OSNOVE PRINCIPA KONSTRUISANJA

I KOLOKVIJ

Konstruisajne je proces transformacije ideje za novi proizvod u projekat koji predstavlja

skup informacija za izradu i ekspolataciju.

Etape u životnom ciklusu razvoja i korištenja:

-Konstruisanje
-Proizvodnja
-Eksploatacija
-Reciklacija

Dva osnovna razloga za podsticaj rađanja novog proizvoda:

-Da se riješi određeni tehnički problem
-Ekonomski

Tržišni vijek proizvoda u odnosu na obim plasmana:

I-Period uvođenja, rađanje proizvoda
II-Period prirasta
III-Period kulminacije
IV-Period zasićenja
V-Period degradacije, prestanak plasmana

Vrste konstrukcija:
-Ponovljene konstrukcije (postojeće konstrukcije sa minimalnim izmjenama)
-Konstrukcije sa čvrstim principima rada (princip rada se ne mijenja , promijeni se oblik,
dimenzije materijal, tehnologija obrade i slično)
-Prilagođene konstrukcije (prilagodimo postojeću konstrukciju novonastlim problemima)
-Varijantne konstrukcije (pravimo konstrukciju sa nekoliko varijanti i odabiremo
najoptimalniju)
-Nove konstrukcije (konstruišemo potpuno novi proizvod koji da tad nije bio na tržištu)

Razvojno konstruisajne podrazumjeva razvoj nivih proizvoda.

Operativno konstruisanje podrazumjeva korekcije i usavršavajne postojećih

konstrukcija.

Tehnički zahtjev podrazumjeva funkcionalnu ispravnost (da ispunjava funkciju) i

tehnološku ispravnost (da se omogući jednostavna i jeftina izrada, kontrola, skladištenje i
transport).

Ekonomski zahtjev nalaže što manje ukupne troškove: konstruisanja, izrade, obrade,
montaže, transporta, eksploatacije, održavanja, skladištenja, itd.

Opšti zahtjevi podrazumjevaju da ispune zahtjeve koji nalaže zakon, pravila i ostali
propisi.
Opšta načela:
-Načelo jednoznačnosti (tehnički proizod i procesi moraju biti jednoznačno određeni)
-Načelo jednostavnosti (tehnički proizvod treba da ima što više komponenti jednostavnog
oblika)
-Načelo sigurosti (tehnički proizvod mora sigurno i pouzdano funkcionisati bez opasnosti na
ljude)

Faze procesa konstruisanje:

-Prva faza – definisanje projektnog zadatka
-Druga faza – faza koncipiranja
-Treća faza – faza razvoja oblika i dimenzija
-Četvrta faza –faza provjere naponski stanja
-Peta faza – faza konstrukcijske razrade

Prva faza – definisanje projektnog zadatka obuhvata razradu ideje. U okviru ove faze
definišu se sve tehničke karakteristike koje treba da ima proizvod, mogućnost tipizacije,
unifikacije, usklađenost sa zakonskim normama. Pored ovog definiše se i rok završetka.

Kvalitet podrazumjeva skup svih karakteristika proizvoda i usluga koje se odnose na

njihovu mogućnost da zadovolje utvrđene ili željene potrebe kupca.

Vrste zahtjeva:
-Osnovni zahtjevi (funkcija i kvalitet)
-Dopunski zahtjevi (utrošak energije, stepen iskorištenosti, jednostavnost održavanja)
-Lični zahtjevi (oblik, boja)

Lista zahtjeva predstavlja popis zahtjeva i ograničenja predviđenih za razvoj nekog

proizvoda.

Vrste zahtjeva:
-Opšte funkcije
-Radna svojstva
-Ergonomska svojstva
-Tehnička svojstva
-Spoljni izgled
-Montaža/demontaža
-Uslovi transporta
-Pakovanje
-Ekonomska ograničenja

Unutrašnji izvori ideja:

-Poboljšanje kvaliteta postojeći proizvoda
-Usavršavanje postojećih proizvoda
-Proširenje asortimana
-Izrada dopunskih programa

Spoljašnji izvori ideja:

-Rezultati rada naučno-istraživačkih instituta
-Praćenje aktivnosti konkurencije
-Raćenje zahtjeva kupaca
-Stručna literatura

Druga faza – faza koncipirnja s kojom se dolazi do odgovora na kom principu će

mašinski sistem ostvariti svoju funkciju.

Cilj faze koncipiranja je da utiče i usmjeri razmišljanje, a zatim navede na stvaranje

novih principa rada mašinskog sistema.

Osnovne operacije metodičkog koncipiranja idejnog rješenja:

-Formiranje strukture funkcija
-Izbor izvršilaca funkcija
-Formiranje varijantnih rješenja
-Izbor optimalne varijante

Strukturna funkcija je model kojim se definiše tehnički proces u mašinskom sistemu.

Strukturu funkcije čine radne (glavne i pomoćne) funkcije, sekundarne (sporedne), a
po potrebi i propulzivne i kontrolne funkcije.

Vrste opšte funkcije:

-Radna funkcija (podrazumjeva preradu, transport ili neku drugu vrstu manipulacije sa
materijalom)
-Energetska funkcija (izvršavaju se u energetskim mašinskim sistemima)
-Namjenska funkcija (funkcije koje se ne mogu svrstati ni u jednu od predhodne dvije grupe)

Grupe parcijalnih funkcija:

-Funkcije koje će se izvršavati pomoću mašinskog sistema koji se razvija
-Funkcije koja realizuje poslužilac mašinskog sistema
-Mašinski sistemi koji rade u sprezi sa onima koje treba razviti

Optimalna varijanta je varijanta koja u potrebnoj mjeri zadovoljava sva ograničenja i

kriterijume.

Najbolja varijanta je ona varijanta koja na najbolji način zadovoljava uslov koji treba biti
zadovoljen.

Stepen zadovoljenja vrednuje se ocjenama koje mogu biti od 0 do 4.

-Ocjena 0 (varijanta ne zadovoljava odnosno je neprihvatljiva)
-Ocjena 1 (varijanta nije dobra, ali se može tolerisati, odnosno prihvatiti)
-Ocjena 2 (varijanta je odgovarajuća)
-Ocjena 3 (varijanta je dobra)
-Ocjena 4 (varijanta je vrlo dobra, odnosno idealna)

Tehnička ograničenja:
-Kapacitet
-Produktivnost
-Preciznost
-Pouzdanost
-Rukovanje
Ekonomska ograničenja:
-Broj djelova
-Složenost djelova
-Složenost montaže

Koraci vrednovanja koncepcijskog rješenja:

-Biranje ograničenja na osnovu kojih se vrednuju varijantna rješenja
-Subjektivno vrednovanje varijanti
-Vrednovanje i izbor optimalne varijante