Professional Documents
Culture Documents
Leksionet 10 11 12 6141
Leksionet 10 11 12 6141
Leksionet 10 11 12 6141
10
TEMA: GRUPET E GJAKUT ABO, ANTIGJENET, GJENOTIPI, MËNYRA E SHPREHJES SË ANTIGJENEVE DHE PASOJAT
E SAJ. ANTITRUPAT E ABO, KARAKTERISTIKAT UNIKE TË TYRE DHE PASOJAT E TYRE. RËNDËSIA KLINIKE E
SISTEMIT ABO NË TRANSFUZIONE DHE SHTATZANI
Hyrje
Grupet e gjakut sipas sistemit ABO janë zbuluar mbi 100 vite më parë.
Përveç specifikave mjekësore, grupet e gjakut përdoren edhe nga gjykatat për të
përcaktuar atësinë ose mëmësinë; nga policia në hetimet dhe kërkimet
kriminalistike; nga antropologjistët në studimin e popullatave të ndryshme.
Grupet e gjakut ABO
Antigjenet e grupeve të gjakut kodohen nga një lokus gjenetik, i cili ka tre forma
alelesh – A, B, dhe O.
Një fëmijë trashëgon vetëm njërin nga alelet nga prindërit, duke gjeneruar kështu
gjashtë mundësi të ndryshme gjenotipesh dhe katër fenotipe të ndryshme (grupe
gjaku).
Fenotipet ABO
Katër fenotipet bazë janë 0, A, B dhe AB!!
Sistemi imun formon antitrupa ndaj atyre antigjeneve që nuk gjenden në sipërfaqe të eritrociteve
të tij.
Kështu, individët e grupit A kanë në serumin e tyre antitrupa anti-B; ndërsa individët e grupit B
kanë në serumin e tyre anti-A.
Individët e grupit të gjakut 0 kanë në serumin e tyre anti-A dhe anti-B.
Individët e grupit të gjakut AB nuk kanë nuk kanë në serumin e tyre as anti-A dhe as anti-B.
Antitrupat e sistemit ABO në serum formohen në mënyrë natyrale. Prodhimi i tyre stimulohet kur
sistemi imun ndeshet me antigjenet mungues të grupeve të gjakut ABO të ndodhur në ushqime
ose në mikroorganizma. Kjo ndodh që në moshë shumë të vogël.
Antigjenet ABO nuk gjenden vetëm në eritrocite
Megjithëse antigjenët e grupeve ABO shihen si antigjene të eritrociteve, ato
gjënden gjithashtu edhe në shumë inde të tjera si, në shumicën e qelizave
epiteliale dhe endoteliale.
Çdo eritrocit human ka në sipërfaqe rreth 2 milionë antigjenë.
Qelizat e tjera të gjakut si Limfocitet T, limfocitet B dhe trombocitet kanë në
sipërfaqen e tyre antigjene ABO të absorbuar nga plazma.
Rëndësia klinike e antitrupave të ABO
Antitrupat e ABO kanë rëndësi klinike për dy arsye:
1.Janë antitrupa natyral dhe gjenden në të gjithë popullatën
2. Janë shumë reaktivë
2. Sëmundja hemolitike e të porsalindurit (SHP)
Në shumicën e rasteve kur kemi SHP të shkaktuar nga mospajtueshmëria feto-amtare
nga ABO nuk ka nevojë për trajtim.
Rastet që kërkojnë ndërrimin e gjakut nuk janë të shpeshta.
SHP ndodh në mënyrë ekskluzive në fëmijët me grup gjaku A ose B që janë lindur nga
nëna me grup gjaku 0. Kjo ndodh sepse anti-A dhe anti-B në nënat me grup gjaku 0
tentojnë të jenë të tipit IgG ndaj dhe mund të kalojnë placentën. Ndërsa anti-A dhe
anti-B që ndodhen në individët me grup gjaku B dhe A tentojnë të jenë IgM.
LEKSION NR. 11
TEMA: ANTIGJENËT E GRUPEVE TË GJAKUT. GRUPET, KOLEKSIONET DHE SERITË.
TRANSFUZIONI I GJAKUT DHE SISTEMI IMUN. REAKSIONET ME NATYRË JOIMUNE.
REAKSIONET IMUNE TË TRANSFUZIONIT, KLASIFIKIMI, RËNDËSIA KLINIKE,
TRAJTIMI DHE PARANDALIMI I TYRE
Hyrje
Në membranën e eritrociteve ndodhen me miliona antigjenë që tolerohen nga
sistemi imunitar i organizmit. Pra kemi të bëjmë me "autoantigjenët", antigjenë që
ndodhen në qelizat e vetë organizmit.
Megjithatë, kur pacientët marrin gjak nëpërmjet hemotransfuzionit, sistemi imun i
tyre do sulmojë çdo eritrocit të dhuruesit që përmbajnë antigjenë që ndryshojnë nga
antigjenët e vetes "autoantigjenët".
Prandaj duhet të sigurohemi që antigjenët e eritrociteve që do dhurohen të përkojnë
me ato të marrësit!!
Antigjenët e eritrociteve mund të jenë karbohidrate ose proteina!!
Antigjenët që përcaktojnë grupin sipas sistemit ABO janë karbohidrate!!
Antigjenët e grupeve sipas sistemit Rhezus janë proteina!!
Antigjenet e eritrociteve përcaktojnë grupin e gjakut:
Dy sistemet e grupeve të gjakut kryesore janë ai ABO (me grupet, A,B, AB dhe 0) dhe ai
Rhezus (me RhD-pozitiv dhe RhD-negativ).
Grupet e gjakut janë të shpërndara jo njësoj në të gjithë botën!
Grupi i gjakut 0 (dhurues universal) ndodhet kryesisht në Amerikën Qendrore dhe Jugore
Grupi i gjakut A haset kryesisht në Europën Qendrore dhe Lindore
Grupi i gjakut B haset kryesisht në Azi
Grupi i gjakut AB (marrës universal) haset kryesisht në Japoni, Kinë, Kore
Njihen 22 sisteme grupesh gjaku, duke përfshirë këtu ABO, Rh dhe grupet Kell të cilët
kanë antigjenë që mund të provokojnë reaksioni transfuzioni të rënda.
Çdo antigjeni të grupeve të gjakut i është caktuar një
numër me 6 shifra, nga Shoqata Ndërkombëtare e
Transfuzionit të Gjakut.
Tre shifrat e para përfaqësojnë sistemin e grupeve të
gjakut (p.sh, ABO ka 001, Rh ka 004) dhe tre shifrat e
dyta përfaqësojnë antigjenin sipas radhës së zbulimit.
Koleksionet
Një koleksion përmban antigjene që kanë lidhje me njëri-tjetrin në ndonjë mënyrë
p.sh., gjenetikisht ose nga vetitë biokimike, por që gjithsesi nuk i plotësojnë kriteret
për të formuar një grup gjaku.
Ekzistojnë 6 koleksione antigjenesh.
Seritë
Antigjenet e eritrociteve që nuk i përkasin asnjë grupi apo koleksioni gjaku futen në
një nga dy seritë:
1.Në serinë 700, nëse janë të rrallë (frekuenca më e vogël se 1%)
2. Në serinë 901, nëse janë me frekuencë të lartë
Transfuzionet e gjakut dhe sistemi imun
Shumë efekte anësore të transfuzionit të gjakut vijnë nga aktivizimi i sistemit imun të
marrësit.
Kjo përgjigje imune kalon në tre stade:
1.Zbulimi i substancës së huaj, antigjenit
2. Përpunimi dhe paraqitja e antigjenit Limfociteve
3. Realizimi i një përgjigjeje imune efektore
Zbulimi i substancës së huaj
Eritrociti i një personi mund të hyjë në qarkullimin e një personi tjetër me dy mënyra: nga
transfuzioni i gjakut ose proçesi i lindjes. Eritrocitet do të njihen si të huaja nëse në sipërfaqe
kanë antigjene që nuk ndodhen në eritrocitet e marrësit.
Përpunimi i antigjneve
Përpunimi i antigjeneve nga makrofagët pasohet nga paraqitja e tij limfociteve T CD4+,
aktivizimi i Limfociteve B, formimi i plazmociteve të cilat prodhojnë antitrupat kundër
antigjeneve, gjithashtu kemi formimin e Limfociteve T të kujtesës.
Përgjigja imune
Pacienti mund të ketë ndjenjën e një shqetësimi të menjëhershëm, si djedie në vendin e injektimit, ethe,
dobësi trupore, dhimbje trupore.
Ashpërsia e simptomave varet nga: 1. Sa i papajtueshëm është gjaku që transfuzionohet, sasia e tij dhe
numri i antigjeneve për eritrocit, 2. Natyra e antigjenit, 3. Natyra e antitrupit.
Gjatë hemolizës ekstravaskulare ndodh shkatërrimi i eritrociteve të dhuruesit nga makrofagët e shpretkës
dhe mëlçisë. Ky proçes ndodh brenda këtyre organeve.
Reaksionet hemolitike të vonuara nga hemotransfuzioni mund të ndodhin që pas një dite deri në 14 ditë
nga kryerja e transfuzionit. Hemoliza është e vonuar pasi fillimisht përqëndrimi i antitrupave përkatës
është i vogël.
2. Reaksionet nga papajtueshmëria e leukociteve
-Reaksioni më i zakonshëm është një ethe (temperatura e tyre mund të ngrihet me 1⁰C), pa
shenja hemolize. Shkaku mendohet të jetë antitrupat e paraformuar të pacientit që lidhen me
antigjenët e KMPI-së së leukociteve të dhuruesit.
Rreziku për një reaksion të tillë largohet pë të bëhet pastrimi i gjakut nga leukocitet perpara se
gjaku të futet për ruajtje.
Është një reaksion i rrallë dhe ndonjëherë fatal. Supozohet si shkak antitrupat e marrësit ndaj
leukociteve të dhuruesit, fiksimi i këtyre komplekseve në endotelin e enëve të gjakut pulmonare
dhe më pas lëshimi i mediatoreve të inflamacionit të cilët rrisin përshkueshmërinë kapilare
shkaktojnë grumbullimin e likideve në indin pulmonar.
Ndodh kur qelizat e transfuzionuara (grafti) sulmojnë qelizat e pacientit. Kjo dukuri është
më e shpeshtë në pacientët me dëmtime të sistemi imunitar. Ky reaksion duket qartë një javë pas
transfuzionit, dhe manifestohet klinikisht me ethe, lezione karakteristike në lëkurë dhe diarre.
3. Papajtueshmëria e trombociteve
-Purpura e pas transfuzionit përcaktohet si një pakësim i
trombociteve (trombocitopeni) që ndodh 5 deri në 10 ditë pas një
transfuzioni trombocitesh.