CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI

im. Kazimierza I Odnowiciela

TEMAT 1:

DZIAŁANIE PRĄDU NA ORGANIZM

LUDZKI
 LITERATURA

1. Bezpieczeństwo i higiena pracy dla elektryków. K. Dutkiewicz

WSiP Warszawa 2000 r.
2. Zasady eksploatacji polowych urządzeń i instalacji
elektroenergetycznych na napięcie do 1 kV, DTU-4.22.4.01,
Bydgoszcz 2019.
3. Egzamin kwalifikacyjny elektryka w pytaniach
i odpowiedziach. W. Orlik KaBe Krosno 2009 r.
 ZAGADNIENIA

1. Skutki przepływu prądu przez ciało człowieka.

2. Czynniki wpływające na stopień porażenia
prądem.
3. Podział napięć pod względem bezpieczeństwa.
4. Pojęcie napięcia roboczego, dotykowego,
krokowego i rażeniowego.
 Zag. 1 Skutki przepływu prądu przez ciało człowieka

Skutki chorobowe wywołane przepływem prądu przez ciało człowieka

(lub ciało zwierzęcia) nazywamy porażeniem prądem elektrycznym.

SPOSOBY DZIAŁANIA PRĄDU NA CZŁOWIEKA.

Bezpośredni - obwód prądu zamyka się przez ciało człowieka
w wyniku bezpośredniego dotknięcia elementów pod napięciem;
Pośredni - człowiek doznaje urazu w wyniku działania np. łuku
elektrycznego, promieniowania elektromagnetycznego, itp.
 Zag. 1 Skutki przepływu prądu przez ciało człowieka

DROGA PRZEPŁYWU PRĄDU PRZEZ CIAŁO CZŁOWIEKA

Każdy odczuwalny przepływ prądu (porażenie) przez organizm
człowieka jest niebezpieczny i szkodliwy dla porażonego.
Najbardziej niebezpieczną drogą przepływu prądu przez ciało człowieka
jest droga przez klatkę piersiową, głowę.
 Zag. 1 Skutki przepływu prądu przez ciało człowieka

o Natężenie prądu – o wartości do 0,6 mA nie jest odczuwalne,

prąd przemienny do 12 mA i prąd stały do 25 mA uważane są za
bezpieczne. Natężenia o wyższych wartościach są niebezpieczne.
o Czas przepływu prądu – uważany jest za bezpieczny do 0,2 s dla napięć
do 400 V (określone w normie PN-HD 60364-4-41:2017-09)
o Droga przepływu prądu – jest najbardziej niebezpieczna gdy wiedzie
przez głowę i klatkę piersiową
o Częstotliwość prądu – bezpieczniejszy prąd stały, najbardziej
niebezpieczny prąd przemienny o częstotliwości f = 50 Hz
o Właściwości indywidualne człowieka – znaczenie ma wiek, płeć, stan
psychiczny i fizyczny, osłabienie itp.
Innym czynnikiem jest rezystancja ciała człowieka, którą dzielimy na:
o zewnetrzną ( skóra, naskórek ) – wynosi ok. 100 k Ώ
o wewnętrzna ( mięśnie, narządy wewnętrzne, kości ) – wynosi ok. 1kΏ
 Zag. 1 Skutki przepływu prądu przez ciało człowieka

SKUTKI PRZEPŁYWU PRĄDU PRZEZ CIAŁO CZŁOWIEKA.

Fizyczne - są to zmiany fizyczne zachodzące w ciele człowieka pod
wpływem działania prądu, wywołane w układzie:
• oddechowym (zatrzymanie pracy płuc, niedotlenienie mózgu trwające
dłużej niż 3-5 min. powoduje zgon);
• nerwowym (skurcze mięśni);
• krwionośnym (migotanie komór sercowych, zatrzymanie akcji serca,
niedotlenienie mózgu);
• całym ciele (skutki cieplne: poparzenia, zwęglenia tkanki, nadtapianie
kości, itp.);
• upadek z wysokości;
• uszkodzenie wzroku.
Zag. 2 Czynniki wpływające na stopień porażenia prądem

SKUTKI PRZEPŁYWU PRĄDU PRZEZ CIAŁO CZŁOWIEKA.

Chemiczne - są to następujące zmiany chemiczne zachodzące w ciele
człowieka pod wpływem prądu:
• ścinanie białka (w wyniku wzrostu temperatury);
• rozkład płynów (elektroliza).
Biologiczne - są to następujące zmiany biologiczne wywołane u człowieka
działaniem prądu: wydzielanie w nerkach płynu (mioglobina) zatykającego
kanaliki nerkowe.
 Zag. 3 Podział napięć pod względem bezpieczeństwa

War. Środowiskowe Warunki Warunki

Napięcie środowiskowe I środowiskowe II
przemienne do 50V do 25V
napięcie
bezpieczne stałe do 120 V do 60V
przemienne powyżej 50 V powyżej 25 V
napięcie
niebezpieczne
stałe powyżej 120 V powyżej 60 V

Warunki środowiskowe nr I - rezystancja ciała człowieka przekracza 1 kΩ

(pomieszczenia suche o stałej pokojowej temperaturze, mało osób, mało
przedmiotów metalowych).

Warunki środowiskowe nr II – rezystancja człowieka nie przekracza

1 kΩ (na wolnym powietrzu, pomieszczenia wilgotne o zmiennej
temperaturze, dużo osób, dużo przedmiotów metalowych);
Zag. 3 Podział napięć pod względem bezpieczeństwa
 Zag. 3 Podział napięć pod względem bezpieczeństwa

Napięcie robocze - jest to napięcie panujące między częściami

przewodzącymi obwodu elektrycznego, a ziemią lub między częściami
przewodzącymi należącymi do różnych biegunów obwodu elektrycznego.
Napięcie to może utrzymywać się stale lub chwilowo i jest zbliżone wartością
do napięcia znamionowego.

Napięcie znamionowe – napięcie na jakie instalacja została zaprojektowana

i zbudowane zostało urządzenie elektryczne.
 Zag. 3 Podział napięć pod względem bezpieczeństwa

Napięcie dotykowe - napięcie pojawiające w przypadku zakłócenia

(np. uszkodzenia izolacji) między częściami przewodzącymi nie należącymi
do obwodu elektrycznego, które mogą być dotknięte jednocześnie przez
człowieka.
 Zag. 3 Podział napięć pod względem bezpieczeństwa

Napięcie rażeniowe - jest to spadek napięcia na drodze przepływu prądu

przez ciało człowieka.

Napięcie krokowe - jest to

różnica potencjałów między
dwoma punktami na
powierzchni gruntu,
oddalonymi o długość kroku
(~1m).
 Zag. 3 Podział napięć pod względem bezpieczeństwa

Napięcie krokowe

Ilustracja napięcia krokowego

gdzie : Ud – napięcie doziemienia; Uk – napięcie krokowe; E – natężenie pola
elektrycznego.
Rysunki przedstawiają powstawanie napięcia krokowego w przypadku zetknięcia
przewodu wysokiego napięcia z ziemią lub uderzenia pioruna. Podobnie jest podczas
pracy uziomu zespołu spalinowo-elektrycznego.
Zag. 3 Podział napięć pod względem bezpieczeństwa

Napięcie krokowe
Zag. 3 Podział napięć pod względem bezpieczeństwa

Wpływ wartości napięcia na możliwość porażenia

Porażenie prądem - film

 Zag. 3 Podział napięć pod względem bezpieczeństwa

Uwolnienie rażonego spod działania prądu:

• wyłączyć wyłącznik główny;
• wykręcić bezpieczniki;
• odciągnąć rażonego;
• odciągnąć źródło rażenia;
• przeciąć przewody od strony zasilania za pomocą narzędzi z izolowanymi
rękojeściami;
• uwolnić porażonego, przy przepływie prądu rażenia ręka – nogi przez
„odizolowanie go od ziemi” za pomocą materiału izolacyjnego
podsuniętego pod nogi.
 Zag. 3 Podział napięć pod względem bezpieczeństwa

Uwaga:
Uwalniając rażonego zabezpieczyć go przed
skutkami upadku, a siebie zabezpieczyć
przed porażeniem.
Zag. 3 Podział napięć pod względem bezpieczeństwa
Zag. 3 Podział napięć pod względem bezpieczeństwa
Zag. 3 Podział napięć pod względem bezpieczeństwa
Zag. 3 Podział napięć pod względem bezpieczeństwa
Zag. 3 Podział napięć pod względem bezpieczeństwa
Zag. 3 Podział napięć pod względem bezpieczeństwa
Zag. 3 Podział napięć pod względem bezpieczeństwa
 CENTRUM SZKOLENIA LOGISTYKI
im. Kazimierza I Odnowiciela

Dziękuję za uwagę