4/11/2022

Ασύρματα Δίκτυα

Βασικές Αρχές Ασύρματων Δικτύων

Μέρος Α

Δομή Παρουσίασης
 Βασικές Αρχές Ασύρματης Μετάδοσης
 Περιοχές Ηλεκτρομαγνητικού Φάσματος –
Αδειοδότηση
 Διάδοση Ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων – Φυσικά
φαινόμενα
 Αναλογική – Ψηφιακή Διαμόρφωση
 Βασικές Μέθοδοι Διαμόρφωσης Ασύρματων
Συστημάτων

1
 4/11/2022

Ασύρματη Μετάδοση
 Βασίζεται στην ιδιότητα των ηλεκτρονίων να
κινούνται δημιουργώντας ηλεκτρομαγνητικά
κύματα
 Προς όλες τις κατευθύνσεις
 Με την ταχύτητα του φωτός

 Ακόμα και στο κενό

 1865 James Maxwell (πρόβλεψη)

 1887 Henrich Herz (ύπαρξη)

Ασύρματη Μετάδοση
 Βασικά χαρακτηριστικά μετάδοσης
 Συχνότητα f = αριθμός ταλαντώσεων ανά δευτερόλεπτο
(Hertz)
 Μήκος κύματος λ = απόσταση μεταξύ δύο μέγιστων/ελάχιστων
 λ · f = c (c = ταχύτητα φωτός)

 Οι ιδιότητες του σήματος εξαρτώνται από τη συχνότητά

του
 Μικρή συχνότητα = το σήμα διαπερνά φυσικά εμπόδια, αλλά η
ισχύς μειώνεται γρήγορα και το ποσό πληροφορίας που μπορεί
να μεταδοθεί είναι μικρό
 Μεγάλη συχνότητα = το σήμα μεταφέρει μεγαλύτερο ποσό
πληροφορίας, αλλά αντανακλάται στα φυσικά εμπόδια,
μικρότερη σχετικά εμβέλεια
 Μη χρήση συχνοτήτων άνω του ορατού φάσματος για λόγους
υγείας
4

2
 4/11/2022

Ασύρματη Μετάδοση

Ηλεκτρομαγνητικό Φάσμα

3
 4/11/2022

Ηλεκτρομαγνητικό Φάσμα
f (Hz) 100 102 104 106 108 1010 1012 1014 1016 1018 1020 1022 1024
Radio Micro- Infrared UV X-ray Gamma
wave Ray
Visible
light
f (Hz) 104 105 106 107 108 109 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016
Twisted pair Satellite Fiber
Coax optics
Terrestrial
Maritime AM FM microwave
radio radio
TV

Band LF MF HF VHF UHF SHF EHF THF

Ηλεκτρομαγνητικό Φάσμα
 Ραδιοκύματα: κατώτερο τμήμα του φάσματος, μέχρι μερικά MHz
 Μικροκύματα: UHF, SHF, EHF. Έχουν μεγάλη εφαρμογή στα
ασύρματα συστήματα και προσφέρουν υψηλές ταχύτητες
μεταφοράς δεδομένων. Εύκολη εξασθένηση από εμπόδια
 Υπέρυθρα κύματα: Εκπέμπεται από θερμά αντικείμενα (νυχτερινή
όραση). Χρησιμοποιείται σε μερικά ασύρματα συστήματα
(υπέρυθρη εκδοχή του 802.11)
 Ορατό φως
 Υπεριώδης ακτινοβολία
 Ακτίνες Χ
 Ακτίνες Γ

4
 4/11/2022

Ηλεκτρομαγνητικό Φάσμα
 < 3 KHz, Extremely Low Frequency, επικοινωνίες υποβρυχίων
 3 - 30 KHz, Very Low Frequency, Θαλάσσιες επικοινωνίες
 20-300 KHz, Low Frequency, ραδιοφωνία AM
 0.3-3 MHz, Medium Frequency, ραδιοφωνία AM
 3-30 MHz, High Frequency, διάφορες επικοινωνίες
 30-300 MHz, Very High Frequency, ραδιοφωνία FM, τηλεόραση
 0.3-3 GHz, Ultra High Frequency, τηλεόραση, κυψελική
τηλεφωνία
 3-30 GHz, Super High Frequency, δορυφόροι
 30-300 GHz, Extra High Frequency, δορυφόροι, ραντάρ

Διαχείριση Φάσματος
 Η διαδικασία αποφυγής παρεμβολών αποτελεί την διαχείριση του
φάσματος
 Σε κάθε χώρα υπάρχει αντίστοιχος ρυθμιστικός φορέας
 Για την παγκόσμια διαχείριση υπεύθυνη είναι η ITU (International
Telecommunications Union), η υιοθέτηση όμως των οδηγιών της
από τους εθνικούς ρυθμιστικούς φορείς δεν είναι υποχρεωτική
 Η ITU διαιρεί τον πλανήτη σε τρεις περιοχές
 Στην Αμερικανική Ήπειρο
 Στη ζώνη της Ευρώπης, Αφρικής και πρώην Σοβιετικής Ένωσης
 Στην υπόλοιπη Ασία και Ωκεανία
 Η FCC (Federal Communications Committee) αδειοδοτεί
τμήματα του φάσματος χωρίς περιορισμό στον τύπο των
υπηρεσιών κάτι που δεν ισχύει με τον ρυθμιστικό οργανισμό της
Ευρωπαϊκής Ένωσης
 Στην Ελλάδα η αντίστοιχη αρχή είναι η Εθνική Επιτροπή
Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ)
10

5
 4/11/2022

Διαχείριση Φάσματος

• ISM (Industrial Scientific Medical)

• Ορισμένα τμήματα του φάσματος χρησιμοποιούνται χωρίς
άδεια
• Χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο από ασύρματα τοπικά
δίκτυα (WLANs) και δίκτυα προσωπικής περιοχής
(Personal Area Networks, PANs)

11

Φυσική της διάδοσης

 Ιδιαίτερη σημασία σε κάθε ασύρματη επικοινωνία
έχει η ποσότητα της πληροφορίας που
μεταφέρεται
 Η μέγιστη τιμή του ρυθμού μετάδοσης W (bit
ανά sec) για ένα κανάλι εύρους H Hz, με λόγο
σήματος προς θόρυβο S/N δίνεται από την:
W = Hlog2(1+S/N)
 Ισχύει για κάθε μορφή μετάδοσης και δίνει απλά
την μέγιστη ταχύτητα μεταφοράς πληροφοριών

12

6
 4/11/2022

Φυσική της διάδοσης

 Οι ταχύτητες που επιτυγχάνονται σε πραγματικά
κανάλια είναι σημαντικά μικρότερες
 Θερμικός θόρυβος
 Απώλεια ελεύθερου χώρου (free space path loss)

 Μετατόπιση Doppler

 Ανάκλαση (reflection)

 Διασπορά (scattering)

 Περίθλαση (diffraction)

13

Φυσική της διάδοσης

 Ανάκλαση (reflection): Διαστάσεις >> λ

 Διασπορά (scattering): Διαστάσεις ~ λ
 Περίθλαση (diffraction): Αδιαπέραστο αντικείμενο
14

7
 4/11/2022

Απώλεια Ελεύθερου Χώρου

 Εξασθένηση του σήματος κατά την διάδοσή του

 Μεγαλώνει ανάλογα με την απόσταση πομπού-
δέκτη
 Στο κενό η λαμβανόμενη ισχύς για απόσταση x
είναι αντιστρόφως ανάλογη του x2. παραλείποντας
όλους τους υπόλοιπους μηχανισμούς εξασθένισης

15

Μετατόπιση Doppler
 Προκαλείται από την σχετική κίνηση του πομπού
σε σχέση με τον δέκτη
 Η συχνότητα του λαμβανόμενου σήματος
φαίνεται διαφορετική από εκείνη του
εκπεμπόμενου
 Όταν πομπός-δέκτης πλησιάζουν, η συχνότητα
αυξάνει ενώ όταν απομακρύνονται μειώνεται

16

8
 4/11/2022

Μετατόπιση Doppler

17

Μηχανισμοί διάδοσης
 Ανάκλαση: Ένα κύμα προσπίπτει σε αντικείμενο
με διαστάσεις πολύ μεγαλύτερες από αυτές του
μήκους κύματος
 Διασπορά: Ένα κύμα προσπίπτει σε αντικείμενο
με διαστάσεις ίδιας τάξης μεγέθους με αυτές του
μήκους κύματος
 Περίθλαση: Ένα κύμα προσπίπτει σε αδιαπέραστο
αντικείμενο οπότε δημιουργούνται δευτερεύοντα
κύματα στην άλλη πλευρά (όσο μεγαλύτερο το λ
τόσο πιο εύκολα παρατηρείται περίθλαση)

18

9
 4/11/2022

Μηχανισμοί διάδοσης

19

Πολύδρομη διάδοση (multipath)

 Η πολύδρομη διάδοση μπορεί να οδηγήσει στην
παρουσία ενέργειας από προηγούμενο σύμβολο
 Το φαινόμενο ονομάζεται διασυμβολική παρεμβολή
 Επίσης γνωστό και ως επέκταση καθυστέρησης (delay
spread)

20

10
 4/11/2022

Πολύδρομη διάδοση(Multipath)
Λογω των μηχανισμών διάδοσης, πολλαπλά κύματα
φτάνουν στον δεκτή
Μερικές φορές σ’ αυτα συμπεριλαμβάνεται και το σήμα οπτικής επαφής
(line-of sight- LOS)

Κατανομη ισχυος στις

συνιστωσες πολλαπλης
διοδευσης
21

21

Η αποκριση ενος χρονικα αμεταβλητου

καναλιου

22

11
 4/11/2022

Πολλαπλη διοδευση (Multipath)

To μηκος κυματος του φεροντος σε ενα κυψελοειδες συστημα ειναι
15 - 40 cm. Μικρες αλλαγες στις διαφορες των διαδρομών λογω της
κινησης του κινητού προκαλουν μεγαλες αλλαγες στην διαφορα φασης
των προσπιπτοντων (στην κεραια) επιπεδων κυματων, με αποτελεσμα:
 Την συμβολη επιπεδων κυματων με μεταβαλλόμενη φαση που
συνεπαγεται μεγαλες διακυμανσεις του πλατους του λαμβανομενου
σηματος
 Την μεταβαλλομενη μετατοπιση συχνοτητας λογω κινησης (Doppler shift)
των συνιστωσων πολλαπλης διοδευσης που δημιουργει τυχαιες
διακυμανσεις της συχνοτητας
 Την μεταβαλλομενη καθυστερηση διαδοσης που προκαλει χρονικη
διασπορα
23 του σηματος- Time dispersion (echoes)
23

Διαλειψεις μεγαλης και μικρης κλιμακας

Η αποσταση μεταξυ διαλειψεων μικρης κλιμακας ειναι
της ταξης του λ/2

Απωλειες διοδευσης

24

24

12
 4/11/2022

Αποκριση καναλιου με περιορισμενο ευρος

φασματος

25

Κρουστικη αποκριση καναλιου

Στην απλουστερη περιπτωση (καναλι με περιορισμενο ευρος φασματος
αλλα χωρις παραμορφωσεις και χρονικα αμετβλητο) εχουμε την πιο
κατω συμπεριφορα
x(t ) y (t )

Channel

26

26

13
 4/11/2022

27

27

Συμβολη σηματων απο δυο διοδευσεις

28

14
 4/11/2022

-90 Διασπορα καθυστερησης

RMS Delay Spread () = 46.4 ns

-90
Received Signal Level (dBm)

Mean Excess delay () = 45 ns

-95

Maximum Excess delay < 10 dB = 110 ns

-100
Noise threshold

-105

0 50 100 150 200 250 300 350 400 450

Excess Delay (ns)

29

29

Συμφωνο ευρος φασματος

Πεδιο χρονου Πεδιο συχνοτητων

x(t ) X(f )

Περιοχη συχνοτητων οπου η

επιδραση του καναλιου ειναι
ομοιομορφη
 delay spread

ΒC
High correlation of amplitude
between two different freq.
components

30

15
 4/11/2022

Διάδοση Ραδιοκυμάτων

Τα ραδιοκύματα χαμηλής συχνότητας (VLF, LF, και MF)

ακολουθούν την καμπύλη της γης και μεταδίδονται επίγεια (π.χ.
AM)
διαπερνούν φυσικά εμπόδια
η ισχύς του μειώνεται γρήγορα
Τα ραδιοκύματα υψηλής συχνότητας (HF και VHF)
απορροφώνται από τη γη, και βασίζονται κυρίως σε line of sight
λειτουργία (π.χ. FM)
δεν διαπερνούν φυσικά εμπόδια
η ισχύς τους διατηρείται σε μεγάλη απόσταση
31

Μοντελοποίηση
 Το σήμα που τελικά φτάνει στον δέκτη
αποτελείται από ένα άθροισμα διαφορετικών
συνιστωσών
 Απαραίτητη η ύπαρξη μοντέλου διάδοσης για την
περιγραφή του λαμβανόμενου σήματος
 Προβλέπει τη συμπεριφορά της διάδοσης σε
συγκεκριμένο περιβάλλον

32

16
 4/11/2022

Μοντελοποίηση
 Εμπειρικά (στατιστικά), θεωρητικά
(ντετερμινιστικά) και συνδυασμός αυτών
 Εξωτερικού χώρου
 Μακροκυψελικά
 Μικροκυψελικά

 Εσωτερικού χώρου

33

Μακροκυψελικό περιβάλλον
 Η κυψέλη είναι μια περιοχή μεγάλης έκτασης που
καλύπτεται ολόκληρη από ένα σταθμό βάσης
 Η λαμβανόμενη ισχύ για απόσταση r μεταξύ
πομπού και δέκτη είναι αντιστρόφως ανάλογη του
rn όπου n παράμετρος που περιγράφει το
περιβάλλον (n=2 για το κενό, 2<n<4 για
μακροσκοπικό περιβάλλον)
 Χρησιμοποιήθηκαν στην πρώτη γενιά κυψελικών
συστημάτων

34

17
 4/11/2022

Μακροκυψελικό περιβάλλον
 Απώλεια Ισχύος
 P(r)=kr-n

 PL(r)=PL(ro)+10nlog(r/ro)
 r0  απόσταση αναφοράς συνήθως
1Km

35

Μικροκυψελικό περιβάλλον
 Καλύπτεται μικρότερος χώρος
 Μεγάλη πυκνότητα συνδρομητών
 Τα μοντέλα για την πρόβλεψη της διάδοσης
βασίζονται στην οπτική θεωρία
 Βασικό μοντέλο δύο ακτινών
 μια κύρια ακτίνα
 μία ανακλώμενη από το έδαφος

36

18
 4/11/2022

Μικροκυψελικό περιβάλλον
 Επεκτάσεις αυτού -περισσότερες ακτίνες- δίνουν
μεγαλύτερη ακρίβεια
 4 ακτίνες – 3 ανακλάσεις σε παρακείμενα κτίρια
 6 ακτίνες – 5 ανακλάσεις σε παρακείμενα κτίρια
 Όσες περισσότερες ακτίνες τόσο μεγαλύτερη η
ακρίβεια
 Επιπλέον μπορεί να ληφθεί υπόψη η περίθλαση
και η επικάλυψη των μικροκυψελών

37

Μικροκυψελικό περιβάλλον

38

19
 4/11/2022

Διάδοση σε εσωτερικό χώρο

 Εξάρτηση από το είδος του κτιρίου
 Επέκταση καθυστέρησης
 Διάδοση μεταξύ ορόφων
 είδος υλικού
 τετράγωνη ή παραλληλόγραμμη βάση

 μεγαλύτερη εξασθένηση μεταξύ γειτονικών ορόφων

 Διείσδυση εξωτερικών σημάτων σε εσωτερικό

χώρο

39

Εμφάνιση σφαλμάτων
 Κύρια αιτία είναι η εξασθένηση
 Τα ασύρματα κανάλια είναι περισσότερο ευπαθή
σε σχέση με τα ενσύρματα
 Η εμφάνισή τους δεν είναι ομοιόμορφα τυχαία
όπως στο ενσύρματο κανάλι
 Αλλά κατά ριπές

40

20
 4/11/2022

Αναλογικά και Ψηφιακά δεδομένα

 Τα αναλογικά σήματα δέχονται συνεχείς τιμές
 μετάδοση ήχου
 Μετάδοση τηλεοπτικού σήματος (εικόνα και ήχος)
 τηλεφωνική συνομιλία (Advanced Mobile Phone
System, AMPRS)
 Τα ψηφιακά εναλλάσσονται μεταξύ καθορισμένων
τιμών
 Απευθείας μετάδοση ψηφιακών δεδομένων
 Ψηφιοποίηση αναλογικών δεδομέων

41

Ψηφιακή μετάδοση
 Αξιοπιστία μετάδοσης
 η ψηφιοποίηση αυξάνει την αντοχή σε σφάλματα
 τεχνικές ανίχνευσης και διόρθωσης λαθών

 Αποδοτική χρήση φάσματος

 συμπίεση ψηφιοποιημένων δεδομένων
 Η αυξημένη αντοχή σε σφάλματα οδηγεί σε αύξηση
της ποσότητας της μεταδιδόμενης πληροφορίας
 Ασφάλεια
 κρυπτογράφηση

42

21
 4/11/2022

Κωδικοποίηση φωνής
 Η ανάγκη για υπηρεσίας μεταφοράς φωνής θα
εξακολουθεί να υφίσταται
 Μετατροπή σε ψηφιακή μορφή
 Κωδικοποιητές/Αποκωδικοποιητές (codecs)
 Δειγματοληψία ανά τακτά χρονικά διαστήματα,
παλμοκωδική διαμόρφωση (Pulse Code Modulation,
PCM)
 Η δειγματοληψία ενός αναλογικού σήματος εύρους ζώνης
Η πρέπει να γίνεται με ρυθμό W έτσι ώστε: W=2H

43

Κωδικοποίηση φωνής
 Δειγματοληψία αναλογικού σήματος
 Παράγεται μια σειρά από δείγματα, παλμοί διαμόρφωσης
πλάτους (Pulse Amplitde Modulation pulses PAM pulses) των
οποίων τα πλάτη ακολουθούν το αναλογικό σήματα
 Κβαντισμός
 Το εύρος πλάτους χωρίζεται σε V επίπεδα στα οποία
προσεγγίζονται οι παλμοί διαμόρφωσης πλάτους
 Περισσότερα επίπεδα μικρότερη παραμόρφωση (θόρυβος
κβαντισμού)
 Για την φωνή, η μέθοδος PCM δίνει καλή ποιότητα για V=128

44

22
 4/11/2022

Κωδικοποίηση φωνής
 Δυαδική κωδικοποίηση
 δυαδική μετατροπή κβαντισμένων παλμών
 ανάλογα με τον αριθμό των επιπέδων χρειάζεται
αντίστοιχος αριθμός δυαδικών ψηφίων
 για παράδειγμα για εννέα επίπεδα απαιτούνται τέσσερα
δυαδικά ψηφία

45

Κωδικοποίηση φωνής

46

23
 4/11/2022

Διαμόρφωση αναλογικών δεδομένων

 Αλλαγή μιας ιδιότητας του φέροντος κύματος με
βάση το αναλογικό σήμα που περιέχει την
πληροφορία
 Διαμόρφωση πλάτους (Amplitude Modulation, ΑΜ)
 Διαμόρφωση συχνότητας (Frequency Modulation,
FM)
 Χρησιμοποιείται εκτενώς στην εκπομπή
ραδιοφωνικών προγραμμάτων

47

Διαμόρφωση πλάτους

s(t)=(1+x(t))cos(2πft)

48

24
 4/11/2022

Διαμόρφωση συχνότητας

s(t)=A[cos(2πft)+∫x(t)dt]

49

Διαμόρφωση ψηφιακών δεδομένων

 Όπως και στην διαμόρφωση αναλογικών δεδομένων γίνεται
μεταβολή μιας ιδιότητας του φέροντος κύματος
 Οι αλλαγές δεν είναι συνεχείς στο πεδίο του χρόνου αλλά
συμβαίνουν σε διακριτές χρονικές στιγμές
 Το πλήθος αυτών των αλλαγών ονομάζεται ρυθμός σηματοδοσίας
(baud rate) ο οποίος είναι συνήθως διαφορετικός από τον ρυθμό
εκπομπής δυαδικών ψηφίων (bit rate)
 Amplitude Shift Keying, ASK
 Frequency Shift Keying, FSK (2 ή 4 επιπέδων)
 Phase Shift Keying, PSK
 Παραλλαγές αυτών

50

25
 4/11/2022

Διαμόρφωση μετατόπισης πλάτους

Κάθε δυαδικό 1 αναπαρίσταται με μετάδοση του φέροντος κύματος για κάποιο

συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και κάθε δυαδικό 0 με απουσία φέροντος κύματος για το
ίδιο διάστημα

51

Διαμόρφωση μετατόπισης συχνότητας

(FSK)

 Κάθε δυαδικό 1 αναπαρίσταται με μετάδοση του φέροντος

κύματος με συχνότητα αυξημένη κατά έναν παράγοντα k για κάποιο
συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και κάθε δυαδικό 0 με μετάδοση
του φέροντος κύματος με συχνότητα μειωμένη κατά έναν
παράγοντα k για το ίδιο διάστημα (BFSK)

52

26
 4/11/2022

Διαμόρφωση μετατόπισης συχνότητας

(FSK)
 Ορίζοντας περισσότερες μετατοπίσεις μπορούμε να
αντιστοιχίσουμε περισσότερα bit σε κάθε μετατόπιση
 4 Level FSK

53

Διαμόρφωση μετατόπισης φάσης

(BPSK)
Κάθε δυαδικό 1 αναπαρίσταται με μετάδοση του φέροντος κύματος για κάποιο
συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και κάθε δυαδικό 0 με μετάδοση για το ίδιο διάστημα
του φέροντος κύματος με διαφορά φάσης π

54

27
 4/11/2022

Διαμόρφωση μετατόπισης φάσης

(QPSK)
 Κάθε δυαδικό 10 αναπαρίσταται με μετάδοση του φέροντος
κύματος μετατοπισμένο κατά π/4, κάθε δυαδικό 11 αναπαρίσταται
με μετάδοση του φέροντος κύματος μετατοπισμένο κατά 3π/4,
κάθε δυαδικό 01 αναπαρίσταται με μετάδοση του φέροντος κύματος
μετατοπισμένο κατά 5π/4 και κάθε δυαδικό 00 αναπαρίσταται με
μετάδοση του φέροντος κύματος μετατοπισμένο κατά 7π/4. Η
διαφορά των γειτονικών μετατοπίσεων είναι π/2
 Η τετραγωνική διαμόρφωση μετατόπισης φάσης μπορεί να
μεταδώσει δύο δυαδικά ψηφία αν μετατόπιση φάσης. Σε αυτή την
περίπτωση ο ρυθμός μετάδοσης δυαδικών ψηφίων είναι διπλάσιος
του ρυθμού σηματοδοσίας καθώς κάθε σύμβολο μεταδίδει δύο
δυαδικά ψηφία

55

Διαμόρφωση μετατόπισης φάσης

 Η διαμόρφωση μετατόπισης φάσης δύο επιπέδων
ή δυαδική διαμόρφωση μετατόπισης φάσης
(Binary Phase Shift Keying, BPSK),
χρησιμοποιεί δύο διαφορετικές μετατόπισης
φάσης με διαφορά γειτονικών μετατοπίσεων π

56

28
 4/11/2022

Διαμόρφωση μετατόπισης φάσης

 Η τετραγωνική διαμόρφωση μετατόπισης φάσης
(Quadrature Phase Shift Keying, QPSK),
χρησιμοποιεί τέσσερις διαφορετικές μετατόπισης
φάσης με διαφορά γειτονικών μετατοπίσεων π/2

57

Διαμόρφωση μετατόπισης φάσης

58

29
 4/11/2022

Παραλλαγές PSK

 Διαφορική μετατόπιση φάσης (Differential PSK)

 Κάθε δυαδικό 1 αναπαρίσταται με αλλαγή της φάσης
του μεταδιδόμενου φέροντος κύματος ως προς το
αντίστοιχο κύμα του προηγούμενου συμβόλου. Για τη
μετάδοση του δυαδικού 0 μεταδίδεται το φέρον κύμα
όπως και για το προηγούμενο σύμβολο

59

Παραλλαγές PSK
 Τετραγωνική μετατόπιση πλάτους (Quadrature
Amplitude Modulation, QAM)
 Μεταβάλλονται τόσο το πλάτος όσο και η φάση του
φέροντος
 BPSK = 2-QAM

 QPSK = 4-QAM

60

30
 4/11/2022

Παραλλαγές PSK
 BPSK (Binary Phase Shift Keying) = 2 μετατοπίσεις φάσης, 1
επίπεδο πλάτους, 1 bit/symbol
 QPSK (Quadrature Phase Shift Keying) = 4 μετατοπίσεις φάσης, 1
επίπεδο πλάτους, 2 bits/symbol
 QAM-16 = 4 μετατοπίσεις φάσης, 4 επίπεδα πλάτους, 4 bits/symbol
 QAM-64 = 4 μετατοπίσεις φάσης, 16 επίπεδα πλάτους, 6 bits/symbol

QPSK QAM-16 QAM-64

61

Παραλλαγές PSK
 QAM-16 = 4 μετατοπίσεις φάσης, 4 επίπεδα πλάτους, 4 bits/symbol

62

31
 4/11/2022

Παραλλαγές PSK
 QAM-16 flow

63

Παραλλαγές PSK
 QAM-16 flow

64

32
 4/11/2022

Παραλλαγές PSK
 QAM-16 flow

65

Παραλλαγές PSK
 QAM-16 flow

66

33
 4/11/2022

Παραλλαγές PSK
 QAM-16 flow

67

Παραλλαγές PSK
 QAM-16 flow

68

34
 4/11/2022

Παραλλαγές PSK
 QAM-16 flow

69

Παραλλαγές PSK
 QAM-16 flow

70

35
 4/11/2022

Ερωτήσεις
 Γιατί είναι απαραίτητη η διαμόρφωση σήματος; Περιγράψτε τις
μεθόδους διαμόρφωσης πλάτους, συχνότητας και φάσης καθώς
και το συνδυασμό φάσης και πλάτους
 Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των ραδιοκυμάτων χαμηλής και
υψηλής συχνότητας όσον αφορά τη διάδοση του σήματος;
 Ποια είναι η σχέση της συχνότητας μετάδοσης με τα παρακάτω:
(α) απόσταση ,(β) ισχύς, (γ) φυσικά εμπόδια;
 Ποια η διαφορά των διαμορφώσεων QAM-16 και QAM-64;

71

Παράδειγμα QAM
 Θεωρώντας την παρακάτω διαμόρφωση QAM-16, με την
κωδικοποίηση του σχήματος, περιγράψτε πως θα γίνει η
μετάδοση της παρακάτω δυαδικής ακολουθίας:
0100111101001001110010010010010101001010010111101001
11000101

72

36
 4/11/2022

Ασύρματα Δίκτυα

Βασικές Αρχές Ασύρματων Δικτύων

Μέρος Β

Δομή Διάλεξης

 Τεχνικές πολλαπλής πρόσβασης για ασύρματα

δίκτυα

Τα συστήματα πολλαπλής πρόσβασης χρησιμοποιούνται

για να επιτρέψουν σε πολλούς χρήστες ασύρματων
δικτύων να χρησιμοποιούν ταυτόχρονα ένα πεπερασμένο
τμήμα του ραδιοφάσματος.

1
 4/11/2022

Αμφίδρομη επικοινωνία (duplex)

 Αμφιδρόμηση με διαίρεση συχνότητας (α) και αμφιδρόμηση με διαίρεση
χρόνου (β)
 Στην FDD (Frequency Division Duplexing) κάθε αμφίδρομο κανάλι
αποτελείται από δύο μονόδρομα κανάλια σε διαφορετικές συχνότητες
 Στην TDD (Time Division Duplexing) οι χρήστες χρησιμοποιούν το ίδιο
ραδιοκανάλι σε διαφορετικές χρονικές στιγμές.

Αμφίδρομη επικοινωνία (duplex)

 Αναθέσεις σε ζεύγη

 Χρήστη → Σταθμό : uplink/forward link (εμπρόσθιο

κανάλι)

 Σταθμό → Χρήστη : downlink/reverse link

(ανάστροφο κανάλι)

 Εξοικονόμηση ενέργειας: Fuplink < Fdownlink

 Όσο μικρότερη συχνότητα τόσο μικρότερη εξασθένηση άρα
απαιτείται μικρότερη ισχύς εκπομπής

2
 4/11/2022

Αμφίδρομη επικοινωνία (duplex)

 Τα ζεύγη έχουν (συνήθως) το ίδιο εύρος

 Μη αποδοτική λόγο διαφορετικού φόρτου στο

εμπρόσθιο σε σχέση με το ανάστροφο (μεγαλύτερος;)

 Υπάρχει μια χρονική καθυστέρηση στην TDD λόγω του

γεγονότος πως δεν είναι πλήρως αμφίδρομη
(διαχωρισμός χρόνου) και μια καθορισμένη διαφορά
στην συχνότητα μεταξύ ανάστροφου και εμπρόσθιου
καναλιού στην FDD (διαχωρισμός συχνότητας)

Πολλαπλή πρόσβαση
 Οι σταθμοί του δικτύου μοιράζονται το μέσο μετάδοσης
για την πραγματοποίηση της εκπομπής τους
 Ο έλεγχος της πρόσβασης γίνεται από το πρωτόκολλο
ελέγχου πρόσβασης (Medium Access Control, MAC)
 Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση συχνότητας
(Frequency/Wavelength Division Multiple Access)
 Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση χρόνου (Time Division
Multiple Access)
 Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση κώδικα (Code Division
Multiple Access)
 Ανταγωνιστικής πρόσβασης (Carrier Sense Multiple Access,
ALOHA)
 Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση χώρου (SDMA)

3
 4/11/2022

Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση

συχνότητας
 Το διαθέσιμο φάσμα διαιρείται σε τμήματα, καθένα
από τα οποία χρησιμοποιείται από ένα χρήστη

 Σε κάθε χρήστη ανατίθεται διαφορετικό τμήμα

συχνοτήτων από αυτό που χρησιμοποιούν οι
υπόλοιποι

 Όταν το πλήθος των χρηστών είναι μικρό σε σχέση

με τα διαθέσιμα τμήματα η ανάθεση είναι στατική
διαφορετικά είναι δυναμική

Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση

συχνότητας
 Ελαττώνεται η απόδοση του φάσματος λόγω
διαστημάτων ασφαλείας
 π.χ. κυψελικά δίκτυα 1ης γενιάς
Σύστημα Uplink Downlink Εύρος Χρησιμοποιούμενο
MHz MHz καναλιού εύρος

AMPS 824-849 869-894 40 KHz 24 KHz

NMT 453-457.5 463-467.7 25 KHz 9.4 KHz
890-915 935-960

4
 4/11/2022

Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση

συχνότητας

Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση

συχνότητας
 Το πλήθος των καναλιών, τα οποία
υποστηρίζονται ταυτόχρονα σε ένα σύστημα
FDMA είναι: N  Bt  2 Bguard Bch
όπου: Bt είναι η συνολική κατανομή φάσματος, Bguard
είναι η ζώνη φύλαξης και Bch το εύρος ζώνης κάθε
καναλιού

Παράδειγμα: Σε χρήστη ασύρματου δικτύου FDMA εκχωρούνται

12.5 MHz. Αν το Bt είναι 12.5 MHz, το Bguard είναι 10 KHz και το
Bch είναι 30 KHz να βρείτε το πλήθος των διαθέσιμων καναλιών

10

5
 4/11/2022

Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση

χρόνου
 Διαιρεί το διαθέσιμο φάσμα με βάση το χρόνο

 Κυριαρχεί στα 2ης γενιάς κυψελικά συστήματα GSM,

DECT

 Το φάσμα διαιρείται σε χρονικές σχισμές και η δομή

που προκύπτει είναι γνωστή ως πλαίσιο TDMA
(TDMA frame)

 Σε κάθε τερματικό ανατίθεται συγκεκριμένη χρονική

στιγμή στην οποία επιτρέπεται να εκπέμψει (Για Ν
σχισμές κάθε τερματικό περιμένει Ν-1 σχισμές μεταξύ
διαδοχικών εκπομπών)

11

Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση

χρόνου
 Είναι ουσιαστικά ημί-αμφίδρομη (half duplex) μέθοδος
 Η διάρκεια της σχισμής είναι τόσο μικρή που
δημιουργείται η ψευδαίσθηση της αμφίδρομη
επικοινωνίας
 Αυτό όμως οδηγεί σε αυστηρές απαιτήσεις συγχρονισμού
 Σε μεγάλες αποστάσεις η καθυστέρηση της διάδοσης
οδηγεί σε απώλεια συγχρονισμού

12

6
 4/11/2022

Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση

χρόνου
 Για να αποφεύγονται οι παρεμβολές μεταξύ
χρονικών σχισμών από τερματικά που βρίσκονται
σε μεγάλες αποστάσεις υπάρχουν διαστήματα
προστασίας (guard intervals)
 Τα συστήματα δυναμικής πρόσβασης αναθέτουν
τις σχισμές ανάλογα με τις απαιτήσεις

13

Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση

χρόνου

14

7
 4/11/2022

Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση

χρόνου
 Το πλήθος των καναλιών, τα οποία
υποστηρίζονται ταυτόχρονα σε ένα σύστημα
ΤDMA είναι: N  mBtot  2 Bguard  Bch
όπου: m το πλήθος των θυρίδων ανά κανάλι, Btot είναι το
συνολικό χρησιμοποιούμενο εύρος φάσματος, Bguard είναι
η ζώνη φύλαξης και Bch το εύρος ζώνης κάθε καναλιού
Παράδειγμα: Σε ασύρματο δίκτυο ΤDMA υποστηρίζονται 8
θυρίδες ανά κανάλι. Αν το Btot είναι 25 MHz, το Bch είναι 200
KHz και δεν υπάρχει ζώνη φύλαξης να βρείτε το πλήθος των
ταυτόχρονων χρηστών που μπορούν να εξυπηρετηθούν

15

FDD-TDMA & TDD TDMA

16

8
 4/11/2022

FDD-TDMA & TDD TDMA

 Το uplink και το downlink υλοποιούνται είτε σε
διαφορετικά κανάλια συχνοτήτων FDD-TDMA
είτε στο ίδιο κανάλι μέσω εναλλαγής στο χρόνο
TDD-TDMA
 Η TDD-TDMA προσφέρει το πλεονέκτημα της
εύκολης μεταφοράς χωρητικότητας από το uplink
στο downlink σε περίπτωση ασύμμετρου φόρτου.

17

Στενοζωνικά και Ευρυζωνικά Συστήματα

 Στενοζωνικά συστήματα είναι αυτά που το εύρος

ζώνης της εκπομπής είναι πολύ μικρότερο από
εύρος ζώνης συνοχής του καναλιού
 Ευρυζωνικά συστήματα είναι αυτά που το εύρος
ζώνης της εκπομπής είναι μεγαλύτερο από εύρος
ζώνης συνοχής του καναλιού
Εύρος ζώνης συνοχής Βc είναι η μέγιστη απόσταση μεταξύ συχνοτήτων που
συνεχίζουν να επηρεάζονται με τον ίδιο τρόπο από το κανάλι

18

9
 4/11/2022

Πολλαπλή πρόσβαση εξάπλωσης

φάσματος
 Spread Spectrum Multiple Access – SSMA.
 Η διαδικασία μετατροπής ένος στενοζωνικού
σήμα σε ευρυζωνικό. Παρέχει ανοσία σε
παρεμβολή πολλαπλής διαδρομής, ασφάλεια και
δίνει δυνατότητα πολλαπλής πρόσβασης.
 Πολλαπλή πρόσβαση μεταπήδησης συχνότητας (FH)
 Πολλαπλή πρόσβαση άμεσης ακολουθίας (DS) ή
πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση κώδικα (CDMA)

19

Πολλαπλή πρόσβαση εξάπλωσης

φάσματος

20

10
 4/11/2022

21

Πολλαπλή πρόσβαση μεταπήδησης

συχνότητας
 Πολλαπλή πρόσβαση μεταπήδησης συχνότητας
(Frequency Hopped Multiple Access)
 Οι φέρουσες συχνότητες των μεμονωμένων χρηστών
μεταβάλλονται με ψευδοτυχαίο τρόπο μέσα σε
ευρυζωνικό κανάλι
 Παρέχει ένα επίπεδο ασφαλείας
 Οι ασύρματες τεχνολογίες Bluetooth και HomeRF
έχουν υιοθετήσει την FHMA για υλοποίηση με
αποδοτικότητα ισχύος και χαμηλό κόστος

22

11
 4/11/2022

Πολλαπλή πρόσβαση μεταπήδησης

συχνότητας
 79 designated Bluetooth channels
 1600 hops per second

23

Πολλαπλή πρόσβαση άμεσης

ακολουθίας
 Ιδέα: κάθε bit δεδομένων κωδικοποιείται σε μια
μεγαλύτερης συχνότητας ακολουθία που καθορίζεται από
τον χρήστη

24

12
 4/11/2022

Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση

κώδικα
 CDMA: Code Division Multiple Access
 Cellular Standard: IS-95
(digital, 2nd generation), UMTS
 ανάπτυξη στις Η.Π.Α το 1996
 στρατιωτική χρήση από δεκαετίες
 βάση των συστημάτων 3ης γενιάς

 όλοι οι χρήστες
 σε όλο το (ίδιο) φάσμα συχνοτήτων
 ίσως την ίδια στιγμή ή συνεχώς
 με ιδιαίτερο κωδικό
 που χρησιμοποιείται για τη διαμόρφωση του σήματος, συνεχώς

25

Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση

κώδικα (συν.)
 Κάθε κωδική λέξη είναι ορθογώνια προς όλες τις
άλλες κωδικές λέξεις
 Ο δέκτης εκτελεί μια λειτουργία συσχέτισης για
να ανιχνεύσει μόνο την επιθυμητή λέξη
 Οι υπόλοιπες εμφανίζονται ως θόρυβος
 Για την ανίχνευση του επιθυμητού σήματος ο
δέκτης χρειάζεται να γνωρίζει μόνο την κωδική
λέξη του πομπού

26

13
 4/11/2022

Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση

κώδικα (συν.)

27

Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση

κώδικα (συν.)
 Κάθε σταθμός μετάδοσης παίρνει ένα κωδικό (chip sequence)
που αντιπροσωπεύει τη μετάδοση του 1 (το συμπληρωματικό
αντιπροσωπεύει το 0)
 π.χ. 1=00011011 0=11100100 (8-chip code)

 Η μετάδοση του 0 αντιστοιχεί στο -1 και του 1 στο +1 (π.χ. τάση

σε volts)

28

14
 4/11/2022

Παράδειγμα CDMA (1)

Κωδικοί Εκπομπές Αποκωδικοποίηση

Σταθμών Εκπομπής σταθμού
CA:1010 A:1→1 -1 1 -1 A:S•CA=(-1 -1 3 -1)•(1 -1 1 -1)/4=1 → 1
CB:1001 B:0 → -1 1 1 -1 B:S•CB=(-1 -1 3 -1)•(1 -1 -1 1)/4=-1 → 0
CC:0011 C:1 → -1 -1 1 1 C:S•CC=(-1 -1 3 -1)•(-1 -1 1 1)/4=1 → 1
S = -1 -1 3 -1

Ελέγξτε την ορθογωνιότητα…

29

Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση

κώδικα (συν.)

 Τα σήματα φτάνουν στον δέκτη με την ίδια ισχύ

(παραδοχή)
 Στην πράξη λόγω των διαφορετικών μηχανισμών
εξασθένησης η ισχύ κάθε σήματος διαφέρει (near
far)
 Έλεγχος της ισχύος εκπομπής ώστε τα σήματα να
φτάνουν με την ίδια ισχύ στον δέκτη

30

15
 4/11/2022

Near far effect

 Uplink: Λόγω των διαφορετικών εξασθενήσεων τα σήματα
προς/από χρήστες κοντύτερα στον BS είναι πιο δυνατά από
σήματα προς/από χρήστες που βρίσκονται μακρύτερα

 Downlink: Στα όρια της κυψέλης οι χρήστες αντιμετωπίζουν

υψηλότερες παρεμβολές σε σχέση με αυτούς που βρίσκονται κοντά
στον σταθμό βάσης

31

32

16
 4/11/2022

CDMA/WCDMA/CDMAone και
CDMA2000
 H CDMA είναι μέθοδος πολλαπλής πρόσβασης
 To W-CDMA είναι μια ευρυζωνική διεπαφή αέρα (3G) που
χρησιμοποιεί CDMA (δεν πρέπει να συγχέεται με το CDMA
πρότυπο των ΗΠΑ).
 To CDMAone (Interim Standard 95, IS-95) είναι το πρώτο
κυψελικό ψηφιακό πρότυπο που βασίζεται στην CDMA
 To CDMA-2000 (εξέλιξη του CDMAone) είναι ένα 3G ασύρματο
σύστημα που βασίζεται στην CDMA. Παρέχει υπηρεσίες φωνής
και δεδομένων, μεγάλου εύρους ζώνης, σε χρήστες φορητών
συσκευών

33

34

17
 4/11/2022

Μεταφορική παρουσίαση
πολλαπλής πρόσβασης
 έστω ότι σ’ ένα μεγάλο χώρο, πολλά άτομα συνομιλούν:

 με το TDMΑ όλα τα άτομα βρίσκονται οπουδήποτε στο δωμάτιο, αλλά ο καθένας

περιμένει τη σειρά του για να μιλήσει (πρώτα μιλάει ο ένας, μετά ο άλλος κ.ο.κ.)

 με το FDMΑ οι άνθρωποι στο δωμάτιο χωρίζονται σε ομάδες, όπου κάθε ομάδα

βρίσκεται σε αρκετή απόσταση από την άλλη ώστε οι ομάδες να συνομιλούν
ταυτόχρονα αλλά ανεπηρέαστα η μία από την άλλη

 με το CDMA όλα τα άτομα βρίσκονται οπουδήποτε στο δωμάτιο και μιλάνε

ταυτόχρονα, αλλά σε διαφορετική γλώσσα ώστε αυτοί που μιλάνε την ίδια γλώσσα
επικοινωνούν, ενώ απορρίπτουν τις άλλες συνομιλίες σαν θόρυβο

35

Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση

(συνοπτικά)

36

18
 4/11/2022

OSI/ISO model

37

Επίπεδο Σύνδεσης (MAC)

 Σύνδεσης
 Ίσως το κρισιμότερο επίπεδο για την απόδοση και
αξιοπιστία της δικτυακής επικοινωνίας
 Έλεγχος πρόσβασης στο μέσο
 Υποστήριξη QoS
 Πρώτο επίπεδο ασφάλειας δεδομένων
 Πρώτο επίπεδο ανίχνευσης και διόρθωσης σφαλμάτων στη
επικοινωνία
 Διαχείριση πόρων (κυρίως χρόνος και συχνότητα)

38

19
 4/11/2022

Απαιτήσεις Απόδοσης
 Καθυστέρηση (delay)
 Διαπερατότητα (throughput)
 Ανθεκτικότητα (robustness)
 Κλιμάκωση (scalability)
 Σταθερότητα (stability)
 Δικαιοσύνη (fairness)
 Ενεργειακή απόδοση (energy efficiency)

39

Κεντρικοποιημένη/
προγραμματισμένη πρόσβαση
 Κύρια Ιδέα:
 Κεντρικός σταθμός ελέγχει πλήρως πότε κάθε κόμβος μπορεί να
αποκτήσει πρόσβαση στο μέσο
 Παραδείγματα: Διαδοχικές ερωτήσεις (Polling), Κεντρικός
υπολογισμός TDMA προγραμματισμού
 Πλεονεκτήματα:
 Συνήθως απλή υλοποίηση, καλή διαχείριση υψηλού φορτίου
 Μειονεκτήματα:
 Δεν είναι πρακτικό για μεγάλο πλήθος κόμβων (bad scalability),
single point of failure, απαιτεί συγχρονισμό, επιβάρυνση ενός
κόμβου, σημαντικό overhead σε χαμηλά φορτία

40

20
 4/11/2022

Κατανεμημένη/
ανταγωνιστική πρόσβαση

 Κύρια Ιδέα:
 Όλοι οι κόμβοι είναι ισότιμοι, ενεργούν αυτόνομα και
ανεξάρτητα, δεν υπάρχει προκαθορισμένο πρόγραμμα
 Παραδείγματα: ALOHA, CSMA, CSMA/CD, CSMA/CA ……
 Πλεονεκτήματα:
 Σθεναρότητα, ευελιξία, δεν απαιτείται συγχρονισμός, καλή
απόδοση σε χαμηλά-μέτρια φορτία, υπολογισμένο ρίσκο σε
υψηλά, σημαντικές επεκτάσεις για καλή διαχείριση υψηλού
φορτίου
 Μειονεκτήματα:
 Συγκρούσεις σε υψηλά φορτία, control overhead για το έλεγχο
της πρόσβασης

41

ALOHA
 To ALOHA συνδέεται με την πρώτη υλοποίηση
ασύρματου δικτύου στη Χαβάη το 1971
 Όταν ένας σταθμός έχει πακέτο προς εκπομπή το
εκπέμπει αμέσως
 Αν οι ενεργοί σταθμοί είναι λίγοι η μετάδοση θα
είναι επιτυχής
 Διαφορετικά θα υπάρξει αλληλοεπικάλυψη

42

21
 4/11/2022

Αμιγές ALOHA
 Ο χρήστης προσπελαύνει το κανάλι μόλις ένα μήνυμα είναι έτοιμο να μεταδοθεί
 Μετά την μετάδοση ο χρήστης περιμένει για γνωστοποίηση λήψης είτε στο ίδιο
κανάλι είτε σε ξεχωριστό κανάλι ανάδρασης
 Στην περίπτωση σύγκρουσης το τερματικό περιμένει για μια τυχαία χρονική
περίοδο και αναμεταδίδει το μήνυμα.
 Αν R το συνολικό προσφερόμενο φορτίο (load), τότε η πιθανότητα απουσίας
σύγκρουσης και η ρυθμαπόδοση (throughput) δίνονται αντίστοιχα από τις:

Pr 0  e 2 R , T  Re 2 R
 R: φορτίο, μέσος αριθμός εκπομπών
 Τ: ρυθμαπόδοση, μέσος επιτυχημένος αριθμός εκπομπών

43

Θυριδωτό ALOHA
 Ο χρόνος διαιρείται σε ίσες χρονοθυρίδες μήκους
μεγαλύτερου από τη διάρκεια του πακέτου
 Οι συνδρομητές έχουν συγχρονισμένα ρολόγια και
μεταδίδουν ένα μήνυμα μόνο στην αρχή μιας νέας
χρονοθυρίδας καταλήγοντας σε μια διακριτή κατανομή
πακέτων
 Αν R το συνολικό προσφερόμενο φορτίο (load), τότε η
πιθανότητα απουσίας σύγκρουσης και η ρυθμαπόδοση
(throughput) δίνονται αντίστοιχα από τις:

Pr 0   e  R , T  Re  R

44

22
 4/11/2022

Σχηματικά…

45

ALOHA - Throughput
0.5

0.4 0.368
throughput

0.3
S Slotted Aloha
0.2 0.184

0.1 Aloha

00 2 4 6 8
G
φορτίο

46

23
 4/11/2022

Πρωτόκολλα βολιδοσκόπησης
(Polling)
 Η πρόσβαση στο μέσο καθορίζεται από ένα συγκεκριμένο
σταθμό ο οποίος είναι συνήθως ο σταθμός βάσης
 Όταν ο σταθμός αποφασίσει ότι πρέπει να δοθεί άδεια
εκπομπής σε κάποιον κινητό σταθμό, αποστέλλει σε αυτόν
ένα μικρό πακέτο βολιδοσκόπησης το οποίο τον ειδοποιεί
ότι μπορεί να ξεκινήσει την εκπομπή ενός ή περισσότερων
πακέτων
 Μετά την ολοκλήρωση της εκπομπής, ο σταθμός βάσης
ειδοποιείται και η διαδικασία συνεχίζεται με
βολιδοσκόπηση στον επόμενο σταθμό

47

CSMA Τεχνική

 Βασική ιδέα:
 Έλεγχος για μετάδοση σε εξέλιξη πριν τη μετάδοση. Αν
ανιχνευτεί κάτι τέτοιο αναμονή μέχρι την ολοκλήρωση της
μετάδοσης.
 Carrier Sense:
 Δειγματοληψία του μέσου και προσπάθεια αναγνώρισης
κωδικοποιημένων δεδομένων στο σήμα φορέα
 Multiple Access:
 Δηλώνει ότι η μετάδοση του ενός μπορεί να ληφθεί από πολλούς

48

24
 4/11/2022

CSMA (Carrier Sense Multiple Access)

 Κάθε τερματικό παρακολουθεί την κατάσταση
του καναλιού πριν μεταδώσει πληροφορίες
 Παραλλαγές CSMA
 μη εμμένουσα CSMA
 εμμένουσα CSMA τύπου 1

 εμμένουσα CSMA τύπου p

 CSMA/CΑ

49

CSMA
 μη εμμένουσα CSMA: Αν το μέσο είναι αδρανές, το τερματικό
μεταδίδει αμέσως. Αν όχι περιμένει για τυχαίο χρονικό διάστημα
και επαναλαμβάνει την ανίχνευση

 εμμένουσα CSMA τύπου 1: Αν το μέσο είναι αδρανές, το

τερματικό μεταδίδει αμέσως. Αν όχι, συνεχίζει να παρακολουθεί το
κανάλι έως ότου βρεθεί αδρανές και μεταδίδει αμέσως

 εμμένουσα CSMA τύπου p: το κανάλι παρακολουθείται, όταν

βρεθεί αδρανές το μήνυμα μεταδίδεται στην πρώτη διαθέσιμη
θυρίδα με πιθανότητα p ή στην επόμενη με πιθανότητα 1-p (μόνο
σε θυριδωτά κανάλια)

 CSMA/CA: περιλαμβάνει μηχανισμούς αποφυγής συγκρούσεων

(CSMA with collision avoidance, CSMA/CA) παρακολουθώντας
το μέσο και περιμένοντας τυχαίο χρόνο αν δεν είναι αδρανές.
Μπορεί να συνδυάζεται με μηνύματα σηματοδοσίας

50

25
 4/11/2022

CSMA Τεχνική

 Non-Persistent :
 Δειγματοληψία καναλιού:
 Αν απασχολημένο, αναμονή για τυχαίο χρόνο και επανάληψη
 Αν αδρανές, άμεση αποστολή
 Σε περίπτωση σύγκρουσης:
 Αναμονή για τυχαίο χρόνο και επανάληψη διαδικασίας

51

CSMA Τεχνική

 1-Persistent :
 Δειγματοληψία καναλιού:
 Αν απασχολημένο, συνεχή παρακολούθηση καναλιού και άμεση αποστολή
όταν αυτό γίνει αδρανές
 Αν αδρανές, άμεση αποστολή
 Σε περίπτωση σύγκρουσης:
 Αναμονή για τυχαίο χρόνο και επανάληψη διαδικασίας
 Η τεχνική ονομάζεται 1-persistence διότι με πιθανότητα 1 θα γίνει
μετάδοση όταν το κανάλι είναι αδρανές
 Πιθανότητα σύγκρουσης:
 αν Β, C θέλουν να μεταδώσουν στη μέση του Α  Όταν ο Α τελειώσει θα
προσπαθήσουν ταυτόχρονα  Σύγκρουση

52

26
 4/11/2022

CSMA Τεχνική

 Σύγκριση 1 και non persistence κόμβων

 Β και C θέλουν μεταδώσουν στη μέση του Α
 1-persistence: B και C συγκρούονται
 Non-persistence: B και C πιθανόν δεν θα συγκρουστούν
 Αν μόνο ο Β θέλει να μεταδώσει
 1-persistence: B μεταδίδει επιτυχώς και άμεσα
 Non-persistence: πιθανών ο B θα περιμένει ενώ δεν χρειάζεται
 Άρα κάτι ενδιάμεσο ?

53

CSMA Τεχνική

 P-Persistence :
1. Δειγματοληψία καναλιού:
 Αν αδρανές, μετάδοση με πιθανότητα p
 Αν μετάδοση  Βήμα 2
 Αν όχι μετάδοση αναμονή συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος και 
Βήμα 1
 Αν απασχολημένο κανάλι, αναμονή συγκεκριμένου χρονικού
διαστήματος και  Βήμα 1
2. Έλεγχος για σύγκρουση
1. Σε περίπτωση σύγκρουσης, αναμονή για τυχαίο χρόνο και  Βήμα 1

54

27
 4/11/2022

CSMA Τεχνική

 P-Persistence :
 Θεωρούμε P-persistent CSMA με p = 0.5:
 Αν αδρανές, άμεση μετάδοση με πιθανότητα 0.5
 Με πιθανότητα 0.5 αναμονή συγκεκριμένου χρόνου και επανάληψη

55

Συγκριτικό CSMA -ALOHA

56

28
 4/11/2022

CSMA/CD

 Βασικό πρόβλημα των CSMA τεχνικών

 Σε περίπτωση ταυτόχρονης μετάδοση, μεταδίδονται 2 πλήρη
πακέτα τα οποία θα συγκρουστούν  απώλεια πόρων του
καναλιού
 Αντιμετώπιση μέσω της CD προσθήκης
 Με την αναγνώριση σύγκρουσης, άμεση παύση μετάδοσης 
εξοικονόμηση πόρων
 Collision Detection CD

57

CSMA/CD

 Αναγνώριση σύγκρουσης
 Εύκολο στα ενσύρματα μέσα: οι ισχύς σημάτων είναι άμεσα
γνωστές σε όλους
 Δύσκολο έως αδύνατο στα ασύρματα: ο πομπός δεν μπορεί να
καταλάβει τι γίνεται στον παραλήπτη
 Ανάλογο ανθρώπινης συμπεριφοράς: ο ευγενικός
συνομιλητής

58

29
 4/11/2022

CSMA/CD

 Δειγματοληψία καναλιού
 Αν αδρανές, άμεση αποστολή
 Αν απασχολημένο, αναμονή μέχρι να γίνει αδρανές
 Σε περίπτωση σύγκρουσης
 Άμεση παύση της τρέχουσας μετάδοσης
 Αναμονή τυχαίου χρόνου και επανάληψη

59

CSMA/CD

 Carrier Sense
 Μείωση των συγκρούσεων
 Collision Detection
 Μείωση των επιπτώσεων των συγκρούσεων

60

30
 4/11/2022

Σε ασύρματα μέσα όμως

 Collision detection πολύ δύσκολο

 2 επιπλέον σημαντικά προβλήματα

 Hidden node problem
 Exposed node problem

61

Hidden node problem

 Κατάσταση
 O A ακούει τον Β
 Ο C ακούει τον Β
 Ο Α είναι κρυμμένος από τον C και το ανάποδο
 Πρόβλημα:
 Πως θα συγχρονιστούν
Α και C να μην μεταδώσουν
ο ένας πάνω στον άλλο ?

62

31
 4/11/2022

Exposed node problem

 Κατάσταση
 Λόγω της S1  R1 μετάδοσης ο S2 αντιλαμβάνεται busy μέσο
και δεν μεταδίδει στον R2 ενώ μπορεί
 Πρόβλημα:
 Πως ο S2 μπορεί να καταλάβει ότι μπορεί να μεταδώσει προς
R2 χωρίς σύγκρουση

63

CSMA/CA

 Αφού είναι δύσκολο οι συγκρούσεις να γίνουν αντιληπτές,

γίνεται προσπάθεια να αποφευχθούν.
 Πακέτα ελέγχου προς ανακοίνωση της επικείμενης
επικοινωνία (Request to Sent – Clear to Sent)
 Network Allocation Vector: Αποθηκεύεται ο χρόνος που
το μέσο θα είναι απασχολημένο
 Binary Exponential Back-off timer: Σε περίπτωση που το
μέσω είναι απασχολημένο

64

32
 4/11/2022

Distributed Random Access

Πρωτόκολλα - Βασικά
Η βασική λειτουργία του CSMA πρωτοκόλλου είναι:
 Ένας κόμβος που έχει δεδομένα προς μετάδοση, ελέγχει το κανάλι για
συγκεκριμένο χρονικό διάστημα πριν την εκπομπή
 Αν το κανάλι είναι κατειλημμένο, ο κόμβος περιμένει για ένα τυχαίο χρονικό
διάστημα και επιχειρεί να ξαναστείλει τα δεδομένα
 Αν το κανάλι είναι ελεύθερο προσπαθεί να το αποκτήσει
 Μια επιτυχημένη απόκτηση ακολουθείται από την μετάδοση των δεδομένων
 Αν η προσπάθεια απόκτησης καταλήξει σε σύγκρουση, οι εμπλεκόμενοι κόμβοι
προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα με έναν μεθοδικό τρόπο
 Σε κάθε μετάδοση πακέτου ακολουθεί ένα ACK από τον δέκτη

65

Πρωτόκολλο RTS-CTS
Exchange (1/2)
 Το πρωτόκολλο ανταλλαγής πλαισίων στην ελάχιστη
μορφή δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα του κρυμμένου
τερματικού
 Το IEEE 802.11 υποστηρίζει την επέκταση RTS-
CTS/Request to Send Clear to send
 Η υποστήριξη είναι υποχρεωτική
 Η χρήση είναι προαιρετική

66

33
 4/11/2022

Πρωτόκολλο RTS-CTS
Exchange (2/2)
 Το RTS-CTS χρησιμοποιείται για πλαίσια μεγαλύτερα από ένα
όριο
 Το επιπρόσθετο βάρος που εισάγει το RTS-CTS δεν είναι αποδοτικό για μικρά
πλαίσια
 Σε μερικά περιβάλλοντα το RTS-CTS μπορεί να μην είναι χρήσιμο, π.χ. σε πολλά
δίκτυα υποδομής
 Το όριο μπορεί να είναι μεταβλητό/ρυθμιζόμενο
 Εικονική ανίχνευση φέρουσας (virtual carrier sensing)
 Το πεδίο της διάρκειας σε όλα τα πλαίσια, συμπεριλαμβανομένων των RTS και CTS,
παρακολουθείται από κάθε κόμβο
 Το πεδίο της διάρκειας χρησιμοποιείται για να υλοποιηθεί το network access
vector (NAV)
 Αναστέλλει την μετάδοση ακόμα και αν δεν ανιχνεύεται φέρουσα

67

RTS-CTS, NAV

 BC : RTS
 CB: αν το κανάλι από τη
δική του πλευρά είναι idle CTS
 Πιθανοί παρεμβολείς
ενημερώνονται για την
επικείμενη μετάδοση και πόσο
διαρκεί
 Αποθήκευση στο NAV
 CB: Ack μετά το πακέτο

68

34
 4/11/2022

Αποτυχίες CSMA/CA

 To CSMA/CA αντιμετωπίζει σε μεγάλο βαθμός τα

hidden/exposed node προβλήματα, αλλά όχι πλήρως

69

Binary exponential Backoff timer

 Συνήθως ο default backoff αλγόριθμος σε CSMA/CD,

CSMA/CA και Ethernet
 Backofftime = random()*Slottime
 Slottime = 2 x end-to-end propagation delay
 Random() = τυχαίος αριθμός από 0 μέχρι 2W-1 όπου W ο
αριθμός των συγκρούσεων
 Στο Ethernet
 15 κατά μέγιστο επιτρεπτές επαναλήψεις
 Στη 16 το πακέτο απορρίπτεται

70

35
 4/11/2022

Binary exponential Backoff timer

 Παράδειγμα
 Υποθέτουμε ότι Α και Β συγκρούονται 1η φορά  backoff για
τυχαίο αριθμό slot_time στο [0, 21-1]
 Υποθέτουμε ότι ξανασυγκρούονται 2η φορά  backoff για
τυχαίο αριθμό slot_time στο [0, 22-1]
 ……

 Αν κάποιος συγκρουστεί συνεχόμενα 16 φορές  πακέτο drop

71

Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση

χώρου

72

36
 4/11/2022

Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση

χώρου

73

Πολλαπλή πρόσβαση με διαίρεση

χώρου

 Space Division Multiple Access – SDMA

 Ελέγχεται η ακτινοβολούμενη ενέργεια για κάθε
χρήστη στο χώρο
 Χρησιμοποιούνται κεραίες δέσμης κηλίδας για
την εξυπηρέτηση διαφορετικών χρηστών
 Στις διαφορετικές περιοχές μπορεί να
εφαρμόζεται FDMA, TDMA ή CDMA

74

37