Rimska privreda

Privreda rimske države, sve do propasti Rimskog Carstva, zasnivala se pre svega na

zemljoradnji, pri čemu se procenjuje da je oko četiri petine ukupnog stanovništva radilo na zemlji.
Ratovi i osvajanja doneli su promene: u 3. i 2. veku st. e. preovlađuju srednja i velika imanja na
kojima se gaji vinova loza i maslina, dok se jeftino žito uvozi iz Afrike i sa Sicilije. Zemljoposednik
je sada uglavnom bio odsutan sa imanja, koje se zvalo villa rustĭca. Vođenje imanja prepuštao je
najčešće robovima, čiji je rad nadgledao upravnik imanja (vilĭcus). Ove promene rezultat
su drugog punskog rata, koji je proizveo ogromne ljudske žrtve, ali i migracije seoskog
stanovništva u gradove te uništenje poljoprivrede u nekim oblastima, posebno u srednjoj i
južnoj Italiji. Seosko gazdinstvo zvalo se u Rimu villa rustĭca. Zapremalo je prostor od oko 600
kvadratnih metara, a sastojalo se od jednog dvorišta oko koga su bile grupisane prostorije za
stanovanje, štale i prostorije za preradu poljoprivrednih proizvoda. Malo se zna o životu običnih
seljaka. 

Važnu ulogu u rimskoj ekonomiji vremenom su poprimili trgovina i zanatstvo. U antici nije bilo
mašina, nego se sav posao obavljao ručno, a svaki je predmet pojedinac izrađivao većinom sam.
Ipak, u nekim radionicama radio je veći broj ljudi, pretežno robova, koji su mogli među sobom
podeliti posao i specijalizovati se samo za jedan njegov deo. Rimsko zanatstvo naročito je
napredovalo u doba carstva, kad Rim postaje svetska metropola. U samom Rimu bilo je razvijeno
građevinarstvo. Razvijena je bila i proizvodnja hrane, u koju su bili uključeni proizvođači hrane,
dobavljači i prodavači na rimskim pijacama, npr. ribari (piscatōres), mesari (lanii), prodavci
ribe (cetarii). Za snabdevanje milionskog stanovništva Rima odećom starali su se lintearii, koji su
izrađivali platno, od koga su krojači (vestiarii) šili odela. 

Najvažnija trgovačka razmena odvijala se između Rima i provincija. Određeni proizvodi u kojima
je Rim oskudevao morali su se uvoziti, a višak nekih italskih roba prodavao se u provincijama.
Posebno je bilo traženo italsko maslinovo ulje, te italska vina, koja su vremenom potisnula i grčka
vina i dobro se prodavala na istoku. U Puteoli, u Napuljskom zalivu, izrađivala se ogromna
količina proizvoda od metala namenjenih izvozu. S druge strane, milionsko stanovništvo Rima i
Italije dobavljalo je žito kao glavnu hranu sa Sicilije i iz Egipta. Zbog značajne potrebe za radnom
snagom, veliki je razmah dostigla trgovina robovima. Ruda se uvozila iz Hispanije, a luksuzna
roba s istoka. Neki gradovi razvili su se u poznate trgovačke centre, od kojih su se neki
specijalizovali za određenu vrstu trgovine.

Veliki razmah trgovine bio je omogućen odličnom mrežom puteva (viae), koje su Rimljani počeli
graditi pre svega u vojne svrhe, uporedo sa osvajanjem novih zemalja. Prema
krajevima Apeninskog poluostrva vodilo je nekoliko važnih puteva. Oni su obično nazivani prema
državnim činovnicima koji su ih sagradili ili prema mestu u koje su vodili. Tako je Via Appia išla od
Rima preko Kapue, Beneventa i Tarenta do jadranske luke Brundizija. Od Kapue na jug prema
Siciliji vodila je Via Popilia. Via Salaria presecala je Italiju na pola i vodila na severoistok do
jadranske luke Ankone. 

Putovanje morem razvilo se zbog potreba trgovine. Rimske lađe su plovile po Sredozemlju,
po Crnom i Crvenom moru, sve do Indije, na zapadu duž obale današnjeg Maroka, a na
severozapadu sve do Britanije. Najveća luka na Mediteranu bila je Aleksandrija u Egiptu, odakle
su prema Rimu kretali veliki teretni brodovi nakrcani žitom.
GRČKA

Ekonomija
Na vrhuncu svoje ekonomske moći, u V i IV stoljeći p. n. e. antička Grčka nije imala premca u
tadašnjem svijetu. Prema nekim historičarima ekonomije, Grčka je imala jednu od najnaprednijih
ekonomija prije pojave industrije. Navodno je prosječna dnevna plata grčkog radnika bila, u
protivvrijednosti izraženoj u žitu, oko 12 kg pšenice. To je bilo više od tri puta od onog što je
dobijao npr. egipatski radnik u rimsko doba[9].