Beleid 1

Elena Bondarouk
HC5 Besluitvorming

1
Agenda
• Vorige week HC 4
• Besluitvorming (HRP 6 + Gregory 1989)
• Rationele besluitvorming
• Simon: Reactie op de rationale besluitvorming
• Lindblom: Incrementele besluitvorming

2 27-09-20
Agenda
• Vorige week HC 4
• Besluitvorming (HRP 6 + Gregory 1989)
• Rationele besluitvorming
• Simon: Reactie op de rationale besluitvorming
• Lindblom: Incrementele besluitvorming

3 27-09-20
 Vorige week HC 4: Beleidsformulering

• Beleidsformulering – voorbereiding
1. Technische analyse
• Interventies op oorzaak, gevolg, en proces
• Inventarisatie van middelen en kennis
2. Politieke analyse
• Netwerkanalyse (waarom en hoe)

• Vier fasen van beleidsformulering

• Inschattingsfase, dialoogfase, formuleringsfase,
consolidatiefase

4 27-09-20
Vorige week HC 4: Beleidsformulering
• Beleidsinstrumenten
• Verandering teweeg brengen vs verandering constateren
• Inhoud vs proces (substantive vs procedural)
• Rekening houden met de naleving
• Instrumenten ≠ neutraal
1. Weerspiegelen machtsrelaties, bepaalde discourse,
geschiedenis
2. ze creëren/beïnvloeden ook de werkelijkheid
• NATO (Voordelen/nadelen)

5 27-09-20
 Maatschappelijke
Waar staan we? uitdaging
(HC1)

} Besluitvorming
} (HRP 6 + Gregory 1989)
Agendavorming
(HC 2+3)

Evaluatie Ontwikkeling
(HC 4)

Uitvoering Besluitvorming
(HC 5+6)

6 27-09-20
Agenda
• Vorige week HC 4
• Besluitvorming (HRP 6 + Gregory 1989)
• Rationele besluitvorming
• Simon: Reactie op de rationale besluitvorming
• Lindblom: Incrementele besluitvorming

7 27-09-20
Besluitvorming
• Tijdens agendavorming & beleidsformulering:
• Beperkte set van doelen en oplossingen overleven het
• Beperkte set van actoren heeft meegedacht

• Uiteindelijke maken we keuzes à besluitvorming

“…the choice among policy alternatives that have been

generated and their likely effects on the problem estimated...”

• Maar hoe nemen we beslissingen???

• Hoe kiezen we wat we gaan doen???
• Waarom worden bepaalde keuzes genomen???

8 27-09-20
Besluitvorming
• Weer een zeer politiek moment!
• Wie heeft de legitimiteit en autoriteit om te beslissen?
• Verschil tussen actoren die alleen meepraten en actoren die beslissen
(‘voice’ vs ‘vote’)
à Weer “winners and losers”

• Het is niet zo dat “anything goes”

• Procedures: rule bound (vb stem-regels)

• Verschillende besluiten zijn mogelijk:

• Positief à verandering
• Negatief à SQ wordt behouden, doorgaan met het huidig beleid
+- Geen besluit à non-decision/ uitstel

9 27-09-20
Hoe komen beslissers tot een beslissing?
} Verschillende benaderingen/modellen = brillen
} Waarom belangrijk?

10 27-09-20
11 27-09-20
Agenda
• Vorige week HC 4
• Besluitvorming (HRP 6 + Gregory 1989)
• Rationele besluitvorming
• Simon: Reactie op de rationale besluitvorming
• Lindblom: Incrementele besluitvorming

12 27-09-20
 Rationele benadering…oorsprong
• Tijdsperspectief: industriële revolutie
• Massaproductie kwam op gang
• Natuurwetenschappen vierde hoogtij: imiteren van de wetmatigheid

• Rationele besluitvorming ook bekend als:

• “the scientific, engineering or managerialist approach”
“Scientific management recommends managers to look at workers as
machines in order to reach peak efficiency”

• “Decision-makers: technicians & managers”

“Science of administration” à To run government as a business

13 27-09-20
Rationele benadering
} Toverwoord: doelrationaliteit + helderheid
1. Doelmaximalisatie (vb efficiëntie)
2. Duidelijke hiërarchie van doelstelling (vb eerst
efficiëntie dan andere doelen)
3. Heldere criteria voor doelmaximalisatie (vb we
weten precies hoe we efficiëntie kunnen
verhogen)
4. Middelen zijn bekend
5. Consequenties zijn voorspelbaar (kosten/baten)

14 27-09-20
Rationele benadering
Doelmaximalisatie dmv expliciteren van preferenties
van doelen en het opzetten van een strategie om die
doelen te bereiken.

1. Expliciet maken van preferenties/doelen

2. Alle consequenties in kaart brengen
3. De strategie dat levert de meest efficiënte
oplossing voor het probleem wordt gekozen
à kosten/baten analyse: efficiëntie = belangrijk!

15 27-09-20
Voorbeeld: Rationele benadering
Rationele benadering & Duurzame energie
1. Doel: afhankelijkheid van gas/olie verminderen
2. Alternatieven (solar, wind, water turbines etc.)
3. Consequenties zijn te voorspellen (goedkoopst, effectief)
4. Dus we gaan investeren in windmolens

Een ander voorbeeld: de markt heeft meer technici nodig, dus

investering in technische universiteiten, ten koste van ….

16 27-09-20
Rationele benadering (kanttekening)
} Als alles zo goed uitgedacht is, hoe kan het dan dat het
beleid tekort kan schieten??
} Antwoord vanuit rationele benadering:
• Politiek is irrationeel, hoe kunnen we dat oplossen?

17 27-09-20
Agenda
• Vorige week HC 4
• Besluitvorming (HRP 6 + Gregory 1989)
• Rationele besluitvorming
• Simon: Reactie op de rationale besluitvorming
• Lindblom: Incrementele besluitvorming

18 27-09-20
Reactie op de rationele benadering:
Herbert Simon (1916-2001): Nobelprijs in Economie (1978)
} “A Behavioral Model of Rational Choice”
} “Human rationality is limited” (bounded rationality):
} Informatie is niet volledig en problemen zijn complex;
} Gevolgen van de keuzes zijn moeilijk te voorspellen
} Het vermogen van mensen om informatie te verwerken
en met alle mogelijke opties te komen is beperkt;
} Tijd om beslissingen te nemen is beperkt

19 27-09-20
Reactie op de rationele benadering:
1. Niet alle mogelijke oplossingen worden in de besluitvorming
meegenomen

2. Beslissingen worden niet rationeel genomen maar zijn ‘biased’

door ideologische, professionele, culturele of anderen waarden of
worden soms zelfs ad random genomen

3. Niet alle mogelijke consequenties (kosten en baten) kunnen

worden voorspeld

4. Het is bijna nooit mogelijk om het meest effectieve/efficiënte

besluit te nemen omdat omstandigheden continu wijzigen.

5. Meeste oplossingen bestaan uit een samenstel van instrumenten

die verschillende doelen tegelijkertijd dienen à geen duidelijke
hiërarchie van doelstellingen
20 27-09-20
Reactie op de rationele benadering:
} Noodzaak van criteria om
doelen te behalen, die je
vervolgens kan afvinken
} Resultaat: satisficing
behaviour (ipv maximizing
behavior)

21 27-09-20
Agenda
• Vorige week HC 4
• Besluitvorming (HRP 6 + Gregory 1989)
• Rationele besluitvorming
• Simon: Reactie op de rationale besluitvorming
• Lindblom: Incrementele besluitvorming

22 27-09-20
Incrementele benadering
Simon’s ideeën uitgewerkt door Lindblom
} Beperkte analyse & politieke onderhandeling zijn belangrijker dan
‘knowledge-based analysis’ (of ‘synoptic analysis’ (Gregory, 1989) =
rationele analyse)
} Incrementeel vs radicaal
} Stapje voor stapje …

23 27-09-20
Incrementele benadering
} Waarom kunnen we dus geen rationele beslissingen nemen en
het beleid radicaal veranderen??
} Lindblom : Disjointed incrementalism
1. Analyse = ‘partial’
2. Analyse = ‘partisan’

è Lindblom: volledige rationaliteit is onmogelijk en onwenselijk

24 27-09-20
Incrementele benadering
Lindblom : Disjointed incrementalism
1. Analyse = ‘partial’ (onvolledig)
} De rol van inhoudelijke analyse binnen beleidsvoering

a) Kennis is onvolledig
b) Oog voor SQ problemen en oplossingen
c) Interventies zijn klein, “trial & error” principeà valt nog te repareren…

à Volledige rationaliteit is onmogelijk

25 27-09-20
Incrementele benadering
Lindblom : Disjointed incrementalism
2. Analyse = ‘partisan’ (Sociaal-politieke context van beleidsvoering)
“…to avoid those states of affairs up with which the public will not put” (Churchill)

A. Geen radicale politieke verandering, incrementele besluitvorming à alles is vrij stabiel

à Je kunt de politieke gevolgen van je keuzes niet overzien. Het is beter om ‘rustig’ te
handelen.

B. “Partisan mutual adjustment” (“socio-political interaction”)

à Er is veel discussie tussen de actoren wat een wenselijke gang van zaken is…
à Overeenstemming - belang van het meenemen van partijen (“Politics is not to be cured”)
à Beleid = goed wanneer er een overeenstemming is!
§ In tegenstelling tot: Beleid = goed, wanneer de beste oplossing is gekozen
§ In tegenstelling tot: rationele benadering waar men van 1 waarheid spreekt

à Volledige rationaliteit is onwenselijk

26 27-09-20
Incrementele benadering
} Lindblom: disjointed incrementalism
} Lindblom: volledige rationaliteit is onmogelijk en
onwenselijk
• Kennis is altijd onvolledig
• Pluraliteit aan actoren à draagvlak is noodzakelijk

} “By its very nature the analysis of policy issues is inevitably

partial, partisan, and multi-faceted” (Gregory, 1989; 146)

27 27-09-20
 Incrementele benadering
1. Successive limited comparisons met voorgaande beslissingen
• Blikvernauwing: focus op SQ problemen/oplossingen
• Beperkt aantal opties niet ver van de SQ
• Onderhandeling = lastig, makkelijker om hetzelfde te blijven doen of maar een kleine aanpassing
2. Doelen en middelen lopen door elkaar heen
• M.a.w rationele proces is niet perse aan de orde
• Bepalen van doelen tegelijkertijd met bepalen van middelen
3. “A greater analytical preoccupation with ills to be remedied than positive goals to be
sought” (HRP, 2009: 147)
4. Trial & error - ‘we proberen soms ook maar wat’
• Want kennis over de gevolgen van beleid is onvolledig
5. Gefragmenteerde analyses
• veel actoren à veel oplossingen

è “Muddling through” = voortmodderen

è “the search for legitimate collective action rather than the testing of scientific theories”
28 27-09-20
Voorbeeld: Incrementele benadering
Incrementele benadering & duurzame energie:
} Beperkte analyse van beleidsoplossingen: windmolens, zonenergie,
hydro-elektriciteit, etc.
} Doelen en middelen lopen door elkaar heen: Willen we duurzame energie?
Hoeveel willen hieraan uitgeven? Wat zijn de gevolgen van investeringen in
duurzame energie op economie? Etc. etc. etc.
} “A greater analytical preoccupation with ills” to be remedied than positive goals
to be sought: NIMBY-issue en windmolens, hoge kosten zonenergie, geen ruimte
voor windmolens, krijgen we onze investering terug?
} Trial and error : pilots met verschillende duurzame energie bronnen, Misschien
toch een mix van alles?
} Gefragmenteerde analyse: verschillende actoren wijzen op verschillende oplossingen

è Politiek proces, muddling through

29 27-09-20
Incrementele benadering: Kritiek
1. Benadering is te conservatief
a) De benadering kan geen grote veranderingen verklaren
b) Alleen maar op de korte termijn gericht , op lange termijn is er
wel een verandering mogelijk; hier heeft het model geen oog
voor
c) Verkeerde aanname: radicale veranderingen kunnen net zo
goed teruggedraaid worden
2. Wat incrementeel is en wat niet, is moeilijk te bepalen.

30 27-09-20
 Maatschappelijke
Volgende college uitdaging
(HC1)

} Besluitvorming (vervolg)

Agendavorming
(HC 2)

Evaluatie Ontwikkeling
(HC 3)

Uitvoering Besluitvorming
(HC 4+5)

31 27-09-20