Perda Provinsi DKI Jakarta No 6 Tahun 2004 Ketenagakerjaan

PE RA TU RA N DAE RAH PR O P INS I DA ERA H K H USU S IBUK O TA JAKA R TA
N O M OR 6 TAH UN 20 04
TE N TA N G KE TENA G AKERJ AAN
D EN GA N RA HMA T TU HA N YAN G MA HA ESA
G U BER N UR PR OP IN S I DAE RA H K HU SUS IB UK O TA J AKAR TA ,
M enim ba ng : a. b ahw a d alam p elaks ana an p em bang un an di D ae ra h, t ena g a ke rja

m em pun yai p e ra nan da n k edu duk an yan g sa ng at pe nti ng s eb agai
p elak u dan t ujua n pem ba ngu na n;
b. b ahw a ses uai den ga n pe r ana n da n ked ud ukan te nag a ke rja

se ba gaim an a dim aks ud pa da hu ru f a, dip erl uka n p em ban gu nan
K ete na gake rj aa n se hing ga da pa t m eni ngka tka n ku alit as t en aga
ke rj a dan p er an se rt an ya d alam P em ban gun an D ae ra h;
c. b ahw a Pe ra tu r an Da e rah ya ng m eng at ur Ke te na gake rj aan di

P ro pinsi DK I Jak ar ta p er lu dit inja u k em bali se hub un gan d en gan
p e rkem ba nga n p em ban gun an K et ena gak e rjaa n d an p en yesu aian
d en gan p e rat u ran p er un dan g -u nda ng an;
d. b ahw a un tuk m aksud t ers eb ut , d ipe rl ukan p eng at u ran

K ete na gake rj aa n ya ng m e n yel u ruh d an kom pr eh ensi f a nt a ra lain
m enc akup pem ba ng una n sum b er da ya m an usia, pe nin gka tan
p r oduk ti vit as d an da ya s ain g t ena ga k er ja, up a ya p e r lu asan
kes em pat an ke rja , pel a ya nan p en em pata n te na ga k e rja , dan
p em bina an hu bu nga n In dust ri al s er ta p erli nd ung an t ena ga Ke rj a;
e. b ahw a s eh ubu ng an de nga n h al te rse but pa da hu r uf a, b, c , dan
h u ruf d di atas , p erl u m ene ta pkan k et ent ua n m eng enal
K ete na gake rj aa n d en gan Pe r at ur an D ae ra h.
M en ging at : 1. U nd an g- Un da ng N om or 3 Tah un 19 51 t en tan g B e rlak un ya Und an g -
u nd ang Pe ngaw as an Pe rb u ruh an Ta hu n 1 94 8 N om or 23 da ri
R ep ublik Ind ones ia u ntuk S elu ru h In do nesia (L em ba ra n Ne ga ra
R ep ublik Indo nesi a Ta hun 1 95 1 Nom or 4 ) ;
2. U nd an g- Un da ng Nom o r 1 Tah un 19 70 te nt ang Kes elam at an Ke rja
( L em ba ran N eg ar a Rep ublik In do nesi a Ta hun 1 970 N om or 1,
Ta m ba ha n L em ba ra n Neg a ra Nom o r 29 18 );
3. U nd an g- Un da ng N om or 7 Tah un 19 81 t en tan g W ajib L ap or
K ete na gake rj aa n di P e rusa ha an ( Lem ba r an Ne ga r a Rep ublik
In d ones ia Tah un1 98 1 Nom o r 3 9, Tam bah an L em ba ra n Ne ga ra
N om o r 3 20 );
4. U nd an g- Un da ng Nom o r 3 Ta hun 1 992 t ent an g Jam in an S osial
Te n ag a K erj a (L em ba ran Ne ga r a R epu blik Ind on esia Ta hu n 1 992
N om o r 1 4, Tam bah an Lem b ar an N ega r a Nom o r 3 46 8) ;
5. U nd an g- Un da ng Nom o r 4 Ta hu n 199 7 te nta ng Pe n yan da ng C acat
( L em ba ran Ne ga ra Re pu blik Indo nesi a Tah un 1 99 7 N om or 32,
6. U nd an g- un dan g N om or 1 8 Ta hu n 19 97 t en tan g Paj ak Da e rah dan
R et ri busi Dae r ah (L em bar an Ne ga ra Rep ublik Ind on esia Ta hun
1 99 7 Nom o r 41 , Tam ba ha n Lem ba ra n Ne ga ra N om or 3 68 5)
se ba gaim an a t ela h diub ah d eng an U nda ng -u nd ang N om or 3 4 Ta hun
2 00 0 ( Lem ba ra n Ne ga ra Rep ublik Ind onesi a Tah un 20 00 N om or
2 46 , Tam ba ha n L eb a ran N eg ar a Nom o r 404 8 );
CEKINDO | Business Park Kebon Jeruk, blok H1-H2, Jl. Raya Meruya Ilir No.88, Jakarta Barat 11620, Indonesia
Telepon: +6221 30061585 | Email: info@cekindo.com
7. U nd an g- Un da ng N om or 22 Ta hun 19 99 t en tan g Pem e rin ta han
D ae r ah (L em ba ra n N eg ar a R ep ublik In don esia Ta hu n 1 99 9 N om or
6 0, Tam bah an Lem b ar an N ega r a Nom o r 3 83 9 );
8. U nd an g- Un da ng Nom o r 25 Ta h un 19 99 t ent an g P e rim ban gan
K eua ng an a nt ar a Pem e rin ta han Pusa t d an Dae r ah (L em ba r an
N eg a ra R epu blik In don esia Tah un 1 999 Nom or 7 2, Tam ba han
L em ba ra n Neg a ra Nom o r 38 48 );
9. U nd an g- Un da ng N om or 34 Ta hun 19 99 t en tan g Pem e rin ta han
P ro pinsi Da e ra h Kh usus Ib ukot a Neg a ra Re publ ik Indo nesi a Jak a rta
( L em ba ran Neg a ra R epu blik In do nesi a Ta hu n 1 99 9 N om or 1 46,
1 0. U nd an g- Un da ng R ep ublik Indo nesi a Nom o r 1 Ta hun 2 00 0 te nt ang
P eng esa han IL O C on ve nti on No . 1 82 Co nce rni ng th e P ro hibi tion
a nd Im m e diat e Actio n fo r th e Elim in ati on of t he W orst F o rm s of
C hild L abo u r (Ko n vensi IL O N o. 18 2 M eng en ai Pe la ra nga n Dan
Ti n daka n S eg e ra Pen gh apus an Be ntuk - be ntuk Pek e rjaa n Te r bu ruk
U nt uk A nak ) (L em ba ra n N eg a ra Re publ ik Indo nesi a Ta hun 2 000
N om o r 3 0, Tam bah an Lem b ar an N ega r a Nom o r 3 94 1 );
1 1. U nd an g- Un da ng Nom or 21 Ta hu n 20 00 ten ta ng S er ikat
P eke rja /Se rik at Bu ru h ( Lem ba ra n Ne ga ra R epu blik In do nesia Ta hun
2 00 0 Nom o r 1 31 , Tam ba ha n L em ba ra n Neg a ra N om or 39 89 );
1 2. U nd an g- Un da ng Nom o r 1 3 Tah un 200 3 t en tan g Ke te nag ake rj aan
( lem ba r an Neg a ra Re publik In do nesia Ta hu n 2 00 3N om or 39,
1 3. U nd an g- Un da ng N om or 2 t ahu n 2 004 te nta ng P en yeles aian
P ers elisih an Hu bun ga n Ind ust rial ( Lem ba ra n Neg a ra Rep ublik
In d ones ia Tah un 2 004 Nom o r 6, Tam ba han L em ba ra n Ne ga ra
N om o r 4 35 6) ;
1 4. P er at ur an P em eri nt ah Nom o r 71 Ta hu n 19 91 ten ta ng L ati ha n Ke rja

( L em ba ran Ne ga ra Re pu blik Indo nesi a Tah un 199 1 Tam ba han
1 5. P er at ur an P em eri nt ah N om or 43 Ta hun 19 98 t en tan g U pa ya
P enin gka ta n Kes eja hte r aa n Sosi al P en yand an g C aca t (L em ba ran
N eg a ra R epu bl ik In don esia Tah un 1 998 Nom or 7 0, Tam ba han
16. P er at ur an Pem e rin tah N om or 14 Ta h un 19 93 te nt ang
P en yel en gga r aan Pr og ram Jam ina n Sosi al Ten aga K e rja (L em ba ran
N eg a ra R epu blik In don esia Tah un 1 993 Nom or 2 0, Tam ba han
1 7. P er at ur an Pem e rin ta h Nom o r 25 Tah un 2 000 t en tan g Kew en an gan
P em eri nta h d an K ew ena ng an P ro pinsi s eb agai Da e rah O to nom
( L em ba ran Ne ga ra Re pu blik Indo nesi a Tah un 2 00 0 N om or 54,
1 8. Pe r atu r an Pem e rin tah N om or 6 6 Ta hun 2 00 1 t en tan g Re t ribus i
D ae r ah (L em ba ra n N eg ar a R ep ublik In don esia Ta hu n 2 00 1 N om or
1 19 , Tam ba ha n L em ba ra n Neg a ra Nom o r 41 39 );
1 9. K epu tus an Pr esid en N om or 4 Ta hu n 198 0 ten ta ng W ajib L ap or
L ow on gan Pek e rjaa n;
2 0. K epu tus an P resi den Nom o r 75 Tah un 1 995 t en ta ng Pe ngg un aan
Te n ag a K e rja W arg a Neg a ra Asin g P end at ang ;
2 1. P er at ur an D ae ra h P r opinsi D ae r ah Khus us Ibuk ot a J aka rt a Nom o r 3
Ta h un 1 98 8 ten ta ng Pe n yidik Pe gaw ai N ege ri Sipi l d i L ingk un gan
P em eri nta h Da er ah Khus us Ibuk ot a Jak a rta ( Lem ba r an Da e rah
P ro pinsi Kh usus Ib uko taJ aka rt a Ta hun 19 86 Nom o r 91 ) ;
2 2. P er at ur an D ae ra h P r opinsi D ae r ah Khus us Ibuk ot a J aka rt a Nom o r 3
Ta h un 20 01 te nt ang Be ntuk Sus una n O rg anis asi d an Ta ta Ke rja
P er an gkat Dae r ah d an Sek re ta ri at D ew an Pe rw akil an R ak yat
D ae r ah P r opi nsi Dae r ah K hus us Ibuk ot a Jak ar ta ( Lem ba r an Da e rah
P ro pinsi D ae ra h K hus us Ibuk ot a Jak a rta Ta hu n 20 01N om or 6 6 ).
D en ga n p e rse tuju an
D EW AN PE RW AK ILA N RAK YA T D AERA H
P R OP INS I D AER AH KH US US IBU KO TA JAKA R TA
M EMU TU SKA N
M en eta pka n : PE RA TU RA N DAE RA H P R OP INS I DAE RA H KH USU S IBU K O TA

JAK AR TA TE N TAN G KE TE NA GAKE RJAA N
BA B I
KE TE N TUA N UM UM
P asal 1
D alam P e rat u ran D ae r ah i ni yan g dim aks ud de nga n:

1. D ae r ah ad ala h P ro pinsi D ae ra h K hus us Ibuk ot a Jak a rta .
2. P em eri nta h Da er ah ad ala h P em eri nt ah Pr opi nsi Da er ah Kh usu s
Ib uk ot a Jak a rta .
3. G u be rn u r a dal ah Gub e rnu r P rop insi Da e rah Kh usus Ibuko ta Jaka r ta .
4. D ew an Pe rw akila n R ak yat Da e rah ad ala h D ew an Pe rw akil an Rak yat
D ae r ah Pr opi nsi Da er ah Kh usus Ib uko ta J aka r ta.
5. D inas Te n ag a K erj a dan Tr a nsm ig rasi a dala h Din as Te nag a K e rja
d an Tr ansm ig rasi P ropi nsi Da e rah Kh usus Ib uko taJ aka rt a.
6. L em bag a Ke rjas am a Bi pa rti t ad ala h fo rum k om unikasi , k ons ult asi,
d an m us yaw a ra h m en ge nal ha l - hal ya ng b erk ait an d eng an h ubu ng an
In d ust rial di sa tu pe r usah aa n yang a ng got an ya te rdi ri da ri p eng usa ha
d an s erik at peke rj a/s erik at bu ru h yan g sud ah te rca ta t di Inst ansi
ya ng b e rta ng gun gjaw a b di bid an g Ket en agak e rjaa n at au u nsu r
p eke rja /b u ruh .
7. L em bag a Ke rj asam a Tr ipa r tit adal ah fo rum kom unik asi, k ons ult asi,
d an m us yaw a ra h ten ta ng m asala h Ket en agak e rjaa n yan g an ggo ta n ya
t e rdi ri da ri uns u r o r ganis asi pe ngus ah a, s e rika t p eke rja /se rik at
b u ruh , da n p em eri nt ah .
8. P er usa haa n ada lah :
a . S etia p be ntuk us ah a yang b er ba dan h ukum a ta u tid ak, m ilik
o r ang p ers eo ra ng an , m ilik p ers eku tua n, a tau m ilik ba da n h ukum ,
b aik m ilik sw ast a m au pu n m ilik ne ga r a, ya ng m em peke rjak an
p eke rja /b u ruh de ng an m em ba ya r upa h a ta u Im bal an dal am b en tuk
la in;
b . U sah a -usa ha sosi al d an us aha - usah a l ain yan g m em pu n yai
p en gu rus d an m em peke rj akan or an g lain den ga n m em ba ya r up ah
a ta u im bal an dal am be nt uk l ain .
9. P eng us a ha ad ala h:
a . O r a ng p e ro ra nga n, pe rsek ut uan at au bad an hukum ya ng
m enj alank an su atu p er usa haa n m ilik s end iri ;
b . O r a ng pe ro ra ng an , p ers eku tua n, at au ba dan h ukum yan g sec a ra
b e rdi ri s en di ri m enj alank an p er usa haa n buka n m ilikn ya;
c. O r a ng pe ro ra ng an, pe rs eku tua n a t a u b ada n h ukum ya ng be ra da
di In don esia m ew akili p e rusa ha an se ba gaim an a dim aksud pa da
h u ruf a d an h u ru f b, yan g be rk edu duk an di lua r w ila yah
In d ones ia.
10. S erik at Peke rj a/S e rika t Bu r uh adal ah o rga nisasi yan g di be ntuk da ri ,
ol eh da n unt uk peke rj a/b u ruh b aik di p er usa haa n m au pu n di l ua r
p e rusa ha an , ya ng be rsi fat b ebas , te rb uka , m andi ri , dem ok ratis d an
b e rta ng gu ngjaw a b g una m em pe rj ua ngka n, m em bel a se r ta m elin du ngi
h ak da n kep en tin gan peke rj a/ bu ru h s e rt a m en ingk atk an
kes eja ht er aa n p eke rja /b u ruh d an k elu a rga n ya .
11. Te n ag a K erj a a dal ah s etia p o r ang yan g m am pu m elak ukan pek er jaa n
g un a m en ghasilk an b ar an g d an /at au jas a b aik unt uk m em en uhi
ke bu tuh an se ndi ri m au pu n unt uk m as ya r akat .
12. P en ya nd ang caca t adal ah seti ap o ra ng yang m em p un yai kela ina n
f isik da n a tau m en tal , ya ng d ap a t m eng ga ngg u a tau m e ru pak an
r in ta nga n d an h am bat an bagi n ya un tuk m elak ukan k egi at an sec a ra
sel a yak n ya yan g te rdi ri da ri :
a . p en yand an g cac at fisik ;
b . p en yand an g cac at m ent al;
c. p en yand an g cac at fisik d an m e ntal .
13. Te n ag a K erj a Asi ng ad alah w ar ga ne ga ra asin g p em eg a ng vis a
d en gan m aksud b e ke rja di w ila ya h Ind ones ia.
14. P eke rja /b ur uh ad alah seti ap o ran g ya ng bek erj a d en gan m e ne rim a
u pa h a ta u Im b ala n d alam b en tuk lai n.
15. P em be ri k e rja a dala h o ra ng p ers eo ra ng an , pe ngus ah a, b ada n
h ukum , a tau b ad an -b ada n lai nn ya ya ng m em peke r jak an t en aga K e rja
d en gan m em ba ya r up ah at au im bala n d alam ben tuk lai n.
16. P eng gu na Jas a a dal ah Inst ansi Pem e rint ah at au B ada n Usah a
b e rbe nt uk ba da n huk um , pe r usah aa n da n pe r or an ga n di d alam at au
di lu a r n eg er i ya ng be r ta ngg un gjaw ab m em peke rjak an te na ga ke rja .
17. P ram uw ism a ad ala h t ena ga k er ja ya ng m elak uka n p eke rja an pad a
r um ah t ang ga d eng an up ah te r te ntu .
18. B urs a K e rja ad ala h tem pa t p en yelen gg ar aa n pela yan an an ta r k e rja .
19. H ub un gan In dus t rial ad ala h su at u sis tem h ubu ng an yan g t e rbe nt uk
a nt ar a p ar a p elaku dal am p ros es p ro duksi b a ra ng d an / at au jas a ya ng
t e rdi ri d a ri uns u r pe ngus ah a, p eke rj a /b u ruh da n pem e rin ta h yan g di
d asa rka n p ad a nil ai - nilai Panc asila da n U nd ang - Un dan g D asa r
N eg a ra Re pu blik Ind on esia Tah un 19 45.
20. H ub un gan K erj a ad ala h hub un gan a nt ar a pe ng usah a de nga n
p eke rja /b u ruh be rd asa rka n pe rja njia n Ke rja , yan g m em pu n yai u nsu r
p eke rja an , upa h, d an pe rin ta h.
21. Jam in an Sosial Te n ag a K erj a adal ah sua tu p erli nd ung an ba gi te nag a
ke rj a d alam be n t uk sa ntu na n b er up a u ang s eb aga i pe ng gan ti
se ba gian d a ri pe ngh asila n yang h il an g at au be rk u ran g da n pela yan an
se ba gai aki bat pe ristiw a a ta u k ead aa n yan g dila ya ni ole h te na ga
ke rj a b e rup a kec elak aan ke rja , saki t, ham il, be rsa lin, ha r ta tu a d an
m eni ngg al du nia.
22. A nak adal ah s eti ap o ran g ya ng be rum u r di baw a h 1 8 (del ap an be tas )
t ah un .
23. P eng aw asa n K ete na gake rj aan a dal ah k egi ata n m en gaw asi da n
m en egakk an pel aksa naa n pe ra tu ra n p e run da ng -u nd ang an dihi da ng
ke te nag a k e rjaa n.
24. U pa h ad ala h hak p eke rja /b ur uh ya ng di te rim a da n din yat akan dalam
b en tuk u ang s eba gai im bal an d ar i pe ngus ah a at au p em ber i k e rja
ke pa da pek erj a/ bu ru h yang di tet apk an da n d iba ya rkan m e nu r ut s ua tu
p e rjan jian k e rja, k ese paka ta n, a ta u, p e rat u ra n pe ru nd ang - un dan ga n,
t e rm asuk t unja ng an b agi peke rj a/ bu ru h da n kel ua rg an ya ," atas s ua tu
p eke rja an d an/ at au jasa ya ng tel ah at au ak an dilak uka n.
25. U pa h Minim um P r opinsi ada lah u pa h m inim um ya ng b e rlak u di
P ro pinsi DK I J aka rt a.
26. K eseja ht e raa n P eke rja /b ur uh ad alah su atu pem e nuh an k eb ut uha n
d an /a tau kep e rlu an yang b ersi fa t jasm a niah d an r oha nia h, baik di
d alam m au pun d i l ua r hu bun ga n K er ja, ya ng se c ar a l an gsun g at au
t idak la ngs ung d ap at m em per tin ggi p ro dukt i vitas K erj a dalam
li ngku ng an Ke rja yan g am an da n se ha t.
27. P erj anji an Ke rj a adal ah p e rjanji an a nt ar a pek erj a / bu ru h de nga n
p en gusa ha ata u p em be ri k e rja yang m em ua t s ya ra t -s ya ra t Ke rj a,
h ak, d an k ew aj ib an pa r a pi hak .
28. P er at ur an p e rusa ha an a dala h pe r atu r an yan g dib ua t s eca ra te rt ulis
ol eh pen gus aha yang m em ua t s ya ra t -s ya rat k er ja d an t at a te r tib
p e rusa ha an .
29. P erj anji an Ke rja b ers am a a dal ah pe rj anjia n yang m er up akan h asil
p e run din ga n a nt ar a s e rikat p eke rja /se rika t bu ru h at au be be ra pa
se rik at pek erj a/s er ikat bu r uh yang te rc ata t p ad a ins ta nsi ya ng
b e rta ng gu ngjaw a b di bi da ng Ke te nag ake rj aan den ga n pe ngus ah a at au
b eb er ap a pen gus aha , at au pe rk um pula n pen gus aha ya ng m em uat
s ya r at -s ya r atke rj a, hak d an k ew ajib an ked ua be lah pi hak.
30. M og ok K erj a adal ah ti ndak an pek e rja /bu r uh yan g di r enc anak an da n
di laksa nak an s eca ra be rs am a -s am a da n/ ata u oleh Se rik at
P eke rja /Se rik at Bu ru h u nt uk m eng he ntik an at au m em pe rlam b at
p eke rja an .
31. P enu tu pan P e rusa ha an (lock o ut ) a dal ah ti ndak an p en gusa ha u nt uk
m en olak pek erj a/ bu ru h sel u ruh n ya , a ta u se ba gian u ntuk m e njal ank an
p eke rja an .
32. P em utus an Hu bu nga n Ke rja a dal ah pe ngak hi ra n hub un gan Ke rj a
ka r ena su atu h al t e rt ent u yang m e ng akib atka n be rak hir n ya hak d an
kew aji ba n ant a ra pek er ja / bu ru h dan p en gusa ha .
33. L em bag a Ak re dit asi L em bag a Pel ati ha n Ke rj a a dala h lem b aga yan g
m elak ukan p enil aian d an m em be rik an pe ng akua n s ta tus p rog ram
p ela tih an Ke rja be rb asis k om pet ensi ya ng disel en gga r an ol eh
lem b aga p ela tiha n k er ja be rd asa rka n k ri te ria st and a r k om pete nsi.
34. B alai La tiha n K erj a a dal ah Balai La tih an Ke rja Pem e rint ah Pr opi nsi
D ae r ah Khus us Ib ukot a J aka rt a.
35. L em bag a Pel ati ha n Ke rja ad alah lem bag a ya ng m en yele ngg a raka n
p ela tih an k e rja ba gi ten ag a ke rj a dan m em e nuhi p ers ya ra tan ya ng
di te ta pkan .
36. P elat iha n Ke rja a dal ah ke se lu ru han ke gia ta n unt uk m em beri ,
m em pe rol eh, m eni ngka tka n s er ta m eng em ban gka n k om pet ensi Ke rj a,
p r oduk ti vit as, disipli n, sika p da n e tos Ke rj a s esu ai de ng an je nja ng
d an ku alit as j ab ata n at au p eke rja an b aik disek to r fo rm al m aup un
dis ekt o r Inf o rm al.
37. S er tifik asi k om pet ensi , adal ah p ros es pen et ap an da n pen guk uha n
a tas j enis da n ti ngka t kom p ete nsi ya ng dim iliki/ dik uas ai ses eo ra ng
d en gan st an da r kom pet ensi ya ng t elah d ite ta pkan d an b er laku sec a ra
n asio nal .
38. P em aga nga n a dal ah ba gian d ari sist em pela tih an Ke rja yan g
dis ele ng ga rak an seca r a te rp ad u an ta ra p ela tiha n di lem ba ga
p ela tih an de nga n beke rj a s eca ra lan gsu ng dib aw ah bim bin gan d an
p en gaw asa n i nst ruk tu r at au p eke rja ya ng lebi h be rp en galam a n,
d alam p r oses p rod uksi ba ra ng at au J asa dal am r angk a m en gu asai
ke te ram pi l an at au kea hlia n te rt en tu.
39. S er tifik at Pela tih an ad alah ta nd a b ukti pe net ap an dan pe ng akua n
a tas j enis d an ti ngk at ke te ram pil an ya ng dim iliki/ dikuas ai ol eh
ses eo ra ng ses uai d en gan s tan da r p ro g ram p ela tih an ya ng
di te ta pkan .
BA B II
KE SEMPA TA N DA N PE RL AKUA N YAN G SAM A
P asal 2
S etia p t en aga k e rja m em iliki k esem pa ta n yan g sam a t an pa disk rim inas i
u nt uk m em pe rol eh pek e rjaa n.
P asal 3
S etia p p eke rja /b ur uh be rh ak m em per ole h p erl aku an ya ng s am a ta np a

disk rim in asi d a ri pen gus aha .
BA B III
PE RE NCA NAA N TE NA GA KERJ A DAN

IN F O R MAS I KE TE NA GAKE RJAA N
P asal 4
D alam pem b ang un an K ete na gake rj aan Da e rah , Pem e rin ta h Da e ra h

m en yusun da n m ene ta pka n Pe r enca na an Te na ga K e rja Da er ah s eb aga i
d asa r d an acua n d alam m en yusu n kebij aka n, s tr at egi d an pelaks an aa n
p r og ram p em ban gu nan Ket en agak e rja an ya ng be rk esinam b ung an .
P asal 5
( 1) P er enc ana an Ten aga Ke rj a Da er ah dis usun b er das ark an in fo rm asi
K ete na gake rj aa n Dae r ah.
( 2) In f o rm asi Ke te nag ake rja an m elipu ti :
a . p en dud uk dan t en aga Ke rj a;
b . kes em pat an Ke rj a;.
c. p ela tih an Ke rja t erm as uk kom p ete nsi k e rja;
d . p r oduk ti vit as te nag a k erj a;
e . h ub ung an in dust ri al; .
f. ko ndisi lin gkun ga n k erj a;
g . p en gup ah an da n k eseja ht er aa n ten ag a ke rj a; da n
h . jam in an s osial t en aga ke rja .
( 3) In f o rm asi K et ena gak er jaa n D ae ra h seb ag aim ana dim aksud p ad a
m elal ui a yat (2 ) , di atu r s ua tu sis tem yan g di tet apk an den ga n
K epu tus an G ub er nu r .
BA B IV
PE LA TIH AN , P EMA GA N GA N DAN PR O DU K TIV ITA S
P asal 6
( 1) S etia p t en aga K e rja m em pun yai h ak da n kes em pat an ya ng s am a

u nt uk m em per ole h da n a ta u m enin gkatk an , m eng em ban gkan
ke te ram pil an , ke ahii an d an p rod ukti vi tas Ke rj a s esuai d en gan
b aka t, m in at da n k em am puan n ya m el alui pe lati ha n K er ja,
p em aga ng an da n p r od ukti vi tas.
( 2) P em eri nta h Da er ah m e n yia pka n t en aga Ke rj a si ap pak ai yang
m em iliki k om pete nsi u ntuk m em en uhi kes em pat an Ke rj a di d alam
d an di lua r n ege ri m elalui p enin gk a ta n ku alit as B alai L atih an Ke rj a.
( 3) P eng usa ha be rt ang gu ngjaw a b a tas pem be ri an kes em pat an k ep ada
p eke rja n ya s eb aga im ana dim aksud pa da a yat (1) u ntuk
m eni ngka tka n dan m eng em ban gkan kom pe te nsi peke rj an ya .
P asal7
( 1 ) P elat iha n k erj a da pat dis ele ngg a raka n ole h :

a . B alai La tih an Ke rja Di nas Ten aga Ke rj a dan Tr ansm ig rasi :
b . L em bag a P ela tih an Ke rja Pem e rin ta h/P em eri nta h Da er ah ;
c. L em bag a P ela tih an Ke rja Sw ast a /P e rusa ha an.
( 2 ) L em bag a P elat iha n K erj a P em eri nt ah / Pem e rint ah Da e rah , yang
m en yelen gg ar aka n pel ati han K e rja w ajib m en da f t ark an ke gia ta nn ya
ke pa da Din as Te na ga Ke rja d an Tr ansm ig rasi.
( 3 ) L em bag a P ela tih an Ke rja Sw ast a w aji b m em pe rol eh i zin te r tulis da ri
G u be rn u r.
( 4 ) L em bag a Pel ati ha n Ke rja Pe rus ah aan yan g m en yel en gga r akan
p ela tih an Ke rja :
a . t idak m em un gu t bi a ya pela tih an k e rja w aji b m em iliki ta nda
d af ta r;
b . m em ung ut bi a ya p ela tih an ke rj a w aji b m em iliki i zin te rt ulis da ri
G u be rn u r.
( 5 ) P ers ya rat an dan ta taca r a un tuk m em pe rol eh t an da d af ta r d an i zin
se ba gaim an a dim aksud p ad a a yat (2 ) , ( 3) d an a yat (4 ), di te ta pkan
d en gan Ke pu tus an G ub er nu r.
( 6 ) P em ben tuka n, k ea ngg ot aan da n t at a Ke rj a Bal ai L ati han Ke rja
se ba gaim an a dim aksu d p ad a a yat ( 1) hu r ut a, dit et apka n d en gan
( 7 ) P em ben tuka n, k ea ngg ot aan da n t at a ke rj a L em baga Pel ati han Ke rja
se ba gaim an a dim aksu d p ad a a yat ( 1) hu r uf b d an hu ru f c,
di te ta pkan ses uai de nga n pe ra tu ra npe r un dan g -un da nga n yang
b e rlaku .
P asal8
( 1 ) P elat iha n ke rj a s eba gaim an a d im aksud dal am P asal 7 a ya t (1 ) ,

di laksa nak an d en gan c a ra p ela tih an Insti tusi on al, p ela tih an ke lilin g
(m obile t r aini ng uni t) d an pem a gan ga n.
( 2 ) P elat iha n ke rj a yan g dis ele ngg a raka n Dinas Te na ga Ke rja da n
Tr a nsm ig rasi d ap at dilaks an akan b eKe rjas am a d en gan pi hak ket iga .
P asal9
( 1 ) P em aga nga n s eb agaim a na dim aksud d alam P asal 8 a yat (1 ) da pat

di laksa nak an di D ae ra h, l ua r D ae ra h d an di lu ar ne ge ri oleh
P em eri nta h Da er ah , pe rus aha an a tau a nta r p er usa haa n.
( 2 ) P em aga nga n dil aksan aka n a tas d asa r p e rjan jian pem ag an gan
a nt ar a pes e rta den ga n pe ngus ah a yan g dibu at sec a ra t er tulis dan
di da ft ark an pa da Di nas Ten aga Ke rj a dan Tr ansm ig rasi .
( 3 ) P erj anji an pem ag an gan seb a g aim ana dim aksud pa da a ya t (2 ),
sek u ran g -ku ra ng n ya m em uat ket en tu an hak dan kew ajib an pes e rta
d an pe ng usah a s e rta ja ngk a w akt u pem ag ang an .
( 4 ) P em aga nga n yang dis elen gg a raka n tidak m elal ui p e rjan jian
p em aga ng an s eb agaim a na dim aksud p ad a a yat ( 2 ), di ang ga p tida k
sa h d an s ta tus pese r ta be ru bah m e nja di p eke rja /b ur uh pe rus ah aan
ya ng be rs an gkut an ,
( 5 ) P ers ya rat an dan tat aca r a pe nda ft a ran pe rja njia n pem ag an gan
se ba gaim an a dim aksu d pa da a yat ( 2) , d an p elaks an aan
p em aga ng an s eb aga im ana dim aksu d pad a a yat (3 ), di te ta pkan
P asal 10
( 1 ) P em eri nta h Da er ah m el aksa naka n pem bin aan p elati ha n K er ja da n

p em aga ng an.
( 2 ) P em bina an pela tih an K e rja dan pem a gan ga n se bag aim ana dim aksu d
p ad a a yat (1 ) dia ra hka n un tuk pe nin gkat an r ele va nsi, k uali tas da n
e fisie nsi pen yele ng ga ra an pel ati han Ke rj a dan p ro duk ti vit as.
( 3 ) P enin gka ta n p ro duk ti vit as se bag aim ana dim aksu d p ada a ya t (2 ) ,
di lakuk an m elal ui p en gem ba nga n b uda ya p r oduk tif , e tos K e rja ,
t ekn olo gi, da n efisie nsi k egi at an eko nom i.
( 4 ) U nt uk m enin gka tkan p rod ukti vi tas s eba gaim an a dim aksu d pa da a ya t
( 2 ) da n a yat ( 3) , dibe nt uk L em bag a P ro duk ti vit as D ae ra h d en ga n
ke an ggo ta an da n ta ta Ke rj a dite ta pka n s esuai d en gan p e rat u ra n
p e run da ng -u nda ng an yan g be rlak u.
( 5 ) L em bag a P ela tih an Ke rja se ba gaim an a d im aksud dal am Pas al 7 a ya t
( 1 ) , d an Lem b a ga Pr od ukti vi tas Da er ah seb ag aim ana dim aksu d
d alam P asal 10 a ya t (4 ) , d ilakuk an ak re dit asi sec a ra be rkal a ole h
L em bag a Ak r edi tasi Pela tih an Ke rja .
( 6 ) P em ben tuka n, k ean gg ota an dan ta ta K e rja L em bag a Ak re ditas i
P elat iha n K e rja s esu ai d en gan p e rat u ran p er un dan g -un da nga n yan g
b e rlaku .
P asal 12
( 1 ) Te n ag a K er ja yang te lah seles ai m en giku ti p ela tiha n K e rja dan a tau

p em aga ng an be rh ak m em pe rol eh :
a. S er tifik at p elati ha n K e rja;
b. S er tifik at kom pe tens i:
c. p en gaku an kom pe te nsi dan a ta u k ualif ikasi ket e ram pila n/
ke ahli an Ke rja dal am be ntuk se rti fika t kom pe te nsi d an at au
ke te ram pil an /kea hlia n K e rja.
( 2 ) S er tifik at pel atih an K e rja d ikelu a rkan ole h Bal ai L ati han K e rja dan
L em bag a Pel ati han K e rja se ba gaim an a dim aksu d dal am P asal 7
a yat (1 ).
( 3 ) S er tifik at kom pe tens i dik elu a rkan ol eh Lem ba ga Se r tifik asi P ro fesi
se tel ah m elalui uji kom pe tens i.
( 4 ) U ji kom pe tensi s eb aga im ana d im aksud p ad a a ya t (3 ), da pat
dis ele ng ga rak an di Balai La tih an Ke rj a d an L em bag a Pel ati han
K erj a seb ag ai Tem p at UJ I K om pet ensi ( TUK ) ya ng tel ah di ak redi tasi
ol eh L em baga Se r tif ik asi P r ofes i,
( 5 ) P em ben tuka n k ea ng got aa n da n ta ta ke rja L em bag a Se rti fikasi
P ro fesi dit et apk an s esuai d eng an pe r atu r an pe ru nd ang - und an gan
ya ng be rl aku .
( 6 ) S er tifk at p ela tih an ke rja dan s er tifik at k om pet ensi se bag aim ana
dim aks ud p ad a a yat (1 ) , m enja di sal ah s atu das a r u ntuk
m en eta pka n t ingk at an jab at an pa da bid an g K erj a te rt en tu .
( 7 ) O r g anisasi Lem ba ga S er tifik asi P ro fesi se ba gaim an a dim aksud
p ad a a yat (5 ), di tet apk an de ng an Kep ut usan Gu be rn ur .
BA B V
PE NEM PA TAN TENA GA KE RJA DA N P ER LUAS AN KERJ A
B agia n P e rt am a
P enem p ata n Te na ga Ke rja
P asal 13
( 1 ) S etia p t en aga K e rja m em pun yai h ak da n kes em pat an ya ng s am a

u nt uk m em ilih, m end apa tka n, ata u pi nda h p eke rja an dan
m em pe rol eh pe ngh asila n yang la yak didal am at au di lu ar n ege ri .
( 2 ) H ak dan kes em pat an un tuk m em ilih, m e nd apa tka n, a t au pin dah
p eke rja an dan m em pe rol eh p en ghasil an ya ng l a yak se bag aim ana
dim aks ud p ada a yat ( 1) , dil akuka n sesu ai de ng an p er at u ran
P asal 14
( 1 ) P enem p ata n ten ag a K e rja te r diri d a ri :

a . p en em pat an te na ga Ke rja di dal am ne ge ri ;
b . p en em pat an te na ga Ke rja di lua r n ege ri .
( 2 ) K ete nt uan m e ng ena i p enem pa ta n t en aga Ke rj a se bag aim ana
dim aks ud p ada a yat (1 ) , dia tu r ses uai d en gan pe ra tu ra n pe r und an g -
u nd ang an yan g be rlak u.
P asal 15
( 1) S etia p pe r usah aa n w aji b m elap ork an low o ng an Ke rj a k epa da Dinas

Te n ag a K e rja da n Tr a nsm igr asi.
( 2) P ers ya rat an dan ta ta ca ra pel apo r an low o nga n se bag aim ana
dim aks ud pa da a ya t (1 ) , dite ta pka n d en gan Ke pu tusa n G ube r nu r.
( 3) P em aga nga n yang dis elen gg a raka n tidak m elal ui p e rjan jian
p em aga ng an s eb agaim a na dim aksud p ad a a yat ( 2 ), d i ang ga p tidak
sa h d an s ta tus pese r ta be ru bah m e nja di p eke rja /b ur uh pe rus ah aan
ya ng be rs an gkut an ,
( 4) P ers ya rat an da n ta ta c a ra pe nda ft ar an pe rj anji an pem ag an gan
se ba gaim an a dim aksu d pa da a yat ( 2) , d an p elaks an aan
p em aga ng an s eb aga im ana dim aksu d pad a a yat (3 ), di te ta pkan
( 5) P em eri nta h D ae ra h m elaksa nak an p em bina an pel atih an K e rja dan
p em aga ng an.
( 6) P em bina an p ela tih an Ke rj a da n p em aga nga n se bag aim ana
dim aks ud pa da a ya t ( 1) , dia ra hka n u nt uk peni ngk at an r ele va nsi,
ku alit as d an e fisie nsi p en yel en gga r aan pel ati han Ke rja dan
p r oduk ti vit as.
( 7) P enin gka ta n p rod ukti vi tas se ba gaim an a dim aksud pa da a yat (2 ),
di lakuk an m elal ui pen gem ba ng an b uda ya p ro dukti f, e tos K er ja,
t ekn olo gi, da n efisie nsi k egi at an eko nom i.
( 8) U nt uk m e ningk atk an p ro duk ti vit as s eba gaim an a dim aksud p ad a a yat
( 2 ) da n a yat ( 3) , d ibe nt uk L em bag a P ro dukt i vitas D ae ra h d en gan
ke an ggo ta an dan ta ta ke rj a di te tapk an s esuai de nga n p er at u ran
P asal 11
( 1) L em bag a Pel ati han K e rja se ba gaim an a dim aksu d dal am P asal 7
a yat (1 ) , da n Lem ba ga P ro dukt i vitas Da er ah se ba gaim an a dim aksud
d alam P asal 10 a yat ( 4 ), dilak uka n akr edi tasi seca r a be rkal a oleh
L em bag a Ak r edi tasi Pela tih an Ke rja .
( 2) P em ben tuka n, ke ang go ta an da n ta ta Ke rj a Lem ba ga Ak redi tasi
P elat iha n Ke rj a sesu ai d en gan pe ra tu r an p e run da ng -u nd ang an yang
b e rlaku .
P asal 12
( 1 ) Te n ag a Ke rja ya ng t ela h s eles ai m e ngiku ti pe lati ha n k e rja d an a tau

p em aga ng an be rh ak m em pe rol eh :
a . S er tifik at Pel ati han Ke rj a ;
b . S er tifik at Kom pe te nsi ;
c. P eng aku an kom pe tens i dan ata u kuali fikasi
ke te ram pil an /kea hlia n k erj a dal am be ntuk se r tifik at kom pe tensi
d an a tau ke te ram pila n/k ea hlian Ke rj a.
( 2 ) S er tifik at pel atih an K e rja d ikelu a rkan ole h Bal ai L ati han K e rja dan
L em bag a Pel ati han K e rja se ba gaim an a dim aksu d dal am P asal 7
a yat (1 ).
( 3 ) S er tifik at kom pe tens i dik elu a rkan ol eh Le m ba ga Se r tifik asi P ro fesi
se tel ah m elalui uji an k om pet ensi .
( 4 ) U ji kom pe tensi s eb aga im ana d im aksud p ad a a ya t (3 ), da pat
dis ele ng ga rak an di Balai La tih an Ke rj a d an L em bag a Pel ati han
K erj a seb ag ai Tem p at UJ I K om pet ensi ( TUK ) ya ng tel ah di ak redi tasi
ol eh L em baga Se r tifik asi P r ofes i .
( 5 ) P em ben tuka n k ea ng got aa n da n ta ta ke rja L em bag a Se rti fikasi
P ro fesi dit et apk an s esuai d eng an pe r atu r an pe ru nd ang - und an gan
ya ng be rl aku .
( 6 ) S er tifk at pel atih an Ke rja da n se rti fika t kom pe te nsi se bag aim ana
dim aks ud p ad a a yat (1 ) , m enja di sal ah s atu das a r u ntuk
m en eta pka n t ingk at an jab at an pa da bid an g K erj a te rt en tu .
( 7 ) O r g anisasi Lem ba ga S er tifik asi P ro fesi se ba gaim an a dim aksud
p ad a a yat (5 ), di tet apk an de ng an Kep ut usan Gu be rn ur .
BA B V
PE NEM PA TAN TENA GA KE RJA DA N P ER LUAS AN KERJ A
P enem p ata n Te na ga Ke rja
P asal 13
( 1) S etia p te nag a k e rja m em pun yai h ak dan kes em pat an yan g s am a

u nt uk m em ilih, m end apa tka n, ata u pi nda h p eke rja an dan
m em pe rol eh pe ngh asila n yang la yak di d alam a ta u di l ua r neg e ri.
( 2) H ak dan kes em pat an un tuk m em ilih, m e nd a pa tka n, at au pin dah
p eke rja an dan m em pe rol eh p en ghasil an ya ng l a yak se bag aim ana
dim aks ud p ada a yat ( 1) , dil akuka n sesu ai de ng an p er at u ran
P asal 14
( 1 ) P enem p ata n ten ag a K e rja te r diri d a ri ;

a . p en em pat an te na ga Ke rja di dal am ne ge ri
b . p en em pat an te na ga Ke rja di lua r n ege ri .
( 2 ) K ete nt uan m e nge nai pe nem pa tan te na ga ke rj a se bag aim ana
dim aks ud a ya t ( 1) , dia tu r sesu ai de nga n pe ra tu r an pe r und an g-
( 3 ) S etia p pe rus aha an w ajib m el apo rk an l ow on gan ke rja kep ad a Dinas
Te n ag a K e rja da n Tr a nsm igr asi.
( 4 ) P ers ya rat an dan ta ta ca ra pel apo r an low o nga n se bag aim ana
P asal 16
( 1 ) L em bag a Pe nem pa tan Te na ga Ke rj a seb ag aim ana dim aks ud d alam

P asal 14 a yat ( 1) h u ruf a , te rdi ri da ri ;
a . B urs a K e rja D ae ra h;
b . L em bag a Pe nem pa tan Te na ga K e rja Sw as ta A nta r K e rja Lokal
( AK L) ;
c. L em bag a Pe nem pa tan Te na ga K e rja Sw as ta A nta r K e rja A nt ar
D ae r ah (A KAD ) ;
d . B urs a K e rja Kh usus Pem e rint ah ;
e . B urs a K e rja Kh usus Sw asta .
( 2 ) P elaksa na p enem pa ta n ten ag a k erj a s eba gaim an a dim aksud d alam
P asal 1 4 a yat (1 ) hu ru f b , a dala h L em bag a Pe nem pa ta n Ten aga
K erj a A nt a r K erj a A nt a r Neg a ra (A KAN ) .
( 3 ) L em bag a Pe nem pat an Te nag a Ke rj a Sw as ta AK L, AK AD , A KAN dan
B urs a K e rja Kh usus Sw asta h ar us be rb ad an huk um .
( 4 ) L em bag a Pe nem pa ta n Ten aga Ke rja Sw a sta AKL da n Bu rsa Ke rja
K husus se ba gaim an a dim aksud pad a a ya t ( 1) hu ru f b da n hu ru f d,
d alam m elaksa nak an pel a ya nan pe nem pa ta n t en aga Ke rj a w ajib
m em pe rol eh i zin te rt ulis da ri Gub e rnu r .
( 5 ) L em bag a Pe nem pa tan Te na ga Ke rj a Sw asta AKAD dan A KAN
se ba gaim an a dim ak sud pa da a yat ( 1 ) hu ru f c d an a ya t ( 2) , s eb elum
m elaks anak an pel a ya nan pe nem pa ta n t en aga Ke rj a w ajib
m em pe rol eh r ekom en dasi da ri Gub e rnu r .
( 6 ) P elaksa na P enem p ata n Ten aga K e rja AKA N d alam m elaks an akan
p en em pat an ten ag a Ke rj a h ar us te rle bih dah ulu m e nda ft a rkan
ke gia ta nn ya ke pad a Din as Te nag a Ke rja da n Tr ansm ig rasi .
( 7 ) P ros ed ur d an ta tac a ra un tuk m e nd apa tka ri i zin , rek om end asi dan
p en daf ta r an s eb agaim a na dim aksud p ada a yat ( 4) , (5 ) da n a yat ( 6 ),
di te ta pkan d eng an Ke pu tusa n G ube r nu r.
( 8 ) L em bag a Pen em pat an Te nag a Ke rja Sw as ta MA D se bag aim ana
dim aks ud d alam P asal 1 6 a ya t (1 ) h u ruf c , yan g akan m elaks an akan
p e rek ru ta n Te na ga Ke rja MA D ha r us m en unj ukka n S u rat
P ers et uju an Pen em pat an Ten aga Ke rj a M AD da ri D ae ra h pen e rim a.
P asal 18
( 1) B urs a Ke rja Dae r ah se bag aim ana dim aksud d alam P asal 1 6 a ya t ( 1)
h u ruf a dila ra ng m em ungu t bia ya pe nem pa tan , baik la ngs ung
m au pun ti dak la ngsu ng , se ba gia n a ta u k eselu r uha n k ep ada t en aga
K erj a da n p en ggu na te na ga Ke rja .
( 2) P elaksa na P en em pat an Ten ag a Ke rja s eb agaim a na dim aksu d d alam
P asal 1 6 a yat (1 ) hu ru f b , c, d d an h u ru f e, ha n ya dap at m em un gut
bi a ya pe nem pa tan te nag a Ke rj a d ari pe ng gun a t ena ga K e rja dan
d a ri t en aga Ke rj a u ntuk g olon ga n d an j ab ata n te rt ent u s esuai
d en gan p e rat u ran p er un dan g -u nda ng an yan g b e rlak u.
P asal 19
( 1) S etia p t ena ga K e rja p en yand an g c aca t m em pun yai k esem pa tan

ya ng sam a u nt uk m en da pa tkan peke rj aan s esuai den ga n jenis dan
d e raja t k ecac ata nn ya.
( 2) S etia p p e rusa ha an m em be rika n kes em pat an da n p erl aku an yang
sam a ke pad a pe n ya nda ng cac at d en gan m em pe rke rj akan
p en yand an g caca t di pe rus ah aan se su ai d eng an j enis dan de ra jat
kec aca tan , pen didik an da n k em am puan n ya yan g jum la hn ya
dis esu aika n de ng an jum la h ka r yaw a n da n a tau kuali fikasi
p e rusa ha an .
( 3) S etia p p eng usa ha w ajib m em pek erj aka n pe n ya nda ng c acat
sek u ran g -ku ra ng n ya 1 (sa tu ) o ran g p en yand an g cac at un tuk se tiap
1 00 (s e ra tus ) or an g peke rj a p ad a pe rus aha an n ya.
( 4) P eng usa ha se ba gaim an a dim aksu d p ada a ya t (3 ), ha rus
m elaks anak an d an m ela po rka n pe nem pa tan te nag a Ke rja
p en yand an g cac at ke pad a G ube r nu r.
( 5) P ros ed ur d an t atac a ra pe laksa na an pe nem pa tan se r ta pe lap o ran
p en em pat an te na ga Ke rja p en ya nd ang cac at se bag aim ana
dim aks ud p ad a a yat (2 ) dan a ya t ( 3 ), dit eta pka n sesu ai d en gan
p e rat u ra n p e run da ng -u nda ng an yan g be rlak u.
( 6) P enem p ata n t en aga Ke rja pe n yan da ng c acat s elai n dil akuk an oleh
L em bag a Pe la ya na n Pe nem pa tan S w ast a seb ag aim ana dim aksud
d alam P asal 1 6 a yat (1 ) da n a yat (2 ), d alam m elaks an akan
p ela yana n p enem p ata n t ena ga K e rja ju ga d ap at d ilakuk an oleh
lem b aga p enem p ata n te nag a K e rja pe n yan da ng c aca t yang
m em pe rol eh i zin te rt ulis da ri Gub e rnu r .
( 7) L em bag a Pe nem pa ta n Tena ga K e rja P en yand an g Cac at ha rus
b e rba da n hukum .
( 8) Ta t aca r a un tuk m end ap atka n i zin se bag aim ana d im aksud p ada a yat
( 1 ) , di te ta pkan d eng an Ke put usa n Gu be r nu r.
P asal 21
( 1) L em bag a p enem p ata n t en aga Ke rja pe n ya nda ng c aca t se bag aim ana
dim aks ud d alam Pas al 21 a ya t (1 ), han ya d ap at m em ung ut bia ya
p en em pat an te na ga Ke rj a da ri pe ngg un a te nag a Ke rja d an da ri
t en aga Ke rj a unt uk golo ng an da n j aba ta n te rt ent u s esua i d en gan
( 2) D inas da pat m e ngu pa yakan pe nda yag una an ten ag a Ke rja
p en yand an g c aca t m elalui pen em pat an d an p e rlu asan k esem pa tan
K erj a.
P asal 22
( 1) L em bag a Pe nem pa ta n Ten aga Ke rja AKA N w ajib m en yedi akan

t em pat p en am pun gan ten ag a K e rja yan g m em per oleh Izin da ri
G u be rn u r.
( 2) Te m pa t p enam pu ng an t en aga Ke rja s eba gaim an a dim aksu d p ad a
a yat ( 1) ha rus m em en uhi s tan da r d an pe rs ya r ata n t eknis yang
( 3) P ers ya rat an d an tat aca ra unt uk m em per ole h i zin se bag aim ana
B agia n K ed ua
P erl uas an Kes em pata n Ke rja
P asal 23
( 1) P em eri nta h D ae r ah d an m as ya r aka t be rs am a -s am a m e ngu pa yakan

p e rluas an kes em pat an Ke rj a, b aik di dal am m aup un di lu ar
h ub ung an Ke rj a.
( 2) ( 2 ) P erl uas an k esem pa ta n Ke rj a di lua r hu bu nga n K erj a
se ba gaim an a dim aksud p ada a yat (1 ), di lakuk an m elalu i p enci pt aan
ke gia ta n yan g p ro duk tif dan be rk elanj ut an den ga n m end a yag un akan
p ot ensi s um be rd a ya alam , s um be rd a ya m a nusia d an tek nolo gi te pat
g un a.
( 3) P encip ta an k egi at an s eba gaim an a dim aksud pa da a ya t (2 ),
di lakuk an m elalui pola p em ben tuk an da n pem bi naa n te na g a Ke rja
m an diri , te ra pan t eknol ogi te pa t g un a, w i ra usa ha ba ru , p e rlu asan
K erj a sistim pad at ka r ya, ali h p ro fesi , da n pe nda yag una an t en aga
K erj a suka r ela at au p ola lai n yan g dap at m en do ro ng te rci pt an ya
p e rluas an kes em pat an Ke rja .
( 4) L em bag a ke uan ga n b aik pe r bank an m au pu n n on p e rba nka n, dan
d uni a usa ha d ap at m em ban tu d an m em ber ikan k em uda han bags
se tia p keg iat an m as ya r akat yan g da pa t m encip taka n a tau
m en gem ban gka n pe rlu asan kes em pat an ke rja .
( 5) P elaksa na an ke ten tu an seb ag aim ana dim aksu d pa da a ya t ( 3 ) dan
a yat (4 ), di tet apk an de nga n Kep ut usan Gu be rn ur .
BA B V I
PE N G GU NAA N TE NA GA KERJ A AS IN G
P asal 24
( 1) P eng gu naa n Te nag a K erj a Asi ng dilaks anak an s eca ra selek tif
d alam ra ngka ali h tek hnol ogi d an k ea h lian .
( 2) S etia p pem be ri ke rja ya ng tel ah m em pe r ole h i zi n m em peke rj akan
Te n ag a Ke rja Asi ng ba r u w aji b m elap ork an ke pad a Di nas Ten aga
K erj a da n Tr ansm ig rasi .
( 3) S etia p pem be ri k e rja yan g ak an m em pe rp anj an g i zin
m em peke rj akan Te n ag a K erj a Asi ng di Da e ra h w ajib m em iliki Izin
p e rpa nja ng an te rt ulis da ri Gub e rnu r .
( 4) P ers ya rat an da n tat aca ra u ntuk m e nd apa tka n i zin se bag aim ana
P asal 25
( 1) P em be ri k e rja o ra ng p ers eo r ang an dil a ran g m em peke rjaka n Ten aga

K erj a As ing .
( 2) K ew ajiba n m em iliki i zi n pe rp anj an gan se ba gaim an a dim aksud d alam
P asal 24 a ya t (3 ), ti dak be rlak u bagi pe rw akil an ne ga ra asin g yang
m em pe rgu nak an t en aga Ke rja asing s eb agai pe gaw ai di plom atik
d an kons ule r .
( 3) Te n ag a K er ja Asi ng da pa t di pek erj aka n di D ae ra h h an ya d alam
h ub ung an Ke rj a u nt uk j aba ta n t e rt ent u dan w akt u te rt en tu.
P asal 26
( 1) P em be ri k e rja yan g aka n m em pe r panj an g Re ncan a Pe ngg un aan

Te n ag a K e rja Asin g h a rus m enda pa tka n p en gesa ha n d a ri G ube r nu r.
( 2) K ete nt uan s eb aga im ana d im aksud p ad a a ya t (1 ), tid ak be rl aku bagi
ins ta nsi p em eri nt ah , b ada n Int e rsio nal dan p erw akil an ne ga ra
asi ng .
( 3) P ros ed ur da n tat aca ra pe r pan jan ga n R enc ana Pe ngg un aan Te n aga
K erj a Asin g seb ag aim ana dim aksud p ad a a ya t ( 1 ), di te ta pkan
P asal 27
( 4) P er pa njan ga n R enc ana Pen gg un aan Te na ga Ke rja Asing

se ba gaim an a dim aksud d alam P asal 2 6 a ya t (1 ) ,sek ur an g -
ku r ang n ya m em uat :
a . al asa n pen gg una an Ten aga Ke rj a Asi ng ;
b . ja ba ta n da n/ at au k edu duk an Te na ga K er ja Asi ng dal am st r ukt ur
o r ganis asi pe rus ah aan ya ng be rs angk ut an ;
c. ja ngk a w ak tu pe ngg un aan Ten ag a K er ja Asing ;
d . p en unjuk an t ena ga Ke rja w a rga In d onesi a s eba gai p end am ping
Te n ag a K e rja Asin g ya ng di peke rj akan .
P asal 28
( 1 ) P em be ri K erj a Te na ga Ke rja Asi ng w aji b:

a . m en unjuk Te nag a K e rja Indo nesi a s eba gai t ena ga p end am ping
Te n ag a Ke rja Asin g yan g d ipek e rjaka n un tuk ali h t ekn olo gi dan
al ih k ea hlian d a ri Te nag a K e rja Asin g;
b . m elaks anak an p endi dika n da n pela tih an Ke rj a bag i Te na ga Ke rja
In d ones ia s eba gaim an a dim aksud pa da hu r uf a, yan g s esuai
d en gan ku alifik asi jab at an yan g did ud uki oleh Te nag a Ke rja
Asi ng;
c. m ela po rka n k eb er ad aan Te na ga Ke rj a Asing di pe rus ah aan
ke pa da Din as Ten aga Ke rja da n Tr ansm ig rasi s et elah
m en dap atk an Izin Ke rj a/ Izinp e rpa nja ng an;
d . m ela po rka n seca r a be rk ala p r og ram pe ndid ikan dan pel ati han
b agi t ena ga Ke rja p en dam pin g ke pa da G ub er nu r .
( 2 ) K ete nt uan s eba gaim an a dim aksu d pa da a yat (1 ) hu r uf a d an h u ruf
b , tid ak be rlak u b agi Te n ag a K er ja Asing ya ng m e nd uduki Ja ba tan
di r eksi dan /a ta u kom isa ris.
( 3 ) P ros ed ur d an ta ta ca ra p elap o ran se ba gaim an a dim aks ud pa da a ya t
( 1 ) hu r uf c d an hu r uf d, di te tapk an de ng an Kep ut usan Gu be rn u r.
P asal 29
Te n ag a Ke rja Asin g dila r ang m en dud uki j ab ata n yan g m en gu rus i

p e rson alia dan ata u jab at an -ja ba tan te rt en tu ses uai d eng an p e rat u ra n
P asal 30
( 1) P em be ri Ke rj a ya ng m em pek e rjaka n Te na ga K e rja Asing di Da e rah
w ajib m em ba ya r kom pe nsasi k ep ada ne ga ra at as se t iap Te n aga
K erj a As ing ya ng dip eke rjak an .
( 2) K ew ajiba n m em ba ya r kom pe nsasi s eba gaim an a dim aksu d pa da a yat
( 1 ) , ti dak b erl aku ba gi i nst ansi pem e rin ta h, pe rw akil an ne ga ra
asi ng , b ad an -b ada n in te rn asio nal , lem ba ga s osial , lem b aga
ke ag am aan dan jab at an -ja ba tan te r ten tu di lem b aga pe ndi dikan
ses uai d eng an pe r atu r an pe r und an g - un dan ga n yang b erl aku .
( 3) B esa rn ya kom p ensasi , pr ose du r, t ata ca ra p em ba ya ra n dan
p en ggu na an kom pe nsasi di te tapk an ses uai d eng an p er at u ran
BA B V II
H UB UN G AN KERJ A
P asal 31
( 1) H ub un gan ke rja te rj adi k ar en a a dan ya p e rjanj ian Ke rja an ta ra

p en gusa ha da n pek erj a/ bu ru h.
( 2) P erj anji an k erj a se bag aim ana dim aksud pad a a ya t (1 ), dib uat
sec a ra te r tulis at au lisa n.
( 3) D alam h al pe rj anji an Ke rj a di bua t sec ar a lisa n, m aka pen gus aha
w ajib m em bu at su ra t pe ng angk at an b agi p eke rja /b u ruh yang
b e rsan gku ta n.
( 4) S yar at s ya ra t pe rja njia n ke rj a:
a . kes ep akat an ke dua b elah pi hak ;
b . kem am pu an at au kecak ap an m el akuka n pe rb ua tan h ukum ;
c. a da n ya pek e rjaa n yang di pe rja njika n;
d . p eke rja an yan g di pe rja njika n ti dak be rt en ta nga n d en gan
ke te r tiba n um um , kes usila an , da n pe ra tu ra n pe r und an g-
( 5) P erj anji an ke rja ya ng dib ua t oleh p a ra pih ak yan g b e rt ent an gan
d en gan k et en tua n se bag aim ana dim aksud pa da a yat (4 ) hu ru f a dan
h u ruf b , dap at di bat alka n.
( 6) P erj anji an ke rja ya ng dib ua t oleh p a ra pih ak yan g b e rt ent an gan
d en gan ket en tua n se ba gaim an a dim aksu d p ad a a yat (4 ) hu ru f c dan
h u ruf d , bat al dem i h ukum .
P asal 32
( 1 ) P erj anji an ke rja di bua t un tuk w ak tu t er te ntu a ta u u nt uk w ak tu tid ak

t e rt ent u,
( 2 ) P erj anji an ke rja u n tuk w akt u te rt ent u s eb agaim a na dim aksud p ada
a yat (1 ), di dasa rk an at as ;
a . Ja ngk a w akt u at au
b . S elesai n ya su atu p eke rja an te r te ntu
( 3 ) P erj anji an ke rj a un tuk w akt u te rt en tu h an ya d ap at di bu at u ntuk
p eke rja an te rt en tu ya ng m en ur ut J enis d an si fat at au ke gia tan
p eke rja an n ya aka n s elesa i d alam w akt u te rt en tu, yai tu :
a . P eke rja an yan g s ekali seles ai at au yan g sem e nta r a si fat n ya ;
b . P eke rja an yan g dipe rki r akan p en yelesai an n ya dal am w aktu
ya ng tid ak t elal u l am ada npali ng lam a 3 (t iga ) tah un ;
c. P eke rja an yan g be rsif at m usim an, at au ;
d . P eke rja an yan g b e rh ubu ng an de nga n pr od uk b a ru, ke gia tan
b a ru, at au p ro duk t am bah an ya ng m asih d alam pe rco ba an a tau
p enj ajak an.
( 4 ) P erj anji an ke rj a un tuk w akt u t er te ntu tid ak da pa t dia daka n u ntuk
p eke rja an ya ng be rsi fat t et ap.
( 5 ) P erj anji an ke rja w akt u te r ten tu ya ng did asa rka n at as j an gka w aktu
t e rt ent u da pa t dia dak an u ntuk pali ng lam a 2 (d ua ) t ahu n d an h an ya
b ole h dip e rpa nja ng 1 (sa tu ) kali u nt uk j an gka w akt u pali ng lam a 1
( sa tu ) ta hun .
( 6 ) P erj anji an K e rja w akt u te r te ntu da pat dip er ba ha rui s ete lah m ele bihi
m asa t en gga ng w akt u 30 (ti ga p ulu h) ha rp b e rak hir n ya p e rjan jian
K erj a w akt u te r ten tu yang l am a, p em ba rua n pe rj anji an ke rj a w aktu
t e rt ent u ha n ya bole h dil akuk an 1 (sa tu ) kali da n pali ng l am a 2 ( du a)
t ah un .
( 7 ) P erj anji an ke rja , pe r panj an gan p e rja njian K e rja da n pem ba r u an
p e rjan jian Ke rj a w akt u t e rte nt u se ba gaim an a dim aks ud pad a a yat
( 5 ) dan a ya t (6 ), w aji b di das ark an pad a Di nas Te na ga K e rja dan
Tr a nsm ig rasi .
( 8 ) P ros ed ur , t at aca ra pem bu at an, da n p end af ta ra n som a p elaks an aan
p e rjan jian ke rj a di te ta pkan d eng an Ke pu tusa n G ube r nu r.
P asal 33
P erj anji an K e rja unt uk w akt u t e rte nt u ya ng ti dak m em en uhi k ete nt ua n

se ba gaim an a d im aksud dal am Pas al 32 a ya t (3 ) , (4 ) , (5 ) , (6 ) da n a ya t
( 7 ) , d em i huk um m enja di p e rja njian Ke rj a w ak tu tid ak te rt en tu.
BA B V III
H UB UN G AN IND US TR IAL
P asal 34
( 1) D alam m el aksan aka n hub un gan in dus tr ial, p em eri nt ah m em pun yai
f un gsi m en et apka n k ebijak an , m em be rika n p ela yan an,
m elaks anak an pe ngaw as an , d an m elak uka n p enin dak an te rh a riap
p ela ngg a ra n p e rat u ran p e run da ng -u nda ng an Ke ten ag ake rja an .
( 2) D alam m elaksa nak an h ub un g an i nd ust rial , p eke rja /b ur uh dan
se rik at p eke rja /se rika t bu r uhn ya m em pu n yai f ungsi m enj ala nkan
p eke rja an ses uai d en gan kew aji ba nn ya, m enja ga ke te rti ba n dem i
kel an gsun ga n p rod uksi, m en ya lu rka n aspi rasi sec a ra dem ok ra tis,
m en gem ban gka n ke te ram pil an, da n ke a hli an n ya s er ta ikut
m em ajuka n pe rus aha an da n m em pe rju an gkan kes ejah te r aan
a ng got a bes er ta kel ua rg an ya .
( 3) D alam m elaksa naka n hu bu nga n in dust ri al, p en gus aha dan
o r ganis asi pe ngus ah an ya m em pun yai f un gsi m enci pt akan
kem it ra an , m en gem ba ngk an usa ha , m em pe rl uas lap an gan K er ja,
d an m em be rika n k esej ah te ra an p eke rja /b ur uh s eca ra t e rb uka,
d em okr atis , dan b erk ea dila n.
H ub un gan Indus t rial dil aksan aka n m elal ui s ar an a :
a . se rik at pek e rja /se rika t bu ru h;
b . o r ganis asi pe ngus ah a;
c. lem b aga Ke rj asam a B ipa r tit ;
d . lem b aga Ke rj asam a Tr ip a rt i t;
e . p e rat u ra n P er usa haa n;
f . p e rjan jian Ke rj a B e rsam a;
g . p e rat u ra n p e run da ng -u nda ng an Ke ten ag ake rja an ;
h . lem b aga p en ye lesai an pe rs elisih an hu bu nga n i ndus t rial .
P asal 36
( 1) S etia p p eke rja /b ur uh b e rh ak m em be nt uk da n m enja di an gg ota

se rik at pek e rja /se rika t bu ru h.
( 2) S erik at pek erj a/s er ikat bu ru h di be ntuk ole h seku r ang -k u ran gn ya 10
( se pulu h ) or an g p eke rj a/b u ruh .
( 3) S erik at p eke rja /se rik at bu r uh se bag aim ana d im aksud p ada a yat (2 ),
m em be rit ahuk an s eca ra te rt ulis u nt uk dica ta t di Din as Ten aga Ke rja
d an Tr ansm ig rasi .
( 4) P ros ed ur dan t at aca ra p enc ata ta n s e rika t peke rj a/s erik at b u ruh
di te ta pkan d eng an Ke pu tusa n G ube r nu r
P asal 37
( 1) S etia p pe ngus ah a b e rhak m em ben tuk da n m enj adi an gg ota

o r ganis asi pe ngus ah a.
( 2) B ent uk S usu nan O r ga nisasi , Tu gas Pokok , Fu ngsi da n Ta ta Ke rja
se r ta p e rson alia o r gan isasi p eng usa ha di te tapk an d en gan
P asal 38
( 1) P eng usa ha yan g m em peke rjak an 50 ( lim a p uluh ) o ra ng pek er ja/

b u ruh at au le bih, w aji b m em bent uk lem bag a ke rjas am a bip ar tit yang
dic at atk an k e Din as Te na gaKe rj a dan Tr ansm ig rasi .
( 2) L em bag a ke rj asam a bi pa rti t se ba gaim an a dim aksu d p ada a ya t (1 ),
b e rfu ngsi seb ag ai f or um k om unikasi , ko nsul tasi dan m us yaw a rah
u nt uk m em ecahk an pe rm asal ah an di pe rus ah aan .
( 3) K ean gg ota an L em baga K erj asam a Bipa r tit t er di ri da ri uns ur
p en gusa ha d an uns u r s erik at p eke rja /se rika t bu ru h da n ata u uns ur
p eke rja /b u ruh yan g d itu njuk /di pilih ole h p e rke rja /bu r uh s eca ra
d em okr atis .
( 4) P ros ed ur da n t atac a ra p em ben tuk an d an penc at at an lem b aga
se ba gaim an a dim aksud p ada a yat (1 ), di te ta pkan d en gan
P asal 39
( 1) D i Da e rah di be nt uk Lem ba ga Ke rj asam a Tri pa rti t P ropi nsi,

K otam a d ya, d an Kab up at en Adm inist ras i.
( 2) L em bag a Ke rjas am a Tri pa rti t m em berik an p e rtim ba ng an, s ar an dan
p en dap at k ep ada Pem e rint ah da n pih ak t e rkait dal am pen yusu nan
ke bijak an da n pem eca han m asala h K et en agak e rjaa n .
( 3) K ean gg ota an l em bag a ke rjas am a Tr ip a rti t t er di ri da ri uns ur
P em eri nta h, o r ganis asi pe ng usah a da n s e rika t pek erj a/s er ikat
b u ruh .
( 4) P em ben tuka n, Sus una n O r ganis asi, Tu g as P okok , Fu ngsi da n Ta ta
K erj a l em bag a se ba gaim an a d im aksud pa da a ya t (1 ) , di te ta pkan
ses uai d eng an pe r atu r an pe ru nda ng -u nd ang an yan g be rlak u.
P asal 40
( 1) P eng usa ha ya ng m em peke rj akan peke rj a/ bu ru h s eku ra ng -k ur an gn ya

1 0 (s ep uluh ) o r ang w aji b m em bu at Pe ra tu r an Pe rus ah aan yang
m ulai be rl aku set ela h disahk an ol eh G ub er nu r.
( 2) K ew ajiba n m em bua t Pe ra tu ra n Pe r usa haa n se bag aim ana dim aksud
p ad a a yat (1 ), ti dak b erl aku b agi pe r usah aa n yang t ela h m em iliki
P erj anji an Ke rja B ers am a.
P asal 41
( 1) P erj anji an Ke rj a Be rsam a dib ua t ole h s e rika t peke rj a/s erik at b u rah
a ta u b ebe r ap a se rika t p eke rj a se rika t bu ru h ya ng te rc a ta t p ada
D inas Te na ga K e rja dan Tr a nsm igr asi d en gan pe ngus ah a a tau
b eb er ap a pen gus aha .
( 2) P en yus un an Pe rja njia n K erj a Be rsam a s eb agaim a na dim aksud p ada
a yat (1 ), dil aksan aka n sec a ra m usyaw ar ah .
( 3) P erj anji an Ke rja Be rs am a se bag aim ana dim aksu d pad a a yat ( 1 ),
h a rus di bu at sec a ra t e rtul is de nga n h ur uf s atin da n m e ngg un akan
b ah asa In do nesia .
( 4) D alam h al te rd ap at Pe rja njia n K erj a B e rsam a ya ng dib ua t tidak
m en ggu nak an b ah asa Ind on esia, m ak a Pe rj anjia n K erj a Be rs am a
t e rseb ut ha rus dit e rjem ahk an dal am b ah asa Ind on esia ole h
p en te rjem ah t e rsum pa h.
( 5) P erj anji an Ke rja Be rs am a se bag aim ana dim aksu d pad a a yat ( 1 ),
h a rus did af ta rka n pad a Din as Te nag a K e rja da n Tr a nsm igr asi.
BA B IX
PE N YE LESA IAN PE RSEL IS IHA N HU BU N GAN IND US TR IAL
P ers elisih an H ubu ng an In dus tri al
P as al 42
( 1) P ers elisih an H ub ung an Ind ust rial w aji b diu pa yak an p en yeles aian
t e rle bih d ah ulu ol eh p eke rj a bu ru h a tau s e rikat pek erj a/s er ikat
b u ruh de ng an pen gus ahal /g ab ung an pe ngus ah a m elalui
p e run din ga n bi pa rt it s eca ra m us yaw a ra h u nt uk m uf aka t.
( 2) D alam h al p er un di n gan s eb ag aim ana dim aksud pa da a yat ( 1) , tidak
m enc apai kese pak ata n m aka s ala h sa tu pih ak a ta u ke dua b elah
pi hak m enc at at pe rselisi ha nn ya kep ad a Di nas den ga n m elam pi rkan
b ukti t ela h dia daka n pe r undi ng an bi pa rti t un tuk di p roses s esuai
B agia n K ed ua
P em utus an Hu bu nga n K e rja
P asal 43
P em utus an H ub un gan K e rja m elip uti pem ut usan hu bun ga n ke rja yan g
t e rja di di ba dan usa ha yan g b e rba da n h ukum at au tid ak, m ilik o r an g
p e rseo r ang an , m ilik p e rseku tu an a tau m ilik ba da n huk u m , baik m ilik
sw ast a m au pun m ilik ne ga ra , m au pu n us ah a - usa ha s osial da n us ah a -
us ah a lai n yan g m em pun yai pe ng ur us d n m em peke rjak an or an g lai n
d en gna m em ba ya r up ah at au im bala n d alam ben tuk lai n.
( 1) P eng usa ha, p eke rj a/b u ruh , s e rika t peke rj a/s erik at b ur uh , da n
P em eri nta h Dae r ah , d eng an seg ala up a ya ha rus m e ng usah aka n a ga r
ja ng an te rj adi pem u tusa n hub un gan ke rj a.
( 2) A pabil a pem u tusa n hu bu nga n Ke rja tid ak da pat dihin da ri , m ak a
m aksu d pem ut usan hub un gan K erj a w ajib di ru ndi ngk an ole h
p en gusa ha d an se rik at p eke rja /se rik a t b ur uh a ta u de nga n
p eke rja /b u ruh ap abil a pek e rja/ bu ru h ya ng b e rsa ngku ta n tid ak
m enj adi an gg ota se rika t pek erj a/s e rikat b u ruh .
( 3) D alam hal pe r und ing an seb ag aim ana dim aksu d pad a a ya t (2 ) , tid ak
m en ghasilk an p ers et uju an, p en gusa ha h an ya dap at m em utuska n
h ub ung an Ke rja d eng an pek e rja /bu r uh s et ela h m em pe role h
p en eta pa n da ri L em bag a Pe n yeles aia n Pe rselisi ha n Hu bu nga n
In d ust rial .
P asal 45
P ros ed ur da n t at aca ra Pem ut usan H ubu ng an K e rja , p em ba ya ra n u an g

p esa ngo n, u an g pen gg anti an m asa Ke rja dan p en gga nti an h ak
di laksa nak an ses uai den ga n pe r at ur an pe ru nda ng -u nd ang an yan g
b e rlaku .
B agia n K eti ga
M og ok K erj a
P asal 46
( 1) M og ok Ke rj a se ba gai hak das a r p eke rja /b u ruh da n s er ikat pek e rja /

se rik at bu ru h di lakuk an s eca ra sah , te rti b, da n d am ai seb ag ai
aki ba t gag aln ya p e ru ndi n ga n.
( 2) P elaksa na an m ogok K er ja ba gi p eke rja /bu r uh ya ng b eke rja p ad a
p e rusa ha an yang m el a ya ni kep en tin gan um um dan /a tau pe r usah aa n
ya ng je nis k egia ta nn ya m em bah a yaka n k esel am ata n jiw a m a nusi a
di at u r se dem ikian r upa sehi ng ga tid ak m eng gan gg u ke pe ntin ga n
um um d an /at au m em baha yaka n kes elam at an o ra ng lain .
( 3) S eku ra ng -ku ra ng n ya d alam w akt u 7 ( tuj uh ) h ari K er ja seb elum
m og ok K er ja dilaks an akan , pek erj a/ bu ru h dan se rik at pek e rja /
se rik at bu ru h w ajib m em be ri tah uka n sec ar a t e rtulis kep ad a
p en gusa ha da n G ube r nu r.
( 4) P em be ri ta hu an s eba gaim an a dim aks ud pad a a yat ( 3) , sek u ran g -
ku r ang n ya m em uat:
a . h a ri, ta ng gal da n j am dim ulai da n diakh iri m ogok ke rj a;
b . t em pat m ogok Ke rj a;
c. al asa n dan se bab -s eba b m en ga pa ha r us m elak ukan m ogok
ke rj a;
d . t an da tan ga n ke tua da n sek re ta ris dan /a ta u m asing -m asin g
ke tu a d an s ek re ta ris se rik at pek e rja/s e rika t b ur uh seb ag ai
p en ang gu ng jaw ab m ogok ke rja .
( 5) D alam hal m ogok K e rja dil akuka n tid ak s eb agaim a na dim aksu d
p ad a a ya t ( 3 ), m aka u ntuk m en yelam atk an al at p r od uksi da n ase t
p e rusa ha an , p en gusa ha da pa t m eng am bil tind aka n sem e nta r a
d en gan ca r a:
a . m ela ra ng pa ra p eke rj a/b u ruh yan g m o gok ke rj a be r ada dilok asi
ke gia ta n p r oses p rod uksi, a tau ;
b . a pa bila dian gg ap pe rlu m el ar an g pek e rja bu ru h ya ng m og ok
K erj a be ra da di lokasi p er usa ha an.
B agia n K eem pa t
P enu tu pan Pe r usa haa n
P asal 47
( 1) P enu tu pan p e rusa ha an m e ru pak an hak d asa r pen gus aha u nt uk

m en olak pek er ja bu ru h s eba gia n ata u s elu ru hn ya u nt uk
m enj alank an p eke rja an s eb aga i aki ba t gag aln ya p e run din ga n,
( 2) P eng usa ha tidak dib en ark an m elak uka n p enu tu pan pe r usah aa n
se ba gai tind aka n b a lasa n se hu bun ga n a dan ya t un tut an no rm ati f
d a ri peke rj a/b u ru hda n/ ata use rik atp eke rja /se rik at bu r uh.
( 3) Ti n daka n pen ut upa n pe rus ah aan ha r us d ilakuk an sesu ai den ga n
BA B X
F AS IL ITA SKESEJA H TER AAN PEK ERJA /BU R UH
P asal 48
( 1) S etia p Pe rus ah aan w aji b m e n yele ng ga rak an a tau m en yedi akan

f asilit as k esej aht e raa n pek erj a/ bu ru h.
( 2) U nt uk m en yele ng ga rak an fasil itas kes eja hte r aan p eke rja /b u ruh
se ba gaim an a dim aksud p ad a a yat (1 ) , pe rus aha an w ajib
m en yediak an seb ag ai be riku t;
a . p ela yana n k elu a r ga be r enc ana
b . t em pat p eni tipa n ba yi
c. p e rum ah an pek er ja / bu ru h
d . f asilit as be rib ad ah
e . f asilit as ola h ra ga
f . f asilit as k an tin
g . f asilit as k ese hat an
h . f asilit as r ekr easi
i . f asilit as is ti rah at
j . ko pe rasi
k. a ngk uta n
( 3) P ros ed ur da n ta taca r a pe n yel eng ga ra an fasili tas kes ejah te r aan
p eke rja /b u ruh s eb ag aim ana dim aksud pa da a yat ( 2) , di te ta pkan
P asal 49
( 1) P em eri nta h Da er ah da pa t m em be rika n b an tua n s esu ai d en gan

kem am pu an un tuk te rs ele ngg a ran ya k esej aht e raa n peke rj a/ bu ru h.
( 2) B ent uk b an tua n se bag aim ana dim aksud pa da a yat ( 1 ), di te ta pkan
BA B X I
PE N YE LEN G GA RAA N KESEJA H TERA AN PR AMUW ISM A
L em bag a P en yedia d an Pe n yalu r P ram uw ism a
P asal 50
( 1) L em bag a p en yedi a d an pe n yalu r p ram uw ism a da pa t m elak ukan

p en yedia an t ena ga ke rja P r am uw ism a ya ng be r asal da ri d alam
d an /a tau lu ar D ae ra h.
( 2) L em bag a pe n ye dia d an pe n yal u r p ram uw ism a se bag aim ana
dim aks ud pad a a yat ( 1 ), w aji b m en ye diak an tem pa t p en am pun gan
d an f asilit as kes eja hte r aa n cal on P ram uw ism a.
( 3) L em bag a p en yedi a d an pen yalu r p ram uw ism a ha rus b er ba dan
h ukum d an m em per ole h i zi n o pe rasi on al da ri G ube r nu r.
( 4) L em bag a P en yedi a d an Pe n yal ur P ram uw ism a ya ng be r asal da ri
L ua r D ae ra h yang ak an m enem pa tka n pr am uw ism a di Da e rah w ajib
m en dap at Izi n A nta r Ke rj a A nta r D ae ra h da ri Men te ri .
( 5) P em bina an te r ha d ap lem ba ga pe n ye dia da n pen yalu r p ram uw ism a
di lakuk an ole h G ube r nu r.
( 6) P ros ed ur d an ta ta ca ra p en yedia an t em pat pe nam pu ng an fasil itas
kes eja ht er aa n, d an pe ri zin an se ba gaim an a dim aksu d pa da a yat ( 2)
d an a yat (3 ), d ite ta pkan s esuai den ga n pe ra tu ra n pe r und an g -
B agia n K ed ua
P eng gu na J asa P ram uw ism a
P asal 51
( 1) P eng gu na jas a p ram uw ism a w aji b m em buat pe rja njia n ke rja s eca ra
t e rt ulis d en ga n p r am uw ism a d an dila po rka n k epa da Gub e rnu r .
( 2) D alam pe rj anji an se bag aim ana dim aksud pad a a ya t (1 ), diat u r h ak
d an kew aji ban ke dua b ela h pi hak .
( 3) B ent uk d an isi pe rja njia n ke ri a seb ag aim ana dim aksud pa da a yat
( 2 ) , dit et apka n d eng an K ep utus an K ep ala Din as Ten aga K e rja dan
Tr a sm ig rasi .
BA B X II
PE RL IN DU N GA N
P erl ind un gan Ke rj a
P asal 52
( 1) S etia p p ek e rj a/b u ruh be r hak m en dap at pe rli ndu ng an atas

kes elam at an ke rj a, kes eha ta n k e rja, dan h igie ne p e rusa ha an,
Li ngk ung an k erj a, k esusil aan , p em eliha ra an m o ril ke rja s e rta
p e rlaku an ya ng s esu ai den ga n m a rta ba t m an usia da n m o ral ag am a.
( 2) Ti a p pe rus ah aan w aji b m elak s an aka n pe rlin du nga n te na ga ke rja
ya ng t er di ri ;
a . N o rm a kes elam at an ke rja
b . N o rm a kes eh ata n k e rja da n h igie ne pe r usah aa n
c. N o rm a ke rj a a nak d an pe rem p uan
d . N o rm a jam in an s osial t ena ga ke rja .
( 3) B ent uk p e rlin dun ga n se ba gaim an a dim aksu d p ad a a yat ( 1) da n a yat
( 2 ) , dil aks anak an ses uai d eng an p e ra tu ra n pe ru nd ang - und an gan
ya ng be rl aku .
( 4) P ros ed ur d an t at a c ar a pem be ri an pe rli nd ung an se bag aim ana
dim aks ud p ad a a ya t ( 1 ), d an a yat ( 2) , di tet apk an d en gan Kep ut usan
G u be rn u r
P asal 53
( 1) P eng usa ha w aji b m ene ra pka n sist em m ana jem en k eselam a tan da n
kes eh ata n k er ja yan g t e rin teg r asi d en gan sist em m a najem e n
p e rusa ha an .
( 2) K ete nt uan m e ng enai pe ne ra pa n sistim m anaj em en kes elam at an da n
kes eh ata n k erj a se ba gaim an a dim aksu d pad a a yat ( 1 ), dit eta pka n
P asal 54
( 1) S etia p pesaw a t, inst alasi , m esin , p e rala ta n, ba han , b a ra ng dan

p r oduk tekn is l ain n ya, baik b e rdi ri sen di ri m aup un d alam s atu
kes at uan ya ng m em pun yai p ot ensi kecel aka an , p ele dak an,
ke bak ar an , ke r acu nan , pen yakit aki bat ke rja d an tim bul n ya ba ha ya
li ngku ng an k erj a h a rus m em en uhi s ya rat -s yar at Kese lam at an dan
K eseh at an Ke rja , Higi en e P er usa haa n, Li ngku ng an Ke rja .
( 2) P ene r apa n s ya rat s ya r at Kes elam at an da n Kese ha ta n K er ja,
H igie ne Pe r usah aa n, Lin gku ng an Ke rja b er laku u nt uk se tia p ta hap
p eke rja an pe ra nca nga n, pem bu at an, pe nguj ian , p em akaia n a tau
p en ggu na an da n p em bon gka ra n a ta u p em usna han m el alui
p en deka ta n kesis tem an d an dilaks anak an sesu ai den ga n p er at u ran
( 3) U nt uk m em enu hi s ya ra t -s ya ra t se bag aim ana dim aksud pa da a yat
( 2 ) , m aka te rh ad ap pe ral at an s eba gaim an a dim aksud pa da a ya t (1 ),
h a rus dilakuk an pem e riksa an adm inist r asi d an fisik, s er ta pe ngu jian
sec a ra tek nis ole h P egaw ai Pe ng aw as K ete na gake rj aa n .
( 4) D alam h al p e rala ta n ya ng tel ah d ilakuk an pem e riksa an dan
p en guji an se bag aim ana dim aksud p ad a a ya t ( 3) , m em enuhi
p e rs ya ra ta n kes elam at an d an kese ha tan ke rj a s esuai d en gan
t ah apa n pek e rja an seb ag aim ana d im aksud p ada a yat (2 ) , dib e rikan
i zi n ol eh Gub e rnu r .
( 5) P ros ed ur da n t at aca ra pem e riksa an dan pe ngu jian se rt a u ntuk
m em pe rol eh i zi n seb ag aim ana dim aksud pad a a yat (3 ) da n a ya t (4 ),
di te ta pkan d eng an kep ut usa n Gu be rn u r.
B agia n K ed ua
W aktu Ke rj a, Pek erj a A nak da n Peke rj a P er em pua n
P asal 55
( 1 ) S etia p pe ngus ah a w ajibm el aksan aka n k ete nt uan w akt uke rja
a . 7 ( tuj uh ) jam seh a ri d an 4 0 (em pa t p uluh ) j am sem in ggu un t uk
6 ( enam ) ha ri k erj a d an 1 (s atu ) ha ri isti r aha t m ingg ua n dal am
sem in ggu .
b . 8 ( del ap an ) jam se ha ri da n 4 0 (em pa t p ulu h) jam sem ing gu
u nt uk 5 (lim a ) h a ri ke rja da n 2 ( dua ) ha ri is ti rah at m in ggu an
d alam sem in ggu .
c. w akt u k er ja k hus us p ad a s ekto r usa ha a tau p ek e rja an te r ten tu .
( 2 ) P eng usa ha yan g m em peke rj akan p eke rja /bu r uh m el ebi hiw aktu
ke rj a pad a a yat (1 ) hu ru f a dan h ur uf b , t e rse but di at as h a rus:
a . a da pe rs et ujua n peke rj a/ bu ru h.
b . p alin g b an yak 3 ( tig a ) jam se ha ri dan 1 4 (em pa t b elas ) j am

sem in ggu .
c. w ajib m em ba ya r up ah ke rja lem bu r .
d . p en gusa ha w ajib m em berik an isti ra ha t ke pa da pek e rja
e . a da pe rs et ujua n te rt ulis da ri G ub er nu r .
( 3 ) P eng usa ha w aj ib m em be rik an is ti ra hat ke pad a pek erj a/ bu ru h :

a . is tir ah at an ta r a, seku r ang -k ur an gn ya s ete ng ah jam se tel ah
b eke rja 4 (em pa t) jam te rus m e ne rus .
b . is tir ah at m ingg uan 1 (sat u ) ha ri un tuk 6 ( enam ) ha ri k e rja dal am
1 (s atu ) m ing gu a ta u 2 (du a ) ha ri unt uk 5 (lim a) ha ri ke rj a dal am
1 (sa tu ) m ing gu .
c. is tir ah at pa da ha ri lib ur resm i.
d . is tir ah at/c uti t ahu na n sek u ran g -ku ra ng n ya 12 ( du a b elas ) ha ri
ke rj a s etel ah b eke rja 12 ( dua b elas ) bul an te r us m en er us.
e . is tir ah at ba gi pek er ja pe r em pua n ya ng m elah irk an a nak selam a
1 ,5 (s atu set en gah ) bul an s ebe lum da n sa at m ela hi rkan da n 1 ,5
( sa tu set en gah ) bu lan ses uda h m ela hi rka n, at au gu gu r k an dun g.
( 4 ) P elaksa na an w akt u is ti ra ha t ta hu nan s eb agaim a na dim aksu d p ada

a yat ( 3 ) h ur uf d d iat u r d alam pe rj anji an k er ja, pe r atu r an
p e rusa ha an , a ta u p e rja njian ke rj a b e rsam a.
( 5 ) P elaksa na an ket en tua n s eb agaim a na dim aksud p ad a a yat (1 ), (2 ),

( 3 ) da n a yat ( 4) , dit et apka n den ga n K epu tus an G ub e r nu r .
P asal 56
( 1) P eng usa ha dila r ang m em peke rjak an an ak.

( 2) P eng ecu alia n p ad a a yat (1 ), t ers eb ut dia tas ba gi
a . a nak b e rum u r 13 (t iga belas ) tah un sam p ai de ng an 1 5 (lim a
b elas ) ta hun u ntuk m el akuk an pek erj aa n rin gan sep anj an g ti dak
m en gga ng gu p e rkem ban ga n da n kes e ha ta n fisik m en tal d an
sosi al.
b . a nak be rum u r palin g se dikit 14 ( em pat bel as ) t ahu n d ap at
m elak ukan pek e rja an dit em pat k e rja ba gian d ari ku rikul um
p en didik an a tau p ela tih an ya ng sa h da n dib eri pet unj uk k e rja
ya ng j elas , bim bin ga n, pen gaw as an dan pe rli nd ung an
kes ehm at an da n k ese hat an ke rja .
c. a nak d apa t m el akuka n peke rj aa n u nt uk m en gem ba ngk an bak at
d an m ina tn ya d en gan s yar at di baw a h pen gaw as an la ngsu ng
o r ang t ua/w ali , w ak tu k e rja pali ng l am a 3 ( tig a) jam seh a ri se r ta
ko ndisi d an L ingk un gan k erj a tid ak m eng gan gg u pe rkem b ang an
f isik, m e ntal , s osial d an w ak tu seko lah .
( 3) P eng usa ha yan g m em peke rj akan a nak ha r us m em enu hi pe rs ya ra ta n
a . a da i zin te r tulis d ari o ra ng - tua /w ali;
A
b . a da pe rj anji an ke rja an ta r a p en gusa ha de ng an o ra ng tu a w ali ;
c. w akt u k er ja m aksim um 3 ( tig a) jam ;
d . di lak uk an sian g ha ri da n tidak m eng ga ngg u w ak tu s ekol ah ;
e . kes elam at an d an k ese hat an ke rja ;
f . a da n ya hu bun ga n k erj a yang jel as, d an
g . m en erim a up ah sesu ai de nga n k ete nt ua n ya ng be rl aku .
P asal 57
( 1) P eng usa ha dila r ang m em p eke rjak an da n m elib atka n anak p ada
p eke rja an p eke rja an yan g te rb ur uk.
( 2) P eke rja an -p eke rja an yan g te rb u ruk s eb agaim a na dim aksud p ada
a yat (1 ), m elipu ti :
a . se gal a peke rj aan d alam b en tuk pe rb ud akan a ta u sej enis n ya ;
b . se gal a p eke rj aan ya ng m em an fa atka n, m e n ye diaka n, a tau
m en aw ark an an ak unt uk pel acu ra n, p rod uk si po rn og ra fi,
p e rtu njuk an po r no, a ta u p e rju dian ;
c. se gal a p eke rj aan ya ng m em an fa atka n, m e n ye diaka n, a tau
m elib atka n anak un tuk p ro duksi da n p e rda ga nga n m inum an
ke r as, na rk otika , psiko tr opik a, da n zat adik tif lai nn ya; da n/ ata u
d . sem u a p eke rja an ya ng m em ba ha yak an kes eha ta n, k esel am ata n,
a ta u m o ral an ak.
( 3) Je nis -je nis pek e rja an ya ng m em bah a yak an kes eh at an,
kes elam at an , at au m o ral a nak s eba gaim an a dim aksu d pa da a yat ( 2)
h u ruf d , dit eta pka n d en gan Ke pu tus an G ub er nu r.
P asal 58
( 1) P em eri nta h D ae ra h be rkew aj iba n m el akuka n up a ya p en ang gul an gan

a nak yan g bek erj a di l ua r hu bun ga n ke rj a.
( 2) U pa ya pen an ggul an gan se bag aim ana dim aksu d pad a a yat ( 1 ),
P asal 59
( 1 ) P eng usa ha dil ar an g m em peke rj aka n peke rj a bu ru h pe rem p uan
h am il yan g m enu ru t ke te ra ng an d okt er be r bah a ya bagi kese ha tan
d an k esel am ata n ka ndu ng ann ya m au pun di rin ya bil a b eke rja an ta ra
p uku 23 .0 0 s /d 07 .0 0.
( 2 ) P eng usa ha yan g m em peke rj akan p e rem pua n an ta ra puk ul 23 .00 s/ d
0 7. 00 w ajib:
a . m em be rika n m aka nan d an m in um an be rgi zi .
b . m enj aga kes usila an d a n ke am ana n s elam a dit em pat ke rja ,
c. m en yediak an an ta r jem pu t b agi p eke rja p er em pua n yang
b e ran gka t dan pul ang b eke rja an ta ra p ukul 23 .00s /d p ukul 05 .0 0.
d . m em pe rol eh i jin da ri G ub e rnu r .
( 3 ) P elaksa na an s eba gaim an a dim aksud pa da a yat ( 1 ) d an a ya t (2 ),
di te ta pkan d en g an Ke pu tusa n G ube r nu r.
B agia n K eti ga
P eng up aha n
P asal 60
S etia p p eke rja /b u ruh be rh ak m em pe rol eh p en ghas ilan yan g m em enuh i

p en ghid up an ya ng l a yak b agi k em anusi aan s esu ai de ng an p e rat u ra n
P asal 61
( 1) U pa h Mi nim um P ro pin si da n Upa h Mi nim um S ekt or al P ro pinsi

di te ta pkan d eng an Kep ut usa n Gu be rn ur d eng an m em pe r ha tikan
r ek om end asi d a ri Dew a n P eng up aha n P r opins i.
( 2) U pa h Minim um S ekto r al P r opi nsi dit eta pka n den ga n Kep ut usan
G u be rn u r ses uai k esep aka tan an ta r a Se rik at P e rke rja /Se rik at B u ruh
S ekto r de ng an As osiasi Pe rus ah aan di sekt o r ya ng be rsa ngk ut an,
d en gan m em pe rha tika n rek om end asi Dew a n P eng up aha n P r opins i.
( 3) G u be rn u r dal am m ene tapk an U pa h Minim um P ro pinsi se bag aim ana
dim aks ud pa da a ya t (1 ) , dia ra hkan ke pa da pe ncap aia n k ebu tu han
hi du p l a yak d an d en gan m em pe rh atika n p ro dukt i vitas dan
p e rtum b uha n ekon om i D ae ra h.
( 4) P eng usa ha dil ar an g m em ba ya r upa h lebi h r en dah da ri U pah
Mi nim um Pr opi nsi dan U pa h Mi nim um Sekt o ral Pr opi nsi.
( 5) B agi p en gusa ha ya ng tidak m am pu m em ba ya r u pa h m inim um
p r opins i d ap at m engaj uka n pen an ggu ha n ke pa da G ub er nu r .
( 6) P ros ed ur dan ta taca r a pe nan gg uh an U pa h Minim um P ro pinsi
P asal 62
( 1) P eng usa ha m e n yusu n s tukt u r d an skal a u pa h d en gan

m em pe rha tika n gol ong an ja ba tan , m as ake rja , pen didik an dan
kom p ete nsi.
( 2) P eng usa ha m el akuka n p eni nja uan u pah sec ar a be rkal a d en gan
m em pe rha tika n k em am puan p er usa haa n dan p r oduk ti vit as.
( 3) P eng at ur p en gup ah an yan g dit eta pka n dalam pe rja njia n k er ja,
p e rat u ra n pe rus ah aan dan pe rja njia n k e rja b e rsam a tid ak b oleh
le bih r en da h a ta u b e rte nt an gan d eng an pe r atu r an pe r und an g -
( 4) P edom a n p elaks ana an seb ag aim ana dim aksu d pad a a yat ( 1 ),
p r osed u r d an tat aca ra pe ninj aua n u pa h sec ar a b e rkala
B agia n K eem pa t
Jam in an Sosia l
P asal 63
( 1) S etia p p eke rja /b ur uh da n kelu a rga n ya be rh ak u ntuk m em pe r oleh

jam in an s osial t en aga ke rja .
( 2) Jam in an s osial ten ag a ke rj a se bag aim ana dim aksu d pa da a ya t (1 ),
m elip uti , j am inan sosi al dalam hub un gan ke rj a dan jam in an s osia l di
lu a r hub un gan ke rja .
P asal 64
( 1) Jam in an sosial d alam hub un gan ke rj a s eba gaim an a dim aksud d alam
P asal 63 a ya t (2 ), m elipu ti w ak tu te rt en tu da n w akt u ti dak te r te ntu
se r ta dilu a r j am ke rja.
( 2) Jam in an s osial d alam h ubu ng an ke rja :

a . u nt uk w ak tu te r ten tu t er di r i da ri jam inan kec elak aan ke rj a dan
jam in an k em ati an.
b . u nt uk w akt u tidak t er te ntu t er di ri da ri j am inan k ecel aka an k er ja,
jam in an k em atia n, j am inan ha ri tua da n jam ina n p em eliha r aan
kes eh ata n.
c. u nt uk di l ua r j am k erj a t e rdi ri d a ri jam in an kec elak aa n di ri dan
jam in an k em ati an.
( 3) Jam in an sosi al dil ua r hu bu ngn a ke rja m e ru paka n jam ina n s osial
b agi t ena ga ke rja ya ng bek eja di s ekt o r in fo rm al.
( 4) P elaksa na an ket en tua n s eba gaim an a dim aksud p ada a yat ( 2 ) h u ru f
a , hu ru f c , dan a yat ( 3 ) di te ta pkan d eng an Ke put usa n Gu be r nu r.
( 5) P elaksa na an ket en tua n s eba gaim an a dim aksud p ada a yat ( 2 ) h u ru f
b , s esu ai d en gan p e rat u ran p er un dan g -u nda ng an yan g b e rlak u.
P asal 65
( 1 ) Jam in an sosi al di l ua r h ubu ng an ke rja se ba gaim an a dim aksud

d alam P asal 63 a yat ( 2 ), te rd iri d a ri:
a . jam in an pem eli ha ra an k e se hat an ;
b . jam in an k ecel aka an di ri dan jam in an k em atia n.
( 2) P elaksa na an k ete nt ut an se ba gaim an a dim aksu d p ada ayat (1 ),
( 3) P ros ed ur dan ta ta ca r a pe n yele ng ga ra an , j enis dan besa r n ya: i u ran
BA B X III
D EW AN PE N GU PAHA N PR OP IN S I
P asal 66
( 1) U nt uk m em be rik an s a ra n, pe r tim ban gan , da n m e rum uska n k ebij akan

p en gup ah an yang aka n di tet apk an oleh G ub er nu r , se rt a a ntuk
p en gem ba nga n sist em p eng up ah an di be ntuk Dew a n Pe n gu pa han
P ro pinsi .
( 2) K ean gg ota an D ew an Pe ng upa ha n P r opins i s eba gaim an a dim aksud
p ad a a yat ( 1) , te rdi ri da ri uns ur p em eri nta h, o rg anisasi p eng usa ha,
se rik at peke rj a/se rik at bu r uh , p e rgu r uan ti ng gi dan p aka r.
( 3) K ean gg ota an Dew an P en gup ah an P ro pinsi di an gkat dan
di be rh en tika n o leh Gu be rn ur .
( 4) P ros ed ur d an ta ta ca ra pem b ent uka n, s usu nan ke ang go ta an,
p em be rh enti an an gg ota , t ug as d an ta ta k erj a Dew an Pe ngu pa han
P ro pinsi seb ag aim ana dim aksud a ya t (1 ) , (2 ) d an a ya t (3 ),
di te aipk an de nga n k ep utus an Gub e rnu r .
BA B X IV
R E TR IBUS I
P asal 67
( 1 ) Te r h ad ap pel a ya nan K ete na gake rj aa n diken aka n pun gu tan re tr ibusi

ya ng bes ar n ya dit et apka n b e rd asa rka n Pe r atu r an Da er ah te nt ang
R et ri busi D ae ra h.
( 2 ) P ela ya na n Ket en agak e rja an se bag aim ana dim aksud a yat (1 ) , te rdi ri
d a ri :
a . Izi n Pem akai an Pesaw a t.
b . Izi n Pem akai an Ins tal asi.
c. Izi n Pem akai an Mesi n,
d . Izi n Pem akai an Pe ral ata n.
e . Izi n Pem akai an Bah an .
f . Izi n Lem ba ga Pel atih an Ke rj a.
g . Izi n Lem bag a P en em pata n Te na ga K e rja dan L em baga Bu rs a
K erj a K hus us.
h . Izi n O pe rasi on al P en ye dia d an Pen yalu r P ram uw ism a.
i . Izi n Tem p at Pe nam pun ga n Te na ga Ke rja .
j . Izi n Mem pek erj aka n P eke rja Pe r em pua n M alam Ha ri.
k. P eng esa han Pe r at ur an Pe rus ah aan . 1. Rek om endas i.
l . P end af ta ra n P e rjanj ian Ke rj a B e rsam a.
m . P em akaia n Fasili tas Ke ten ag ake rja an Milik Pem e rin tah D ae ra h.
BA B XV
PE MB INAA N, PE NG AW ASA N, DA N PEN GE N DAL IAN
P em bina an
P asal 68
( 1) G u be rn u r m elak ukan p em bina an te r had ap ke giat an

K ete na gake rj aa n se ba gaim an a dim aks ud dal am Pe ra tu ra n Da er ah
in i.
( 2) P em bina an s eb agaim a na dim aksud p ad a a yat (1 ), an ta r a lai n
a . bim bi nga n da n p en yuluh an d i bida ng Ke ten ag ake rja an ;
b . bim bi nga n pe re nca naa n tekn is di bid ang K ete na gake rj aan ;
c. p em be rd a yaa n m as ya r akat di bi dan g K et en agak e rjaa n .
( 3) P ros ed ur d an ta ta ca ra p em bina an s eb agaim a na dim aksud p ad a
B agia n K ed ua
P eng aw asa n
P asal 69
( 1) P eng aw asa n Ke ten ag ake rja an dilak ukan ole h p egaw ai pe ngaw as
K ete na gake rj aa n ya ng m em pun yai k om pet ensi dan in dep en de n
g un a m enjam in pelaks an aa n pe r at ur an pe ru nd ang - und an gan
K ete na gake rj aa n .
( 2) P egaw ai P eng aw as s eb ag aim ana dim aksu d pa da a yat (1 ), di an gkat
ses uai d eng an Pe ra tu ra nPe r und an g -un da nga n ya ng be rl aku.
( 3) P ros ed ur da n tat aca ra pe ng aw asan se bag aim ana dim aksu d p ada
B agia n K eti ga
P eng en dali an
P asal 70
( 1) G u be rn u r m el akuka n pe ng end alia n te rh ad ap ke gia tan

K ete na gake rj aa n se ba gaim an a d im aksud dal am pe r atu r an da e rah
in i.
( 2) S etia p pe rus ah aan w ajib m elap o rkan ke gia tan Ke te nag ake rj aan
sec a ra te r tulis kep ad a Gu be rn u r;
a . ke ad aan Ke te na gake rj aan di p er usa haa n;
b . kec elak aan b aik dalam hub un gan ke rj a m au pun di lu ar h uiu nga n
ke rj a;
c. m em peke rj akan p er em pua n pad a m alam ha ri;
d . m em peke rj akan a nak yan g te rp aksa bek er ja;
e . p en yim pa ng an w ak tu ke rja d an isti ra ha t.
( 3) Ta t aca r a p elaksa na an pen ge nda lian da n p ela po ra n se bag am ana
dim aks ud p ad a a ya t (1 ) d an a yat (2 ) , di tet apk an d en ga n Kep ut usan
G u be rn u r.
BA B XV I
KE TE N TUA N P IDANA
P asal 71
( 1 ) P elan gg ar an te rh ada p ket en tu an se bag aim ana dim aksud d alas Pasal
A
7 a ya t (3 ) da n a yat (4 ) , P asal 15 a ya t (1 ), Pasal 1 6 a yat (4 ) , at ( 5)
d an a yat ( 6) , Pas al 2 0 a ya t ( 2 ), P asal 2 2 a yat (1 ), Pasal 28 a yat ( 1)
h u ruf c d an d, Pas al 3 2 a yat ( 7) , P asal 36 a ya t (3 ) , Pas al 3 8 a yat
( 1 ) , Pasal 48 a yat ( 1) , Pas al 5 0 a ya t ( 2 ) da n a yat (3 ), Pasal 51 a yat
( 1 ) , da n Pas al 5 4 a yat (1 ) dia ncam pid ana ku ru nga n p alin g lam a 6
( e nam ) bul an at au den da s eb an yak - ban yakn ya R p. 5. 000 .0 00 ,00
( lim a j uta rup iah ) .
( 2 ) Te r h ad ap pela ng ga ra n se bag aim ana dim aksud pa da a ya t (1 ), da pat
di be bank an bi a ya paks aan p en egak an huk um .
( 3 ) S anksi te rh ada p p ela ng ga ra n se bag aim ana dim aksu d pa da a ya t (1 ),
t idak m en ghil angk an k ew ajiba n p eng usa ha m em ba ya r h a k -hak
d an /a tau g anti ke r ugia n k epa da t ena ga ke rja /b ur uh .
( 4 ) G u be rn u r m ene tapk an p elaks an aan dan bes ar n ya bia ya
se ba gaim an a d im aksud pa da a ya t (2 ) .
P asal7 2
Te r h ad ap p er bu at an ya ng d apa t diklas ifikasik an se ba gai ti nd ak pid an a

sel ain s eb agaim a na t e rseb ut dal am P asal 7 1 a yat (1 ) , ya ng di at u r
d alam su at u ke te ntu an pe r und an g - un da nga n d ianc am pid an a
se ba gaim an a di at ur dal am pe ra tu ra n p e run da ng -u nda ng an yan g
b e rlaku .
BA B XV II
SA NKS I A DM IN IS TRAS I
P asal 73
( 1 ) S elain dik en akan a ncam an pi dan a s eba gaim an a dim aksud d alam
P asal 71 d an Pasal 72 , t e rha da p p elan gg ar an Pe ra tu ra n D ae ra h ini
d ap at dike nak an s anksi a dm inist rasi be r upa :
a . Te g u ra n
b . P eri ng at an te rt ulis
c. P em bat alan ke gia tan us aha
d . P em beku an k egi ata n usa ha
e . P em bat alan p e rset uju an
f . P em bat alan p end af ta ra n
g . P eng he nti an s em ent a ra s eb aha gia n ata u s elu ru h alat p r oduksi
h . P enca bu tan i zin .
( 2 ) P ros ed ur , ta ta c a ra da n p elaks an aan sa nksi a dm inist rasi
BA B XV III
PE N YID IKAN
P asal7 4
( 1) S elain Pej aba t P en yidik Um um yang be r tug as m en yi dik t eidak

Pi dan a, p en yidik an a tas tin dak pi dan a s eba gaim an a dim aksud
d alam Pe r atu r an Da er ah i ni, da pa t dil akuka n ju ga ole h Pe n yidik
P egaw ai Ne ge ri Sipil di Lin gku nga n Pem e rin ta h Da e rah yang
p en gan gka tan n ya di tet apk an s esu ai d en gan pe r at ur an pe r und an g-
( 2) D alam m elaks an akan t ugas p en yi dikan , pa ra p ejab at pe n yidik
P egaw ai Ne ge ri Sipi l s eb agaim a na dim aksu d p ada a yat ( 1) d ia tas,
b e rw ena ng :
a . M en erim a lap o ran a tau p eng ad uan d ari ses eo ra ng te nt ang
ai bn ya tind ak pid ana ;
b . M elaks anak an tin daka n p er tam a p ad a saa t it u di tem pa t keji dian
d an m elakuk an pem e riksa an ;
c. M en yur uh be rh en ti seo r ang te rs angk a d an m em er iksa S nda
p en gen al di ri te rsa ngka ;
d . M elak ukan p en yi taa n ben da a tau su ra t;
e . M en gam bil si dik j ar i d an m em otr et sese o ran g;
f. M em ang gil o r ang u n tuk did en ga r d an dip e riksa s eb agai
t e rsan gka a tau saksi :
g . M en dat an gkan t ena ga ahli yan g dipe rl ukan d alam hu bm gan
d en gan p em eriks aan p e rka ra ;
h . M en gad aka n pen gh enti an p en yid ikan se tel ah m enda pa t pe nnjuk
d a ri pe n yidik b ahw a ti dak te r dap at cuk up b ukti a ta u pe ri stiw a
t e rseb ut b ukan m er up akan ti nd ak p ida na da n s ela njut n ya m el alui
p en yi dik m em be ri tah uka n hal t e rseb ut ke pad a Pe nun tu t U m um ,
t e rsan gka a tau kel ua rg an ya;
i. M en gad aka n tind aka n l ain m enu ru t huk um yan g da pat
di pe r tan gg ung jaw a bkan .
( 3) D alam m el aksan aka n tug asn y a, p en yidik s eba gaim an a dim aksud
p ad a a yat (1 ) , tidak b e rw ena ng m elakuk an p en angk ap an,
p en aha na n d an a tau p eng gel ed aha n.
( 4) P en yidik P eg aw ai Ne ge ri Sipil se bag aim ana d im aksud f ada a yat (2 ),
m em bua t be rit a aca ra set iap ti ndak an t ent an g :
a . p em eriks aa n te rsa ngk a; p em asuka n r um ah; p en yi ta an b end a;
p em eriks aa n su r at ; p em eriks aa n s aksi;
b . p em eriks aa n dit em pat kej adia n da n m en gi rim kann ya be rkas n ya
ke pa da Pen ga dila n N eg er i m elal ui p en yi dik P olisi Ne ga ra
R ep ublik Indo nesi a.
BA B X IX
KE TE N TUA NPE RAL IH AN
P asal7 5
( 1 ) Izi n Ket en agak e rjaa n yan g a da seb elum d ibe rl akuka nn ya P er at u ran
D ae r ah i ni m asih te tap b erl aku s am pai den ga n b e rakhi r n ya m asa
Izi n yan g b e rsan gku ta n.
( 2 ) S em ua pe ri zi na n da n pe ng esah an d ibid an g Ke ten ag ake rja an w ajib
m en yesuaik an palin g lam ba t 1 (sa tu ) t ah un sej ak di be rl ak uka nn ya
P er at ur an D ae ra h i ni.
( 3 ) S elam a b elum dit et apka n p e rat u ran pel aksa naa n b e rdas a rkan
P er at ur an Da e rah ini m aka s em ua p e rat u ran pel aksa naa n ya ng ada
t et ap b er laku s epa nja ng ti dak b er te nt ang an d en gan P er at u ran
D ae r ah i ni.
BA B XX
KE TE N TUA N PEN U TUP
P asal 76
H al -h al yang m er up aka n p elaks ana an Pe r atu r an D ae ra h i ni dite ta pka n

P asal 77
D en ga n b e rlak un ya Pe r atu r an Da e rah ini , m aka :

a. P er at ur an Da e ra h P ro pinsi Da er ah Kh usus Ibuk ot a Jak a rta
N om o r 7 Tah un 1 98 9 te nt an g Ket en tu an Pe n yel en gga r aan
K eseja ht e raa n P eke rj a p ad a P e rusa ha an di W ilayah Da e rah K husus
Ib uk ot a Jak a rta ;
b. P er at ur an D ae ra h P ro pinsi Da e rah Kh usus Ib ukot a J aka rt a N om or
6 Ta hu n 19 93 ten ta ng P em bina an Kes eja ht er aa n P ram uw ism a di
D ae r ah Khus us Ibuko ta Jak ar ta , din ya t ak an tid ak be rlak u l agi .
P asal 78
P er at ur an Da er ah inim ulai b e rlaku p ada t an ggal di un dan gka n.

A ga r set iap or an g m en ge ta huin ya, m em eri nt ahka n pe ng und an ga n
P er at ur an Da e rah ini de nga n p en em pat ann ya d alam L em ba ran Da e ra h
P ro pinsi D ae ra h K hus us Ibuk ot a Jak a rt a .
D ite ta pka n di Jak a rta

p ad a tan gg al 1 2 J uli 200 4
G U BER N UR PR OP IN S I DAE RA H
K HUS US IB UK O TA JA KAR TA ,
S U TIYO S O
D iun da ngka n di J aka rt a
p ad a tan gg al 2 7 J uli 200 4
SE KRE TA R IS D AERA H PR OP INS I DAE RA H K HUS US

IB UK O TA JAKA R TA,
H . R ITO L A TAS MA YA
N IP . 1 40 091 65 7

Perda Provinsi DKI Jakarta No 6 Tahun 2004 Ketenagakerjaan

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Perda Provinsi DKI Jakarta No 6 Tahun 2004 Ketenagakerjaan

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PE RA TU RA N DAE RAH PR O P INS I DA ERA H K H USU S IBUK O TA JAKA R TA

TE N TA N G KE TENA G AKERJ AAN

D EN GA N RA HMA T TU HA N YAN G MA HA ESA

G U BER N UR PR OP IN S I DAE RA H K HU SUS IB UK O TA J AKAR TA ,

M enim ba ng : a. b ahw a d alam p elaks ana an p em bang un an di D ae ra h, t ena g a ke rja

b. b ahw a ses uai den ga n pe r ana n da n ked ud ukan te nag a ke rja

c. b ahw a Pe ra tu r an Da e rah ya ng m eng at ur Ke te na gake rj aan di

d. b ahw a un tuk m aksud t ers eb ut , d ipe rl ukan p eng at u ran

1 4. P er at ur an P em eri nt ah Nom o r 71 Ta hu n 19 91 ten ta ng L ati ha n Ke rja

M en eta pka n : PE RA TU RA N DAE RA H P R OP INS I DAE RA H KH USU S IBU K O TA

D alam P e rat u ran D ae r ah i ni yan g dim aks ud de nga n:

KE SEMPA TA N DA N PE RL AKUA N YAN G SAM A

S etia p p eke rja /b ur uh be rh ak m em per ole h p erl aku an ya ng s am a ta np a

PE RE NCA NAA N TE NA GA KERJ A DAN

D alam pem b ang un an K ete na gake rj aan Da e rah , Pem e rin ta h Da e ra h

PE LA TIH AN , P EMA GA N GA N DAN PR O DU K TIV ITA S

( 1) S etia p t en aga K e rja m em pun yai h ak da n kes em pat an ya ng s am a

( 1 ) P elat iha n k erj a da pat dis ele ngg a raka n ole h :

( 1 ) P elat iha n ke rj a s eba gaim an a d im aksud dal am P asal 7 a ya t (1 ) ,

( 1 ) P em aga nga n s eb agaim a na dim aksud d alam P asal 8 a yat (1 ) da pat

( 1 ) P em eri nta h Da er ah m el aksa naka n pem bin aan p elati ha n K er ja da n

( 1 ) Te n ag a K er ja yang te lah seles ai m en giku ti p ela tiha n K e rja dan a tau

PE NEM PA TAN TENA GA KE RJA DA N P ER LUAS AN KERJ A

P enem p ata n Te na ga Ke rja

( 1 ) S etia p t en aga K e rja m em pun yai h ak da n kes em pat an ya ng s am a

( 1 ) P enem p ata n ten ag a K e rja te r diri d a ri :

( 1) S etia p pe r usah aa n w aji b m elap ork an low o ng an Ke rj a k epa da Dinas

( 1 ) Te n ag a Ke rja ya ng t ela h s eles ai m e ngiku ti pe lati ha n k e rja d an a tau

PE NEM PA TAN TENA GA KE RJA DA N P ER LUAS AN KERJ A

P enem p ata n Te na ga Ke rja

( 1) S etia p te nag a k e rja m em pun yai h ak dan kes em pat an yan g s am a

( 1 ) P enem p ata n ten ag a K e rja te r diri d a ri ;

( 1 ) L em bag a Pe nem pa tan Te na ga Ke rj a seb ag aim ana dim aks ud d alam

( 1) S etia p t ena ga K e rja p en yand an g c aca t m em pun yai k esem pa tan

( 1) L em bag a Pe nem pa ta n Ten aga Ke rja AKA N w ajib m en yedi akan

P erl uas an Kes em pata n Ke rja

( 1) P em eri nta h D ae r ah d an m as ya r aka t be rs am a -s am a m e ngu pa yakan

( 1) P em be ri k e rja o ra ng p ers eo r ang an dil a ran g m em peke rjaka n Ten aga

( 1) P em be ri k e rja yan g aka n m em pe r panj an g Re ncan a Pe ngg un aan

( 4) P er pa njan ga n R enc ana Pen gg un aan Te na ga Ke rja Asing

( 1 ) P em be ri K erj a Te na ga Ke rja Asi ng w aji b:

Te n ag a Ke rja Asin g dila r ang m en dud uki j ab ata n yan g m en gu rus i

( 1) H ub un gan ke rja te rj adi k ar en a a dan ya p e rjanj ian Ke rja an ta ra

( 1 ) P erj anji an ke rja di bua t un tuk w ak tu t er te ntu a ta u u nt uk w ak tu tid ak

P erj anji an K e rja unt uk w akt u t e rte nt u ya ng ti dak m em en uhi k ete nt ua n

( 1) S etia p p eke rja /b ur uh b e rh ak m em be nt uk da n m enja di an gg ota

( 1) S etia p pe ngus ah a b e rhak m em ben tuk da n m enj adi an gg ota

( 1) P eng usa ha yan g m em peke rjak an 50 ( lim a p uluh ) o ra ng pek er ja/

( 1) D i Da e rah di be nt uk Lem ba ga Ke rj asam a Tri pa rti t P ropi nsi,

( 1) P eng usa ha ya ng m em peke rj akan peke rj a/ bu ru h s eku ra ng -k ur an gn ya

PE N YE LESA IAN PE RSEL IS IHA N HU BU N GAN IND US TR IAL

P ers elisih an H ubu ng an In dus tri al

P em utus an Hu bu nga n K e rja

P ros ed ur da n t at aca ra Pem ut usan H ubu ng an K e rja , p em ba ya ra n u an g

( 1) M og ok Ke rj a se ba gai hak das a r p eke rja /b u ruh da n s er ikat pek e rja /

P enu tu pan Pe r usa haa n

( 1) P enu tu pan p e rusa ha an m e ru pak an hak d asa r pen gus aha u nt uk

F AS IL ITA SKESEJA H TER AAN PEK ERJA /BU R UH

( 1) S etia p Pe rus ah aan w aji b m e n yele ng ga rak an a tau m en yedi akan

( 1) P em eri nta h Da er ah da pa t m em be rika n b an tua n s esu ai d en gan

PE N YE LEN G GA RAA N KESEJA H TERA AN PR AMUW ISM A

L em bag a P en yedia d an Pe n yalu r P ram uw ism a

( 1) L em bag a p en yedi a d an pe n yalu r p ram uw ism a da pa t m elak ukan