İlkokullar İçin

Resimli Matematik
Terimleri Sözlüğü
Prof. Dr. Sinan OLKUN
Doç. Dr. Veli TOPTAŞ
ANKARA, 2016
 Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü
Yazar / Prof. Dr. Sinan OLKUN, Doç. Dr. Veli TOPTAŞ

ISBN / 978-605-9190-37-4
2. Baskı, Mart 2016

Kapak Tasarımı
Rafet ŞİMŞEK

Sayfa Tasarımı
Serkan AKYÖRÜK

Baskı
SONÇAĞ Matbaacılık Ltd. Şti.
İstanbul Caddesi, İstanbul Çarşısı Nu.: 48/48-49 iskitler, Altındağ-ANKARA
Tel: 0312-341 36 67 • www.uzundijital.com

©Tüm hakları yazarına aittir. Yazarın izni alınmadan kitabın tümünün veya
bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, çoğaltılması yapılamaz.

İstanbul Caddesi, İstanbul Çarşısı

Nu.: 48/48-49 iskitler, Altındağ-ANKARA
Tel: 0312-341 36 67
www.soncagyayincilik.com.tr
 ÖNSÖZ 3

Sevgili öğrencilerimiz, değerli öğretmenlerimiz ve velilerimiz;

Şu anda okumak üzere olduğunuz Resimli Matematik Terimleri
Sözlüğü, 7 yıl sınıf öğretmenliği yaptıktan sonra Matematik Eğitimi
Doktorası yapan Doç. Dr. Veli Toptaş ile Matematik Eğitimici Prof. Dr.
Sinan Olkun’un deneyim ve bilgi birikimlerini ortaya koydukları özgün
bir eserdir. Bu çalışmanın öğrenci ve öğretmenlerimize çok ama çok faydalı olacağına
inanıyoruz, çünkü:
Resimli ve 3 farklı düzeyde açıklamalı olarak hazırlanan bu sözlükte çocukta ma-
tematiksel düşüncenin gelişim aşamaları dikkate alınmıştır. Böylece, okul öncesin-
den 5. sınıfa kadar olan matematiksel kavramların her biri bir sayfada olacak şekilde
ve farklı düzeylerde açıklanmaya ve örneklendirilmeye çalışılmıştır. Sayfada her bir
matematiksel temel kavram en az 3 farklı düzeyde açıklanmış ve bu düzeylere uygun
3 farklı düzeyde problem durumunda sunulmuştur.
Açıklamaların ilk düzeyinde kavramın somut örnekleri resimle verilmiştir. Hemen
ardından kavram, anlamına uygun birkaç tümce içinde kullanılmıştır. İkinci düzey
açıklamada ise çocuğun diline uygun ama biraz daha gelişmiş bir açıklama yine bir
resim eşliğinde verilmiştir. Üçüncü düzeyde ise kavramın tanımı bu sefer matematik-

Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü

4 ÖNSÖZ

sel bir dil ile verilmeye çalışılmıştır. Böylece öğrencilerin, matematiksel kavramlarla
ilgili olan ve kendi anlama düzeylerine uygun tanım ya da açıklamayı seçerek okuma-
ları ve daha üst düzey ilişkileri anlamak için temel oluşturmaları amaçlanmıştır.
Sayfanın geri kalan kısmında ise matematiksel kavramın kullanımına yönelik yine
farklı düzeylerde problemler oluşturulmuştur. Böylece öğrencinin öğrendiği kavram
ve ilişkileri matematiksel problem durumlarında kullanmaları sağlanmaya çalışılmış-
tır.
Öğrenci ister 1. sınıf isterse 4. sınıf olsun bu sözlüğü rahatlıkla kullanabilecek ve
bu sözlükten bir şeyler öğrenebilecektir. Diğer yandan öğrenci 3. sınıfta ama bazı kav-
ramlar açısından 2. sınıf düzeyinde olabilir. Bu durumda öğrenci kayıplarını giderebi-
lecektir. Ya da öğrenci 3. sınıfta ama 5. sınıf düzeyinde olabilir. Bu durumdaki bir öğ-
renci de bu sözlük ile kendi kendine öğrenmeye devam edebilecektir. Sonuç olarak,
hazırlanan resimli matematik terimleri sözlüğünün ilköğretim 1–5 sınıflarındaki her
düzeyde öğrencimize hitap etmesi sağlanmıştır.
Araştırmalar kavramların zor ya da kolay, somut ya da soyut oluşundan çok, çocu-
ğun deneyim dünyası ile ne denli ilişkilendirildiğinin daha önemli olduğunu vurgula-
maktadırlar. Böylece, bildiği ve tanıdığı öğe ve durumları içermesi halinde, çocuğun
kavramları algılayabileceği, ilişkileri görebileceği ve problemleri çözebileceğini vur-

Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü

 ÖNSÖZ 5

gulanmaktadır. Bu sözlükte farklı gerçek hayat durumlarına yer verilerek öğrencilerin

kavram ile ilgili deneyimleriyle yeni edineceği bilgilerin ilişkilendirilmesi hedeflen-
miştir.
Yeni eğitim öğretim yılımız başarı mutluluk ve
daha çok matematik getirsin. Çünkü biz artık mate-
matikten korkmuyoruz, matematik bizden korkacak.

Prof. Dr. Sinan OLKUN Doç. Dr. Veli TOPTAŞ

TED Üniversitesi Kırıkkale Üniversitesi
Eğitim Fakültesi Eğitim Fakültesi

Eleştiri ve önerilerinizi;
sinanolkun@gmail.com veya vtoptas@gmail.com adreslerine bildirirseniz eseri-
mizi sizlerin önerileri doğrultusunda daha da geliştirmekten mutluluk duyarız.

Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü

6 İÇİNDEKİLER
Sıfır (0)............................................................. 10
Bir (1)............................................................... 12
İki (2)................................................................ 14
Üç (3)............................................................... 16
Dört (4)........................................................... 18
Beş (5)............................................................. 20
Altı (6)............................................................. 22
Yedi (7)............................................................ 24
Sekiz (8).......................................................... 26
Dokuz (9)....................................................... 28
Abaküs............................................................ 30
Açı.................................................................... 32
Açıölçer.......................................................... 34
Açınım............................................................ 36
Adım................................................................ 38
Ağırlık.............................................................. 40
Alan................................................................. 42
Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü
Alçakta....................................................... 44
Altıgen....................................................... 46
Altında....................................................... 48
Aritmetik................................................... 50
Aritmetik Ortalama............................... 52
Arkada........................................................ 54
Aşağıda...................................................... 56
Ayrıt............................................................ 58
Basamak Değeri...................................... 60
Benzer........................................................ 62
Birim........................................................... 64
Bütünler Açı............................................. 66
Büyük-Küçük............................................ 68
Çap.............................................................. 70
Çarpım....................................................... 72
Çarpım Tablosu....................................... 74
Çarpma...................................................... 76
 İÇİNDEKİLER
Çember........................................................... 78
Çeşitkenar Üçgen....................................... 80
Çevre............................................................... 82
Çeyrek............................................................. 84
Çıkan............................................................... 86
Çıkarma.......................................................... 88
Çizgi Grafiği.................................................. 90
Çokgen........................................................... 92
Çokluk............................................................. 94
Çukurda.......................................................... 96
Daire................................................................ 98
Dar.................................................................100
Dar Açı..........................................................102
Deste.............................................................104
Dış Açı...........................................................106
Dışında.........................................................108
Dik Açı...........................................................110
Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü
7
Dik Üçgen...............................................112
Dikdörtgen.............................................114
Dikdörtgenler Prizması......................116
Doğal Sayılar..........................................118
Dikdörtgensel Bölge...........................120
Doğrusal Açı...........................................122
Düzine......................................................124
Düzlem....................................................126
Eksilen......................................................128
Eşit.............................................................130
Eşkenar....................................................132
Etrafında..................................................134
Fark............................................................136
Geniş.........................................................138
Geniş Açı.................................................140
Geometri.................................................142
Grafik........................................................144
8 İÇİNDEKİLER
Gram.............................................................146
Hacim............................................................148
Hafta..............................................................150
Işın..................................................................152
İç Açı..............................................................154
İçinde............................................................156
Kare................................................................158
Kare Prizma.................................................160
Karış...............................................................162
Kenar.............................................................164
Kesir...............................................................166
Kilogram......................................................168
Koni...............................................................170
Köşe...............................................................172
Köşegen.......................................................174
Küp................................................................176
Küre...............................................................178
Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü
Kütle..........................................................180
Litre...........................................................182
Matematik..............................................184
Merkez ....................................................186
Metre........................................................188
Milimetre.................................................190
Mililitre.....................................................192
Model.......................................................194
Modelleme.............................................196
Nesne Grafiği.........................................198
Nokta........................................................200
Olasılık......................................................202
Oran..........................................................204
Orantı.......................................................206
Önde.........................................................208
Para...........................................................210
Paralel.......................................................212
 İÇİNDEKİLER
Pi Sayısı.........................................................214
Piramit..........................................................216
Rakam...........................................................218
Ritmik Sayma.............................................220
Saat................................................................222
Saniye...........................................................224
Sayı................................................................226
Sembol.........................................................228
Silindir...........................................................230
Simetri..........................................................232
Somut...........................................................234
Süsleme........................................................236
Şekil...............................................................238
Şekil Grafiği.................................................240
Tahmin Etme..............................................242
Takvim..........................................................244
Tepe Noktası...............................................246
Toplama.......................................................248
Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü
9
Tümler Açı...............................................250
Tümsekte................................................252
Uzakta......................................................254
Uzun-Kısa................................................256
Üçgen.......................................................258
Üçgen Prizma........................................260
Üstünde...................................................262
Üzerinde..................................................264
Veri............................................................266
Yakında....................................................268
Yamuk......................................................270
Yarıçap.....................................................272
Yukarıda..................................................274
Yüksekte..................................................276
Yüzde (%)................................................278
Yüzey........................................................280
Zihinden İşlem......................................282
10 0 (SIFIR)

1. Sıfır: Bir nesnenin o anda bulunmadığını be-

lirtmek için kullanılır. 1
Kasadaki para : 20 TL
Tümce içinde kullanımı:
Çekilen para : 20 TL
— Bankada hiç param yok. Banka defterimde
“Kalan = 0 TL” olarak gözükmektedir.
Kalan para : 0 TL

2. Sıfır: Bir sayıdan kendisini çıkardığımız zaman

kalan sayıdır. Sembolü 0’dır.

3. a bir sayı olmak üzere a – a = 0’dır.

5–5=0
4–4=0

Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü

 0 (SIFIR) 11

3 Problemler
1. Yandaki resme göre hangi hayvanın sayısı için 0
(sıfır) kullanılmalıdır?
Köpek : ______
Kedi : ______

2. Evinizde
­ sayısı 0 olan eşya var mıdır? Varsa yazı-
nız.
_________________________________
4

0 _________________________________

3. ­Aşağıdaki işlemlerden hangilerinin sonuçları 0

(sıfır) olur?
SIFIR A. 2 – 2 =
B. 7 – 4 =
C. 8 – 4 – 4 =

Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü

12 1 (BİR)

1. Sağdaki resimlerde 1 (bir) sayısının örnek- 1

leri görülmektedir.

Tümce içinde kullanımı

— Yandaki resimde 1 (bir) elma görülmek-
tedir.
— Annem evde sadece 1 (bir) papağan
beslememe izin veriyor.

2. Bir: Sayma sayılarının ilkidir. Sembolü 1’dir.

2

3. Her doğal sayı bir önceki doğal sayının 1

(bir) fazlasıdır.

Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü

 1 (BİR) 13

3 Problemler
1. Aşağıdakilerden 1 (bir) tane olanı boyayınız?

2. Aşağıdaki işlemlerden sonucu 1 (bir) olanları

işaretleyiniz?
12 – 11 = ______
4 8 – 6 = ______

1 4 – 3 = ______
3. Çevrenizde sadece bir tane olan varlıklardan
üç tanesini yazabilir misiniz?
BİR _________ _________ _________

Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü

14 2 (İKİ)

1. Sağdaki resimlerde 2 (iki) sayısının örnek- 1

leri görülmektedir.

Tümce içinde kullanımı

— Bir dalda iki kiraz, biri al biri beyaz.
— Bugün öğle yemeğinde 2 (iki) elma yi-
yeceğim.

2. İki: Birden sonra gelen doğal sayının adı-

dır. Sembolü 2’dir. 2

3. İki, bir “çift” sayıdır.

Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü

 2 (İKİ) 15
Problemler
3 1. Aşağıdakilerden iki tane olanı boyayınız?

2. Evinizde iki tane olan eşyaların isimlerini ya-

zabilir misiniz?
________________________________
4

2
3. İki kişinin oynadığı bir oyun örneği veriniz.
________________________________
4. Aşağıdaki işlemlerden sonucu 2 (iki) olanları
işaretleyiniz?
İKİ 4 – 2 = ______ 8 – 3 = ______
14 – 12 = ______

Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü

16 3 (ÜÇ)

1. Sağdaki resimlerde üç (3) sayısının örnek- 1

leri görülmektedir.

Tümce içinde kullanımı

— Bir numaralı resimde 3 (üç) aslan bulun-
maktadır.
— Üçgenin 3 (üç) kenarı vardır.

2. Üç: 2 (iki)’den sonraki doğal sayıdır. Sem-

bolü 3’tür.
2

3. Üç, bir “tek” sayıdır.

Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü

 3 (ÜÇ) 17
Problemler
3 1. Aşağıdakilerden üç tane olanı boyayınız.

2. Aşağıdaki boşluğa üç tane balon resmi çiziniz?

3 3. Aşağıdaki işlemlerden sonucu 3 (üç) olanla-

rı işaretleyiniz?

ÜÇ 5 – 2
10 – 2
= ______
= ______
1 + 2 = ______

Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü

18 4 (DÖRT)

1. Sağdaki resimlerde 4 (dört) sayısının ör- 1

nekleri görülmektedir.

Tümce içinde kullanımı

— Köpek 4 (dört) ayaklı bir hayvandır.
— Biz babam, annem, ablam ve ben olmak
üzere 4 (dört) kişilik bir aileyiz.

2. Dört: 3’ten sonra gelen doğal sayıdır. Sem-

bolü 4’tür.

2
3. Dört, bir “çift” sayıdır.

Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü

 4 (DÖRT) 19
Problemler
3 1. Aşağıdakilerden 4 (dört) tane olanı boyayı-
nız.

2. Evinizde 4 (dört) tane ayağı olan varlıkların

isimlerini yazınız?
4

4
__________________________________
__________________________________

3. Aşağıdaki işlemlerden sonucu 4 (dört) olan-

ları işaretleyiniz?
DÖRT 5 – 1 = ____ 3 + 2 = ____
6 – 2 = ____

Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü

20 5 (BEŞ)

1. Sağdaki resimlerde 5 (beş) sayısının ör-

nekleri görülmektedir. 1
Tümce içinde kullanımı
— Arkadaşlarımla her gün beş taş oynarız.
— Ablam beşinci sınıfa gidiyor.
— Akşam saat 5’te eve geldim.

2. Beş: Dörtten sonra gelen doğal sayıdır.

3. Beş, bir “tek” sayıdır. Sembolü 5’tir.

2

Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü

 5 (BEŞ) 21
Problemler
3 1. Aşağıdakilerden 5 (beş) tane olanı boyayınız

2. Bir elinizde kaç parmak vardır?

___________________________________

5
3. Aşağıdaki işlemlerden sonucu 5 (beş) olanla-
rı işaretleyiniz.
2 + 3 = ______
4 + 1 = ______
BEŞ 7 – 2 = ______

Resimli Matematik Terimleri Sözlüğü