1.

Związki organiczne – węglowodany, białka, kwasy nukleinowe i lipidy

2. Związki nieorganiczne – woda i sole mineralne
3. Rodzaje związków organicznych: organiczne i nieorganiczne
4. Podstawowe składniki chemiczne organizmów to pierwiastki
5. Skład organizmu: 65% - woda, 18% - białka, 10% - lipidy, 4% - sole mineralne, 2% - kwasy
nukleinowe i inne związki, 1% - węglowodany
6. Kolejność budowy organizmu: pierwiastek, związek chemiczny, komórki, tkanki, narządy,
układ narządów, organizm
7. Makroelementy – to pierwiastki występujące w organizmie w dużych ilościach
8. Pierwiastki biogenne – to główne związki organiczne budujące wszystkie organizmy
9. Pierwiastki makroelementów – węgiel C, wodór H, tlen O, azot N, siarka S, fosfor P… wapń
Ca, potas K, magnez Mg, sód Na, chlor Cl
10. Mikroelementy – to pierwiastki występujące w organizmie w małych ilościach
11. Pierwiastki mikroelementów – żelazo Fe, miedź Cu, jod I, fluor F, kobalt Co
12. Właściwości wody
a. Jest dobrym rozpuszczalnikiem
b. Gęstość zależna od temperatury
c. Duże napięcie powierzchniowe
d. Wysokie ciepło parowania
e. Duże ciepło właściwe
1. Pierwiastki tworzące węglowodany – C,O,H,
2. Cukry:
a. Cukry proste
b. Dwucukry
c. Wielocukry
1. Cukry proste: glukoza, fruktoza, galaktoza, ryboza, deoksyryboza
2. Dwucukry: laktoza, maltoza, sacharoza
3. Wielocukry: skrobie, glikogen, celuloza, chityna
4. Cechy cukrów prostych:
a. Szkielet węglowy
b. Od 3 do 8 atomów węgla
c. Postać łańcucha albo pierścienia
d. Słodkie w smaku
e. Rozpuszczalne w wodzie
1. Cechy dwucukrów:
a. Słodkie
b. Rozpuszczalne w wodzie
1. Cechy wielocukrów:
a. Są polimerami
b. Postać prostych lub rozgałęzionych łańcuchów
c. Nie słodkie
d. Słabo- albo nie rozpuszczalne w wodzie
1. Dzięki wiązaniu O-glikozydowym powstają dwucukry i wielocukry
2. Aminokwasy są zbudowane z H,N,O,C
3. Aminokwas składa się z:
a. Centralnie ułożonego atomu węgla
b. Grupy karboksylowej (-COOH)
c. Grupy aminowej (-NH2)
d. Podstawnika (R)
1. Wiązanie peptydowe = grupa karboksylowa + grupa aminowa
2. Podstawniki różnią się:
 a. Wielkością
b. Zdolnością do tworzenia wiązań wodorowych
c. Powinowactwem do wody
1. Podstawniki decydują:
a. Liczbą aminokwasów
b. Rodzajem aminokwasów
c. Kolejnością aminokwasów
d. Obecnością aminokwasów
1. Białka proste zawierają aminokwasy, a białka złożone zawierają aminokwasy i część
niebiałkową(cukry, tłuszcze, kwasy, jony metalu)
2. Białka proste: histony, keratyna, albuminy, globuliny
3. Białka złożone: kolagen, mioglobina, hemoglobina, fibrynogen
4. Funkcje białek:
a. Enzymatyczne,
b. Strukturalne,
c. Magazynujące
d. Ochronne
e. Transportowe
f. Odpornościowe
1. Znaczenia białek:
a. Regulują pracę organizmu
b. Odpowiadają za ruch komórek i organizmu
c. Wykrywają sygnały i przekazują je
d. Stanowią zapas substancji odżywczych
e. Przenoszą elektrony
1. Koagulacja – to proces polegający na łączeniu cząsteczek koloidu pod wpływem soli metali
lekkich.
2. Denaturacja – to naruszenie struktury biała pod wpływem czynników fizycznych i
chemicznych
3. Czynniki fizyczne:
a. Temperatura powyżej 40*
b. Promieniowanie UV
c. Promieniowanie rentgenowskie
d. Wysokie ciśnienie
1. Czynniki chemiczne:
a. Stężone kwasy i zasady
b. Alkohole
c. Sole metali ciężkich
1. Lipidy są związkami organicznymi zbudowanymi z węgla, wodoru i tlenu. Niektóre z nich
zawierają fosfor i azot
2. Lipidy proste: tłuszcze właściwe, woski
3. Lipidy złożone: fosfolipidy, glikolipidy
4. Lipidy proste = alkohol + kwasy tłuszczowe
5. W tłuszczach właściwych alkoholem jest glicerol, który może przyłączyć 3 kwasy tłuszczowe
6. Kwasy tłuszczowe dzielimy na nienasycone i na nasycone
7. Nasycone między atomami węgla maja pojedyncze wiązania
8. Nienasycone mają co najmniej jedno wiązanie podwójne
9. Glicerol łączy się z kwasami tłuszczowymi wiązaniem estrowym
10. Lipidy, które zawierają głównie kwasy tłuszczowe nasycone w temperaturze pokojowej mają
postać stałą
11. Lipidy, które zawierają kwasy tłuszczowe nienasycone występują w postaci płynnej
12. Woski zawierają kwasy tłuszczowe i inne alkohole niż glicerol
13. Woski stanowią warstwę ochronną na powierzchni ciała wielu roślin i zwierząt
14. Lipidy złożone = alkohol + kwasy tłuszczowe + dodatkowe związki