MGA KASTIAL NOONG PANAHON NG KOLONYAL

Ang permanenteng paninirahan ay naitatag lamang noong 1565

nang makarating ang ekspedisyon na pinamunuan ni Miguel Lopez
de Legazpi sa Cebu mula sa Mexico. Ang pamumuno ng mga
Espanyol ay naitatag sa mga maliliit na malayang pamayanan na
walang alam sa pamahalaang sentralisado. Matapos ang anim na
taon, nang matalo ang isang Muslim na datu, itinatag ni Legazpi ang
isang lungsod sa Maynila, na nagbigay ng pangunahing daungan sa
Look ng Maynila, isang malaking populasyon at malapit sa mga
kapatagan ng Gitnang Luzon. Naging sentro ng pamahalaang
kolonyal ang Maynila, pati na rin ang aktibidad na pang-militar,
panrelihiyon at pangkalakalan (commercial).
Naglayag ang mga bantog na galyon sa pagitan ng Maynila at
Acapulco, Mexico. Dinala nila ang pilak at ilang mahahalagang metal mula sa Bagong Mundo sa
Maynila upang bumili ng mga pampalasa mula sa Moluccas at ang porselana, ivory, lacquerware at
sutla/seda mula sa Tsina at Timog-silangang Asya. Bagama't ginamit ang mga ito sa Mexico,
karamihan sa mga kalakal ang dinala sa Espanya, upang ipagbili sa Europa.
Ang Pilipinas ay naging lalawigan ng Nueva Espanya hanggang 1821, nang makamit ng Mexico ang
kalayaan.
Ang pananakop sa kapuluan ay nagtagumpay na walang pakikipaglaban (maliban sa mga Muslim).
Naging problema ng mga Kastila ang pakikipaglaban ng mga Muslim sa Mindanao at Sulu. Bilang
sagot sa paglusob ng mga Espanyol sa mga Muslim at kanilang mga kakampi, sinalakay nila ang
mga lugar sa Luzon at Bisayas na nasa ilalim ng pamamahala ng Espanyol. Naglunsad ang mga
Kastila ng mga kampanya laban sa mga Muslim, ngunit wala itong naging tiyak na resulta hanggang
sa gitna ng ika-19 siglo.
Magkaugnay ang Simbahan at Estado noong panahon ng Kastila. Naging responsibilidad ng estado
ang mga institusyong panrelihiyon. Isa sa mga naging layunin ng Espanya sa kolonyalisasyon ng
Pilipinas ay ang pagbibinyag ng mga tribu sa Kristiyanismo. Ang pagpapalit ng relihiyon ay naganap
dahil sa kawalan ng ibang maayos na relihiyon, maliban sa Islam, na laganap sa Timog. Ang mga
seremonya ng simbahan ay naging bantog, na naging dahilan upang mapasama ang iba't ibang
pista sa tradisyong Pilipino.
Naging sanhi nito ang pagdami ng mga Katoliko sa bansa, na tinutulan ng mga Muslim sa Mindanao
at mga tribu sa Hilagang Luzon (tulad ng mga Ifugao ng Kordilyera) at ang mga Mangyan ng
Mindoro.
Ang mga Kastila ay nagtatag ng tradisyonal na organisasyon ng barangay sa pamamagitan ng mga
pinunong lokal sa mababang antas ng pamamahala. Ang istilong ito na di-direktang pamamahala
ang nagdulot ng pagbubuo ng mataas na antas ng mga Pilipino na tinatawag na principalia, na
naging mayaman, mataas ang respeto at iba pang mga prihibelyo. Ito ay nagpakita ng isang
sistemang oligarkiya sa lokal na pamamahala. Ilan sa mga pagbabago sa ilalim ng pamamahala ng
Espanya ang pagpapalit ng ideya ng pagmamay-ari ng lupa sa konsepto ng pribadong pagmamay-
ari at ang pagbibigay ng titulo sa mga kasapi ng principalia.
Hindi kumita ang Espanya sa Pilipinas bilang isang kolonya, at malapit nang maubos ang salapi ng
pamahalaan dahil sa digmaan laban sa mga Dutch at sa pakikipag-laban sa mga Muslim. Ang kita
ng pamahalaang kolonyal ay nanggaling sa kalakalang galyon.
MGA AMERIKANO AT HAPON NOONG PANANAKOP
Ang pananakop ng Amerikano sa Pilipinas, na
nangangahulugang ang Pilipinas ay itinuring na isang
teritoryo ng Estados Unidos ay magmula 1898
hanggang 1946. Bukod sa ilang mga retensiyonista o
mga tao na nais panatilihin ang Pilipinas bilang isang
nasasakupan ng Estados Unidos, ang balak ng mga
naging Pangulo ng Estados at ng mga kinatawan
(representatibo) ng Estados Unidos hinggil sa kanilang
misyon ng pangongolonya ay ang pag-iiwi (tutelahe, o
pangangasiwa ng kapuluan ng Pilipinas hanggang sa
maabot na nito ang ganap na gulang o tamang
panahon ng pagpapalaya), na naaayon sa kung kailan
at sa anong mga katayuan at mga kasunduan.
Ang Pananakop ng mga Hapones ay ang panahon sa Kasaysayan ng Pilipinas mula 1942
hanggang 1945, noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, kung kailan nilusob ng Imperyo ng Hapon
ang Pilipinas na dating tinatabanan o nasa ilalim ng kapangyarihan ng Estados Unidos.
Habang nagaganap ang Ikalawang Digmaang
Pandaigdig, binomba ng hukbo ng mga
sundalong Hapones ang Pilipinas noong
Disyembre 8, 1941. Naganap ito isang araw
pagkaraang bombahin ng mga Hapones ang
Pearl Harbor, Hawaii, at Estados Unidos.
Pagkaraan ng ilang mga linggo, umatras sina
Heneral Douglas MacArthur na kasama ang
pamahalaan ni Manuel L. Quezon na noon ay
nanunungkulan bilang Pangulo ng Pilipinas.
Pinasok ng militar ng Hapon ang Maynila noong Enero 2 1942. Sumuko ang Bataan sa puwersa ng
mga Hapones noong Abril 9, 1942. Ang mga bilanggo ng digmaan ay pinaglakad ng mga Hapones
(ang tinatawag na Martsa ng Kamatayan) papunta sa isang kampo ng konsentrasyon sa Capas sa
lalawigan ng Tarlac.
Pagkaraan ng pagbagsak ng Bataan sa kamay ng Hapon, nagpunta si MacArthur sa Australia.
Pinalitan siya sa Corregidor ni Heneral Jonathan Wainwright, upang ipagpatuloy ang pakikipaglaban,
hanggang sa mapilitang sumuko ang mga Pilipino at Amerikano pagkalipas ng 27 mga araw.
Nagtagal nang tatlong mga taon ang pananakop o okupasyon ng mga Hapones sa Pilipinas.
Nagtatag ang mga Hapones ng isang pamahalaang tau-tauhan lamang nila, na ang nagsisilbing
pangulo ay si Jose P. Laurel.
Noong Oktubre 1944, nagsimula ang digmaan ng pagpapalaya sa Pilipinas mula sa mga Hapones
nang lumapag ang mga puwersa ni Douglas MacArthur sa Tangway ng Leyte. Naproklama bilang
bagong pangulo ng Pilipinas si Sergio Osmeña nang mamatay si Manuel Quezon. Malakas na
nabomba ng mga sundalo ng Estados Unidos ang Maynila noong Pebrero 1945. Nasukol ng mga
Amerikano ang mga puwersang militar ni Heneral Homma sa Lalawigang Bulubundukin (Mountain
Province), na napilitang sumuko noong mabigo ang mga ito sa tinatangka nilang pagtakas.
MESTIZONG PILIPINO
Ang mga mestisong Pilipino (Kastila: mestizo filipino; Inggles:
Filipino mestizo) ay mga Pilipinong may pinagmulang iba’t ibang
lahi.
Naipakita ng makabagong pananaliksik sa henetika na ang uring
panlahi ng populasyong Pilipino, na bumubuo ng
pinakakaramihang bahagi ng bansa, ay naitatag noong pre-
kasaysayan ng mga katutubong Taywanes na nagsasalita ng
inang-wikang Awstronesyo, na sunod-sunurang dumayo sa
Pilipinas noong mga 3000 BK, ang karamihan na nakipaghalo rin
sa mga manaka-nakang dayo mula sa mainland o kontinenteng
Asya (ngayo’y timog Tsina).
Gayumpaman, madalas tumutukoy ang mestisong Pilipino sa
mga partikular na kakaunting pamayanang may pinaghalong kanunununuan ng mga katutubong
Pilipino at mga banyaga, kolonisador, o settler sa kakaraan lamang na kasaysayan, tulad ng mga
Intsik at Arabong mangangalakal at settler, mga Kastila noong panahong kolonyal, mga Amerikano
at Hapon noong pananakop, at pati na rin ng mga indibidwal na dumayo o tumakas sa Pilipinas
(mga Britaniko, Koreano, Vietnamese, atbp.) Tangi ang mga pamayanang mestiso ito sa
karaniwang populasyon pagdating sa pagkakakilanlang etniko, katayuang panlipunan, mga
kaugaliang pangkultura, at madalas sa pamanang pangwika, bagaman tinuturing nila ang kanilang
sarili bilang mga tunay na Pilipino.
Buhat ng nakasulat sa itaas, karamihan sa mga kasalukuyang Pilipino ay nagdadala ng mga
southern Chinese genetic marker, bagaman hindi maituturing ang puspos na pinakakaramihang
bahagi bilang mga “Intsik-Pilipino” sapagkat naipagkaloob ang mga marker na ito noong pre-
kasaysayan pa noong pagbubuo ng karaniwang populasyong “katutubong Pilipino”.
Mga apat sa bawat 100 Pilipino, o 3.6% ng populasyon, ang nagtataglay ng kanunununuang
Yuropeo, bagaman hindi nabanggit kung gaano kalaki ang karaniwang pagkahalong Yuropeo sa
kanila. Itong mga Pilipino ay matatawag na mestiso sapagkat:
1. naiambag ang pagka-Yuropeong ito sa kamakailan lamang na kasaysayang pantao ng
kapuluan,
2. hindi ito isang karaniwang pangyayari sa pangkalahatang populasyon, at
3. ang pamayanang bumunga mula sa paghahalong ito ay kapansin-pansing naging tangi
pagdating sa pagkakakilanlang etniko, katayuang panlipunan, mga kaugaliang pangkultura,
at madalas sa pamanang pangwika.
Karamihan sa kanila, kasama ng mga di-Awstronesyong Pilipino, ay nagpapanatili ng mga
pamantayan at ugaliing pangkulturang tangi sa pangkalahatang populsayon; kapansin-pansin din
ang kanilang pagsasarili pagdating sa pagkakakilanlang etniko, pananaw sa daigdig, katayuang
panlipunan, at pamanang pangwika.
Hindi dapat ipagkamali ang mestisong Pilipino sa Tisoy, na kolokyal na tumutukoy sa sinumang
Pilipinong may maputing balat mapaanuman ang lahi.
ANG TINUTURO NG KRISTIYANISMO
Ang naging layunin ng Espanya sa pananakop ng Pilipinas ay pampulitika, pangkabuhayan at
pangrelihiyon. Sa layuning pangrelihiyon nagtagumpay ang Espanya. Naging Kristiyano ang
nakararaming Pilipino. Ang naging epekto ng Kristiyanismo sa buhay ng mga Pilipino maliban sa
mga Muslim ay mahalaga at panghabambuhay. Sa modyul na ito, inaasahang masasabi mo ang
bahaging ginampanan ng simbahan sa pagpapalaganap ng Kristiyanismo. Nakapaloob sa modyul
na ito ang mga kaalaman at gawain para maintindihan mo ang aralin. Basahing mabuti
ang mga teksto at sundin ang mga panuto. Sana’y matatapos mo ang aralin
nang buong kasiyahan.