OPSKRBA VODOM NASELJA

Qsred.dnevn.= qsp * Sp = 150 * 42000 = 6.300.000 l/dan = 6300 m3/dan

Qsr, satno= Qsred.dnevn / 24*60*60 = 72,9167 l/s
Qmax,dnevno=kd * Qsr = 1,3*72,9167= 94,79 l/s
Qmax,satno = kh * Qmax,dnevno = 2,0 * 94,79 = 189,583 l/s

Za naselje do 50.000 stanovnika broj istovremenih požara 2,

Potrebna količina vode: qpož = 22,5 l/s
Qpožarno = 2 * 22,5 = 45 l/s

Qmax, sat, UK = Qmax,satno + Qpožarno = 189,58 + 45 = 234,58 l/s

kota
duzina dionice
dionica čvor terena
(m)
Z (m.n.m)
R-1 950 R  
1-2 700 1 155
2-3 900 2 152
3-4 1200 3 148
2-5 500 4 145
5-6 800 5 145
5-7 650 6 140
1-8 900 7 141
8-9 950 8 150
8-10 500 9 140
10 138

SL = 8050 m
Specifični protok potrošnje vode qspec (l/sm):
qspec = Qmax, sat, UK / SL = 234,58 / 8050 = 0,0291 l/sm

1
 OPSKRBA VODOM NASELJA

Dionični protok Qdio :

Q i-j = qspec * L i-j

Dionični
Duzina dionice
Dionica protok
(m)
(l/s)
R-1 950 27.68
1-2 700 20.40
2-3 900 26.23
3-4 1200 34.97
2-5 500 14.57
5-6 800 23.31
5-7 650 18.94
1-8 900 26.23
8-9 950 27.68
8-10 500 14.57

2
 OPSKRBA VODOM NASELJA

- Izračun čvorne potrošnje:

Pretpostavljajući ravnomjerno odvođenje vode u magistralnim dionicama mreže,
potrošnja vode u L i-j dionici mreže može se fiktivno redukovati na potrošnju vode na
početku (qi) I kraju (qj) dionice:
qj = a*Qi-j qi = (1-a)*Qi-j
Tabela za vrijednost koeficijenta a :

Qj /q=0 a=0,60
0<Qj /q<0,5 a=0,60-0,55
0,5<Qj /q<1 a=0,55-0,53
1<Qj /q<5 a=0,53-0,51
5<Qj /q<10 a=0,51-0,505
Qj /q>10 a=0,50

U slučajevima kada su dionice i-j krajnje dionice mreže je a=0,60, pa se dobija:

čvorna
krajnji dionički
a potrošnja
čvor protok (l/s)
q (l/s)

4 34.97 0.6 20.98

6 23.31 0.6 13.99
7 18.94 0.6 11.36
9 27.68 0.6 16.61
10 14.57 0.6 8.74

redukovana
čvor dionički čvorna
(1-a) NAPOMENA
q protok (l/s) potrošnja
q (l/s)

3
 OPSKRBA VODOM NASELJA

redukovan protok u čvoru 3, s

3 34.97 0.4 13.99
obzirom na potrošnju u dionici 3-4
redukovan protok u čvoru 5, s
5 23.31 0.4 9.32
obzirom na potrošnju u dionici 5-6
redukovan protok u čvoru 5, s
5 18.94 0.4 7.58
obzirom na potrošnju u dionici 5-7
redukovan protok u čvoru 8, s
8 27.68 0.4 11.07
obzirom na potrošnju u dionici 8-9
redukovan protok u čvoru 8, s
8 14.57 0.4 5.83 obzirom na potrošnju u dionici 8-
10

Za izračun u ostalim čvorovima moramo prvo odrediti vrijednost koeficijenta a :

4
 OPSKRBA VODOM NASELJA

Tranzitni
dionic dionički dionički
a protok (l/s) protok
odnos Stranzita/dionična a
(l/s)
8-9   27.68
8-10   14.57 (27.68+14.57)/26.23 0.52
1-8 26.23  
3-4   34.97
26.23/34.97 0.54
2-3 26.23  
5-6   23.31
5-7   18.94 (23.31+18.94)/14.57 0.52
2-5 14.57  
2-3   26.23
3-4   34.97
5-6   23.31 (26.23+34.97+23.31+18.94+14.57)/
0.5075
5-7   18.94 20.4
2-5   14.57
1-2 20.40  
1-8   26.23
1-2   20.40 (26.23+20.4)/27.68 0.52
R-1 27.68  

redukovan
a
čvor dionički
(1-a) čvorna NAPOMENA
q protok (l/s)
potrošnja
q (l/s)

5
 OPSKRBA VODOM NASELJA

redukovan protok u čvoru 8, s

8 26.23 0.52 13.64 obzirom na potrošnju u dionici 1-
8
redukovan protok u čvoru 1, s
1 26.23 0.48 12.59 obzirom na potrošnju u dionici 1-
8
redukovan protok u čvoru 3, s
3 26.23 0.54 14.16 obzirom na potrošnju u dionici 2-
3
redukovan protok u čvoru 2, s
2 26.23 0.46 12.06 obzirom na potrošnju u dionici 2-
3
redukovan protok u čvoru 5, s
5 14.57 0.52 7.58 obzirom na potrošnju u dionici 2-
5
redukovan protok u čvoru 2, s
2 14.57 0.48 6.99 obzirom na potrošnju u dionici 2-
5
redukovan protok u čvoru 2, s
2 20.40 0.5075 10.35 obzirom na potrošnju u dionici 1-
2
redukovan protok u čvoru 1, s
1 20.40 0.4925 10.05 obzirom na potrošnju u dionici 1-
2

6
 OPSKRBA VODOM NASELJA

Na osnovu prethodnih proračuna dobivamo stvarne čvorne potrošnje:

Redukovana Stvarna
Čvor čvorna čvorna
q potrošnja potrošnja
q (l/s) q (l/s)
10.05
1 22.63
12.59
10.35
2 6.99 29.41
12.06
14.16
3 28.15
13.99
4   20.98
7.58
5 24.48
9.32

7
 OPSKRBA VODOM NASELJA

7.58
6   13.99
7   11.36
13.64
8 11.07 30.54
5.83
9   16.61
10   8.74

Prema izračunatim čvornim potrošnjama dobivaju se stvarni dionični protoci.

Za određivanje protoka u dionicama vodovodne mreže koriste se jednačine kontinuiteta
u čvorovima mreže, koje se izražavaju jednačinama:
SQi-k = qi i=1,2,…,m

Protok napajanja vodovodne mreže je:

Q = Sqi

Dionic
Stvarni dionični protok (l/s)
a
8-9 q9 16.61
8-10 q10 8.74
1-8 q8 + Q8-10 + Q8-9 55.89
5-6 q6 13.99
5-7 q7 11.36
2-5 q5 + Q5-6 + Q5-7 49.83
3-4 q4 20.98
2-3 q3 + Q3-4 49.13
1-2 q2 + Q2-3 + Q2-5 128.37
R-1 q2 + Q2-3 + Q2-5 + QR-1 156.05
Sqi 234.58

8
 OPSKRBA VODOM NASELJA

S obzirom na izračunate stvarne dionične protoke usvojimo prečnike cijevi, prema

formulama:
4∗Qi− j 4∗Q
Dpotr≥ √ π∗v v= π∗D 2

Dionic
stvarni dionični protok (l/s) Dpotr (m) Dpotr (mm) Dusv (mm)
a
3-4 q4 20.98 0.1635 163.48 180
5-6 q6 13.99 0.1335 133.50 140
5-7 q7 11.36 0.1203 120.30 125
8-9 q9 16.61 0.1455 145.46 160
8-10 q10 8.74 0.1055 105.52 110
2-3 q3 + Q3-4 49.13 0.2502 250.17 280
2-5 q5 + Q5-6 + Q5-7 49.83 0.2519 251.95 280
1-8 q8 + Q8-10 + Q8-9 55.89 0.2668 266.83 280
1-2 q2 + Q2-3 + Q2-5 128.37 0.4044 404.39 450
R-1 q2 + Q2-3 + Q2-5 + QR-1 156.05 0.4459 445.86 450

Gubici pritiska se računaju po formuli:

Dhi-j = Ki-j * Qi-j2

Duzina
Dionic 3 Brzina Dhi-j
Stvarni dionični protok (m /s) dionice D (m) Ki-j
a v (m/s) (m)
L (m)
0.021
3-4 q4 1200 0.18 0.82 16571.30 7.29
0
0.014
5-6 q6 800 0.14 0.91 42170.18 8.25
0
0.011
5-7 q7 650 0.125 0.93 62684.60 8.09
4
0.016
8-9 q9 950 0.16 0.83 24577.74 6.78
6
0.008
8-10 q10 500 0.11 0.92 95307.01 7.28
7
0.049
2-3 q3 + Q3-4 900 0.28 0.80 1179.42 2.85
1
2-5 q5 + Q5-6 + Q5-7 0.049 500 0.28 0.81 655.23 1.63

9
 OPSKRBA VODOM NASELJA

8
0.055
1-8 q8 + Q8-10 + Q8-9 900 0.28 0.91 1179.42 3.68
9
0.128
1-2 q2 + Q2-3 + Q2-5 700 0.45 0.81 73.16 1.21
4
0.156
R-1 q2 + Q2-3 + Q2-5 + QR-1 950 0.45 0.98 99.28 2.42
1

Od čvora napajanja mreže (1) do krajnjih čvorova u mreži (4,6,7,9,10) postoji 5 strujnih
puteva, a prema energetskim jednačinama za svaki od ovih strujnih puteva dobijaju se
sledeće jednačine za izračunavanje pritiska vode u čvoru napajanja mreže:
H1(4) = (Z4 – Z1) + H4 + Dh1-2 + Dh2-3 + Dh3-4
H1(6) = (Z6 – Z1) + H6 + Dh1-2 + Dh2-5 + Dh5-6
H1(7) = (Z7 – Z1) + H7 + Dh1-2 + Dh2-5 + Dh5-7
H1(9) = (Z9 – Z1) + H9 + Dh1-8 + Dh8-9
H1(10) = (Z10 – Z1) + H10 + Dh1-8 + Dh8-10

Gdje su H4 = H6 = H7 = H9 = H10 pritisci vode u krajnjim čvorovima mreže, a brojevi u

zagradi iznad H1 označavaju krajnju tačku strujnog toka za koju je jednačina
postavljena.

Uslov je da je u najvećem času potrošnje vode bude H 4 = H6 = H7 = H9 = H10 = 30 m

Imamo :
(Z4 – Z1) = 145 – 155 = -10 m
(Z6 – Z1) = 140 – 155 = -15 m
(Z7 – Z1) = 141 – 155 = -14 m
(Z9 – Z1) = 140 – 155 = -15 m
(Z10 – Z1) = 138 – 155 = -17 m

Prema jednačinama za izračunavanje gubitaka pritiska I tabele o izračunatim dioničnim

gubicima pritiska dobija se:
H1(4) = -10+30+1,21+2,85+7,29 = 31,35 m
10
 OPSKRBA VODOM NASELJA

H1(6) = -15+30+1,21+1,63+8,25 = 26,09 m

H1(7) = -14+30+1,21+1,63+8,09 = 26,93 m
H1(9) = -15+30+3,68+6,78 = 25,46 m
H1(10) = -17+30+3,68+7,28 = 23,96 m

Najveći otpor za postizanje traženog pritiska krajnjeg potrošača, koji je mjerodavan za

određivanje pritiska napajanja mreže, je strujni tok od čvora napajanja 1 do krajnjeg
čvora 4, pri čemu je:
H1 = H1(4) = 31,35 m
U ovom slučaju brzina strujanja vode u cijevima je manja od 1m/s, a pritisci u krajnjim
čvorovima su:

kota suma pritisak pritisak

čvor
terena Z gubitaka (m.v.s.) (bar)
4 145 11.35 30.00 3.00
6 140 13.93 32.42 3.24
7 141 13.77 31.58 3.16
9 140 10.46 35.89 3.59
10 138 10.96 37.39 3.74

Pri ovom pritisku napajanja mreže, bez promjene prečnika cjevovoda dionica mreže, svi
potrošači, osim u čvoru 4, bi dobijali vodu po većim pritiscima od traženih. Zbog toga
smanjujemo prečnike dijela cjevovoda, kako bi smo povećali gubitke i snizili pritiske. Da
bi se ovo postiglo gubitke pritisaka u krajnjim dionicama mreže treba dovesti do
veličine:
Dh’5-6 = Dh5-6 + (H1(4) - H1(6))= 8,25+(31,35-26,09)= 13,51 m
Dh’5-7 = Dh5-7 + (H1(4) - H1(7))= 8,09+(31,35-26,93)= 12,51 m
Dh’8-9 = Dh8-9 + (H1(4) - H1(9))= 6,78+(31,35-25,46)= 12,67 m
Dh’8-10 = Dh8-10 + (H1(4) - H1(10))= 7,28+(31,35-23,96)= 14,67 m

11
 OPSKRBA VODOM NASELJA

U tabeli je: Xi-j = I * ( II – III)

Dionic Dhi-j DNi-j DN'i-j Li-j Xi-j

Q (m3/s) I II III
a (m) (m) (m) (m) (m)

5-6 13.51 0.14 0.125 800 0.0140 78461.03 0.0201 0.0123 614.22
5-7 12.51 0.125 0.11 650 0.0114 131729.61 0.0078 0.0051 363.73
8-9 12.67 0.16 0.14 950 0.0166 34288.66 0.0499 0.0267 795.26
8-10 14.67 0.11 0.09 500 0.0087 195845.54 0.0027 0.0013 265.14

12
 OPSKRBA VODOM NASELJA

U ovom slučaju imamo pritiske u svim krajnjim čvorovima 3 bara, ali su brzine strujanja
vode u pojedinim dijelovima dionica veće od 1 m/s.

Brzin
Protok K
Dionic Dužina Prečnik a K Dhi-j
(m3/s (m/(m3/s)2
a (m) D (m) v (m/(m3/s)2) (m)
) )
(m/s)
R-1 950 0.1561 0.45 0.98 99.28 99.28 2.42
1-2 700 0.1284 0.45 0.81 73.16 73.16 1.21
2-3 900 0.0491 0.28 0.80 1179.42 1179.42 2.85
3-4 1200 0.021 0.18 0.82 16571.30 16571.30 7.29
2-5 500 0.0498 0.28 0.81 655.23 655.23 1.63
190 0.14 0.91 10015.42
5-6 0.0140 68842.50 13.47
610 0.125 1.14 58827.09
290 0.125 0.93 27966.98
5-7 0.0114 96588.02 12.46
360 0.11 1.20 68621.05
1-8 900 0.0559 0.28 0.91 1179.42 1179.42 3.68
160 0.16 0.83 4139.41
8-9 0.0166 45782.46 12.63
790 0.14 1.08 41643.05
240 0.11 0.92 45747.37
8-10 0.0087 190171.12 14.53
260 0.09 1.37 144423.76

- Visinski položaj rezervoara:

Prema energetskoj jednačini za strujni tok od rezervoara do čvora napajanja mreže (1)
je:
ZR = Z1 + H1 + DhR-1
ZR = 155 + 31,35 + 2,42
ZR = 188,77 m.n.m.

Prema energetskim jednačinama za strujne tokove od rezervoara do krajnjih čvorova

mreže, pritisci vode u ovim čvorovima su:

13
 OPSKRBA VODOM NASELJA

Hi = (ZR – Zi) – (SDhi)

kota suma pritisak

pritisak
čvor terena gubitak
(bar)
Z a (m.v.s.)
4 145 13.76 30.01 3.00
6 140 18.72 30.05 3.00
7 141 17.71 30.06 3.01
9 140 18.73 30.04 3.00
10 138 20.63 30.14 3.01

14