YETİŞKİN EĞİTİMİ VE

HAYAT BOYU ÖĞRENME

Dr. Z. Zühal GÜVEN

Dersin Adı : Yetişkin Eğitimi ve Hayat Boyu Öğrenme
Hafta :3&4
Süre : 60 dakika
Öğrenme Kazanımları : 1) Yetişkin özellikleri hakkında bilgi sahibi olur.
2)Yetişkinlik ile ilgili bilimsel araştırmalar hakkında
bilgi edinir.
3) Yetişkin eğitimi, tanım ve kavramlarını öğrenir.
 YETİŞKİN KİMDİR?
1.Biyolojik olarak yetişkin; üreyebilme yetisine ve
becerisine ulaşmış bireylerdir. Bu dönem ergenliğin ilk
safhasına karşılık gelir.

2.Yasal olarak yetişkin; imza atabilen, başkasının iznine

veya himayesine ihtiyaç duymadan yasal yükümlülüklerini
yerine getirebilen, ülkemizde yasal yetişkinlik yaşı olan 18
yaşını bitirmiş kişilerdir.

3.Sosyolojik açıdan yetişkin; toplumda yetişkinlerin rollerini

üstlenmiş ve tam zamanlı çalışma, oy kullanma gibi sosyal
sorumluluklarını yerine getirebilen bireylerdir. Ülkemizde
sosyolojik açıdan yetişkinlik, genelde yasal yetişkinlikten
önce gerçekleşir.

4.Psikolojik olarak yetişkin ise, öz-beni gelişmiş, kendi

yaşantısını kontrol edebilen ve yönlendiren, öz-güven ve
öz-saygı olgularını hayatının her kademesinde kullanan ve
geliştiren bireylerdir.
3
 Yetişkinliğin Temel Göstergeleri
Carl Rogers (1972) yetişkinliğin üç temel ölçütü olduğunu ileri sürmüştür:

Uygun
Olgunluk davranma
(biyolojik, (kendisi ve
zihinsel ve başkaları
ruhsal) hakkında
doğru karar ve
davranış)

Bağımsız olma
 Yetişkinliğin Temel Göstergeleri
«Yetişkinliği en iyi yetişkinler betimler» düşüncesinden hareketle gerçekleştirilen bir çalışma
sonucunda 20-30 yaş arası bireylerin kendilerini ne zaman yetişkin hissettikleri sorusuna verdiği
cevaplar (Tobin ve Poole, 2018) :

• Her şeyi bildiğini düşünen babam benden banka faiz oranlarına ilişkin tavsiye istediği zaman.
• İlk işe girdiğim zaman.
• Kendimi kötü hissetmeme neden olan bir arkadaşımı tamamen hayatımdan çıkardığımda.
• Çocuğumuz dünyaya geldiğinde.
• Başım kanunla belaya girdiğinde annem ve babam «bu senin sorunun» dedi ve gerçekten de
öyleydi. Dayanabileceğim hiç kimse olmadığını anlamıştım.
• Öğrenci kredimi geri ödemeye başladığımda.
• Bir başkasının patronu olduğumda.
Yetişkinlik Evreleri
 Yetişkinlik Evreleri (Erikson, 1950)
Temel ihtiyaçların karşılanmasına veya
Bebeklik (0-18 ay) karşılanmamasına dayalı güven ya da güvensizlik
duygusu

Günlük işlerini yapmaya veya amaca yönelik

Erken Çocukluk (18 ay-3 yaş) davranışları geliştirmeye veya geliştirememeye
dayalı bağımsızlık veya utanma duygusu

Kendisinin veya etrafındakilerin rollerini

Okul Öncesi (3-5 yaş) kavramaya veya onlarla ilişkilerine yönelik
girişkenlik (özgüven) ya da suçluluk (başarısızlık)
yönelik duygusu
 Yetişkinlik Evreleri (Erikson, 1950)
5. Gelişim Evresi (12-18 yaş): Ergenlik döneminde (12-18 yaş), çocuklar kimlik ve rol karışıklığı
Kimlik Kazanımı göreviyle karşı karşıya kalırlar. Ergenler “Ben kimim?” ve "Hayatımda
veya ne yapmak istiyorum?" soruları içinde bocalar. Kendisine hangisinin
Kimlik Karmaşası
uyduğunu görmek için birçok farklı benliği dener; çeşitli rolleri ve
fikirleri keşfederler, hedefler belirlerler ve "yetişkin" benliklerini
Yanıtı aranan soru:
Ben kimim? Nereye gidiyorum? keşfetmeye çalışırlar. Bu aşamada başarılı olan ergenler, güçlü bir
kimlik duygusuna sahiptir ve sorunlar karşısında ve diğer insanların
bakış açıları karşısında inançlarına ve değerlerine sadık kalabilirler.
Ergenler kayıtsız olduklarında, bilinçli bir kimlik arayışına
girmediklerinde veya ebeveynleri tarafından gelecekleri konusunda
baskı altına alındıklarında, zayıf bir benlik duygusu geliştirebilir ve
rol karmaşası yaşayabilirler.
 Yetişkinlik Evreleri (Erikson, 1950)
6. Gelişim Evresi (19-40 yaş): Erken yetişkinlik dönemindeki (20'li yaşlardan 40'lı yaşların başına
kadar) insanlar diğer insanlarla, özellikle yakın çevresi ile yakınlık
Yakınlık kurma kurma ya da kendini soyutlama gibi iki zıt tutumdan birini
veya benimseyebilir. Bu dönem insanların hayatını başkalarıyla
Uzaklaşma paylaşmaya hazırlandığı ve yeni hayatlar kurduğu dönemdir.
(kendini diğerlerinden Evlenme, çalışma hayatına atılma, bu yeni hayatların getirdiği
soyutlama) birincil veya ikincil ilişkiler bu evrenin gerçekleridir. Ancak, bundan
önceki evreler başarılı bir şekilde geçirilmediyse, genç yetişkinler
Yanıtı aranan soru: başkalarıyla başarılı ilişkiler geliştirmekte ve sürdürmekte sorun
Seviliyor muyum? İstenen yaşayabilir. Erikson, başarılı yakın ilişkiler geliştirebilmenin koşulu
birisi miyim? olarak ergenlik döneminde olumlu bir benlik algısı geliştirmenin
gerekliliğini vurgulamıştır.
 Yetişkinlik Evreleri (Erikson, 1950)
7. Gelişim Evresi (41-65 yaş): İnsanlar 40'lı yaşlarına geldiklerinde orta yetişkinlik olarak bilinen ve
60'lı yaşların ortalarına kadar uzanan döneme girerler. Orta
Üretkenlik yetişkinler bu dönemde üretkenlik veya durgunluk olmak üzere iki
veya zıt yol tercih edilir. Üretkenlik, hayatınızın işini bulmanızı ve
Durgunluk gönüllülük, akıl hocalığı veya çocuk yetiştirme gibi faaliyetler yoluyla
başkalarının gelişimine katkıda bulunmayı içerir. Bu aşamada, orta
yaşlı yetişkinler, genellikle doğum yaparak ve başkalarıyla ilgilenerek
Yanıtı aranan soru: bir sonraki nesle katkıda bulunmaya başlar; ayrıca topluma olumlu
Gerçekten değerli bir katkı sağlayan anlamlı ve üretken işlerde bulunurlar. Bu işi
katkı/fayda sağlıyor muyum? başaramayanlar durgunluk yaşayabilir ve dünyada anlamlı bir iz
bırakmıyormuş gibi hissedebilir; başkalarıyla çok az bağlantıları
olabilir ve üretkenliğe ve kişisel gelişime çok az ilgi duyabilirler.
 Yetişkinlik Evreleri (Erikson, 1950)

8. Gelişim Evresi (65 yaş): 60'lı yaşların ortalarından hayatın sonuna kadar geç yetişkinlik olarak
Üzeri bilinen gelişim döneminde insanlar tamamlanmışlık veya
umutsuzluk olarak adlandırılan iki uç durumda kendilerini
Tamamlanmışlık bulabilirler. Geç yetişkinlikteki insanlar hayatları üzerinde
ve düşündüklerinde ya bir tatmin duygusu ya da bir başarısızlık
Çaresizlik & Umutsuzluk duygusu hissedebilirler. Başarılarından gurur duyan insanlar, bir
bütünlük duygusu içinde hayatlarına çok az pişmanlıkla bakabilirler.
Ancak bu aşamada başarılı olamayan kişiler, hayatlarının boşa gitmiş
Yanıtı aranan soru: gibi hissedebilirler. Neyin "olması gerekirken olmadığı», ya da tam
Dolu dolu bir hayat yaşadım tersi "olması gereken nelerin olduğu» ve «nelere gerçekleşseydi
mı? sonuçların nasıl olabileceği» gibi meseleler üzerine odaklanırlar. Acı,
depresyon ve umutsuzluk duygularıyla hayatlarının sonunu
karşılarlar.
 Yetişkinlik Evreleri (Levinson, 1978)
İlk Yetişkinliğe Geçiş • Enerjisel yoğunluk
(17-22 yaş arası) • Eş, aile kurma arayışları
Genç Yetişkinlik (17-40 yaş arası ) • Meslek edinme
İlk Yetişkinlik • Toplumda uygun yer edinme
(23-40 yaşlar) • Tüm bu arayış ve gerçekleştirme
uğraşlarının getirdiği stres

Orta Yetişkinliğe Geçiş • Yaşın giderek ilerlemesine

(41-45 yaş arası) rağmen enerjik olma
Orta Yetişkinlik (41-60 yaş arası) • Kişisel doyum arayışı
Orta Yetişkinlik • Toplumsal olarak değerli olma
(46-60 yaşlar) • Genç yetişkinlerin gelişiminden
sorumlu hissetme

İleri Yetişkinliğe Geçiş • Yalnızlaşma

(61-65 yaş arası) • Daha kısa süreli sevinçlerden
İleri Yetişkinlik (61 ve üzeri) mutlu olma
İleri Yetişkinlik • Hayat memnuniyetinin ve
(66 ve üzeri) beklentilerin azalması
• Başkalarına bağımlı olma
 Yetişkinlik Evreleri ve Beklenen Davranışlar (Havighurst, 1972)
Genç Yetişkinlik (19-29 yaşlar arası)
1. Eş seçme
2. Eşiyle birlikte yaşamayı
öğrenme
3. Çocuk sahibi olma
4. Çocuk yetiştirme
5. Ev ile ilgili işleri yürütme
6. İşe girme ve iş hayatında
ilerleme
7. Yurttaşlık sorumluluklarını
yerine getirme
8. Uygun bir sosyal gruba
katılma
Havighurst, R.J. (1972). Developmental tasks and education. New York, NY: David McKay
Orta Yetişkinlik (30-59 yaşlar arası)
1. Yetişkinlere özgü toplumsal
sorumluluğu yerine getirme
2. Ekonomik bir standart
oluşturma ve sürdürme
3. Yetişkinliğe özgü boş zaman
etkinlikleri geliştirme
4. Ergen çocukların sorumlu ve
mutlu yetişkinler olmasına
yardım etme
5. Kendini eşiyle ilişkilendirme
6. Orta yaşın fiziksel değişimlerini
kabul etme ve uyum sağlama
7. Yaşlanan ana-babaya uyum
sağlama
İleri Yetişkinlik (60 yaş ve üzeri)
1. Fiziksel güç ve sağlıktaki
düşüşe uyum sağlama
2. Emekliliğe ve azalan gelire
uyum sağlama
3. Eşin ölümüne uyum
sağlama
4. Kendi yaş grubu ile ilişkiler
kurma
5. Toplumsal ve yurttaşlık
yükümlülüklerini yerine
getirme
6. Memnunluk verici fiziksel
hayat koşulları oluşturma
 Yetişkinlerin Özellikleri
(Fiziksel Değişmeler)
Yetişkinlerde yaş ilerledikçe aşağıdaki değişiklikler meydana gelir:
Görme yetisi: 40-45 yaştan sonra azalmaya başlar. Yetişkinin öğrenme
hızını ve sürecini etkilediği için materyallerde yazı büyüklüğüne dikkat
etmek gerekir.
İşitme yetisi: Yaş ile birlikte azaldığı için ses tonu, ses yüksekliği, görsel
ve işitsel materyallerin birlikte kullanılması, konuşmaların anlaşılıp
anlaşılmadığını kontrol edilmesi gerekir.
Isıya uyum sağlama: Yaşlanma sonucunda vücut iç ısısının aynı
kalmasında sorun yaşanmaktadır. Bu nedenle öğrenme ortamlarının
çok soğuk ya da çok sıcak olmamasına özen gösterilmelidir.
Dikkat ve çalışma gücü: Yaş ilerledikçe iç salgı bezlerinin etkinliğinin
azalması sonucunda dikkat ve kas gücünde azalma, dikkat ve
odaklanmada zayıflama görülür.
 Yetişkinlerde Zeka ve Öğrenme
Thorndike 1920’li yıllarda yaptığı araştırmalarda yetişkinin öğrenme hızının
35 yaş ve üstündekilerde giderek düştüğünü ama bunun sadece
öğrenme süresini uzattığını, öğrenmenin derinliğinde ise azalma
olmadığını ileri sürmüştür.
Lowe(1985) Yetişkinlerin yaşları ilerledikçe eğitim faaliyetlerinden uzak
durduklarını ama bunun tümüyle koşullanmadan kaynaklandığını,
yetişkinlerin yaş ile birlikte öğrenme yeteneklerini yitirmediklerini
söylemiştir.
Merriam, Caferalla ve Çocukluk veya gençlik dönemlerinde yetişkinlere uygulanan zeka
Baumgartner (2007) testleri sonucunda yetişkinlerde hayat boyu sürebilecek bir algı
oluştuğuna, aldıkları eğitim süresine bağlı olarak kendilerini
değerlendirdiklerine dikkat çekmişlerdir. Pratik hayatta
kazandıkları becerileri görmezden gelmelerinin engellenmesi ve
öğrenen bireyler olarak bakış açılarını değiştirilmesi gerektiğini
öne sürmüşlerdir.