Αναπνευστικό Σύστημα

Δρ.3.2.1 σελ. 155

Χωρίς νερό :
μερικές μέρες

Χωρίς φαγητό :
μερικές βδομάδες

Χωρίς αέρα :
μερικά λεπτά

Γιατί είναι τόσο

σημαντική η αναπνοή;

Παρέχει στο σώμα –

κύτταρα ενέργεια
 Δρ.3.2.2 (α) σελ. 156
155

Robert Boyle (17ος αιώνας)

Δείτε προσεκτικά το πείραμα και γράψτε τι
ανακάλυψε ο Robert Boyle (ποιο είναι το
συμπέρασμα των πειραμάτων)

Πείραμα Α : Οι καύσεις χρειάζονται κάποιο συστατικό του

αέρα

Πείραμα Β : Η αναπνοή είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη ζωή

 John Mayow 17ος αι.)
(Βοηθός του Robert Boyle)

Συνέχισε τα πειράματα του Boyle και βρήκε

ότι η φλόγα και το ποντίκι χρειάζονταν το
ίδιο συστατικό του αέρα

Joseph Antoine-Laurent
Priestley Lavoisier

Βρήκαν τον 18ο αι. ότι το συστατικό αυτό του αέρα είναι το
οξυγόνο (Ο2)
Δρ.3.2.2. σελ. 156-157

Το οξυγόνο χρειάζεται για τις καύσεις στο κερί και στο ποντίκι

Οργανικές ενώσεις
Κερί : Φυτίλι (δηλ. ενώσεις του άνθρακα που
ποντίκι: θρεπτικές ουσίες καίγονται)
Δρ.3.2.2. σελ. 157

αέρα, φωτοσύνθεση, φυτά, πνεύμονες

Στις τροφές

Κυκλοφορικό σύστημα - αίμα

 Δρ.3.2.2. σελ. 157

πυρήνας μιτοχόνδρια
Βιβλίο Β’ τάξης – οργανίδια χλωροπλάστες Κυτταρικό
Ποιο οργανίδιο ήταν η αρχή ηλεκτρισμού; τοίχωμα χυμοτόπιο

CO2 και νερό

Ο2 + θρεπτικά CΟ2 + Ε + νερό

Κυτταρική αναπνοή (μεταβολισμός)
Ο2 + θρεπτικά
 Ε

Ο2 + θρεπτικά CΟ2 + Ε + νερό

 Δρ.3.2.3. σελ. 158
3. (α)
1. μιτοχόνδρια
4.
Ενδομεμβρανικός χώρος
Μήτρα - στρώμα
Εξωτερική μεμβράνη
2.
Εσωτερική μεμβράνη -
αναδιπλώσεις

(β)
θρεπτικές ουσίες
ενέργεια
διοξείδιο του άνθρακα

οξυγόνο

υδατάνθρακες, λιπίδια, πρωτεΐνες

 Δρ.3.2.3. γ. σελ. 158
γ.

4,03%
78%

0,97%

Γιατί υπάρχει περισσότερο οξυγόνο στον εισπνεόμενο αέρα από ότι στον
εκπνεόμενο;
Επειδή μέρος από το οξυγόνο που μπαίνει στον οργανισμό με την εισπνοή
καταναλώνεται για τις καύσεις
Που υπάρχει περισσότερο CO2, στον εισπνεόμενο ή στον εκπνεόμενο αέρα;
Στον εκπνεόμενο Αφού το CO2 που παράγεται με τις καύσεις πρέπει να
βγει από το σώμα (με την εκπνοή)
 Δρ.3.2.3. δ. σελ. 158

√ √

√ √ √

√ √

δ. Ποια είναι η σχέση των τριών συστημάτων (πεπτικό, αναπνευστικό,

κυκλοφορικό) κατά την απελευθέρωση ενέργειας από τα ανθρώπινα κύτταρα;

Το αίμα εμπλουτίζεται με θρεπτικά από το πεπτικό σύστημα, και με οξυγόνο

από το αναπνευστικό σύστημα. Το αίμα είναι υπεύθυνο για τη μεταφορά των
θρεπτικών και του οξυγόνου σε όλο το σώμα
Στάση για συζήτηση (σελ. 160)
ε.

Ο2 γλυκόζη CO2 νερό Ενέργεια

Ασκήσεις για το σπίτι (σελ. 161)

μικρομόρια
λεπτό έντερο
αίμα κύτταρα
γλυκόζη
οξυγόνο ενέργεια

Ο2 γλυκόζη CO2 νερό Ενέργεια

Ασκήσεις για το σπίτι (σελ. 161)

√
Ασκήσεις για το σπίτι (σελ. 162)

φωτοσύνθεση

φωτοσύνθεση ή αναπνοή
Ο2 + γλυκόζη → CO2 + νερό + Ενέργεια

φωτοσύνθεση

νερό φωτεινή
CO2 + + → Ο2 + γλυκόζη
ενέργεια
 είναι Ο2 +
αντίστροφες γλυκόζη

CO2

αναπνοή
Ο2 + γλυκόζη → CO2 + νερό + Ενέργεια

φωτοσύνθεση

νερό φωτεινή
CO2 + + → Ο2 + γλυκόζη
ενέργεια
1. ρινική κοιλότητα Δρ.3.3.1. σελ. 164
Τραχεία
2. στόμα
διάφραγμα
επιγλωττίδα
3. φάρυγγας λάρυγγας
πνεύμονες
ρινική κοιλότητα
4. επιγλωττίδα στόμα
φάρυγγας
5. λάρυγγας

6. πνεύμονες
βρόγχος

βρογχίδιο με
7. διάφραγμα
κυψελίδες

Τριχοειδή
αγγεία
Δρ. 3.3.2.α, σελ 165. Γιατί πιστεύετε ότι πρέπει να
εισπνέουμε από τη μύτη και όχι από το στόμα;

Η μύτη καθαρίζει, υγραίνει και θερμαίνει τον εισπνεόμενο αέρα

Αναπνοή από Αναπνοή από

στόμα μύτη
Δρ. 3.3.2.α, σελ 165. Γιατί πιστεύετε ότι πρέπει να
εισπνέουμε από τη μύτη και όχι από το στόμα;

Η μύτη καθαρίζει, υγραίνει και θερμαίνει τον εισπνεόμενο αέρα

Οι ρινικές κοιλότητες βρίσκονται στην αρχή του αναπνευστικού

συστήματος. Το εσωτερικό τους καλύπτεται με μια μεμβράνη που
λέγεται βλεννογόνος. Στον βλεννογόνο υπάρχουν άφθονα αιμοφόρα
αγγεία και κύτταρα που παράγουν βλέννα. Στο εσωτερικό των
ρινικών κοιλοτήτων υπάρχουν, επίσης, τρίχες.
Δρ. 3.3.2.β, σελ 165. Ποιος είναι ο ρόλος
της βλέννας υγραίνει καθαρίζει
των αιμοφόρων αγγείων θερμαίνουν
των τριχών καθαρίζουν
της ρινικής κοιλότητας
1. ρινική κοιλότητα Δρ.3.3.2.γ, σελ. 165
Πορεία αέρα
Τραχεία
2. στόμα ρινική κοιλότητα
φάρυγγας
3. φάρυγγας
λάρυγγας

4. επιγλωττίδα τραχεία
βρόγχος
5. λάρυγγας κυψελίδες

6. πνεύμονες
βρόγχος

βρογχίδιο με
7. διάφραγμα
κυψελίδες

Τριχοειδή
αγγεία
σελ. 165-166

Η επιγλωττίδα κλείνει την τραχεία όταν καταπίνουμε… γιατί;

…για να μην πάει τροφή στην αναπνευστική οδό και πνιγούμε

 Δρ.3.3.4.
σελ. 166

κλείσει
Οι δακτύλιοι δεν επιτρέπουν στην τραχεία να ………….
? ?
Είναι μισοί στην πλευρά του οισοφάγου για να μην
την κατάποση στον οισοφάγο
εμποδίζουν …………………………………………………. ?

λάρυγγας

τραχεία

βρόγχοι
οισοφάγος
 Στον θώρακα

1. Για να προστατεύονται αφού οι πνεύμονες είναι μαλακά όργανα

2. Για να διευκολύνεται η μικρή κυκλοφορία (οξυγόνωση του αίματος)

Δρ.3.3.5.
σελ. 167
Δρ.3.3.5. σελ. 167-8
(γ) Συμπληρώστε τις ενδείξεις 1-4

βρόγχοι βρογχίδια κυψελίδες πνεύμονας

Δρ.3.3.5. σελ. 167-8
δ. Στους πνεύμονες του ανθρώπου υπάρχουν γύρω στα 700 εκατομμύρια
κυψελίδες. Να παρατηρήσετε την πιο κάτω εικόνα και να εξηγήσετε:

I. Μέσα από ποιες δομές των πνευμόνων εξασφαλίζεται η μεγάλη επιφάνειά

τους (100 m2); στις κυψελίδες και στον μεγάλο τους αριθμό

II. Σε τι εξυπηρετεί αυτή η μεγάλη επιφάνεια των πνευμόνων;

στην γρήγορη ανταλλαγή αερίων Ο2 και CO2
με το περιβάλλον κατά την αναπνοή

βρόγχος

βρογχίδιο με
ΚΥΨΕΛΙΔΕΣ

Τριχοειδή
αγγεία
 Δρ.3.3.6.
σελ. 169

√ √
 Δρ.3.3.6.
σελ. 170
διάφραγμα
εισπνοή
εκπνοή
θώρακας
μπαλόνια

θώρακας
μπαλόνια

διάφραγμα

εισπνοή

εκπνοή
Δρ.3.3.6. σελ. 170

εισπνοή
εκπνοή
Δρ.3.3.7. σελ. 171 (α) Κίνηση πλευρών θώρακα
πάνω ( εισ ) ή κάτω ( εκ )

(β) Κίνηση διαφράγματος

πάνω ( εκ ) ή κάτω ( εισ )
εισπνοή εκπνοή

(γ) Αύξηση
χωρητικότητας θώρακα
( εισ )

(δ) Μείωση
χωρητικότητας θώρακα
( εκ )

(ε) Είσοδος αέρα ( εισ )

(στ) Έξοδος αέρα ( εκ )

μύτη – τραχεία κυψελίδες ιστοί
- πνεύμονες (στους πνεύμονες)
καρδιά 3
1 2

τριχοειδή
αγγεία (αίμα)

καρδιά

κυψελίδες ιστοί μύτη – τραχεία

(στους πνεύμονες) - πνεύμονες
μύτη – τραχεία κυψελίδες ιστοί
- πνεύμονες (στους πνεύμονες)
καρδιά 3
1 2

τριχοειδή
αγγεία (αίμα)

γιατί δεν πάει και το οξυγόνο ανάποδα;

Ο2 + γλυκόζη → CO2 + νερό + Ενέργεια

Ο2
ανάποδα
CO2
Δρ.3.3.8. σελ. 172-173
Φιλμ 2 : Gaseous exchange
between alveoli and capillaries
Διάχυση
Διαπίδυση
Φιλμ 1 : Gaseous Exchange.mp4
(26 sec – 54 sec)
Σελ. 173 (α) Που οφείλεται η διάχυση-
διαπίδυση του Ο2 και CO2 διά μέσου
των κυψελίδων και των τριχοειδών
αγγείων;
Οφείλεται στη διαφορά συγκέντρωσης
των αερίων αυτών μεταξύ των κυψελίδων
και των τριχοειδών αγγείων

μεγάλης
μικρής

Διάχυση είναι η κίνηση μιας ουσίας από περιοχές …………………

συγκέντρωσης σε περιοχές ………………… συγκέντρωσης
Δρ.3.3.8. σελ. 173 (β)

οξυγόνο κυψελίδα Τριχοειδές

αγγείο

πλάσμα
?

αιμοσφαιρίνη
 Δρ.3.3.8. σελ. 173 (β.Ι) κ.μ.-κ= κυτταρική μεμβράνη κυττάρου

εσωτ. κυψελίδας κ.μ.-κ κυψελίδας Χ2 κ.μ.-κ τριχοειδούς

αγγείου
Χ2
αιμοσφαιρίνη κ.μ.-κ ερυθρού πλάσμα αίματος

οξυγόνο κυψελίδα Τριχοειδές

αγγείο

πλάσμα

αιμοσφαιρίνη
 Δρ.3.3.8. σελ. 173 (β.ΙΙ) κ.μ.-κ= κυτταρική μεμβράνη κυττάρου

εσωτ. κυψελίδας κ.μ.-κ κυψελίδας Χ2 κ.μ.-κ τριχοειδούς

αγγείου
Χ2
αιμοσφαιρίνη κ.μ.-κ ερυθρού πλάσμα αίματος

CO2

πλάσμα

αιμοσφαιρίνη
 Μιτοχόνδρια

σελ. 174

Ο2 γλυκόζη CO2 νερό Ενέργεια

Δρ.3.3.8. σελ. 174 (γ) Φιλμ 3 : 3D ANIMATION OF
WORKING OF HEART (30 sec on)
Φιλμ 2 : Gaseous Exchange.mp4
(0:26–0:54 και 1:46 - 2:12)
Από πού ξεκινάει το Ο2;
Ερυθρά αιμοσφαίρια

Πού καταλήγει το Ο2;

Μιτοχόνδρια

Τριχοειδές
Κυτταρική μεμβράνη αγγείο
κυττάρου ιστών

πλάσμα
1. αιμοσφαιρίνη 2. κ.μ.-κ (ερυθρού) 3. πλάσμα αίματος

4. κ.μ.-κ τριχοειδούς αγγείου Χ2

5. κ.μ.-κύτταρου ιστών

6. κυτταρόπλασμα κυττάρου ιστών

7. διπλή μεμβράνη μιτοχονδρίων

8. στρώμα
μιτοχονδρίων

Τριχοειδές
Κυτταρική μεμβράνη αγγείο
γ.Ι κυττάρου ιστών

πλάσμα

οξυγόνο
1. αιμοσφαιρίνη 2. κ.μ.-κ (ερυθρού) 3. πλάσμα αίματος

4. κ.μ.-κ τριχοειδούς αγγείου Χ2

Ο2 + γλυκόζη → CO2 + νερό + Ε
5. κ.μ.-κύτταρου ιστών

6. κυτταρόπλασμα κυττάρου ιστών

7. διπλή μεμβράνη μιτοχονδρίων

8. στρώμα
γ.ΙΙ μιτοχονδρίων

Τριχοειδές
Κυτταρική μεμβράνη αγγείο
γ.Ι κυττάρου ιστών

πλάσμα
CO2
οξυγόνο
Ερώτηση 1, σελ. 183

βρογχίδιο

ανταλλαγή αερίων Ο2 και CO2

πνεύμονας

εισπνοή-εκπνοή
Ερώτηση 1, σελ. 183

κυψελίδες

ανταλλαγή αερίων Ο2 και CO2

τραχεία

μεταφορά αερίων Ο2 και CO2

μεταξύ μύτης - πνεύμονα
αναπνευστικό σύστημα, βρόγχοι, κύτταρα, μιτοχόνδριο, πνεύμονας

μιτοχόνδρια

κύτταρα

βρόγχοι

πνεύμονας

αναπνευστικό Ερ. 2, σελ.

σύστημα 184
Ερώτηση 3, σελ. 185

(α) Α Πνευμονικές αρτηρίες

Β Πνευμονικές φλέβες

Γ Αρτηρίες Δ Φλέβες

(β) Πορεία οξυγόνου

Αναπνευστικό σύστημα → Β →
→ Καρδιά (αριστερά) → Γ → ιστοί

(γ) Πορεία ΔτΑ (CO2)

ιστοί → Δ → Καρδιά (δεξιά) →
→ Α → Αναπνευστικό σύστημα
 Δραστηριότητα 3.4 (σελ. 175) : Τι συμβαίνει όταν το
οξυγόνο στον οργανισμό μας δεν είναι αρκετό για τις
ενεργειακές μας ανάγκες;
3.4.1. Γιατί πιστεύετε ότι κατά τη
διάρκεια έντονης άσκησης (έντονη
λειτουργία μυϊκών κυττάρων) αυξάνεται
Χρειαζόμαστε περισσότερη
έντονα:
ενέργεια όταν γυμναζόμαστε
(α) η κυκλοφορία του αίματός μας
Για πιο γρήγορη μεταφορά οξυγόνου και
γλυκόζης στους ιστούς

(β) ο ρυθμός της αναπνοής μας;

Για πιο γρήγορη μεταφορά οξυγόνου στους πνεύμονες (και μετά
στο αίμα)
Ο2 + γλυκόζη → CO2 + νερό + Ενέργεια
 Γνωρίζετε ότι… (σελ. 175) Στους μύες

Αερόβια αναπνοή
Ο2 + γλυκόζη → CO2 + νερό + Ενέργεια

Γαλακτική ζύμωση
γλυκόζη → Γαλακτικό οξύ + Ενέργεια
(λιγότερη)
(κόπωση)

Πότε????? WHY????? !!!!

Όταν ο μυς δουλεύει τόσο πολύ που το οξυγόνο που έρχεται
από το αίμα δεν του αρκεί για να καίει τη γλυκόζη

→ τότε η γλυκόζη καίγεται χωρίς οξυγόνο

→ τότε παράγεται γαλακτικό οξύ → τότε κουραζόμαστε
→ είναι καλό αυτό; προστασία του μυ
Δρ. 3.4.2 σελ. 176

Αερόβια αναπνοή
Ο2 + γλυκόζη → CO2 + νερό + Ενέργεια

Γαλακτική ζύμωση
γλυκόζη → Γαλακτικό οξύ + Ενέργεια
(λιγότερη)
(κόπωση)
Αερόβια Αναερόβια
αναπνοή αναπνοή
Χρειάζεται Ο2 γλυκόζη
Παράγεται
Παράγεται Ενέργεια γαλακτικό οξύ
CO2 που κουράζει
Περισσότερη
ενέργεια
Δρ. 3.5.1 σελ. 177 -178 1. Μπορεί να προκληθεί από
μικρόβια (βακτήρια ή ιούς). Οι
πνευμονικές κυψελίδες γεμίζουν με
βλέννα και πύο και
δυσλειτουργούν.
 4. Οφείλεται σε συνεχή
ερεθισμό των πνευμόνων
και της αναπνευστικής οδού
από τοξικές
χημικές ουσίες.

Καταστρέφεται και μειώνεται η επιφάνεια των κυψελίδων.

Δρ. 3.5.1 σελ. 177 -178

Δρ. 3.5.1 σελ. 177 -178
5. Μια σοβαρή χρόνια
ασθένεια των πνευμόνων
κατά την οποία ο
φυσιολογικός ιστός των
πνευμόνων αντικαθίσταται
από ινώδη ιστό.
Δρ. 3.5.1 σελ. 177 -178

2. Προκαλείται από το βακτήριο

της φυματίωσης, το οποίο
ευθύνεται για την καταστροφή
των πνευμονικών κυψελίδων.
 3. Είναι χρόνια φλεγμονή των
βρόγχων, λόγω της ύπαρξης
τοξικών ουσιών στον
εισπνεόμενο αέρα. Στη χρόνια
φλεγμονή, παράγεται
υπερβολική ποσότητα βλέννας
που προκαλεί την απόφραξη
των βρόγχων και δημιουργεί
τη φλεγμονή.

Άτομα με χρόνια βρογχίτιδα παρουσιάζουν δύσπνοια, βήχα, μειωμένο

οξυγόνο στο αίμα, βάρος στο στήθος, κ.λπ. Η ασθένεια αυτή
εμφανίζεται συχνά σε καπνιστές, ακόμα και στους παθητικούς
καπνιστές.
 6. Είναι μια χρόνια
φλεγμονώδης διαταραχή του
αναπνευστικού συστήματος
που οδηγεί
σε σοβαρά επεισόδια συριγμού
(σφύριγμα στο στήθος),
δύσπνοιας, αισθήματος βάρους
στο στήθος και βήχα,
ιδιαίτερα τις νυχτερινές και
πρώτες πρωινές ώρες.
Δρ. 3.5.1 σελ. 177 -178
 Καρκίνος του πνεύμονα

?
 Δρ. 3.5.2 σελ. 179

Φυσιολογικός βλεννογόνος

Βλεννογόνος ατόμου που άρχισε να καπνίζει

Αύξηση βλέννας άμυνα

Αντικαθιστούν τα
Περισσότερα κύτταρα
νεκρά κύτταρα

Βλεννογόνος χρόνιου καπνιστή

Περισσότερα κύτταρα Αντικαθιστούν τα

νεκρά κύτταρα
ΚΑΡΚΙΝΟΣ
Δρ. 3.6.1 σελ. 180

Να μελετήσετε τον
πιο κάτω πίνακα και
να γράψετε τα
συμπεράσματά σας
για τα συστατικά
των τσιγάρων.

Είναι τοξικές ουσίες

που δεν αναμένεται
να βρεθούν στους
πνεύμονες
 Δρ. 3.6.2 σελ. 181

(α) Τι θα απαντούσατε σε ένα/μια φίλο/η σας που θα

ισχυριζόταν ότι υπάρχουν άτομα που καπνίζουν ένα πακέτο
τσιγάρα την ημέρα, αλλά δεν εμφανίζουν καρκίνο και ζουν μέχρι
τα βαθιά γεράματα;
(β) Τι θα απαντούσατε σε ένα/μια φίλο/η σας που θα
ισχυριζόταν ότι υπάρχουν άτομα που δεν έχουν καπνίσει ποτέ,
αλλά πάσχουν από καρκίνο;

Ο καρκίνος είναι ασθένεια πολύ-παραγοντική, δηλαδή

υπάρχουν πολλοί παράγοντες που καθορίζουν την εμφάνισή
του. Το κάπνισμα είναι μόνο ένας, ίσως ο πιο σημαντικός
παράγοντας.