confuere fimbriam veftis ali
quantulum complicatam ,
p.263.
Confuere in culcitræ morem ,
m.95.
Confuere veftem, m.364.
Confuetudinem fe& tari, f. 774.
Confuetudo fori , f. 778.
Confuetudines pagi, f.778.
Confulere magif trum Ethni
corum de loco, m. 412.
Confulere Pythoniffam, m.133
¿ Contexere acu tibialia , vel
SP. 337.
Confulere fe inuicem, m.819.
CO
Confulo, is, p. 329.
Confulto, as, f. 416.
Confummare matrimonium ,
m: 339.
Confumpta res, m. 664. ·
Confumptum quid, vel carens
acumine , quod habere de
berer, f.134
Confuo, is, m.36.4.
Contemnere Patrem , & Ma
trem, p. 162,
Contemno, is, f. 100. p. 162 .
p.185. m. 471.
Contemnere fe inuicem, f. 142.
Contemnere aliquem verbis ,
aut irridere, p. 284,
Contemptibiliter loqui de ali
quo, p.271.
Contendere de fortitudine ,
f.238.
Contendere de lege, f. 127.
Contendere de talentis , m.
238.
Contendere in remigando , f.
238:
Contendere inuicem , m. 238.
f. 127.
. f.86 . m.97.
Contendo ,is, p.8a
P. 279.
Contentio, nis, p. 221,
Contentios amputare capita,
è
p. 221 .
Contentus , a, vm, m.60ɔ.
Contere farinam , f.409.
Conterere arundinem , vt fiat
apta ad opus, p.171 .
quid fimile, p.358.
Conte
 CO
Conterere cannas Indicas , p.
282.
Conterere p:dibus, p.271 .
Conterere tetram poftquam
fulcata eft, m. 607.
Contignationem habens do
mus, f.254.
Contignationem incolit,p.255
f. 809.
Contignationes quatuor ha
bens domus, p. 825.
Contignationis domus, p.97.
Contignationum trium nauis ,
m.225.
Continuo, as, p. 282.
Continuo , as, affiduum effe ,
m. 787
Continuò, fine intermiffione ,
f. 366.
Contorqueo, es, p. 859.
Contorquere brachium alicui,
P.859.
Contorquere corpus, m.558.
Contorquere fila inter manau
palmas, p. 885.
Contorquere funem, p.859.
Contorquere funem ferræ , vt
comprimatur ipfa ferra , p.
5.15.
Contorquere labia , m. 558.
Contorquere labia contem
nendo, p.42.
Contorquere monetas æreas ,
0.504.
Contorquere os , vel labia in
< contemptum alterius, f.69.
Contorquere premendo ,p.15
Contorquere veftes &c.p.859.
CO.
Contortum os, p. 465.
Contradicere.legi, f.25.
Contradicere cum contem
ptu , m. 342.
Contradico , is, f. 25. p. 80. p.
471.m.600.
Contrahere collum præ frigo
re, f.244.
Contrahere fe vt exfrigore ca
genua vultui adherent , p.
137.
Contrahi membra ex morbo ,
P.125:
Contrahi neruos , p.664.
Contrahi pedes aut,manus fri
gore, p.125.
. 897.
Contraria eft aqua igni, f
Contrariari fibi inuicem & c. f
897.
Contrarium peragere, f. 423 . :
Contrarius , a, vm, m. 377. m.
897.
Contrarius ventus, p.549.
Contre &are manu leuiter , p.
74.
Contremifcens pullus , m.266.
Contremifcere corpus ,m.4.19.
Contremifco , is, f. 183. p.266.
£. 377.
Contributio muſcorum, m.778.
Contributiones multorum có
gregare , m.778.
Contundere aliquid, m.265.
Contundere arundinem, £234.
Contumelias proferre, f. 844.
Contufum , non rotundum › f.
f.265.
Conuenienter,p. 140. ;
Con
 Co
Conuenio, is, f. 338.
Conuenio is, coniun&ic, onis,
P 280.
Conuenire ad deliberandum ,
f. 338. p.. 339.
Conuenire inuicem, p. 280. f.
482.
Conuenit, f. 512.
Conuentus , in quo fuum cui
que redditur , p.543.
Conuentus populi, f.457.
Conuerti ad aliquem , m.44.
Conuerti iacentem , p. 40..
Conuitior, aris, f. 123.
Conuitia conijcere, p.52.
Conuiuium feftiuum,quod ce
lebrant &c. p. 778.
Conuiuia quibus maiores fu
perftitiofe colunt, p. 99.
Conuiuio celebrare felicem
euentum , f.5.
Conuiuium quod celebratur in
memoriam defun&i , p . 286.
Conuiuium quod primis tribus
diebus recentis anni fit , f.5 .
Conuiuium vnum , m.791 .
Conuocare tuba, m. 324.
Conuocat gallina pullos , f.
842.
Cooperio , is, p. 59. f.100. p.
605. p . 875.
Cooperire ignem ne extingua
tur , p. 183.
Cooperire ollam,diotam & fi
milia, p.195.
Cooperire fe, cum quis cubat,
m.207.
Cooperiri in le &o, f. 100..
CO
Copiofa meffis, m.486:
Copiosè flere, m 641 .
Copula cánum, M.41 1 .
Copula carnalis , modeftè, lo
quendo , p.83 .
Copulam carnalem habere, m.
393.
Copulam carnalem habere
cum muliere , f.218. -
Coquere carnem, f.5 10.
Coquere orizam , p. 78.p.775 .
Coquere pifcem fine aqua , f.
368.
Coquulum , i, f. 97.
Cor, dis , f. 38. p.798.
Cor, dis,vifcera, rum, p.717.
Cor à cæli Dómino mouetur ,
m. 402 .
Coracious pifcis , p. 698.
Corallium, ij, p.325. p.674.
Coram, f.457.
Coram aliquo , p. 816.
Coram, ante, prius, p.815.
Corbis ad lauandos pifces , p.
286.
Corbis cum anfulis, m. 85.
Corbis in fuperiori parte ro
tundus , in inferiori quadra
tus ad cuftodiendam orizam
deputatus, m. 47.
Corbula plana, & minimè den
fa, m.295.
Corbula , in qua lauantur pi
fces , m. 651 .
Corbula quædam cum anfula
ad aliquid emendum in foro,
f.277. p. 278.
Corbula rotunda, p.389.
Corbu
 Go
Corbula viminea , in qua laua
tur oriza antequam conco
quatur, £631.anm .
Corda hominum inducere fe
rè in malam partem, f. 167.
Corde crederem: 40г.
Corde reuereri , m. 402.
Cordis afflictio, m.401.
Cordis labor, m.401.
Corea, p.412.
Corex regnum,f.86.
Coriandrum, is f:489. f.643.p.
844.
Cornu, m. 704.
Cornua cerui, p. 255.
Cornua furfum erigere ad lu-
næ modum, f. 87.
Cornu impetere , f. 25.
; Cors fimiarum, f. 140.
Cornu vnicornis, m.704.
Corona capillorum recens ra
fa, p. 333.
Corona, quam radunt in pre
gmate &c. m. 533.
Coronam radere, m.533.
Corona Regia , p.485 ...
Corona fpinea, m.255 . p.485 .
Corona fpinea , vt Chrifti Do
mini, p.514.
Coronis vmbellæ, p. 114.
Corporei oculi, m. 557.
Corpus, poris , m. 71. m.464.
m.739. f. 880..
Corpus humanum, m.419.
Corpus integrum librorum, m.
601.
Corpus organizatum , cum
primum infunditur anima,
rationalis , p.477.
CO
Corpus viuens, f. 739!**
Corrado, is,f. 39352
Carripere homines,' f169.
Corrodant te corui, m. 474.
Corrodo, is, m.474.
Corruere in faciem , f. 120.
Corruere tecum domus,f.685.
Corrugare telam, vt fplendeac,
3:
£ 514.
Corrugatà facies , p.276.
Corrugatam Habet facié,f.547,³
Corruit domus, f. 250. :
Corrumpere donis, m. 770.
Corrumpo, is, p.342.
Corruptibilis, e, p . 481 .
Corruptum aliquid poftquam
tum eft, p. 770.
co&
Cors porcorum, f. 140.
Cortex, icis, p. 70.
Cortex in modum pellis fab
: rambarboris , quam Lufita
ni ariqueram vocant , E471.
Cortex, vel lignum aquæ fu
pernatans &c. p.595.
Corui te deuorent , f. 616,
Corui te rodant, maledi&ú,m.i
Corui te vellicent, maledi&ú ,
m.633.
Coruus , i, m.1.
Coruus maior , f.616.
Coruus paruulus in modum
cornicis , f. 616.
Cofta, a, p.900 .
Cofta in imo pe&ore, m.145.
Cras, f. 445 .
Cras mane , f. 694.
Craffa tabula, 16†
૨૧૧ Craf

CR
Craffa tela, m. 164.······
Craffus, a, vm, m. 324,
Craffus , a, ym, vtpagnus, p.)
817 · :?
Cras fummo mane » P: 416,
Crates arundine , f.672 .
a
Crates arundine ad pifces ca
a
piendos, m., 199
Crates, columnulæ , m.396.
Crates tornatiles , p. 796
Crates tornatiles lignes ,
13 I. ? !. est.
Crationis, P. 87, boomer
Credo, is, f. 798, p.799..
Credo in Deum Patrem,f.798.
Cremium il , f9z .P826
Creo,as, f. 2 ...
Crepare aliquid, & in fufta
comminui f.62 I.
Crepare medium, et Ludas,m
561.
Crepare tormentum bellicum,
£. 718
Crepida, z,: £ 166.m.274. p
307:
Crepide lignex, f
. 299.
Crepidas calceare , m.307.
Crepidas deponere, m.307.
Crepidatum incedere , p.167.
m: 307..
Crepidis ligneis incedere , £
299.
Crepitum digitis edere , m.
372.
Crepitum edere cannas indi
cas dum comburuntur , m,
563.
Crepitum edere in igne pla
1
CR,
centasexoriza, f56313
Crepitus alicuius rei que ex
ploditur,p. 563.
Crepitus edere candelam
593'. :
Crepitus ventris » p. zzz . m.
5.53%
Crepuit diota, & in fruſta eſt
confracta , p. 427---
Crefco ,cis, f. 2.16.m.471.
Cribrare orizam , E.260. p.265.
Cribrum,i, p.265, m.676.
Crifpari, m.121.
Crifpi , & retorti.capilli , m.
894
Crifpis, & retortis pennis gal
Tina , m. 894.
Crifpus, a, vm, m.121.
Criſta, 2, M- 2 5.3 ~
Criftagalli, aut gallina,m. 266.
m.483
Criſta inferior, m.253,
Criffallus, i, vitrum pellucidū,
F.78371
Crifta plumeain fronte equi ,
m.454
Crocei coloris auis , p. 332:
Croceus color, p. 332..
Croceus flaups,p.66&
Croco inficère , m. 525
Crocus, i, m,525
Cruciatus, vs,.m.270. f.3 24.
Cruciatuum viciffitudo,p.430.
Crudelis, lem. I. .
Crudelis, e, terox, cis,p.825.
Crudum pifcem edere , m.697
Crudus, a, vm, M.697 ,
Crumena committerem.844
Cru
 ev
Crumenam aperire , m.844
Crus, cruris, £38. f. 85.
Crypta, a , m.312
Cubando dormire , p.536.
Cabare incompofitè, p. 22.
Cubare pronum, p. 503.
Cubiculum, i, m. 7.p.83. m.
596.
Cubici decima pars; extremas
pollicis articulus, m.821
)
V.
Cubile, is , p. 119.
Cubile animalium, p.483.
Cubito fe inuicem impetere ,
: fce, f.823 .
m.761.
Cubitus, i, m: 785.
Cacumer, eris, m.50. £124. f.
180.
Cucamis , eris, 180.
Curcurbita arida , p. 691 .
Cucurbita, z, f.30.
Cucurbita capitata, m. 250.
Cucurbitz indica planta, p.34.
Cucurbita indica fpecies , p.
494.
Cucurbita planta, m. 30.
Cucurbita guinenfis, p.3.4.
Cucurbitarum indicarum gra.
´´na fingula terræ committe
·~ !
re, m . 874:
Cucurbita indica, p. 34
Cucurbitula, æ, f. 30.
Cucurbitulæ , quæ ad elicien
dum fanguinem adhibentar,
P.273.
Cucurbitalas adhibens ad fan
güïnem eliciendum , p.27 .
Cucurbitulas adhibere ad eli
ciendum fanguinem , p.273.
GY
Gujas, és 7m 583,évé 11:19
Put
Cujas eft ?f. 354
Cujates funt ? :499
.
Cuinam rem tradidifti? m.571
.
Cuiuslibet voluntas fiat , me
501.
Cuius longitudiuis f.825.
Culcitra, x, m.512.; :"
Culex, icis, p.50. m. 491.
Culina, 2, f
£ 33-£7441 :
Culpa, 24 £.854
Culpa mea eft, p.823.:
Culpam, &panam miki igno
Culpam euadere, p.855.
Culpam falsò alicui imponere,
: :: .
P: 8556
Culpam fateri ad fatisfacien
dum, m.422.
Culpam imponi alicui propter
quam bonis fpoliatur,f.713.
Culpa, quæ imponitur, f . 3.
Culpas exigeres que ipfi op
..!ponuntur, p.422.
Cultellus, f. 165.
Cultellus acutus, f. 165.
Cultellus retufus, £
.165 .
Culter ingens, quo etiam vtuns
tur ruftici, p.6 ; 9. b
..
Culter latus ad carnem fcin
dendam m. 591.
Cultores , & cultrices idold
.
rum &c. m 67r.***
Cune, arum, f. 565. 1.806.
Cuneus, 1, p. 5t2.
{
Cupio,is.p.10. £492. m. 539.
m. 871.
Curam gerere animalium ,f96.
૦૧૧ - Cu
 CV
Curam habere parentum , m.
692.
Curam fui gerere, m. 596.
Curare bubalos , f.641.02
Curare cuticulam, m. 595.
Curare ventrem , & præterea
nibil, f. 846
Curia, z, p.5.7
Cur id ignoret mi 678.
Cur ita ? m.678. E.
Currere equitando, p.95 .
Curro, ts, p. 9; .£ 114.
Curram ab equo trahi , f. 884
Corrus , vs , f.884.
Currus axis , f. 884.
Currus rota,f.884
Curfus animalium , p. 194.
Curfusequi, p. 194.
Curtus, a, vm, f66...
Curuari tabulam , f.87.
Cufpis , aut acumen cukri , p.
49 .
Cultodi, p.408.
Cuftodiendo intus feruáre , m.
234.
Cuftodio , is , £
.184 m. 291. f
. 717.
778. m.830.f.835.
Cuftodio , is, inuigilo, as, m
278.
DE
Amones , quos venefici
D inuocant cum morbos
corare tentant, p. 699.
Dæmones , p. 74!.
Demoniacus, 1, energumenus,
i, p. 607.
Damafcenum fericum , m, 194.
CY.
Cuftodire ad aliquem finem ,
P.2.13.
Cuftodire aliquid data opera,
f. 165.
Cuftodire fru&us , vt maturi
fiant, m.635...
Cuftodire : vigilias noctis , &
291.
Cuftos, dis, f. 16.:
Cutis interior furunculi,f.555.
Cymba, 2, f. 7510,
Cymba defert res, p.111 .
Cymba egreffa eft è portu abf
que eo , quod impingeret ,
P. 423.
Cymba flamen tranfuadere ,
f.223.
Cymbam ligare exterius , p
SIS.
Cymba paruula , p. 25.
Cymba quzdam Auminis , m.
560.
Cymba tranfitus fluminis , £
223.
Cymba trium tabularum , E
Cymbium, ij, f. 100.
Cythara vnius chorda, f. 194
Cytharædus in feftis,p. 779.
DA
1
m.315. p. 341.
Da mihi petenti, p. 1107
Damno fuit illi ventus, f.590.
Damnum inferre, p. 308.
Dare, aut accipere lubenti ani
mo, & grato, p. 749* :
Dare facultatem confumandi
ma
 DE
matrimonium, f. 37.
Dare rem , quæ vnico vfu con-
fumitur, f: 856:
Data opera, m. 308.
Data opera alterum mortifica.
re , f. 49.
Datum à rege, p.110..
Datur viuere, & datur mori ,
m. 341.
Deambulo, 2s, m. 59.
Debeo, es, m. 56.4.
Debile vinum, m.469.
Debilis, e, p.351.
Debilis columna , p. 351.
Debilis, valetudinarius, p. 428.
Debitum, i, m. 564.
Debitum dimittere ,f.564
Debitum exigere, m. 564.
Decas, adis, f. 114.
Decas vna cum dimidia , m.
662.
Decas vna, decades duz , p.
115.
Decem, m. 750.
Decem , annorum millia &c.
m. 843.
Decem dies, p. 820.
Decem libræ, f.350.
Decem millia, f.857.
Decem mille ætatis anni , f
857
Decem millères & c. p.86z.
Decem milha , viginti millia
& c.f.450.
Decem milliones, p. 834.
Decem nummi aurei , p. 514
Decemferica, p.298.
Decem, viginti &c. p.298
DE
Deceptor, deceptoris , m. 19.
Deceptor, ris, f. 127. .:
Deceptor, mendax ,an.075 %20
Decet , p. 359. ; uti
Decidere aliquid abſque ¨eó
quod aduertat is qui defert,
p.655.
Decidere capillos, f. 664..
Decidere dentes , f. 664. ·
Decidere è manu inaduerten
ter, f.672. f. 677.
Decidere ex altiori loco , m.
501.
Decidere frondes ex arbori
bus, f. 664.
Decidere in le&um ex morbo,
m.5:7.
Decidere in peccatum, m.592 .
Decidere, feu defluere aliquid
liquidum, p. 657.
Decidere veftem ab humeris
p. 809.
Decido, is, m.517.
Decies mille, m. 492.
Decies mille annis vine , m.
845.
Decimus lunæ dies, m.483.
Decimus quintus lunæ dies ,
feu plenilunij dies , f. 634.
Decipere velle aliquem foued
facta in via , vt in illam de
`cidat , p. 310.
Decipio, is, p. 37.
Decipula, z, p. 21.
Declinare infortunium , hoc
apud Ethnicos fit conuiuiú
faciendo diabolo, p. 2.
Declinare folem ad Occiden
tem,
 DE
tem, cum nondú occidit, m..
885. 411 : .....
Declino, as, m.399. m.805.. ! Deferre alios cum detractio
Decoctor, is, m..714.. S ne, p. 889.
Decolorari, f.589. m. 774.
Decor ticat e d o
aliqui cultr , we
fru&us &c. f.298. p. 299.~
Decortico, as, f.855.
Decrepitus , a, vmi, f. 270. pd
573. £.790. f.845.
Decrefcit luna, p.377.
Decumbere fupra latus,p.503.
Decumbo , is, p. 503.
Decuffatim kigare, p.622.
Decuffatis cruribus federe , £
887 12
Dedicatio templi idolorum ,
·£ 334
Deditus vino , &c. p. 874.
Deducere diabolos , aut de
¿ fun&as nc amplius noceant,
P.363.
Deducere refcriptum regis ,
m. 827.
Deduco, is, m. 827.
Deeffe emptores, p. 249.
Deeftne aliquid? m. 560.
Defatigari manus , aut brachia
laborando, f. 478.
Defatigatus, a, .vm, f. 594 .
Defatigatus valde, m. 428,
Defe &um effelitera , p. 696.
Defe&us pluvia in toto Re
gno, p. 31.2. !. i Deficere , vel defectionem fa
Defendatur à frigore , ingre
diendo,. f. 244.
Defero, fers, m. 445. p.889:
Deferre ad, magiftratum *
DE
alius baculo percutiatur, m.
8891 ka par EME 4:
•
Deferre aliquid ambabps ma
nibus ex vno loco in alium,
p.158.
Deferre aliquid duo fimul , m.
705. .11.2
Deferre aliquid fecum, m. 45 16
Deferre Buz cibum, £ 720..
Deferre.cibum primarie per
fonz, m.720.
Deferre collo appenfam ima
ginem , f.45 1.
Deferre humeris aliquid duos,
aut plures, f.367.::::::
Deferre infantem vinis , £
451.
Deferre mortuum duo fimul ,
m. 705.
Defer fupra, p.4€9.
Defert terra homines, m. 111.
Defeffus valdè, p
. 548. ·
Deficere à principe, f.791 .
Deficere aquam orizæ bullien
tis in olla. p. 85.
Deficere colores ad pingen
dum, f. 361. :
Deficere lucem , p. 377.
Deficere lumen oculorum , p.
311.
Deficerefolis lucem , p. 377.
cere, m.44.
Deficiens res, f. 355.
Deficientem in operibus com
munibus mul&are, m.766.
De
T
DE
Deficio, is, f.669. p.696 p.845.
Deficit iam morbus, m.277.
Deficit nihil, p: 766 .
Deficitoriza , f. 32 10 . Delinio, is, P. 499.
Deficiunt huic argento duo
nuchmi, f. 355..
Defigere oculos valde , p. 294.
Defluere lachymas ex oculis ,
£.94..!!
Defricare oculos, f.274
Defun& ti corpus afportantes »
m. 789.
Defun&is folemnitas quædam
•
· exhibita intra triennium
Ju&us,m. 441.
Defun&um ad fepeliendum
deferre, f. 885.
Degluti, in imperatiuo , f.67.
Deglutio, is,f. 577
Deijcere aliquem percutiendo
illum, f. 685.
Deijcere librum in folum , m.
276.
:
Deijci equitem abequo, f. 90.
Delector audiendo concioné ,
m.705.
Dele illam literam, p.6gɔ,
Deleo, es, f. 632. p. 690..
Delere de memoria, m.634
Delere litteram, f. 95.
Delectatio animæ , vel corpo
ris, m. 705.
tatio eft effe in balneo ad
Dele &
refrigerium, £705 .
Deleta littera, p.17+
Delibero, as, m. 819
Delineare cartam ad normam,
£.357
DE
Delineationes in papyro figu
ratz, p.889.
Delineator,is, p. 209.
Delinio, is, Mulceo, es, f. 561.
Definire filium» p.571. .
Delirans præ fene& ta, p. 648.
Deliria effutire , p. 616
Delirus fenex, m.397.
Delitefco, is, f508.
Delitiofus , & clarus hortus
m.621.
Deludere aliquem,p. 810.
Demergi , p. 397.
Demiffa voce ad aurem loqui
m. 759.
Demittere anchoram, m. 801.
Demittere oculos in terram ,
£300.p.301.
Deniecere tamum ad carpen
dos fruâus, m. 809...
Demittere ftoream cannis in
dicis contextam , p.646.
Demoliri arcem , m. 589.
Demonftrare digito , f. 810.
Demulcere infantulos , p. 50%.
Denfa. ftorea è cannis indicis
contexta benè compacta ›
P. 460.
Denfa tela benècompacta , p.
460.
Dens, tis, p. 638.
Denfum iufculum, craffumue ,
m. 192.
Denfus, 2,vm, p. 460.
Dentes decidere, p.63 8.
Dentes exerere,vt præ iracun
dia, m.638
Den
 DE DE
Dentes maxillares, p. 310; Defiderio alicnius tenerf, m.i
Dentes molares, p . 639..⠀⠀ 364. mai
14
Dentes molares animalium ; Defiderio teneri, m. 175.
£.506. Defiderio teneri propriæ do
Dentes moueri, p.638. mus; m.175 ..
Dentes obftupefcere, m.638. Defiderium Patris , & Matris
Déntes oriri, p.638. de illis fæpe loquendo ofté
Dentes primores , p. 638. dere , f. 153 at an
Dentes præacuti, m . 638. Defiderium aliquid edendi, p.
Dentibus aliquid apprehende 756. ..
¿re, m. 258. Defidero, as, p. 1o.
Dentifcalpium, ij, f. 717. Defidiofus, a, vm, p. 809..
Dentium dolor , p. 638. Defijt, f. 321 .
.
Dentium parte carens, p. 704 Definere iram, p. 399 .
· Defino , is, m.. 242.
Deo gratias, p. 586.
Depellere triftitiam, p. 274. Deftrui viam, f. 509. :: .

Dependere vitam noftram à Deftruo, is, f. 509.m.5.89.

naui, m.754. Deftruunt milites , m. 589.

Deperdere dignitatem, p. 533 . Defum dees deeft, p.766.

Deperdere res alienas , p. 308 .
Depica imago , m. 864.
Deplumo, as, m.67. m.426.
Deponere pileum, p.485 .
Depofito res tradere , p. 300 .
Deprauatæ merces , p.272 .
Deteri aliquid vfu , p. 481.
Detorqueo iter ego hac via
Dominus eat illa alia via
P. 42.
Detrahere abfenti, p. 535. -
Detrahere alicui, f. 264. p. 315.

Deprauatus eft puer ille,p.3 42. P.589.

Deprimere ramum , m. 69.
Derinare aquam è tectis,arbo
ribus & c. p. 343 .
Defcendere inferius , p.899.
Defcendere in nauigium , p.
899. .3
Defcendere , vel potius afcen
dere in nauim , m. 409.
Defcendo, is, p. 899. m.293.f.
898.
Defpicit me, m.173.
Defponfo, as, p.339.
Detrahere corticem, m. 5 1.
Detrahere veftem vi, m.51 .
Detrahi pellem paululum , £.
898 . 4 :
Detrudere in carcerem , &c.
m.839.
Detumeo, es, m.535..
Deuincire aliquem , p.218.
Deuio, as , p. 392. f.890.
Deuolui per cliuum , p.396.
Deus. nullius perfonam refpi
cit, £.716.
Dexte
 DI DE
Dextera , 2, m, 458. 201 Vocant, £: 740.2 inn et 10
Dextera manus, m.341
F. Diabolus , quem putant effe
Dexterapars, m. 341.、 · 11 . in medioitineris; £418,
Diaboli cuiufdam nomen, p. Diabolus , quem fingulis annis .
561. H2 CHE c IN præfici putant de nouo , &
Diaboli , quos pro tutelaribus .cuius nomen inuocant ad .
adorant, m. 627::....... (4 male imprecandum , p. 315 .
Diabolo, quem Echnici putant Diabolus, fub figura mulieris ,
præeffe triremibus, folemne : m. 799.. !
facrifitium , f. 378, Diabolus te rapiat,maledi&um
Diabolum expelle ab energuquod proferunt, p: 92.
meno, m. 711 . # Dicendum habeo aliquid , f
Diabolus, i,
126. p.44. L P. 470.
627. 949 steps pergola
Di&io que dicitur canibus ne
Liabolus à quo putant , occidi mordeant, f. 487.
infantes, m.6812€ )
Dictio quæ dicitur cum infi-"
Diabolus crudelis ,f. 344.
mis plebeis , vel ex iracung
Diabolus ille te occidat , m.
dia , m. 540.
741. ***! Didio terminans negationem
Diabolas noda cum fplendo
cum exaggeratione, f. 695.
ribus apparens; p . 835. Didicit iam linguam , f. 785.
Diabolus nocturnus , p.45 .
Die alia de hoc agemus ,p.519.
Diabolus quem Ethnici iuran Die præftitu
m ere, m. 5 19.
da, vel maledicendo inuo Dies, ei, f.5 18. m. 553.
cant hunc putant fingulis Dies calidi, m.695.
annis mutari, p. 200. Dies ater, p. 2.
Diabolus , quem Ethnici pu Diebus quatuor elapfis, p.5 19.
tant effe dominum rerræ , in Dies calidi, m. 695.
qua funt illorum domus , f. Dies cinerum, m. 43 .
378. Dies decima quinta menfis lu
Diabolus , quem Ethnici tam naris, f.519.
quam Pagi prote&orem co Dies elapfi quot funt? m.519.1
lunt , m. 378. Dies equi &c. f. 520..
Diabolus, qui eft in medio iti. Dies ieiunij, f93.
neris te interim at, p. 419. Dies infaufta , f. 845 .
Diabolus quem inuocant ali Dies plures non funt elapfi , p.
qui Ethnici , m. 200. 9 519. .:.
1
Diabolus quem loci tutelarem Dies prima lune nouz, f519.
Rrr Dies
 DI
Dies primi tres recentisanni ,
2 m.5 19: 19p De
. Diligens, tis, m : 505.
Dies primus anni noui, m.519.
Dies quo licet vefci carnibus,'
·´`m.6. *** .
Dies trigefimus menfis luna
ris, f. 519... ~ .... :::
Die rota, & totano& te, p.519.
Difficile ad explicandum om
ania, m. 374. * Diluculo, p.59e
Difficile exui cortice fru &um,
p. 6822. adr ¡ ,2 ; j
. 26.
Digitale, is,f ..
Digitis contortis erepitum e
dere, £ 715. .':
Digito demonftrare, p. 104.
Digitusi manus, f. 5.34.
Digitus pedis, f. 534
Digladior, aris,f. 770.
Dignitas magna in regia do
mo,m. 135.
Dignitas vt Regis & c. £ 532.p.
533.
Dignitas, magiftratus, m. 627.
Dignitatem amittere, m.627.
Dignitatis præcipuæ titulus, p.
144
Dignitatis ordine feruato fe
dere, p.234
Dignitatis , feu magiftratus ad
gradum euchere , m . 723
Dignitatis gradus, f. 119.
Dignofcere ex vultų aliquem ,
m. 457.
Dilabi pedem , m. 316.
Dilabi pedes, f. 829.
Dilabor, eris, m. 813.
Dilacerare carnem, f. 476
DI
Dilato, as , m. 710
Diligere cu teuerenntia perfo-,
. nam fublimem , m. 464.
Diligere & mulcere filios, m.
160.
Diligere multum, f. 765.
Dilucefco, is, F.676.
Dilucidè loqui, f. 722.
Diluuium vniuerfale, m. 783.
Diminuere lignum ad opus , f
·":217.*
Diminui aliquid, vt orizant
nouam quando, concoqui
tur, p. 689.
Diminui concurfum populi,m
.640... ::
Diminutis iam eft morbus , f
320.
Dimitere bolidem, m: 167:
Dimittere partem debiti , p.
275
Dimittere peccata , & pænas ,
P. 732.
Dimitti aliquid proprio pon
dere, p.43 1
Dimitri filium à Patre, m. 818.
Dimitto, is, m.57. f. 731.
Dimitto, is, proijcio,is, m.591 .
Diota, z,m. 41.
Diota anguftioris orificij , p.
871.
Diota in partes confracta , m.
214
Diora maiufcula vini , p. 871. 1
Diota parua, f
. 12..
Diota' pifcemfale conditum
con
 DI
continens, m. 450.11
Diora fpecies,breuis, p. 750.
Diota veneficorum, paf..
Diosa ventris ampli & paruu
li orificij, f. 34. sj
Difcedo , is, m.675, p,809...
Difcindere papyrùm, f№885.
Difcipuli nobiliores P $27.
Difcipulus,i, m. 214., £.3:15%
Difcipulus i famulus, in
818. K Loc
Difcipulus , qui alijspræeftf
374. P. 27.5.
Difco, is, m.3 15.
Difcretus, ti, m. 93.
Difcurrere per varia loca, p.
224.
Difcus , cui oleum infunditur
vt ad lucernam inferuiat, m.
2༣༠ .
Difcus profandus, £ .58.
Difcutere librum, m.363. :
Difcutere delationes, m. 22.7.
Difgregare quæ mixca funt , we
fcoriam à metallo, m. 120.
Difpergere aliquid atterendo
manu, m.632.
Diſpergo, is, p. 719.
Difperfos incedere, f. 517.
Difplicent mihi ha res, p. 218.
Difplicent fibi inuicem,m.855.
Difplodere fiftulam fermam ,
£ 706. :‫ܙ‬
Difputando idolorum fallita
tem euincere, m. 29.
Difrumpi funem . dum diften
ditur , f. 24+
Difrumpifine ftrepica, m. 578..
!
Di
Diffenteria ſęperepetita,'£6.4
Diffentio, tis , p. 109.
Diftans, ntis , p3879. VI
Dillatiam, p.8.796.
Diftenfus arcus, m. 278.
Diftillatio oculorum, morbus,
P₁I13.
Ditillo, as ps $95..!!
Diftin &i inuicem, p. 359.
Diftinetur pegocijs, m.834
Diù,4391 ;P«404. Par S
Diconfabulationem akteri
negare ex odio, m.3 38.
Dia tandem affuefcet , m. 40+
Diù tandem tenebit , m. 404.
Diuaricare pedes, p. 278.
Diuendi mercimonia feliciter ,
m. 208:
Diuerſorium, ij, f. 62 d. 1
Diuerfus , a , vm , p. 291. p.
-359.
Diues,tis, m.3 1. p.283 . £ 604.
Diuidere aliquid in duas par
tes &c. f. 885.
Diuidere aliquid cultro aut ſed
- curi, m. 49.
Diuidere in frufta , vel protri
mentum facere, p.41.3.
Diuidere viam in partes, £ 754..
Diuido, is, m. 104.
Diuinare abſentia.Veneficium,.
£.757.
Diuini aliquid habens locus ,
m. 768.
Diuturnitatem curare, £
. 32.
Diuturnitati laborare, m. 34.
Diuifim vnumquenque in itine.
re fuo progredi, f. 720.
Rir 2 Di
 DO
Diuifionem facere inter varia
m. 593.251 209
Diuifiones partis inferioris
navigij . f
.31.
Diuitia, atum, m. 714.
Diuortium.celebrare, p. 213.
Diuortium , vel repudium fa
cere , nam frangere mone
tam & bacillosquibus vtun
tur ad edendum , eftfignum
diffolutionis matrimonij,ita
vt , poffit tuncvxor impune
alium virum ducere , p.32.
Do,das, p. 110.
Doceo, es, m.164. f. 167.
Docere legem Domini Cali , f.
278. CR
Docere ignorantes , m. 518:
Dolabrum,i.p.28.
Dolere de amiflione , aut cor
ruptione alicuius rei , m.791
Dolere de peccatis , p. 823 .
Dolo,as, p. 28.
Dolor , ris, m. 209...
Dolor capitis, f
. 181 .
Dolore capitis corripi, m.557.
Dolor cum aliqua palpitatio
nem.557. •D
Dolor cum quodam ardore,,
£. 894. :i
Dolor in pede dum quis am -i
bulat , p. 249.
Dalor intenfus, f. 209. . Dominus fan&us, m.376:
Dolor lateris , m.843 .
Dolor lateris reſpirationi mo-
leftus, m.843
Dolor pedum, m. 209.
Dolor proueniens ex fricatio
DO
ne , frigore &c. m. 732 .
Dolor renum, m . 209. f.431.
p. 7065.
Dolor ventris, m.26. m.209.
Dolor de peccatis, m.7.
Dolor vt de peccatis &c.m.57
Dolofus , a, vm, f. 828.
Domare equutn, £ 169. m.726;
Dominà, æ, f. 15.
4
Domina fenex, m.270.
Domina fenior, m. 400.
Domina Virgo Maria. f. 240
Domtne fenex, m.270. m.400.
Domini, & dominæ, f.601 .
Domini magiftri &c . p.601 .
Dominus,i, m. 116, m: 117.
586.
Dominus Cæli,m.116. m.246?
Dominus Cæli & terra,nòmen
quo vocatur apud Tunchi
nenfes Deus , m. 117.
Dominus Cæli eft; principium
reram omniunt m. 130%
Dominus, & domina, p.16.
Dominus Iefus , f.240.··
Dominus lefus tulit in corpo
re fuo peccata mundi , p.
260.
Dominus Iefus venturo die iu
dicabit viuos , & mortuos
.m.594. I
Dominus ille, f.586. !
Dominus terræ, p. 318.
Domui inuigilare , f. 138.
Domuncula diabolici cultas
P. 467.
Domuncula quædam fupra fe
pul
 DO .
pulchrum erecta , f
. 722. p.
885.
Domus, vs, p.153.f.200 £ 269.
m.543. f
. 631. f.840.
Domus ad celebrationem fu
perftitiofam idolorum, f.334
Domus audientiæ aliorum tri
bunalium , m.201.
Domus Cæli, Paradifus, f.200.
Domus contignationis parum
eleuatæ, f. 31 .
Domus curam habere, f. 129.
Domns examinum , p.758.
Domus flax pro mortuis, £52.
Domus inordinatione plena ,
p.400 .
Domas in qua aliqua fit dedi.
catio , vt templi &c . f.8.
Domus in qua celebrant catus
& choreas publicas, f. 8.
Domus in qua conuenit com
munitas ad negotia tra&
tan
da, m. 222...
Domus in qua dæmonem illum
adorant , quem tutelarem
vocant, f.840.
Domus in qua diabolum co
lunt canendo , f. 222.
Domus in qua Ethnici diabo
lum adorant, f.524. 1 Dubitans de aliqua re,interro
Domus in qua Ethnici preces
fundunt pro animabus de
fun&orum , & pro illis offe
præter car
( runt alia:edulia præter car
nem , & pifces, P. 94
Domus lignea,quam extruunt
1 etiam Ethnici &c. p. 544.
Domus paleis operta, p.544.
DO
Domus Papyraces, p. 541 .
Domus quæ fit pro defunctiss
& fingitur illis vendi , p.447.
Domus fan& ta Ecclefia, f. 200.
Domus tegulis cooperta , P
544.
Domus triremium , in quibus
fcilicet à pluuia , & fole de
fenduntur, m. 900.
Domus valdè pulchra, f. 524
Dona quæ in nuptijs dantur
patrix, f. 102.
Dormiens fedendo capite de
miffo inter crura, m.524.
Dormio, is, p.538.
Dormire nicando, m. 536.
Dormire pufillam, m. 536.
Dormitando inclinare caput
m. 262
Dormitando nutare , m.299.
Dormitionè vnica non inter
rupta quiefcere , m. 293.
Dominationes veftræ &c.f.601
Dormito, as, m. 262. m. 267.
m.268. m. 536.
Dormiturio, is, f. 55.
Dotari vxorem àviro, f. 142 .
Draco, onis , f.400. £.657.
Duabus vicibus, m.225.
ga, f. 325.
Dubito, as, m. 325. m. 526. £
530.
Ducem effe exercitus , m. 195 .
Ducem fe alijs exhibere, f.477.
Ducere aliquem ad gratias ag
gendas & c. m. 712.
Ducere bubalum, m. 166.
Du
 DV
Ducere equum, p. 166.
Ducere latronem, vt capite
plecatur, m.2 17.
Ducere manu, p. 166.
Ducere milites, p.222.
tigalia, p.222.
Ducere ve&
Ducere, vt ve&igalia, milites ,
&c. p. 222.
Ducere vxorem , f. 70.
Ductor elephantis, p.621.
Duz partes, p.594 ! f. 636.
Dulcis, e, m.5 35.
Dulcis vox, P.250.
Dum, m. 199. m. 366.
Dum.comedie, m 366.
Dumnandum, f. 366.
Duo, p.227. p.307 p. 551.
Duodecim, p. 307. f.750.
Duo iam funt anni.elapfijf. 379.
Duo millia , p.529.
Duo nonfunt, p.55 L.
Duo fibi correfpondere, vtfo
lem & lunam in plenilunio ,
£227.
Duplicare ae refarcire cym
EA
Amdem legem proficen
tes , feu participantes
in peculio legis, p. 54º.
Eadem res continuata , p.414.
Eadem via aliud negociuexe-.
qui, m. 5.52.
Eamus, p. 711.
Ebanum, i, p.491.
Ebur, eboris, p.5 1.7.
Ebur antiquum, p. 271.
Ebur antiquum bonum,p. 517.
DV
bam, £98.
Duplicare veftem, m. 261. 12
Duplicata res, fi 3578 --
Duplicata veftis, f. 357.
Duplicatis ad fingula grana
precibus globulns precarios
percurrere, p. 358.
Duplico, as, m. 42i .
Duplum foluere,f.357.
Durz ceruicis, p . 448. m.457.
1 :2
Darioribus verbis minari ali
cui , p. 310.
Durumlignum, m. 636 ·
Durus, a,.vm, m.636. ?"
Durus Panis, m.636.
Dux, ducis, p.79. m. 847.
Dax exercitus , m.847.3
Dux itineris, m. 195.
Dux militiæ in vna integra
Prouincia, p.828.
Dux vnius vexilli, m.68.
Dyfenteria, æ, m. 163.
Dyfenteria fanguinea , p.797.
1
EC
Ebullit olla, f. 693.
Ecce , p. 3. m. 501.
Ecce ille eft, m. 562.
Ecce ipfemet vultus ille eft , p.
564.
Echo redditur ex monte,f.796
Ecclefa,feu Palatiumfan&um,
m. 216.
Eclipfis lunæ, m. 5 32. m. 782.
Ede, m.309.
Edentulus, a, vm, p.480. f.638.
Ede
 ER
Edere,aut bibere perfonas pri
marias , m. { 9} .
Edere oriză fumitur pro pran
dio, veliana, f.5.
Edictum in fupice erecto con
fcriptum, m. 488...
Edi&um Regium in ligno ere
&o confcriptam, p.19.
Edo, is, f.5.
Educere linguam extraos , m.
405.
Edulia in menfa appofita co
medere,p. 127.
Effingere idolorum fimulachra,
P.505.
Effluere fillicidium e naribus ,
m. 6go.
Effecta, x, f. 33.
Effodere Patris ,& Matris of
fa,p. 176.
Effrænatus in loquendo, p.467
Effugere aliquid è proprio lo
co, f. 705.
Effugio, is,f. 672.
Effunde, m. 631.
Effundere aquam ad lauandas
manus,m.224.
Effundere exvno vaſe in aliud ,
£675.
Effundere liquidum quid pau
latim, p.657.
Effundere, vt aliquid liquidum,
· M.224.
Ego, m.467. p. 615. p.711. p.
724.m. 818. p. 844
Ego emo ad edendum , f.445.
Ego quid curo te? f.818.
Ego quid te curo? £ 540
EL
Ego , loquendo cum demiffio
ne , m.740.
Ego, meus, a, vm, f. 82 1.
Ego veneror dominationem
tuam, f. 821.
Egredere huc, m.194. p.63г.
Egredi animam è corpore,mo
ri, m.816,
Egredi domo ad aliquem ex
·
cipiendum , qui iam eſtin
t.
Via, p.c61.
Egredi, è monte Echo, p. 862.
Egredior, ris, f.900.
Eia ergo, p.585.
·Eijce, m. 63 1.
Eijcere baculo quifquilias ma→
jores , vt poftca minores ·
quis verrat, p.183.
Eijcere cibum extra os, m. 5.44
Eijcere aquam ,vt è naui,p.727
Eijcio, is, p.49.
Elabi aliquid ve è manu, £
.705.
Elata vox , m. 796.
Elacus , fuperbus , a, vm, m.
381.
Electio magiftratus , f. 509.
Eleemofyna vi&um quærere ,
£528.
Eleemofinam eregare & cate
rapia opera, §. 135.
Eleemofynam pauperibus clar.
gir, f. 758.
Eleemofynas colligunt fchola
ftici pro animabus difperfis,
f.285.
Elephantem cicurem reddere ,
p. 872.
Elephantem probofcide ali
quid
 EL EM
quid arcipere , nocere , 2 p. Emere Amul ex conflata in
872. vnum à multis pecunia , f.
Elephantem genufle &ere , vti 92. !
fuper ipfum homines afcen- ¡ Emere, vendere, p, 93 .
dant , m.872 . Emergere aliquid è fundo aquę ,
Elephantiaco morbo corrofz furfum, m.567.
-manus, &c. m. 664...... Emittere igniculos furfum vo
Flephantia co morbo laborare, lantes, p.743.
m. 609. Emittere radios ad inftar folis, -
Elephanti prohibere ne no m.799.
ceat, m.872 . . 485.
Emo , is , £ 446. f m.
Elephantis vlulatus, m.872. 728.
Elephantis ductor, m. 848. f. Emolumenti nihil eft, f. 489.
871. Emolumenti quid ? f.349.
Elephantis manus , feu probo Emolumentum, i, f
. 567.
fcis, p.872. Emungere lucernam , f. 88. £.
Elephantis fella feu potius tur 261. p. 366.
ris in qua mulți federe pof. Emungo, is, m. 322.
funt, m.26, En, p. 73.
Elephas, ntis, m. 848. f.871. Enatare nauigium quod in va
Elephas bene percipiens , quæ da impegerat, f.567.
illi præcipiuntur, m. 532. Energumenum exorcizare , pi
Elephas cicur , & ad manda 711.
ta obediens, m.465 . Energumenus, i, f.4.
Elephas indomitus , p.872. . En ille, p.3.
Eleuare faciem in cælum f. Enfis, is, m.648. p . 839.
538. Enuntiate foris quæ domi quis
Eleuare terram, p. 160. audiuit, p.821 .
Eligo, is, p. 114. Eo, is, f. 218.
Eliquare argentum , f.816... Eodem modo, m. 66. p. 147. f.
Ellychnium, ij , p.58. p. 798. 235. m. 556. p. 755..
Emendare aliquid non benè Ephippij fubftratum, m, 381 .
..compofitum, p.702. Ephippij pars anterior promi
Emendo, as, p. 702. nens, m. 654.
Emere ad vendendum , p. 57. Ephippiaria mora, f. 233 .
Emere hic , ad vendendum ali Ephippium, ij, m. 381 .
bi, m. 654. Epiftola, æ, m. 779.
Emere nauigium, m.728. Epiftolam mittere, m. 779. T
Equi
 ER
Equinorum capillorum pileus,
f. 866.
Equitando currere , f. 537. m .
729.
Equito, as, f.130 f.5 37.
Equiualere duobus, f. 98.
Equus, i, m.442.m.530.f.537.
Equus refra&aruis, p. 538.
Equus veredus, m . 222. p. 538 .
Eradere literam , m:87.
Erado, dis, " m : 87.f.652.
Eradicari arbores vento,f.46.
P. 426.
Erica colligatæ infcopam, p.
684.
Erigere aliquid, p.243.
Erigere aliquid , & facere , vt
domum, f. 5.12 .
3 Erigere faciem in cælum , m.
9:
537.
Erigere murum & c. p. 886.
Erigere murum lapidů, p . 886.
Erigere nouum Regem , m.
409.
Erigere pauimentum domus
faciendæ , m. 160.
Erigere pontem, f. 17.
Erigere fcepi locum , f. 207.
Erigere tutres, m. 885.
Erigi in Regem, f. 567.
Eriguntur paleæ vento,fed non
tolluntur, p.421.
Erogare ftipem, p.49.
Errabunda nauis alium ingref
fa eft portum, p. 392.
Errare horologium , p.670.
· Errare nauer , p.29.
Errare viam, p. 392.
ER
Erratica auis, p.392 .
Error, ris, erro, as, p. 422 :
Erconeus, a,ym, diabolus, i, p.
71L
Error ex inaduertentia, f. 468.
m. 547 .
Errorem habeo, p. 4 : 2.
Erubefcere, m. 326.
Erubefco , is, m.5 40.
Eruca rodit, f. 6:83.
to, as , m.352 . .p.585 .
Eru&
Erumpere fanguinem , m. 695.
Erumpere fanguinem ab ore ,
vt in mortuis, £703.
Erampo, is, p.690 .
Eruere excreationem ex imo
pecore, f. 158.
Eſca, æ. Illicium, jj ,‹m..478.
Efca, aut potus, quinon nocet,
m. 399.
Efca, & potuinimium deditus,
p.529.
Efcam gallinis dare, £
. 96.
Elca in modum carnei globuli ,
f9%.
Eft, p.341.m.3 89.
Eft hac litera , feu fignificat
calum, f. 3.89.
Eft in cælo,f. 809.
Eft in monte, t.809.
Eft ne ? p. 97.
Elt nomen tuum quale ? f.
389
Eft prima radix omnium rerú ,
m . 122 .
Efurio, is, p.228.
Efurire, & litire, p.228.m.393 .
m.4 +1.
Sff Et
 EV
Et dimitte nobis debita no
fira,f.: 564.
Ecian, p.147. £297. p. 329.
Etiam eft iturus, p. 147.
Etiamfi , m. 179.
Et, fimul, f. 853.
Etfi, quamuis, f. 844..
Euadere accufationem , f. 373.
Euadere æftum, p. 374
Euado, is , £ 373 .
Euaneftens ftatim , vt fulgur ,
m.468.
Euanefcit vinum , nifi coope
riatur, p.306..
*
Euanefco , is, m. 23. f. 35. f.
30.5.
Euadere fyrtes, p. 377.
Euanuit, f.35.
Enelli arborem vi tempeftatis ,
m.44.
Enellere capillos, p. 175.
Euellere herbam , p. 1-75.
Euello, is, f. 174. M.651..
Eunuchi nomen , m. 742.
Eunuchi regis , & principum
quando dignitatem nondum
funt affecuti, p. 92..
Enuchus, ci, m . 50. p. 568.
Eunuchus Regi inferuiens , p.
838.
Euomere cum conatu , f.7 -9%
Euronotus, i. f. 285. p.569..
Enrus , i , m. 285 .
Eulgari aliquid antequam
prodeat , vt cdicum regis ,
p.203.
Ex aduerfo, f.518.
Exæquare aliquid, p.43. p.263.
EX
Exaggerare laudande , m. 209
Exaggerare valde, f. 231.
Ex alia regione , vel regno tra
fire ad hoc regnum , f. 675.:
Examen ad gradus literatoru ,
P.758.
Examen adhibere, m.363 .
Examen in quo potentior vin
cit, p .758.
Examen ludicis ex inspectione
vulneris , aut alterius indi
cij de crimine , m.360...
1
Examen trutina, p. 269.
Examina inferiora, m.75 8.
Examina folemnia in aula pro
gradibus fuperioribus , m.
7.5.8.
Examinare caufam , ac ferrei
fententiam , m . 227.
Examinare confcientiam pro
priam, f.887.
Examinare librum , m.167.
Examinare litem , f. 22 .
Examinare reum per torturam,
m. 363 .
Examino, as, f. 3 887.
Excalefacio, is, p.80.
Excandefcere , atque ex rabie
res perdere, f. 143.
Excandefco, is, p.265. p.782..
Excarifico, as, p. 455.
Excauare pifcinam , m. 204:
Excauare puteum , m.204.f.283
Excauare fepulchrum , habe
tur pro maledicto, p. 53.
Excauare folum , p. 204.
Excedentem pænam exigere ,
m.615.
Ex
 EX
Excedere,f. 44.
Excedit eius vires, m.615.
Excellentiffime Princeps,p.587
Excellentiffimus , feu optimus
in co genere de quo agitur,
m. 553 .
Exceffiuus color, f. 574.
Exceffum committere , p. 616.
Exceffus, vs, p.617.
Excindere herbas pala ferrea ,
m.264.
Fxcipere homines, p. 118.
.Excitare ignem, m.111.p.430 .
Excitare fe inuicem ad aliquid
agendum , p. 626.
Excludi ope galline ab ouis
pullos, f. 235.6.
Ex cogitatio, onis, m. 105.
Excoriari aliquam exiguam
partem &c. m.894.
Excoriatio modica , p. 672.
Excorio, as , p. 163. f. 425 .
Excreare flegmata , p.359.
Excreatio quæ expuitur, £203.
Excreationes flegmatum,f.196
Excrementa egerere , modeftè
loquendo, f.91 .
Excrementa hominum & ani
malium, f. 145 .
Excreo, as, m.314. m. 343. p.
359.
Excubiarum domus , m. 112.
Excubiarum domus in itinere ,
p.175.
Excutere ftoream , p. 168.
Excutere veftem, m.29 : .p.634.
f. 660.
Ex die, quo natus eft,; p. 517.
EX
Exempli gratia , f. 179. f.758.
:
Exemplum priftinum , p. 290.
Exemptus à tributis , f. 558. :
Exemptus à tributorum folu
tione, f.550.
Exenterare pilcem , f.474.
Exeo, is, p 631. f.900. :
.
Exercere fe ad aliquid, p. 726.
Exercere milites ad pugnam ,
m.726.
Exercere præfe&uram , &c. £
395..
Exercitum mittere, p.143.
Exercitum parare, p. 143.
Exercitus, vs, P. 14 .
Exerere brachia, m. 865 .
Exerere enfem , p.664. m. 842.
Exerere gladium , m . 826.
Exerere membrum pudendum,
vt cum animal coit , p.418.
Exeri ab animali vngues , vē
prædam capiat, f.293 .
Exhalatio, onis, p. 33 5. f. 366.
Exhalo , as , p. 335 .
Exhauftus à nimia venere , p.
$96.
Ex hoc nunc in pofterum , f.
863.
Exigere debitum, m. 228..
Exigere iuramentum , f. 29.
Exigere pecuniam , vt quando
præceffit culpa , quæ re
dimenda eft pecunià , m.
228.
Exigere tributa, m. 395.
Exiguas res furari, m. 67. .1
Exigui iudicij homo , f. 427.
Exigui fermonis, p.766.
Sif 2 Exi
 EX EX
Exiguo temporis fpatio elapfo,, rum , f.813..
m.774 Expeditè, ac clarè loqui , m.
Exiguus menfis, qui folum dies 883..
habet viginti nonem, m.766 Expedite loqui, & re &è f. 679.
Exilire aquam in cymbam , p.. Expeditum iam negotium , m..
730.. 883..
Exilire oculos, M.42 I.. Expellere aquam è fiftula , m..
Exilium, ij, f.194.. 788;
Eximiz merces, m. 322..
Expellere domo, m. 185. f. 895..
Exire èportu,p. 631.. Expellerefrigus; p. 274.
Exireflammam igais, p. 895... Expellere vi, m.835...
Exire in mundum, m. 631..
Expello, is, £2.14. m. 377.. ·
Exiftimo, as, fi389: £.5 30.. Expendo, is, p. 797..
Exitum alicuius negotij fælice Expenfum iam eft comeſtibile,
habuiffe , vnde fequatur hor P- 797:.
nor, m. 564.. Expergifcere, & fürge, f. 781..
Ex me iudicare de alijs, p:402.. Expergifcor, ceris , f.781 ..
Ex nunc, in pofterum , f: 682. Experimento didiciffe, m : 736.
Exonerare aluum modeftè lo Experimentum facere alicuius,,
quendo, m..118.. p.780 .
Exorcizare dæmonem, m.835. Experimentum facere de lo
Expande: manus: dexteræ pal- quela,probare linguam , & c..
mam & c: m.537.. P.433..
Expandi'alas ab aue, f.683 .. Experior, iris , p.780
Expe &a, .f.370.. Experior, iris , Video , es , £.
Expe&a paulifper,f.277.f.655.. 886.
Expe &
tare aliquem &c.m.470.. Experiri an videat ? f.886..
Expectare aliquem , ac ire illi Experiri cibum, aut potum, m..
obuiam, f.23 1. 512..
Expectare aliquem in ipfa via Experiri nauigium, m. 867..
Experiri femel in lucta donec :
qua tranfiturus eft , f.2 3.1 .
Expectare modico tempore ,. alter cadat, m.356..
f.2 30. Experiri.veftem , an aptam ha
Expectata folutione vendere , beat menfuram, m. 873 ,.
m.109: Expertus fum illum peruerfi
Expe&o, as, p. III.m. 185. f.. effe ingenij,f. 736..
655 Explicare crines, m. 295..
Expe&o magiftrum aduentu Explicare filium &c. £.295..
Expli-.
 EX
Explicare , vel expandere feri
cum, p. 476.
Explicare vmbellam, f. 501.
Explicata manu femel accipe
re, f.88,
Explico, as, p. 39. f. 278..
Explodere fiftulam ferream
P: 24...
Explodere tormentum belli
cum, m.24 .
Explodo, is, p.24..
Explorator', oris ,, m. 477 m.
552..
Exploro; as, p.79%
་
Explefio vna , & altera bom-
bardz, m .. 38..
Exponere fe periculo mortis ,
P.415:
Exporta, p. 1955
Exportare defun &um ', m. 90%
Exportare ,vel importare ,; p.
195..
Exportari ore , aut vnguibus,,
ab´aue, aut ab alio animali a
liquid raptum , p..732
Expofita res ventis, m. 276;
Exprimere ius ex herbis , vt:
condiattur aceto, m . 180.
Exprimere pus, p.54 .
Exprimerefuccum herbarum,
m..161 ..
Exprimere fuccum mali limo-
nij, f.504..
Expue , p. 6.; 1..
Expuere in aliquem, f.599..
Expuo, is, f. 178.
Ex quo , f. 5.16. p.776. p.840
X f.874..
P.342.:!
EX
Ex quo eft cælum , & terra
eruta eft, p.842 .
Ex quo factus eft Chriftianus ,
f. 682.
Ex quo loco, p. 53.
Ex quo tempore, p.840.
, Ex quo vltimò confeffuses , pa
840.
Ex fe ipfos p. 842.
Exficcari atramentum , f. 488.
Extendere brachia, m. 2.86..:
Extendere brachia ad metien
dum vlnam , p: 671.
Extendere brachia inmodum
crucis,m.23:
Extendere collum, m . go..
Extendere collum ad intuen
dum , p. 523..
Extendere collum, vt: ampu
tetur caput, m. 104
.
Extendere Corporis membra,,
p. 185..
Extendere glutinum in papy
ro, m: 599 .
: Extendere pedes, extendere ,
manus, p. 185..
Extendere rugas, f. 595.
Exterior pars, p.531.
Extinguere ignem , f . 429. m..
72.6...
Extolli pe &us, vt fit in ijs`, qui
mortifunt proximi , f. 538.
Ex tota anima, ex omnibus vis
ribus , f. 401 .
Ezera, p. 531 .
Extrabere, m, 195..
Extrahere aliquid, ex: aqua ,
Extra
 ...
EX EX

Extrahere aliquid, vel immitte re, p.555.

re, f.663 ... + !! ) Extremis pedum digitis infi
Extrahere.buccellam ex ore ,
vt fi danda fit infanti, m.153
Extrahere decurrentia fecun
do flumine ligna, p.875.
Extrahere ex conchilio , quod
edi folet, p. 366.
Extrahere ignem, vtè filice
*&c. p.357ntino .
Extrahere merces è naui, f.175
Extrahere quifquilias aliqua re
acutà, p.366 en tushe
Extrahere vt enfem &c. m,826
1 ; 194.
Extrahi pellem, f. 42 1.
Extrabit vngues felis , p.294.
Extraho, is, p.51 . m.828.
Extraneum regnum , m.541.
Extraneus minimè coniun&us,
f. 183 .
Extraordinaria res, £1930er
Extremis digitis aliquid fume
FA
ftere p. 555..
Extremitas fili, f.477. 2.I
Extremitas hami, m. 433 .
Extremitates alicuius rei liga
· rej ne diſſolnantur , m:57µ¿
Extremum linguæ , m. 219 f.
ilgi , amatrice bl
Extremum mortis fuplicium ,
p.172. :>1
Extrico, as; m.295. m.883 .
Extruere tendiculam , f.203 ;
Exugere cannam duleem , m.
Exugere cannam facchȧream ,
m.578.90
Exugo , is, m.494
'.
Exurdare aures, f. 42 1.
Exurdefcere præ tumultu , £
153581001 . -367-03
Exurdo , as, f. 112.
AHORA 15
*: FA

Aber ferratius p.159. p. Facere cælum, & terram,f.219.

FAbe449. p.646.f.772. p. 425......... ...
!
Faber lignarius , m. 455. m. Facere , vt decet, f. 512:
1 A Faciamus ,p.711
772.
:: Faciem , aut rectam partem
Fabricare nauim , p.207.
Fabulofus & fictus quidam vir : alicuius rei furfum erigere ,
ex quo cælum , & terram m. 537.
ortum habuiffe fingunt Eth Faciem vertere ad aliquem į
7 inici,p.23.. P.458.
Fac, particula imperantis , m. Faciendo iuramentum falfumy
4. ..
309. m. 763.
Facere aliquid, quod ad breue Facies, ei, f.447. m. 457. :
· tempus folum inferuire de Facile fato, f. 926...
bet , f. 718. Facies rotunda ad lung ' .ple
nz
 FA
uæ modum , p. 88.1
Facies , feu pars recta alicuius
reisf.458.
Facic, I , p.395.
Facilè ad difcendum , p.16z... 2
Faciles ad difcendum literæ, p.
···· 6·75%
Facilis, e, p.162 . f. 526.
Facio, is, f. 512 f..314.
Facio , is, Fabrico, as, p.42.5.
Facio, is, fio, is, £. 746.
Farina,, m.54 ---
Fartor fiftulæ ferrex , vel tor
menti bellici , m.168 . f. 176.
'Facultates, p. 80.
Falco catapultaruis , p.453.
Failax mundus , m.275 ..
Fallere ictum abfcindendo , p.
392. ...
Faltere multis verbis, m.266:
Falli pedem in lubrico, m.813 .
Fallo,.is, £ 556 . E Familia illius Regis Sinenfis ,
Falfa lex, m.7II..
Falfum ad iurandum, p.55.1 . {
Falfum eft , quod mihi obijci
tar, m. 584..
Falfum imponere, m.49.
Falfum in alium conijcere , m.
733.
Falfum loqui exaggerando , p.
531.
Falfum teftimonium, f. 861 ..
Falfum teftimonium repende
re, f. 103.
Falfus, a, vm, p.277.
Falx ad metendum herbam ,
.m.413 .
Falx mefforia, f.307.
FA
Falx mefforia herbarum , p.91.
Falx oblonga adunca, £ 443.. !
Fama , æ , f.45 2.- . ~
Fama communis, p.2 3'3 .
Fama eft,p.799..
Fama iam eft , edictum. publi
candum , Riz03 .
Fama increbuit, m.796.11.1
Famam curfitare, f.452...
Famelicus , & veftibus laceris
tus, p.228.
indu&
Famem pati, m. 364..
Fames, famis, f.227.
Familia,, m. 1-59.
Familia, aut profapia illius Re
gis, qui folum habet.ţitulū
f. 543.
Familia cuiuſdam regis finarữ ,
__. f.1.15 . 10. .L
Familia filij fcilicet , & famu
Ali, p. 842- :
qui libros confufij combuf
fit, m. 719:
Familia quædam Regum Si
nenfium, p. 787.
Familia Regis , p.153.
Familia Regis Tunchinenfis ,
quem bua vocant, £ 405 .
7
Familia Regum, f. 310.
Familia Sancti Franciſci,f.159.
Famuli, p. 2.14.
Famuli amorem , & reueran
tiam exhibeant domino do
mus, f. 608..
Famulus, vel famula, Sic etiam
quis loquitur de proprijsifi
lijs, f.239.
Fa

FA
Fanum idolorum, p. 106.
Farcimen carnis, m. 168...
Farcio , is, m. 176.
Farcire fiftulam ferream , vel
tormentum bellicum , m.
164. f. 176.
Farcio, is, m. 176.
Farrago multarum rerum , mi.
98...
Partor, tormenti bellici,f. 724.
Fafciæ, aut panniculi infantis ,
m.712.
Fafciculus bombycis, p. 423.
Fafciculus florum, p.12 .
Fafcijs'infantem inuoluere , f.
425.
Fafcis, is, m. 48.
Faftidio iam orizam, f. 589.
Faftidiofum effe ob longum
nimis fermonem, f. 6+7.
Faftidire iam conuicum ali
cuius, p. 590 .
Faftigium domus ,'f 561.
Fatens, ntis, p. 775.
Fateor, eris, p. 898.
Fateri culpam, m. 109.
Fatigari linguam , vel os con
cionando, aut loquendo , p.
479.
Fatigari pedes ambulando , f.
478.
Fatigatus, a, vm, f.478.f.488.
Fatigatos valdè,m.460.m.465.
Fatum, i, m. 319.
Fatum, i, conſtellatio , nis, m.
689.
Fatuus , a, vm, p. 59 p.79. m.
390. p.468. f.525 . f. 808.
10
FA
Faucibus aliquid hærere , f.
3328
Faucibus hærere cibum,f. 5 2.6.
Fauilla, æ, p. 719.
Favonius , ij, m.285 . m. 716.
Fauus , i, p. 11.
Fax ingens ex cannis indicis
quam comburere folent pri
marij viri in fuis ædibus , f.
..415.
Fax prægrandis quam prima
tes accendere folent recen
ti anno, £48.
Febri laborans,, f. 505 .
Febris, is, m.695.
Febris acceffio magna , if.
695.
Febris calor, f. 132.
Febris frigus , f 132.
Febris tertiana , vel quaṛtana,
p. 867.
Feces alicuius fiquoris , vt olei
vini, p. 85.
Fel, lis, f.459
Fel galline, f.459.
Felicitas, atis, f447.p.608. m.
746.
Felicem euentum conuiuio ce.
lebrare, m.452.
Felis, is, f.464.
Felis niger,fr.
Felis inuadit murem , f.113.
Felis odorata , m . 880.
Femoralia, vm, m.895 .
Femorum iun&uræ , m. 314.
Femur, oris, f.38. p. 68.
Feneftra, z, m.1 38. m. 679.
Feneftrella, æ, p. 690.
Fer
 I

FE FI
Ferculum ex pifce fale aliquan Ferrum infixum in inferiori
tulum condita, f. 97. parte baculi, m.257. **
Ferculum fuperftitiofum in quo Ferrumfagittæ, p.462.1:7
quis habet , & veneratur? Ferrumino, as, m.3 11,
idolum, m.803 . • Feifus vaide , f.554.
Fera penfilis , f. 104. Fefta fuperftitiofa idolorum ;
Feram potius mortem non fe : f719.
ram negare legem, f.732 . Feftina, f. 459.
I Ferè, m.317 !! Feltinanter, p.98. f. 459.
Ferè iam deficit oriza, m.3.17. Feftinanter ire fine intermiffio
Ferè iam moritur , m: 317. 44 ne, p.381 . D
Fere in fine, p.326. Festucam ia oculos infilire,
Ferè meridies f.325. m.257.744E
Feretri pannus, p. 676. Feftus, vel feftiuns dies , p.457.
tim quouis armoru
Ferire pun& Feruefcere aquam, f . 703.
genere, f.195. Feruet aqua , f. 69 .
Fermè, f.325. ?:. Fex Bombycis, p. 295.
Fero fers, m. 720. died Fibre interiores cucurbitz in
Ferox elephas , p. 238. ditz in quibus funt femina
Ferre alienos labores, f.259. eiufdem, m.49+ '
Ferre labores , & miferias , £ Ficus indica, m. 123. m.706.
786. Ficus indica quædam , m. 767.
Ferre imperfe&orum mores , { m.797. (
!
p. 780. Ficus indicæ fimiles noftrati
Ferri aquæ impetu, p. 811 . bus , m. 854°°
Ferri aquæ impetu hùc, & illùc, ' Fideiuffor, is, m.30. m. 116. f,
f 282. ! 466.
Ferri cymbam húc , atque illúc Fideiufforem facere , m.410.
? vndarum , ac ventorum im Fidem, feu authoritatem amit
petu , f.282 ... N ;: tere ,f. 730:
Ferri rubigo, m. 682 ; :: Fidens alienis impendijs iter
Ferrifcoria, m . 682. arripere, m. 554.
Ferrum, i, p.765. p.682. Fide e alicui, p.799.
Ferrum candens facere , igni Fide ei, p. 799.
s,
re, m. 682. Fieri , f. 762 .
Ferrum cucumz, idem de lan Feriex nihilo, f3 1.
cea & fimilibus , m. 54. Figuta, z, m. 3-4. ·
Ferrum enfis, p.7+6. F.la ex arboris.cuiufdam corti
; Tet ce ,
 FI FI

se , quæ videntur cannabis♬ Finde lignum ferra, m. 1 38.

m.255etli bir site? Findere ligna prægrandi cul
Filia zm.131aadaval atro, p. 667% 7 !!
Filia regis,m.. 16. 2. 21 : Findere ligna fecuri, m:667..
Fili meretricis fornicabor cum Findi aliquid , vt lignum folis
tua matre, p. 218; ....... ardore, f.306..
Fili ruftici, nequam , p . 218. Fingere fe infirmum , cum fię
Filij & filiz, m. 131 : fanus, m. 259. pra quà tra
Filij, & filiæ folum de homini Fingere fomnum , m. 277 . 1
bus, m.79 Fingo, is, m.746
Filij geniti,. f. 131. Finio,is, m.2 26.fi3 2 1. M.33 %
Filij, & nepotes, f100. f.720..
Filus, ij, m . 13 Ep.551.m.675 . Finire iracundiam, m.3 30.0
.f.84r.... Finire mundum &c.p.721..
Filius adoptiuus » me 448 p.: Finis annism. 459:****
577.. · CHORU Finis , aut terminus alicuius:
Filius eius, qui dignitate aliqua rei,.m.459%.
armorum eft. infignitus , p. Finis hora, m:4595.
32318 .: !! . !! Finis hora aduenit, m. 142 .
Filius in vtero, p.146. Finis menfis ,f. 306:
Filius.mafculus ,M. , 13 F.. Finis menfis aduenit, f. 321 .
Filo traijceee , f.891 . Finis non eft, p.249.
Filum,, i, p: 104- F.. 6945 Finis,terminus, f. 146.
Filam zreum ip.104. J Firmis viribus, m.636...25
Filum , cui inferuntur. monetæ Firmis vicibus tamo, m ;703 . I
area. p.794 : Firmus, a,.vm, £ 74. **
Filum goffipij, p.694.. Filco addicere bona', m. 692..
74
Filum,2 quo traijciuntur mone Fifco addici bona &c. m.770) :
tæarea perforatz, p.421. · Fiffura.tabula ,f:200 ..
Filum fericum, p . 104. m.694.. Fiffus,a, vm, m:273
Filum fimilaginisµm. 694. Fistula, æ, p.. 35.6...
Findere: cannas inter manus Fiftulæ ferreæ fartor, p. 708..
cultro , m: 1017 ?
Fiftula ferrez lignea theca , p.
Findere ligna , m . 55. 708:
Findo, is , m . 101 .. Fiftula ferred collimare metam :
Fine caren ,, m . 172. vultui admouendo , p . 707.
Fine & princip o carens , folus Fiftula ferrea, que præ manibus.
fcilicet Deus, £121. difploditur, £ 700...
Fiftu
 FL FL
Fiftula ludere, f627. p. 679. Fletui proximum effej m.844; !
Fiftula quædamsp.141.p.679. Fletum in faciereferre,£844. !
Fiftulafonare, p.141.9 ! Fletus infantium , f. 454
Fiftulam ferream , aut tormen Flocci ego fum , £ 354 7

tum bellicum explodere, m Flocci homuncio fum ego , f.

726. 591.
Fixum effe, net moueri in cor Flore quodam intināta veûlis
de, p. 184. purpurea,p . 660.2 ,
Flabelli axis æneus, p.624 Flarem aperiri, p.328.
Flabelli caput, p.624.02 Flores ,& frucas, mpórő; i
Flabellum , i, ventilo , a5, m. Floris; p. 318.40 per9183 8
623. ‫ ܕ‬fusion Flos cuiufdam plante, quo quid
Flabellum maiufculumconca purpureo colore inficitur,
meratum in modum folij casþáóɑconsteor jonnes
iufdam arboris, m.854. Flosfru&um præcedens,p.328
Flabellum facrificuli in modam Flos in gemma pullulans m.
... concha ex folto cuiufdam's ;
572.
arboris, quam và vocant , f. Flos papyraceus in veneficijs
I -adhibitus, m. 647. »707
£623...
Flabeilum claudere, p.624 Flos , quem non fequitur fru
I
Flagellum, i, p.653. &us, p.328; quale
Flagellum equi &c. m .653. Flos rami ficuum indicarum
Flagellum pœnitentiæ, m. 65 3. f.28.
Flamma, æ, f.429. Flu&gate aliquid vento s
Flamma ignis , f
. 534. 391.
‫ ܹܵܐ‬q
‫ܐ‬
Flama ignis parua, vt candela', Flucus, vs, p.680.
vel lucerna, P. 2:3.1 Flu&us maris, p 680.
Flando jaculari zarbatand, m. Fluere liquidum aliquid in fili
775. modum, p.8 6.
!...
Flat ventus, p. 775. Flumen, minis , f.277. m.305 .
Flauus, a, vm, m. 781. Flumen maiusin quòd alia mi
Flauus color, p.860.: nora flumina ingrediuntur ,
{
Flaua quædam auis, p.860. P.597.
Flegmainhærens faucibus mo Fluminis ripa, f.696.
rientis, p. 197. Fluminis rinus, p 383.
Fleo , es, f.363. m.420. Fluo, is,f. 9 .
Flere cum fingultibus, p. 499. Fulus, ij, † 696.
Flere multos fimul, m. 650. Fluuius exiguus , p. 53
Tic 2 Fo`
 FO FO
Focus.culinz, m. 724
...
Forceps ad pilos auellendos ,
Fœmina,: , f. 16. £ 19.7.m.256 .P.174 m.650.AG.
1.572 . :: Forcipibus crines auellere, £
Fœmina grauis iam fupra me! · 88..~ *
diam ætatem, p.16.1. Forfex , cis, p. 357.
Fæmina iunior , m. 505
Fori nauis , p. 681.
Fœmioinu quadrupedia , p.79. Forma imaginum fufitium , m.
Fæteo, es, m.3.10. m. 489. m.
377.
732. P-775 , 11599 3 / Forma rei fufilis , m.377.
Fetere orizam, p.333 . 20 Formare edictum regium , m.
Fætere, vt ex corruptione , ni..‚n
n 874 37
1 :333 Formica , 2 , p.380.
Foliaprægrandia , quæ immit Fornax, cis , m. 417.
tuntur intra ftoreamexcan Fornax fabri ferrarij m.417
, .
Anis indicis contextam &c. Fornicari, f.217. m.256.
5. P. 639. .::i Fornicatio , nis, m. 156.
Folium , ij, p.390. ?? Fornicatio ,aut alia venus illi
Folium indicum , quod betél , cita, m. 71127
vocantconcinnare ad eden Fornicor , aris, p.38. £314.
- dum, f41, ~་ Forfan , P. 330.
Folium papyri , p. 818.•.~.. Fortis, e, t. 654.
Folium viride , vel recens de Fortis in ambulando, m. 454.
cerptum, m. 846. Fortis in currendo equus , m.
Folles erigere , vt ad organum 454% 27
& c. m. 32. Fortior,.vs, m. 338.
Follibus fabri ferrarij vti , m. Fortuito, m. 128. p.800.
775. . Fortuna, a, m: 420...
Folliculus Bombycis . m. 356. Forum , i, m. 760.
Folliculus mofchi , m. 880. Forum , in quo diuenduntur
Follis, is,p. 32. is :: 1 fchedia, m. 313...
Follis ad ignem accendendum, Forum, in quo venduntur arti
: m.32. ficiofa confecta ex filis , f.
Fomes , itis, m. 58. m. 182. m. 255 :
478. m. 489% Forum in quo venduntur edu
Foraneninis, p.418 . lia,£ 111 .
Foramen axis in reta, p. 845 Forum lancium fioicarum ;
.88.m. 355. p.
Forceps, cipis, £ m. 313..
382. Foru vendentium petere, £ 55 .
Fouca ,
 FR
Fouea , in quam conijciuntur
res tempore incendij, p.418
Fobea in quam non aduertens
decidit, p. 326. -
Fonea, quæ fieri folet in medio
domus , vt cuftodiantur in
illa res tempore incendij; ne
pereant, f.404.P.4@5
Foueam aperire, p. 418.
Foueam obftruere , p. 418.
Foueafepulchri, p. 343 .
Fracta in orificio lanx finica ,
• m.463 .
Frano, as, p.375.
Frænum , i, p. 375.
Frænum contrahere , p.375.
Fragile , atque immaturum
lignum ,m. 289.
Fragor tormenti bellici, p.563.
Frangere caput, f.2 81 .
Frangere caput in columnas
impingendo, m.265.
Frangere monetam æream in
fignum repudij , p.795 .
Frango , is, f.70. p. 257.
1
F.ater, vel Soror natu mino
res, m.249.
Frater natu maior , eft etiam
nomen honorificum , p.9.
Frater natu minor, p. 2 14.
Fratres,cognati, affines, m.249.
Fratres exeodem Patre atque
eadem Matre, f.663 .
Fratres maiores natu & mino
res,fic etiam vocantur inter
fe einfdem fortis homines,
P.9.
Fraudator , oris, f. 36
FR
Fraudulenter accipere , p. 812 .
Fraudulenter res alienas con
cupifcere, f.275.
Fraudulentus, a, vm, p. 841.
Frequentatis i t
&ibus orizam
tundere, m. 6:3.
Fricando atterere aliquid , vt
minuatur, m.446.
Fricare ac lauare orizam, f.69 .
Fricare caput, f. 256.
Fricare in manibus falem ad
icomedendum illum , f.417.
&
p.884.
Fricare intra manus, p.88.
4
Fricare manu, m.274.
Fricare manus, m.879.
Fricare pedes, & manus, p.379
Fricare le vefte, f. 127. -
Frico, as, £
.69. p.77. m.256. p.
379.
Frigidus , a, vm, m. 399.
Frigo, is, p.636.
Frigore contremifcere, p.647.
Frigore rigens, p.647.
Frigus acutum, m. 271 .
Frigas, oris, p. 357.f.646.
Fons, ntis, p.804.
F.u&u carens flos , f.241 .
tum indicum comedere
Fru&
quem arecam tufitani vo
cant &c. f: 678.
Fructus, vs, m. 38.p.328.m.626,
p.842 .
Fructus aut femen, f.684.
Fru&us di &us giau , p.283.
Fructus immaturus , f. 569. £.
697.
Fructus indicus, p. 355 p.468.
Fru
 FR
Fru&us indicus acidus, p. 452.
Fru&us indicus ad modum
pruni fylueftris, m. 92 .
Fru&us indicus di&us à lufita
nis mangoftans, m. 56.
Fructus indicus lambo didus
à Lufitanis , m. 653 .
Fru&us indicus in pruni fylue
ftris modum, p. 473.
FruЯus indicus pro fapone in
feruiens, p. 473 •
Fructus inuicem annexi,m.411
Fru&us minimè nocens,m.399
Fru&us non maturefcens, P.
221 .
Fructus noftrati mefpilo fimi
lis, fed dulcior & c. f. 340. p.
341.
Fru&us quidam ad modum
baccæ myrti &c. m.687.
Fru&us quidam indicus,m.81 1.
Fru&us quidam in modum oli
ux, p.803 .
Fructus quidam in pruni modu,
m.471.
Fru &us quidam inftar piperis ,
P.452.
Fructus quidam medicinalis
Aauus, f.76c.
Fru&us quidam quo vtuntur
ad inficiendum aliquid fufco
colore, m. 5.10.
Fru&us quidam fylueftris,f.168
Fru&us quidam fpinofus , p.
354.
Fru&us , qui pro fapone infer
uit, p.338.
Fructus , quo ad tingendum
FR
vtuntur, m. 473 .
Fru &us quo indigene paffim
vtuntur tam domi.quam fo
ris , in tota india orientali ,
£.90.1 .
Fructus quo tingitur purpu
reus color, m. 296.
Fructus quo tinguntur veſtes ,
P. 48. !:
Fructus quo vt fapore vtuntur,
f.47.
Fructus faccharo conditus, m.
649.
Fructus finenfis, f.548.
Fru&us finicus in figuram no
ftratis mefpili, fed non ftran
: gulans, m.520. ‫܃‬
Fructus fylueftris, m.674.
Fruftula cuiuslibetrei, p.491 .
Fruftula orizz confra&æ , dum
: illa contunditur, m.718.
Fruftulum, i, f.58.
Fruftum, i, p.718..
Fruftum alicuius rei , m.226. f.
337.
Fruftum argenti, m.718.
Fruftum atramenti finenfis , p.
774.
Fruftum canne indica fiffum ,
P.746.
Fruftum ingens plumbi,p.723 .
Fruftum lapidis vel ligni pedi
infixum, f274.
Fruftum panni decem cubito
rum, m. 100.
Fruftum præfcindere, vt carnis,
& fimilium , f.390 .
Fruftum rei veteris, £ 453 .
Fru
 FV .
Fruftum ferici albi intra collu
veftis affutum , m.312.
Fruftum veftis, f. 226..
Fruftràivit, m. 375,
Fruftràterendo tempusfedere,
f.405...
Fugere, recipere fein tutum ,
£.725..
Eugiendo euadere, p. 172.
Fugio , is , m. 399 m. 649. f
. Funis, is, p. 167:
..
812%
Fugo, as, m.239. f.246. m.625.
Fulcimentum, i, m: 572.
Fulciri ne decidat, p. 176.
Fulgur, vris, p.114.
Fulgur fubitaneum, p.549.
Fuligine infectus lebes, f.491 .
Fuligo, nis, p. 316.
Fuligo culina, f.472:
Fuligo olla, p. 316. f.418 .
Fulmen, minis, p.686.
Fulmen cum lapide, p.686:
Fülmen, & tonitru , p.686..
Fulmine ta&us, p: 673..
Fuluus,a, .vm, f.668..
Faluus color, f.673 ..
Fumo infecta eftoriza, f. 364..
Fumo infici cibum , f: 364.
Fumum afcendere , f.373 ..
Fumus, i, f.373..
Funda, z,.m. 93.
Fundamenti quid eft ad hoc ?
P. 568..
Fundamentum,1ti, p. 72.
Fundam pifcatoriam iacere, m.
265.
Fundere aquam ,vt lauentur
manus' p.65.7%
FV
Fundere candelas cereas , p..
240%
Fungum pullulare , f. 503.
Funem difrumpi, p. 167 .
Funem laxare papyro quam
farango dicunt , vt vento in
altum feratur, f. 172.
Funerare obuoluendo ftorea ,,
maledi&um , f.48.
Funis anchorarius , p. 203.
Funis benè contortus, p.674
Funis ex cannis indicis confe
&us, f. 97.
Funis laxus malècontortus, m.
392.
Funis,quo liganturbubali cur
rui,p. 561..
Funium materia quæ ex nuce,
indica extrahitur , f
. 180:
Funiculi ferici, quibus cingun
tur nobiles,& literati,p: 748 .
Funiculis fericis nobilium , &:
literatorum cingi , p. 748.
Funiculos fericos , quibus no
biles , & literati cinguntur ,.
difcingere, m. 748:
Funiculus è tribus,aut quatuor:
filis interie&is compofitus >>
£
.288:
Funiculus papyraceus , quo li→
gantur libelli, m. 406.
Furari arte, p. 88:
Furari dolosè, m.88..
Furor, aris, m.7..
Furca parua lignea, m. 506..
Fures ingrediuntur, p.7; 8.
Farfur, yris, f. 82 ..
Fur
 FV
Furfures, vm , f. 262.
Furfures ex puerorum capite ,
f.807.
Furtiuè comedere, m.74.
Furtum, i, p 8 : 2.
Furunci lua oriri, f.79.m.178.
Faranculum premere , m.484.
Furunculus, i, m. 42. f.79. m.
178. £
.555.
Fuica facies, fubnigra, m. 215.
GA
Alea, æ , m.570?
GGaleri ora, f. 570.
Galerus, i, m.570.
Galerus amplas habens alas ,
£.570.
Galerus laneus, m. 5 70.
Galli calcar, p. 253 .
Gallicantus, m. 82. m.253 . p.
257.
Gallina, æ, p. 253. f.446.
Galline gutturis folliculus , m.
254
Gallinæ pectus, m. 254.
Galline roftrum, p.254.
Gallina ventriculus , m. 254.
Gallina glocidat , m. 253.
Gallina nigra, f.I.
Gallina ouis incubat, f.253. m.
12 .
Gallina proceræ fpeciei, f.125 .
m.253.m.566.
Gallina fylueftris, p.142.
Gallinam comedere orizam ,
P.254.
Gallinam exenterare, p. 254.
FV :
Fufci coloris homines, f. 156...
Fufci coloris veftis, f.5 10.
Fulcina, x, f. 269. ?
Fufcina pifcem configere , £
269.
Fuftem accipe , & percute , p:
182.
Fuftis quo quis percutit, f. 181 .
Futilia loqui , f. 396.
Futurus annus, p. 806.:
GA
Gallinam oua parere, m.253 .
Gallinam rufpari , p. 254.
Gallinarium, ij, p. 119. 1.
Gallinarum cauea ', f. 253 .
Gallinarum cauea paruula , P.
254.
Gallinarum nidus , f. 253.
Gallinas fe inuicem roftro im
petere, p. 254.
Gallum canere ftatis horis , m. :
253.
Gallus gallinaceus, p. 253. m.
697.
Gallus pugnator proceræ fta
turæ, p. 113. f
. 125. p.253 .
m.565...
Gammari paruuli , p. 731 .
Gammarus , i, m.824.
Gaudeo, es, p. 3 3 1 .
Gaudium, ij, p. 74.
Gerifolium , ij, p.3 5.
Gemma, z, p. 191. £ .522 . p.
8; 0.
Gemelli fratres , p.227.
Gemere aliquem , vt robore
tur
 GE
tor magis, 302.
Gemere præ dolore.p. 646.
Gemere, & fufperare ad ali
quem, m.857.
Gemere , ve cam quis laborat
ad aliquid faciendum ,p.302.
Geminifratres, p.68K.
Gemo, is , p. 739.
Gemo, is, fufpiro, as, m.759.
Gemmala cama indica , m.
: 451.
Gemmula, vel tuber canne in
·
dice, p.418.
Genz, arum, p.442.
Gener, i, m. 645.
Gener Regis, f.442 . p.60 4.
Genera ciborum ., m.290.
Genera rerum, m. 419.
Generationem propagare , p.
291.
Generationis humanæ fecun
dus ſtatus, p.417.
Genero, as, m. 213.
Genero , as, pario, is, m.63 1
Generofum vinum, m.454 . Gladiolus , i, f.257%
Genitores, m 213 .
Gentaculum fumere , m. 425.
Genu, p. rot. m.2 10. m.296.
Genua fle&ere, f. 296..
Genus humanamy m.419. p.
541.
Genus erizz rubeæ, m. 299.
Genus vnum veftium , p.605.
Geometria, z. p. 220. p.411.
Gerere bellum, m. 203.
Gerete filium in vleis , m. 31 .
Gerere infantem in vinis , m.3. · Gleba, z, f3 :
Germinare olera & c. £817.
GL
Germidate orizam, £483. £
817.01.3 · !t
Germinovas, p.64f817.7
Geftare aliquem hameris , &
collo , p.88. :
Geftare dorfo , vel humero, m.
855.
Geftare humeris lignum, daos,
aut plures, p.368.
Geftare in vinis filium , p. 55%
m.514. m.803 .
Geftare in vteroprolem , f. 330.
Geſtire canem caudæ agitatio
ne, f. 481 .
Gibbus, bi, p.131.
Gibbofus, a, vm, p. 131. :
Gibbus, a, vm, f.43 1.
Gigno, is, p. 688.
Gingiua, z, m.422 . p. 638.
Gladiatorij tudi magiſter , m.
875.
Gladij capulus, f. 300.
Gladij fcutum, f. 300.
Gladij vagina, m. 300.
Gladio transfixus, vncifque dil
laniatus moriare, maledi&ú ,
m. 888.
Gladium è vagina extrahere ,
f. 3ɔo.
Gladium mittere in vaginam ,
f.300.
Gladius contortus ex vna tan
tùm parte acutus, m.300.
Glans plumbea, p. 199.
Glaucoma, tis, f. 483...
37.
Gleba , quà teguntur cineres ,
Vuu ne

GL
- neighis in eis delitefcens
extinguatur, m.420.
Glycyrrhifa,, p. 749.
Globare ftoreas, m . 143.
Globos orize offerre , &c. f.
···858 ·
Globuli precarij , p . 340. f.
804.
Globuli veftium, p. 511..
Gobulos precarios filo traij
cere,f.891.
Globulos precarios percurre
• re, p.340...
Glocido, as, p. 129. p. 713. .
Glomero, as, f . 65.m.143. m.
278. p. 818.
Glomus, eris,trama, æ, m.278.
Glutino, as, m. 325.
Glutinum ex pelle , aut neruo
confe&um, m.356.
Gluten, inis, p.165 . m.325.
Gluten adhucreces eft,m.674.
Glutinare papyrum parieti,fic
de imaginibus papyraceis ,
& c. m. 165.
tum fericum , m.
Glutine infe&
325
Glutine papyrum inficere , m.
325.
Gnomon nauticus , f.381.
Gofipium, ij, §.54.
Gradum in literis fupremum
adipifci, p.539 . m.831.
Gradus, vs, f.51- p. 58.
Gradus , & dignitates in Ec
clefia, p.234.
Gradus huius viri qualis eft , £
825
j.
GR
Gradus in modum pyramidis
in quibus res mortuis offe
runtur, vel cælo, f198.
Gradus fecundus in examine
htterarum quo adepto exi
mitur quis à tributis, f. 135.
Gradus fupremus in literis, m.
831.
Gramia, z, £ 179. P.353.
Granarium orizz, m.368.
Granarium orizæ cum paleis
m.242.
Grauedine capitis laborare, m.
506.
Grando, dinis, m.191.p.487.
Granum, i, p. 340.
Granum, oriza, m . 749.
Granum orizæ cum tunica, p.
340.
Granum falis, p.340.
Granum feminis, p-340.
Graffator, oris, m. 144.
Gratias agere, f. 82.
Gratias agere Cali Domino ,
m.394.
Gratias agere comite
r pro ac
cepto beneficio, m. 272.
Gracias habeo Maieftati tuæ ,
m.394. ..
Gratias habet Rex , m.272.
Gratias referre, m.272.
Gratias referre grauibus per
fonis, p.586.
Grauatum caput, vel vino , vel
alia re, &c. f.671 .
Grave aliquid attollere , f.544
Graue peccatum , feu mortale,
P. 506.
Grai
 GR
Grauem virum ad vilia deprimi
1 fle&ere,f.8o..
munia, m. 127.
Grauidauit eam , p. 118.
Grauidus, a, vm, p. 118.
Grauis , e, p.506. m. 511. p.
832.
Grauis culpa, vt mortalis , m.
..832..
Grauiter olet , m. 310.
Grauius iufto ponderare,f. 162
Grauo, as, m. 212.
Greffus, vs, m.59.
Grex ouium, p. 790.
Grex porcorum , p. 790.
Gryllus , i, p. 162 .
Gubernaculum, i, f. 392 .
HA
Abenas laxare, p.375.
·
H Habeo, es, p. 126.
Habere aliquem pro magiftro, :
P. 316.
Habere pro re graui, f. 408.
Habere pro re iucunda , f.
408.
Habere pro re vili, f.408.
Habes nè aliquod negotium ?
f.499.
Habitare in tranfitu, p. 300.
Habitatio ducis , vel guberna
toris Prouincie cum fuis mi.
litibus, m. 173 .
Habitatio militum vnd cum
duce , p. 314
Habitatio , regio, m. 273. ..
Hac hora, f. 19.
Hac no&c, f. 500 .
Hæc res, m.501.
GV
Gubernaculum ad finiftram
Gubernaculum dirigere, f. 392.
Gubernaculum in aliam parté
adducere, f.31.
Gubernaculum in aliquam par
tem detorquere, p. 393.
Gubernare mundum, f. 536.
Gubernatio, onis, m.547.
1
Gubernator Prouinciæ, p.405..
m.830. :
Gubernator totius regni que
regem vocamus , f. 117.
Guberno, as, m.833.p.866.
Guttur, ris, m.3 16.
Gypfum, i, m. 71.” .
HA
Hærere in faucibus officulum
f. 332.
Halecule fale condita, m.574
Halicus, vs, p.335 .
Hafta venalia attollens , £ 516.
Haftile, is, m. 84.
Haurire aquam è fonte &c. f.
382.
Haurire betti fumum, m 344.
Haurire liquorem ex maiori
vale, vtendo alio vaſe mino
ri, quod in maius intromit
tatur, p.488.
Hauſtus vnus viui, f. 102,
Hebefcens gladius , f. 469.
Helluo, nis, p.843.
Herba, z, m. 126. f. 748.
Herba apud finas cuius iufcu
lum paffim fumitur, f. 105;
Herba colocafij , p. 481 ..
Vuu 2 Her
 HE ' HI
Herba dica ngot , m.5358 :
Herba cauliculus, p.535:
Herbæ, & arbores , f. 748.
Herbæ , quibus vefcuntur ho
mines, m. 643.
Herbam amaram comedere ,
P.504.
Herbam mordere , in fignum
humilitatis coram aliquo ad
petendam veniam , ac fi be
Atiam quis fe profiteatur , m.
126.
Herba oriza, m.428. ·
Herba orize prolixa fine gra
nis, f.338.
Herba qua vefcuntur boues ,
m. 52.
Herba , quam fimul cum pifce
concoquunt , f. 42`5 .
Herba quædam , cuius femina
adhærent veſubus, m. 447.
Herba quædam amara , p. 504.
Herba quædam in pifcinis , p.
530.
Herba quædam , quæ oritur ia
agrorum aquis , m.525.
Herba , quæ efcorcioneira di
citur, £ 235.
Herba, quæ germinare incipit,
.p.644.
Herba , quæ iam in proceram
magnitudinem excrevit , p.
428.
Herba pifcinarum, quæ vfui eft
ad edendum, p.292.
Herba fylueftris , p. 354.
Heremiticam vitam ducere, p.
839.
Heri, m.335 . m. 615.
Heu , m.322.
Heu me miferum , vel heu te
miferum, m.786..
Heu mifellule, m.374.
Heu re miferum ,vel me, p.319.
Heus tu, p.335. £. 743.
Heus tu attende ad hoc , m.
501. CONT
Heus tu, Mägißer vbi eft ? p.
309.
Hic, in. 32.
Hic, & hæc homo, f. 551 .
Hic, has, hoc, m. sol.
Hic homo, m. 501.
Hic, huc, m.194.
Hilaris, e, p.74. f. 338.
Hilaris vultus, £ 327.
Hinnio, is, p.216. !
Hinnitu equum , vel elephan
tem omnia implere , p. 216.
Hinnitus equorum &c, f.32 1 .
Hiftoria, cantiones, m,836.
Hiftoriarum narratio, f.699.
Hiftoriarum narrationem con
fcribere, f.699.
Hoc, m. 79.
Hoc anno, p.501.
Hoc ego non curo , fac vt tibi
placet, m.700
.
Hoc eft nec amplius, P.442.
Hoc & illo modo, m. 70.
Hoc ipfum , p. 501.
Hoc mane , f.500.
Hoc modo, p.66. m.66.
Hoc totum quanti eft, m. 521.
Hodie, m.335.f.500. p
. 519.m.
633.
Hodie
 HO
Hodie mane, p.446.
Homines eiufdem Congrega
tionis , & officij conuenire
ad confultationem, f.597.
Homines eiufdem officij in eo
dem vico iun&i cum fuis
præfe &is, m. 597
Homines illius Prouinciæ , que
apud finas vocatur chincheo
p.380.
Homines fylueftres, f
. 220.
Homines fubfufci coloris , m.
• $20.
Homo flocci , f. 873 .
Homo quidam de quo multæ
fabulæ narrantur, m. 628.
Homo qui huc illuc deambu
·
lat, p.159.
Homo valdè breuis, m:750.
Homo , vir, vel fæmina, p.541.
Honorare, & reuereri Patrem,
& Matrem, p. 749.
Honorare Patrem, & Matrem,
m. 383.
Honorare, vt Patré,&c. p. 324.
Honoro, as, p 749.
Honor qui inter loquendum
exhibetur regi qui dicitur
Bua ac fi dicas , veftra Maic
itas,f. 72.
Hora, z, m.286.
Hora , ab vna poſt meridiem
víque ad tertiam , m.287.
Hora, ab vna poft mediam no
Aem vfque ad tertiam , m.
288.
Hora, ab vndecima ante media
noctem , vfque ad primam
:
HO
poft mediam nođem, m.288
Hora , ab vndecima ante meri
diem , vfque ad primam poſt
meridiem, m.287.
Hora, à nona ad vndecimam
ante mediam nocem, p.288.
m. 335.
Hora, à nona vfque ad vadeci
mam ante meridiem , p.287.
P. 790.
Hora , à prima ad tertiam poft
meridiem, f.489.
Hora,à prima vique ad tertiam
&em, f.696.
poft mediam ,no t
Hora, à quinta ad feptimã poſt
meridiem , f. 160.
Hora,à quiora ad feptimam ve.
fpertinam , f.287.
Hora, à quinta vfque ad ſepti
mam matutunam , f. 286. p.
287.
Hora, à feptima ad nonam an- ¦
te meridiem, p. 287.
Hora , à feptima ad nonam fe
rotinam, p. 288.
Hora, à feptima vefpertina vf
que ad nonam & c . f. 843 .
Hora , à feptima vfque ad no
nam ante meridiem , f.766.
Hora, à tertià ad quintam poft
meridiem, p.740.
Hora , à tertia promeridiana
vfque ad quintam vefpertis
nam , f.287.
Hora aula, f.56.
Hora bubali, m.288.
Hora canis, p.288.
Hora capra , f. 287.
Hora
 HO
Hora canæ, f.56..
Hora circa meridiem, f.814.
Hora comedendi, f. 56.
Horadraconis, p.287.
Hora equi , m.287.
Hora felis, p.287.
Hora gallina, f. 287.
Hora iam tarda eft, £ . 814. p .
815.
Hora iam tarda eft , aurora iam
emicar , p.815.
Hora muris, m.288.
Hora poft mediam no&em , à
tertia vfque ad quintam ,
m. 157.
Hora prandij, f. 56.
Hora ferpentis , m. 287.
Hora fimiz, f.287.
Hora fuis, p.288.
Hora Tigris, f. 286.
Horologium folare, p. 829. 1 Humor, oris, f.366.
Hortor, aris, p. 377.
Hortus, i, m.86. m.876.
Hofpes, tis, p. 391.
IA
Acere brachijs hinc inde
I extenfis , p. 503 .
Iacere fundam ad pifcandum ,
m.856.
Iacere in aliquem, m. 512.
Iacere monetas ludendo, f.794.
lacere fupinum , p. 503 .
lacere talos, m.128.
Iacendo dormire, p.503.
Jaculando fcopum tangere , m.
24.
HV
Hofpes , tis, extraneus, a, vm,
f.780.
Hofpes , & peregrinus, ex alijs
oris adueniens, m.359.
Hofpes in regione nouus , f,
436.
Hofpitari in aliena domo ; m
18. p.211.
Hofpitem effe in aliena domo,
m.554.
Hofpitor, aris, p.118. p. 577.
Hoftes, p. 273. -
Hoftes, vt cum bellum ingruit,
£.272 .
Hume &o, as, f. 39.
Humerus , i, m.65.
Humi iacentem , vel feden
tem fuper genua erigi , p .
627.
Humilitas, atis , f.367. f. 559.
Humor nociuus , p. 367.
Hybernum tempus, m. 235.
Hyems , mis, p.486.
IA
laculariarco,m . 24.
balifta , m. 24.
Iaculari fagittam, m .24.
Iaculo album attingere, f. 195.
Iaculor, aris, p.24.
Iaculum , i, f. 399.
Ia&uram facere capitalis in
· mercimonijs, m, 418 .
Iam, m. 191.
Iam conualuit , vel cum con
I
ualuerit,f. 191.
Iam
 IA
Iam diù, m. 404.
Iam feci cum præponitur eft
particula præteriti , non au
tem cum poftponitur, f. 191 .
Iam mortuus eft, p.688,
Iam multa nox eft, ito cubitú ,
f.376.
Iam nunc, m.112.
Iam parum fupereft, m.277.
Iam repletus eft locus, p. 100.
Iangoma fru &us indicus , f.
47.
Ianua, x, m. 138. f.480..
Ianua arcis,in quam ingrediun
tur , qui Do& toris gradum
funt fufcepturi, f. 369.
Ianua atrij ad viam, f138.
Ianua extra aream domus , &
iuxta publicam viam, p. 530.
lanua in cancellorum modum,
p. 136.
Ianua pofterior, p.318.
Janua præcipua, vt in domibus
principium & cætera, f. 138.
Iapon , nis, £ 553.
Inponia, æ, p. 426.
laum globuli ferrei pati,p.199
I&us calami , p.5 16.
I&us fulmine, p. 591. ! Ignem operire ne extinguatur,
Icuncula cum indulgentijs, vel
reliquiaria theca, f.9.
Icuncula ex margaritę concha,
p. 802.
Id, cui appenditur , aut ne&
ti
· tur ftorea & c. p. 520.
Ideo, m.66. f.552.p.866.
Idioma non nouit, m. 566.
Idiomate currenti vti, p.569)
IG
Idiota, æ, m. 166.p.169.m.178.
m. 462.
Idola, funt homines fylueftrès,
f 220.
Idolis recitare, p. 206.
Idolorum fanum, m.833 .
Idolorum fe &a , p . 717.
Idoloru folénitas quædã, p.362.
I dolum, i, f.60. p. 597. p.848
.
Idolum mulieris ; quo venefici
vtuntur ad philtrum, p.620.
Iecur, coris, f.258.
Ieiuno , as , proprie fignificat
abftinere à carne , & pifce ;
nunc autem eft in vfu ad fi
gnificandum Chriftianorum
iciunium, m. 6.
Ieiunio faciendo veneficos vo
care, m.829.
Ieiunium, ij, f. 93.
Ignarus, a, vm, p. 530.
Ignarus literarum , p.536.
Ignem cooperire ne extingua
tur, f.429.
Ignem excitare ex duorum li
gnorum fricatione vehemé
ti,f.429.
Ignem infufflare, m. 429.
£.156.
Ignem fuccendi , f.429.
Ignem furfum ferri , f. 411.
Igniarium,ij, f.165.f.429.f.557.
Igaiarius funiculus, p. 446.
Igniculos furfum volantes ace
cendere, p . 588.
Igniculus pedipeta, p.596.
Igniculus volans, p.763.
Igni
 IL
Ignire ferrum, m.578.
Ignis, is, p. 330. m . 429.
Igais afcendens æquatur nubi.
bus, p.524.
Ignis exfulphure ; & nitro , m.
688.
Ignis ex fulphure & nitro idéft
ignis inferni, m. 171 .
•
Ignitabulum ad plicationes,
veftium , m. 867.
Igniuomum genus armorum,
f.706.
Ignorans, ntis , m. 518.
Ignoro, as, f. 29.
Illa alia pars, m.379...
Ille, P -3.
Ille alius, m: 379. f.728.
Ille alias dominus, p.729.
Ille aluis magifter, m. 379.
Ille alius pater, f. 563.
Ille cum contemptu, m. 311..
Ille de quo fcilicet prius fa&
ta
eft mentio, p. 378...
Ille, eius &c. p. 541.
Ille , a, vd, f. 563. p. 781. f.
853.
Ille, a, vd, de vilibus, m. 562.
Ille pater, f. 563.
Illi, p. 122.
Illic, m. 32.
Illic, illuc, f. 194.
Illidere comprimendo , p.284.
Illido, is, f.281.
Illinire , f.16.....
Illifus , a, vm , p.465 .
Illiteratus , i , p.510.
Illius voluncas fiat, p. 541. ..
Illud, & illud aliud, m.781.
IM
Illudere mulieres.in.malum:s ,
m.8.10.
Illum baculo percutere, f.853.
Illum ego reuereor, p.541
Illumina, vt fit claricas , f.692.
Illuminare vt clarus euadat lo
cus , p.677.
Illuminari animam àDeo , p.
677.
Illuminat candela domum , f. 1
692.
Illumino, as, f.692 .
Imago, inis, m. 9.
Imago collo appenfa , m.9.
Imago, inis, corporea figura ,
p. 848.
Imago que in altari colitur, m.
9.
Imber, bris , pluuia minutior >
P. 487.
Imberbis, e, m. 804. £809:
Imbrem decidere , p. 609.
Imbricare domum, p.429.
Imbrices , cum, m.290 . m.893.
Imbrices domas, f. 446.
Imbuere , vt ollam , vel aliud
vas vt benè oleat, £.546.
Imbuta terra eft aquaj.m. 96. I
Imitor, aris, m. 29. m.105 . P.
123.f.228.
Imitari aliquem, m.756.
Imitari probos, m. 177.
Immaturè parere, p. 570.
Immaturè fectum lignum ,
quod facile putrefcit, f. 725.
Immaturus, a, vm, m.569.
Immemor, is, f.625.
Immergere aliquid in aquam )
VC
 IM
vt molle fiat, p. 520. :. Impedio,is, p.83 . p.277.p.511 .
Immergere aquæ ad pennas
euellendas p. 47. :
Immergere cannas Indicas in Impellendo manu terræ æqua
aquam , vt tenerefeant , p .
520.
Immer gi quod aquæ innat are
folet, m.284.
Imminuere aliquid; p. 261 .
Immifcere cum orizain fcutel
la , vel iufculum, vel aquam,
f.96.
Immiffus digito annulus , m.
217.
1 Impenfas à iuftitiæ miniftris
Immifcere vino aquam, p.589.
Immittere in caueam aliquod
animal, m.178 .
Immittere in crumenam , m.
828.
Immittere manus in manicas
veftis, p. 892 .
Immitti inter dentes, m.2 82.
Immitti inter vogues, m.282.
Immitto, is, m.112.
Immitto, is, fi mundis vocibus
jungatur eft mundum hoc
vocabulum , fi obſcænis, eſt
immodeftiffimum , f.114.
Immodeftè nudari, p. 417.
Immunda veftis pruriginem
generat , p. 157.
Immundus,a, vm , f. 155. p.175.
· P.583.
Immunis, e, f. 183.
Immutabilis, é, p. 767.
Immutari in melius, m. 329.
Impedimento ne fis , illi , f,
834.
IM
f.834. .C .
Impediri negotijs , m. 444.
. re , in terram profternere ,
m. 891.
Impel lere humero, má891 .
Impellere equum ad currendu ,
P.538.
Impellere ratem in aquam , £
214.
Impello, is, m.214. p. 891 .
Impendere monetas, m. 3157
Impendo, is, f.834.
lumi, f.6.
Impenfæ pro minißris iuftitiæ ,
f: 794
Impenfæ quas miniſtri iuftitiæ
fumunt, p. 104.
Imperat pater, m.164 .
Imperfe &um pondus, p. 570.
Impertiri alicui veftem nouam ,
•
m.447.
Impetere inuicem, p.280.
Impetere , vel impetitio ho
minum, triremium , &c. p.
673.
Impetere , vel inuadere fe in
uicem ,f.113.
Impetum inuicem facere duos
exercitus, p. 106. -:
Impetus fufpiriorum , aut iræ ,
M.651.
Impetus vnus pluuia, f. 110.
Impexi capilli, f. 46.
Impingere capite in columnas,
p.863.
Xxx Im
 IM
Impingere in aliquid ex infor
tunio, p. 590.
Impingere in aliquid , quod fit. Impoffibile eft, f.243.
impedimento, p.444. Imprecari maledi &a, f. 633.
Impingere in aliquod præce
ptum , illud violare, m.592.
Impingere irreuerenter in no
men indecens Patris " aut
Matris , f.592.
Impingit in lignum , m.444.
Impingo, is, p.96.
Impingo, is, cado, is, m. 592.
Imple dioram aqua, m. 2 14.
Implens defiderium cordis eft
folus Deus, m. 600.
Impleo, es, p. 214.
Implere calcando , m. 168.
Implere cochleare oriza ad ve.
fcendum, m.896.
Implicata fila, p. 65.4
Implicatus , a, vm, p.279. p.
654.
Implicarus animus, p.654.
Implicatus mundi negotijs ho
mo,f. 185.
Implicatus negotijs, p. 65+
Imploro regem, p. 73
Imploro regem , vel modus ,
quo quis proteftatur, vel re.
. 593 .
quirit iuftitiam & c. f
Imponere capiti pileum , my
229.
Imponere capiti ,vel geftare
pileum, p. 489.
Imponere falfum alicui , p.584.
Imponere manus fuper caput
agroci, p. 875.
Imponere nomen, p.209.f.730.
IN
Importunitatibus obtinere ali
: quid, m. 500.
Impudens, ntis, p. 572.
Impugno, as , p. 888.
Lupurum argentum , p. 648.
In , m.853 .
Inadæquatus, a,vm, f. 881 .
Inaduertenter , m.349. p.470..
m. 768.
Inaduertenter carnem degu
ftare, m. 59 .
Inæqualis in dutribuendo,iniu
Atus, a, vm, p.601 .
Inæquales in longitudine digi
ci, m.405:
Inequalis locus, f. 777.
Inappetentia cibi, m.534
Inaures, rium, p. 83.
Inaures geftare, p. 803 .
Inauro, as, p. 17. f. 756. p.
847.
Incantare diabolum, p.350.
Incancare ferpentes , & tigres
veneficio , p. 371.
Lacedere huc ,atque illuc , m.
6.18.
Incedere in præaltis pedibus
ligneis, m. 365.
Incedere in pueruli morem ,
£ 463.
Incedere per medium pontis
arcti, m . 565.
Incendi ignem, p.393.
Incendium, ij, 140.
Incendium, ij, p.330. f.429.
Incenfum, i , f.89
In
 IN
Incenfum , i, laferpitium, ij. p.
548.
Incernere, aut cribrare aliquid
ad feparandum corticem ,
: mone,f.890.
p.672.
Incernere ita vt oriza maneat ,
• Inclinare ramum, M. 179.
& furfur cadat , f.260.
Incerniculum, i, m. 645 .
Inceffus cancri ; p. 48.
Inceffus præceps , ve equi , f.
394.
Inchoare nouam lineam cum
fcilicet apud finas incipit
quælibet linea à fuperiori
parte, f. 15.3.
Incidere in calumniam ,m.584.
Incidere in morbum , p.415.
Incidere in pollutionis pecca
tum, f. 203.
Incidere literas in lapide , p.
762 .
Incidere tabulas ad typogra
phiam , p. 352.
Incidit in infortuniu , ob quod
accufatus , & condemnatus
fuit, £ 590.
Incidit in le &um ex morbo , f.
590.
Inciditnè in aliquod infortu .
nium ? p.591.
Incipere corruptionem , f. 825.
Incifiones arce in angulis eius ,
P.465 .
Incifiones florum in ligno, aut
papyro, p.889.
Incitare equum ad currendum,
-P. 24+
Inciuilis , e, p.5 12. £.598.
IN
Inciuilis, e, inurbanus, p. 475.
Inclinando caput tranfire , p.
423.
Inclinare aliquem blando fer
Inclinare caput, m.140. p.299.
Inclinari ad aliquod vitium, m.
462.
Inclinari columnam in vnam
partem , m. 890.
Inclinari profundè, f. 18.
Inclinata in agro oriza, f.642 .
Inclinata vento arbor, m.642 .
Inclinatio in vnam partem , vt
columnæ , arboris , &c. n .
890.
Inclinor, aris , m.642 .
Inconditè loqui , m.416.
Incongrua medicina, m. 802.
Inconfideratè loqui , p.26. p.
55.
Incruftare parietes domus, vel
terra, vel calce, m. 807.
Incubum pati, m.212.
Incubus, bi, f. 207.
1ncunabula conficere, p.807.
Incunabulum, i, m . 568.
Indagare canem ex odoratu ;
p.325.
Indagare pediculos, p.65 1 .
Indecens , ntis, inciuilis , e, m.
8: 6.
Indecentia, p. 871 .
Indecentia , & quæ ad rem non
pertinent, p. 616.
Indecentia loqui , p. 684. f.
855:
XXX 2 Ia
mer --
Flow✔s
IN
Indecora verba loqui, f.826.
Indeliberate , abque intentio
ne, m. 762.
Indefinenter, f.413... :
Index, dicis, p.488. f.534.
Index libri, p.- 669.
Indico, as, p. 104.
Indomitus equus , p. 667.
Indubitatum iam eft , p. 312.
Induco, is, £ 167. !
Induere veftem , m.444.
Indui veftem corpori benè ap
tatam &c. £ 561.
Indulgere genio , f. 52. §.612.
Induo, is, m.401 .
Indu fium, ij, m. 10.
Inebriari vino , f. 671 .
Inepta loqui, p.160.
Ineptè lauigata tabula , f.
641.
Ineptè loqui, m. 462.
Ineptus , a , vm , f. 220. m.
863.
Ineptus , 2, vm. Infelix, cis, p.
411 .
Infamis , is , f. 534
Infans recens natus, m.743
Infauftus , a, vm, p.397.
Inferior, oris, m . 185.
Inferior eft in gradu , f. 249.
Inferior pars cutieſeritur tro
chlea, .812
It ferior perfona, m. 3 I.
lafernus, i, f. 19. f.535. p.6c6.
m.632.
Infernus quia locus ille eft te
nebrofus, f.3.
Inficere veftem luto , p. 39.
IN
Infici elephantiaco morbo , pi
• 513. ??.
Iofici.morbo, f. 407.
: Infici fcabie, p. 408.
Infigere folo baculum aut quid
fimile, m.82:
Infigi pedi fruftum , vel lapi
dis, vel ligni &c. f. 892 .
Infigi fpinam in pede, f. 892 ,
Infime fortis homo, f.797.
Infimus literatorum gradus , f.
225.
Infinitus, a, vm, f. 398+ -
Infirmps , ¡¸f. 2.48 •
Infirmus corpore, & animo , p.
572.
Infirmus in lege, p. 295.
.89%.
Infixio vna &c. £
Inflare tibias, m.775,
Inflare tubam , m. 775.··
Inflari cadauer quodcunque, p.
124.
Inflari corpus, p.704.
Inflari faciem ex recentis fan
daracha vapore, p.695.:
Inflata cum ira loqui, f.65 1.
Infle&ere corpus vertendo fu
pra caput, p. 549.
Infectere vultum in aliam par
tem ad non audiendum , f.
767.
Inflexiones habens arbor , p.
159.
Inflo, as, p. 7c4.
Influentia cæleftes, £ 276.
Influunt in fub lunaria ftellæ ,
f.276.
Infodere monetas, p. 114
Infor
 IN
Infortunatus, a, vm, p. 61.
Infortunio ab extrinfeco illato
tangi, p.855 %
Infortunium , ij, f. 1. p.505 . f
713.
Infortunium ab extrinfeco il
latum, p. 855.:
Infortunium ariri in fepultura
maiorum,f. 10r.
Infra, p.185. p. 306. ‫܂‬: ‫݂ܵܕ‬
Infra cælum , p.306. p. 763.
lufrendere canem ante morsu,
•
f. 4.
Infring , is, f.3 1.
o
Infunde oleum inducernam
m. 161. ¿¿
Iafondere aquam ad irrigan.
• dum, m.846.
Infundere aquam fuper caput ,
vel fuper aliud, m. 289.
Infundere capiti aquam , p.
65.
Infundere fiftulæ ferrex pulue-.
rem tormentarium , f.509.
Infundere vinumin calicem ,
f.122 .
Infundo,dis, m. 224.
Ingenio carere , p.163.m.822 .
Ingenio pollere, pi829.
Ingenio valere, p . 163. p.677.
Ingenio valere ad machinan
• dum , f.365.
Ingeniosè inuenire in bonam
partem,f. 19.
Ingenium peruerfum, m.163 .
Ingens inundatio , f. 340,
Ingerere fe in turbam homi
num confertam, m. 102, '!
IN
Ingratus, a, vm, £29. p. 527. f
606.
Ingredere hùc, f. 870:
. Ingredi pluuiam cum vento, p .
317.
Ingredi , vt animam intra cor
pus , m. 549.
Inguen, nis, f. 219. 12 gy
Inhiare dignitatibus , & hono
mbasip 832
Iohortere capillos præmetu,
m.656. m.695 .
Inborrerecarneni præ timore
m.6.5.6 .
, Inhocrere pilos . præ formidi
ne, p. 290.
Inhumatum cadauer relinque
re, m.620..
Iniecit ille in me manas vio
dentas , f.885. ..:
Inijcere compedes, f. 81.
Inijcere manus violentas in
veftem allicuius, illamque
difcendere, m. 885. :
Inimic ad invicem , m. 527.
Inimicitiæ anfam dare , p. 457.
Inimicitias gerere, p. 311.
Inimicus, i , p.2 70. f. 778.
Inire amicitiam , p. 358.
Initium laquutionis cum per
lona graui, m. Içó.
} In itinere, f. 226.
Iniurijs illatis par minimè re
· pendere, m. 564.
Iniuftè vim inferre , p.276.
In mundum venire, m.230.
Innatare aquæ, p. 217.
In niti alicui rei, m. 754.
In
 IN
Inniti baculo, p. 81,
Inniti oriza , m.754.
Innici parieti, p. 181 .
Inniti fibi inuicem alterius au
xilio, p.507.
Innititur domus columnis , m.
554. : Infidiofus, a, vm, m.220.
Innitor, eris, p. 181. m.554. p.
870.
In nomine Patris &c. f. 552 .
Innouare catalogum , f . 175 .
Innumerabilia , m.492.
Innumerabilis, e, p. 305.m.374.
P.334. p. 355. p. 667.f.689.
Hoordinata res , fimul conge
ftæ, £435.
Inordinario, nis , p.400 .
In pofterum, p. 8.40 .
In pretio habere, f. 199.
Inquinant gallinæ domum , m.
175.
Inquirere de re illa, m. 334.
Inquiro, is, f.828.
Inquifitio adhuc fit ad verita
tem indagandam, f.828.
Infalubris locus, f. 399.
Infanio, is, p.144. m. 155.
Início aliquo, p. 812.
Infcriptio , qua fuis progenito .
ribus Annamite offerunt e
dulia, m . 857.
Infequi aliquem ad eum capić
.dum , m. 177.
Inferere aliquid , aut ligare,
cum alio, vt longius euadat ,
p.. 567.
Inferere filo , aut alteri ligula
monetas æreas, m. 794.
IN
Inferere, iucifio, onis, p. 465% .
Infero, is, m . 106. 3
Infertio, onis, p.352..
Inferuit ad feminandum , p.
513.
Ifidere calcaneis, p.43 .
Infignia cum peripetafmati
bus , & conopæis , & c. m.
602.
Infignia Prælaturæ, p. 320.
Infilire in oculos corticis li
monij fuccum, f. 3 12.
Infilire in oculos fuccum cor
:.. ticis mali aurei , m. 753.
Infipidus , a, vm , p . 469.
Infipiens , atis, m. 155. m.491 .
Infolare , fi humidus es & c. p.
603.
Infolefco, is, p.540.
Infolitus , a, vm, p. 391.
Infolo, as, f602.
Infomnem ducere no&em
p. 782.
Infpicere clarè ex proximo lo
co, f.689.
Infpicere ex proximo loco , p.
689.
Infpicere in fpeculo veneficæ ,
p.107. I
1
Infpicere fpeculum , p. 693.
Infpicere fpeculum veneficæ ,
fuperftitio folita in Tunchi
ni Regno, m. 103. 1
Inftanti eodem, p. 55.
Inftar grani oriza, m . 186.
Inftigar diabolus homines , ad
malè agendum, m.626.
Lufti
 IN
Inftigat diabolus homines ad
peccata, ₤292.
Inſtigo, as, m.292. f. 896.
Inftratum , ti, m. 207 .
Inftratum indicum in culcitra
morem affutum , p.464.
Inftrumenta artificis , p. 291 .
Inftrumentum , aut`tudicula ,
m.807.
Inftrumentum ligneum &c. m.
788.
Inftrumentum mechanici , p.
442 .
Inftrumentum muficum,f. 197.
Inftrumentum quo aliquid pre.
mitur, vt libri &c. f. 357.
Inftrumentum, quo eijcitur a
qua ex cymba & c. f. 252.
Inftrumétum quoddam in mo
dum cifta paruulę & c.p.727
Infufficiens eft aliud, m. 600.
Infuflando ignem accendere ,
P.775.
Infula, x, f. 136. f.2 94. f. 399.
Infula cham , f.399 .
Infula , quam Lufitani Puloca
tam vocant, p.400.
Infula , vel Peninfula, p. 575.
Infulsè canere, p.730.
Integer adhuc eft, m. 865.
Integer annus, f. 812. ! latercipi manum , f:265.
Integer,gra, grom, m.45. f45.
p.399. f.812.m. 865.
Integer , & corruptione carens
pifcis, m.46.
Integer, omnis, e,fofpes, tis. £
8+4.
Integra, dies , f.45.
IN
Integra res, adhuc eft, p.3 99.
Integra res non deprauata , m.
46.
Integrè, f.109.
Integrè legem feruare , m. 45.
Integro anno, m. 43 1.
Integro corde, ac omnibus vi
ribus , p.322 .
Integrum fermonem proferre,
:: £ 45 .
Intelle &us, vs, p.833.
Intelle&us non attingit, p.704.
Intelle &us perfpicuus, m. 525.
Intelligens, ntis, m. 37+ f.529.
Intelligens valdè, p. 460.
Intelligo, is, p.36. m.8177
Intentio , onis , p.349.
Intentio tua quænam eft ? p.
319.
Intentionem habeo, p. 349.
Intentionem non habuit facie
di illud, p. 791 .
Intentum percepi , m.349...
Intentum fuum, feu volunta
tem fuam quiuis fequatur ,
P.349.
Intercedere pro aliquo apud
regem , vt dignitatem acci
piat, m.30.
Intercedere pro reo, p.277.
Intercipio, is, p. 103. m. 357.
Intercludo, is, p.103 .
Interd:ù, p.22.1.5 18.
Interdum datur , interdum
non, f. ; 65.
Intereft nihil, p.591 . m.678.
Interficiant te dolores ventris.
Ma
 IN
Maledi&um, p: 420 mg
Interijcios is, m.887. ) ....
Interior, vs, p.422. );
Interior falfitas legis idoloru
£.837.1 : .:}
Interior pars cuiufcumqne rei;
р.663. ป . 1866 308
Interior pars fru&us, p. 663.
Interius ingredi,f.806
Inter lucem , & tenebras , f.
585. 1 .
Inter Magnates neceffaria eft
vnio, & inter plebeios amor
fæpè conueniendo, m 306,
Intermedij præteriere duo.an
ni,f.78. •;
Intermedj funt montes & ma
re , f. 7.8....
Intermedium , ij , m. 78.
Intermediu eft iter vnius diei ,
f.78. : ab animalibus, p.895 . ::
Intermedius eft fluuius, m: 78.
Intermedius eft paries, f.78.
Interminabilis , e, m. 52 1.
Inter mulieres, f.837. !
Internodia cannarum indica
rum, p. 588 ...
Internodium, jjim.46. m.587.
Internodium canne indica, m.
80812ten ɔɔ sa i
Interpres, etis, p.701 : p.777.1
Interpungere, f 95. p.136.
Interrogatus minimè refpon
dit, p. 833...
Interrogo, as, m. 334.
Interrumpere alterius verba ,
f. 144.
Interruptè legit, m.2.1.9. 4 ? L
IN
Inter turbator ne fis eorum qui
operantur, f.834......
Interula , p.129.
Intorquere claui acumen in
partem inferiorem, p. 145、 ..
Intra,f. 837.
Intra domus fepra, m. 543 .
Intrepidus, a, vm, m.636.
Intromittere, m. 195. !
Ingromitto, is , m.41 . P.49. P.
662. m.823.
Inteſtina animalis, f. 402 .
Intro, as, f. 67.
Intueri proprijs oculis,m. 795.
Intueri fe in fpeculo, f.886.
Intes,intra , p.806..
Intus reconde, f. 67 ::
Inuadere fe inuicem, f. 28 .
Inuadit elephas , p.895 .
Inuafio facta ab hominibus,vel
Inueni iam, m.736.
Inuenio , is, m.243 .
Inuentionead externa valere ,
p.163.
Inuentiones iniuftæ ad elicien
dam pecuniani, p. 642.
Inuentioni alterius alià indu
ftrid mederi, m.229..
Inuentor in bonum, p. 209.
Inuertere, aliquid , vt madefiat
712
~ rotum,f. 39.
Inuertere orizam , quærad fo
lem ficcatur, m . 618.
Inuerti & immergi nauim,f.46.
Inuerti quod ,minimè fixû eſt .
f.39.
Inuerfa pars veftis, m.802.
Inuer
 IM! IN
Inuerfus, a, vi , þ853 ;! ! Inuolutus; vm, & gui‚zit
In via, p.168. Inurbanus) , vs, £ 83ají:Jon?!
Indicem , f.160.us amb locari cam muketibus ) p.268. I
Inuicem, fimul, f. 146.22 Iocois'aris, m.2847 m² 540, "
Inuideo, es, p.268 m .405) Ioculator, oris; p 467. 20
Inuidere alteri- propter res Ipfomet infianti, m: 112.7
eius, p.268.my - Iracundè vocem attollere , f.
Inuidere, & odiffe, p. 268. 452, lip ); is yendim sti
Inuigilare domuî , f491 . m. 9
Iracundia in corde latens , f
6ğagni aş, 125 moinvixa ni 1395 ? A cobacupolaska pl :
Inuigilo, as, m. 692, entor Iradundus, i, p; 28 .
87.23 :
Inuifere aliquem , p. 737 . Iram demonftrare ad metums
Inuitare ad edendum folium , incutiendum , m:318.
-&c m.757. Iram remitti, f. 540, :
#
Inuitare idolum ad edendum , Iralci ad inuicem, p:857. }
£617.p.618.0 231 Iralci alicui vt erubefcat de co
Innilere infirmos, m. 859. ད :...
quòd egit, f.854.1 .
Inuitare maiores feu auos , & Irafci in corde, m.81. 2.%2
. proaños , vt domum redeant Irafci in illum, qui prius , inip !
ad edendum , p . 618 . .1 fum excanduit, m. 452. .. !!
Inuitare veneficos ad feiunia Irafci in omnes occurrentes
mortuis facienda , m.767.
præ furore, f:618.
Inuico, as, f .479. m.757.
. 193ì £ Irafci ore tenus, m. 452. 7
:
f. 764 . Irafci paffim ex malo genio , f.
Inuito, as, offero offers, m 765 . ! 452.
Inuito dominationem tuam , Iralci regêm , vel primariam →
f.479. perfonam, atque iram aliqua
Inundat Auuius , m. 39.
reprehenfione demonftrare,
Inundatio, nis, p. 436. f.141 .
Inuocare cæli Dominum , vt Irafci valdè ad incutiendum
adiuuet, p.856. metum, m.212.
Inuocare Cœlum , & idóla , f. Irafco ris,
r, f. 264. p. 474 ' pl
855. 564.
Inuocare progenitores defun Ire ad latrinas, modefte loqué,
aos, p. 856. do, p.33
Inuoco, as , f.855. Ire in circuitp, p.623.
Inuoluere, vt cartà &c. f.296. Ire lufum, f.225.
Inuoluere libum folijs , f. 296. Ire non vult, m. 110.
Yyy Iris,
 IN
Iris, idis , g45, m:690.
Irreuerentem effe , m.504
Irreuerenter tranfire ante ia
nuam altéruis, non habita
ratione illius, p.593
... ::.
Irrideo ,es f.109, M.54 %
.. "
Irritare bubalos, vt fe inuicem
cornibus petant,f.41
Is, p..3~ View::
Is, vrbanè loquendo, f.. 576
Ita, itaque, p: 66,12 ! ::
Ita eff,m:389 p.599.11 .
Ita non eft,p. 599 E Iuncus, ci, f
Ita omnino, p. 112.
Iter commune data opera re
linquere, p.42 .…· !!
Iter longum peragere , p.667
Iter oftendere, f. 200 ..
Iter partim cænofum, partim
ficcum,. p . 556..
Iter prolixum , p. 879
Iter , vel quid fimile in cuius
mediotutus quis incedit ; p.
565
Iter vnum,duo &c.eundo fcili
cet, vel redeundo, & aliquid:
geftando,m. 120..
Iterum, p: 393
Iterum ingredi , m. 393″
Ito, m.309 !
al
illu
to ill ucc,
, 194
Ito velociter, m, 384
Itque , redirque, f.218.
Iuba, & cauda equi, p.82 12
Jucunditas, tis , p. 68.
Iucundus, a, ym, f. 342 .
Iucundus, & gratus locus , m.
621.
IN
Iudex de vi illata, m. 410.
Iudicare de re, m. 360.
Iudicem te caufæ conſtituo ¿
888.
8 Iadicij dies , f. 887.
Iudicio prudentis, p. 881.
Iudico, as,m.594. £188.7.
Lugumi Pizza
Jugum bubali, p. 20 :
Iugum exvnica canga indica
conftans, £415
tas eleuare manus, m. 433..
Lun&
. 129.
Iuncus , quo fiunt ftorex craf
fiores, m. 391 .
Iungere capillos inuicem , m.
358...
Lungere duas partesalicuius li
gni ad hoc confracti, m.26-1..
Iungere manus, f.98. m.715,
i Jungere manus ante pe &us, m..
88...
Lungi alteri viro vxorem, m.
4:23.
Iungrinuicem , m.839.
Iunior adhuc, f,808.
Juramentum abaliquo exigere ,
P.754. 1
Juramentum falfum perpetra
- re, f275
Turare falfum, p÷754. m.75.5″
Turare in nomine alicuius , f.
753.
Turare verum, f.753 .
Jurafti necne ? eftque aptus
modus interrogandi in con
feffione, p. 12.6..
Iuro,as, f. 753..
Iafcu
 IN
T Iufculum cum herbis, aut alijs,
£85. medi
Ius gallinæ elixa, m. 5756
las indicum ex orizaramum , &
minimè denfum , quod cania
vocant, p.403.58
Lufta corporis ftatura; p.755.
Iufta perfoluere, m.865.
Iuftus iudex, m.25% p. 135.
Iunare ad ferèndum onus , £
1
649. } Iuxta placitum 'toom, £.444.
Iuuare fe opibus inuicem , f.
88..
Iuuencus . i, f. 111.
Iuuenem mori, p. 351 .
Iuuenis , nis, p. 38.
Iuuo, as , f.294. f. 326. p. 577.
::: LA
Abia, p.477.
L Labia diftorta, p.46; ·
Labor, oris, m. 374.
Laborantes impedire , f. 868.
Labor cordis, p.369.
Labores pati, p.sos.
Laboriofa negotia tranfigere ,
p.202.
Laboriofus, a, vm, p.369.
Laboris patiens , m.308.
Labrufca, z, f.553.
Lac, tis, f.702.
Laciniarum amplarum veftis,
£.171.
Lac lugere, f.702 .:
Lacera veftis, f.632.
Lacerare veftem , f. 632.
Laceris indutus veftibus , m.
661.
IN
Iuuo} as, Protegoĝk) £8167*J.
luxca, p. 33 .. 14 mjal odund
Iuxta aliquem faceres m . 267. !
Iuxtaanfam, £3 185 7 NI
Iuxta exigentiam meriti ,f.228.
Iuxta ipfiusfatum ; m.689.
Iuxta meffis copiam , vel ino
piam, p.443.*
Juxta otium , fecundum nego
tia, f. 444.
Iuxta radicem, p.33.
Iuxtà,fecundum, f.444.
luxta tranfire aliquid ita vt can.
tum non attingat, m.897.
Iuxta tuum placitum , f.44+
C
LA
Laceris veftibus, m. 632.
Lacertofus vir, p 600 .
Lacertula, æ, p.397.
Lacertus i, £.683 .
La&taria , æ. arbor quædam fic
dica, p.900.
Lactuca, æ, p. 172. f.613.
Lacuna, æ, p. 326.
Lædi collum baculo quo onuS
ad humerum defertur , p.
.621.
Læfus aliquo membro , p. 625.
Lætari valde, p.452%:
Lætor, aris, m.322 .
Lætor, aris, congratulor, arís
P.452.
Lauigare dolabro, m.124. :
Læuis minimè tabula, f.686.
Læùis,e, lubricus,a,vm, p 813 .
Yyy 2 La
 LA
Lacus, i, ftagoum , i, m.839.
Lambe, is, m. 413...
Lancea, z,f . 399.5
Lancea anceps ex vtraque par
te acuta, m.206.1991 parti
Lanceam apprehendere , m.
-282.: ‫ܕ‬
Lancea cum vnco, p.91.. ¡:
La3.
ncea ferrum habens oblon
gum, f. 874. .. : a :‫ܐ‬
Lancea in modum falcism.
413. 1.5
Lancea quçdam ferrum habens
maiufculum; f -522 .
Lancea quædam in bipennis fi
guram, m. 532 : Latus, a, vm, m.622. p. 633.
Lancea vnius aciei , m. 280.
Lancea vulnerare, f. 195.
Lanugo auium,' m.426.
Lanx finicus, m . 128.
Lanx fynicus orificij confra&i ,
f.132.3
Laorum regnum, p.400.
Lapides quibus imponitur olla
ad ignem, m.210.
Lapidos as,.m.5 12.
Lapilli in oriza, m. 675.
Lapis ladens pedem, f. 693- -
Lapis planus, p-191 . p. 390.
Largitio ad fubornandum , m.
417...
Largus, a, vm , p. 633.
Laffatus, a, vm, f. 5.54
Lateo, es, m.8.
Later, ris, p.255.
Latere aliquem ad opus, quod
intendit perficiendum,p.650
Latere, & filere ne deprehen
LA
datur , f. 508. iourt bas
Lateri innixum decumbere , p
528
Latericium parietem erigere ,
P.255 · times a
Laterna, &, m.136.
Laterna papyracea, m. 427.
Latitudo, inis, p.3 1. f. 52 1. 18
Larrat canis, m :7016 :}
Latrinasa, p.338... rod
Latro, as, m.701.
Larro,nis, f.205.m. 752:
Latronum caterua, f.205 .
Latrunculi, p.128. p.132.
Latrunculus, i, m.862.
Latus, eris, m. 141. m.340. p.
705.
Lacus anteponere, vt ad locum
anguftum fuperandum , p..
528, ..
Latus dextrum nauis , p. 30.
! Latus Domini Iefu lancea fuie
apertum, f. 145.
Latus Domini .Iefu miles ape
ruit lancea, p. 705.
Larua, x, p.445. £.458;
Lauare corpus , p. 718.
Lauare vellem, f.282.
Lauare veftes manibus percu
tiendo, m. 234. :
Lauare, vt mundetur, f.669
Laudo, as, m.365. £.541 .
Lauer, ris, p.84:
Lauo, as, £65.8. ་
Laxus, a, vm, p.403.
Lectulus ex canis indicis.com
pa&us, f.98.
Le
 LE
Le&us vaftus ligneus pedibus
ligneis innixus, p.294.
Legationem deferre, p.699.
Legatorum comites, m. 699.
Legatus, i, legatio, nis, p.699.
Legatus , qui primum legatio
nis locum tenet, m.699.
Legatus fecundum locum te
nèns, m.699.
Legem docere, p. 205.
Legem domini perfectè cufto
··· dire, m.565.
Legem prædicare, p.205.
Legem primo docere in aliquo
loco, m.205.
Legem recipere, f.204.
Legem relinquere, f. 204
Legendo hærere , p.206.
Legere expeditè, p.206.
Legere preces ex libro, p. 3.83.
Leges Regnorum, p.421 .
Leges fpernere, p. 406.
Legis eiufdem, f.204.
Lego, is, f.205. f. 560.
Leguminis quædam fpecies ,
P.507.
Lens, tis, m.zır.
Lens vacua, m.411.
Lente, m. 96. m.159.f.733 . £.
749.
Lentè incedit equus, m. 96.
Lentè, pacatè, p.684.
Lentigines rubeæ in facie , m.
491. i Liberior in loquendo,. f. 53.7.
Lentus , a, vm, m . 804,
Lentus in operando , m.583 .
Leo, onis , f. 493. p.699 . £
. 84z .
s
Lepidu , a, vm, f.365.
1
LE
Lepus, oris, m. 771 .
Leuca itineris numeratz f
689.
Leui pede incedere, m.1 74
Leuis, e, m. 162 ...
Leuis animo , inconftans, ntis,
f.660.
ઉદ્ય
Leuius ponderare quam par fit,
M, 162 .
Leuiter, f
. 120. m. 174.-
Leuiter aliquem offendere , m
463
Leuiter orizam terere, p. 121.
Leuiter peragere, m.174.
Leuiter tangere vultum , m
70.
Leuo, as, m.5.
Lex, legis, f.204.
Lex literatorum, p.556.
Liber,bri, p.669.
Liber ab onere feruiendi ma
giftratibus, m.611 .
Liber ex quo preces dicuntur
f.848.
Liber, in quo hiftoriarum nar
ratio continetur , f. 699.
Liber precum , f.226. p.383.
Liber finè operimento, p.804.
Liber vbi ef? m.508.
Liberalis, e, m. 163.
Libera me, p.146. p. 408.
Liberi, inurbani, fine refpe&
tu,
P.469:
Liberor à quolibet infortu
nio fiue morbo fiue pericu
lo, p. 118.
Liberum effe ab oneribus pu
blico
 LI
blicorum operum , vt Regis
&c. m.701.
Libra, z, m.83.
Libra trurinæ , m. 38.
Libra voa, m. 83.
Libri quidam , quibus fchola.
ftici vtuntur , vt literas di
fcant, m..379.
Libri tegumentum , p.669.
Libri tomus , p.669 .
Librum aperire, m. 669.
Librum claudere , m. 669.
Librum compingere , p.669.
Librum confcribere, m.669.
Librum exponere, m. 669.
Librum legere, m.669.
Librum præ manibus habere ,
m.669.
Librum typis mandare, m. 669.
Licia fru&us finicus, f.65.
Licia, orum, f.294.
Lien , is, m.390.
Ligamen ex canna indica in
modum viminis confe&um ,
f.403 .
Ligamen ex viminibus compo
ficum , vt aliquid ex code
pendeat, m.621.
Ligare brachia alicui, m.811.
Ligare canem fune , m.888.
Ligare manus poft terga , m.
88.
Ligare pedes anteriores equi ,
f.380 .
Ligare ſtoream ex cannis con
tam, p.256.
fe&
Ligatura ftorez ex cannis indi
cis contextæ &c. p.575.
1 Li
LI
Ligaturas monetarum quinas
fimulligare, p.207.
Ligna ad comburendum m.
140. m.775.
Ligna ad ignem, m.797.
Ligna in quibus texores,& tor.
natores pedibus infiftunt, &
operantur, p.233.
Ligna quibus nauigium in trã
fuerfum coagmetatur, f.52 1 .
P.522.
Ligna tranfuerfa le&
ti , m. 679.
Ligneis pedibus incedere , m.
77.
Ligneo compede reneri , m.
40.
Ligneum ras, in quo bibunt e
lephantes,f. 788.
Ligni cuiufdam cortex qui vfui
eft ad inficienda librorum
tegumenta, f.674
Ligni fruftum, f.624.
Lignorum ad comburendum
venditor, m.797.
Lignorum venditor, p.604. p.
766.
Lignum, i, p.295 . m.455 . p.
676.
Lignum aquilanum fylueftre ,
f.276.p.277.
Lignum commune, m. 295.
Lignum concauum , in quod
immittitur arbor veli,f. 474.
Lignum cui tela inuoluitur , f.
785.
Lignum eleuatum, in quo fcri
• ptum eft edi&um , quo ali
quid cauetur, m. 455.
 LI
Lignum leuigatum ad aliquem
vfum,p.22.
Lignum obliquum , p. 68. p.
584
Lignum odoriferum , &c. m.
378.
Lignum putre, p.3
Lignum quo agitur orizæ mo
la, £ 129 .
Lignum ,quo gubernaculum
dirigitur, f. 392 .
Lignum , quo multi fimul ali
quid humeris geftant, f.232 . Ligone terram fodere , m.
Lignum quo vehuntur homi
nes in cathedra , vel le&o , Ligula, x, p. 167..
m.23z.:
Lignum quodcumque appen
fum in quo infixi funt multi
claui ad alia appendenda ,
f.460.
Lignum quoddam quod infer
uit ad res colore imbuen
das, £.674. ::
Lignum , quod erigitur in fu
perftitiofo idolorum ieiunio,
m.134
Lignum quod ferri duritiem
imitatur, p.416.
Lignum quod mittitur in fora
men paraulum ad clauden
damianuam, f. 114.
Lignum quod fuperponitur in
ædificio alteri & c. p. 641.
Lignum, quod trahitur ad ori
zam pellicula exuendam in
mola, p.475
Lignum quod trahitur in qua
dam mola &c. f278. ·
LI
Lignum rotundum oblongum
ad vehenda humeris defun
&orum cadauera paratum ,
£.634
Lignum tranfuerfum, quo duo
humeris geftant rete quod
dam, quo homines vehua
tur, m.2 32.
Ligo, as, m.59. p.256.
Ligo, onis, p.142 .
Ligo ferrum habens dire&um ,
m.786.
882.
Ligula è galero pendens, qua
fub mento galerus ligatur ,
£.570.
Ligula ex corio, m. 421..
Ligula exvinco, p. 421.
Ligula veſtis, f. 163.
Lima, x, limo, as, p. 292..
Lima inepta ad limandum ,. p..
292..
Lima , qua limatur lignum , f
.
780.
Lima ferræ, f. 165.
Linea, verfus, p.3 14.
Lineæ quædam ad cerram fi
guram rhombi duâæ › m..
762.
Linea quædam fuper lignum
du&x, p.740.
Lineam nouam ordiri, p. 314..
Lineas notare, p. 314.
Lingua, a, £432. f. 796.
Lingua rudis, p.433
Lingua fuauis, p.43.3
Lin
 LI LO
Linguam extra os proferrerès finic삤Jr6ught2008 :
"P.433.6-15 trade se Literæ teftimoniales magiftra
·
Linguam non nouit, f.796. tuum, t . 768 pildo murgil
Lingula fiſtulæ, m. 433. Literas obfignare, m.779.48
Linio,is , m.42 .
Literati magiftratus filius ; m; !
Linire, aut tegere auro , vel 839.
argento in folia fubtilliffima Literatorum gradus tertius 2
dedu&o, f.756.. 83) fcendendo & c,f.686: p. 720, {
Linire domum, f.42. og : Literatorum officium, feu mu
Linire pellem tympani , m.480. - aus, f.524.g 113 .ን ፡፡

Linire tympanum cinere,f.480. Literatus, a, vm, m.308,4/20

Linire tympanum orizà cocà ,
m.480.
Lineanen , minis, p.58.
Lintem , i, torale, is, p. 361 .
Linum , herba quæ in aqua na
fcitur, m.647.
Lippi oculi , p. 173. f . 179. p.
353.
Liquare ceram, p.240.
Liquefacio, is, p. 5 1 1.
Liquefacere argentum, p. 511.
Liquefcere ceram ad ignem ,
£.94.
Liquefcere plumbum , f. 94.
Liquefco, is, f.94.
Liquida res , & rarefa&a , p.
403.
Liquor aliquis craffus , m. 192 .
Litare diabolo & c. m.72 9.
Litem intendere , m.380.
Literæ,arum, p.857.
Literæ maiufculæ, p. 516.
Literæ maiufculæ , vt tituli ,
f.168...
Litere minutiores , vt gloffa
explicans textum, m.117.
Litera finicafeu chara&e
Litura , æ, p.165.
Litaris plena fcriptura , p.165.
Litus oris, m.19 . ·
Lius, maris, m. 19.1 denn
Liuorem excitare verberibus ,
;1.
£395.
Locare aliquem, vt vice mea
·
faciat opera publica, quibus
tenebar' p.37I.
Locare domum, f. 225.
Loco, as, conduco, is, m.782,
Loco alterius, m.734. p. 866.
Loco galeri vti pileo, f.734.
Loco non fe continere, f.556:
Loculi arculæ, p.235 .
Loculorum ordines varij.p.235
Loculos reponerè , p.235.
Loculus, i, p.676. .
Locus, i, p.114. m.568.
Locus abfoluendi à peccatis ,
P 274. !
Locus altus , & clarus, m. 639.
Locus anguftus , p. 100.
Locus animalium , & auium ,
f118.
Locus cultus , altare &c. m.
568.
Locus
 LO LV
Locus fiumilis, m.750% Loqui de aliqua re , vt ea in
Locus in Rumire·adlauandum, .. memoriam redeat , p.545..
f.32. 0.0 Loqui dormiendo, m . 465. I

Locus , in quem concurrunt Loqui futilia , f.566.

multa nauigia.P ad mercatu • Loqui indecentia, f. 697.
ram, m.858.
Locus , in quo adorant dæmo
nem & c. m.747-' i
Locus in quo Deus habitat ,
eft cor purum, p.533☎
Locus in quo habitat primaria
· perfona, p.533.
Locus in quo putant Ethnici
.....
Loqui imperitè, f. 566. ·
Loquitur , aut præcipit perſo
naprimaria, f638 .
Loquor, ris, f.536. m. 566. £.
638.m.776. :
Lucerna, æ, p.199. m . 2 15:
Lucerna pes fimul cumipfa
lucerna, m.215.

aliquid diuinitatis ineffe, m, Lucerna in caltillo, m.220.

--
764.
Locus, in quo quædam ordi
nata feruantur, m.271.
Locus in quo res aneæ diuen
duntur , vt ollæ &c. p. 236.
Locus , in quo feruantur fiftu
la ferrez, f.271.
Locus , in quo feruantur gla
dij, f.271 .
Locus, in quo feruantur menfæ
rotunda, f.271 .
Locus penfilis, in quo qui ftat,
vel fedent hùc , atque illùc
agitantur, f. 237.
Locufta, x, p.100.
Locufta marina, m.336.
Locufta marina , aftacus , i, f.
824.
Lodix, icis, f.96.
Longitudo , inis, p,31 . p.168.
f.80+.
Longus, a, vm, f. 154.
Loquax, cis, f. 218.
Loquere, p. 219.
Lucernam accendere, f. 215.
Lucernam emungere, f.215.
Lucernam extinguere, f. 215.
Lucernam præfer ad clarita
..tem, p.2 16.
Lucida nubes ex folis radijs ,
p.639.
Lucidus, a, vm, m.86.
Lucrari vitra fortem per vfu
ras, f.6.
Lucrum, i, p. 393. P. 426.
Lucrum fupra fortem ; Vſura,
a. p.393.
Lucrum vitra fortem exigere ,
m. 419.
Ludator capitis rafi, m. 223 .
Lu&ator regius, f. 430.
Lu&or, aris, m.67. p . 863.
tum inftituere , pro morte
Lu&
Patris, aut Matris , m. 721.
Lu&uofa veftis, p. 58.
Lu&us anni ttes pro patre, aut
marito, f.72 1.
Ludens loqui, m.284.
Zzz LT
 LV..
Ludere difco, £ 628
Ludere fistula, p. 3.56..
Ludere hominem cum muliere
id eft coire, modeftè loquen . Lunaris lux, p.49:
do , m. 113 .
Ludere pila, f. 176.
Ludere verbo, p. 133..
Ludo, is, m.1. p.113.p.128.m.. Lufor . Inquietus, m.5.28.
203.₤289.
Ludus monetarum , f.176.
Ludusmonetarum ad foramê ,
m. 20 f... ›
Ludus nummi cuprei faxo col
lifi, m: 222 ..
Lumbi, orum, m.740.
Lambi porcini, m. 740.
Lumbrici, orum, p. 47: f.458
Lumbricus, i, p-47.
Lumine lucerna, aut faculæ pi
- fcari, p.693. ✔
MA
-Acer,fauus, macilentus ,
M a,.v , p.
m 860..
Macilenta facies, p.883 .
Macilentus. , a,.vm, p.. 257. f
. Maftos confolari, f.416....
299%.
Macula, 2 , p. 44. m. 269. m.
397
Maculæ alba, f.397.. ·
! Macula in oculo, m: 4rt. m .
r .. 15.
548..
Maculare veftem , m.269..
Macula veft is , p.44.
Madefacere aliquid, vt tene
refcat, p. 160..
Midefacere in aquà, p. 576..
Madefacio,ism.642. 1.656.
LV
Luna, 2, p.40. M.458. m. 532
Luna non rotunda extra pleni
Junium, p. 40.
Lupus, i, m. 110. £.693.
Lupanar, is, p: 773 .
Lulor, oris, m.I.
Lateum oui, f402. :
Lutra, æ, p- 633… ..
Eutum, i, p. 3 96.. 1
Luxare pedem,.m.42.
Luxari infertiones, f.8&1.
Lux feriens oculos, f.112.
Luxo,as, m.42.
Lyra,, £ 198.m.325..
Lyra oblonga, p.198...
Lyra ruftica, p.353 :
Lyraruftica mendici, f. 125.
!.. ~ji fick mi ? ~901
7 MA
...
Madefieri valdè, m、 1940
Madefio, is, p: 875 20.5
<.
Madidus, a, vm; p.75 % ,
Magis, m.338.
Magis , & minus, f. 765..
Magifter, tri, m.698. p.735.
Magifter abrafus, £2.73 .
Magiſter-judicet, p. 22 3 .i
Magifter legis, p.735.
Magifter primus in qualibet ar.
· te quem adorant , &c. m.
698'..
Magitter fcholafticorum ; f
735..
Magifter vocat , p.228. p. 292.
Ma
 MA
Magiftratum gerere, p. 619.
.628.
Magidratus, vs, p.619 . £
Magiftratus , ad quem fpe& tat
tributum, p.786.
Magiftratus , cui quis fubeft,
CULT
P.73.6.
Magiftratus , cui pagus foluit
tributum, f.6gr.
Magiftratus dignitatem ambi
2.
-re, p.595 . -~ !! - 4
s
Magiftratu in armis, m.619.
Magiftratus in literis, m.619.
Magiftratus literis inftru& tus ,
.: 1 : Magnus draco, p.7 ?4. a.
m.857.
Magiftratus meus , qui mihi
" I'
præeft, m. 619. "
Magiftratus primarius , p . 834.
Magiftratus primarius,qui Tu
chinenfi regi adftat adlatus
finiftrum, £.711 .
Magiftratus quidam exiguus
in pago, p.737.
Magiftratus quidam in aula ,
p.623.
Magiftratus qui decem'circiter
pagis præeft, f.827.
Magiftratus , qui mathematicæ
præeft, m.763.
Magiftratus,qui ve &igaiia exi
git in portibus &c. f. 681.
Magiftratus fupremi , p
. 742.
Magiftri munus exercere , p
736,
Magma , tis, p.17. p.881 .
Magma medicinæ iam pera&z
& fic de alijs rebus, p.17.
Magma orize diftillatæ , p .
320
. Malefactor quondam pro de-.
MA
Magnanimus, i, p. 78, m. 175.
f.258 j ·L
Magna ftatura, m. 71.
Magnates præter Regem offi
ciosè comitari, p.306.
1
Magnes, etis, m.95. p.191 .
Magnituda perfone eft circiter
viginti annorum, £, 716.
Magnum, & clarum, m. 467.
Magnum & clarum , ita finɛ
vocantfuum regnum , p.194.
Magnus, a, vm , f.77.f.193. m.
471.f.836.
Maior dæmon, m. 847.
Mala,x ,f. 309.
Malainfana, p.77.
Mala permulta perpetrare , pi
315.
Malatia, 2, p.767.
Maledi&a conijcere, m.571 . f.
658.
Maledi &a cu clamoribus con
jjcere, m.176 .
Maleficij genus , quo venefici
...:fingunt fe intra quodda n
vas comprehendiffe defun
&um illum cui affingunt eſſe
caufam morbi, p. 81.
Maledi&um , quod in alium ia
ciunt & c. f.337.
Maledi&um quo quis non fo
lum mortem alteri impreca
tur, fed etiam vt ita miferè
moriatur, vt non habear quo
< modeftè fepel atur corpus
eius & c. p.472.
Zzz 2 li.
SCEPTERALLONIAL
MA
li&is occifus &c. m. 841 .
Malè negotium peragere , P
61.6.
Mali , f. 354.
Mali aurei maiufculi fpecies , f.
677.
Maligna meffis, m.486.
Maliei iaus duo aut tres , f.
55.
Malleus, ei, f.55.
Malleus ligneus, f. 870.
Malleus quo faber percutit
fcalprum , m. 182 .
Malleus tintinnabuli , p. 182.
Malorum aureorum quædam
fpecies, .p.569. :
Milua , 2, f. 1291p.882.
Malum Adam, p.50 . £.833 .
Malum agere, p. I.
Malum aureum, p.8r..
Malum aureum corticis fubti
lis, p. 264.
Malum citreum , m. 350. m.
767.
Malum effe, f. 583.
Malum illud retorqueo in ca
- put tuum, f.224. ? Manere perfeueranter fiue fole
Malum limonium, m: 97.
Malum nomen, m. 796. .
Malum perficum, p.204
Malum punicum , f.436.
Malum punicum . Malum gra
: Manicam veftis decidentem
natum, f.757.
Malus, a,vm p.1. £
.344. m.884.
: eft, f. 659.
p. 891.
Malus Adam, m. 763.
Malus perfica, p.204
. nus ante pecus juntas , m.
Malus punica, f.436.
MA
Malus punica , malus granata ,
£757.
Mammillare , is, f.349..
Mancus, a, vm, f.42 . f.670.
. Manc I
us aliquo membro.p.624 I
Mandata Regum, p.406.
Mandata deferre, f. 470.
Mandatum expedire ad alique
capiendum , £764 :
Mandatum regium in fcriptis ,
f.764.
Mandatum , vel di&um perfo
næ valde grauis, p.594.
Mandatum Regis ex fcripto ,
m.410.
Mandendo offendere in lapil
los, m.675.
Mandibula inferior, p. 310.
Mandibula fuperior , f.309. p.
466.
Mando, is, p. 545.
Mane, f.21 .
Mane, & vefpere, f.335 :
Manere, aut ire principum & c.
P-537 t
Manere in diuerforio , f. 620.
torreatur fiue pluuia ma
deat, p.164...
Manibus complanare veftem,
£ 73. f :: :
Manibus iuuare , p.657.
nou prominere , cum vacua
Manicis veftis cooperire ma
895.
Mani
 MA
Manicus, ci, m. 84.
Manicus cultri, m.84. f.503.
Manicus cultri dicitur de
quolibet manico breui , m.
123.
Manicus fecuris, m.625.
Manife&tare talentum , f, 43.
Manipulus militum , p . 230.
Manipulus orizæ, p.297.
Manipulus orize fex plenas
manus continens , f 433 .
Manipulus vnus, manipuli duo,
militum, p.230.
Manfuetus , i, m.406.
Mantica,, m. 34.
Manticam affumere ad erogan
dam ftipem, f. 34.
Mantile, is, p.361.
Manu accipere , & tenere , p.
716.
Manubrium ligonis, m.22.
Manu elabi, m. 715.
Manum claudere , m.715 .
Manum extendere,vel brachiu,
m.715.
Manus, vs, p.715.
Manus dextera, p.715.
Manus hæc, feu fcriptura cuius
elt ? f.715 .
Manus iafpicere ad bonam for
tem augurandam , chyro
mantia, x, f. 689.
Manus finiftra, f.711 . p. 715
Manus vola, m.715 .
Manus , vel pedes cancri, dici
tur etiam de alijs animali
bus quæ oblongos habent
pedes , & de homine in
MA
contemptum , m.85.
Manu terram attingere, p.96..
Manuum digiti, p.715 .
Manuum vngues , p.715.
Manuum volas infpicere ad au
gurandum felicitatem ,f.715.
Mappa mundi, f.24.
Mappa mundi , vel delineatio
alicuius rei, m, 223 .
Mareeo, es, m.3.
Marcefcere arborum fulia,m.3.
Marcefcere florem, p. 719.
Marcefcere flores, p.396 m.
503.
Marcefco, is, m.3 . m. 321 .
Mare gubernans diabolus , m
783.
Mare, is, p.32.f.35 . f. 307.
Mare iam receffit , p.576.
Margarita, z, p.802 .
Margarita concha , f.801 .
Margarita ineftimabilis pretij,
p.830.
Maris acceffus, p.576.
Maris receffus, p.576 . m. 632″
Mari iter arripere, m.783 .
Maritus, ti, m. 98. f. 603.
Marito iungi filiam a Patres ,
aut Matre & c. m. 254.
Maritus matertera, m.294.
Maritus , & vxor funt eadem
caro , & idem os, m. 899.
Mafculus animalium , f. 241 .
Mafculus ne eft,an fæmina ? pi
38. m. 256.
Maffa quadam ex fafiolis , &c.
f.846.
Materia ad aliquod opus præ
pa
 MA
2 parata, p. 569.
Mater, tris , f.46ɔ p.46 ;.
Mater adoptans , p.461 .
Mater comple&itur filium , m.
12 .
Mater , cuius maritus non có
paret , filios tamen alit , m.
461 .
Mater demulcet filium, p. 499.
Mater, quæ peperit, p.461 .
Mater , que poftquam alteri
viro nupfit , adhuc prioris
mariti filios alit, m.461 .
Mater Regis, f. 461 .
Mater Regis Tunchinenfis , p.
734.
Matertera, æ, f. 170.
Matertera , que nupfit fratri
matris meæ, m. 476.
Mathematica , æ, m.763 .
Mathematicę difciplinæ,£ 839 .
Mathematica magiftratus &c.
f.839.
Maturitatem iam attigit , f.
512.
Maturus , a, vm , f. 107 .
Maturus fru&us, p. 108. f.270.
Maxilla inferior, p.197.
Maximus, a, vm , f.733.
Mea res, f.821 .
Mechanicus, i, m.772 . f.788.
Medeor, eris, f. 121.
Media nox, m.288. f.573 .
Media pars, £ 573 .
Media pars alicuius numeri ,
p. 662 .
Media pars illius fpatij , quod
eft ante prandium , f. 59.
ME
Media pars plena , altera pars
´vacua , f. 43 1. P.432.
Media fcutella oriza coЯz , &
fic de alijs rebus, p. 43 2.
Mediator ad aliquod negotium
peragendum, p.478.
Medicina effeâum iam fentit ,
f. 120.
Medicinam concoquere ,f.784.
Medicina nocuit, f. 784.
Medicina præfentama, f.784.
Medicina quædam ex Corez
regno &c. p.552.
Medicus, i, p. 434 P. 735. f.
784 .
Medicus quidam finenfis , quem
fufperftitiosè colunt, p.593 .
Meditor, aris , p.258 f. 520.
Medium alicuius a&ionis & c.
m.486.
Medium comeftionis, m.667.
Medium corporis, lumbi,£ 431 .
Medium domus, m.292.
!
Medium hora, m. 108.
Medium illius horæ quæ eft in
meridie, m.108.
Medium itineris, m.292 .
Medium temporis, m. 667.
Medius, a, vm, m. 292.
Medulla, z, f.789. £.844.
Medulla ligni, p. 422 .
Mel, lis, m.11.
Melancholicus , ci, p.2 3 .
Mel apum , f.459.
Melè cannis dulcibus expref
(um, f.459.
Melis , is , p.87 . ·
Melior, vs, m.338.
Mem
1
1
 ME
Membris captus , p. 19.
Memoria addifcere, f. 785.
Memoria carorum abſentium®
torqueri, p.33 1.
Memoriæ commendare aliquid
præfens in futurum , f. 108.
Meminiffe, m.2 16.
Mendacia effutire , m. 628.
Mendacijs decipere, p. 37.
Mendaciorum artificem fieri ,
f.19.
Mendacium , ij, f. 773. f. 8 28. £
..
861 .
Mendacium, mentiri, f. 176.
Mendacium proferre , m. 566.
Mendico , as, p.6.
Mendicus, i, f.551 . m.482.
Mendose loqui, m. 802.
Menfa appofita cum edulijs ,
P. 127.
Menfa feftiua, p.164.
Menfam rotundam cibis onu
ftam offerre, p.450.
Menfam rotundam onerare ci
bis, f.449.
Menla rotunda cibis onufta, f.
22&
Menfa rotunda , in qua appo
nuntur edulia, f. 449.
Menfa rotunda paruula , f.359.
Menfa, vel altare, m.39.
Menfe quonam ? f. 745
Menfis dierum viginti nouem ,
m.774
Menfis finis, f7+5~
Menfis lunaris , qui additur fe.
cundo , aut tertio quoque
anno ad duodecim menfes
ME
anni , p. 558.
Menfis lunaris triginta dierű ,
T
P. 562.
Menfis, nempe lunaris, p. 744.
Menfis primus, m. 745.
Menfis primus lunaris, m.7 44.
Menfis primus , fiue prima lu
natio anni, m.283.
Mentis principium , m.745.
Menfis fecundus, m.745 .
Menfis fecundus pofterior , p
745.
Menfis fecundus , tertius &c.
m.741
Menfis qui fuperadditur, quan
do annus conftat tredecims
menfibus, p.7+5+
Menfis triginta dierum ,m.744
Menfis vltimus , f. 744.
Menfura iam repleta eft , m .
521.
Menfura magna, qua foluuntur
tributa, £.332.
Menfura non plena , f.210.
Menfura orizz , m.743 . f.2 10..
Menfura parua orizæ, m.784.
Menfura , quæ delumitur cum
Pollice,& indice apertis & c.
P.259%
Menfurare pedem ad calceos
m. 873.
Menfuro, as, p.873 .
Meath , æ, m.643 . f. 775
Mentior , iris, m.3 30. m. 373
f.828.
Mentiri habitum, f.324.
Mentiri ridendo, m.43.
Mentis compotem effe , m.800.
Mer
 ME
Mercator, oris, m. 359.5
Mercaturam exercere, m.327.
Merces , is , f. 137. P.313 .
Merces diuerfas expofitas ha
bere, p. 313.
Merces extraordinariæ, p.391.
Meices quibus nauis impletur,
P.7.
Mereri fiue bonum fiue malú ,
m.201.
Meretrix, icis,f.19.m.53.f.219.
p.314. m.328. p. 773 .
Meretur pro peccatis in infer
num ruere, f.201 .
Mergi quod enatabat, p.550.
Meridiei horà circiter adue
niam , f.814.
Meridiei requies, m. 502 .
Meridies, ei, f.21 . m.287.f.5 18.
m.530.
Meridies , vel pars media ali
cuius diei, f.573.
Meridionalis plaga, m. 502.
Meritum, i, f. 134. f. 528.
Meritum habens in loco fupe
riori fedet, f. 201 .
Meritum nullum habet , p.
608.
Mefes, is, m.285.
Meffesium, m. 17.
Meffis pofterior, m.486.
Metere herbam , f. 596.
Metere orizam, f.261.f.428.
Meticulofus , a, vm, m. 160. f.
504. m. 549.
Metiendo , non explere men
furam, m.206.
Metior, tiris, m.223 .
ME
Metiri aquæ profunditatem ,
m.167. : ‫ܪܐܥ‬
Metiri iterum , p.10 . i.
Metiri iterum orizam ad pro
priam trutinam, aut menfu.
ram, p.10.
Metiri orizam , oleum, p.206.1
Metuere aliquem , m.549.
Metuere fe inuicem, f.511 .
Metum incutere , m.510.
Metus, vs, m.407.
Metus decidendi ex altiori ali
quo loco in præcipitiums ,
p.692 .
Metus, vs, horror, is, m. 685.
Metus , qui exteriorem facit
motionem, p.692 .
Migrare ab hac vita, m.230.
Migrare in aliam regionem , 1
p.809.
Migro, as, £ 675.
Miles, itis, m.36. p.143.p.416.
Milites confcribere ad præliu ,
m.36.
Milij quædam fpecies , f. 445.
m.455.
Milites eiufdem triremis , p.
314.
Milites famulantes, f. 619.
Milites illius, qui nudum regis
nomen habet , p. 841. f.
86.4.
Milites in feriem difpofiti , p.
647.
Milites fimul & remiges , m.
783.
Mile, p.529. f.763.
Mille gratias referre , m.838.
Mil.
 MI
Mille millia mopetarum ærea
rum, f.793. 5.3
Mille monetæ ærex, f793.
Millionum millia, m. 4927
Millus à natura datus in collo
auis, p.807.
Miluus, i, m. 172 .
I Miluus pifcis,p.34 . P.589..
Miluu's te deuorer, maledi&ú
1
1 M.172.25
Miluus vnguibus rapit, m. 172.
Minari fufte, f.2 11. ··
Mingo, is, p.193.
Minimè, p.97...
Minimè mortuus, m.5.10.
Miņimè viuus, m. 510
Minimus nacu filius aut filia ,
~ m.875. 30
Minimus natu Frater , aut So
ror, m.875.
Minifterium, quod milites du
cibus fuis exhibere tenen
tur, f.619.
Miniftri iuftitiæ, f.480.
Minitari i&um , p.272.
Minium, ij, f.197.f.694.
Minor, ariş , m.211 .
Minuo, is, f. 54.
Minutia, 2, p. 67
Mínus habentem fe deprehen
dere, f 765: 5.
Minuti globuli, p. 199. ··
Minuti globuli tormentarij
m.863.6
Minutus, a, vm, p.554.
Miracula falfa, m.596.
Miraculum, i, £ 598.
Miriades annorum multas ex
Spo
MI
pleas, f.857. st
Mifceo, es, m. 625.
Mifceo , es. Confundo , is, m.
423.
Mifcere, aut perturbare ludum,
M.211 .
Mifcere liquorem vnum alteri,
Mifcere monenas læreas bonas
& malas , m.887 .:
Mifcere ollam , m.625.
Mifcere orizam quando con
coquitur, m.691....
Mifcere fermonem , m. 188.
Mifer, a, vm, f.82. f.86. p. 505.
Miſereor , eris , amo , as, M.
786 in
Mileria, 2 , p.369.
Miferiarum extremum attigi,
£ 139.
Mifericordiæ domus , Xeno
dochium, ij, f. 786.
Mifericordiam præftare alicui,
P.787...
Miferijs , & laboribus vrgeri ,
m. 37+.
Miferijs fummis homines affi
cere interdum etíam ſumi
tur in bonum, p.140. ,
Miferrimus, a, vm, m. 664,
Miferum me, hen me, m.308.
Miffus à rege , vel alio magi
ftratu ad aliquem iuftitiæ a.
&um exercendum , m 670.
Mitis, e, m.163. f.3 22. f.398.
Mittere aliquem, f.89.
Mittere aliquem ad negotia ,
p.670.
Aaaa' Mic
 MÓ
Mittere aliquid in aquam ad Mole
breue tempus, m. 164
Mittere in arcam, por
Micrere invaginam gladium ,
·"p.892 .
Mittere verba officiofa, p.300.
Mittere verba officiofa ad fu
periorem perfonam , p.300. Mol
Mitrit að né vt domum reuer
18. SIST
tar, f.157
Mirto, is fi299. !!
Modeltè fe gerere, m. 115 .
Modeftiamferuare, p.98.
Modeltus , quietus , a, vm, f.
TES TON E
869
Modičum, i, f.'487. "
Modicum temporis fpatitith
.p.264..
Modo nunc feci, m.479.
Modum agendi habet fuperbu ,
ESTS:
Modus, i, m.78.m.122.559.gah argented æquiuflet, &
6.577 £ 754
Modus alicuiuš, m.78.
Midus arca, f.290.
Modus extraordinarius , m.
186
Modus medendi hominibus, f.
610 .
Modus numerand arbores , &
aliquas plantas, m:80.
Modus peruerfus, p.755.
Motus , few ratio faciendi , p.
6YT..
Mola, in qua detrahitur orizz
pellicula , feu tunica, p.882. Monetærred , p. 792.
Mola verfatilis ad purgandath Monetæ ærer maiores
orizam, f.129
14 :
MO
ftè petere donec obtineas
. Kit
P.505.
Moles terræ fuper aggerem, th.3
2273 Ins
ett um
Mol effe cum ftrepitu , p.
644
Molle quidpiam, p.769.
lis , e, f. 466. m.-463. mi
t 386 deteeb ɔFAM
Mollis afcenfus mons, £39
Mölliter modërî cornuaâ bu
balis, aut bobus, quandole
ad pugnam parant, m:4465
Moloffus , i, f
. 52. E
Molyza,, p37pdi Sarbaid
Momenti alicuiusnegotium ,
-f8h : ‫ه‬
Monco, es, m.28. p.36. m.119;
Moneo te ne poflea conquera
ris, m.829.
Moneta argentea; quæ'vib're
decimæ illius patri , p.23
Monetaqueda aurea , Velar 234
gentea, velkreas que pileo
imponitur diebus feffts. Unt
maiores apponuntür 'velli
bus ante pectus in modum
laqueoforair & dicútur hda,
tiger imag **
Monetæ adulterinæ, in: 339.
Monet'adultering ferrez,vel
plumber, f.794
Moneta area, vna, dużˇ&è, m..
792:. 24 ¿..
¡
270 TUGAS DE
Monc
 MO MQ
Monetæ zrez minutiores,, mi. Morbus elephantiacus , f. 7.1 74
7949 . ** Morbus gallicus, m.3.89.f.791.
Moneta areaparunia, p.277 P.798.
Morbusaqueteratus , m.539.
Monera ferrea,p 25 gal
Monetarum arearuas nume Morbus paruulorum quo fca
7.4 biofi fiunt, m,670..
rus, p.620.
Mons, montis,f574 Morbus quafi terminum qui
Mons aliquis terræ in ipfa flus per omnia membra diffun
• ditur, £&38 . 12
mine m.693. v
Mons altus quodammodo ab Morbus, quoglobulus genera
1 tur.inventre.R: 675.
alijs feiun&us, p. 575 ..
Mous parum accliuis, p. 39~` Morbus -se@ticulorum,.m.505.
Monftrare viam , p.158.. Morbus , vt globuliin ventres
concreti, m. 13: 2.
Monftrum, i, p.617.
Montes , & tefqua, £ 517. p. Mordeo, es, f.84 ::
· 5701 P.575% ama ** Morderilinguam, p. 643.
Montes in quibus habitant Morderi os, aublinguam ex a
Barbari, f. 541. ::: liquo mordenti cibo, p. 643.
Montes præalti in quibus funt Mares corrigere, p. 516.
! multæ fcaturigines fontium, Mori, f.624 £7.26.
Moriare in frufta diuifus , ma
£.541 .
Montesfuntintermedij, p. 570. ledi &um, p.413.
Monticulus cuiufcunque rei , Moriaris omninò , m.43 1. ·
Mori.cxinfortunio , m.821...
P. 481.
Monticulus orizæ, m. 480.. Mori in rixa, vel bello, f.830.
Monticulus terræ, m.237 Moriar, eris, p. 103. m.841.
Montuofum iter, f. 217. Mori præ fenio , m.658.
Morari cymbam , vt in portu , Mors, montis, 38.
vel fimili loco, p. 211. Mors eft reditus in propriam
Moras nectore in itinere , p. domum, m , 300, it
181. Mors, & vita non præmonent,
f.841,
Morbi contagiofi maligni , f.
72.7. Morfum ab animali intentari ,
Morbillus, i, m.672. p.694: .506.
£
Morbus comitialis, m. 2 3 7. Morfus apis, p.565.:
Morbus contagiofus, f.407. Morfus canis levior, m. 523.
Morbus diuturnus, m , 727 Mortarum, ij, f. 129.
Morbus, i , dolor, is, f.233 . Mortuus eft, p.45-7..
Aaaa Mor
 MO
Mortuus iam eft, riguerunt iam
cius manus, ac pedes, f.883
Morus , i, p.161 .
Mos ,moris, p.72 . P.406.f.728.
£.77+
1 Mofch
us, i, m.880::
Mos exterarum gentium,f.774:
Mos regni , p. 379.
Motu cauda gaudium canis o
ftendit, f.539
Mouentur arbores vento,f.237
Mouentur dentes, f. 393 .
Mouco, es, m. 120.
Mouere brachia , vt dum quis
ambulat, f.531.
Mouere collum molliter ex fa
perbia, m.768.
Mouere cor, f. 182.
Moueri aliquid vento, p.603 .
Moueri aliquod animal, p.139.
Moueri arborem vento, p.155 .
Moueri ianuam vento huc , at
que illuc, m.391. 1.
Maueri nauigium vndis con
cutientibus, f. 801.
Moneri rem ineptè infertam
alteri, f.801.
Moneri rem non aptè fixam, 'f
393• *
Moueri rem, quæ non eft fixa,
m.436 : Muulta nox, f. 376.
Moneri fe ipfo horologium ; p.
449.
Moueri, tremere, f.237.
Mouetur adbuc, p.139.
· Mouetur ftipes, f.393 .
Mor difceffuras, £455.
Moxfacturus, £455.
MV
Mox finiendus, f.455:
.464
Mucidus, a, vm, f.4. £
Mucor, is, m.762.22 chan
Mucorem generare, f.476.
Mucum abftergere,£
.490. K
Mucus, i, f.490.
Mulceo, es, m. i6o.
Múlgeo, es, p.505 .
Mulier diuendens merces , p.
3.13.
Mulier grauida, f.525.
Mulieribus deditus , p.155 .
Mulier. ita inclufa , + vt domo
non exeat, m. 146.
Mulier luxuriofa, m ..19%..
1
Mulier primaria ; vt vxorfilij
Regis Tunchinenfis, con cu
binæ etiam eiufdem Regis
: fic vocantur, m. 241. ·
Mulier quæ literas finenfes no
uit, f. 735.
Mulier templo idolorum infer
uiens, p.566.7 tal
Multa, p.803.
Multæ inuentiones & c. eft ad
ditamentum, m.266... nt
Multæ pyxides fimul, in quibus
C edulia deferuntur, f. 616.
Multæ veftes, f. 395.
Multa mala perpetrare , p.191.
Mici, f.52. i ..
Multi abfque numero , p. 365.
m.838.
Multi, dicitur de viuis, p.555..
Multi homines funt, f.52.
Multiloquium cum ftrepitu, f
675.
Multi
 MV
Multi fine numero, 221. p.
529.1 HAUST ACEV.
• Multitudo hominum, m.-848.
Multos fimul erogare ftipem ,
m5778,66ato pa s
Multum gaudere, m.52 .
Multum tempushon eft etap
fum, m. 27. heparado
Multus, a, vm, m.170. p.276
Multos populas, p.555.
Mundare orizam, p¹343. 2:41
Mundare foream , p.671 ...
Mundi finem aduenire; p.754
Mundi Saluator; p.754;¹·
Mundus, a, vm, p. 641. f.669.
P.767.f.806. An
Mundus, i, p.754
Mundus hic, f. 185. m.273.
Mundus, purus, caftus, f. 669.
Munera accipere, m. 771.-
Muneraadmittere, p. 779.
Munera admittere, f.417
Muneradare,m:771
Munera efculentorum dare
diebus illis &c: £734. [ 5
Munera Regi præftitutis ten
- poribus offerre , m.407.
Muneribus corrumpi miniftrü
iuftitiæ, m.3340 * 689.
Muneribus, & opibus curare
intentum, p.95 . :::
Munificus, a, vm, m.755 . m.
7778
Munus magiftri, f.868.
Munus offerre, p.36.
Munus ,quod quinto menfe ,
velluna offertur, f: 225.
Munus , quod Regi , aut alijs
MV
fuperioribus offertur, m.427
Munus Regi, offerendum ad an.
ni recentis initium} m.415.
Murex , muridis ; p15 . m.
738. 484950
Murexvividus valdè, p.668.
Murex , quo fericum tingitur
m.385.02 . 100
Murmurare inabfentia, m.45.
Muro circundare arcem,p :747
Mus; mutis, m.124.f.78910
Mufca, a, m.3o. f.66. p. 662
Mufcipula, a, p.83.12.201
Mufcipula cum arcu, p.2 1.
Mafcipula , in qua intercipiun
tur mures, m.357.
Mufcipulam telaxare, p.21.
Mufcitare cum aliquid præci
pitur, p.687.
Mufcula, a, p.457.
Mufica multarum fimulvocum,
p.632.
.124:
Mus odoratus, p. 116. £
Muftax, acis,m.644.
Muftella, z, f.692.
Muftella ftellata, p.635.
Muftélla ftellata pifcis, f. $46.
Mutare conftellationem , m.
Mutare domum, p.176. p.177.
Mutare nomen, fi79. -
Mutare ftellam, f.559.
Muto, as, f.177. f.228.
Mutus, a, vm, m . 81 .
Mutuum petere, p.51.
Mycili fpecies, m.54.
Mytili tefta, m.689.
Mytilus,i, p. 115. £317. m.68g.
Na
 NA
Ares
, ium, 14920
Nares emengerdim.400
Natium pars interiors p'466.
Narratio, onis £ 1m
1
Narro, as, f.354. B &T
Nafci, pateras gigusta, f.68715.
Nalcon ceris, faM
Nafi dorfum, m.490, 31.1:
Nafi parsinterion, & fuperios
.490 boc M
Nafla ad pifcandum, p.65 22.11 .
Nata quædam ad. pifeandum
f.182.m.2758419430
Nafus, ip.499es of dem
Nafusaquilinus, 0,490,2 M
Nafus aquilinus in partemin
feriorem contortus ., P45
Nafus rheumate obturatus
490. fred game
Nafus refimus,
Nafus . fanguinem emittit ,
490.
Nafus fimus, m.480
Natalem alicuius diem cele
brare conuiuio, p.868..
Natalis regis, p.6
Natalis diesregis , p.868.
Natando pedibus manibufque
vti, m. 53. •¿
Natando vna manu altera veĻ
ftem eleuare ne madefiat, m
154.. 47
Nates, tium , f. 22. m.376. m
. Naufeam pariens res, p.z69.
812.
Natiuitatis. dies, p.688.
Nato, as, m.422.
Natos tres habeo , vnum filiu ,
& duas filias, .f:239.--
NA
Naturae 2, un SROUS JAM
Natura rationalis , philofo
phian, p.sood shunt
Nauaichys, i, f326.£836
Nauare operam bonis operi
bus , & meritis, ma saxlok
1
Nauglerus, i, p.27 M
Nauem condere, £ 727
{
Naefragium paci, kgs p.78 IN!
Nauigate centra. iqumdumi
nis, f39e0rb M
Nauigi que damories £808:
Navigium, ib . 76P 7841.
Nauigium adpiloandum, in al
siege in
Nauigium in breuia, aut fyrtes
incidere, f$99. :: M
Nauigium, inquo defertur an
mona pro militibus , &c ?f.
842. ‫ ܪ܂‬::
Nauigium fine vmbraculo , f.
64
80. s brett in Bi
Nauigium foluere, m.784...
Nauigium , viminibus; : nquiş
colligare, p.784901665
Nauigo, as, m.876
Naui obliqua vela facere, p.7.
Nauis, is £727,
Nauſea, x, m.163. m 487. p.
. : 57 % trio é en I.::M
Naufeam habere, £ 168..m.
23.137 michelin ML
Naufeam pati, m.57:
Naufeatusftomachus , £ 423 .
Nauta conduci preţio ; vo in
feruiant, p.4.94.4.11.
Nauus ad ea que iubetur, p.687
 NE NE
Në, p.357.p.8702tillisintok Ne foquatis mendaciomm
Nebula nebule p 484 up. 487. emili
= ¡
725. 357-492300 Ne loquatur?pty sypes obvi
Nebulo, onis, p2 & rastcuba ! Neodexlası particula prohibi
Nebulo cutita fecifti? f. 743% ! tiua, f. 10. 075.
Nebulo hic fuperbit, p:7442 Ne occidas videas, tifagrý
Nebulo nequamym.g . Nepos orism.166 £ 8243/
Nebulonis 143 Nepotesse bagulo
Nebulofum a¤selfi fierisfamda Ne punias, p. 99 10?!. !
afcendere 880 Nequdm f25 sim
Nec amplius,£ 18 £aphs Nequaquam, p.1. 45?
Nedere condylos m.2530 Bletquiflimus eft ille ; prašnu ?!
Neč vnus elt, fagycou Nerui crurum , f -186llics0q -
Ne cures, £41 uti Notuos tratum præfcindere
Ne facias, m.870818.920´ 1 Extension 2003 12:50
Ne facias quia peetarume , Neruus, i, f.25 8. p.662
Va escol
£441. Nefcidis, p.yoglob
Negare confabulationem Niger, a, vm, f.
OTO 320.598 Niger colorminimè ſplendens
Negat minifoquélahi
, m.33% f93•t ; cialc . -
Negoras, patie Niger omnino p. 409. p.432.
Nego confenfum , mi. 524.. if668 ke 11 •
Negotia, orum,fByy! Niger abfque fplendore m...
Negoria ad legeth ſpettaneis , 668 : iq : bo
£868PERISHIS
Niger vultus p. 316, 2
Negotia feliciter peragere , f. Nigra barba, p.883 .
868. asian bou
Nigricoloris homo, m. 215.
Negotia multa tribulaciones Nigrum fieri, feu adófum, £
v?!?! (2084.2005 Mai . .
multz, p.7233
Negotiater familiaris, p :868. Nihil eft, f.482. .:: 09 .

Negotijs diltintor, p. 888. Nihikeftoffi mare, 184.

Negotijs variis occupattym. Nihil eft omnino, m. 269
141 Nihil eft nifi fylua , omheeft
105
•
Negotiorum geffor, m.gr. fylua, f.1 84.
Negotiunt, jp.868. Nihili facit eam fefni þ: 33 .
Negotium graue,p.8 . Nihil intereft, m. 507m.5H.
Negotium vrgens, f. 7 . Nihili fum ego m.zzò m.
481 ‫ܐܘܘ‬
Ne loquarist m.242.p.521.
Nihil
 NI
Nihil omnino comedit, m.219
Nihil valet, m.291. ::3A
Nidus auium, m, 879
Nidos auium qui comeditur
m.250. CITÀ S Nela, que colla equi appen
Nidus gallina pyasb ingo ole
Nidus quarundam = auium,qui ·
eft pretiofus ad edendum
m. 350.
e87 " Lining or
Nimia delectatio incoitup.
574. cheapsupsk
Nimium inclinari ad efum ,&
potum, m.46μaonnas? 1075bi
Nimium inclipari ad venerea
quæcunque etiam licita f.
462, Ercil
Nimium dormire , licet voce
tur, p. 843 vs
Nifus, i, p.4.8..p.20
Nicare præ fomno , p.416.
Nido, as, m 323.in nou pik
Nitentem cruribus federe in
vacuo, f.893. 24971
Nitidus pinguedine , f.595 .
Niti genibus, 626.::: ma
Nitrum,i, m.171.7
Nix, niuis, m.784.
Nobilis, c, p.83.2
Nobilis , e, primarius ; a
, vm,
p.862. • À de pr
Nobili oriundus profapia , p.
676. the New!
Nocere alteris m.374:
Node tota, f.214...
..::
Nodiluca, 2, p.231 .
Nodu, p. 22. f.21.4. ; ! 1 .
Nođua, x , f.855. med dig.bi
Nocturnum tempus, m : 822.
SOM
NO
Nocuit illi aqua £ £ 590 , jak
Nodun confringers, Pe57814
Nodum foluere, p.578. 7:0
Nodus laxus, p.403an , oletisi
duneur, m:445: bid alilole
Nolle omninò, m377- rake
Nolo, non placen p. 35k
Nomen , minis, f. 158. £730.
Nomen cuiufdam libri , quem
addifcunt, p.53axlqrmijunki
Nomen cujufdam · prouinciz
in Tunchinenfi regno, m.5.
Nomen cuiufdam Regis Sine
fis, p.819...m calągi
Nomendjaboli , quem timent
fenes, m.787.
Nomen eft N. p.475.
Nomenmalum , f.158. £ .730.
Nomenproprium Regis Tun.
chinenfis, m.746. p..768 .
Nomen Prouinciæ in finibus
Tuchini & Cocincina, p.49 .
Nomen Prouinciæ , quæ Co
2
cincinám terminat ex parte
Regni Ciampa, f.636.
Nomen quod infanti recens
nato à Patre , aut Matre
imponitur, f. 826.
Nomen quo Eunuchi primarij
nominanturH&c. f.699.
Nomen quo finas vocant,
743.
Nomen , quo vocantur pueri ,
~ √ 1 ? ·1
famuli &c. m.743 ..
Nomep, quo vocantur vetu
læ , m.485.
1.
Nomen, Regis , quem apud
Tud
 NO
Tunchinenfes vocant bua ,
P.401.
Nomen regis Sinarum, p.742.
Nomen vnius è vicis Tunchi-
nenfis regiæ, p.444.
Nomen regis Sinarum qui re
gnabat cum natus eft Chri
ftus Dominus , f.2.
Nomen Reguli, qui olim poffi
debat quatuor Túchini pro
uincias &c. m. 362.
Nonaginta, f. 107.
Nonaginta nouem &c. p. 492.
Non audeo, f.164. · Nouem, f.107.
Non decet, p.359.
Non diù permanebit , p.225.
Nondum, f. 117.
Nondum erat cælum , f. 117.
Non eft, p.870.
Non eft de hoc agendum , p.
III.
Non eft domi , m.543.
Non faciam amplius, p.574.
Non intereft, f.110.
Nonne iam comedifti ? p.658 .
Non occides, p.2 84. p.681 .
Non folum, m.418 . p. 559 .
Non fufficit, m.2 38. f. 360.
Non fupereft, p. 132.
Norma linearum, f.354.
Nos, f. 121. f.475. p.615.
Nos focij, p.711.
Nos , nofter, a, vm , f. 82 1 .
Noftra domus, f.82 1 .
Notam apponere , m.268 .
Notare aliquid figno, m.23 1.
Notare in libro, quæ probè di
cuntur, m.221.
NO
Notare nomen, £ 859.
Notare vocabulum , f.268.
Notarius, ij, f.377.
Notarius reg's , m. 125. p.
552.
Nota fcripturæ alicuius , m.
3.10.
No:ozephyrus, i, f. 285 .
Notus iam eft in domo illa , p.
626.
Nouacula, æ, p.166. f298.
Noua nuntia inquirere,m . 737.
Noua referre, p.799.
Nouem partes cæli , decem
partes terræ, p.610.
Nouem, vel decem, f.107.
Nouemdecim , m.492 .
Nouerca, a, £ 267. p.461 )
Nouus, a, vm, m. 479.
Nox, noctis, f.214.
Nubes, bis , p.448. p.857.
Nubilum cœlum, p.822 .
Nubis pars , P.448. :
Nucis indica cortex, f. 180.
Nucis indica nucleum, f.690.
Nudari immodeſtè , f.417.
1
Nudius quartus, m.335. f. 379.
P.381 .
Nudius quintus, m.335.p. 381.
Nudius tertius, m.335 . f.379.
Nudus, a, vm, f. 312.
Nudus in parte fuperiori cor
poris, f.803.
Nudus omninò fine vlla vefte ,
m. 816.
Nugor, aris , m.87. p. 133. m.
281.
Bbbb Nu
 NV. NV
Nugor, aris . iocor , aris , p Nundina, arum, f. 600..
281. Nundina fiunt in plenilunio, f
Nulla omninò eft ratio, £469. боо ..
Nullo modo, £ 3.18 . - Nuncio, as, f.548,
Nullus , a, vm , p.5c8. Nuncium aliquid monens, m.
Nullus eft,f.2.
157.
Numera quot homines, p.449. Nuntium'de illo nullum eft, p.
Numerare monetas , p.2 15.
845. Cetail ::
Numerare poffe, p.895. Nuntius.regis, p.742.
Numerare quor vicibus,p. 397. Nuptia , arumif.102.
Numerari non poteft , p.890. Nupciale conuiuium celebrare,
Numero, as, f.214. p.355 ¢....
P.143.
Numerus decem, à decimo v-.. Nunquam adhuc, p. 696. :.
que ad decimum nonum, m. Nurus, vs, p.161.1
492. Nutricius, ij , f.49.
Numerus decem à aumero vi Nutrio,is, f.158. m.186. p. 571.
ginti , quem vocant duo de £ 576.p.838.
cem & c..f.491 . Nutritus à rege, m :448. 1
Numerus par, p.2 27. Nutrix, cis, m. 72..f.76 г.
Numerus rationum plenus eft, Nutrix & eius maritus , f.49.
nihil deeft, m.562. Nutrix & nutritrus dicitur etia
Numerus vnitatis à vigefimo. de Patre, & Matre veris , £ ·
afcendendo , p.482 . 7269 &
Nummus argenteus , m . 398. Nutrix mandit orizam pro in- .!
Nunc, f.19.m.366.p.501 . m. fante, m.480.
633. Nutu fignificare , vt veniat, 01.
Nunc aduenifti magiſter , m. 372.
479 Nux indica,f. 180.
Nunc moriaris, f. 19. Nux indica immatura , f. 180.
Nuncprimum eft hoc, m.633 Nymphez radix, M.529.

OB OB .
Bdormire indomino, m. Obedio, is f.74 . m. 109 -p -433 .
661 . P.471 . £.524.
?
Obedientia inferioris erga Su Obelus, a, vm, m.2 1.
periorem, p.431. Oblationes.diabolo fa& tæ , m,
Obedientiam præftare fuperio 741.
ribus, m . 598. Obliqua lex feu falfa, p.857.
Obli
 OB
Obliqua vela facere nunc ex
vna parte,paulo poft ex alia,
f.876.
Obliqua vela trahere,f:641.
Obliquam trahere nanim mo
dò in hanc, modò in illam
partem , f.641.is 2
Obliquicas, tatis, p.68.
Obliquum aliquid facere , m.
265.
Obliquus, a, vm, f.263. p.857.
Obliuioni mandare, f.3.72.
. Obliuifcar nunquam, p.373 .
Obliuifcor,eris, p.129. m.372.
f.625. gad
Oblonga veftis , f.154.
Oblongum lignum abfcindere
****in longitudinem in multas
frufta diuidendum , p.637.
Obloqui alicuij f.264.
Obloqui alijs , f.197.
Obnubilari cælum, m . 156.
:
Obrui aliquid aqua, f. 397.
Obfcana verba &c. p.80ì.
Obfcæna verba loqui, m.595.
Obfcurè videre , p.484.
Obfcurum ex nebula, p. 484.
Obfcurum noctis, p.822.
Obſcurum , vt ex nubibus , p.
5423
Obfcurus,a, vm , f.3.
Obfcurus fenfus & c. m.683.
Obſcurus , tenebrofus , a, vm,
£.717.
Obfes , idis , vel qui feipfum
vendit, p.126.
Obfident milites arcem, m. 608
p.865.
OB
Obfideo, es , f.864.
Obstetrices, &c. f.485.
Obftinatè nolle alijs acquie
fcere, f.562.
Obftinatus in malo, f. 32.
Obftringi ære alieno, m. 109.
Obftruereforamen, £ 550.
Obftruere viam in tranfuerfùm
fiftendo, p. 522..
Obftupefcere dentes, f.266.
Obftupefco, is, p.308..
Obtinere dignitatem regis , f
395:
Obtura rimas cymbæ, ne aquã
admittat, m.382 .
Obturamentum , i , p.578.
Obturare foramen, vel fiffură ,
m.282.
Obturare foramen vt ciſtæ, vel
fimilium &c. p.275 .
Obturare foramina, m.368.
Obturare nauigij rimas,p.170 .
Obturare nauim , £.168.
Obturatus, a, vm , m.382.
Obuelare ianuam , vt non vi
dearis , f.413.
Obuiam ire alicui, p.661 .
Obuiam ire naui, ṁ.661.
Oburere bouem, p. 783.
Occa, æ, m.56.
Occafio , onis , opportunitas
temporis, f. 858.
Occo, as, m.56.
Occidens , ntis , m.716.
Occidere aliquod animal ad il
lud edendum , m.769.
Occidere folem, p. 397.
Occido, is, p.284. p.681 .
Bbbb 2 Oc
 OC
Occipitis capilli, p.257.
O cipur, pitis , p.257. .
Occludere aliquem duobùs h
gais collo appofitis, f.206.
Occludere foramen adhibito
obturamento , p.664.
Occulta virtus, quam homines
non percipiunt, m.683 .
Occultare aliquid , p.283.
Occultè, p. 812.
Occultè comedere , m. 372.
Occultus, a, vm, m.74.
Occultus remanet , m.457
Occupatus, detentus, a, vin, m.
834.
. 289. p. 718.
Octo, £
O&odecim, p. 718.
O&oginta, p. 718.
Oculi, p.483.
Oculos de figere, m.173 -
Oculos effodere, p . 373
· Officium , aut ars, cuius vfu quis
Oculos eleuare , ita vt albugo
appareat, f.456. m.805.
Oculus,i, f.13 1.£456.p.477. m.
548
Ocytèr, ocyus , m.694
Ocyter reuerti, m.694,
Odiffe, p.268.
Otium, ij, f. 367.
Odor bonus, m.770.
Odorem fuaue emittere,f.775.
Offendere aliquem, m.261.
Offendere cæli Dominum , p.
422.
Offendere in lapidem, f.693.
Offendere in teftam , f.677.
Offendere pagum contaminan
do illum, f.592.
OF
Offendere pedem, m.54.
Offendere pedes in fpinas , aut
lapidem , m.208. i
Offendere perfonam alicuius ,
p.308.
Offerre, m. 146.
Offerre aliquid ad remiſſionem
deli&i obtinendam, f. 823– ›
Offerre Deo, m.146.
Offerre diabolo edulia, m.23 1.
Offerre edulia fuperftitiosè , &
322 .
Offerre idolis orizam , f.322.2
Offerre magiftro , m.146.
Offerre munus regi, p.184.
Offerre progenitoribus defun
&is edulia, m.2 3 1.
Officij tantum caufa res pera
gere, f. 258.
Officiofa verba, m.193
vi&um quærit , m.528.
Officium Diuinum
percurrere,
p.2c6.
Oleo, es, m.489.
Olere yftulationem , f.365.
Oleum, i, p. 161.
Oleum quod edulijs immifce
tur, f. 691.
Olfacere, m. 541. M. 73.6.
Olim, p.896.
Olla, 2, f.565.
Olla ad folos pifces coocquen
dos inferuiens , f.801.
Olla anea, m.236. £.565.
Olla ficilis , f. 565 .
Ola fufilis aurificis, f.565.
Olla , in qua concoquunt ori
zam ,
 OM
zam m . 340. ::
Oila, in qua tantundem conti
:
netur orizæ quantum fuffi .
cit ad duorum prandiu &c.
p.566.
Olla maior ferrea , vel ænea, f.
855.
Olla minufcula , in qua fcilicet
concoquitur oriza pro duo
bus, m.505.
Olla paruula ad orizam conco
quendam pro vno tantum ,
P.5.61 .
Ollas , & alia lateritia conco
quere ,f. 578.
Oriffum fuiffe aliquod voca
bulum &c. m.677.
Omittere aliquod verbum ex
inaduertentia, m.696. -
Omittere rem , quam diftulit ,
P.429 .
S Onne genus armorum, f.273.
Oinne quod eft , argentum eft
& aurum,f. 184.
Omnes', p.329. p.559.
Omnes ad vaum , p.404.
Omnes duces , f.116.
Omnes , & fingulæ partes , f. Opera alterius vti ad opus fa
478.
Omnes eunt ; omnes redeunt , : Opera bona exercere,m.607.
m . 218. Opera in obfequium Dei , m.
Omnes homines , m. 319. P.
364.
Omnes iam conuenerunt , p.
562.
Omnes ite, f.77.
Omnes omninò , p. 322.
Omnes orbis partes, p.858.
OM
Omnes nemine dempto,p . 73.5
Omnes qui, p. 559.
Omnes qui fub cælo funt, f.77.
Omni conatu, m.703 .
Omnes fpiritus, p.410.
Omnia , p. 378.
Omnia. corporalia præter cæ
lum, terram, & homines, p.
858.
Omnia hæc verba , f.20.
Omnia idola, f. 116.
Omnia regna, p. 479.
Omnibus diebus, p.479.
Omninò , p.404.
Omninò dies tres, p. 97.
Omninò nihil comedit, p.696,
Omninò non eft , f.2c9.
Omninò vacuus, p.404.
Omnis , e, p. 78. f. 116. f. 184.
m.218. p.319. p.390. p.479
Omnis, e: totus, a, vm, f.321.
Omnis locus, p. 364.P.562.
Oneraria, æ, f.272 .
Onera publica pro rege , aut
magiftratibus , m.858:
Onus, eris, f. 26.
Onufta fructibus arbor,m.670
ciendum, p.507.
868...
Opera publica regis, &c. f.837.
Opera, quæ Rex, vel alij magi
ftratus fuis fubditis impo
nunt, p. 607.
Opera fuperftitiofa , m.868.
Operamperdere , p.135
Oper
 Of
Operculum adhærens arcæ,` m.
:)' ORT
509.
Operculum diote, m. 509.
Operculum menfæ rotunda fu.
perpofitum ne in edulia mu,
Ice irruant, p.427 .
Operculum olla, m.74.
Operculum pyxidis, £.509..
Operimentum, i, m. 509.
Operimentum libi, p. 35.3
Operire caput veſte, m.229.
Operireignem ne extinguatur,
m.635...
Operire terra, aut re fimili ali
quod foramen, m.424.
Operis in medio, f.573 .
Opifcx optimus, eximius, m.3.
Opitulor, aris,m.36. :
Opium, ij, m.12.
Oppidani, m.354.
Oppidi caput, p.880.
Oppidum , i, p 880.
Oppidum affignari à Rege ad
foluendum alicui tributum
annuum pro vi&u , m.880.
Oppidum vnde quis ortus eft ,
m.624.
- Opportunè, f. 38p:
Opportunè aduenire, f.3 84.
Opportune ito , vt affequaris ,
! P.425.
Opportunè non aduenit , p.
.425. .. :
Opportunitas arandi terram , · Ordo perfonarum , quæ aliqua
..·P. 486....
Opportunitas temporum , p.
: ..
P. 486. Ordo præeminentìæ iuxtà di
Opportunitate illa temporis
OR
durante, f.858. 3 13
Opportunus non falt'aduen
tus , f.384 ܿܵ ܼ minerały
Oppreffio cordis ex morbo, f.
78223
57+ -
Opus eleuatum, ac variegatum
in ligno, m. 328.
Opus magnificum , maieftate
plenum, f. 830leno ana
Opus meritorium , p.608.
Opus`minutum, aut eleuatum
fabri lignarij facere , f.43.
Opus fibi inuicem relinquere ,
m. 560..
Ora galeri, f.446.
Ora, vel extremitas viæ, m.35.
Orbiculus bombycis, m: 776.
O bus vtroque parente, m.145
Oratorium, ij, m.2 2.
Ordinare lances in menfa, p.
20.
Ordinaria feftiuitas, p.787.
.i
Ordinariè , p.787.
Ordinariè . femper , p.787.
Ordinatè collocare, p.209.
•·
Ordinatè collocare in aliquo
loco,f.680.
Ordinatè res collocare, p. 19.
O.dines variarum rerum, qua
rum vna alteri fuperpoai
cur, f.424.
Ordo dignitatis feruatur in fe
dendo, f.779.
communitatem faciunt , f.
313.
gnitatem perfona , f.779.
Ordo
 OR ..
Ordo vnus, ordines duo &c. p .
435. .
AB
Oriens, ntis, m,235.
Orientalis plaga;. m. 23.5. m.
622 .
Orientalis ventus ,m.2.35.
Orificij confra&
ti olla , p.444.
Orificium olla.f.466. t
Orificium fcutellä; £466.
Originale peccatum , p.836.
Origo aquæ currentis ,/f.159.
Orior, oriris, p-
45
Oriri variolas filio, p. 51.3 .
Oritur fol,& fic de alijs, p.455.
Oriundus, a, vm,f.213 .
Oriundus Roma, £ .213.
Oriza adufta, t. 654:
Oriza co&a , p.IFE..
Oriză cocta iam corrupta , p.
779. · 4.
Oriza cocta iam frigida, f.540..
Oriza combuftaintra ollam,feu Orizam circumuoluendo pur
in fundo olla, m.94. :
Oriza communis , m. 260. p. Orizam germinantem in aquã,
750. ‫יי‬
Oriza cruda, p. 260.:
Oriza cum pellicula , m. 749.
Oriza dicta Pulò iam co &a quę
offertur idolis, p.893
Or za ex laponia, p.45 1.
Oriza germinans , quæ aquæ
immergitur antequam femi
netur, m.443·
Oriza in herbam germinans ,
m.443.
Oriza minutior, m.549.
Ouza pofterioris meftis,£. 105.
Oriza præcox, f.694.
OR
Oriza, pulò, di & a , f.5.54
Oriza pulò di&‡, blanda &
fuauis, pó̟e :3 ::
{
Oriza pulò dica , iam cócâ ,
& purpurea, p.893.
Oriza , quam lufitani púlò vo
cant , iam co&a; p.893:
Oriza, quæ in India dicitur pu
lò, &c. m.360..LITETNA
Oriza fubnigra, p.311 . C
Oriza viridis contrita quam
auela vocant Lufitani , p.
‫ܝܕܢܐ‬
131.
Orize folliculum in piftino de
trahere, f.4: 8.
Oriza, quam pulò vocant, glo
bis quos idolis offerunt Eth
nici, m.858.:
Orizam ab olla extrahere , ac
menfæ apponere , & fic des.
alijs edulis, p.231 .
gate, p.882.
immergere & c. m. 520.
Orizan, herbefcentem euelle
re, ad tranſplantandum , m.
443 .
Orizam iam co&am reuoluère,
f.266.
Orizam molendino manuali
iconterere, m.749.
Orizam pilo conterere , f.195.
Orizam pilo tundere, m. 260.
Ornamentum ex ære , vel ar
gento , circa capulum gladij
& c. m. 364.
Ornare auro , & argento- enfis
ca
 OS
capulum, f.5.1...
Ornare idolorum fanum peri
petafmatibus , pi&uris &c.
m.837.
Ornatus circa ftoream, & fimi Otior, aris, f.183 .
·lia, p.89. ster
... ་ Naging så ¿COtiofum effe domi , ac indul...
Oro , as, m.539~ 4. .::- >
Orphanus, i, m. 129. postno Ociofus, i, m.308.
Orta iam eft luna, p.677
?
Os, oris, f. 364. m.418. 20
Os aperire, £ .466. citan A
Os claudere, p.467.
ofcito , as, m.523 . .!!!
Os claude , f. 520.1
Os cuiufcunque rei, f. 465.
Ofculor, aris, f.336 .
Os fiRule inferius,ex quo ven.
tus egreditur, p.628. :
Os narium, f.799.
Os paruum, m.5 8. p.467.
Os prauum, f. 364.
Os offis, f. 133.m.899.
Offa mortuorum confumptis
iam carnibus, f. 133 .
Offa'rodit canis, f.899.
Os ftomachi, f.473.
PA
inferiores
Pacem ,colant fuperiores.
uent, p.329.
Pacificare alios inter fe , f. 328;
Pagi incola, m. 624.
Pagi rectores, p. 445.
Pagi feniores alloqui, p.398.
Pagina libri vna, p.40.
Pagus, i, f. 397. m.466. m.576.
m.624.
OV
Otendere pudenda, cm.43. #52•*
Otendo, is, £ 157.
Oftreæ fpecies, f.320sirakas 10
Os ventriculi,f.1. yelazion (0.
.:80
MO 1
gere genio, m.427.
PRO 1
Otium, ij, m.653. trava, dias
Ocium mihi non eft , m.653 .
Otium tibi quando erit? f.653
Oua frixa, f.815 .
Oua parere, f.815 .
Osa pifcium, m.815.
O vetula, m.485.
Oui albumen, f.815 .
Oui luteum, vitellus, i, f.815.
Qui tefta , f. 815.
Ouis ,is, p.703 ..
Ouis, agnus, aries, f.105.
Ouis incubare , m.12.
Ouisincubare auem , f.815.
Ouum, i, m.815.
Ouum gallina, m.815 .
Ouum ferpentis , ra.815.
Ouum vrinum, m.815.f.875.
PA
Pagus
ponesincocincina , quem Ia
Pagus præcipuus in prouincia,
al.660.
Pala ferrea ad fodiendum apta,
‹P.446. ...
Palatium, ij , m.78.
Palatium illius regis & c. p.73."
Palatium regis, f. 192. p.216. £..
6=5.
Pa
 PA
Palatium regium, f.404.
Palatum, i, p.399.::!':
Paica, z, f.40... :
Palea craffa, p.212.
Palex quibus teguntur domus,
m.676.
Palea ex herbis quibus ope
riuntur domus, f.40. 1
Palea orizz , qua teguntur do
mus, p.632.
Palearium, ij.p.632.
Paleafpicarum poſt trituracam.
orizam, m.655.
Paleis domus cooperta, f. 40.
Pallida facies, m.465.
Pallidam habens faciem, maci
lentus, a, vm, p.871.
Palma, x, f.180.- :
Palmula, x, m.390.
Palmula guburnaculi, f.392.
Palpando in aliquem impinge
re, p.65 1 .
Palpando quærere , p.652.
Palpare aliquem, p.691.
Palpare comprimendo, m.54.
Palpare in tenebris, p.652 .
Palpare vultum filij , p.70.
Palpebra, x, f.465.
Palpebræ, arum, f.426. f.462.
Palpebrarum pili, f.462. f.465.
Palpitare furunculum , f.181 .
Palpo, as, p.54 m 473.p.691 .
Palus, vdis, p.32. f.325.
Palus exigua, p.653.
Palus iners, aqua reclufa, f. 68.
Paluftris locus , £
.196.
Pandiculor, aris, m.876,
Pannici fpica , m.353 :
PA
Panicum, i, m. 35 3T .•i ·I
- Panis nauticus, p.26.
Pannus, i, £.65.
Pannus feretri , vel loculus, p.
.II.:
Pannus laneus, p.106..
Pannus lancus tenuis, f. 162.
Pannus laneus valdè fubtilis,
424 .
Papilio, onis, p: -57.
Papilio in modum cicada que
habent in delicijs Annami
∙tz, M.77:
Papula, z, m. 672.
Papulas in corpore enafci , m.
672.
Papulas in facie oriri, m. 672.
Papulas oriri, m. 672.
Papyrus, i, f.103.p.264.
Papyrus, quæ adhibetur in par
re inferiori loculi defun&o
rum, p.360. 1
Papyrus quædam quam pueri
concinnat vt vento in altum
efferatur , ita tamen vt fune
ligata , vel dimitti , vel re
trahi poffit, à Lufitanis di
citur Sarangò, f. 172.
Papyrus valdè lata, & denfa ,
p.264.
Paradifus cæleftis, p.763.
Parare domum omnia compo
nendo, £ 676.
Parare menfam, p.277.
Paratus, a, vm, p.675. m.676.
Parcè metiri, f. 71 ..
Parcimonia in edendo , relin
· quere in die fequenté, f.161.
Cccc Par
 PA PA
Farco, is, p.7A DE qua fubdiuidituryf.342 basted
Parco, is, fero; fets, p. 780. Pars.mali aurei,p.490 !!
Parcus,& miferin expenfis, m, Pars notabilis domorum fere!
"T
1791 alloy , moich 29 vnitarum interfe, p.776.
Parere ante tempus, f.571.1. Pars Occidentalis, f.62 2, acini
Parere filiùm,f2r3 Bars rami fructuum indicorum
Parere oua, f213 : oblongorum in modum fai
Paria quot dicitur de his que bæ noftratis ,f.500.
bina iungi poffunt , adt ha Pars finiftra, m.37. f.71E
bet duo latera paria,yt cym Pars ftorea veteris,.f.453.. *
ba: &c. p.105-0 Pars veſtis vetèris, f.453... !
Paries, ctis,, m. 65... Partemorizz tollere de lance,
Paries domus ex cannis indicis: p.682 his
compofitus, f558. P.559. Partes mundi quatuorinfpicit:
Paries.ex.cannis Indicis, & cal Mathematicus fuperftitio
ce.compofitus, m.2.24.. fus, p.610 -¿ END
Pario, is, m.213.. Partes, quæ feparantur in fpi
Pario, is. Gigno, is, m.675. ca oriza, f. 293 ..
Pars nubis, m. 196.. Particula ad inculcandum ali
Paro, as, m:673 f.702.. quid, p.634- les en um l
Par pari referre, p. 283 Particulaimperatiui, p.2 19.
Parsipartis, p.3. m. 32. p.594. Particula interrogatiua, p.65 8..
Parsacus,vbi eft eius foramen,, Particula numeri ordinalis, m ..
m..812.. 779% 7 71.65"*
Pars agri, m. 195 . Particula pluralis: numeri cum
Pars-agri: in qua eft féminata honore, f.6ar...
oriza, m..196.. Particula : reſpondentis inter:
Pars alicuius fructus; p . 490% rufticos,.m.585..
Parsargenti & c. m.593.. Particula fuperlatiui fiue in..
Pars dextera, m. 3.2.. Bonum, fiue inmalùm , ma
Pars domus , quæ imbricibus: gis tamenin malum, f:139 .
careti, m.31.8 Particula aur diuifiones inte
Fars exterior, p.3 r.. riores maliaurei , m.757..

Pars fructus, qui dicituriaca ,, Partis, inquam Prouincia fub

& in modum čaſtánéarum ,
diniditur,p.490
Pars infima diota,m.812.
Pars,in quam. Prouincia ali
diuifa eft, capur, p:343
Parum , f.124.m.277. f. 352. £.
406. m.449: p. 766..
Farum adhuc,f352
Pa
 PA
Parum tantum,f.110. f.352.
Paruuli, defun&i, quos putant
7. Ethnici conuerti in demo
niola,f.647.
Paruulus, a, vm,f. 108.
Parunlus, macer , macilentús,
ja, vm, m.670. .::
Paruulus valdè, p:725.‹ ?
Paruus demons quem Ethnici
putantinterficere infantes
£.63.9. p.640.
Paruus dæmon te interficeat
•
maledi &um, p.640.
Paruus, a, vm, m.33.p.175.m.
481.f.553.£797.
Paffer, ris, p.684.
Paftor, oris, f.477.
Paftor bubalorum, p.483.
Paftor ouium,p. 106.
Patens, ntis, £ 529.
Patens circumquaque domus,
1.802. 3.6
Patensianua, p.530.gi
Patens omnibus ventis cymba,
m.814.
Patens ventisporta, f.276.
Patenteslitera , quæ dantur a
licui in fignum magiftratus ,
vel dum viuit &c. p. 609.
Pater, tris, m.92; m.606. ›
Pater adoptans , m. 92.
Pater, & Mater, f.8.
Pater, & Mater qui genuerunt
filios, f.663.
Pater generans, m.92.
Paternitas veftra, f. 18.
Pati malum & c. m.881..
Pati naufragium, m.590.
PA
Patipropeccatis, f.B÷z:
f.823.
Patiens, ntis, p.173 .£,308.: ¥.
Patienter ferre, m.66.p. 553.
Patior, teris, p.109. p.357.
Patria tua quænam eft?.m.5.07.
Patruus, frater patris natu mi
nor, p.1-16.
Patrups, patre natu maior , ſic
etiam vocatur illius ¿patrni
-vxor , fm17.194 . A.
Parua diotam. 08.
Paculamos,f42.41
Paucæ monetæ , quæ exnume
ro perfe&o fuper funt &c. f
.
-406.
Pauci dentesfuperfunt, f.638 .
Pauco, es, f374. P.457.....
Pauimentum doasus , m.513,
Pauimentum quod circuit do
mum &c.f.753.
Paulatim effundi rem liquidam
P.554. !
Paulo ante , m.3 66. p.3oz.
Paulo plus, p.574. 2
Paulo poft, p.574.
Paululum quiefcendo bis , aut
ter in itinere perueni ad lö
cum, m.774.
Pauor, oris, p.687.
: Pauper, ris, p.361 . p.369..
Pauper, mendicus, p.23.¡´¡
Pauus, i, m.135 .
Pax,pacis, p.2 . m.25 . f. 328. p.
350.
Pax,& quies populi, m. 527.
Pax vniuerfalis, p.5.
Papas exigere, p.99. P.597. ·
Pænitere, f.593 .
Cccc 2 Prz
 PE
Pænitere de peccatis , p.50 .
Pænitere , rebellionem facere ;
m. 402;
Peccata confiteri, p.83 3.
Peccata purgandi locus,m.823
Péccata purgare, m.823.
Peccata, vel panas peceatis
• debicas remittere, £
.273.
Peccator fum, p.823 . 2⠀
Peccatorum panas verberibus
perfoluere, mi 823. £ .
Peccatum , i, culpa,, p.823.
Peccatum committere, p.823.
Peccatum luxuriæ, p.276.
Peccatum, vel pæna illius , m.
528. 9%
Pecten, ntis, m.4.32.
Pecten ad pediculos excutien
dos, m.34
ten liciatorum, f.294.
Pe&
Peden minutum ad extrahen
dos lendes , m.432.
Pe&entele, m. 769.`
Peaine pediculos abftergere ,
f.101.
Pe&o,is, m.93.
Pe&us, toris, m.538.
Pe &us gallina & c. p.434
Peculium, ij, f.53.
Pecunia , quam vincti foluunt
pro lumine carceris , p. 330.
Pedes cancri paruuli, f.260.i
"
Pedestre iter conficere, m.5a. ·
Pedetentim, £370.
Pedetentim agere, f.650 ,
Pedetentim incedere , p. 733
Pedibus captus p. 19. m. 19 .
:
Pedica, æ, f. 1.74
PE
Pedicas auibus erigere, f.174 .
Pediculi in capite, fro
Pediculus cucurbita ludica
P.144.
Pediculus fructus, p. 144. 1
Pediculus fru&us finici, m.14
Pediculus in corpore produ
ᎪᎥᎢ .
Яus , p.637. Ji
Pedilequus, i, f.797... 19:45
:
Pellere domo diabolum´s på
239. ‫܂‬
Pellicula oui; m.860.
Pellis, is f. 162 .
Pello, is , £894.
Pendens è colto aliquid porta
re, p.217.99
Pendens è collo imago,m.217.
Penetrare per cuniculos ,p.120.
Penetrare tanquam per foramé
in aduerfam partem , p.426.
Penetrat aqua madefaciendo
aliquid, f.752.. 21
Penetrauit pedem fpina calca
-ta , misa32umjan for
Penetro, as, m.523.
Penicillus ad fcribendum , m.
:60.
Penicillus , quo quid fandara
chainficitur , £
.756;
Penicillus quo pingitur , m.
864
Penna, vel penicillus acumine
carens,£134.
Pennarum fafciculus, qui fron
ti equorum alligari folet , P.
341.
Penna auium , m.426.
Pensâ manuale fericum, f.597.
Penu
 PE
Penula è folijs pregrandibus
contexta & c. p.8.4
Pepo, nis, m. 185. p.259. -
Pepo aqueus , m.180. p. 318.
P po rotundus , m . 180.
Pera, &. crumena, æ. íaccus, i,
m.84 t
Peraftipem erogantis,m.448.
Percipio, is, p.324.
Percurrere globulos precarios
mado ordinario non dupli
cando preces infingulis glo.
bulis , m.197. -:
Percurrere precarios globu
Ios , p.397.
Percuffio, onis, p.469.
Percuffio quædam linguæ ad
dentes &c. f. 712.
Percutere cafim femel &c. p.
469.
Percutere crepitacula lignea,
m.5.89.
Percutere as du&ile ad opus ,
p. 295.
Percutere manu caput alterius
p.289.
Percutere peЯus, m.538.
Percutere fe ipfum, f.464.
Percutere ,vel impellere alium
genu , inflexo poplite , m.
781.
Percutio , is , m.203.
Perdere operam, p.457.
·
Perdo, is, deftruc, is , p.845.
Perfe &è bonus, p.404.
Perfectionem adhuc non atti
git, p.5.7.0.
Perfectiffimus, a, vm, f. 768,
PE
f.
tum ex omni parte
Perfe&
768.
Pifice rem, ne differas,.f. 571 .
Perforare acu, p.382.
Perforare ab vna parte in alte
ram , m.7; 2.
Perforare aliquid, m.615.
Perforare babalis nares, f.683.
Perfun&
toriè, p.773 .
Perfunctoriè operari, m.750..
Pergola domui annexa, m.93 .
Periculo ſe exponere , p-415 .
Periculum cadendi , p.249.
Periculum peccandi ſubire , p.
415.
Periodus iam currit, f.776.
Peripetalma, tis, f.57. f.450.
Peritus in aliqua arte , m.551.
Permanere in eodem ſtatu , £
127.
Permitto, tis, f. 2.12. c
Perna , æ, p.242 .
Perpendere rationes ,f.703 .
Perpendo, is, p.41.5.p.880.
Perfeuero, as, p.225, p. 396.m.
5.03.
Perficum præcox, velArmeni
cum , m.475 .
Perfona, æ, m.463 . f.532.
Perfona vilis , f.551.m. 750.
Perfonaliter proficifci, p 9ɔ:
Perfpexi, vt aliquem viderem ,
vidi neminem , m.736.
Perfpicilia,orum, p.384.p.483 .
Perfpicilia oblonga ad diſtan
tia intuenda , f.587.
Perftringit oculos magna lux ,
£o4210
Per
 PE
Pertentando ambulare,m.691.
Pertica, æ, f.67.8.
Pertica oblonga, quam Ethnici
fuperftitiose erigunt ad fuas
· ianuas &c. .m.516.
Pertica , qua Annamite fuos
dimetiuntur agros, f.678.
Pertica , qua impellitur naui
gium , f.678. QUA ' Peruia vento, patenſquelatro
Pertinaciter accufare aliquem
donec condemnetur,m.500.
Pertinentia ad animam,m.700.
Pertinentia.ad wenenea, f.700.
Pertinere ad aliquem, p.786.
Pertinet ad quem ? p.864.
Pertingere, f.95.
Pertingit ad caput aquasf.523 .
Pertingitiam aqua ad lignum ,
¡P.72:1.
Pertingo, is, p.721.
Pertingo, is. Actingo , is, m.
523.
Pertingo,is, vel opportunè ali
quid facere, p.425.
2
Per totam vitam, m.45. ·
Pertranfiuimus iam pagum ,
P.374
Pertranfiuit, p.615 :
Perturbare intellectum, m:882 Pete, tis, m.91 . p.342.£.890.
Perturbata res, f.422 .
Perturbatio ex concurfu fre
quentis populi, m.3 3.8.
Perturbationes belli, p.392 .
Peruadi aliquid ab aqua, f.738.
Peruenio, is, p.B24.
Peruenire non valet difcurfus,
Leu cogitatio, f.216.
Peruenit modo, p. 824.
PÅ
Peruerfi, p.180.
Peruerfus iniquus ; a,wm, m,
7.IT. : ‫ܐ ܕ ܃‬
Peruerfus nebulo , f.295:
Peruerfus, nequam, p.617.
Peruerti, m.44
tiones diaboli,
Peruerti ad fa&
m. 402,0
nibus domus, m814.
Peruius , parenfque omnibus
locus, m.814.
Pes, pedis, p. 102.
Pes galline, aut fuis, f. 284.
Peftis, is, m.26 . F. 727.
Petere ab aliquo , f. 895.
Petere aliquid à rege ex fcri
pto, p.179.
Peterea perfonaprimaria, m.
317.
Petere dignitatem , m.91 .
Petere mutuò rem , quæ non
debetreftitui, f.856.
Petigo, inis, f.391.
Petitioexfcripro, quæ fit Re
gi,f.359.
Petitionem exfcripto Regi-of
ferre , f.359.
Petra,, p.191. m.733.
Pétram præftigijs mouere 10
co, m.733,
Pexus aptè capillus, £.93.
Pharmaci magma, quod eijci
tur,f.784.
Pharmacum, i, m.753.
Pharmacum, i. medicina, z,
m.784.
Phar
 PI
Pharmacum ad libidinem ex-
citans, m. 82 1...
Pharmacum grauiter olet, p.
333
Pharmacum refrigerans,p.785
Pharmacum vehemens, p.785.
Pharmacum vnum,f.102..
Phafcoli contriti, p.272 ..
Phaleolus, i, m ZI 1;.
Philtrum amatorium, £ 160.
Phthifi laborans , f.585.
Phthifis, is, m.502.
Pica, z, m.48. m.78 m.359...
Pictura facienda colores , m... Pileus purpureus militum , f.
864.
Picturæ in columnis idolorum,,
P.212.
Pietas, tatis, m.240.
Piger, gra, grum, .. p.35. p. 395.
m.5.00: m. 544..
Piger , onera alijs relinquens ,,
m.560:
Pignori dare, p. 126..
Pignori dare filium, f. 225..
Pigous accipere ; f.81 ..
Pigaus aliquod mechanico prę:
bere,. m.842..
Pignus pro debito accipere, m.
890:
Pila, x, p.39%
Pila lapidea, m.244.
Pila luforia, f.91 ..
Pileum conficere, p.485:.
Pilcus ,i, £484..
Pileus , aut veftis æquatur ca
10, p.524..
Pileus cum auribus quo vtune
tur do&bres,f.83 ..
PI
Pileus communis militum , f
484
Pileus communis , quo milites
vti folet cum ad aulam per
gunt, p: 5.57:
Pileus exagonus, m.753 .
Pileus exagonus literatorum ,
f.484..
Pileus ex crinibus cauda equi
næ confectus, m.442, ↑
Pileus idoli; m.454. m:467.
Pileus in. fuperiori parte acu
tus inmodum fecuris, f65e ..
484..
Pileus regius, f.833.
Pileus facrificuli , p: 560:
Pileus facrificulorum , f.484:
Pili anímalium, m:426:
Pilos animalium: extrahere a
qua feruenti perfundendo, f.
426:
Pincerna, 2, p.657:
Pingo, is, m.864..
Pinguem carnem frigere ade
liciendum adipom , p.636..
Pinguis, e, m.33. p.466.
Pinguis terra, f.769:
Pinna, a,.f.65.1.866..
Pinnula pifcis, f.33 ..
Piper, ris, £ 325; P.797..
Piren, enos, p.463..
Pifcatoria cymba, p: 305..
Pifcator ex cymba; £.536;.
Pifcator cum cymba ad pifcan
dum prodiens , m.587:
Pifce inter duos bacillos ftrin
gere ad torrendum, p. 261..
Pi
 Pi
Pifcemfrigere, p.636 .
Pifces , aut alia animalia cau
dam mouere, £ 531.
Pifces manu tentare , m.473.
Pifcina, z, p.10. p.30.
Pifcis , is, f.77.
Pifcis corruptus, £.873.
Pifcis crudus in fruftula conci
fus, vt edatur, p.2974 Pixis nantica , p.23..in :
Pifcis di&us cabos , m. 123.
Placenta, a, p.26. f.162.
Pifcis dictus gièc, p.283 . Placenta ex oriza : & carne ſuj
Pifcis pampano dictus , f. 107.
Pifcis quædam fpecies , p.
766.
Pifcis quidam, p. 106. f.576. f.
832.
Pifcis quidam aquæ dulcis , f.
481. p.482..:
Pifcis quidam di& us dou m.
169.
Pifcis quidam di&us Kimcho ,
m.128.
Pifcis quidam figuram habens
lacertulæ, m.742 . :
Pifcis quidam Aluminis, Rex vo
catus, p.470.
Pifcis quidam marinus , p.
480.
Pifcis quidam valde pinguis ,
f. 269.
Pifcis recens, m.846.
Pifcis fale confperfus , vel fic
cus, m.450.
Pifcis, vel oftreorum genus, f.
701.
Pifcis vocatus lam, f.395.
Piſcor, aris, m.29. m. 203. f.
432.
PL
Piftillus, i p.94 .
Pifum, fi, m.211 8.1
Pium opus iuuare eleemofinis , 3
vt ad Ecclefiam, Pontem ,
& fimilia erigenda , m.240.
Pius, a, vm, m.552.000 2200
Pix, picis , p. 181. p. 803. p.
-- 11 / 07
830..
la, folum fit in principio an
ni. p.122.
Placenta ex oriza , quam pullò
vocant, m.264.
Placentæ teneræ ex oriza qui
bus adduntur phazeolor um
liba, m. 370.
Placentulæ frixx, p.636.
Placentule pruni figuram refe
rentes, m.471.
Placitum illius fiat, f. 311.
Placitumtuum fiat, p.401.
Plaga , æ, m. 453. m. 458. f.
609.
Plaga orientalis, f.609.
Plana veftis fine rugis , p.660.
Panicies, ei, p.25.
Plantago, ginis, p.442. ***
Planta florem habens , vtlilij ,
f.684.
Planta pedis , f. 22.
Planta quædam, p.764..
Plantare albores, p.46.
Planto, as, £
.45 .
Planus, a, vm, m.595 .
Planum,& valdè æquale folum,
M.742.
Pla
 PL
Platea, in qua venduntur po
ma , m.616. Ain
Platex in quibus tabernę aper
tæ funt ad dinendendum, m.
602..
Platea tabernarum, p. 313.-
Plaudere manibus ad canendu,
-f.rs.Athena od :
Plaudere manibus ad comitan
dum cantum , p.174.
Plando , is, p. 70. : Pluuiam introire, p.643 .
Plectere capite, f.324.
Pletere pana capitis , m. 172.
Plena, res, p.93. 1
Plena oriza(pica, p.93 .
Plenilunium , ij, p.40.
Plenum, ita vt fuperefluat , p.
546.
Plenus, a, vm, p.214. m.641.
Plenus iam eft &c. p. 562.
Plenus, ita vt fupereffluat , m.
450.
Plenus meritis , & virtutibus }.
m.641 .
Plenus omninò, p.156.
Plicare fimbriam , p.263.
Plicare veftem, f.837.
Plicatam fimbriam rotundè
confuere, m.396.
Plico, as, m.887.
Ploratus infantium, f.465.
Pluere iam defijt, m.487.
Plumbum, i, f.103 .
Plumbum album , p.356. ..
Plumbum retium, p.89.
Pluo, is, f.486.
Plus,£573.
Plus,minufuè, m.49.'
PO
Plus, minufuè, numerando, m.
219. !)
Plus minus viginti, £
.872.
Pluteus, ei, m.5. 7
Plunia cum vento , p.285. P
487.
Plouia maior, p. 160...
Pluuia maiufculis guttis cadés,
& raris, p.487.
Pluuiam imminui , p.487
Pluuiam vento impellente in
trare, p.487.
Podagra morbus, f. 377.
Podagra , vel chiragra labora
re, p.134.
Poëfis obfczna, p.573.
Pænitentia peccatorum cums
petitione veniæ, m. 334
Pænitere, P.504.
Pena, qua multi ple &untur; vt
morbus vniuerfalis , quems
Deus immitteret, p.714 j
Pollex, cis, f. 534.
Polliceor, eris , p.342.
Pollui liberè, f.679.
Pollutio, onis, p.367.
Pollymixos , m.136.
Polus feptentrionalis , p.211.
Pondera decem argenti, f.434.
Pondera nouem argenti , m.
434. :
Ponderare illiberaliter , f. 83 .
L Ponderare intentum alterius
illo nefciente , m.415 .
Ponderare liberaliter , m. 83.
Ponderi ferendo , vel attollen
do fufficere, m. 567.
Dddd Pon
 PO POT
Pondero, as, m : 83 : Pofita funt omnia in poteſtate
Pondus: vndecim : circiter iu folias Dei , f.583 . P-584 :
liorum, m 434 uniani Poffideo, es, m.243. ni mati.
Pondus vnum argenti, £434. Poffum pores, m.243
Pondus vņum,duo & c.m.434. Poft aliquod tempus, f.216.
Pono, is applico , as, p.851 .. Poft comeftionem , m.366.a.
Pono, is. facio , is, m.765 . Pöftea, m.366, p.774• ´:
Pons, atis, m.91 . Poftea, diebus fequentibus, mi
Pons ad corporis lotionem , 682 Hann and 1
f.91 milit i: Poftea videbimus, m.684:4
Pons, aut vicus in Aula Tun Pofteri, rorum, p.318. £ .687.
::
chinenfi dictus , cau gien * Pofterior hominis pars, m.812.
m: 283.. 11 ...
Pofterior memfis, f, Eas.....
Ponticulus.ligneus , f.232. m. Pofterioris mefis oriza, m.802.
274.... Pofteriorismefſis oriza germi
Poples, itis, p.560 . nans, f.443...
Populus, i, f.779.. Pofterius, polt, f.317.
Porrigere aliquid ambabus ma.. Pofticum, i, f.138..
nibus cum reuerentia ,, m.. Poftilena, 2, p.3182
2391. "
Poftquam, fi2 16..
Forrigere manum : alicui , m. Poftquam fecero, f.191 ...
286 : Poftquam finiuero, m. 226.
Porrigere librum, m.239 . : Poftquam perfecero , ftatim
Porrigo nigra, m.268. ibo, m.684:
Portare menfam rotundam ad Poft Regem , ideft , regina , f.,
aliquera, veedat, p.450. 3174
Portalignez cum vario opere, Poftremum omnium perueni
m.z3 ... ire, p.657..
Porticus in itinere ad viatores Poftridie,f.379%.
hofpitandos, f.620.. E Poftulationem confcribere , p..
Portio,onis, m. 13455 plu 818 .
Portio quædam itineris,p.229 Potari frigida, p. 874..
Portu egredi, m. 138. Potator vini :3082
Portulaca, z, f.643 . p.673 .. Potentia infinita , omnipoten
Portum ingredi, m.138. tia, 2. f.712.
Portus,vs, m.138.. Potellas, atis, m.5.98....
Portus in cochinchina à Lufi Poteftas ad capiendum , occi
tanis dictus Turanu, m.3: 1 1 .. dendum &c.: m.598;:.
Pote
 PR
Poteftas pagi, p.93.
Potio quædam , quam ex ori
za pulo dicta conficiunt , m.. Præfe&us, qui præeft, p.405. 'i
·515.
Preacutidentes ; £667.
Przacútus cornibus bubalus ,
m.555 .
Præcedere alios in fcientia , f
. Præmandere infanti efcam ,
44. P.45. 21. CON •
Præceps) cipitis, £ 71. A … ]
Præcepta decem, f.635.
Præceptum imponere alicui; p.
· 636. ↑
Præcingere fe, f.43 1. m.859.
Præcipere lapidi, vt moueatur
ab vno loco, in alium, p.368.
.635.
Præcipio, is, p.368. £
Præcipitium infpiciendo lumi
ne oculorum priuari , p.535.
Præcipua ianua, m.79 .
Præcipua verba,`m:55 3.¨
Præcipuum lumen, m.79.
Præcipuus in aliquo loco, f
. Premium in die fefto dari foli
811.
Præcipuus , optimus , p.553.
Præcifi capilli , m. 145.
Præcifis naribus homo , p.706.
Præclarum ingenium, f.467.
Præcludere viam , p.52 1.
Præcox, cis, f.694 :
Prædi&us non eft nobis judicij
dies; p. 321.
Prædonum caterua, f. 380.
Praeft toti prouinciæ , m.309.
Præcft vni pago, m. 309.
Præfectus, i, f.143.
Præfe &us operum , m 87.
Præfe &us miffus ad præfiden
PR
dum alicui.negotio Regis,m .
840 OWS
Prafici ve&igalibus, p.17. : “
Præfigere horam , p.378. -i
Præfigo, is, p. 102.
Prælegeredeationem , p.82 .
m.480: 1.7 .
Præmia largiri bonis , pænas
exigere à malis, p. 5.97
Prania fac numero recipere
£.607.
Premio afficere, f.787.
Præmio donare bonos, fuppli
cio afficere malos , f.787.
Pixmium bonis operibus clar.
giri, p.658.
Præmium bonorum operums,
f.6ɔ7.
Præmium & pæna debent dari,
..p.788.
tum, p. 164.
Præmium largiri , f.787.
Præparatus, a, vm, p. 675.
Præparo, as, p.169. f.180. p.
675:
Præpediri alio negotio, p.470.
Prapediri viam elephantibus ,
M.441
Præpofiti, aut feniores pagi , f.
313.
Præpofitus , ti, p. 79.
Præpofterè loqui quoad ordi
: nem , p.540.
Præputium , aut caput membri
virilis, p.455.** i .
Dddd 2 Pizz
 PR
Præfagire ad rem , p. 270.
Præfcindere nares , p.686.
Præfentanea medicina, m. 324.
Præfentia Dei eft in cælo , &
in terra , & in omnibus re
bus, m.605.
Præfepium, ij, p.453.
Præfideoes, p.F2.
Præfidere operi, p. 12.
Prakat, f.732.
Præftigijs fugare , f.349:
Præftitis veneficijs amentem
facere,m. 604.
Præftituere tempus , diem & c.
P:-378.
Præftituit iam diem, f.320;
Præfto effe in omnibus alicui ;
p.102.
Pręterijt, p.616.
Preteriti dies, p.896.
Preterito biduo, p.374
Preteritus annus , elapfus , p.
806.
Preteritus annus, m.53.1.
Prauum cor, p.227.
Prauum cor. vifcera crudelia,
P. 7.17.
Prauum ingenium, p.180.
Pretium, ij, f.77.
Pretium quor aureorum ha
bet ? p.513.
Pretium commune , m.271.
Pretium , ij, p.271 .
Precari idotum ad diabolum
expellendum , atque ideò ex
pręcepto venefici digito
partem manus perftringunt
in qua putant diabolum
PR
manere , m. 116.
Preces , m.539.
Preces ex libroperfoluere , f.
848.
Preces idolo fundere , p.116,
Preces legere idolis, p.86.
Preces recitare , f.848.
Precor, aris , p. 342. m.361 .
Premo, is, f. 504.
Primaluce, diluculo , £5 18.
Primarioviro aliquid offerre ,
£ 183 . 1
Primarium virum officijs vili
bus occupari, m.3:55.
Primarius dux , vtprorex , m
194..
Primò, p.210 .
Primogenitus, i, f.131. p.210
f.8.3.6,
Primum agmen, m.36. p.792..
Primum annunciare legem Dti
p.476.
Primum principium , quod li
terati finenfium ponunt,
733.
Primus , a, vm ,. P. 2:14. P.553
m.779.
Primus generarationis huma
nę ſtatus , p.539:
Primus literatornm gradus a
fcendendo, f.688.
Primus lung dies , p.483 .
Primus ftatus humanę genera
tionis,f- 759%
Principium , ij, f.53. m.645
°
Principium caput, p.2 10.
Principium habet , non habet
finem, m. 760.
Prin
 PR
Principium modò eft faciendi,
P.542.
Principium non habet , neque
finem , p.760.
Priuatim reuereri, p.812.
Priuignus, i, f. 131. f. 267. p.
.569.
Priùs, p.760. £.79L.
Priùs, anted, p.880.
Priùs, & antè omnia, p.816.
Priùs ire, precedere, p.816.
Priùs non audeo loqui , p.816,
Priùs reuertere , f. 85.
Probofcis , idis, f.872 .
Probofcis culicis , f.872
Proboscis mufcę, f. 872.
Probofcis, vel manus elephan.
tis, f.872.
Probra ferre, m. 326.
Probus, a, vm , f. 50.
Procedere vlterius opus iam
ceptum , f.655. p.656.
Procerum corpus, p.536.
Procraftinare, p. 94.
Proculcare calcibus, p.284.
Procurator cui committuntur
negotia, p.200.
Prodigere, f330. p. 82.5.
Producere , m.329.
Producere per generationem ,
p.688.£ 746.
Producere fignum in ligno , cũ
filo, & atramento , vt folent
fabri lignarij, f.501.
Proferre fatua verba, m. 445.
Proferre mendacium , p.177.
Profiteri legem, f. 315. m.898.
Profiteri fe Annamitam, m.898
PR
Profiteri ſe magiftrum, m. 8 98.
Profundere opes & c. f.719.
Profunderefanguinem, p.22+
Profundi iudicij vir, p.55 1.
Profundi oculi, m.42 2. p. 812.
Profundiſſimus, a, vm , p. 140.
Profunditas duarum , aut trium
vlnarum, p.671.
Profundum, recorditum,p. 55 L
Profundus , a, vm, p.683.
Profufio pluuiæ , f. 132.
Prophetia, x, m.673.
Progenitores,vm,p.512. f. 586
P. 792. f. 817. p. 827. m.
856.
Proijcere fundam, m.93 .
Proijcere aliquid in flumen
P.643.
Proijcere aliquid manu , aut
pede,£729.
Proijcere aquam manu , f.729.
Proijcere in terram , m.276.
Proijcere manicam veftis fi
per humeros ad contemptu,
£ 67.
Proijcere monetas vt notentur
in ludo , verfæ , vel redz ,
m.265 .
Proijcio, is , Iacio , is , p.622.
Pro illo, do illi, f.853.
Pro me ora ,f.109.
Prominentes valde oculi , m.
42 .
Prominere offa extra,f.501.
Prominere os extra carnem ,
m.421.
Promiffa inania, m. 193.
Promiffio dandi, p.368.
Pro
 PR
Promiffis non ftare , p.670.
Promitto, is, p.361 .
Promitto,is, fpondeo, es,f 529.
Promulgare Regis edictum ,
m.640.
Pronepos, otis, f.99.
Pronum iacere, f.680.
Pronus, a, vm, f. 680.
Propalare res fuas , vt ab alijs
laudetur, p.602.
Prope , p.33:
Propè, iuxta, m.281 . -
•Propè caput tranfire globblum
tormentarium , m.897. ·
Properus, a, vm, f.57 . £
.71.
Propellere odium, p.274.
Propenfio, onis, p.4.99.
Propenfio naturalis vnius cu
iufque, p.762 .
Propenfum effe ad vitium car
nis, m.462 .
Propera valetudo , p.454.
Proponere emendationem , m.
169.
Proponere in bonum, f.401.
Proponere in malum , f.402.
Propria vxo , f.464
. Protrimentum quoddam car
Propria res,f.464. p.649.
Propter, p.866.
Propter aliquem , p.866.
Propterea, p.3.
Propugnaculum , i, p.431 . m.
747.
Prora cymbx, f.497.
Prorex, regis, f.734.
Prorex, vel Dux totius exerci .
ti loco Regis , m.619 .
Prorfus ita eft , fic omninò fe
PR
res habet, m.616;
Profapia, a, m.177. p.g27.
Profapiz caput, p.327.
Profapie lincam propagare
m.177..
Profcindere aratroiter , ac ita
delere , vt nullum eius weſti
gium appareat, p.633.
Profpera omnia, 1.768.
Profterai vfque ad folum , m.
140. :
Profterno, is, f. 256.
Proftibulum, i, p.773.
Proftrari, f.680.
Protegere fe ab inimicis , p.292
Protegi à pluuia, vento &c. m .
244.
Protegit nubes, p.605. *
Protrimentum carnis conditu,
p.883.
Protrimentum carnis confice
re , m .21.
Protrimentum.carnis folijs in
uolutum,p.512.
Protrimentum quoddam car
nis, m.591 ,
nis ,vel pifcis in globulum
compa&um, p.869.
Prouincia, æ, f.895.
Prouincia Auftralis refpe &u
regiz Tonchinenfis , p.768.
Prouincia Cantonenfis, f.622.
Prouincia in regno Tunchini ,
quam Lufitani vocant Sinu
fà, m. 328.
Prouincia Tunchinenfis , f
..525.
Pro
 PR
Prouincie,ant Toparchiç pars, " Pudenda maris , p.52 .
£ 827 Pudenda mulieris , m.33 .
Prouinciæ gubernator, f.895. Pudenda: fiue viri , fiue fami
Prouincia Meridionales refpe.
Au feptentrionalium ,m.806.
Prouincijs ad Meridiem fitis
aulam petere Tunchini , p..
631..
Prouoca illum ad duellum, m..
810
Prouocare fe inuicem ,m.733
Prouoco, as, f.411..
Proximum effe morti , p.169.
P.493
Proximum effe partui , f.649:
Proximus morti eft, f.819
Prudens , ntis , p.522 . p. 532.
Prudentiffimus,a, vm, & fic de:
alijs, p.141.
Prunum, i, p.45 r.
Prunum fylueftre , p.256..
Prunus, i, p.45 1.
Pruriginem excitat fcabies , p..
537.
Prurigo, ginis, m: 547..
Prurigo ex immunditia orta,p..
157...
Pruritum fentis, fcabe , p.537:
Pruritus, vs, p.5 37.
Pittaci vox , p.82 9.
Pfittacus, i, f.i.f.473.
Publicanus , i domus exigen
tis tributa à tranfeuntibus
&c. p.820.
Publicè , f 418. p.817:
Publicè apparere, m.457.
Pudenda, dorum ,f862..
Pudenda fœminæ, m.176.f.422..
PV
næ,m.353.
Pudenda viri, p.417.
Pudendus, a, vm, p. 326.
Pudor, ris, p.5 57..
Pudore aliquem afficere , p...
326. p.888.:
Puer, i, m.561. m.743 .
Puer aut puella, £603 .
Puer infipiens,f.473.
Pueri infipientis more fe gere
re ,f.808 .
Puer paruulus, f.553.
Puer rudis, m.481.
Puerorum turba, p.20:
Pugillusi, p:59: m. 503.
Pugillus oriza, f.475...
Pugionis in modum gladiolus:
acutus, p.656:
Pugna gallorum , p.113..
Pugnis fe inuicem impetere ,
p. 196..
Pugno peâus conterere , p..
196..
Pugno percutere, f.195.
Pugous plenus, p.71.
Pulcher, a, vm, p.826..
Pulcher adolefcens,mulier fpe
ciofa, p. 399..
Pulcher iuueaus, p.38..
Pulcherrimus optimus, a, vm ,.
6
p. 664
Pulchrum quodcunque opus ,
£ 43. ;
Pulex , icis, p. 50. p.. 103. m..
110...
Pul
 PV
Pullaftra, æ, f. 111. f. 253. p.
752.
Palli coloris veftis , nigra , £. Pun&um, i, virgula 2, m.861
737.
Pullulantem orizam feminare,
m.443.
Pullulo, as, m· 494.
Pullus gallinaceus , f.253.
Pullas gallinaceus paruus , f.
253.
Pulmentum indicum ex oriza ,
& aqua abundanti , f.97.
Pulmentum faccharo condi
tum , p.IOI.
Pulmo , onis, f.602 .
Pulfare campanam, m.203.
Pulfare crepitaculum ex canna
indica ad vigilias , p.295 .
Pulfere fidibus , p.198.
Pullare ianuam, p.295. ´
Pulfare inftrumentum muficu ,
& fimul canere , f. 197.
Pulfare lyram, f.501 .
Pulfare quoddam inftrumentü ,
m.599.
• Pulfar e tympanum ; m.281.
Pullo , as, p.295..
Pulfum tentare, m.8.
Pulfus , vs, m.445.
Pallus formicans, f.445 .
Pulfus tremulus , f.448..
Puluerem tormentarium con
ficere, m.785.
Puluinar ephippij , £ 758. p.
819.
Puluis , veris, m. 58.
Puluis in modum furfuris egre
diens è ligno, p.459.
PV
Puluis tormentarias, p.785.
Pumillio, onis, f.99. p.431.
Pun&um adhibere , quod fit.
per figuram fimilem litera,
O, m. 861. བ
Pungere acu , p.196.
Pungete aliqua re acuta, vt acu
autre Gimili , p.1962 ..
Pungere apem in manu , idem
eft in vfu pro alijs animalcu-.
lis, quæ figunt aculeum , vel
quid fimile , vt fcorpius &c.
f.234.
Pangere furunculum, £.523.
Pungi aliqua re acuta , p.894.
Pungi fedendo, f.112.
Punire cruciatibus , f.834.
Punire peccata, m.29. !
Pupilla oculi, p. 540.
Pupillus, i, m.472.
Pupillus veroque parente or
batus , m.472..
Purgare aluum , p.236.
Purgare orizam de terra , vel
lapillis, f.193.
Purgare fe &c. p.659.
Purpura, æ, p.26.
Purpureo colore inficere , p.
660.
Purpureum fericum, m.204. -
Purpureus , a, vm, p.668.
Parpureus color, m.204.
Purpureus color ad pingendā
aptus, m.798.
Purum argentum , p.95..
Purus, caltus , a, vm, f. 802.
Pus furunculi , m.484. 7.69
Pus
 PV
Pus iam productum eft in fu.
runculc, &c. m.484.
Puftula, æ, f. 26....
Putamen cannæ faccharez re
fecare, m.795. ?.
Putamen fru&us indici , quem
Lufitani arecam vocant, re
fecare, f.795. ) Pyramis nouem contignatio
Putamina auferre fru &us indi
ci & c.`p.6.53.
Puteo, es, p.333.
Puteus aquæ ad potum , f.283 .
Pucidus, a, vm, m.723.
Puto, as, f. 327.
Puto mane aduenturum, f.389.
Puto quod, &c. f.530.
Putre fieri, p.5 10. -
Putrefieri orizam in agris ob
nimiam aquam irrumpenté,
P.775.
Purre lignum, p.5.
Putrefcens , aut corruptus pi
fcis , £873.
Putridus, a, vm, p.3.
Patris, c, p.3. m.649.
QV
Vadragefima, x, m.6.
Q Quadrare muſcipulam ,
P.21.
Quadratum, i, p.296. ·
Quadratus, a, vm, f.57. m.73.
m.610.
Quadratus home, f.45+.
· 778 .
Quadrinepos, potis, f. 108.
Quadripes menfa, p.202.
Quadriuium , ij, p.5 17.
PV
Pueris, e. putrefcens , ntis, t
87.3.
Putris arbor, p.5%
Pyramidalis figura , m.72. p.
863. m.874.
Pyramidalis quædam ftru &ura
nouem graduum , p.592.
num fuper fepulchra prima
riorum, m.98.
Pythoniffa, f.236.
Pyxis illius folij quod berei vo
9 cant, fine operimento , m.
130
Pyxis nautica, in qua defcriptæ
funt quatuor mundi partes ,
M.220.
Pyxis oualis , in qua apponitur
folium &c. m.807.
Pyxis permagna, m.616.
Pyxis rotunda ad feruandum
folium, &c. m.339.
Pyxis rotunda cum fuftentacu
lo, feu, pede, f.210.
QV
Quadriuium in fluminibus, m.
517.
Quadriuium terrefte, p.517.
Quadrupedia, p . 8:.
Quadrupedia , & bipedia , mé
107.
Quadrupedia , & volatilia , f.
Quædam arbor dica gau , m.
262...
Ecce Quæ
 QV
Quzdam auis , cnius. nidus eft
adedendum fuauis , p.250 ..
Qualibetres,.m.269.
Quanam Perfonz ? f.499.
Quænam res f.507..
Quænam fors cecidit ? p.62.5
Quæ res ? m.269:
Quæro, is, f: 379. m.798;
Quæfiui, & non inueni, m.736 ..
m.7.98.
Quafo, comedat dominatio
veftra , .f.479..
Quaftus annuos habere à Re
ge, vel ab alio principe vi
· 10 , fo420%.
Quam altus? m. 12 2%
Quam aprè a&
tum , p.309.
Quamobrem ? 678...
Quam pulchra res, f.20.
Quamuis, m.165.
Quamuis , etfi, .m.441.
Quanam via incedit ?· m. 5 15..
Quandiù m.94.m.404..
Quandò ? f.27
Quando adueniet ? f.27
Quando canis , aut aliud: ani
mal mordere intentat , p.
5.48.
Quandocunque, £20; f.27:
Quando venit, f. 27.
Quanti æftimatur ? f .222. p
2.7I..
Quanti eft circiter p.88r.
Quanti vendis ? p.24.
Quanti venditur ? p.449.
Quanto magis, m . 103 m.343.
m.418. m.610.
Quantò fenior , tanto pruden
QV
tior , m.85.
Quanto tempore ? p.27%
Quantum ? m. 27. m. 170. p.
449... ··
Quantum altus ? p. 27. m..
2.7.
Quantum diftans ? Ƒ.27...
Quantum diftat? p. 879 :
Quantumliber, f.10.
Quantus, a, vm, £825.
Qua rationem.395
Quare ? m. 128. £.507. f. 5.52.
m.678
Quarta menfis, f.744.
Quarta pars potterior anima
lis , dicitur etiam de hom
ne, f. 241 a
Quartus , 3, vm, m. 53.
Quartus gradus literatorum
afcendendo, m.3.32.
Quartus gradus fuperior lic
ratorum, f.381. ·
Quartus menfis, f. 839.:
Quaffare vefles, aut pannos li
neos ad.lauandum , m. 282. :
Quaternio fcholaftici, m . 70.
Quatio, is, m. 291.
Quatuor, m.53..f.839.
Quatuor prouinciæ circa Tune
quíni regiam,. p:207::
Quatuor prouinciæ , quæ funt
propè regiam. Tunchinen
fem, m.531..
Quemcunque pifcem ceperis ,
> £.507.
Quia , f.44r.
Qui amat legem, f.204.:
Qui ad latus dextrum eidem
Regi
 QV
Regiadftat , p.712
Quicunque, m.39.
Qui quærit, inuenit, ma43.
Qui , folum de hominibus , lo
quendo demifsè , m.354.
i Qui funt in foro , m.354.
Quid ? m.218. m.2 19. m.238.
p. 269. m. 473. m.700. p.
862.
Quid agis? p.395.
Quid ad te ? p.269.f.416.
Quidquid habet corpus , na.
848.
Quidlibet, p.269.
Quid negotij ? m.4736
Quid rei? p.712. ·
Quid fcio? p.309.
Quid tandem rei hoc eft ? f.
852.
Quid times?ne timeas, m.407.
Quid verò rei es tu ? f.862.
Quidam fructus acerbus, di&us
gia, m.27 .
Quidam philofophus, qui quin. Quis eft qui fciat ? p.5 08.
gentis paulo plus annis ante. Qui es tu ? f.898 .
Chriftum Dominum floruit, Quis it? m.z.
P. 376.
Quidan pifcis, p.424
. m.695 .
Quidam pilcis dictus heo , m.
321.
Qidain , quem dicunt fuiffe
vaide robuftum Tunqui
nenfes , & illum colunt , m.
p . 186.
Quidam Sinarum Rex , qui li
bros combuffit , & ftudio
fos fepeliuit, p.362 .
Qiam vicus in Tunchinenfi
OV
regia iravocatus, f. 588.
Quies, etis, p.223. M.654,
Quiefce, & tace, m.398.
Quiefcere auem in ramo, p.2 11
Quiefcere flu&us, m.398.
Quiefcere primariam perfona ›
M.534.
Quietco, is, f.526.
Quietus, a,vm, mitis, e, p.817.
Quinam funt? p. 559.
Qainarius vnus, m.99 .
Quinarius numerus, in.99.
Quindecim , P.395.
Quingenta , f.502.
Quinque, p.395 . f.502.
Quinquies mille, f.502.
Quinquies mille monetæ æreę,
P.79 +
Quis ? m.2. m.507.
Quis audebit rem hanc ? f.164,
Quis eft hic ? m. 19 4 .
Quis eft ibi ? m.2.
Quis eft illic ? f. 194.
Quispiam , p.475 .
Quis puer ? m.507.
Quifquilie, arum, p. 6321
Quifquilias colligere ad proij
ciendum, p.6, 2.
Quifquis, f.2 .
Quis terminus , aut finis ? p.
691.
Qs, vel quid, p. 305 .
Quò? f.:09.m.473 .
Quo anno? nt. 50%.
Quo die ?m. 307..
Ecec 2 2010
 QV
Quo inftrumento operabor?
m.408.
Quo is? m.473 .
Quò it ?f 209.
Q.o menfe ? m. 507.
Quo tempore? f.27.
Quod peccatum ineft ? p. 508.
Quondam præteritis fæculis, p.
896.
Quodlibet negotium , m.269.
Quomodo? p. 186. f.507.f.559.
p.678. p.755 .
Qomodocunque , p. 508. p.
755.
Quomodo poterit euadere? m.
395.
Quomodo poteft 2m.395 .
Quomodo poteft euadereideft
non poteft euadere , f. 103.
Quomodo poteft ? ideft , nullo
modo poteft, f.103.
Quomodo res fe habent ? m.
499.
Quomodatibi præcipitur , ita
fac, p. 508.
RA
R Abie correptus canis , f .
155.
Racemus, i, p.121 .
Radere coronam , f.298 ..
Radere nouacula , aut cultro ,
£.298.
Radere pregma, m. 887.
Radices que comeduntur vt
rapa, raphani , f. 135.
Radij flabelli, p.900.
Radij lucis, f.9.
QV
Quomedo vales ? m.277
Quomodo vocari's .297.
Quomodo vocatur ? f. 730.. 1
Quoniam, p.866.
Quot ab hinc annis ? f.50 %
Quot ab hinc diebus ? m. 519%.
Quot ab hinc menfibus ? £.745..
Qot , in rebus quæ non hinc
arciculum proprium , &c. f
.
79.
Quot bacilli ? ij fcilicet, quibus
vtuntur loco furcinula ad e..
dendum , m.105 .
Quot cymba ? p.105.
Qot homines? p.541.
Quot menfuræ ? f.210..
Quot nam pueri funt?f.5 40..
Quotquot hic funt,m.20.
Quot fcuta ? in.27.
Quat ftorex? p. ros.
Quot vine ? p.671.
Quotidie, f.228. f.313 .
Quoties? f. 23. p.397. P.449-
Quoties circiter?£ 167.
Qotus ? m-779r
RA
Radijfolares intenfi, £ 505.
Radij folis, m.242.
Radius lucis, f.9.
Radius feu inftrumentum tex
toris, f.773.
Radius folis, f.9. p.648.
Radix, icis, m.6+5.
Radix dulcis, m.81.
Radixdicta gau, p.263 .
Radix in modum zinziberis,
quodftrangulat, p.649
Ra
i
 RA RA
Radix quzdam; efcorcionera Rara tela, vel tenuis malé com.
TAMI
di&a, p.481; anlagt dok___ pa t
&a , m.780.2 .
Radix quadam quæ in efcam ... -.j ⠀` .!
Rarò , p.330.
affumitur, f.840. … Rarus,a, vm, m. 32 20 p. 391.p.
Radix valde pretiofa , & medi 526.m. 7801205505 50
cinalis ex Corca,£ 672. Ratio, onis, p-412. M. 469; *
Raja, æ, f.243. Ratio , aut modus , feu via fa
Ramorum feftum , p. 395– ciendi ahquid, m.610.
Ramus, i, m.86. m.97. m. 522. Rationem illam iam nouit , f
Ramus . ficuum indicarum , f610. T

57. .:: !.
• ! ! Rationem medicamen torum
Ramus quidam cui putant pa
gani infidere animam Regis
cum celebrant fuperftitio.
nem quam vocant obuiatio
nem animæ Regis, p.8+.
Ramus , feu plantæ caput, in
quo nafcitur fru&us quidam,
p.685.
Ramus tener, p. 535.
Ramus tener fructus , quem
areca vocant, m.4.3.
Rana , a, m.249.
Rana paruula arborum , quæ
vfui non funt ad efcam , m.
:
545.
Rapere inuicem , p.279:
Rapi fecundo flumine , vel-a
qua defluente, p.890 .
Rapidè loqui, m.89.
Rapiendo fumere, m.89..
Rapina, x, p.812 .
Rapio , is, m. 7. f.15 . m.144 .
£ 80. p.623 - P752.
Rapit miluus vnguibus , m.
207.
Rara storea malè compa&a,m.
780.
nouit,f.610.
Rationi conforme, m,469.
Rationi repugnans, m.469.
Rationis conuenientiam , vel
difcrepantiam perpendere ,
f.469.
Raucefco, is, p. 127. p.361 . m.
796.
Rebellem dedere fe , m. 2 10..
Rebellem fieri Regi , f.538 .
Rebellio, onis, 738.
Rebellis , e , f. 538.
Rebellis Regi, m.527. £. 59 ¦
Rebellis, feditiofus , m.202 .
Rebello, as, f.866.
Recalfacere orizam coЯam »
f.309.
Recalfacere placentas & c. m..
813.
Recede, m.805.
Recedere ab inuicem quoad
amicitiam , m.634.
Recedere aliquem retrò , vel
ad vnam partem cum fedes ,.
p.171.
Recedo , is, 885.
Recenfere milites, p.356.
Re
 RE RE
Recenfio militum, m.527. : Redire ad mentem, fi8oo.
Recenter hodie eft hoc nego Redire ad mentem pot ebrie
tium, f. 479. 69 " tatem, m.723. b up L
Recentis anni feftum, p.731 , Redire ad vitam refurgere : f.
Recidere in morbum ob nimia 687 gallerzita ,
venerem, m.592. i Redire donjum , 333. m 869.
Recipere beneficium, p.59 Redire in terram,f.203.
Recipere præmium , p. 344.5 Reddo, is, m.37EJÁRA
Recipio, is, p.779. Redolere aliquidwaldè ; f. 6±8..
Recitare ex libro officium, aut Reducere elephantconfagiti
E quid fimile, f.560. 'i 00 uum,p.180.
Recitare idolorum librum , p. Redundare bulliendi, £40 ...
355 * Referre aliquid alteip.3 16.
Recogito, as, f.703 . oil Reficere fluminum ripas , co
Reconditus, a, vm, p.382.4 fat inundatio , f.307, 1
Recordor, aris, m . 175. p.848. Reficere vias, m.zazion
Recta arbor, m. 5 18. Refigi aliquid affixum f.457.
Recta confcientia,.m.5.18. Refractarius equus: px44
I
Re&â incede vià, p.746.. Refrigerans pharmacum , m.
ta omninò via incedere ,
Re & 456.
Regem dire, £21. .1 "
Re&a vià incedere , p.168. e
Reger popul . um m.54%
Rectè, p. 702. Regi aliquid dare, f.795,
Re&è factum , f. 361 Regia Cocincinenfis, à Lufita
Re&è iudicare , m.5 18. nis dida Sinud, m. 329.
Re&è loqui, f.566. p.703 . Regia Sinenfis, p.38 ;.
Re &or feftorum curans, vt ho. Regia Tunchini, p.379::
fpitibus detur locus , f169. Regia via, m 79.
Rectus , a, vm, m.5 18. p.702. Regina, &, m.16.
Recufe, as , p. 113. Regio infima,£ 27 ; ......
Recufo minimè, p.113 . : Regio media, 273.
Reddi le&ionem à difcipulo , Regio occidentals , fo09.
p.169. Regio fuprema , m.273.2
Redeo, is, m.863 . Regis domus ad animum rela
Redeo domum, m.869. .xanduni , f.40f. ... I di
Redimere veftem , vel foluere Regis illius nomen , cui fertur
fartoris opus, piz ?. fa&ta reuelatio de Aduen: u
Redimo, is , f. 122. f776. Chrift Domini , p.312.
Re¸lu
 RE RE
Reglutinare librum, m. 748. Reliqua omnia, f. 179. m. 840.
Reglutinari, f.44 m.325. Relinquere aliquid,& obliuifci,
Reglutinari aliquid, p.290.32 m.49. ...
Reglutinari Sandaracham , f. Relinquere domum, p.49.
44 . NEW Relinquere officium filio , p..
Reglutino, as, m.748 . 213
Regnum, i, p.142, p.500. m. Relinquere fic; fz12 :
576. Ben 101 ). Relinquifti vbinam ? f.2.12.
! Regnum Annam, m.576, Rolinquo, is, f.2 1.2.
Regnum Ciampa, m. 4702 p. Reliquiaria theca cum cryſtal
833. 027 Jis, f.9.
Regnum extraneum ,་ m. 576. Reliquiz, arum,f.166.
Regnum inferius , nempè hic Reliquiæ cuiuslibet rei ,p.491
nundus, m. 306... Reliquit domum gallina , p.
Regnum moderari, m. 576... !.
413
Regnum quod vocatur Ciam Rem alienam non concupiîcas,
på 105 han f.736. 40 -‫ן‬
· Remane m.5
Regnum fubiugare , m. 576. o, es, 73.
Regnum Sinarum, m'5'29. ... Remane tu ; ego domum re
Rego, is, m . 3-9 f. 5:35. deo, m.863.
Regula ad ducendas lineas , f. Remedium ad vinum . conficic
735. dum , p.464 .
Reie&itium, ij, m
. 482 Remiga , ita vt peruenias , må
824. ::.
Reijci filium à patre, m.840.
Reijci monetam ,.m20& Remigantes milites , m 305 ;
Reijcitur argentum
-imporum , Remigare in partem anterio
f.208 . rem, m. 824.
Relaxare animum, m. 410. p. Remigare percutiendo pedi
419.P.432. f.4363: bus, f. 648.
Relaxare fibulam veftis,m.568. Remigare retrorfum , p.103.
Relaxare quod tenfum erat, m. Remigo , as, fro .
182. Remittere partem pænæ , aut:
Relaxatus eft funis , m. 182. debiti, p.275
Relica ab alijs edere , m.482 . Remo breui cymbam impelle
Refipifeere ex parte, m. 118. re, m. 372.
Relique prouinciæ àtegia Tü. Remo breui remigare,p.53.
chinenfi vfque ad regnum Remotum ad locum proficifci ,
Ciampa, p.201. p. 879.
Rc
 RE RE
·
Remouereianuam è cardini Resad ipfummet Regem pe
i bus, p.81 . i amplitt &ans f.543 (spilens
Remus, i, f. 102. Off Res alias alijs fuperponere, mi
1154 dosad 2
Remus breuis inpalz modum,'
...f.52.. Res aliquantulum fimiles , m.
Remus fchediæ, m.887.. 466.: namika
Renes, aum, £38. £ 90. m.1811 Res apta, £ 308. ‫ܕܐ܆‬
P473) in a Refarcio, is, m. 3641
Renuere mouendo caput 3 £ Refarcire veftem, mo.p.85+
1391. baho sitrup. Res aurea, f. 78ms. ) kayd
Repagulum, i, m.48. Miqeli Res bona, m.290. .::
Repagulum , i, obex , icis, p. Res bonz, p.138.11.
756. Refcindere , aut. diuidere ali
Repellere pilam pede , m. 191 . quid in minutiores , partes ,
£883 . At t bl.a (11 atgja !
Rependere inimico, m. 1,15
Rependere iram, m.37. Res claufa, £ 20400pm . 004
Res claufa dicitur etiam de fe
Rependere malum, f.49.
Rependo, is, f.68. 2018 creto ,vt claufos m.159.
Repertinè expergifci, m. 703 . Res comestibiles, p.138.. จ
Repentinus cordis timor 9 f. Refcriptum regium, p.818.
..571 . Refecare charcam , vt fiat 2

Repercutere pilampede,f.729. qualis , p.729.

Repercutiendo pilam in altum
mittere, m.55 .
Repere manibus , p.4-6.
Repetere quæ iam data fuerat,
m.770. *
: Refina ad modum incenfi , m .
Repo, is, p.43 . p.48. ...
Repo, is, arrepo, is, p.8.10.
Reporta , vel refer huc, p.195.
Repræfentatio fomnij, p.494.
•
Reptatio ferpentis , p.618.
Repudiare vxorem, f.70.p.213 .
m.63to:
Repugnans rationi , m.802.
.
: .
Requies ,ei, p.5. m.25.
Res , rej, 137. m.2.18. m . 700,
Refecare putamina cannɛ dul
cis,p.653 ... amant subira a
Res illius, m.562.
Refina, x , p.181.
556. ..:
Refipere exparte, £ 14.
Refipio, is, f.116. m
. 130.5.
Refipifcere omninò, f.118 .
Refiftere in faciem alicui,£ 636.
2
Res lignea, f.781 i: wys
Res malè compofita , peruer: è
ta, m. 159.
a& [..
Res minimè diuturna, f.660.
Res mollis , vt lectus mollis ,

Res, rerum, p.862 . P.4 17. !: 4

3:
Res
 RE
Res non benè compa&a , m .
780.
Res non ita fe habet , m.218.
Res papyracez , quæ fiunt ad
· comburendum pro defunctis
ab Ethnicis, p. 443 . :
Res parui momenti , p. 67.
Refpergi veftem luto , p.156.
Relpiratio defijt, p.335 .
Refpirationem retinere, m.561
Rrefpiro, as, p.772 .
Refpondeo, es, m.780.
Refpondere vt echo verfibus ,
quos alij canunt , m.864.
Refpondet, £ 638.
Res præcipua in eo genere ,
m.79.
Res pretiofa, p.506.
Res pretiofa , vt vnio, vel quid
fimile, m.28.
Res pretiofa vigemma , vnio ,
& fimilia, p. 117.
Res priùs humida, iam ficcata,
f.640.
Res pro dereli&a , quæ eft pri
mo occupantis, p. 17.
Res quam videre non fuftine
mus, vel ex metu,vel ex hor
rore , vel etiam ex compal
fione, f.199.
Reftituere famam, f.65 8.
Reftituere idem, m.571.
Res fuperftitiofa , aut adulte
rata , p.138.
Refurgo, is, m.608. m.697.
Res vacua, cui intus adaptatur
alia, m.377.
Res venerez, m. 156.
RE
Res vetus, m.137.
Rete, is, f.432.
Rete ad capiendas aues, f.642 .
Rete cuiufcunque vfus, m.453
Rete deferri aliquem , f.861 .
Rete deferre aliquem humeris,
f.861 .
Rete in quo fumitur quis,f.861
Rete magnum , quod duabus
cannis indicis decuffatis per
quatuor initia immiffis fu
ftentatur , m.652 .
Rete mittere, p.56.
Rete quoddam ad pifcandum ,
£.728.
Rete quoddam ad pifces ca
piendos in fagan modum ,
m.890.
Rete quoddam ex canna indi
ca confe&um, f.557.
Rete trahere, f.432.
Retenfio nimia fecum , m.163.
Retineo, es, f.81 .
Retinere in carcere, f. 81.
Retorquere in altum , vt gale
ri orbem inferiorem erige
re, m.279.
Retribuere beneficium 1 m.
37.
Retribuere donum alio dono ,
f.193.
Retrò, m.682 .
Retrogredior, eris, f.430.
Retroire remigando , f.430.
Retrorfum remigare, m.824
Reubarbarum,i, p. 194. p.332.
Renelare fecretum , m.817.
Reuerenter venerari , p.360.
Fiff Re .
 RE
Reverentiam exhibere geni
bus ac manibus terrę affixis,
& capite demiffo , p.394.
Reuereor, eris , p. 360. m.
712.
Reuere or dominationem tua ,
P.394.
Reuereri , & amare Cali Do-
minum , f. 383 .
Reuereri, & colere , m.706.
Reuereri Sacerdotem , &c. f.
383.
Reuerti ad proprium fui pagi
hofpitium , f.624.
Reuerti domum, f.626.
Reuerti in proprium pagum ,
f.863.
Reuertor, teris , p.44%
Reuma, tis, m.201.
Reuoluere orizam in olla , p.
267.
Rex Regis, p.143.p.212.f.331.
m.876.
Rex regis. nunc Funchini eft
folum titularis , f. 72.
Rex Cali, f.33 1.m. 717.
Rex Cæli, & dominus terra, p.
771..
Rex Cocincinæ primo ita di
aus dum viueret, poft mor
tem verò alio nomine dona.
tus, p.226.
Rex egreditur , p.537.
Rexin æternum viue , f.492.
m.728.
Rex infernorum , f
.. 331. m.
717.
Rexingreditur, p: 537
RI
Rex in fella geſtarōria vehitur,
P.537.
Rex non gubernans, & guber
nans, p.241 .
Rex præcipit, vel loquitur , m.
59+.
Rex fupernus, p.2 г2. p.788.
Rex te interimat , maledi&
tum
quo diabolum fub nomine
regis in alium prouocans,
P.73 .
Rex terræ , m.717.
Rex vocat, p.228 .
Ridendo mentiri, p.41.
Rideo, es, f. 142. f.342.
Ridere ex alique obie &o rifu
digno , f.574.
Rigens frigore , p.88.
Rigidiora verba, p.506:
Rimas agere, f.511.
Rimas agit terra, f.305.
Rmor , aris , f. 177. f. 529..
Ripa fluminis , f.466. p.865 ..
Rifu modefto os aperire ,. m.
467 .
Ricus, vs. p.599.
Ritus fit per quinque proftra
tiones vfque ad folum , p.
5.99..
Riuulus aquæ, f.3 73
Rivulus è Alumine , &c. m.
355.
Riuulus , è flumine , vel è masi
deriuatus , m.392.
Rizus aquæ,p.365 .
Riuus aquæ in agris , m.640 .
Riuus aquæ inter montes de
currens, f..704
Rus
 RO RV
T Ricus aquæ qui procedit ab a minifcuntur finæ in fuis li
lio , p.334. bris, p.869.
Riuus ,feu fluuius minor , qui Rotundum in pyramidem d :
intra fluuium maiorem in finens, m.114.

grediens nomen deperdit , Rotundus , a, vm, f. 812. p.

p.697. 869.
1
Rixa, z, m.830 . f.830. Rubea facies, f. 224.
Rixando defe &us fibi inuicem Rubefcere oculos, p.484.
obijcere, f.648. Rubeum quoddam lignum ad
Rixando inuicem aperire defe medicamentum inferuicas ,
&us, m171. f.880 .
Robuftus, i, p.454. Rubeus, a, vm, f.224. ´p 668.
Robuftus homo , ac mitis , m. Rubeus color, f.224. m.738.
837. Rubeus color obfcurus ad vio.
Rodendo ciftam mus perfora laceum propendens , m.
uit, p.373. 790.
Roro, roris, p.705. Rubiginofus culter , p. 647.
Ros , onis , p.705 . Rubigo, ginis, p.6 47.
Rofarium, ij, m.123. Ructo, as, p.58+.
Rofarium , vel globuli precarij Ru &o, as, ru &us, vs, m.863 .
ex margarita concha , p. Rudentes, armamenta, m.97.
802. Rudis, e, f. 58. f.60.
Roftri maioris auis, p.572. Ruge in facie ,f.547.
Roftri oblongi auis, m.48. ta, p.276.
Ruge , ex fene&
Roftrum, i, p.480. Rugas manibus complanare ,;
Roftrum auis, p.474. p.276.
Roftrum canis , p.480. Rugata pellis præ fenecta , p.
Roftrum figit gallina, m.474. P.276.
Roftrum frequenter figendo Rugis adhuc carens facies , f.
gallina comedit , p.603 . 595.
Rota, aut machina,in qua con Rumino, as, f.6.
torquentur fila, m.618. Runcare fyluam , f.596.
Rota currùs, p.26. Runca re vt cultro vfque ad fo
Rotula,, p.641 . ramen, p.373.
Rotula, arum, p.681 . Runco, as, f.645.
Rotunda periodus , p.813. Rupti foraminis acus , p. 706.
Rotundum cælum , terram ta Rufpor, aris, f.5 3 .
men quadratam falsò com Rufticus, i, m.479.
Ffff 2 Ru
 RV.
Rufticus, a, vm, p.51. m.354
f.486.
SA
Accharum, i, f.89 . £
.200.
Sacchar
Sacrificum, i
,£
ia quæ.89,
dam £.200.
, quæ
diabolo triremium fiunt , f.
205.
Sacrificium, ij, P.407
Sacrificium ad iter arripiendü,
f.205 ..
Sacrificium offerre Deo , m.
729:
Sacrifitiü, quod fit diabolo, aut
defun&is , nè amplius no
ceant, f.362..
Sacrificium, quod femel in an
no fit diabolo , quem putant
Ethnici præeffe triremibus
belli,. m.205 ..
Sacrifico, · as, p.407. m.729%.
Sacrificula, æ, m.856..
Sacrificuli , & facrificulæ , m..
856..
Sacrificuli munus affumere
m.722.
Sacrificulus , i, m.671 .
Sacrificulus ,& facrificula , p..
560: m.722.
Siccus , i, p.65 1..
Saccus.orizz, p.651.
Sacro intereffe , p.407.
Seculorum in fæcula, p. 381..
Sæculum , i, f.380..
Sæculum , feu hominis vita
communis, m. 230..
Semen humanum , p.214.
Sæpè, p. 505.
RV
Rufticus , inurbanus , &c. mễ
624. P. 770.
SA
Sæpè dicere, p.2 19.
Sepè lectitare, p.219.
Sæpè ftudere, m.393 .
Sagax, acis, .m.617.
Sagax, aftutus ,-a, vm , ingenio
• fus tam ad bonum quam að
,
malum, f.840....
Sagena, 2,.m.51.p.731 ..
Sagittæ ferrum, p.731..
Sagum , i, p.651 .
Sal, falis ,.m.491 .
Sale afpergere, m.49 1 .
Salio, is, f. 893 ..
Salio, is, exilio, is, f.545.
Saliua , æ, m. 155. f.178.
Saliua que fumpto folio , quod
dicitur, betele, primum in
ore fumentis enafcitur ', &
expui folet,p.134.
Salfa aqua, m.451.
Salfa paululum aqua, m.101..
Salfus , a, vm, p.451.
Saltare venuftè, f.486..
Salto, as, p.156.
Saluator Mundi', p.146..
Saluo, as, p. 146.
Salus animæ, f.654..
Salutationes alicui mittere, p .
737:
Salutifera aqua, m.399:
Saluto, as, f.97..
Sana oriza minime: corrupta,
m.46..
Sanari , f
. 191..
San
 SA
San&i Angeli , £ 240.
San&ificare dies feftos, f.291.
p.292.
San&iffima Mater Maria , do
mina Noftra , p'462 .
San&iffimus , a, vm, p.664. f
. Sarcinam naui imponere , p.
747..
Sanctum fieri, f.747.
San &us, a, vm, f.747.
San &us. Angelus cuftos , & fic
de alijs San&isfpiritibus , f..
240
San&us bonus, m.376.
San&us & bonus , f.747%
Sandalum, i, m.198.
Sandaracha, æ. Sandaracha in
ficere , p.695..
Sandaracho, as, m.224. f.756..
Sanguinem emittere , vtèna
ribus, m.460.
Sanguinem exire, m.460..
Sanguinem vfque ad interne
necionem effandere, p.98.
Sanguinem vtinam profundas ,
maledi&um, m.373.
Sanguis, nis, m.460 . £.796..
Sanguifuga, æ, f. 220.
Sanitas , tatis , p.5.. m. 25 ; f.
372.
Sanitate carere , p.350.
Sano, as, p.146.
Sapidus , a, vm, m. 58. m.534.
Sapiens, tis, p. 363. m.374. p.
460. f.529:
Sapiens qui literas nouit , f.
8+1..
Sapientiffimus , a, vm , m. 363..
Sapor acer, m.489 .
SA
Saporem cibi experiri , m.489
Saporefcæ, m.489.
Sapor mordax, m.489.
Sapor fuauis, m.5 3.4.: •
Sarcinam imponere , p. 111.
III.
Sarcina nauis , onerare nauem ,.
m.828..
Sarcio, is, p.65 .
Sarcire veſtem, p.65 .
Sarcophagus exiguus in quem
poft triennium offa defuncti
transferuntur, f.797.
Sardinu, a,.m.810.
Sardina mayor, m.810.
Sardinula,, m.43 .
Sartor, oris, p.447. f.772 .
Satellites Præfe &i , m.355.
Satisfacere pro peccatis , p.123
m.823:
Satis non effe ad ferendum ,
vel attollendum pondus,. m..
567.
Saxum, i, p.191 . f.337.
Scabe te fi fcabie laboras , f..
2568
Scabellum, aut tabula , ſupra
quam in frufta lecatur caro ,
pifcis &c. m.776:
Scabiem oriri, m.267..
Stabies , ei, m. 267.
Scabies minuta, f.656..
Scabo, is , f. 127:
Scala , x , f.742 ..
Scalam ad afcendendum appo
nere, p.743.
Scale gradus, f.742 .
Scal
 SC
Scalmus, i, f128.
Scalpe te fi prutitum habes ,
m.256.
Scalpere dentes , m.888.
Scalpo, is, m. 127. p. 87.
Scalprum, i, p. 166. *
Scalprum ad cælaturas , p.96.
Scalprum in modum pedis , p.
102 .
Scalprum pedi fimile, m.97.
Scamnum, i, f. 266.
Scandalum pati homines , f
142.
Scandula, æ, p.463 .
Scandulæ quædam tecti, m.659
Scarabeus , ei, p.50.
Scarifico, as, f.511. p.733 .
Scarificare ad fanguinem eli
ciendum,£ .104.
Scelera multa perpetrare , p.
529.
Sceleftus, i, p.540.
Schedia, 2, p.3 1.
Schedia, qua itur fuper flumen,
m.453.
Schola , æ, examinum domus ,
£830.
Schola , æ, vniuerfitas , tis , p.
805.
Scholafticus, i, p.556. £
.810.
Scientiam pulfus habere,f.445 .
Scindere in circuṛtu, £.6-46.
Scindere in duas partes vna
vice percutiendo , ficuti qui
caput abfcindit , m.102.
Scindere in frufta indicam ca
curbitam , p.884.
Scindere percutiendo cultru ,
SC
velaliud quo aliquis fcindi
tur, f.99 2276838
Scindere fic manum , p. 99.
Scindere vnico iau, p.29.2
Scindo, is , £ 89. }
Scintilla, æ, p.491 .
Scintillas in altum tolli, p.719.
Scio, is, p. 36. m.308. f.776. £.
‫ܘܐܘ‬
832. < -‫ܐ‬
?
Scire debet de cælos de terra ,
& de homine qui ftudijs va
cat, m.777.
Scire egregie, f
. 112 .
Scipio ex arecaria fylueftri , £
661 .
Scipio ex canna fubtilifatis fir.
ma, m.704.
Scipio exvimine indico , quod
rota, vocant, p.321.
Scope, arum, p.113 .
Scopz exiguz quibus gluten ,
aut quid fimile extenditur ,
m.599. :.
Scopa ex fpicarum paleis , m.
6550
.34.
Scopo aberrare , f.24. £
Scopuli latentes, m.637.
Scopum , attingere , f. 34. m.
591.
Scopus, i, f.54 .
Scoria , æ, f. 145.
Scorpio, nis , p.48.
Scriba nauis , & c. p.714.
Scriba , qui inferait primarijs
iudicijs domi priuatim , E.
410.
Scriba regius & c. f. 879.
Scribe, p.408.
Scri
 SC
Scribere confusè per compen
+
dia literarum, f869.
Scribere maiufculis literis , vt
folent in examine, m.37.
R
Scribo, is ,. m..69. p. 103. m.
869.
Scriptura nondum perfe& ta ,
quæ tranfcribitur, vt perfi
ciatur, p.160.
Scrutari domum alicuius , p.
888.
12.
Sculpo, is, incido , is, f.761.
Scutella, æ, f. 29.
Scutella ordinaria, p. 198..
Scutella ordinaria craffa - P.
30.
Scutella plena vfque ad orifi
cium fine cumulo, p.686.
od Scutella finica, p.30.
Scutum gladij , p. 10%.
Secare carnem in frufta,p. 886.
Secare lignum in frufta quæ
3 mox in affulas findantur , f.
198.
Secare lignum maius in varias
partes , vt findantur , f. 157.
Secare fecuri,p.637.
Sericum, ci, m.71.
Secretarius , vel notarius ma
giftratus, p.7-0.
Secretòaliquid committere ,
p.382.
Secretò interrogare, p.812 ..
Secretò loqui & c. m.738..
S: Яa , z, p.281 .
Se&ta literatorum, p.717+
SeЯa veneficorum, m.717
Se&io libri , p.222. m.225.
SE
Secundina , narum, m.51.
Secundo flumine procedere ,
£.898.
Secundus, a, vm, p.307.
Secundus à rege, m.135.
Secondus, & fic &c. f.779.
Secundus lunæ dies & c . p.483 .
Secundus menfis prior, p.745.
Secundus ventus, f.898. p.899
Securis, is, m.650.
Securis ferrum, f.650.
Securis manicus ligneus, f.650
Se folo, m.464.
Sed , f32 . m.405.m.441. M.
679.
Sed, at, f.55 8.
Sede , & contine te in loco
quietè, p.557.
Sed libera nos,f.32.
Sedeo, es , m. 533.
Sedere abfque humerorum
fulcro, f.159.
Sedere cruribus nitendo • ዴ
533.
Sedere decuffatis cruribus , f
533.
Sedere genibus flexis , f. 533.
Sedere in cruribus decuffatis,
m.25%.
Sedere in folo ambobus cruri
bus ad vnum latus coniun
&is, f.5336
Sedes reclinatoria , aut gefta
toria, f. 381.
Sedes fine brachiorum fulci
mento, p.810.
Seduco , CIS, P. 177.
Serenum cælum, p.767.
Sere
 SE
Serenum fieri cælum poft pla
; uiam, f.7 ±3.
Segregare res permixtas , p.
429.
Seleufma acclamare , f.635.
Seligere fingula, p.469.
Semel, f.23 . £ 56.
Semel aut bis, f.23.
Semel, bis &c. f.396, f. 597. f.
668.
Semel in die comedere , £ 56.
Semen, nis, p.291 .
Semen exortum , quod plantu.
las multiplicat, m.279.
Semen humanum , p.214 .
Semen virile , f.799 .
Semiclaufi naturaliter oculi ,
P.416. ; chara&eris, p.527%
Semidormiens , vel dormitans,
P.456.
Seminare committendo cerræ
fingula grana, m. 87 +
Seminare orizam, p.265 .
Seminare femen, p.46 .
Semini faciendo feruare, p. 291
Semini nondum eft aptum , P.
291 .
Semino, as, f.45 . m.856 .
Seminudus , a, vm; vel incom
pofitis veftibus indutus , p.
729.
Semita , æ, m. 320. f.445 .
Semiuftulo, as, f 782 .
Semper , m. 120. m. 313. m.
847.
Semper idem, f. 800.
Semper prior , p.270.
Semper ftudere, m.405 . f. + 13 .
SE
Semper viuit, m.313.
Senatus palatij , f.605. i
Senatus regius, tribunal fupre
mus, m.201, JA
1 ME.
Senesco, cis, p.217.
Senex, nis, m.270. m.400.
Senex edentulus; pi 480.
Senex iam eft, f.673.
Senex valde, f270p-713.
Senex valdè , gibbofus , £427.
Senior omnium , f. 166.
Senfum libri finicè confcripti
vulgari fermone proferre ,
P. 527.
Senfus, vs, f.799..
Senfus libri , m.349.
Senfus vocabuli alicuius , aut
Sententia inter pun&a, p.136.
Sententiam capitis ferre , p.
226.
Separare aurum, vel argentum
à terra cui immifcetur , f.
53.
Separare bonos à malis , m.
593.
Separatim incedere , f.544.
Separo, as, f.412 . m.645 .
Sepelio , is, f.361 .
Sepelire mortuos, f. 113 .
Sepelire mortuum, f.441 .
Sepimentilatus , f.6co .
Sepio,is , f. 640 .
Septem, f.20. p.75 1.
Septemdecim,f.20.
Septentrio, onis, p. 17.f.51 .
Septentrionalis linea gnomɔ
nis nautici , m.17.
Septen
 SE
Septentrionalis plag³ , m. 17.
Septimus, a, vm, p.75 1.
Septi virgulta, f.640.
Septorum latus vnum , f.600.
Septuaginta, p. 21.
Septum, i, p. 283.
Septum, i, ambio, is, f.640.
Sepulchri tumulus, m.442.
Sepulchrum , i, p. 442. P.472.
Sepulchrum mundare , ab illo
herbas euellendo, m.442.
Sepulchrum quod multis parit
dignitates ,fcilicet iuxtà er
rorum Ethnicorum qui pu
tant è fepulchris parentum
filijs dignitates oriri , f.201 .
Sepulturæ deficere virtutem
conferendi gradus guberna .
tionum illis ad quos perti
ti in illis condi
nent defun&
ti, error & c. m.459.
Sepulturæ ineffe vim , ve ma
giftratus creet, error, f.596.
Sequendo aliquem non affequi,
m.756.
Sequens vita, futurum fæculi ,
m.682.
Sequenti anno, f.675.
Sequi cum feftinatione , f.186.
Sequi fugientem, p. 244
Sequi propriam voluntatem ,
m.756.
Sequi retrò , m.682 .
Sequi voluntatem Dei, m.756.
Sequor, queris ,imitor, aris, p.
756.
Sera, x, p. 370.
Sera penfilis, f. 104.
SE
Sera penfilis rotunda, p.370.
Seram claudere , p. 370.
Seram referare, p.370.
Serici genus, m.885.
Sericum acu pi&um, f.757.
Sericum Annamitarum , quod
Foquem dicitur à Lufitanis,
f.428.
Sericum ex bombycis fece co
tum , p.242.
fe&
Sericum mitellæ, f.550 .
Sericum , quod mulio vocant
Lufitani, m. 342 .
Sericum quod tafeciram vo
cant Lufitani, p . 509.
Sericum quoddam à Lufitanis
fava dictum , £ 595.
Sericum quoddam di&um xabi
ab Annamitis, p. 34.
Sericum quoddam floribus va
riegatum opere phrygio , £
644.
Sericum quoddam in modum
panni linei retorti, f. 16.
Sericum quoddam murice tip
&um , m.738.
Sericum quoddam , quo crume.
næ conficiuntur, p.354.
Sericum quoddam fine rugis ,
p.600.
Sericum rarum , vt velum , p.
753.
Sericum rafum, m.410.
Seriùs , aut citiùs, m.94.
Seriùs , aut citiùs moriendum
eft, m.384.
Seriùs ocyus, m.69+.
Serotina meffis, p 493 .
Gggg Sero
 SE
Serotinus, a, vm, p.493 .
Sermonem alterius interrum
pere, p.471. ·
Sermonis exigui , f. 536.
Sero, is, p.265
Serò, p.22 .
Serò aduenit , p.493.
Serpens, ntis, f. 789..
Serpens depiaus , f.652 .
Serpens exuit pellem, m.881 ..
Serpens, quem iu cælo effe fine
gunt, f. 326..
Serpens venenofus , f.451 .
Serpentis quædam fpecies , m
803...
Serra,a, p.138..
Serra aptè lignum findit, p.
138.
Serralignum findere , f.885 .
Serram aptè lignum findere ,
& fic de alijs inftrumentis ,
£.7.
Şerro, as, p. 138.
Seruande orizæ vtilem accipe
ciftam rotundam , m. 243.
Seruare aliquid intra arcam , ptionem, f.361 .
aut ciftam, p.243 .
Saruare Dominicum diem, p.
407.
Seruare fidem , f.119.
Seruare legem , p. 203. f.291.
Serui, orum, p. 822..
Serui , · aut famuli viles,f.711 .
Secunding , arum, m.51.
Seruus, i, famulus, i, fubditus,i,
p.822.
Seruus qui præfto eft omnibus
negotijs domus, p. 234
: an
ST.
Sefamæ femen , p.876.
Sefamum, i, f.462. p.876.
Sex,m.430. p.683.. 20
Sex anni , m.430.
Sexaginta, p.683.
Sexaginta monetæ ærez , m.
792
Sex animalium fpecies, com
prehenduntur omnes , m..
430.....
Sexcentæ, & quater fexaginta:
monetæænez, f.839.
Sexdecim, p.683 .
Sex mille monetæ ærez , &c.
m.62a
Si, f
. 127. m:441. f.516.
Sic, m.55 r.
Sic à feipfo, m.5.5 1.
Sicca arbor, p.369.
Siccare ad ignem, f.65.m.337
p. 603..
Siccare ad folem, £
.640.
Siccare aliquid ad afferuandú ,
f.368.
Siccari atramentum ad fcri
Siccus, a, vm, f.368.
Siccus pifcis, f.368..
Sicuti, m.556 :
Sic loqui, m.66..
Sic loquitur, m.659:
Si fortè, p.330.m.559. P.755
Sigillare epiftolas, p.6:12.
Sigillo, as, f. 7..
Sigillum, i, f.7..
Sigillum claudi , cum miniftri
iuftitiæ feriantur , dempe,
tribus diebus ante novum
 st
annum vfque ad vndecimum
diem menfis primi , f.7.
Sigillum regium, f. 7.
Signifer, i, p. 128.
".
Significo, as, p.66.
Signum, i, m. 166.
Signum ad vigilias , vel alia
monenda, p.136.
Signum aliquod in cælo info
litum, m.483.
Signum dæmonis , datum fci
licet à venefico, illud fignum
compreffis ad quamdam
normam digitis conferuare ,
feu tenere folent, p.8.
Signum facere,. dicitur etiam
de Cruce, m.166.
Signumn in fronte infantium ,
f.95.
Signum paruum ad vigilias , p.
135.
Signum quoddam ad vigilias
indicandas &c. f.410.
Signum faz manus iam adhi
buit, p.320.
Signum tempeftati præuium
f.483
Signum , vel campanulam pul
fare,f. 118.
Si ita eft, f. 516.
Simia, æ, m.367. p.749.
Similago, inis, f. 58.
Simile huic rei, m.556.
Similem effe rem vnam alteri ,
f.315. · Singulis annis, f. 313.
Similis , e, f.290.f.316. p.322 .
Similis in facie, f. 290,
Similis patri filius, p.3 2 2.
SI
Simplex, plicis, m.233.
Simplex res minimè duplicata,
p.1.67.
Simplex veftis non duplicata ,
m. 1.97.
Simul, £
.71 .
Simulare fletum extergen
do oculos , ac fi fleret , m
737.
Simulare itam, p.510. p.564.
Simulare morbum, p.224.
Simulare fomnum , f. 767.
Simul ire, f.71.f.146.
.767.
Simulo , as, p.224. £
Simus nafus, p.46. f.170.
Sina ex prouincia Foquien +
m.602.
Sinapi, p.80 . f.643.
Sincerus, a, vm, m. 75 1.
Sinè , m. 870 .
Sine aduertentia, f. 870 .
Sine caufa, f. 128.
Sine fine, m. 35. m.870 .
Sine fine potens,ideft omnipo
tens , f.146.
Sine lege, f.204
Sine lege pagani, f.870.
Sine præmio laborare , p.375 .
Sine pretio , m.870 .
Sine principio, m.870.
Sine numero, m.870.
Sine termino,finè fize, m.870.
Sinè vrbanitate , f.870.
Sinenfis nebulo, m.5 29.
Singultio, is, p.5co.
Singultire præ ira, m. 718.
Sinifter, tra, trum, f. 106.
Gggg 2 Sini
 So
Siniftra manus, m.802.
Sinus maris , m.74.
Si quid Dominus cali præci
. pit , hoc 4 ipfum eft , p.
501.
Siftere currentem equum , m.
184.
Sitio, is, p.364.
Sitire aquam, p. 364.
Situs, vs,f476.
Si vero, f. 68. m. 179.
. · Soluere mercedem , p.1 35.
Socer, i, focrus , vs, p.698. m
703.
Societas fodalium, p.611 .
Societas vna, p.611.
Socij legis,f. 24.
Socius, ij, f.24. f.30. m.34г.
•
Socius,, verſocia , m.23: •
Sol , is, p. 45. m.458. m.553
Solea, æ, p.54. p.808.
Solea equi ferrea „p.765 .
Solea ferrea, p.2 12.
Solemnitas examinum, f.334
Soleo, es, m. 825..
Solicitudinibus varijs vrgeri ,
diftrahi, p. 30. p.417. ·
Solida canna indica, p. 192 .
Solida tabula fine foramine ,
vel fiffura , p. 192 .
Solidum æs, p.192.
Solidum acrum, p. 192.
Solidum lignum, p.192..
Solidus , a, vm, f.191 .
So'is eclipfis , m553
Solitarius , ij , p.839.m: 746.
Solitarius , a, vm, m.860 .
Solitudo, dinis, p.47. m. 331.f.
860:
SO
Solitus iam fum , m.825.
Sol nubibus te&us , p.547.
Solo æquare, f.250.
Solor , aris, m.5. p.867
Soluere ad æqualitatem ; p.25;
Soluere aliquem à vinculis , £.
732.
Soluere captas aues , p.733
Soluere comam, f.748.
Soltete ligaturam, p.130.
Solvere medico , p. 198.
Soluere mercedem fchola ma
giftro, f.333.
Soluere monetas at commune
opus , m.298.
Soluere opus, m.37.
Soluere tributa, p.571.
Sclui à vinctis oleum pto la
.
cerna, p.199.
Soluo, is, m.37. m.216.p.33 1.
Solùm, p.559.
Solùm dominationes veftræ, p
559%
Solum effe fine adiutorio , f,
233~
Solus eo, m.464.
Solus fum ego, non habeo ho
minem, p.740 .
Solutionem exigere, m.2 ró.
Solutus eft ab vxore, f.375 .
Somniando loqui, m.475
Somnio, as, f.27.
Somnium, ij, f.27. m. 105
Somno correptus , p.42S..
Somnolentas , i, m.5 36.
Somno profundo corripi , m.
5366
Sɔ
 So
Sonat campana , f. 358.
Sonitum edens baculus,m.685.
Sonitum edere baculis quibuf
dam ita vt remiges hoe ba
culorum fonitu dirigantur
ad remigandum, p.685.
Sonitus ingens ex metallorum
percuffione, p.650.
Sonitus maris, vel tonitrui &c.
£4.
Sonitus fclopi, p.54
Sonitus tonitrui , maris &c. p.
635.
Sono buccinæ fignum edere ,
m.367
Sonus , feu ftrepitus ex aliqua
re decidente, £769
Sorbeo, es, p.344.
Sorbere iufculum , p. 344
Sordes corporis adhærentes
pelli, m 268.
Sordes ex cranio infantium
£ 145.
Sordidi dentes, f.374
Sordido, as, m, 175.
Sordidus , a, vm, f.584. f. 864.
Soror Matris , quæ poſtea nu
truit, dicitur mater, p.461 .
Sorer natu maior, m. 104.
Soror natu maxima, m, 104
Soror primogenita, p.1 .
Sors,fortis, f.257. P.595.
Sortem mittere, f. 31 .
Sortes dare iactis duabus mo
netis æneis, m.70
Sortes ex paleis extrahere , £
257.m.737.
Sortes iacere, m.737 .
SP
Sortes mittere cú monetis ,p.4
Sortes monetis æreis exquire
re, f. 356.p.891 .
Sortes que iaciuntur , m.73.7.
Sortes fortilegi , p 625.
Sortes venefici , £ 369.
Sortilegium, ij, m.52 .
Sortilegum confulere, m.5.2 ..
Sortilegus, gi , m. 52.
Sortis monetas ambas decide
re literisinfrapofitis ,m.730,
Sortis monetas ambas decide
re literis in parte fuperiori
.patentibus, m.730...
Spargere calcem illam manu
comminuendo , m632.
Spargo , is, difpergo , is, f.633 .
f.7.14. m.856..
Spatiumaëreum , m. 622 .
Spatium decem dierum , in
quod diuiditur menfis , in
tres partes, p.820.
Spatium quo femel aratur , vel
• vfque ad prandium , vel vf
que ad cænam, f. 59.
Spatium trium horarum , m.
4:04.
Spatium viæ quod quis vna vi
ce percurrit, m. 225 .
Speciatim , & fecretò loqui ,p.
649.
Specie quanam morbi laborat?
f.122.
Speciei , vel nationis eiufdem ,
£290.
Species ei , m.781 .
Species ad memoriam infer
uientes , m.693.
Spe
 SP
Species auium, f.419.
Species diota, f.290.png ĉ
Species, erum,m290.
Species morbi, m. 1223 2 folis, m.225.
Species quædam orizæ non
dum cox, m·515. 1 917
Speciofa facies , m: 310.
Speciofus, a,vm, m.550. p. 399.
p.166.
Speciofus iuuenis, p.826
Speciofus vir, m:40.
SpeЯans , féu quod·ſpectat, m.
700%
Spe&antia ad corpus, m.700 .
Spectantia ad offitium coniu
•
gum & debitum coniuga
le, f.700 .
Spectat ad me res hæc minimè,
NATOR
f.318.
Spectat ad quem magiftratum?
Goi ...
p.864.
Spectat ad Regem hoc nego
• :::
tium, f.583.
Spectat ad Regem pagus hic ,
p.786.
Specto, as, p.864. !!!
Speculo vtens veneficus, f.236.
Speculo vti ad infpiciendum ,
P.301.
Speculum, i, m.236. p.301 . p.
384.
Speculum intueri ad quzdam
veneficia , m.236.
Spelunca, æ, fpecus, vs, m.3 12.
Spem in Deum reponere , m.
577.
Sperare in aliquem , f. 813.
Sperare in Domino, f. 227.
SP
Spero , as, confido , is, p.81. f.
455. m.834 at bigape ..
Sphæra , feu menfaragraduum
v Brnik
Spica, 2, f. 54. 9
Spica alij, f.9.
Spica granis onufta, m.206.
Spica indicæ cannæ 、 m.263 .
Spica maturaym.263×20!!**
Spica orizx , f. 54. m.263..
Spica orizæ abfque granis, m
*j 428.its wait 3 noteple
Spica orizæ granis onufta , m.
• 428.
Spica plena, m.263.
Spica zinziberis, p.1o... ;
Spicas emittere, m.206.
Spicas emittit oriza, f.43.
Spina, a, m.255.
Spina dorfi, p.698. p.900.
Spine minutiores pifcium , p.
336. :..:
Spine pifcis, f.899.
Spina, tribuli, p.296.
Spinam pedi infigi, m.255.
Spiritualis, c, p.410.
Spiritualis fubftantia , m.414.
Spiritum amittere præ timore,
£ 867. -
Spiritum refumere , m.772.
Spiritus ideft omnes dæmones,
f.1.16.
Spiritus vitales , vel animales ,
• vel refpiratio, m.867.
Spiffa barba, f.635..
Splendens, ntis, p.677.
Splendeo , es, m. 315.12 .
Splendor fulguris, m.555.
Spo

sq
Spoliare fe vefte, p.130.
Spoliata folijs arbor, f.771.
Spoliatus, aut malè coopertus,
F.327- p.328.
Spolio, as, p. 130. ·´
Sponfam ducere, m.334
Sponfam in domum fponfi du
::
cere,p.161...
Sponfionem facere, m.142.m.
733.
Sponfionem facere quifnam
3 veritatem attingat , p.224.
Sponfionem vincere ,.m.142..-
Spuma,,£ 54.
Spumo, as, f. 54%
Spuo, is, m. 155. £
.285.
Spurcus, a, vm, p.726.
Squamma, æ, p.66..
Squammas anellere , p.66 m.
203.
Sta fuper pedes tuos, f.242.
Stabilis, bile , m.32 . p.67. p.
860:
Stabulum, i, p. 119.
Stabulum elephantum , p.728.
Stabulum equorum , p. 728.
Stadia fine numero , f.689.
Stadium , ij, f. 164.
Stamen, inis, m.444 . Stercora egerere, p.796.
Samnum, i , f.762 .
Stantem , vel fedentem in loco
fublimi , genua fle&
tere , f.
626. p.627.
Statim, p.414. p.843:
Statim atque veni, illud nouum
audiui , m.479.
Statim domum redibis,m.684.
Statim ibo, m.684.
ST
Statim iuit, p-414i #!
Statim, paulo poft, f.3 52.
Statim,fubitò, m,773 •: ::: .
Statim , vox,qua futurum figni
ficatur, m.684.
Statua, z, f.324. p. 848.
Statua ex paleis congefta , f.
472.
Statua ex paleis , vel luto , m.
569..
Statuas formare, p.713..
Statuæ ex paleis compolife
quibus venefici vtuntur ad
inferendum alicui damnum »
£47.
Statue hominum , aut anima
fium figuræ &c. m.603.
Statuo, is,m. 169: p.642.
Stature minoris homo , fir63.
Staturæ,feu magnitudinis eiuf
dem , f.716. 6:::
Status diuerfi in hominum vi
ta, m.759%
Stella, z, p.678. p.799.
Stella matutina, p.678.
Stella polaris, m.7+ 1 .
Stella poli artici , f. 17.
Stella vefpertina, p.678.
Sterilis , omninò carens filijs' ,
P.695.
Sterilitas ex defectu pluuiz , p.
312.
Sterilitas ex defe&u vniuerfali
pluuiz, p.194
Sternere, aut filicatam viam
facere, m.885:
Sternere folum , vel munire ta
Peti
 ST
petibus , frondibus &c. £`
3
425.%5
Sternere ftoream ex indicis ca.
nis contextam ad fedendum,
f.517.
Sternere viam veftibus, p.39.
Sternere vias lapidibus, f.425.
Sternuo, is, m.155 . p.545€ .
Sternuto , as, m.490.
Sterto, is, f. 5 19.
Stillare pluuiam intra domum,
p.169.
Stillarium, ij, m.80;.
Stillicidia te&i corrigere , pi
289.
Stillicidijs mederi , vt aptè ob.
turentur, m.382.
Stillicidium , ij, p.487.m.490.
Stillo, as, f. 170.
Stipem erogare, m.448: p.474.
Stipem erogare monetarum ,
• & orizz, f.280.
Stipes, pitis,f. 128.
Stipes progeniei, m.210.
Sto, as, f.242 .
Stolidus, a, vm, f.60 . f.550.
Stomachum prouocare, m.723
Stomachus frigidus , m. 399. •
Storea, a, p.107.
Storea benè compa&a , p.598.
Storea è cannis indicis compa.
&a fupra le&um ligneum ,
m.294.
Storea ex arundinibus compa
Яa, p.133 .
: Storea ex cannis Indicis con
texta, & fixa, £
.597....
Storea ex cannis indicis con
ST
texta , quæ attolli poteft , f
645 ‫܃‬ MAH.. :
Storeæ ex quibus compingun
tur vela, p.215..
Storea fixa triangularis, p.598.
Storea immunda. p. 157..
Storea quædam rotunda excä
nis indicis lauigatis, & con
textis ad orizam purganda ,
f.465.
Storea rara in modum feneftrg
reticulata, p.598. :
Storea rotunda ex cannis indi-"
cis contexta ad aliquid fole
ficcandum, £ 508. p.509.
Stoream ex cannis indicis va
cuis texere, m.573 . --
Stragulum, i, f.38.
Stragulum cui quis ianititur ,
p.181.
Stragulum ephippij , m.390.
Strangulare inter duo ligaa
collum ftringendo , f.84.
Strangulo , as, £ 31.m.99.
Stratum ex cannis indicis inte
gris confe&um, p.678.
Stratum ligneum pedibus ca
rens, p.681.
Stratum fine pedibus, m.29
Stratum fupra dorfum elepha
tis, m.872.
Stratum fupra equum , m. 390.
Stratum tabularum , quale ad
altase folemus adhibere ,
£.594.
Strepitum à multitudine cunte
excitari , m.648.::
Strepitum ne exites , f.181.
Stre
 ST
Screpitus , vs, m. 181. p. 275 p
. Stupa cannarum indicarum
656.
Strepitus ex clamoribus,m. 11.
.
Strepitus ex re aliqua deci
dente ortus, m.762.
Strepitus ignis, p.656.
Strepitus ex vocibus , f.181 .
Strepitus murium, p.275.
Strepitus murium , felium &c.
m.655..
Strepitus numerofi populi co
• mitantis aliquem , p.635.
Strepitus pedum , p. 275. m.
67+.
Strepitus quem edit ingens
pluuia, m . 891.
Strepitus rei bullientis,m.656.
Screpitus fternutationis, p. 317
Strepitus ftertentis, p.592 .
Stricè ligare, p. 100. m.649.
Stridere aliquid, p.815 .
Stridor, quem edit canna indi
ca ob pondus &c. p.353.
Stringendo collum occidere ,
£.750.
Stringere aliquid duobus li.
gnis, p.261 .
Stringere dentes ratione mor
bi, f.84.
Stringere nodum,f.750.m.757.
Stringere zona lumbos, p.751.
Stringo, is, f.750:
Struere ligna, p.109.
Struo, is, f. 108.
Studeo, es, p.315 . f.315 .
Studio literarum vacare , f.
315.
Stultus, i, p. 144. m.155.
SV
;
m.799.9 M
Supidus, a, vm, f.728.
Stupidus pes, f.728.
Stupor neruorum breuis , p.
891.
Suppor fubitaneus , f.382.
Suaue audicui , p.250.
i
Suaues mores, f.398.
Suauia verba, m. 535.
Suauis, e, p.250.
Suaviflimus, a, vm , p.428.
Suauiter, & lentè loqui, £ 647.
Subditi, p. 157. p. 214.
:
Subditi , populus, i, p.701 .
Subducere nauim in terrams ,
C f.656.
Subhaſtare aliquid, m. 516.
Subigere ratem conto, m.115.
Subiugare regnum , p.476.
Subiugare regnum alienum, f.
169...
Subitantè mori, m.846.
Sublato galero aperire caput ,
m.570.
Sublimatorium,i, m. 39. p.595.
Submerfa cymba , nauftagium ,
f.196.
Submergi, f. 107.
Submergi nauigium in alto, m.
590.
Submiffa vox, m.796.
Subniger color , p.432 :
Subornare muneribus, f.776.
Suborno, as, f. 417.
Sub poteftate, p. 122 .
Sub poteftate illius regis , på
122.
Hhhh Subri
 SV
Subripere agri alieni partem
perrumpendo aggerem in
terpofitum p.738.
Subfanno,, f.600.
Subfiftere, £242.
Subſtantia, æ , p. 367.
Subftantia huius ferici eft bo
na, f. 263... it ..
. Sudariolum criſpatum , m.121 .
Subftantia intelle&ualis, p.412.
Subftantia , natura, propenfio
animi, p.800.
Subftantia ferici , aut tela , £
2630 . ...ri ad onus ferendum , p. 2292
Subftantia fpiritualis, m.764.
Subftantia tela eft bona , f.
26.3. < num , p.238
Subftituere aliam litteram ,
£79:
Subitrati affereuli, quibus ore
continentur illius fubftrati,
·f414
Subftratum ex vimine, aut ca
nå indicà contextum m.
: 414.
Subftratum extendere,m.414.
Subterfugere laborem, m. 791 .
Subtilis , c, m.455. P.5 $7 .
Subtilis arbor , f.455 .
Subtilis ftorea, p.298.
Subtrahere fe ne reperiatur, pe
357.
Subuenire alicui, f.875
Subulam accipe, p.293. ? Summo manè, m ,694.
Succinctè loqui, f.726.
Succingere vel attollere ve
ftem, p.865.
Succinum , i, m.326.
Succum corticis mali aurei aut
SV
fimilium in oculoș infilire
f.192.
40
Succurre mihi, m. 26. ,
Succus fyriacus , f.89 .
Succuffare equum, aut elephan.
tem, m.892 .
Sudariotum, i, p.361 .
1
1
Sudo, as, m, 333. m.477. mp3
Sudor , oris, m.333. m.472.
Sudum cælum , fereaum, f.8823
Sufficere humerum vnum alte
Sufficiens, neis, p.238. §.360.
Sufficiens alimentum quotidia
n
Sufficit , p, 774
Sufficit hoc, m.52 Is²;
Suffitus, vs, £ 773 . ⠀⠀⠀
Suffodere carcerem , f.752
Suffodere mania , £ 752.
Suffumigo, as, p.895 .
Sugere lac, m.494 m.556. p:
< 578. ;1
Sugo, is , f.60 . p. 344.
Sulphur, ris, m.688.
Sulphurata,a, f.791 .
Sum, es, eft. manco, es, p.715.
Sumere omnia , p.322. ;
Summa miferia, f.374
Summitas herbæ, f. 454. :
Summitas remi p. 142.
Summum in co genere, m.644
Sumptibus parcerę, p.791..
Suo,is. confuo, is, p.458.
Supellex le&
tilis,f. 137.
Superabundo , as,m487.
S:
 SV
Superaddo, is, f.755.
Superbè loqui contemnendo a
lios, p.724.e
Superbio, is, m.5.40%
Superbire, p. 162 .
Superbus, a, vm , f.522 .
Supercilium , ij , f.426. p.448.
Supereft, p.132.
Supereft adhuc, in quibufdam
prouincijs,p.429.
Supereffe, f. 179.
Superficies terræ, f.458.
Superimponere aliqua rebus
alijs , m.98.
Superintendens oneri , m.353.
Superior , is, m.809.
Superior ad quem pertinet in
dicare de viillata , f.211.
Superior perfona, p.3 1.
Superior qui pœnam poteft in
fligere, m.89.
Superior veftis pars , quæ col
ium operit , £804.
Superiori in loco alipuid collo
care, f.254.
Superlatiui fignum , p.664.
Supernaturalis vis, m. 764.
Super omnia, m.8c9.
Superponere beneficium capi
ti , hoc eft gratias agere , £.
• 229.
Superponere capiti , m:229.
Superponere capitibus multos
quoddam fericum , fuper
quod Ethnici putantidola ,
aut animas defun &orum
tranfire, f. 229.
Superponere ollam igni, £ 17,
SV
Superftitio Ethnicorum ad to
lenda peccata, £ 673.
Superftitio, per quam Ethnici
putant fe liberarià peccatis,
p.824.
Superstitio, qua confiderant fi
gnum fub quo le natos pu
rant &c. p.846.
Superftitio qua pagani obfer
uanthoras, dies , p.887.
Superftitio , qua putant Ethni
ci expellere ftellam fub qua
natifunt, m.827.
Superftitio qua venefici fingut
fe animas defu& torum reuo
care, m. 608.
Superftitio , quæ fit decima
1. luna &c. m. 609.
Superftitiones Ethnicorum in
triennium lu&us , f. 318.
Superftitiones quafdam pera
gere &c. m.838.
Superftitionum domus in pa
lario; p.772.
Superftitiosè quærens fepultu
ras, p.220.
Superftitiofus Ethnicorum ti
mor, m.5 17.
Superfum, es, f.780.
Supplicio afficere propter pec
cara, p.597.
Supponere aliquid ad eleuan
dum aliquid aliud, f.353.
Supponere lignum ad eleuan
dum , p.502.
Supponere lignum , aut quid
fimile ad facilius mouendú ,
vt arcam & c. M.5II.
Hhhh 2 Su
 SV
Supra, p:788. m.809.
Supremus gradus honoris , qui
datur fupremo magiftro le
1 gis, f. 18,
Surculus cannaindicz,m, 808.
Surculos cannæ indicæ pullu
lat, m.868.
Surdafter, tri, m.5 c6. m.713,
Surdus,a, vm, p.221..
Surgere , vel fuper pedes , vel
fupra genua , cum quis , vel
? jacet , velfedet infolo , m.
I13.
Surgo, is, m. FII.
Sus,fuis, p.32 1. m.335.p.424.
Sus pinguiffimus , m.456.
Sufpendo, is, f. 126.
Sufpenfo greffu aliquem ince
dere ne audiatur, f.409..
Sufpicari de aliquo , p.53 1.
Sulpicio rationabilis , p. 53 .
Sufpicio temeraria , p.5 31.
Sufpicor, aris, f
. 212. p. 5.14. .
Sufpiro , as, p.361.m.772. m.
857%
Sufpiro, as, nudando alicui fe
:‫י‬
cretum relaxare animum, p.
739.
TA
Abella , in qua apponitur
T nomen defun&i & c. f
866.
Taberna ad vendendum , in
platex medio sp.412.
Taberna , in quibus varia re
rum genera diuenduntur, f.
879
SV
Suftentaculum ad modum ciftę
perforatæ fuper quod collo
catur olla, p.645.- roll
Suftentare fe fcipione, p.115.
Suftentari ex elemofynis p
757... ;.
Suftine paulifper, m. 185. 3 2
Suftineo, es, m, 181. m.714.
Suftinere ftipite aliquid, vel
leuare ne cadat, p.115
Sydus, ris , m.533-2 !
Sylua, f.z20 :::: 1
Sylua humilis, p.778.
Sylua inculta , f.652 p.661.
Sylua rara paucarum arborum
m.753- m
Sylua fpiffa , m.635.
Syluefcere, f.642
Syluefco, is, f.635.:
Syluefter, barbarus , ita dicun
tur populi qui incolunt mó
..tes propè Cocincinam , m,
17C.
Sylueftres homines, m.479.
Sylueftris homo, f.652.
Sylueftris via, m.322.
Syluula iuxtà flumen , £zia
Syringa, x, £773.
TA
Tabula æqualis fiue lignea Gue
siterius materiæ, £66.
Tabula cui textor innititur pe
dibus, p.208.
Tabula cum catalogo homi
• num aut fententiarum , f.
25.
Tabula ferrea, p.67.
TJ
 TA
Tabula in qua confcribitor
nomen defun&i, f. 741 .
Tabula pieta, f. 57.
Tabula quædam in terminote.
ai iuxta imbrices , p.728.
Tabula que imbricibus te& ti
fupponitur, m.171.
Tabularum domus , m.254.
Tabulatorum, ordo, p.825.
Tabulatum componere,f.403 .
Tabula loforiz, p.128.
Tabule marginis nauis, f.30.
Tabula pica, p.482.f.831.
Tabule quædam propè culmen
domus lignez, f, 662.
Taceo, es , m.398.
Tacere ob rabiem quam con
cepit, m.504
Taciturnus, a, vm, m.406.
Ta&u leui fe inuicem monere,
f.66. · Tela compofitio, p.141.
Tadio affe&us , triftis , e, f.
492;
Tadio habere orizam , m.333.
Talentum , i, ingenij felicitas,
P.714.
Talitrum, tri, f.60.
Talitrum impingere , p.512.
Talus, i, f.298.f.456.
Tamen, m.441 . f.844.
Tandem hoc negotium perfi-
ciamus , p.634
Tandiù, f.20.
Tango, is, m.191 .
Tanto maiufculus , m.85.
Tantumdem nec amplius , m.
20.
Tantus,a,vm , m.20.
TE
Tarda iam eft hora , f.814. m.
822.
Taxare pretium , f.363.
Te&us, a, vm, f.371.
Tegere argenti laminis, p.897
Tegere auri laminis, p.897.
Tegere folijs argenti tenuiffi
mis , f.756.
Tegere fe manu obie&a, p.17
Tegitur ab arboribus, ita vt vi
deri non poffit , p.372.
Tegitur illo monte, p.372.
Tego, is, p.283.
Tegula, x, p.534.
Tegulis cooperta domus , p
534.
Tela, æ, p.141.
Tela angufta , m.321.
Tela aranearum , m. 453.
860.
Tela linea, f. 48.
Temerè, f.154.
Temerè ambulare , p.155.
Temerè cogitare,f
. 154.
Temerè comedere quidquid
occurit neque attendere an
noceat , p.155.
Temerè iurare, p.155.
Temerè loqui, m.3 16.
Temerè, raptim, f-144
Temo, anis, p.127.
Temonis palmula, p.26.
Tempeftas , tatis, f.i5 . f.28. m.
285. m.612. m.725. p.817.
Tempeftas in mari , f. 5+
Tempeftatis fignum in cælo, p.
45.
Tem
 TE
Templum idolorum , m.117.
Templu,in quo Rex fuos maio.
res colit fuperftitiosè,p.606.
Tempora,rum, p.465.
Tempore pueritia, p.776.
Tempus, poris, m.366.
Tempus metendi, p.486.
Tempus non adeo longum
præterijt, m.404.
Tempus nondum aduenit , 2.m.
694
Tempus quodcunque die , vel
no& e, f.2 1.
Tempus quo editur, m.199.
Tenax propofiti, m. 184.
Tendere arcum , p. 124.
Tendere funem , p.746.
Tendere mufcipulam , p. 124. f.
231. P.294. ·
Tendo, is, f.745.
Tenebræ, arum, f.717.
Tenebrofa no&e viam mini
mè infpicere, m.871 .
Tenebrofus, a, vm, £.3. p.468.
p.484. p.606. p.822 .
Tenera adhuc canna indica , £
569.
Tenera res , quæ facilè frangi
tur, m.289..
Tenerè amare , f.738. -
Tentando quærere, m.691 .
Tentantur homines à diabolo,
p.897.
Tentare pulfum, m.445.
Tentari aliquem à diabolo , vel
poffideri ab illo, £
.167.
Tentatio, onis, £ 82. £ 167. m.
626.
TE
Tento, as, f. 167. [
Tepefco,is,tepidus,a, vm,£s40
Ter fexagintamonetz erem, £.
792. ༤་
1 ‫܀‬
Terebella, 2, f.3701:
Terebrando tabulam findi ,
292. ETY :
Terebrare, terrebellà perfora
re, p.371. Mak
Terebro , as, terebella,z, fubuis
la, x, f.292 . p.29jual pitc
Terere pedibus, f.207. *【
Teres,etis, p.396. o
Terga.vertere alicui, £.689.
Tergo, is, p.120.M.127. ..
Tergum, i, f.90..
Teri aliquem ab elephante in
adulterij pœnam, p.108. :
Termini agrorum, p.130.
Termini campi, £476.8
Termini honotis , quifolum
funt in vfu.com primarijs
.270.
perfonis ,£
Termino caret, f.146.
Terminum habere, £ 146.
Terminum nefcio, m.521.
Terminus, i, p.130 p.521.
Terra, ræ, f. 208. £a 19. f.770.
Terra aperta eft ab vna hora
vſque ad tertiam poſt mediā
noctem, p.791.
Terra arenofa, fterilis , f.208.
Terra benè culta, m.625.
Terræ carcer, f.21.9.
Terra Dominus , £770. p.771.
Terra pinguis,f.208.
Terra,quç relinquitur ad aquá
coercendam, f.690.
Ter
 TE
Terra valde ficca, f.3 14.
Terræ motus, f.237.
Terræ fpiritus, p.771 .
Terram & cælum patant effe
duas partes in quas diuidi
tur primum principium , ca
lum vocant patrem , & ter
ram matrem ; coitum etiam
maris , & fæminæ codem no
mine vocant,f. 3.
Territorium , pars prouinciz
toparchia , z, m.605.
Territorium quod prouinciam
non explet , f.115.
Tertius ,a, vm, p . 15 .
Tertius dies , p. 15.
Tertius frater minor , f.717.
7 Tertius menfis , vel luna, p.15.
Tefqua, m. 52 .
Teffera , x, m.833 .
Tefta , 2, p.494. m 677.
Teltz pedibus infefta, p.194.
Tefta ex diota confracta,p.494
£.677.
Teftamentum, i, fi44
Teftamentum condere , m.40.
Tefticuli , orum, p.3 38.
Tefticuli, orum , dicitur etiam
de alijs animalibus, £ 163 .
Teftificor, aris, m. 122.
Teftis, is, m. 1 22 ,
Teftudinis concha, m.478.
Teftudo, inis, m.35.f.228. m.
· 478.
Teftudo in aqua dulci commo.
rans, m.658.
Teftudo marina , f.40. m.658.
Teftudo nigra, m.15.
TI
Texere aliquid ex paleis,f.203
Texere corbulas, & fimilia , P
197. '
Texere ftoream, p.170.
Texere telam , p.1 70.
Texo , is, m.86, p.170. p. 197.
Theca in quà penicilli cu o
diuntur, p.730.
Theca lignea ferreæ fiftulz, m .
297.
Theca penicilli, p.62 1.
Thefaurilocus, m.777.
Thorax , cis, lorica , æ, m.281 .
Thorax duplicatus , varijfque
ocellis confutis variegatus ,
f.442 .
Thraciozephyrus,i , £447.
Thronus , i, tribunal , lis ,
819.
Thronus, in quo Rex feder cum
publico auditorio afliſtic , p.
819.
Thronus portatilis,in quo Tū
chinenfis Rex qui dicitur
Bua femel in anno publicè
portatur, p.5 18.
Tibia, e, m.139. p.696.
Tibialia, p.467.
Tibialia, liom , ocrex, arum
¡m.727.
Tibicen, inis, p. 127.
Tibi mortem cupio , f. 109.
Tigna a columna ad columna
in latitudinem domus difpo
fita , f.879.
Tigna à columna ad columnám
· in longitudinem domus di
fpofita , m. 879.
Ti

ΤΙ
Tigna in tranfuerfum domus
pofita, p.834.
Tigna ordinarc ad tabulatum
faciendum, m.833 .
Tignum , cui innititur conti
gnatio, p.635.
:
Tignum , quod in domibus à
columna ad columnam cen
ditur, m.879.
Tigris, is, m.336.
Tigris fpecies, m.359.
Tigris vlulat , p.258.
Timeo? es, m.154. f.382.
Timeo,es, periculum,i, p.249.
Timere defcenfum , p. 249.
Timere ne damnum patiator
in rebus fuis, p.308 .
Timere ne moleſtiam inferat ,
M.SII.
Timor cadendi &c. p. 535.
Timor reuerentialis , £
.154. m.
383.
Tinea rodens lignum, f.477.
Tingo, is, m. 185.
Tinnire aures, p.401 .
Tintinnabulum maiufculum
pro vigilijs, p.389.
Tintinnabule paruum pro vi
gilijs indicandis,p.389.
Titillatio, onis, m.355 . f.555 .
Titio non exuftus, p.430.
Ticubatio ebrij, p.112.p.751
Titubatio famem patientis, p.
751 .
Titubo, as, m.70..
Titulus, i, p.19.
Titulus dignitatis mediocris ,
f.212 .
1
TI
Titulus dignitatis, vel ordo, E. 1
233. Tibial
Titulus dignitatum , m.135.
Titulus honoris , qui præcipu
quibufdam magiftris datur
£.735 .
Titulus infimæ fortis guberna
corum in Tunchino ; at in
Cocincina non dicitur nifi
de affinibus regis , vel de fu
premis quibufdam guberna
toribus, m.144. ...
Titulus in vexillo, m.8;0.
Ticulus libri, p.19.
Titùfus librorum.confufij , m.
841. ‫ܐܙ‬
Titulus magaz dignitatis , £
: 628 .
Titulus quidam literatorum ,
p.193.
Ticulus , qui dàtur diabolo
', p.
332 ‫܀‬
Ticulus, qui in Tonchino filijs
Regis, ac fupremis ducibus
dari folet ; at in Cocincina
foli Regi datur, p.241.
Titulus, quo compellantur filij
militiæ ducum , f.833.
Titulus quo Rex ex fcripto
conuenitur, f.21.
Titulus , feu honor qui exhibe
tur primarijs perfonis , m.
; 739.
Titulus fummi honoris,m.24c.
Toga, z, m.349.
Tolero, as, p.173.
Tollere in manu,vel in brachio
.
leue aliquid & c. p.669
Tolli
 TO
Tolli vnguibus à Miluo, p.624.
Tomus libri, f. 143. p.628.
Tomus librorum, m.141 .
Tomus vous , m . 14 .
Tomus vaus , duo &c. f. 143.
p.628.
Tonitrus , vs, p:673 :
Tonitras cum fulmine , p.673.
Tonitruum, vi; m.563 .
Toparchia, x, m.605.
Toparchiæ prætor, f. 605 .
Tormentis, & cruciatibus con
feffione extorquere , m.432 .
Tormentorum perpetua fuc
ceffio, f.829.
Tormentum bellicum; £ 36. f.
706.
Tormentum bellicum æneum,
p.707.
Tormétum bellicum ferreum ,
P.707.
Tormentum bellicum in cuius
vétre aperto aliquod minus
ponitur, m.319.
Tormentum bellicum paruu
lum , m.653.
Tornator, is, p.796.
Torno , as, p.796. p.8 +5.
Torporem in pedibus , ac ma.
nibus , & in toto corpore
pati, m. 506.
Torques forum, f.8ɔ4.
Torquis forum, f. 123
Torrere in prunis, f 46.
Torrere orizam iam co&am ,
cum iam frigida eſt , f.637.
Tortuofus , a, vm, m.407 .
Torturam adhibere, f.602.
J
ΤΟ
Tota die, & rotanó&e,m752.
m..822. . ::
Tota domus, f.77. £ 8535:
Totam in vitam, m.431 .
Tota res finem accepit, m.43 1.
Tato menſe, m.431 .
Totum comede, f.571.
Totus, a, tum, m.45. f.363. m.
43 L
Totus mundas , p.364. £ 853.
Trabs , quæ à fummitate do
mus ad columnas hine inde
deſcendit, f.356. ·
Traciozephyrus , i, m.285.
Tra&tu codem temporis , m.
832.
Tradere filium diabolo , ma
• ledica in illum conijciendo,
m.571.
Tradere fe , f.604.
Tradidi iam illi, m.805.
Tradidi manibus illius, f.60 .
Tradidifti cui ? f.604.
Tradidit nobis Dominus 1E
SVS confeffionis Sacramé
tum, m.836.
Traditio , onis, p.567. m. 673.
Traditio, onis. mandatum , i,
p.8362
Traditio ad pofteros , f. 119.
Traditio nepotibus, f. 824.
Traditione producere, m.177.
Traditio per
per filios ad nepotes,
p.836.
Trado, is, m.604. m.805.
Trahe, p.219.
Trahere ad diftendendum , p.
278.
Iiii Trahe.
 TR
Trahere ad extra , p.278.
Trahere ad intendendum , p.
-7
357%
Trahere aliquem capillis,p. 37.
Trabere aliquem vi , collum
eius tenendo , m.538.
Trahere deorfum, f.175.p.266.
Trahere fila, p.3.5.7
: Franfplantare orizam dum eft
Trahere in anteriorem partem
remigando, p: 266.
Trahere furfum ,.f.175. p.266.
Trahere vi, p.42 I.
Trahere, vt tenfus fiat funis, p.
748.
Trabo,is, f.175. p.266. f. 356.
Tranquillitas totius populi, p.
5.
Tranquillus , a, vm, p.350. f..
585.
Tranfcribere putè à mendis ,
m.470.
Tranfeo , is, p.615.
Transferre offa, m.90.
Transferre res ab vno loco in
alium,m.816.
Transfigere carnem ad diuen
dendum, f.839.
Transformo , as, f. 35.
Transfreto, as, f. 35. m.876.
Tranfire flumen ,-f:277.
Tranfilire.montes, f.2 17.
Tranfitus Aluminis , p.615 .
Tranfitus Aluminis cymba , f
. Tres dæmones , quos Ethnici
227.
TranGrus fuper quem eft via;
vt pons & fimilia, f. 135.
Tranfmigratio , onis, f.42 3...
Tranfmigratio animarum , f.
TR "
333. f.419. p.430.
Trafmigratio fabulofa Thica
m.5 10. ***
Tranſnatare . trafuadare , m.
422.
Tranfplantare orizam ad cre
fcendum, f. 85.
in herba, m.428..
Tranfuadere, m.422 .
Tranfplantare vt arbores , m.
790.
Tremere baculum , quo quid
humeris defertur præ grauls
tete oneris , p.242.
Tremere baculum , quo quis
ante & retro diuifum onus
defert , præ oneris grauita
te, m.183.
Tremere corpus, f.448.
Tremere ex frigore, p.89
Tremere oculos, £448.
Tremere præ frigore, m.660.
Tremere præ metu , m.660.
Tremo, is, m.660.
Tremula pars aliqua corporis ,
£.448 .
Tres , trium, p.7.17.
Tres Anima, & Spiritus fepté
infunt viris , mulieribus vc
ro tres animæ ,fed novem
fpiritus,error, f.867.
Inperftitiosè colunt , m.606.
Tres lapides fuper quos olla
innititur ad modum tripo
dis, m.643
Tres perfonæ, p.15..
Tres
 TR
Tres perfonæ vnus Deus , f.
$32.
Tres Reges fuperftitiofi , m.
717.
Tres fecte à finis petita ,p.281 .
Tres fecta, quas è finis habue
runt , p.717.
Tres vel tria, p. 15,
Tribuli, m.255.
Tribunal, is, p.819
. 683.
Tribunal maius in vnaquaque
prouincia, m.542.
orumm ,
Tribunal primum literatoru
m.789.
Tribunal quod fit in Palatio
Regis & c. m.542.
Tribunal fecundum literato
rum in qualibet prouincià
Tunchimi , p.323.
Tribunal fecundum minus ,
quod tamen toti Prouinciæ
dat ius, f.542.
Tribunal fecundum pro toto
regno ius ferens, m.542.
Tribunal fupremum cui Rex
præeft, f.6.5.
Tribunal vnius toparchiæ , ex
illis in quas diuiditur pro
uincia, p.543.
Tributa colligere , f.782.
Tributa foli foluens Regi pa
gus, & non alteri, f.865.
Tributa foluere, f.782 .
Tribatum, i, f.782 .
Tributum monetarum ærearú
exigere, f.794.
Triginta , aut ter decem , p.
492.
TR
Triginta tela, p.298.
Triginta vnum &c. p.482.
Triremis, is, m.406. p.784.
Triremis ampla , quæ mari cô
mittitur, f.307.
Triremis belli, m.205.
Triremis paruula, m.226.
Triftis, e, p.23.p.57. p.58. p.
398. £416. p.601.p.644. F
Triftis tanquam ex lucu, p.57.
Triftitia , z, p.58.
Trrturare orizam, p. 208. f.
428.
Troclea, æ , f. 420.
Trunco impeditur, m.296.
Truncus arboris, p.130 p. 296.
Truncus canne indica, m.296.
Truncus & radix dicitur etiam
de principio & origine ali
cuius rei, p.130.
Trutina, æ, m.83.
Tu, p.551 .
Tuba, aut fiſtula maior , £627.
Tuba fignum dare, p.897.
Tuber, is, m.5. p.451.
Tuber canne indica , &c. p.
457.
Tuber carneum, p.759.f.788.
Tuberin capite , p.853.
Tuber infulanum,f.138.m.370.
£.397.
Tudicula qua oleum , ex vaſe
,
extrahitur, f. 192 .
Tu , loquendo cum inferiori
bus, vel rufticè, p.448.
Tumens venter, p.759.
Tumidè loqui præ ira, p 691.
liii 2 Tu
 TV
Tumor, oris, m.55..
Tumorem perforare, p.759.
Tumultum excitare, f. 648.
Tumultus , tus , p.221.m.391 .
m.413..
Tumultus exurdans , p. 22 1..
Tumulos , i, p.472.
Tumulus fepulchri , p. 295 .
Tunc, f.19. m.366.;
Tunchinenfis regia, f.111. m.
306.p.383.p.831
Tundere pilo aliquid donec in
puluerem redigatur , p.5 io.
Tundo, is. tero, is, m.4c9..
Tunica cepe, p.585.
Tunica mulieris , quam fcilicet
lub veſte geſtant , m.895..
Tunicula orizz, p.808.
Turba aliquorú qui fimul gra
diuntur per viam, p.226..
Turba hominum , m.198.
VA
Acca, x,.p.79.
V Vacua domus , m. 375.
Vacua oriză (picà, m.411 .
Vacuum, i, f.341 .
Vacuum, & nihil , f.341 . f.391 .
Vacuus, a, vm, p. 375. £
.426. f..
603..
Vacuus venter & c. f.390..
Vagabundus, a, vm, f. 397.
Vagina,.2, p.70.
Vagina falcis oblonge adunca,
P.44 4.
Vagus, i , m.225.
Vagus, a, vm, p. 419.
Valdè, m.52 . m.284. f.395 . f
. Valdè magnum, p.739.
TV
Turba otiantium, p. 20.
Turbas excitando ingredi , p.
-738 ::
Turbas excitare , m.416.
Turbidus , a, vm , f, 226. p.835.
Turbo , biniş, m.132. 1.830.
Turmæ auium, m.198.
Turpis, e, p,879. m.88+
Tu reuerteris, 863 .
Turris, is, p.750..
Turcut,ris, m.47. m.136
Tuffis, is, tuffire, p.325.
Tympanum,i, f813 .
Tympanum oblongum , m.131 ..
Tympanum pulfare, p.814.
Tympanum rotundum , p.814.
Typis depida tela, p.352.
Typis mandare libros , f. 351 ..
Typographia, z, typis manda
ref.351 ..
VA
641. m. 734.
Valdè bonus, f.395.f.641 . m
734.
Valdè clemens, m.734
Valdè confonum rationi eſt , f.
738
Valdè fatigatus, f.390.
Valdè frigidum, m.33 1 .
Valdè gracilis , p.454•
Valdè infenfi inimici , m.734.
Valdè, in re que contemattur ,
m.331.
Valdè lætor , p. 594.
Valde luis, f. 161. m. 162..
Val.
 VA
Valdè magnus, p.617.
Valdè manè, f.74. m.799.
Valdè multi milites, p.396.
Valdè obfcurum, m.33 1.
Valdè remotuş , multum diftas,
m 881..
Valedicere alicui, f. 272 .
Valens, tis, m: 371..
Valeo, es, m. 162..
Valetudinarius , ij, p.419. m.
771..
Valetudo commoda, m.5..
Vallis inter montes , £.355. f..
836..
Vapor, oris, f.366.
Vapores exaquis afcendere, p:
335.
Vapulo, as, m.232.
Varia res, m.379.f.563.
Variegatio colorum , p.114.
Variegatus coloribus ferpens ,.
f.691 ..
Varij colores, m 691.
Varifmodi, m. 379.
Varijs linguis loqui , p.803 .
Variola, arum, m.328.
Variolarum neui & c. p. 578..
Variolis notatus in vultu , m.
63 1.
Vala quædam magna, & exten
fa, m. 352.
Vas ad fputa recipienda , m.
588:
Vafarium, ij, m.276.
Vaſculum fuforium , p.5 11 .
Vafculum in quo feruatur calx,
f.36.
Vas fictile ad vinum aut a
VA
quam , f. 87..
1
Vas fictile amplum , m.65 .
Vas fictile fatis magnum , m.
IOI..
Vas, in quo tunditur or˚za, m.
241.
Vas ligneum ad aquam & c . f.
788.
Vas mediocre , ex cannis con .
textum , rotundum & c . m.
560..
Vas minus , aut inftrumentum,
quo quis ex maiori vaſe a
quain , vel alium liquorem
haurit, p.260:
Vas paruum, p.783.
Vas quoddam , f.110..
Vas quoddam fictile quo vtun
tur ad bibendum, m.73 .
Vas rotundum concauum , p..
789.
Vas rotundum è'cannis indicis
contextum , f.788..
Vafta occidentalis plaga , f.
875:
Vas ventris vafti , ad aquam
feruandam, p.121
Vbera, m 72 .
Vbi, f. 209.
Vbieft ? f.209.m.503.m.568.
Vbi eft magifter ? m 5c8.
Vbi eft, vbi habitat ? m.583 .
Vdus , a, vm, p.875.
Ve&igalium , feu tributorum
domus, m. 50. p.83 1 .
Vehemens ventos , m.454.
Vehi bubalo, & fic de alijs , -f.
130.
Vehi
 VE
Vehi elephante, f. 130 .
Vel, p.309. f.389. --
Velamen pudendorum , p.369.
Velamen pudendorum adhibe
re, f.163.
Velamen , quo facrificium in
menfis rotundis tegitur , m.
198.
Vela ventis benè aptari, & im
pleri , p.7.
Velipes , edis , p.411 .
Velle aliquid narrare . p.449 .
Velle in magno pretio haberi ,
m.91.
Velle ire, p. 830 .
Vellere fpicas ad comedendu ,
m.8jz.
Vellicare , aut deplumare fe
auem, m.648.
Vellico, as, m.68. m.633 .
Velociter , p.861 .
Velociter ambulare , ve cur
rendo, p.898.
Velociter currere , f.661 .
Velociter equum currere , m.
95.
Velociter incedere , m.773.
Velociter, in iau oculi , f.611.
Velociter loqui, f.394.
Velox in operando , p.860.
Veluti, p.755 .
Vena aque, f.445.
Venam incidere , f.104.
Venatione perfequi feles fyl
ueftres, p.674.
Vendo, is, p.24.
Venefica, z, f. 26.
Venefica , quæ acus infigit ve
VE
fti ad fugandum dæmonem ;
p. 382.
fuperftitio, P
Venefica, que fpeculum infpi
cit ad veneficia , m.236 .
Venefica feu pythoniffa , in
quam dæmon, affumés mor
tuorum nomina, ingreditur,
m.133 .
Veneficia & aliæ fuperftitiones
Ethnico um ita enim inua
luit apud Chriſtianos , ve vo
centur mendacia, p.177.
Veneficia facere ad malum ali.
quod , vt ipfi putant , aver
tendum, m.118.;
Veneficia quæ fiunt à mulieri
bus grauidis ne patiantur
aborfum, m.28.
Veneficia quædam tempore
luctus fieri folita , p.722.
Veneficia, quibus vulnera cu
rantur, f.450. p.451.
Veneficij genus , quo fcribunt
in cartula-malum &c f.319.
Veneficij litteræ, p. 56
Veneficij litteras collo-appen
dete, p.56.
Veneficijs aliquam infirmita
tem partus curare , m.639.
Veneficijs aliquibus implica
tum effe, m.133 .
Veneficijs infici , p.56.
Venefici fpondentes afpe&um
mortuorum, m.800.
Veneficium, quo præfagire pu
cant Ethnici quid in itinere ,
vel alio negotio futurum fi:,
· P.546.
ve.
 VE
Veneficium quo ftatua ex pas
leis fa&
ta ope dæmonis mo
uetur, m.477
Veneficium , quod digitis nu
merando fit, m.233.
Veneficium, quod fit fpeculum
infpiciendo, p.384.
Veneficos fpeculo vtentes vo
care, f. 236.
Veneficum confulere, f.369:
Veneficus, ci, f.480.
Veneficus diabolum inuocans,
m.604..
Veneficus qui diuinationibus
incendit,.m:735.
Veneficus , qui fingit fe fcire
an anima fit in cælo , vel in
inferno, p.765.
Veneficus qui infirmos venefi
cijs curare tentat, m.735.
Veneficus , qui terram quærit
aptam ad fepulturam , &c.
m.7.35.
Veneficus vulnera curas,p.45 1.
Venenum,, p.785.
Venerari Rege fupernu, p.700.
Venerationem excitans res, m.
526.
Veneratione ingenerantes res ,
p.867.
Venerea delectatio , p.574
Venere a res,impudica, m.181
Venereis addi&us , m 156.
Venereis dementatus, m.256.
Veceror, aris , m. 119. p.383.
p.700.
Veni huc, m.194. p.393 .
Veniale peccatuin, m.48L
VE
Venio, is, m.89. p.393.
Venor, aris, f.673 .
Venter, tris , m.26. m.55 . F
163.
Ventilare ad refrigerandum ,
m.623.
Ventilare orizam, f.161 . f.26c
m.672. m.749.
Ventorum linea re &a , m.285.
Ventriculus auium, p.463.
Ventriculus gallina , p.463.
Ventrofus, i, p.78
.
Ventum excitare ad ventilan
dam orizam, f.55.
Ventus, i, p.285. m. 612.
Ventus defijt, m.285.
Ventus ingens, m.612 .
Ventus ingens , in circuitum
furens, m.725~
Ventus iniucundus , p.285.
Ventus oppofitus, aduerfus, f
285.
Ventus fecundus, f.285.
Venuftus, a, vm, f.213 .
Ver, veris, p.486. m.896.
Vera linea feptentrionalis , m..
108.
Vera media nox, f.789.
vera vxor, p.753..
Verax , cis, p.733 .
Verba, orum, m.840.
Verba duriora , p.471.
Verba gratias referendi com
muniter , p.586.
Verba ineptè pronunciare , p.
523.
Verba iracundiæ proferre , m.
77.5.
Ver
 VE
Verba falutationum mittere ,
£ 470.
Verba falutationum primarie
perfonæ mittere, f.470.
Verbavrbanitatis , quibus ali
quid fiatè offertur , m.757.
Verbera, rum, p.23.2.
Verbero , as, p.232.
Verbi gratia , f.68. m.245 .
Verbum, bi , m. 2 1 8.
Verbum, i, fermo, onis, m.470.
Verbum illud non propuli , f.
470.
Verbum vrbanitatis &c. m.728
Verbum vrbanitatis cum quis
refpondet vocanti, m. 153 .
Verè , p. 110 .
Verecundià afficere aliquem ,
m.559. m.884.
Verecundia fuffundi , p.756.
Verecundor, aris, m.884.
Veredus, i, m.601 .
Verendá , dorum , fic modeftè
vocant, p.4.
Vereor, eris, M.5 11.
Verer.aliquem, p.5 12.
Veridicus , a, vm, m.75 1.
Veritas , atis, verus, a, vm, p.
751. m.760.
Veritatem aperire, p.312 .
Vermiculus pilis coopertus ,
qui nafcitur in folijs canne
indicæ, p.516.
Vermiculus terræ &c. m.683.
Vermis, is, p.50 .
Vermis auiium, f.633 .
Vermis crinitus, m.48.
Vermis ex corruptione, p.289.
VE
Vermis multos habens `pedės
qui glomerat feipfum ,f.143.
Vermis perforabit nauigium ,
nifi adhibeatur ignis,m.yos.
Vermis pilafus, f.683.
Vermis pilofus , vet quædam
oftreafpecies, p.655.
Vermis quinafcitur ex putri ,
P.50.
Vermis qui rodendo azuïgium
perforat, m.305.
Vermis volatilis, f. 1 18.
Vermis volatilis oblongus , f.
123.
Verro , is , m.626, m.845 . f.
898.
Verroca ,, m.43.
Verrucam prodite, m.43 .
Verfare remum , f.446. "
Vertere è lingua recordità in
vulgarem , p.90.
Vertere faciem in vnam parte
ad melius percipiendum vi
fu &c. p.267.
Vertere oculos ad vnam parté,
m.267.
Vertere tergum alicui, f.90 .
Vertex capitis, f.370.
Verti, ac reuerti, p.44 .
Verticis capilli, f.370 .
Vertigine laborare, m.403 . f.
618.
Vertiginem pati , £ 457. P.
585.
Vertigo, inis, p.98.
Verto, is, p.44. p.618.
Verto , is. renertor , ris , m.
·8370
Ve
 VE
Veru gallinam transfigere ad
affandum, m.889 . tingit, p.96.
Veru, tranffigere veru, m.889.
Verum diei medium, m.530.
Verum iurare , m.75 I
Verum loqui, m.75 1.
Verus, a, vm, m. 1oz. p.108. p.
312. p.75 L: p.760.
Veruslegatus, p. 108.
Vefci carnibus, p.6.
Vefica, a, m.2 6.
Vefica animalis ,m.26.
Velpa, x, f.69.
Velpere, p.22.p.78. p. 107.
Vefpertilio, onis, f. 168 .
Vefpertinum crepufculum , f.
335. :*
Veftem. nouam conficere , m.
:10.
Veftem nouam confuere , m.
417.
Veftes faltatricum, p.889.
Veftio, is. calceo, as, m.444.
Veftis, is , m.10.
Veftis aulica , m.215 .
Veftis comica, f. 10.
Veftis contexta floribus ; f.
636.
Veltis duplex, m.10.m.425.
Veftis ex facco confecta , fa
gum, i, p.651 .
Veftis in culcitræ morem affu
ta cum gozipio, P.464.
Veftis ineptè tin&a, ex vna par
te recipiens colorem, ex alia
minimè, f.42 1, & 422 .
Veftis lugubris, m. 10.
Veftis non duplicata , m.a33.
VE
·
Veftis oblonga in terram per
Veftis oblonga , toga , z, m.
*349.
Veftis papyracea , quam com
burunt Ethnici pro fuis mor.
tuis fuperftitiosè, f. 10.
Veftis plana, f. 10.
Veftis plana fine rugis , £ 595 .
m. 75-8.
Veftis reticulata, vel opere ,
phrygio contexta, f.10.
Veltis valdè attrita centonibus,
que fcatens, p.154.
Veltium rugz, m.121.
Veftræ dominationes , p. 577.
Veftra excellentia diù viuat , f
.
492.
-
Veftra excellentia , veftra do
minatio neftoreos viuat aa
nos, m.739.
Veto, as, f.82 .
Vetula honorata, p. 16.
Vetula primaria , m.241 .
Vexare populum, m. 157.
Vexat me, affligit rae, p.8 10.
Vexilli vnius milites , p.128.
Vexillum, i, p. 128.
Vexillum cum multis appcndi
cibus, p.648.
Vexillum , quod in iuftis de´
functo foluendis defertur, &
in quo defuncti nomen ma
iufculis literis defcribitur ,
£.467. p.468.
! Vi aliquem trahere, p.37.
Vi auterre alienum , f.323.
Via, æ, m.5 15. m.200 .
Kkkk Via
 VI
Via deferta, p.47..
Via in fyluis, p. 3.
Via lactea, m.305. £.696.
Via plana, f.595.
Via regia, f.200..
Via falebrofa, ex aſcenfibus , &
defcenfibus.conftans , m.259:
Vicarius Chrifti &c..m.866..
Vice.vna dormire, p. 123..
Visinum effe calui, f.649:
Vicinum effe morti, f.649.
Vicinus,i, p.172 ..
Vicinus, a, vm, f.11. f.25.8. p..
398..
Vicinus domui, f. 1 1.
Viciffitudines fæculoru, p.229.
Viciffitudo cruciatuum , f.419..
Vi&um præbere, p.434.
Victus,‫י‬vs, p.434•
Vicus quidam in aula Tunchi
nenfi, f.622.
Vide,vide, modus arguedi cum
aliquid non rectè agitur , m..
129..
Videam te nunquam , f.373. .
Video, es, p.129.
Videor, eris, f.L2..
Videre de facto, p.736.
Videre èpropinquo perfpicuè ,,
p.691.
Videre librum ,.f.886..
Videre nec deprehendere , p.
129:
Videre proprijs oculis, m. 548:
Videtur minimè bonum , f. 12.
Videtur quod & c. p.531..
Vidua, æ, p. 16. £.295:
Viduitatis cuftos , f.835.
VI
Viduus, i, £ 295.
Viduus , autvidua , m.375» pi
79..
Vigilia, 2, p.814.
Vigiliz noctis dantes fignumį
f. 16.
Vigilia prima, p.814.
Vigilia fecunda, p.814.
Vigiliarum , feu cuftodiarum
domus, m.22 1.
Vigilias cuftodire, p.86..
Vigilias cuftodire, ſeu excuba
re,.m. 82..
Viginti, p.227: p. 307. f.750..
Viginti, aut bis decem , p.4923
Viginti dies, p.820..
Viginti libræ &c. f.35a; ·
Viginti nummi aurei , &c. p.
514..
Viginti quinque, p. 395.
Viginti vnum, p.482 .
Vijs minimè re &is ambulare,
m.871.
Vilis, e, m.320. f.591 ..
Vilis, & infulfus cibus, f. 320:
Vilis perfona, m.320 ..
Vilis pretijmerces, m.392 ..
Vilis pretij res, p:645
Villofum fericumi, p.781 .
Villus, i, f.426:
Vim inferre, m.29 . m.250 . p..
305: £310. m.323.p.874.
Vim inferre fibi ipfi corporis.
afflictationibus , f. 310..
Vim infert illi, m.250..
Vimen indicum quod. rota vo
cant, cultro aptare ad ligan
dum, m. 874.. : ¦
Vi
 VI
Vimen, quodLufitani rota vo
cant, £.447.
Vimen, quoremus firmatur in
columnula ad remigandum ,
1.617.
Viminis indici virgultum , m.
679.
Vinacea , a, mo .
Vinci , vtin fponfione , p.780.
Vincire ligulam veftis, p.79.
Vinco, is. fiue in bello , vel in
ludo & c. m.243 .
Vinculi genus, quod eft in mo.
dum fcalæ & c. 299.
Vinculo ligneo in fcale modu
collum alicuius claudere, m,
E 299.
I Vindictam ab alio fumere , m.
320.
Vindi&am fumere , p.28. m.
584
Vini potator egregius, m.657.
Vinum ex oriza per ignem di
ftillando exprimere, m.657.
Vinum ex oriza vi diftillationis
per ignem expreffum , m.
657.
Vinum ex vite , f.553 . m.575.
Vinum iam digeflit , f.723.
Violaceus color nitens,m.215.
Violaceus colorfubobfcurus ,
f.832 .
Violaceus fubobfcurus, p.668.
Violaceus tendens ad rubeum,
p.668.
Vipera, x, f.420. m.426. }
Vir, 1, f.197 . p.502. p. 587.
Vir, & mulier, p.502.
VI
Vir grauis, robuftus, f.603 .
Vir, quem Rex adhibet in om
nibus negotijs, p.716.
Vires, m.753.
Vires fuperat, m.703 .
Virga pro equo , f.874.
Virgo, ginis , f.236. f.739. P.
834.
Virgula odorifera , m.343,
Virgulam apponere & c. m.861
Virgultum, ti, f.112. m.679.
Viri, & mulieres, f.572 .
Viridis, e, m.668. f.882.
Viridis, e, recens, ntis, m.846.
Viridis clarus, m.668.
Virtus,tutis, p.240. p. 552.
Virtus occulta , fpiritus , m.
414
Virtus qualis ineft ? p.599.
Virtusrecondita, m.55 11
Virtus fupernaturalis, p.410.
Virtutes, & prodigia , p.391 .
Virtutis opus , p 240. m.607.
Virulenta aqua, f. 246.
Virulentus, a, vm , p.227.
Vifito, as , m.869.
Vis occulta, f. 598.
Vifus debilis , m.475 .
Vifus illius qui fub nocte non
videt , vt gallina, m.622.
Vita, æ. viuo, is , p.697.
Vita æterna, p.697.
Vita eft tranfitus, m.3co.
Vita eft tranfitus , mors eft re
uerfio ad propriam habita
tionem, f.687.
Vita futura , p.381 . f.23 Co
Vita hæc præfens, m.230 .
Kkkk 2 Vita
 VI
Vita hæc præfens, p.38r.
Vita Sanai Ignatij, m.836.
Vitis fylueftris, f.553.
Vitreum vafculum . vitreus vr
ceolus,f.783..
Vitricus, ci, m.92. f.267. m.
· 294.
Vitrum, i, f.5 22.
Vitta galerum circumdans,vel
firmans fub mento, £ 617..
Vitulus,-i, p.752.
Vitulus, aut vicula, p.525..
Vituperium , ij, nomen malum,
fama praua, m.884 ..
Viue diù, m.492.
Viue in æternum, p.764..
Viuere diù , m.697. p.779..
Viuere, & mori, m.687..
Viuit adhuc, m.697:
Viuo,is, p.6971 -
Viuus, a, vm, .m.687:
Vix, f.3 17. p.3.90.
Vix poterit domum reuertis . f;
317.
Vicifçi in aliquem , m.5 84..
Vicus apertum, p. 1.12.
Vicus in pudendis , p.405
Viulat tigris, p.873.
Vlulatus, feu clamor tigris , p:
244. p. 258. f.7.49: p.873.
Vina, p.671.
Vltimo foco ire, f.3 3.
Vitimus , a, vm, f.3 3. f.458 . p.
657.
Vicimus anni menfi9, p.99.
Vitio, onis, f. 823..
Vitra viginti, f. 179:
Vmbella,, m. 179.
VN
Vmbella Bua,f.719
Vmbella idoli , £, 719 .
Vmbella cum finibus circum
quaque cadentibus , f.171.
Vabella Regis regnum admi
niftrantis, m.719.
Vmbilicus,i, £ 655.
Vmbra, z, f.26...
Vmbraculum erigere, p.29.
Vmbraculum in cymba, p.489
Vmbraculum nauigij , p.865 .
Vmbraculum fupra ftratum ,
quod elephautiimponitur ,.
p.489.
Vna Congregatio virorum .
eiufdem officij , m. 597..
Vaa decas ,fiuè decem,.m.662.
Vna fidelià duos dealbare pa
rietes , p.755.
Vna hora ante , & altera hora:
poft mediam no&em , £.789 %
Vna manus claufa, fed ftringes
orizam , quantum capere
poffit , m.546...
Vna pars,p.594; :
Vna plaga .duæ &c. p. 182 .
Vnares, f.482.
Vnà vice quantum humeris ge
ftari poteft, m.855.
Vncis ferreis carnem detrahe
re, m.476.
Vnationem adhibere ad medē
dum , f.896:
Vncus, ci , p.87. p.91 .
Vncus ad elephantem regen
dum, p.5.1 . p.872:
Vocus anchora, p.474
Vinde ? f.209.
Vnde ,
 VN
;
Vnde, & reuerfus es? £441
Vnde hoc? f.132+
Vade hoc ortum habuit?f.174.
p.179.
Vadeşim, f.482 . m.492 .
Vnde venit è f.209.
Vngere capillos , vnguento li
nire comam, f.896.
Vngere medicamento, m. 691 .
Vogue lacerare, f.476.
Vngues auis rapacis , f.73.
Vngues leonis , tigris, felis , m.
73...
Vogues manuum, p. 456.
Vagues pedum, p.456..
Vagues tigris, m.336.
Vnguibus arripere, p.93 .
Vagula, æ, f. 5o..
Vogula bubali, f.50.
Vngula equi, f.50..
Vnguis, is, p.456..
Vnicornis cornu, p.716.
Vnicus, a, vm, p.5·5 1.
Vnio, onis, p.339.
Vnio, nis, Margarita, a, p: 340.
Vniuerfus orbis, p.306.
Vniuerfus populus , p.858.
Vnius territorij ex illis in qua
fubdiuiditur toparchia , p.
543.
Vno in filo ligate fexcétæ mo
neta area, p.620 .
Vnum, duo, f. 79.
Vnum hoc fait, f.482.
Vnum mille, feu mille , p. 529.
Voum par, duo paria, p. 227.
Vaum quid ex vnaquaque fpc
cie, f. 781 ..
VO
Vnus, a, vm, m.482. p.553.
Vnus & idem , p.147.
Vnus ex aduerfo alterius,f.5 18
Vnus homo, p. 553 ·
Vnus ictus crepitaculi , duo ,
idem de horis horologij , p.
182.
Vaus nummus,duo &c. f. 398.
Vous ordo, duo ordines, f.424.
Vous vir, & vna vxor , f.6c6,
Voca illum , m.358:
Vocare animas defun&orum :
f.293.
Vocare animas defun &orum
qui fepultura caruerunt & c.
£ 106.
Vocare nomen alicuius , tan
quam è catalogo, f.900.
Vocare veneficum , f.479.
Vocari ad confilium à Rege ,
P.72.
Vocari à fuperiore , p.228.
Vocem infectere , p. 317. p.
521.
Voces ranarum, m.883 .
Vociferatione auxilium pete
re, m.332 .
Vociferor, aris, m. 332 .
Voco, as, p. 297. m. 324.
Vola manus, fr22.
Volo, as, m. 143 .
Volo vis, p.377. f.492.
Voluere orizim coctam nei
conglomeretur, m.893.
Volui lignum, m. 396.
Voluntas , tis, p.401..
Voluntate carens,f.790..
Vomer,eris,.m.433
Vono;
 VR
Vomo, is, m.487.
Vorax , cis, m.195. m.3 03.
Votum , aut iuramentum Deo
emittere , m.361 .
Votum emittere, m. 342.
Votum non adimplere , p.670.
Vox, cis. fama, æ, m.796.
Vox clamantis, f. 3 27.
Vox elephantis, m.749.
Vox honoris qua vnufquifque
orditur fermonem cum Re
ge Tunchinenfi , f.178.
Vox numerandi libros, m. 141.
Vox , qua vtuntur aliqui in
fine interrogationis , p.712.
Vox fuauis, m.796.
Vrbanè loqui, f.158 .
Vrbanis pollere moribus , p.
499.
Vrbanitas, tis, p.527.
Vrbanus, a, vm, m.413. £ 598.
p. 701.
Vredinein oculis caufare,p.313
Vredo,inis, p.80.
Vrgeo, es, f.401 .
Vrgere illum ad agendum , m.
292.
Vrina, 2, p.193.
Vrinam expellere, p.796.
Vrinam non poffe expellere ,
m.193.
Vrfus, i, f. 262. m.299.
Víque, p.436.
Vfque ad hodiernum diem
quantum temporis eft elap
fum , m.840 .
Vfque ad nubes, p.721 .
Víque modo, p.550.
VS
Vique nunc, £216
Vitulare bubalum, pɔ783.
Vitulo, as, m.577. ::
Vfui nulli eft, p.442 .
Vfui Regis aliquid relinquere :
m. 100.
Vſum non habet , vt bibendi̟
vinum &c. p. 626.
Vfum non habeo &c. m.825%
Vterus fæminæ grauida, £ 733.
Vtile adhuc eft, f. 512.
Veinam , f.1 10. p.269.
Vtilis medicina, m.32 1.
Vtilitas, atis, m. 349.
Velitas, acis, m.349.
Vtilitas mihi non eſt vlla ,
568.
Vtilitati hominum inferuit, më
183.
Vtor, eris, m.183.
Vtor hac re, m.183.
Vt prius, p.896.
Vt quid perditio hæc?f.330.
Vuarum fuccus , vinum , i, m.
575.
Vulnerari, f. 166.
Vulneratus , a, vm, p.112.
Vulpes, is, p.87..
Vulnus, neris, p. 112. m. 166.
Vulnus in pudendis , dyſente
ria, æ, tenaſmus fanguineus,
£.799.
Vultur aliquid applicare,f.520.
Vultus, vs, m.457.
Vultus hilaris, f.457.
Vultus iratus , f.457
Vultus triftis,f.457.
Vultus venerabilis, m. 526.
Vxor ,
 VX VX
Vxor, ris, f.70 . f.606.p.753 Vxorem ducere, p.143 .
Vxor patrui tui natu. mino
ris quam pater tuus fit , f. XA
766.
Vxor principis viri, m. 16. X Aca , x, p.761 .

ZA ZA
Arbatana; æ, £ 777, på Zelotypia, æ, f.267.
Z 897. Zelotypia laborare maritum ,.
Zarbatana, .fyringa,z, p.788. & vxorem inter fe,p.268.
Zarbatana flando iaculari , f.. Zifaniæ feminator , p.411 .
777.. Ziziphum, i, m.724..
Zarbatandiaculari,£234.p.897
;

FINI S.
 156.
‫ܘܐܪ‬
Į vor butina
LINGVAE ANNAMITICAÈ

SEV

TVN CHINENSIS

BREVIS DECLARATIQ

LICINIORA Orientali plage idiomata præ

cipuè verò Cinenfe & Tunchinenfe , & ex
parte etiam Laponenfe , artem illa addifcendi
babent à noftratibus linguis longè diuerfam :

A carent enim omninò generibus : declinationes

etiam non habent propriè neque numeros;Tun
chinica certè lingua , de qua nunc agimus , nullas habet coniuga
tiones , tempora nulla aut modos : fed hæc omnia explicantur ,
velper aliquarumparticularum additionem , vel ex anteceden
tibus & confequentibus ita colliguntur , vt qui peritiam lingua
babent , benè percipiant tempus , aut modum , & numerum ,
quifiguificatur in oratione prolata , imòfæpè idem ipfum voca
bulum habetfignificationem nominis & verbi , & ex adiunftis
facilèpoteft intelligi an eo loco talis voxfit nomen , aut verbum .
Duo tamen precipuè funt in hoc idiomate notanda , è quibus
tanquam fundamentis tota ratio benè addifcende buius lingue

pendet , ita vtfine illis à nftratibus hæc lingua vix teneripoffit;

ficuti enim bomo conftat ex corpore & anima,fic etiam hoc idio
ma conftat excharacteribus quibus à nobis confcribitur , & ex
tonisfeu accentibus quibus notatur & pronunciatur: quibus duɔ
buspriùs explicatis & pofitis tanquam fundamentis , departi
bus Orationis, & praceptis in ipfa oratione feruandis agendum
poftea.

A De
 De literis & fyllabis quibus hæc lingua

conftat

CAPVT I

On agimus hic de characteribus quibus Tunchiner

fesfeu Annamita vtuntur in fuis fcriptionibus , qur
N funt difficillimi , & penè innumeri , præcipuèi qui
bus fuos confcribunt libros quifunt idem ac Cinenfes , & ad nu
merum octuaginta millium peruenire dicuntur : totamque vi
tam in is addifcendis infumunt ille nationes nec tamen vllus
unquam ad omnium perfectam notitiam peruenire confuevit .
Noftratibus igitur literis vtimur & paucioribus & longè fa
cilioribus , quia Tunchinenfes in fua lingua noftras omnes ex
primunt literas excepto vno , z , nam quamuis etiam propriè
noftrum , f, non exprimantfedpotius , ph, ſeu o Græcum , ta
men etiam ad hoc exprimendum vtemur noftro, ph , quia ficfa
cilius & commodius abfque confufione noftri alphabeti elemen
tis vtimur . Verum quidem eft quatuor de nouo literas noftro
alphabetofuiffe additas ad exprimendam pronunciationem ali-
quampropriam huius Tunchinenfis linguæ , quam nostri chara_
Eteres non exprimunt : bæ autem literafuperaddite funt tantum

quatuor , duæ vocales ,fcilicet , & , &u , & due confonantes ¿:

& quarum virtus nunc explicabitur cum aliarum literarum
valore.

A, eftduplex , vnum clarumficut noftrum vt , an,quies ; &

aliudfubobfcurum quod non ita hiante ore pronuntiatur vtân ,
ocoultare .

B. Eft etiam duplex vnum commune vt , ba , tria & iftud

quidem, non eft omninòfimile nostrofed pronuntiatur non emit
tendofedpotius attrahendo fpiritum in ipfo oris feu labiorum
biatuacfi quis velletproferre m, & poftea proferat , b, al
terum:
I

De literis & fyllabis quibus hæc lingua

conftat

CAPVT I

On agimus hic de characteribus quibus Tunchiner

fesfeu Annamita vtuntur in fuis fcriptionibus , qur
N funt difficillimi , & penè innumeri , præcipuèÿ qui
busfuos confcribunt libros quifunt idem ac Cinenfes , & adnu
merum octuaginta millium peruenire dicuntur : totamque vi
tam in is addifcendis infumunt ille nationes nec tamen vllus
vnquam ad omnium perfeclam notitiam peruenire confueuit .
Noftratibus igitur literis vtimur & paucioribus & longèfa
cilioribus , quia Tunchinenfes in fua lingua noftras omnes ex
primunt literas excepto vno , z , nam quamuis etiam propriè:
noftrum, f, non exprimantfedpotius , ph, feu o Græcum , ta
men etiam ad hoc exprimendum vtemur noftro, ph , quia ficfa
cilius & commodius abfque confufione noftri alphabeti elemen
tis vtimur . Verum quidem eft quatuor de nouo literas nostro
alphabetofuiffe additas ad exprimendam pronunciationem ali
quampropriam buius Tunchinenfis lingue, quam nostri chara_
Eteres non exprimunt : hæ autem literafuperaddite funt tantum

quatuor , due vocales ,fcilicet , ∞ , & ư, & duæ confonantes ¿i

& ₫quarum virtus nunc explicabit ur cum aliarum literarum:
valore.

A, eft duplex , vnum clarumficut noftrum vt , an,quies ; &

aliudfubobfcurum quod non ita biante ore pronuntiatur vtân ,
ocoultare .

B. Eft etiam duplex vnum commune vt , ba , tria & iftud

quidem, non eft omninòfimile nostrofedpronuntiatur non emit
Lendofedpotius attrahendo fpiritum in ipfo oris feu labiorum .
biatuacfi quis vellet proferre m, & poftea proferat , b, al
terum:
 3
terum b. pronunciatur ferè vt ß Græcum vt , beaò ingredi,
non eft tamen omninò fimile noftro , V, confonanti , fed paulo.
afperius, & inipfalabiorum apertione pronuntiatur ita vt fit
verè litera labialis , vt Hebræi loquuntur , non autem dentalis ..
We

C. Est in vfu inprincipio dičtionis vt, cá, pifcis , & in fine

vt ác ludere ; vtemur autem litera, c, in principio tantum cum
.

vocalibus a, o, o , u, & u, nam pro literis e, &, i, vtemur vel

litera k, vel litera {; vt infra : vtemur etiam , C, cum , h, að
exprimendum quod Italifcribunt, cia, nos autem dicemus, cha ,
quia apud lufitanos ita eft in vfu , & in libris etiamfcriptis in
lingua Tunchinenfi ita vfus inualuit, vt, cha, fit idemquodapud
Italos cia, &, che, idem quod, ce , apud eofdem : & fic de om
nibus alijs literis vocalibus cum ch, quæ pronunciantur more lu—
fitano , non Italico nec Latino , quia fic commodius nobis viſum
୯
est .
D. Pronunciatur & valet idem quod , d, Latinum , cum`
aliqua tamen differentia , præfertim in vocabulis in quibus , &,
affertfecum literam , e, quafi affixam , fed non clarè pronun
tiatam, vt dea ,
pellis ; at quando non habet illud quafi medium,
e, affixum , eft omninofimile noftro , d, vt dà cafa , inquibuf

1
dam tamenTunchinenfiumpagis iftud, d , pronunciatur vi , r,
eftque vitiumlinguæ, aliud ₫ notatur eofigno quia eft omninò di_
uerfum à noftro & pronunciatur attollendo extremum linguæ ad
palatum oris,illamqueftatim amouendo , abfque eo quod vllo mo
do dentes attingat vt đađa , perdix : & beclitera eft valdè in…
.
vfu in principio dictionis .
E, datur duplex ; alterum commune & clarum vt em ,fra
ter vel foror, natu minor : alterum fubobſcurum & quafi clau
fum vt , ệm , fuauis mollis : oppofitum afpero aut duro .
F. Velpotius ph.quia nonfupponit labia difiuncta vi noflrum
f.fed potius illa inpronunciatione feu prolation :fuauiter difiun
git cum aliquoflatu , quare in dictionario non vtemur litera f.

fedph. quia ibri iam confcriptific ufurpant .

A 2 G, Eft
 4
G, Eftin vfu ficut apud nos vt gà , gallina, illud tamenno
tandum quod infcribendo ghe & ghifequemur octographia Ita
licam vt commodiorem huic lingue ,fic etiamgiagio giu gio

giur debent pronuntiari Italicèfic enim commodius vifum est &

in libris iamfcriptis ita vfus inualuit . Etiamge & gifcribe
mus per literam, g, nefcribendo per i , confonans fieret aliqua
confufio . Alium habet vfum litera,g, proponendo illi, n; vt,ngà,
ebur, & habet pronunciationemfeu aquiualet ngainy Hebrao:
eftque prolatio partimper nares emiſſa , & eft valdè in vfu in
bac lingua :fic& in fine vocabuli fæpe eft in vfu , g, non tamen
ita clarèproferturficuti inprincipiofedfubobfcurè, vtfiex voca
bulofanguis tollas ultimas literas ; uis , remanet , fang, nobilis.
Est in multis vocibus in vfu talis pronuntiatio , imitaturque
linguam Gallicam cum in illâ poft illud , g,fequitur vocalis , vt, 1
le fang eft beau,fanguis eft pulcher .
H, Eft valdè in vfu , & benè afpiratur præcipuè in principio
dict ionis cum omnibus vocalibus vt , hà aperire os, &poſt , k‚vi
Khá , decet & equiualet Graco ,
fic etiampost, p, vt, pha, mi
fcere: & valet idem quod , q, Cracum :fic quoque poft, t , ʊi tha, 1
parcere: & fonat vt 6 Gracum : babet igitur hac lingua tres
afpiratasficuti lingua Græca , & fatis afpirantur : adhibemus
etiam , h, poft c, vt, cha , Pater , & aquiualet , cia , Italo , vi
fupra diximus in litera c:fic & poft, gut ghe, crifta, ghi, nota
re,ficut Itali &c.adhibemus etiamfimul cum, n, vt , nhà, do
mus, &facit idem quod apud Italos, gna; eft etiam in vfn in f
nepoft c, & poft nifi quis enim cx illa voce lufitanica cacha tol
lat vltimum , a,fupereft vox Tunchinica cách, modus:fic etians
fiex voce, manha, tollatur vltimum, a, reftat quoque uox Tun
chinica manh, robuftus .
I. Solum vtemur vocali , quia totus vfus, i, confonantis me
liusfit per literam , g, vocalis autem eft vfus ficuti apud nos ; ad
vitandam tamen confufionemfolum vtemur , i, vocali in medio
&infine , in medio quidem vt , biét fcire , & in fine vt , bí ,
cucurbi
 5
cucurbita Indica ; notandum tamen, nos vfuros, y, infine quan
·
F dofit diphtongus cum diuifione fyllaba, vt éy ille ; quando vero
Jcribemus cùm , i , vocali , eftfignum non diuidifyllabam vt ai,
´`
·
quis : non vtimur duobuspunctis fupra vocales, ad vitandam_
fignorum multiplicitatemfufficiet femel admonuiffe , i ; in fine
poft aliam vocale non facere aliam fyllabam diftinctam cum
·

verofcribitur per, y, Græcum, tunc diuiditurfyllaba vt, cai.fu

K Inprincipio etiam , maximè ante aliam
perior : cây . arbor .
vocalem vtemur , y, Graco ne quis accipiat pro confonante ut
yêó, debilis ; yà, cacare .
se

K. Eft in vfu cum vocalibus e,& i, vt Kề numerare, Kíſcri

1. ptor quia adalias literas vtimur , C, vt fupra notauimus in li
tera, c; attamen cum , h, vtimur k ad omnes fyllabas vt , khác,
aliud ; & valet idem quod x Græcum , vtfupra notauimus in
litera , h.

L, Eft in vfu maximè in principio vt lá,folium ; hac autem

litera omninò carent Iapones , ficuti Cinenſes carent r. vnde
obiter nota Latinam linguam melius pronunciari à Tunchinen
fibus quam ab illis præterea Tunchinenfes habent l, liquefcens

S adiunctum alijs confonantibus vt blå foluere ; Ac licet in ali

quibus Prouincijsfeupagis dicitur, t,loco, b, vt tľafoluere, in cu
S
ria tamen eft vfus , b; additur etiampoft , m, vt mlẽ ratio , ali
quando etiamfedrarò additur adp vt plàn deuoluere, alij,làn,
fine p.at cum literat , additur, l ,fæpiffimè vt tla, contine; tle,
canna indica : multi autem pronunciantper , t, multa buiufmo
di vocabula, quod vfus docebit .
M. Eft in vfu tam in principio quam in fine vt , ma , mors :
&in finefedpronunciatur benè compreffis labijs vt mâm, men
Japaruula , quod notandum prolufitanis ne confundant, ám , &,
ao, que in hoc idiomatefunt diuertiffima , & fæpè funt in vfu ,
vt am, artifex eximius &, aố, apis , mám , pifcisfale conditus,
¿máõunguis .
N. Eftin vfutam in principio quam in fine vt , non,imma_
turus ;
 6

turus ;adiungitur cum litera , h, tam inprincipio quam in fine

vtfupra notauimus in litera , h, bic autem vfus eft frequentiffi
mus , fic etiam in principio cum litera , g, eft ualdè in ufu, it;
nghe, audire : uidefupraliterag.
O. Est duplexficuti & , a, aliud commune ut có, habere
aliudfubobfcurum quodparum aperto oreprofertur ut, cô,ami- ¸
ta Soror Patris .

∞ Eft qualio, & e, quafi quid exduabus vocalibus compo

fitum & eft valdè in vfu , tamfolum , vt, ở, eſſe, quam&cum
omnibus confonantibus , vt bơ vxor , com, oriza cocta &c.
Sæpe autem adiungiturfimul in eodem vocabulo cum litera, w,
que eft quafi u fed fubobfcurum , & pronunciatur compreffis
dentibus & hinc inde dilatatis labijs , vt nước , aqua ; chước,

induſtria ; ước putare , &fimilia, quæ paffim occurrunt .

P. Non daturpropriè in principio dictionis vt fupra notaui
fedpotius ph,quod idem valet, ac o, Græcum vt ,
mus in litera f.
pha, mifcere ; babet tamen p , in fine vt báp,flos ficus Indica,
&pronuntiatur omninò vt nostrum , §, etiam infine .
1
, Eft invfu vtin lingua Latina cum u, liquefcenti, vt qua,
Q
tranfire ; que, baculus; qui genua flectere .
R, Eft in vfu inprincipio dictionis , non duplicatum vtlu
fitanifolent ,fed fimplex vt Itali , vt, ra, egredi, eft etiam in
vfu liquefcens poftt , non tamen eft propriè r,fedillud t, pronun I
I
ciatur cum quadam afperitate , attingendo palatum cum extre
mitate linguæ , vt tra, conferre : confunduntur tamen tr, & tl,
vfus docebit .
S, Est folùm in vfu in principio dictionis ; & cum maiori
afperitate, quàm noftrum , quafi effet duplex , & cum minori
fibilo : pronunciatur autem cum quadam inflectione linguæ ad
palatum vt, fa, cadere : in medio , aut infine diétionis nunquam
1
reperitur .
T, Eft in vfu tam in principio diclionis , quàm infine , ut ,
I
tật, morbus inueteratus : in principio eft fimile noftro vt , tin,
crede
 7
credere: in fine pronunciatur cum quadam inflexione &per

cuffione lingua ad palatum vt, but, idolum: fic cum ea lingue

inflexionepronunciatur etiam inprincipio quando habet , r, ad
iunctum vt, tra, conferre , feu examinare .
V, Est in vfu , tum vocalis , tum etiam confonans : vocalis
quidem tam inprincipio vt, u, mê, idiota rudis ; quàm in me
dio vt in lingua Latina cum litera , q
, vt , qua , tranfire : & in
terdum cumg, vt in lingua Italica , ut, guet, luna, & tunc li
quefcit : eft etiam in fine , & tunc uelcum apice femicirculari
qui
fignificat quid medium inter , m; &, n, ut, că, ſimul , uel
fine illo ut, dù, umbella , uel etiam cum alia uocali ut càu pons;
Vbinotandum quod quando ponitur infine , u,poft , a, tunc in
telligitur quafi duplexfyllaba ,ficuti apud Latinos cùm adbibe

turduplexpunctumfuper uocales , ut, aër ; cùm ueròpoſt, a, po

mitur , 0, tunc illigitur diphtongus ut , cao, altus , ne multipli
centurfigna , quepariant confufionem .
u, Eft ualde in ufu & pronunciatur fermè ficut α,fed dila
tatis hinc inde labijs at wa,fauere , mưa , pluuia : dữ, malus ,,
autferus .
X. Efi etiam ualdè in ufu& pronunciatur ficuti apud luſi
tanos , uelcertè ut, fc, apud Italos ut , xa, diftans ; xe, currus .
Vocales igitur in hac lingua funt omninò ſeptem ideft a, e, i,
o, u, quibus adduntur , o, & , w, ut diximus : utemur etiam
Y, Graco, præcipuè infine, adſignificandamfyllaba dinifionem,
ae cogamur uti duobus punctis , ficuti in latino aer, ne multitudo

fignorum pariat confufionem . Sufficit femel monuiffe quotief

cunque utimur, y, Greco, tunc illud exprimerefyllabam diuer
fam , ut, yả, excrementa egerere : éy, ille, day docere , utfu
pra inlitera, i,iam notatum .
Ex dictis uocalibus componuntur diphtongi, ai, ao, ei, eo, &
i, antecedensomnes alias uocales, poftpofitum litera, g, ut, gia
gie, & c. more Italicopronunciatum oi, ei, aỡ, oũ , ơ
-i, ui, wi.
que vfusdocebit..
De
 8

De Accentibus & alijs fignis in vocalibus

CAPVT IL

Iximus accentus effe quafi animam uocabulorum is

hoc idiomate , atque ideòfumma diligentiafunt ad.
D difcendi . Vtimur ergo triplici accentu lingua Gra

ce , acuto ,graui , & circumflexo , qui quia nonfufficiunt saddi

mus iotafubfcriptum , &fignum interrogationis noftra ; nam
toni omnes huius linguæ adfex claſſes reducuntur , ita ut omnes
prorfus dictioneshuius idiomatis ad aliquam exhisfex claffibus
Jeutonispertineant , nulla uoceprorfus excepta .
Primus igitur tonus est æqualis , qui fine ulla uocis inflexio
nepronunciatur , ut ba, tres : quod ita uerum eft, ut etiamfi quis
aliquem interroget per uocem , chang, que eft æqualis , ut có
chang, eft ne ; nullo modo debeat inflectere uocem interrogando,
quia vox interrogatiua, chang,nullo notatur accentu , quod f
inflecteretur uocis tonus, tunc effet aliafignificatio: uoces itaque
quehunc aqualem babent tonum , nullo notantur accentu ; &
boc eftfufficiens illarum diftinctiuum fignum , cùm omnes alie
fuum accentum habeant .
Secundus tonus est acutus,quiprofertur acuendo voce, & pro

ferendo dictionem , ac fiquis iram demoftraret , ut bá concubi

na Regis , uelprincipis alicuius uiri .
Tertius eft grauis, & profertur deprimendo uocem , ut bà,
auia , uel Domina .

Quartus eft circumflexus , qui exprimitur inflectendo uo

cem ex imo pectoreprolatam, &pofteaſonorè eleuatam , ut þã,
colaphus , uel colaphizare .
Quintus uocatur ponderofus feu onerofus quia cum quodam
ponderefeu onere ex imo pellore prolata uoce exprimitur , &
130 atur cumiotafubfcripto ut bares derelicta ,
Sextus
 ‫ܠܬܐܬܝ‬
‫ܡ ܝܢܫܩܫ‬

2
‫ܘ‬
‫܀ܡ‬

·Sextus denique dicitur lenis , quia cum leni quadam vocis in

flexioneprofertur ,ficuti cum interrogarefolemus , itane ? &fi
milia; &idcirco figno illo interrogatiuo pro accentu notatur vt ,
bả, quoddam fericum apud Tunchinenfes coloris lutei vel cro
cei .

Ex his patet eamdem fyllabam , ba, pro diuerfitate accen

tuum res diuerfiffimas atque omninò difparatasfignificare, quod
idem in alijs vocabulis Tunchinenfibus euenit ; quamuis enim
nonomnesaccentusfingulis vocibus autfyllabis conueniant , rarò
tamen euenit vt aliqua voxplures non admittat accentus , cum
fignificatione diuerfa , nunquam tamen in eadem vocefimul in
ueniuntur multi accentus , ita vtfimulfint notandi varij in ea
dem voce , quia variatio accentuum fecum affert etiam varia
tionem vocum&ferèfemper etiamfignificationum .
Hos autemfex accentus ad noftra mufice tonosfic accommo
dare poffumus vt aliquam cum illa , videantúr habere propor
tionem perbas voces vt , dò, pedica; rẹ, radix , inpronunciatio
ne cuiufdam Prouincia ; mã, nomen cuiufdam familia ; fa, vel
pha, miſcere; sỡ, cathalogus ; lá, folium; ita vt ex bis vocibus
etiam in linguaTuncbinicafignificatiuis , per fex tonos lingue
Tunchinenfis , dò, rẹ, mĩ, pha, so, lá, poffimus referre aliquo
modofex tonos noftra mufice , non tamen ita exactè , quin ma
gnainterfit differentia ; quare nullus iftos tonos addifcere pote
rit, nifi ab aliquo qui linguam benè calleat, illos perfeipfum au
dieritfapius,vt illis affuefcat : Quinque igiturfunt accentuum
note quia tonus equalis non indiget nota vt diximus .
Tribus etiam alijs fignis fupra vocales vtimur , omiffis alijs
quæ minùs neceſſaria vifafunt , nefignorum multitudo in typis
confufionem pariat primum eft accentus circumflexus latino
rum , quem adtres vocales adhibemus â ê, ô. fignumque tale
adhibeturquando illa vocalesfubobfcurè pronunciari debent,ore
fiilicet minus biante , vt , ần , ſygillum : mềm , mollis : ôm , in
formus : quando talefignum non adhibeturfuper has vocales ,
B fignum
 10'

fignum eft illas clara voce biantique oredebere proferri, vtan,

quies: em, Frater , velSorar, iuniores : hòm, arca; nullumque
fignum adhoc eft neceffarium , namfufficit carentiafigni .
Secundum fignum eft nota breuis ut fit inarte quantitatis
verfuumfeupoetices &fimiliter adhibeturadtres vocales ǎ, ĕ,
&ŏ: vttăóc, capillus ; děa, pellis; toan, statuere : & folùm
breuiffimè tangitur literacui adhibetur illa nota itaut propriè
fyllaba , & accentus pertineat ad vocalem fequentem .
Tertium deniquefignum est apex , qui in hac lingua eftom-
ninò neceſſarius propter differentiam terminationis, quam facit
apexomnino diftinétam à terminatione quamfacit , aut¸, ¤‚‹
cumfignificatione omninò diuerfa in dictionibus , quibus adhi
betur ; hoc autem fignumfeuapex folùm afficit ổ, & ũ, in fine
dictionis , ut, ao, apis; oũ; auus , vel dominus pronunciatur
autem ita , vt nec labiafe inuicem contingant , nec lingua par
latum attingat
...
Tandem ut aliquam notitiam demus de partibus orationis
de illis fingillatim agemus , quantum hoc idioma permittit , ex
quadam proportione cum lingua Latina: facilè tamen quis ad
uertet non poße affignari tantam uarietatem , nonfolum vt eft
inlinguaLatina ,fed neque vt in vulgaribus Europais ..

De nominibus .

CAPVT IIL

Vamuis inhac lingua quædam dictionesfemper fint

nomina , femper nominum fignificationem retinen
C tia, & nunquam ad aliamfignificationem deflecten
tia , nifi nominis, vt, bloi, cœlum : đất, terra :
người , homo : & fimiles. Alia tamen funt quæ funt indiffe
rentes vtfint nomina vel verba , que ex orationis contextudi
gnofcun
 11
gnofcuntur vt cheò, remus ,1, remigo : nam fi dicam , thuiền
anay có hai cheò, cymba bec haber duos remos eft nomen :
chè oth uiê rem cym fi
verodic am, tói n nay, ego igo bam hanc
cheò tunc eft verbum , idem defimilibus dicendum : plurale &
fingulareexadiunclis antecedentibus & confequentibus colligi
turs neque enimin nominibus funt ville declinationes , vel nu
meri , vel cafus , aut etiamvlle differentiæ generum maſculi
ni ,, autfœminini, aut etiamneutrius: poffunt tamen hæc om

niaexquadam analogia adnoftras explicari linguas .

Et primò quidem declinatio cafuum in vtroque numero , tam
plurali , quam fingulari dignofci hoc modo poteft , vbi vox,

thang,puerdeclinatur

NVMERVS SINGVLARIS..

Nominatiuus , thâng nay, puer ifte : genir. cha thàng nấy,

pater pueri huius: datiuus, cho thàng nầy áo, dopuero buic ve
Stem: Accuf. keo thàng nay, voca puerum hunc: Vocat.othàng
kia , ò puerille : Ablat , bảy thàng nầy , à puero boc .

NVMERVS PLVRALIS .

Nominatiuus những thàng nẩy, omnes pueri ifti . Geniti

pater.duorum puerorum . Datiuus cho nón
uus chahai thàng ,
ba thàng do galerum tribus pueris . Accuf . dạy các thàng do
ceoomnespueros . Vocat. o bonthang kia,ò quatuor illipueri.
Ablat . bởi các thàngab omnibus pueriso
De cafibusboc paradigmafufficiat : de numeris veròfunt alij
dignofcendi modi . Primus perparticulas , que additæ nomini
busfaciuntplurale, vt chúng, mo,ngững
,vel ding: ba omnes
particule addunturpronominibus , vt toi, ego may, tu: nó,ille:
chúng tôi, nos: chúng mẩy , cos; chúng nó , illi . fic etiam
những, vel dững, addunturtribusperfonis ; at mỡfolùmpri

B 2 me,
 mà ở fesuada ot ,má tôi , nos : má bay, cos : mọimáy non
eft in vfuprofecundaperfona plurali : chúng may, verò rarò
cuius locofapiusdicitur , chúng bay, vos ; vel etiam , bay, ſo.
lùm etiamfignificat plurale , vos ,fine vllo addito : interdum
ad:lunturfimul duæ ex illisparticulis , vt, chúng mớtỏi ,
fignificat , omnes nos .
Ta babesfignificationem fingularis , cùm quis loquitur cum
inferioribus modeftè , vt, ta nói cừ bây; ego loquor vobifcum":
interdum eftplurale, primo additisparticulis, chúng, vel,mó;
vt, chúng ta, nos :fecundo addito aliquo numero plurium vt ,
ba ta, nos tres : tertio quandofunt multi æqualesfimul , & vnus
loquitur cum omnibus ut, ta đi cũ nhau; nos camusfimnl: quar
to ex vocabulis antecedentibus & confequentibus vt vfus doce
bit . item Ta, poft vocabulum , người , homo : facit plurale ;
ngườita , bamines . fic etiampošk,t& tú,tờ tú ta, progenitores
noftri .
Phô, eft particula numeri pluralis ,fedcum honore , vt phô
oũ , Domini : phôbày domina aptè additur những phố vu
nesDomini .

Ké,fasit plurale varijs nominibus additum , vt, Kể quê, ru

fici : Kẻ mọn, plebei , vel infimi : tôi là Kẻmọn , ego fuminter
infimos , iftud , kẻ,folùm de hominibus dicitur cum aliqua de
preffione .
Secundus modus dignofcendi plurale eft quando apponuntur
“
alique particule vniuerfales , vt coên , các , mọi , nhềo ,
muốn ,hết . ut căến Chúa , milites regis : các thầy , omnesma

gi /tri : mọi ngày , amnes dies , nhèo người , multibomines :

muân vật, decem millia rerum , ideft , omnes res inferiores : đi
h'êt , ite omnes .

Tertius modus ; res que fignificant Species aut generarerum

viuentium , etiam nulla additapareicula trahente adplurale, 1
fignificantplurale vt, gà, lơn, &fimilia: mua gà, lon , emere
gallinas , portos . ộc muang chim , cây cối , hoa quả ở c . f

quando
 13
quando duo nomina ad idem aut fimile pertinentia coniungun
turordinariè intelliguntur in plurali vt , anh em, Irmaos : chi
em Irmaas , cætera vfus docebit ; è contrafingularia ex oppofi
tis règülis dignofci poſſunt . 32.0
Hic tamen valdè notandum ex antecedentibus & confequen
tibus , multa nominafieri , velfingularia, velpluralia, eaenim
quorum vnufquifque folet babere fuum, fi multipliceturfubie
ད
རྒྱ:

Atum habens multiplicantur etiam res quæ habentur ,

fi verò ha
bensfeupoffidens , fit infingulari , etiam res habita eft in fingu.
lari ut , chém đầù no, amputa caput illius , illud đâù , caput
•
1, eft infingulari , quia , nó, illius, eft infingulari :fi verò dicatur:
chém đầù ba nó, amputa capita trium illorum , bæc eadem
vox, đâù, înfe inuariata ,fit pluralis , quia addita eft vox , ba,
f ?
tres , que facitpluralefubicctum habens , ba nó, trium illorum
i &fic defimilibu,. 3
" Tandem nomina ex adiectiuis abfolutisfeupofitiuis fiunt

comparatiua autfuperlatiua per additionem aliquarum parti

cularum ; vt comparitiuum per additionem , hơn, magis ; vel
hơn nữa, magis adhuc : vt tót, pulcher ; tót hon, magis pul
cber : tethon nữa, adbucmagis pulcher : hòa nầy tốt hơn .
hoa kia,flos hicpulcher magisflore illo : lành; bonus : lành hơn ,
magis bonus : lành hơnnữa , adbusmagis bonus: at, hon nữa ,
poniturfemper in fine orationis ; vt, blái nấy lành hơn blái
nọ, blái Kia lành hơn nữa, fructus bic eft magis bonus frutu
ifto ,fructus ille adbuc magis bonus . Interdum exfola interro
gatione , abfque vlla addita particula , intelligitur comparati
uum ut , hai người này người nào lành, ex duobus bomini
bus bis quis bomo bonus ? ideft , quis melior ? fuperlatiuum ex
plicaturper duasparticulas , cực, & rứt; cau , altus : rứt,cau,
alti /fimus : mlón, magnus : cực món , maximus : thánh fan
Elus; rứt thánh,fanctiffimus : rứt eft magis in vfu ad res bonas
extollendas , cực, ad res malas exaggerandas , tôi cực trao,

peccatum maximum ;fic etiam, cực, perfefolùm, vel, cực làố,

Ligni
 14
fignificat maximam miferiam vel opprefionem cordis vt , tha
đã cực ego iam perueni ad Summam mijeriam :tôi đã cực là,
ego iamfum inextrema cordis oppreffione ..
Aduerbia quibus vtuntur ad aliquidexaggerandum funt
lám, ráp, giagiét, thay, fignificant ,valde , femper poftponun
tur , vt tot lám, pulcher velbonus valde: xâu , malus ; xấu ráp,
malus valdè : mlớn, magnus : mlớn giagiêt, magnus valde :
lành, bonus : lành thay, bonus valdè femper autem poftponun
turha partitulæ , interdum etiam adduntur due ad magis exag
gerandum , itatamen ut , thay,femperdebeat effe vltimo loco,
alia veròfibi inuicem, vel præponantur , vel postponantur ad
libitum , vt cao , altus : cao lám thay, altiffimus: giagiet , in
terdum eft particula admirantis , & aliquando fola illa parti
culaprofertur, nullo alioaddito adexplicandam admirationem,
alicuius exceffus .

De Pronominibus .

CAPVT I V

Rimitiuorum pronominum eft magna copiaprò diuerfis

gradibus & differentijs hominum.

P Inprima namqueperfona quifunt valdèfuperiores
refpectu inferiorum vtuntur voce, tao, ego : vtpater cumfilijs ,
dominus cumfamulis , vir etiam cum vxore vtiturhac voce;
fic etiam cum quis alium paruipendit , vt pueri inter fe, tao
khien may, egopræcipiotibi :
funt enimferèfemper correlatiua
tao, ego : & may, tu : at cum quis irafcitur alteri vtitur voce,
to , go :người, tu : to làm chi nguoi , ego qui curote
Moderatior est locutiofuperioris cum inferiori cùmdicit, ta,

vel , qua, ego : vt dux cum militibus , ta nói cubay, egoloquor

vobis; Adplurale, nos , vtuntur particulis, chúng, & , mó,
ย
 15
vt inaly's nominibusfupra notauimus . Min , ego ; nemo tamen
illopoteft vtinifi aliquempræeminentiæ gradumhabeat præ il
liscam quibus loquitur , & cumÿſdemparticulis chúng,& mo
fitplurale.
Tôi,ego; eft communis modus loquendi quoquis loquitur cum
fuperioribus quibufcumque , quamuis iuxtà diuerfitatem fupe
rioritatis aliafint addenda ,faltem cùmquis incipit loqui : nam
cum illofupremo, quem inTunchino vocant . Bua, & eft Rex ,
vel Imperator antiquus, quifolum babet titulum & nomen,cum.
quibufdampraeminentijs ; cùm inquam, aliquis cum illo loqui
tur,femperfaltem initio debet addere, taubua van tué , ideft
loquor cum Rege cui expetodecem mille etatis annos , feu, Rex
in æternum viue & refpondet titulo , Veftra Maieftas, fi verò
quis loquatur cum Rege qui regnum administrat , aliquanto in
feriori exordio loquitur ita tamen vt eumdemfaciat fenfum :
đọu Chúa muần nam & refpondet titulo , Veftra Altitudo , at
cumprincipibus viris vtfilijs Regis, velgubernatoribus Prouin
ciarum dicitur, thân đức oũ muần tuềi; & idemfignificat
cumproportionegradus , & refpondet titulo; Vestra Excellen
tia; & iftofolumtitulo vtifolent qui cum Rege Cocincine lo
quuntur: cum fupremo Magiftro rerum ad Religionemperti
tium dicitur , bạch đức thay : & refpondet titulo Vestra Pa
ternitas . Denique cum quibuslibet alijsfuperioribus infimigra
dus , vel etiam cum aqualibus eft paffim in vfu, tôi chièng ou
& refpondet titulo, Veftra dominatio : cum magiftris qui do
cent literas estetiam in vfu, chiềng thày, & cum alijs quibuf
libetmagiftris, etiam artiummecanicarum , difcipuli cum ma
giftro loquentes vtuntur hoc eodem titulo: at cum magistris ad
Religionem pertinentibus expertus fum peritiores vti titulo,
thua thày, etiam in Confeffione Sacramentali quod refpondere
potest titulo , Veftra Reuerentia , additur tamen, vel omitti
sur ad libitum vox, tôi, humilitatis , qua feruum me illiuspro

fiteor, cum quo loquor, cùm aliquis ex titulisfupradictis ora

tioni
 87

16

tionifeu locutioni præponitur , nàm in illis titulis fufficienter

Jubauditur: Rufticus tamen autfuperbusomninò babereturqui
nonpræmiffo conueniente titulo cum aliquofuperiore auderet lo
qui , faltem in orationis principio ; fæpe etiam cum locutio eft.
prolixior, iterum repeti debet idem titulus , vt vrbana fit locu
tio , quod etiamferuatur cum aqualibus , maximè quando viri
"
graues interfe loquuntur .
Loco pronominum primitiuorum inprima perfonafunt etiam
in vfu multa nomina appellatiua ; fepè namquefuperiores cum
inferioribus vtuntur proprio nomine quo vocari folent , cumfa
miliariter loquuntur ut, Ioannes. di co vięc, ego eo ad negotium :
-veletiam nomine officij.vt,thày magister;haọc tlò , diſcipulus :

thày bau haoc tlò, ego moneo te ; fiue ego magifter moneo te di
fcipulum .fic etiam eft valdè in vſu pro prima perfona , vt quis
vtatur nomine , quo eminet in confanguinitatis gradu , vt pa .
tris cum filis , cha , mẹ , anh , chị, chú , bác, on , bà & f
quando introducitur Beata Virgo loquens cum Chrifto Domino
poteritferuato decoro vti voce , mẹ, Mater pro primaperfona
vt, mẹ theo con ; mater fequitur. Filium ; ideft , ego Mater.
i
fequor te Filium & quamuis Rex Tunchini loquens cum pro
pria Matre vtatur voce , tói, quæ fignificat feruum , tamen
"
Chriftus Duminusfi introducatur loquens cum Virgine Matre ,
congruentius vtetur nomine , con, Filius , inprima perſona vi,
con nói cũ mẹ, Filius alloquitur Matrem , ideft , ego Filius al
loquor te Matrem.cùm enimfit Deus non videtur conueniens
vtferuumfefateatur , dum loquitur cum creatura , quamuis il
lafit Mater ;potius iudicarem Virginem Matremfi Tunchịni
caufafuiffet lingua , vfuram fuiſſe uoce , tɔi, ancilla, cum lo.
quutafuiffet cum Filio Deo ; quamuis non incongruum videre_
turfi vfafuiffet vocabulo , mẹ, Mater : loquens familiariter &
priuatè cum Filio ; id tamen totumperitioribus iudicandum re■
linquo .
Notandumpræterea hec ipfa nomina confanguinitatis effe in
fu
 17 '.

vfu etiam pro externis & alijs qui talem confanguinitatem

non habent , nam vir cum vxore loquens, vel quilibet alius cum
alijs paulò inferioribus vtitur voce , anh, frater natu maior : ·
vxor tamen cum viro loquens femper debct vti voce , tôi, an
cilla . Mulier quælibet cum paulò inferioribus loquens vtitur
voce ,chi, ideft , Soror natu maior : fic dicendum de alijs nomi
nibusfupra relatis , cha, Pater : mẹ , Mater : & fic de reliquis
quibusfuperiores , velfeniores vtuntur reſpectu inferiorum, vel

iuniorum .
Primitiuumfecundæ perfonæ infingulari eftfolum , mày, tu :
bac autem uoce non licet vti nifi cum valdè inferioribus , vel cum
•
pueris loquendo : cum fenibus vero non licet etiamfi fint valdè.
inferiores gradu , vt famuli , fed nomine illorum proprio vten
dum vt Petrus , Ivannes &ficpræcipiendo dicitur , Petrus làm
việc éy, Petrusfaciat opus illud . vir cum vxore poteft vti vo
ce , mày, abfque iniuria , melius tamen vtetur voce , em, ideft
Soror natu minor , vel bau , ideftfocia . his autem vocibus , em,
&, bau, modeftè vtimur cum omnibus inferioribus etiam fa
mulis , at cum Chriftianis externis maximèfifint proue&tæ æta
tis , bomines vocamus , oŭ , Domine ; mulieres ; bà, Domina :
adolefcentes , học tlò, studiofe : puellas , con , Filia : at voce ,
con, quefignificat tam Filium quam Filiam : vtuntur indiffe
renter Pater , & Mater , cum Filijs amanter loquentes . Jolos
pueros licet vocare nomine illis impoſito ab infantia , quod vo
cant : tên tọục, alijs enim effet contumeliofum , quomodo alij
vocandifint paulò post dicetur.imò fi fintpueri nobiliorum nul
lo modo vocandi funt boc nomine , nififortè à Patre , vel Ma
tre ; quin etiam in domo nobiliffimorum , vt principum &ſîmi
lium , non licet vfurpare iilud ipfum nomen etiam ad alia oc
currentia : vt quia quædam Gubernatrix exempli caufa habuit
ab infantia nomen , tién, quòd monetamfignificat , non licet in
domo illius , neque extra domum , eius domefticis vti nomine ,
tièn,ſed debent dicere, tŏàṇ ; idipfum reuerentia genus debent
C feruare
 18

feruare Filij cumparentibus , etiam infimefortis .

Inplurali vero vox , bay, vos , eft in vfu paſſim cuminferio
ribusfifintfubditi , vt duxcumfuis militibus loquens , vel ma
gifter cum difcipulis , vel etiam berus cumfamulis ; nos tamen
cum noftris domefticis vtimur potius vocibus , anh em, fratres :
cum aliquid præcipimus , vel illos in communi alloquimur ; fic
duces , vel alijfuperiores in plurali loquendo cum beneuolentia ,
vtuntur vocibus maioris honoris quam illa communis , bay,
fit ;
vt cuên, milites ; blai, iuuenes &c. fic Rex cum ducibus fuis
loquens dicit nomen efficÿj vt , chư tướng, duces : & tunc non
ſed , ta, ego , cum modera
viitur voce, tau, ego , cumfuperbia ;
tionę .

De alijs honoribus qui adhibentur ad reuerentiamperfonæfu

perioris, cum qua loqui debet aliquis , iam dictum eft in prima
perfona . Notandum tamen magnam eſſe variationėm in no
minibus quibus quis eft interpellandus : namprimo quidemfi ali.
quisfuperior vt Dux , aut magifter & multò magis Rex nomen.
alicui impofuerit vocatur, ten quan, nomen bonoris , quod vt
plurimum conftat duabus literis Cinicis , vt kieu louc , phù dũ,
mâu tài, & fimilia : cùm autem hoc nomen fit bonoris quilibet
fiuefuperior , illo alium compellarepoteft, ac in
fiue inferiorfit
feriores erga Superiores addunt vocem oŭ, Domine, vt oŭ mậu
tài &c.fic cùmquis adolefcens habet fratrem natu minoren ,
vocatur nominefratrisfui addendo , cà, ideft maior ; vt fifrai
ter minor vocatur trục, ipfe vocabitur , că, trục,ſiverò habet
nepotem exfratremaiore , vocabitur , chú trục: ſi nepotem ba
beat ex Scrore, cậu trục :ſiFilium eo nomine vocatum habeat
dicetur cha trục:fi Nepotem ex Filio aut Filia ipfe iam dicitur
ou trục, &fic proportionaliter defœminis dicendum . at quili
bet inferioresfamiliares poffunt alloqui fuos fuperiores vtendo
abfolutè nomine , cha, Pater : & mẹ Mater : vt famuli &fa
mule cumfuis beris communiter loquuntur : fic Chriftiani no
bifcumfamiliariter loquentes vtuntur nomine , cha, Pater : fe
pius
 19

4 .
pius tamen vtuntur nomine , thây, magifter . nomen, anh, Fra
ter natu maior , eft magni bonoris atque illo paffim vtuntur in
feriores cumfuperioribuspotiùs ataté quàm dignitate,fic etiam
Filycum Patre loquentes-
vix vocant , cha, fed , vel , anh, vel,
chú, ideft Frater minor Patris ; vel, câu, Frater Matris : &
hoc nomine , cậu , cum bonore uocantur communiter Eunuchi
Regis aut Regine nifi illi fupremam aliquam habeant dignita
tem , tunc enim uocantur nomine illi digritati competenti , &
reliqui omnes in dignitate conftituti nomine fue dignitatis fa
lutantur . Tunchini , oũ chữâng, eft nomen commune honoris
• in fecunda perfona pro quolibet in aliqua înferiori dignitate
conftituto : at in Cocincina foli Filij aut Fratres aut proximè
confanguinei Regis boc afficiuntur honore . Filius Matrem uix
uocatnomine Matris , mẹ,fed , ueluocat, chị , idef Soror natu
maior; uel, cò, ideft Soror Patris ; uel, dî, idest Soror Matris ,
quodfortè aliqua fuperftitioné non caret , maximè pro pueris
tenerioribus, cùmfic à parentibus iubentur . Bác, ideft patruus
Patrenatu maior , eft in ufu cum fuperioribus etiam magnis ,
modo nonfintfupreme alicuius dignitatis ; eft etiam in ufu pro
fœminisgrauioribus, non tamenfuprema dignitatis, nam 、 Ma
ter Regis uocatur đức lão: Regina dicitur Chúa bà; Filia Re
gis , bà Chúa.reliqua ufus docebit.
Denique cum multos fimul cumreuerentia alloqui uolumus,
utimurparticulapluralis numeri , phô, ut, phô ou, Domini :
phô bà Domina : uel dominationes ueftra .
In tertia perfona pro inferioribus utimur particula , nó,
ille: chúng nó, illi : at pro æqualibus , & multòmagis Supe
rioribus , repetitur nomen honoris illius perfone . ut aliquam
dignitatem aut præeminentiamilliusfignificemus : uox, người ,
fignificat , alle, cum honore, ut con người, Filius illius &c,cùm
tamenloquimur de Deo Patre , aut de Spiritu Sancto , aut de
tota Sanctiffima Trinitate , nonpoffumus uti illa uoce , quæ bo
minemfignificat cum honore & dignitate , fed debemus repete
C 2 Te
 20
re ipfummet nomen ,feuperfonam de qua loquimur ut " con
Chúa blo-i, Filius Dei fic
: etiam dicendum de Angelis . Quoad

plurale in tertia perfona idem quod fupra de nominibus ; uel

etiam quod defecundaperfona dictum eft , debet etiam applica
´ri tertia perlona.

Reciprocafui ,
fibi , fe , explicantur per uocem, mình , ut, ai
·
néy lo fự mình, unufquifque curat resfuas : uel certè repetitur
idemfubftantiuum ut, cha lo việc cha , con lo việc con, Pa
ter curat negotium Patris Filius curat negotium Filÿj. cum enim
mìnhproprièfignificet corpus , non nili pro rationalibus baben
tibus corpus ufurparipropriepoteft , ideftprofolis hominibus .
Demonstratiua bic , hac , boc, nay : ifte , ifta · iftud, nay: is,
´ea, id, éy, uel, nọ ille , illa, illud, éy, nọ: ille alius, kia; te ue
ro in aliquibus prnuincijs ut , đàng nọ đàng kia, illa uia , illa
alia: việc này việc nọ, negotium boc , negotium illud, ideft
uaria negotia : oŭ no, ou te Dominus ille & ille alius femper
poftponitur bocpronomen ipfi nomini : nó fignificat etiam ille
cum contemp:u de animatis , loco cuius honorando dicitur ;
người; defolis bominibus . illa eft autem differentia interne,
&, nó, quod nọ cenfetur effe in recto , uel in eodem cafu cum
fubftantiuo, cui additur : at no additum & poftpofitum fub
ftantiuo , intelligitur effe ingenitiuo cafu : ut nhà nọ , domus il
laat nhà nó, domus illius habet uim pronominis poffeffiui ,
utuntur enim primitiuis in obliquo pro poffeffiuis , ut cha tôi ,
Pater meus , acfidicatur , Pater mei ; cha mày, Pater tui, ideft
Patertuus : cùm enim non habeant cafus , è duobus fubftantiuis
quodpoftponitur intelligitur effe in genitiuo .
3

De
 19

4
pius tamen vtuntur nomine , thây, magifter . nomen, anh, Fra
ter natu maior , eft magni bonoris atque illo paffim vtuntur in
feriores cumfuperioribuspotiùs ætaté quàm dignitate,fic etiam
Filycum Patre loquentes vix vocant , cha, fed , vel , anh, vel,
chú, ideft Frater minor Patris ; vel, cậu , Frater Matris : &
hocnomine , câu , cum bonore uocantur communiter Eunuchi
Regis aut Regine nifi illi fupremam aliquam habeant dignita
tem , tunc enim uocantur nomine illi dignitati competenti , &
reliqui omnes indignitate conftituti nomine fue dignitatis fa
lutantur . Tunchini , oũ chữâng, eſt nomen commune honoris
in fecunda perfona pro quolibet in aliqua înferiori dignitate
conftituto: at in Cocincina foli Filij aut Fratres aut proximè
confanguinei Regis boc afficiuntur honore . Filius Matrem uix
uocatnomine Matris , mẹ,fed , uel uocat, chị , ideft Soror natu
maior; uel, cò, ideft Soror Patris ; uel, dî, idest Soror Matris ,
quodfortè aliqua fuperftitione non caret , maximè pro pueris
tenerioribus, cùmfic àparentibus iubentur . Bác, ideft patruus
Patre natu maior, eft in ufu cum fuperioribus etiam magnis ,
modo non lintfupreme alicuius dignitatis ; eft etiam in ufu pro
fœminisgrauioribus, non tamenfupreme dignitatis, nam. Ma
ter Regis uocatur đức lão: Regina dicitur Chúa bà; Filia Re
gis , bà Chúa.reliqua ufus docebit.
Denique cummultosfimul cum reuerentia alloqui uolumus,
utimurparticulapluralis numeri , phɔ̃, ut, phô oũ, Domini :
phô bà Domine : uel dominationes ueftra .
In tertia perfona pro inferioribus utimur particula , nó,
ille: chúng nó, illi : at pro æqualibus , & multòmagis Supe
rioribus , repetitur nomen honoris illius perfona . ut aliquam
dignitatem aut preeminentiam illiusfignificemus : uox, người,
fignificat , alle, cum honore, ut con người, Filius illius &c,cùm
tamenloquimur de Deo Patre , aut de Spiritu Sanclo , aut de
tota Sanctiffima Trinitate , nonpoffumus uti illa uoce , quæ bo

minemfignificat cum honore & dignitate , fed debemus repete

C 2 Te
 20

reipfummet nomen ,feuperfonam de qua loquimur ut , cons

-i, Filius Dei:fic etiam dicendum de Angelis . Quoad
Chúa blo
plurale in tertia perfona idem quod fupra de nominibus ; uel
etiam quod defecundaperfona dictum eft , debet etiam applica
ri tertia perlona.
Reciprocafui ,fibi ,ſe , explicantur per uocem, mình , ut, ai
・néy lo fo mình unufquifque curat resfuas : uel certè repetitur
idemfubftantiuum ut, cha lo việc cha , con lo việc con, Pa
ter curat negotium Patris Filius curat negotium Filÿj: cum enim
mìnhproprièfignificet corpus , non nifi pro rationalibus baben
tibus corpus ufurparipropriepoteft , idet profolis hominibus .
Demonstratiua bic , bac , boc, nay : ifte , ifta · iftud, nay: is,
´ea, id, éy, uel, nọ ille , illa, illud, éy, nọ: ille alius, kia; te ue
ro in aliquibus prnuincijs ut , đàng nọ đàng kia, illa uia , illa_
alia: việc này việc no, negotium boc , negotium illud, ideft
uaria negotia: oŭ nọ, oŭ tê Dominus ille & ille alius femper
poftponitur bocpronomen ipfi nomini : nó fignificat etiam ille
cum contemp:u de animatis , loco cuius honorando dicitur ;
người; defolis bominibus . illa eft autem differentia interne,
&, nó, quod no cenfetur effe inrecto , uel in eodem cafu cum
fubftantiuo, cui additur : at nó additum & poftpofitum fub
ftantiuo , intelligitur effe ingenitiuo cafu : ut nhà nọ, domus il
la :at nhà nó, domus illius habet uim pronominis poffeffiui ,
utuntur enim primitiuis in obliquo pro poffeffiuis , ut cha tôi ,
Pater meus , acfi dicatur, Pater mei ; cha mày, Pater tui, ideft
Patertuus : cùm enimnon habeant cafus , è duobus fubftantiuis
quodpoftponitur intelligitur eſſe in genitiuo .

De
 21

De alijs Pronominibus

CAPVT V.

Ondatur propriè relatiuum qui , que , quod, fedpre

ponendo nomen & ex oratione paffiua faciendo acti
N nam ot , mày được tách , tu legis librum .dicam ,
fách mày đãọc, ideft liber à te lectus ,fiue liber quem tu legis :
nó làm viac, illefacit opus :fidicam , viac nó làm , opus ab illo
factum , velopus quod illefacit : & fic de reliquis . Colligitur
etiam ex modo loquendi , & pre hominibus eft in vfu vox ; ai ,
maximè quando non eft interrogatiua & additurparticula thì,
boc modo , ai múân thì làm , qui oult is faciate ai có con thì
ăn, qui babet coclamorizam is edat . in plurali verò dicitur,
Kẻ, ut ,Kẻ có tài thì hăọc qui babent ingenium , illi difcant.ai ,
& Kẻfolùm dicuntur de bominibus : at tam inhominibus quàm
in alis eft in ofu , nào, vì bò nào béo thì mạnh, bos qui
pinguis is eftfortis: thàng nào lành thì děay, puerum qui est
bonus foue bond indolis , bunc doce : áo nào dài thì tốt , veftis
que eft oblonga , illa eft pulchra ; reliqua de relatiuis vfus do
cebit ot , Cha chúng ti ở thèn blòi, Pater noster gui tin
in cælis . ở lạy Cha chúng tôi ở tlên blời . Pater noter quả
es in cœlis .

Interrogatiuum , ai, quis pro bominibus tantum ; vt, ai nói,

quis loquitur? inplurali additur những, vel dững, vt, nhữnh
ai làm, quinamfecerunt ? Vniuerfaliter verò tam pro homini
bus quàmpro alijs rebus ; nào, poſtpoſitum fubftantiuo est in
ufu , ot nhà nào , qua domus 3 việc nào , quod negotium ? thẳng
nào, quis puer, vel quis ? cum contemptu : người nào, quis
bomo cum bonore .

Ai,poteft ita declinari pro interrogatiuo quis , vt Nomina

tiuo ai đên: quis venit ? Genitiuo, áo ai: veftis cuius? Datiuo,
cbo
 22 1

cho ai: datur cui ? Accufatiuokeo ai: vocasquem? Ablatino ,

đi cũ ai: is cum quo ? Inplurali verò addi poffunt particule ,
những, vel dững .
Ai, interdum quando poftponitur verbo , fignificat, aliquis,
ut: có ai đi cũ , one aliquis fimul : ai là ai, vel, ai nấy , quên
cunque : ai là ai muần thì làm, quicunque vult faciat : ai nấy
nghe thithuâng, quicunque audit , miſeretur .
Não,fæpepoftponitur vt , nhà nào, que domus ? ordina
riè eft inrecto, velpotius in eo cafu in quo eftfubftantiuum , cui
poftponitur , atque ita hec poteft affignari differentia inter nào,
ai, quod, ai,poftpofitumfemper eft in obliquo vt, nhà ai, cuius
domus nào , so minime , ot , nhà nào, qua domus ? at nào,
quandopræponiturfignificat interdum , vbi eſt , vt , nào fách,
vbi eft liber ? nàɔ thàng áy, vbi eftpuer ille ? interdum etiam
interrogando negat id effe quod quæritur , nào có, vbi eft? idest
non eſt : nào có mlẽ gì, quanam ibi eft ratio ? ideft , nulla eſt
ratio .

Quid , vt , quid eft boc ? cái nầy là đi gì? ad quid , làm chi ,
ut , đi đáng ấy làm chi ? quare , vel ad quiditur bac via ?
Quot , máy , ot , máy người ? quot bomines ? vel, bao nheo ,
vel, bao deo , bán bao nheo ? quanti vendit ? Itud , bao, ad
ditur ad interrogandum de omnifpecie quantitatis , fiue conti
nua ,fiue difcreta ; vt, bao mlon? quantum magnus? bao cao,
quantum altus ? bao lâu , quam profundus ? bao dài, quàm
longus? bao giò , qua bora ,fine quando ? &fic de ceteris,que
facilè vfus docebit ,

Quantumlibet , bao nheo bây nheo : quandocungue , bao

giờ bây giờ : cho tôi bao nheo gạo , thì toi blả bẫy nheo
bạc: quantum orize mihi dederis , tantum argenti tibi fol
uam . ¿

Interrogatiuum de fubstantia rei , đi gì, vel gì, ut , muốn .

đi gì, quid vult? có việc gì , quod negotium habet ?
Interrogatinum finis , làm chi , vì , đi đàng kia làm chi ,
quare
 23.
quare itur illa alia via ? vel intentionis vt , iấy làmfao, qua
lefuit intentum ?

Interrogatiuum modi ot , cách nào thẻ nào , quomodo , qua

ratione . viac ấy làm cách nào , illud negotium quomodo fit ?
Interrogatinum caufa , có tao , vel có nào , nhin fão , vì
¡ fao , ífao : nhin fao , ordiuariè præponitur toti propofitioni, vt
nhin fao đức Chúa blòi ra đời , quam ob of caufam Dominus
cœli natus eft in mundo.alia etiam poſtponuntur , vt Chúa,
chiụ có fao, Dominuspaffus eft qua de caufa ?
Bao nå, quomodo vales ? quomodo tecum agitur ?fic etiam ,
nă, adalias interrogationes eleganterfuperadditur , vt, có việc
gi nả, et ne aliquod negotium ẵ thàng ấy ở kẻ nào nử , puerit
le cuias eft ? cætera de interrogationibus vfus docebit .

De Verbis .

CAPVT VE

Vmerus & perfona verborum colligitur ex pronomi

nibusfuperadditis vt, tôi iĉo, ego amo : mày iêo , tu
N amas : nó ico , ille amat : chồng tôi iêo , nos ama
mus :chúng bay iêo, vos amatis : chúng nó iêo , illi amant .
debent tamenferuari regulæ honoris de quibus fupra cum de
pronominibus . Tempus dignofcitur ex quibufdam particulis
adiectis .
Præfens non neceſſario habet particulam adie&łam , inter
dum tamen babet , U , tôi mạc việc bay già , ego occupor ne
gotio nunc .
Prat.imperfectum , hôm qua tôimạc chép thư ,nói chẳng
được heri occupabarfcribendis literis , lequi non poteram .
Prat. perfectum , đã về , iam redijt : đã nói, iam loquutus eft.
Plus quán perfectum ,hôm kia khi vũ đêm đã chép thư đoạn :
nudius
? 24
nudius tertius cùm venifti , epiftolas iamfcripferam .
A
Futurum , sẽ đi, egoftatim ibo .
Item intelligitur præteritum præfens , vel futurum ex ipfo
loquendi modo , vtfires aliqua iam peracta est & de illa que
ritur , ai làm, quisfecit ? benè intelligiturprateritum, &fi actu
fit intelligiturpræfens fifaciendum,
futurum , bao giờ,præpofi
tum verbofacitfuturum vt, thày bao giờ đi, magifter quando
ibit , postpofitum verò indicat præteritum vt, thày vẽ bao giờ,
magister quando redijt . interdum etiam indicat præfens, vt
colligitur ex modo loquendi ex antecedentibus , & confequenti
bus .xem thấy oũ bao giờ thì tôimãng
quando te video tung
lator .

Modietiam exquadamproportione intelliguntur,nam indi

༽་
catiuus eft quandoperfona cum verbo abfque alia particula fu
peraddita coniungitur vt, tòi đi, ego eo.
Imperatiuus quoque colligitur ex ipfo loquendi modo , vt ,
may dicho cháo , itoftatim . particula , đi, addita cuicunque
verbofacit imperatiuum vt , chèo đi, remiga : hřọc đi, addi
fce: talifque modus non eft in vfu nifi cum inferioribus : idem
dic de verbis , ra, & beaò, que fignificant egredi & ingredi ,
nam addita alijs verbis quefignificant actionem per ingreffum ,
vel egreffumfaciunt imperatiuum vt, léy áo ra, affer veftem
feù extrabe veftem,feu afferendo veftem exi . cât lách běào ,
reconde librum , feu recondendo librum ingredere . fic particu .
la imperantis eft, hãy, vt , hãy làm việc này ,fac hoc negotium .
particula prohibitiue ad imperatiuum pertinent vt , chớ ,
đùng, idet , ne . ot , chó đi , ne eas : đừng làm , ne facias
particula mựa, ne, minus eft in vfu , quamuis fit fatis elegans
loquendi modus , mua hề nói dối, nullo modo mentiaris : cani

bus , ne mordeant ,folent dicere mua, &fæpius idem vocabu

lum repetere ,
ita vt canes ibi affuefacli illis vocibus à morfu
abftineant ; khoan đã , expecta : dựom , vel , dựom đã x
pecta : khoan đã nao , cur non expellas ? cum quadam
queri
 25

querimonia , quòd non fiat quod petitur , nunquid expecta.

li 1. Ya
bis 5.

Optatiuus exprimitur per particulas , cho gì, vtinam, chố

gì tôikính mên Chúa tiên hêtmọi fu , otinamamem Domi
numfuper omnia
Coniunctiuus
fit additis varijs particulis vt nêo.ſi,nêo hăọc •
thì biết ,fi didiceris tuncfcies . có, etiam habet eamdem vim

ot có đi thì đên (Tiueris peruenies : có timthì được đi qua

feris inuenies . hoạc , velhoạc là 'fforte , hoạc , velhoạc là có
biétngười , fi forte nouisti bominem . đầu vel dù ; dầu mà ,
vel dù mà , etiamf , dù mà có tài thì phải hàọc , etiami bao
beas ingenium debes Studere . eleganter additur cũ, vel faole ,
tamen : dù mà có đạo fao le cũ phải giữ , etiamft babeas le
gem , tamenferuanda eft :
Infinitiuus modus intelligitur quando verbum abfolutè poni.

tur fine pronomine , ớt, kínhmên Chúa blời, tiên hếtmọi fu ,

·
amare Deumfuper omnia .item quando duo verba connectun
tur que diuerfum habentfignificatum pofterius intelligitur effe
in infinito , mày phải làm , tibi conuenit agere : toi di xem lễ
ego co audirefacrum . at quando verba idemfignificant non eſt
neceffe vt pofteriusfit in infinito vt, thấy děay deb người ta;
magifter docet homines .
Gerundia indi,facilè dignofcuntur ex fubftantiuis , vt tem
poris, dã đên giò hãọc aduenit bora difcendi . Intentionis vt,
thàng áy cóí hãọc,puer ille habet animum aldiſcendi , actio
nis , ut, làm chẳng cu, faciendi non eftfinis .
Gerundia in do perparticulam, thì, commodè explicantur ,an
thì mới no, edendo faturaberis . làm thì mới giàu , faciendo
ditaberis , & fic de cateris .
Gerundia in dum benè explicantur per, mã, vt, tôi ngồi mà
nghe, egofedeo ad audiendum : interdum etiamfub intelligitur,
ut, may di làm việc, ito adfaciendum opus .

1dem dic defupinis in tum , mầy đi mà nằm , uel , mầy đi

D nàm
 26.

nàm , ito cubitum .fupinum uerò in tu exprimitur per uoces

nghĩ, ul , dễ facilè, khó difficile , nói thì dễ làm thi khó , diện
facile,factu difficile .
Nullafunt uerba negatiua ,fedfolumfiunt perparticulas ne
gatiuas ut, chẳng, non , in aliquibus Prouincijs , nỗ, fed eft ui
tium lingue : chẳng,femperpræponitur quando eft negatio ut,
chẳng có, non eft.fi uerò poftponitur caret accentu& efl inter
rogatiuum ut, có chang, eft ne sot, &, đâu, poftponuntur &
addunt uim negationi ut, chẳng có đi gì sốt, nibil eft omninò :
chẳng phải mlẽ đâu, non est conforme rationi ullomodo : Par
ticula châc, uel ali giốc, affirmat cum quadam emphafi , ut
phải choc, ita eft omnino .
Paffiua propriè non dantur : imperfonale poſſumus dicere ,
đoạn , acum eft , ut việc này đã đoạn , boc opus iam acume S
Denique aduertendum , quodetiamfupra notauimus , multas
effe uerba quefimulfunt nomina , quodfacilè ex antecedentibus
&confequentibus in oratione colligitur, ut, chèo này dài,remus
bic eft oblongus, tunc chèo eftnomen:fiuerò dicam,chèo đi cho
manh, remigafortiter , tunc chèo eft uerbum , &fic de alijs .
Participis bec lingua caret eorum loco utuntur uerbo cum
particulisfignificantibus qui que quod ut, ai iĉo, qui amat ideft
amans : ké iĉo, qui amant , ideft amantes .

De reliquis orationis partibus indeclinabilibus .

CAPVT VII.

Repofitionesordinarie , que funt in hac lingua , noftris

reſpondent , ut à uel ab, bởi;per , léy: propter, vì: pro,
P idem, vì: loco alterius , thay vì: ante, tlwoc: retro,fau:

Jupra , tlên : infraj dưới : circa , chung quanh : remote , xa :

propè , gần : tuxia , áp : cis , bên nầy : trăng , bên kia : extra
ngoài :
 27
cũ , cũ , bồi ,
ngoài intra , thao : penes, ở nơi rác , choi cam ,
vă: în,ỏ: circiter,d :prater,chẳng ke: clam, tlom: palam ,
đượcmạt : fine ab / que , vê,chẳng có: ex ,uel de , bởi fapius
benè intelligitur oratio abfque ulla propofitione , ut běào cửa ,
ingredi inportum : ra cửa, egredi èportu : the Chúa blòi, iz

rareper Dominum cali . &fic de alijs quæ ufus docebit .

Aduerbijs abundat bec lingua , que fæpe etiam duplicantur?
optantis, ò utinam , chốgì: uocantis , ơ hởi: ơ, præponitur,
hoi,poftponitur ei quem uocat ut, o Petre hỏi . Interrogan
tis , quare , fao ,nhin fao, vifao, ifao : Quidita , làm chi: Qu
modo , làm fao , thể nào , nhường nào, dường nào : quan do
cunque, thể nào thế nào . refpondentis , ita affirmando fupe
55

12

rioribus , cum bonore , da: æqualibus , phải ; inferioribus , wg:

.

confirmandi profectò át thật : negandi , chang , chẳng có,

chẳng phải ;fuperioribus tamen debet pramitti bonor compe
tens ut fupra: dubitantis, âu là,hõạc là : iubentis , hãy : probi
bentis , ne , chó , dùng : demonftrantis , en , ây : comparantis ,
hơn, magis in omni genere boni uel mali.uelociter , cho cháo;
Segniter, châm : pedetentim , sẽ sẽ . temporis, hodie, hôm nay:
cras , mai; beri, hôm qua Ở c . loci, bic , đây :illic, đây - nume
gi femel, bis , một lần , ideff , una uclta : hai lần , due molte : Or
dinisprimum ,thước hết, đầu hét : poffremò , lau hết : fortè
!
tình cờ , vòi :cut , như , như bàng :militer, cứ bậy , xe cũ
bay:aliter, khác. Quantitatis multùm , nhẽo, uel dềo : pa
I
gum , it : folium ,mà thời : ordinariè thườngu thường lê :
lien,femper: fæpe etiam nominibus utuntur pro aduerbijs ut,
ban ngay , interdiu : ban đêm , no tu : ban mai , manè : ban

hôm,ferò, uefperè.
Interiectiones, gaudentis , mầng hé : dolentis , thuong hé ,
.
khó hẻ , cha ói , hĩ ôi :miferentis, hại hẻ - plangentis , họ hu
hư: irridentis, hệ hê . Notandum quod in bac nationeplančius
inftituunt pro defunctis , in quibus eft enumeratio corum , que
ad lacrymas mouere poffunt , adhibito quodam rithmo , & uoce
D 2 flebili,
 28

flebili, cum intercalari interiectione , ôy , poft aliquod tem

pussaan uměla wait Pag TEKOMBI

Denique coniun&iones ; copulatiua , ac , & ; hỏà , và , inter

dum etiam , mà , • că , bôi : difiunctiue , aut , vel ; hay là

hay : aduerfatiua, etfi , quamuis ; dù mà , dâù mà , tuy là ;

tamen ; fao , faole : collectiua , ergo , quare, thì, dậy thì : com

paratiue , ví bàng ;ficuti , quemadmodum : dantes rationem

?
nam , quia ; ví chung, nhin vifu áy , propterea , quapro
"
pter : expletiua , át là , thật là , profecto ? o bac de par
tibus orationis dicta fintfatis ex quadam analogia ad linguam
Latinam : ???

Quare hoc idioma propriè non habet diftinctionem generum

que ex terminatione. colligi poffit , folum in fenfitiuis , in qui
bus eft diftinctio fexus , quædamfunt vocabula , que folum
dicuntur de maribus , alia folum de fœminis , nam de auibus 2
fóŭ,fignificat mafculum , vt gà fóŭ ,gallus gallinaceus ; mái ,
6.
fæminam gà mái , gallina'.. in alijs animalibus quadrupe
dibus , duc , eft maſculus , vt ; bò đực , bos : cái , eft fœmina ,
vt , bò cái , vacca : debet tamen poftponi , vt habeat illam fi
gnificationem , nam , cái , præpofitum fubftantiuo dicitur de
rebus inanimatis & artificialibus , & ferè de omni re materia
li , vt , cái nay , res bec : con , dicitur de omnibus animali
bus , vt , con gà , gallina- con bò , bos : &c. ſi poſtponitur,
con ,fignificat paruulum nondum perfeclum in illa fpecie,
vi , gà con, pullus bò con , vitulus , & fic de cateris . de bo
minibus quamuis , con , communiter intelligatur defœminis ,
tamen etiampro mafculis interdum accipitur ; ficuti etiam
vox , đứa , indifferenter accipitur tam pro mafculis quam pro
feminis, ut toi có hai đứa,một blai một gái ego babeo dua ca
pita vnum mafculum , vnamfœminam ; at , blai , femper des
mafculis dicitur , gái , vero de fœminis ,fic oŭ , de folis viris
& de
folisfœminis, bà , dicitur cum honore : at nguoi tam
de viris quam de mulieribus cum bonore : thang , folum dici
tur
 ‫ست‬
.

29
tur de mafculis cum contemptu , ut de pueris . De quibufcun
que arboribus dicitur, cây, vt , cây dừa , palme : blái verò
de quibufcunque fructibus , vt , blái cam , malum aureum :
De prateritis & fupinis vide que Jupra dictafunt cap. de
verbis ,

Præcepta quædam ad fyntaxim

18
1. pertinentia .

CAPVT Vltimum .

Rimum: Nominatiuus debet præcedere verbum , alio

quinfifubfequatur iam non eft nominatiuus illius ver

P bi, vt may cuoi , turides , fi dicas ordine inuerfo ,
cười mầy , ideft , rident te .
ph
Secundum: nomen quodfequitur verbum, eft cafus illius , vt,
tối mên Chúa , ego âmo Dominum ; fi dicam , Chúa mến .
tòi , ideft , Dominus amat me :
Tertium : fubftantiuum ordinariè præcedit , & fequitur
adieciuum , ot , Chúa cả , Dominus magnus ; tháng nhỏ ,
puerparuulus : dixi ordinariè , hec enim regula patitur exce
ptionem , vt , cả làổ , magnum cor , idest audacter : cå gan ,
magnum hepar , ideft generosè , est autem modus loquendi po -
tiùs metaphoricus , nam in modofimplici loquendi regula ma
net .
U
Quartum ex duobus fubftantiuis fimul , quod fecundo loco
ponitur, eft in obliquo , vt , Chúa nhà , Dominus domus : ſi
*
dicam , nhà Chúa , ideft , domus Domini .

Quintum: adiectiuafecum deferunt verbum ſubſtantiuum ,

‫ܙܐ‬
ita vt non fit necefsè illud addere , maximè fi præcedat ali
quodpronomen demonftratiuum : vt , núi nẩy cao , mons hic
et
 30
te altus :thang ay lành , puerille eft bonus , vel etiam aliud
fubftantiuum vt , áo mày cũ, veftis tua eft vetus : mloi Chúa
thật , Verbum Dei eft verax .
Sextum : rarò vtuntur coniunctione copulatiua , imò fine
illa , multafimul cum elegantia conglobant , vt , kẻ có đạothì
thức fóm , dọc kinh ,lần hột , đi xem lẽ , thí của cho kẻ
khó , làm phúc : qui habent legem , ideft Chriſtiani , maturè
furgunt , recitant preces , rofariumpercurrunt , eunt adfacrum
audiendum , diftribuunt eleemofynas pauperibus , faciunt opera
bona , hæc omnia poffent dici cum coniunctione copula iua , ele
gantiùs tamen dicunturfine illa .
Septimum : Nominatiui qui verbis præfiguntur eleganter
iterum atque iterum repetuntur , vt , tôi lạy thầy , toi boi
làngmà đến , tôi đã nhạoc , tôi xin xưng tội , tôi xin chịu
mình Chúa : egoreuerentiam exhibeo magiftro ego expago ve.
ni , egofumdefatigatus , ego peto confiteri peccata , ego peto , vt
fufcipiam corpus Domini . eleganter repetitur illud, toi , ego,
quodin Latina lingua redundaret .
Octauum: quædam particula in hac lingua habent emphaſim
que vix poteft adæquatè in lingua Latina vnico verbo exprimi,
interquasparticulas eftparticula , thi , que interdum eft cau
falis , ot , có muốn thì làm , ff cis ergo fac ; có tội thì phải
xung, babespeccatum ergo debes confiteri : interdum eft diui

fua , ut , có kẻ thì lành , có kẻ thì dữ , funt aliqui boni , funt

alij mali . quando conclamata res eft dicitur, thì chố, vt,
chẳng nghe thì chố. non audit non audiat : etiam ad maio
rem emphafim additur particula , vi , que affirmationi, vel
negationiroburaddit ; về , chồng đi thì cho vị , non eft iturus ,
Sanè non eat : phái vi , eft valdė rationi confonum : loco , vi ,
cum inferioribus dicitur , la , vt ; phăila , rectè dicis .
Deniqueficutifupra notauimus , eleganter repetipronomen
tôi , ego, etiamfifæpius proferatur fic etiampronomen , nó ,
in contemptum eleganter repetitur , vt fide diaboloficloqua
mur ;
 31
mua ; ma quỉ nó nghét ta , nó có nhéo chuoc deo lào
ngườita ,nó đi , nó lại , nó muốn ta lạ địa ngục cũ nó , địa
✓ bolus illeodit nos , ille habet multas artes ad inducendum corda
hominum , ille it , ille redit , ille cupit , vt nos cum ipſo in in
fernum ruamus ; illud , nó , ille, toties repetitum babet fuam
emphafim : aliamulta vfus ipfe docebit , bac pauca pralibaſſe
fufficit .

Errata Corrige .
Pag.1.figuificatur pro fignificatur, cofcribieur, confcribitur.
pag.3.êm, êm . pag.5. prolufitanis, pro Lufitanis . pag.6.
bo bo . pag« 7.v ,mê, v mê.guet,nguẹt. feraër . pag-9.in
fcrmus, infirmus . pag.12 . hamines, homines.pareicula,par
ticula pag.13 . chỉ chị tôi tội . pag.17. debct , debet . pag
18.cuên, coên . pag. 20. ne,no . pag.23. & alibi iêo,yêo.
I