Jakie są zastosowania szkła?

Wprowadzenie
Przeczytaj
Film edukacyjny
Sprawdź się
Dla nauczyciela
 Jakie są zastosowania szkła?

Szkło bezpieczne, techniczne, akustyczne, wodne, gospodarcze, w postaci szyby, witrażu, dekoracji i wielu,
wielu innych.
Źródło: dostępny w internecie: www.pixabay.com, domena publiczna.

Szkło towarzyszy historii ludzkości od połowy 4000 r. p.n.e., a jego odkrycie przypisywane
jest Fenicjanom. Jak głosi legenda, do wybrzeży fenickich, leżących blisko Judei, przy ujściu
rzeki Belus, silne wiatry skierowały okręt handlarzy sody. Po długiej, męczącej podróży
postanowili przygotować posiłek. Ze względu na brak kamieni, na których zamierzali
postawić swoje naczynia, użyli przyniesionej z okrętu bryły sody. W wyniku działania
wysokiej temperatury, uległa ona stopieniu i zmieszała się z piaskiem wybrzeża.
Przypadkowe połączenie się tych substancji doprowadziło do powstania ciekłego szkła.

Obecnie ciężko jest wyobrazić nam sobie życie bez szkła. Przedmioty codziennego użytku
wytworzone z jego użyciem wykorzystujemy każdego dnia. Osoby z wadą wzroku po
przebudzeniu szukają swoich okularów, które spełniają swoją funkcję właśnie dzięki
odpowiednio przygotowanym szkłom. Wypicie szklanki wody, spojrzenie przez szybę
w oknie czy kąpiel w kabinie prysznicowej są również możliwe dzięki istnieniu szkła. Są to
jednak codzienne zastosowania szkła, z których zdajesz sobie sprawę. Jednak istnieje
również wiele innych, o których dowiesz się z tego materiału.

Twoje cele

Wymienisz zastosowania szkła we współczesnym budownictwie.

Nazwiesz poszczególne rodzaje szkła laboratoryjnego.
Porównasz wpływ zastosowanego szkła na wystrój wnętrza.
Skonstruujesz mapę myśli przedstawiającą zastosowanie szkła.
Przeczytaj

Szkło, dzięki swoim właściwościom, znalazło zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu

i dziedzinach życia.

ZASTOSOWANIE SZKŁA

MOTORYZACJA

DEKORACJA WNTĘTRZ

SZKŁO ARTYSTYCZNE

BUDOWLANE

SPECJALISTYCZNE

GOSPODARSTWO DOMOWE

Budownictwo

Szkło znalazło zastosowanie we wszelkiego rodzaju budynkach: prywatnych, jak i użytku

publicznego. W zależności od naszych potrzeb używa się różnego rodzaju szkła.
Charakteryzują się one różnymi parametrami i pozwalają osiągnąć szeroką gamę efektów
wizualnych.

Wykorzystanie szkła w budownictwie pozwala osiągnąć korzystne parametry termiczne,

ciekawą aranżację, a także funkcjonalne zagospodarowanie przestrzeni.
 

Szkło warstwowe jest stosowane w przeszkleniach dachowych.

Źródło: dostępny w internecie: www.pixabay.com, domena publiczna.

Szkło artystyczne

Nieograniczone możliwości formowania szkła powodują, że jest ono chętnie

wykorzystywane przez artystów. Jego potencjał pobudza ludzką wyobraźnię. Dzięki
właściwościom tego materiału powstają prawdziwe dzieła sztuki.

SZKŁO ARTYSTYCZNE

WITRAŻE

LAMPY

RZEŹBY

NACZYNIA

OBRAZY

BIŻUTERIA
 
Tworzenie szklanych rzeźb wymaga cierpliwości i doświadczenia.
Źródło: dostępny w internecie: www.pixabay.com, domena publiczna.

Dekoracja wnętrz

Dzięki swoim właściwościom szkło jest chętnie wykorzystywane do nadawania

pomieszczeniom niepowtarzalnego charakteru.
 DEKORACJA WNĘTRZ

KUCHNIA

BLATY

PÓŁKI

SZKLANA TAFLA ZAMIAST PŁYTEK

LAMPY

ŁAZIENKA

UMYWALKA

KABINA PRYSZNICOWA

GRZEJNIKI

WENTYLATORY

LAMPY

LUSTRA

POZOSTAŁE POMIESZCZENIA

SCHODY

BALUSTRADY

PÓŁKI

BLATY

ŚCIANY

PRZESZKLENIA

Zastosowanie w kuchni szklanych blatów roboczych w zestawieniu z odpowiednim

oświetleniem da ciekawy efekt wizualny, a przy wykończeniu wnętrz zamiast tradycyjnych
płytek można założyć szklane panele ścienne (lacobel), które nadadzą mu wyjątkowy
charakter.
 

Szklane umywalki są ciekawą alternatywą dla tradycyjnej ceramiki łazienkowej.

Źródło: dostępny w internecie: www.flickr.com, licencja: CC BY-SA 2.0.

Szkło stosuje się do większości pomieszczeń domowych oraz biurowych. Wówczas nadaje
ono niepowtarzalny charakter oraz sprawia wrażenie większej przestronności. Wpływa na
samopoczucie i emocje osób, przebywających w danej przestrzeni. Uniwersalność szkła
pozwala dopasować je praktycznie wszędzie.


Szklane lampy pozwalają uzyskać ciekawe efekty gry refleksów świetlnych w danym
wnętrzu.
Źródło: dostępny w internecie: www.pixabay.com, domena publiczna.
Motoryzacja

Szyby samochodowe mają za zadanie m.in. chronić nas przed zimnem i wiatrem.
W niektórych samochodach zakłada się szyby mające zabezpieczać przed ostrzałem z broni
(np. w samochodach, którymi przewożone są osoby pełniące ważne funkcje
państwowe). Mogą mieć także dodatkowe warstwy, np. przeciwsłoneczne.

SZYBY SAMOCHODOWE

KLEJONE - KULOODPORNE

HARTOWANE

LAMINOWANE

ZESPOLONE

PRZECIWSŁONECZNE

BEZBIECZNE

Mapa pojęć pt. Motoryzacja

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Szyby samochodowe mają specjalnie dostosowaną budowę, aby uniknąć zranienia pasażerów w razie kolizji.
Źródło: runran, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 2.0.

Szkło w gospodarstwie domowym

Trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie przeciętnego gospodarstwa domowego bez

przedmiotów wykonanych ze szkła, takich jak: szklanka, butelka, słoik czy dzbanek. To
przedmioty zwyczajne, a jednocześnie niezbędne.

GOSPODARSTWO DOMOWE

OPAKOWANIA SZKLANE

BUTELKI

SŁOIKI

STOŁOWE

SZKLANKI

KIELISZKI

WAZONY

TALERZE

DZBANKI

HARTOWANE

SPRZĘT AGD

KABINY PRYSZNICOWE

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Szkło wykorzystujemy każdego dnia w większości gospodarstw domowych. Jego zaletą jest
możliwość wielokrotnego wykorzystania, dzięki czemu staje się przyjazne środowisku.

Ciekawostka

Był okres, kiedy szkło zostało nieco wyparte przez plastik, ale ze względu na
ekologiczność szkła coraz częściej spotykamy np. szklane opakowania napojów.
 
Szklane przedmioty codziennego użytku ozdabiają wnętrza i podnoszą jakość życia.
Źródło: dostępny w internecie: www.pixabay.com, domena publiczna.

Specjalistyczne

Właściwości szkła pozwalają używać go do zadań specjalnych. Niektóre rodzaje szkła

doskonale sprawdzają się tam, gdzie liczy się:

odporność na czynniki zewnętrzne,

precyzja wykonania,
odporność na duże zmiany temperatury,
spełnianie wyśrubowanych norm.
 SPECJALISTYCZNE

LABORATORYJNE

OPTYCZNE

PRYZMATY

SOCZEWKI

SZKŁA DO OKULARÓW

ELEKTROTECHNICZNE

ŻAROWKI

IZOLATORY

ŚWIATŁOWODY

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.


Żarówki są przykładem szkła elektrotechnicznego.
Źródło: dostępny w internecie: www.pixabay.com, domena publiczna.

Wszystkie wymienione wyżej przykłady pozwalają wnioskować, że zastosowanie szkła jest

wszechstronne i mamy z nim styczność codziennie, w różnym wymiarze.

Słownik
masa formierska
materiał, który służy do tworzenia piaskowych form stosowanych w odlewnictwie,
a jednym z wykorzystywanych spoiw jest szkło wodne

metoda float

produkcja szkła płaskiego; proces produkcji szkła float jest obecnie stosowaną na całym
świecie metodą wytwarzania szkła wysokiej jakości, wynalezioną przez firmę Pilkington
w 1952 r.

Proces Piklingtona (inaczej metoda float) pochodzi od nazwiska twórcy – Sir Alastaira Piklingtona.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., na podstawie www.metroglass.co.nz, licencja: CC BY-SA 3.0.

szkło

nieorganiczny materiał, który został schłodzony do stanu stałego bez krystalizacji; pod
względem stanu skupienia jest zaliczane do ciał stałych amorficznych, ma strukturę
charakteryzującą się brakiem uporządkowania dalekiego zasięgu, nie wykazuje
właściwości siatki dyfrakcyjnej dla promieniowania rentgenowskiego; jest określane
produktem „niekrystalicznym”

światło

promieniowanie elektromagnetyczne (fale elektromagnetyczne) o długości fali zawartej

w przedziale 380‐780 nm (tzw. światło widzialne); wywołuje wrażenia barwne, a światło
białe jest mieszaniną świateł o różnej długości fal, światło w próżni rozchodzi się
z jednakową prędkością

uporządkowanie dalekiego zasięgu

regularne uporządkowanie cząsteczek, atomów lub jonów w materiałach; zwykle
przyjmuje się, że uporządkowanie jest dalekozasięgowe, gdy regularne struktury
w materiale występują na odległościach nie mniejszych niż 100‐200 nanometrów

Rys. 1. Krystaliczny SiO2 (kwarc)

Rys. 2. Amorficzny SiO2 (szkło)
W ciałach stałych amorficznych występuje brak uporządkowania dalekiego zasięgu.
Źródło: GroMar sp.z.o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Film edukacyjny

Polecenie 1

Szkło ze względu na swoje specyficzne właściwości i łatwość zmiany składu ma szereg

interesujących zastosowań. Jakie to zastosowania?

Film dostępny pod adresem h ps://zpe.gov.pl/a/Dxxy7Wj2k

Film edukacyjny pt. Jakie są zastosowania szkła?

Źródło: GroMar Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Film nawiązujący do treści materiału - dotyczy szerokiego zastosowania szkła.

Ćwiczenie 1

Wyjaśnij, w jaki sposób otrzymuje się szkło hartowane.

Wymień jego zastosowania.

Jak otrzymuje się szkło hartowane?

Zastosowania szkła hartowanego:

Ćwiczenie 2 醙

Odpowiedz na pytania:

1. W jaki sposób otrzymuje się szkło FLOAT?

2. Jaką główną cechę posiada szkło FLOAT?

Odpowiedź:
Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia: 輸醙難

Ćwiczenie 1 輸

Który model przedstawia amorficzny tlenek krzemu(IV).

□ □
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 2 輸

Jednym z podziałów szkła jest ten ze względu na zastosowanie.

Przyporządkuj zastosowania z rodzajem szkła.

szkło sodowe do produkcji szyb

szkło budowlane
okiennych

szyby drzwiowe szczególnie narażone

szkło gospodarcze
na uszkodzenie

szkło techniczne szkła ołowiowe

wyroby gospodarstwa domowego

szkło optyczne i szkła ozdobne

szkło laboratoryjne, elektrotechniczne,

włókna szklane
izolatorowe, optyczne oraz kwarcowe

szkło zbrojone światłowody, tkaniny i maty szklane

Ćwiczenie 3 輸

Uzupełnij mapę myśli używając podanych haseł: budowlane, specjalistyczne, gospodarstwo

domowe, motoryzacja, dekoracja wnętrz, szkło artystyczne. Wpisz wymienione hasła w puste
pola, a odpowiednie poziomy i rozgałęzienia wprowadzisz używając przycisków "dodaj
element" i "dodaj poziom".

Zastosowanie szkła

Ćwiczenie 4 輸
Źródło: dostępny w internecie: Źródło: pixabay.com, licencja: domena publiczna; źródło: pixabay.com, licencja: domena
publiczna; źródło: Raimond Spekking, commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 4.0, źródło: piqsels.com, licencja: domena
publiczna.
Ćwiczenie 5 醙

Porównaj dwie fotografie. Określ, jakie zadanie ma spełniać lustro na pierwszej fotografii.

Łazienka nr 1
Źródło: dostępny w internecie: www.pixabay.com, domena publiczna.

Łazienka nr 2
Źródło: dostępny w internecie: www.pixabay.com, domena publiczna.
Odpowiedź:

Ćwiczenie 6 難

Praca w laboratorium chemicznym wymaga przestrzegania regulaminu. Sformułuj dwie zasady

dotyczące obchodzenia się z szkłem laboratoryjnym w celu uniknięcia wypadków.

Odpowiedź:
Ćwiczenie 7 難

„Szkło to charakteryzuje się zwiększoną wytrzymałością mechaniczną oraz odpornością na

powierzchniową różnicę temperatur. Otrzymuje się je poddając szkło zwykłe odpowiedniej
obróbce termicznej. Polega ona na podgrzaniu tego szkła do temperatury 680–720°C,
a następnie bardzo szybkiemu schłodzeniu z wykorzystaniem sprężonego powietrza. Taki
zabieg wprowadza zmiany w jego mikrostrukturze – formowana jest bardzo regularna sieć,
której elementami są drobne kryształki krzemionki rozdzielone niewielkimi domenami fazy
amorficznej. Wysoce krystaliczna struktura tego szkła powoduje, że w trakcie rozbicia rozpada
się ono na małe elementy o nieostrych krawędziach. Szkło to znajduje zastosowanie
w budownictwie i przemyśle motoryzacyjnym.”

Na podstawie: h p://dobryszklarz.waw.pl/wlasciwosci-klasyfikacja-szkla/ [data dostępu:

7.05.2021]

Jaki rodzaj szkła został opisany?

 szkło stołowe

 szkło specjalistyczne

 szkło hartowane

 szkło artystyczne
Ćwiczenie 8 難

Jaki rodzaj szkła opisuje poniższa informacja:

Szkło to odznacza się małym współczynnikiem rozszerzalności cieplnej. Jest także odporne na
gwałtowne zmiany temperatury. Temperatura jego mięknięcia to ok. 560–590°C, dzięki czemu
może być one wykorzystywane do wytwarzania aparatury laboratoryjnej i przemysłowej, czy
naczyń kuchennych (np. do pieczenia). Szkło to używane jest także jako przegroda
przeciwogniowa.

 szkło hartowane

 szkło optyczne

 szkło żaroodporne
Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Danuta Jyż‐Kuroś

Przedmiot: chemia

Temat: Wszechobecne szkło

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XI. Zastosowania wybranych związków nieorganicznych. Uczeń:

2) opisuje proces produkcji szkła; jego rodzaje, właściwości i zastosowania.

Zakres  rozszerzony

XI. Zastosowania wybranych związków nieorganicznych. Uczeń:

2) opisuje proces produkcji szkła; jego rodzaje, właściwości i zastosowania.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych,
technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

omawia zastosowania szkła we współczesnym budownictwie;

nazywa poszczególne rodzaje szkła laboratoryjnego;
podaje mocne i słabe strony zastosowania szkła oraz wynikające szanse i zagrożenia.

Strategie nauczania:
 asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

burza mózgów;
dyskusja dydaktyczna;
analiza SWOT;
analiza materiału źródłowego;
film edukacyjny;
ćwiczenia uczniowskie;
technika gadająca ściana;
technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w grupach;
praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami i dostępem do internetu/smartfony/tablety;

słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale;
tablica interaktywna/tablica;
rzutnik multimedialny;
pisak/kreda;
aplikacja Mentimeter.
Plik o rozmiarze 81.81 KB w języku polskim

Przed lekcją

Nauczyciel prosi uczniów o wypisanie/sfotografowanie wszystkich szklanych

przedmiotów, które widzieli w ciągu jednego dnia. Zdjęcia należy wykonywać w każdy
miejsu, w którym uczniowie przebywali. Nauczyciel zwraca zasadę, że przy wykonywaniu
zdjęć nie można fotografować innych osób jedynie przedmioty.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje pytanie: Jak wyglądałby dziś świat, gdyby
nie wynaleziono szkła?
2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół zastosowania szkła.
Nauczyciel może wykorzystać aplikację Mentimeter z wykorzystaniem
 tabletów/smartfonów.
3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele
lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film edukacyjny dotyczący

zastosowania szkła.
2. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, rozdaje arkusze papieru i mazaki. Uczniowie
pracują z tekstem w dostępnych źródłach informacji, w tym w e‐materiale. Wskazane,
że mogą również wykorzystać swoje zdjęcia. Uczniowie opracowują zastosowanie szkła
w różnych dziedzinach życia człowieka (z uwzględnieniem szkła laboratoryjnego), po
czym chętni uczniowie omawiają efekty pracy grupowej z wykorzystaniem techniki
gadająca ściana. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów.
3. Prowadzący zajęcia rozdaje arkusze papieru z tabelą metody SWOT i mazaki uczniom
pracującym w tych samych grupach, jak w poprzednim poleceniu. Uczniowie dokonują
analizy zastosowania szkła w kontekście mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń.
Uczniowie mogą korzystać z e‐materiału. Prowadzący zajęcia monitoruje przebieg
pracy uczniów i wyjaśnia niezrozumiałe kwestie. Po skończonej pracy liderzy
prezentują efekty pracy grupowej z wykorzystaniem techniki gadająca ściana.
Nauczyciel kontroluje merytoryczność wypowiedzi uczniów i ewentualnie odpowiada
na wątpliwości.
4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia w e‐materiale
- zestaw ćwiczeń.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: Jakie poznałeś

rodzaje szkła laboratoryjnego? Jakie mogą być zastosowania szkła?
2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które
uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

Przypomniałem/łam sobie, że...

Co było dla mnie łatwe...
Czego się nauczyłem/łam...
Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w zestawie ćwiczeń.

2. Nauczyciel wyznacza każdemu uczniowi czas 1 tygodnia na samodzielne
przygotowanie listy elementów, które powinna zawierać strona internetowa
poświęcona zastosowaniu szkła. Zaznacza, że w projekcie trzeba odnieść się do
różnych dziedzin życia lub gałęzi przemysłu. Zapisane/wydrukowane zestawienia
 zostaną porównane przez uczniów, którzy wybiorą jeden projekt. Każdy uczeń musi
uzasadnić swoje stanowisko jednym argumentem.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Medium może być wykorzystane:

podczas przygotowywania się do zajęć, czy sprawdzianu;

na „Dniu Promocji Kierunków Technicznych” jako zobrazowanie wielu gałęzi
przemysłu/kierunków technicznych, w których można się realizować zawodowo.

Materiały pomocnicze:

1. Arkusz do analizy SWOT jak we wzorze, do kserowania dla każdej grupy, mazaki oraz
arkusze papieru:
2. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich
kartkach):

Jakie poznałeś rodzaje szkła laboratoryjnego?

Jakie mogą być zastosowania szkła?

3. Dodatkowe informacje na temat zastosowania szkła dla ucznia i nauczyciela:

http://www.oszkle.pl
https://www.guardianglass.com