Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 24

3/18/2023

lzIff lgodfjnL @)%(


Namaste to all g]kfn /fhkqdf k|sflzt ldlt
;+zf]wg
@)%(.@.!^

!=lzIff -klxnf] ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)^) @)^)÷#÷@$


@=lzIff -bf];|f] ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)^) @)^)÷!@÷!^
#=lzIff -t];|f] ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)^@ @)^@÷@÷@%
$=lzIff -rf}yf] ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)^^ @)^^÷%÷!&
%=lzIff -kfFrf} ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)^& @)^&÷*÷@)
^=lzIff -5}6f}+ ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)^& @)^&÷!)÷(
&=lzIff -;ftf}+ ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)^( @)^(.(.@#
*=lzIff -cf7f}+ ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)&! @)&!.!.@(
( lzIff -gjf}}+ ;+zf]wg_ lgodfjnL, @)&& @)&&.!!.#

3/18/2023 1 3/18/2023 2

lzIff lgodfjnL @)%( lzIff lgodfjnL @)%(


lzIff lgodfjnL @)%( sf d'Vod'Vo a'Fbfx? ljBfno vf]Ng] cg'dltsf nflu lgj]bg lbg'kg]{ M
 lzIff lgodfjnL hf/L ul/Psf] ldlt M @)%(÷@÷!^ k|Zg M ljBfno vf]Ngsf nflu z}lIfs ;q z'?x'g'eGbf slt ;do cufj}
lgj]bg lbg'k5{ <
 xfn;Dd gjf}} z+;f]wg
s_ ! dlxgf v_ @ dlxgf u_ # dlxgf 3_ $ dlxgf
 kl/R5]b ## j6f lgod !(% j6f / @# cg';"rL /x]sf
 lgj]bg M z}lIfs;q z'? x'g'eGbf sDtLdf tLg dlxgf cufj}
 kl/efiff  lgj]bg OsfO k|d'v ;dIf lbg]
✓ æb"/lzIffÆ eGgfn] kqfrf/, >Jo, b[Zo, >Jo–b[Zo jf cGo  ufpF lzIff ;ldlt jf gu/kflnsfsf] l;kmfl/z ;lxt lgj]bg lbg]
;~rf/ dfWodaf6 s'g} ljifodf lbOg] lzIff  k"j{ k|fylds ljBfno vf]Ng b'O{ dlxgf cufj} cg';"rL–@ sf] 9fFrfdf
✓ ælzz' ljsf; s]Gb|Æ eGgfn] rf/ jif{ k"/f gePsf afnjflnsfnfO{ ufpFkflnsf jf gu/kflnsf ;dIf lgj]bg lbg] .
zf/Ll/s, dfgl;s jf af}l4s lzIff lbgsf nflu lgod ^&  ljBfno vf]Ngsf] nflu cg';"rL–# adf]lhdsf] k"jf{wf/ k"/f u/]sf] x'g'kg]{5 .
adf]lhd vf]lnPsf] lzz' ljsf; s]Gb|  cfjf;Lo ljBfnon] z'?df sDtLdf bz k|ltzt ljBfyL{nfO{ cfjf;Lo
;'ljwf k'¥ofpg' kg]{ .
3/18/2023 3 3/18/2023 9

1
3/18/2023

lzIff lgodfjnL @)%( lzIff lgodfjnL @)%(


ljBfno vf]Ng] cg'dlt M z}lIfs u'7L;DaGwL Joj:yfM
 cg'dlt M cfwf/e"t ljBfnosf] OsfO k|d'v / dfWolds ljBfnosf]  z}lIfsu'7Lsf] ¿kdf ljBfno ;~rfng ug{ rfxg]n] z}lIfsu'7L
lgb]{zsn] ;DaGwL ljwfg agfO{ ;DalGwt lgb]{zgfnodf btf{ u/fpg' kg]{5 .
 ljb]zL lzIf0f ;+:yf;Fu ;DaGwg u/L ljBfno vf]Ng] cg'dlt jf  z}lIfs u'7L lghL / ;fj{hlgs u/L b'O{ lsl;dn] btf{ ug{ ;lsg]5 .
:jLs[lt;DaGwL Joj:yf M dGqfnon]  ;fj{hlgs z}lIfsu'7Ldf ;DalGwt ljBfnosf ;+:yfks, k|wfgfWofks
 cg'dlt jf sIff yk z}=;= z'?x'g'eGbf ! dlxgf cufj} lbg] / dGqfnon] tf]s]sf] JolQm tyf lghL z}lIfsu'7Ldf ;DalGwt
cg'dlt lnbf /fVg'kg]{ w/f}6L /sd ljBfnosf ;+:yfks jf lghn] tf]s]sf] JolQm kb]g u'7Lof/ x'g]5 .
 ;fd'bflos cfwf/e"t ljBfnosf nflu w/f}6L gnfUg]  ;fj{hlgs z}lIfsu'7Ldf sDtLdf kfFr hgf / lghL z}lIfs u'7Ldf
 ;fd'bflos dflj M Ps nfv
;+:yfksn] rfx] adf]lhdsf JolQm u'l7of/ x'g]5g\ .
 z}lIfs u'7Ldf k|ltlglwTj ug]{ ;/sf/L k|ltlglw lzIff ljsf; tyf
 ;+:yfut k|f=lj ? %) xhf/, lgdflj ? ! nfv %) xhf/ / dfWolds
? @ nfv ;dGjo OsfOaf6 tf]lsg]5 .

3/18/2023 10 3/18/2023 11

lzIff lgodfjnL @)%( lzIff lgodfjnL @)%(


!%= lgb]{zssf] sfd, st{Jo / clwsf/ M
ljBfnosf] n]vfk/LIf0f M  dfWolds lzIff pQL0f{ u/]sf ljBfyL{x¿sf] gfd, y/, hGd ldlt k|rlnt
 n]vfk/LIfs l;kmfl/; ug]{ M lj=Jo=;= -sDtLdf sfg'gadf]lhd ;Rofpg],
 ljBfnosf] n]vf k/LIf0fsf] k'g/fjnf]sg ug]{ u/fpg]
# hgfsf]_ !^= OsfO k|d'vsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M
 n]vfk/LIfs lgo'lQm ug]{ jf tf]Sg] M OsfO k|d'v  ljBfyL{ ;ª\Vof 36\g uO{ kmflhndf k/]sf ;fd'bflos lzIfsnfO{
;d'bfoåf/f ;~rflnt csf]{ ljBfnodf ldnfg ug{],
 n]vfk/LIfssf] kfl/>lds lgwf{/0f M lhNnf lzIff  dfWolds lzIff ptL0f{ k/LIffsf nflu /lh:6«];g kmf/fd e/]sf ljBfyL{sf]
gfd, y/, pd]/ k|rlnt sfg'gadf]lhd ;+zf]wg ug]{,
;ldlt  ;fd'bflos ljBfnosf] :yfoL lzIfssf] /fhLgfdf :jLs[t ug{] .
 ljBfnosf] n]vf k/LIf0fsf] k'g/fjnf]sg ug]{  n]vfk/LIfssf] lgo'lQm ug{],
 ljBfno Joj:yfkg ;ldlt / lzIfs– cleefjs ;+3 u7g ug]{ jf
u/fpg] M lgb]{zs u/fpg],
3/18/2023 12 3/18/2023 13

2
3/18/2023

j}7s -sDtLdf_
lzIff lgodfjnL @)%(  lhNnf lzIff ;ldlt M dlxgfsf] Ps k6s
!&= lg/LIfssf] sfd, st{Jo / clwsf/ M  ljBfno Joj:yfkg ;ldlt M b'O{ dlxgfsf] Ps k6s
 lzIfsnfO{ tflndsf] nflu l;kmfl/z ug]{,  lzIfs cleefjs ;+3 M tLg dlxgfsf] Ps k6s
 ljBfnosf lzIfs tyf sd{rf/Lsf] labfsf] clen]v z}lIfs ;qsf]  ufpF lzIff ;ldlt M tLg dlxgfsf] Ps k6s
cGTodf k|dfl0ft ug]{ / ljBfnodf /fVg nufpg],  krf; k|ltzteGbf a9L ;b:ox¿ pkl:yt ePdf u0fk"/s ;+Vof
k'Ug] .
 k|Zg M lzIfsnfO{ tflndsf nflu l;kmfl/; ug]{ sfd s;n] ub{5 <
s_ lg/LIfs v_ lj=Jo=;=  k|Zg M lhNnf lzIff ;ldltsf] j}7s sDtLdf slt slt ;dodf a:5
u_ k|wfgfWofks 3_ :yfgLo tx <
 k|Zg M lzIfsnfO{ tflndsf nflu 5gf]6 ug]{ sfd s;n] ub{5 < s_ !% lbgdf Ps k6s v_ dlxgfdf Ps k6s
s_ lg/LIfs v_ lj=Jo=;= u_ b'O{ dlxgfdf Ps k6s u_ tLg dlxgfdf Ps k6s
u_ k|wfgfWofks 3_ :yfgLo tx

3/18/2023 14 3/18/2023 15

kl/R5]b– $ kl/R5]b– %
lhNnf lzIff ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ tyf a}7s;DaGwL sfo{ljlw ufpF lzIff ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ tyf a}7s;DaGwL sfo{ljlw
 lhNnf lzIff ;ldltsf] a}7s ;fdfGotof dlxgfsf] Psk6s  afnaflnsfnfO{ sDtLdf k|fylds lzIff;Ddsf] cWoog u/fpg k|f]T;fxg
a:g]5 . ug]{,
 ljBfnodf egf{ ePsf jf gePsf afnaflnsfnufot cGo JolQmsf]
 krf; k|ltzteGbf a9L ;b:ox¿ pkl:yt ePdf u0fk"/s
pd]/, hft, lnË;d]tsf] cfwf/df ljj/0f agfO{ cBfjlws u/fO/fVg],
;+Vof k'Ug] .  ul/aLsf] /]vfd'lg /x]sf kl/jf/sf] nut /fvL To:tf kl/jf/sf
 cWoIftf cWoIfn] ug]{, cWoIf cg'kl:yt ;b:ox?n] cfkm"dWo]af6 afnaflnsfnfO{ lzIffdf ;xeflutf u/fpg cfjZos Joj:yf
5fg]sf] ;b:on] ldnfpg],
 ljBfno aGb ug]{ ;DaGwdf :jLs[lt lbg],  ufpF lzIff of]hgf agfO{ ufpF kl/ifb\ -;ef_af6 :jLs[t u/fO{
sfof{Gjog ug]{,
 ljBfnosf] gS;fª\sg;d]tnfO{ ljrf/ u/L ljBfno :yfkgf ug{
l;kmfl/; ug]{,

3/18/2023 16 3/18/2023 17

3
3/18/2023

kl/R5]b–%s= kl/R5]b– ^
;d'bfoåf/f ;~rflnt ljBfno Joj:yfkg;DaGwL Joj:yf Joj:yfkg ;ldltsf] ;b:osf] 5gf]6, sfd, st{Jo / clwsf/ tyf
a}7s;DaGwL sfo{ljlw
 Joj:yfkg lhDdf lng] rfx]df ;fd'bflos ljBfno  Joj:yfkg ;ldlt u7gsf nflu z}=;= z'? ePsf] #) lbgleq
Joj:yfkg ;'wf/ ;DaGwL sDtLdf tLg jif]{ sfo{ k|=c=n] sDtLdf & lbgsf] ;"rgf lbO{ e]nf af]nfpg'kg]{ .
of]hgf tof/ u/L k]z ug'{kg]{,  ;ldlt u7gdf ;xof]u ug{ ;ldlt -5gf}6 ;xof]u ;ldlt_ M $
;b:oLo
 k|Zg M s;}n] ljBfnosf] Joj:yfkg lhDdf lng ➢ ;DalGwt lg/LIfs jf lgh pknAw gePdf OsfOn] v6fPsf] clws[t–
rfx]df Joj:yfkg ;'wf/ ;DaGwL sDtLdf slt ;+of]hs

jif{sf] sfo{of]hgf k]; ug'{kg]{ Joj:yf 5 < k|Zg M ljBfno Joj:yfkg ;ldlt 5gf]6 ;xof]u ;ldltsf]
;+of]hs sf] x'g] Joj:yf 5 < M lg/LIfs
s_ @ jif{ v_ # jif{ u_ % jif{ 3_ & jif{ k|Zg M ljBfno Joj:yfkg ;ldlt 5gf]6 ;xof]u ;ldltdf
3/18/2023 18
slt hgf ;b:o x'G5g\ < M $ hgf 3/18/2023 19

;fd'bflos ljBfnosf] Joj:yfkg ;ldltsf] sfd, st{Jo /


 Joj:yfkg ;ldlt u7g ;DaGwL sfo{ljlw lhNnf lzIff ;ldltn]
tf]sa] df]lhd x'g] clwsf/ M -P]gsf afx]s_
 Joj:yfkg ;ldltsf ;b:osf] /fhLgfdf ;f] ;ldltsf cWoIfn] /
 ljBfnosf nflu rflxg] cfly{s ;|f]t h'6fpg],
 lzIfsnfO{ tflndsf nflu 5gf}6 ug]{,
Joj:yfkg ;ldltsf cWoIfsf] /fhLgfdf ;DalGwt Joj:yfkg ;ldltn]
 tflnddf hfg] lzIfsnfO{ tflndaf6 kms]{kl5 sDtLdf tLg jif{ ljBfnodf ;]jf
:jLs[t ug]{5 . ug'{kg]{ ;DaGwdf zt{x¿ lgwf{/0f u/L sa'lnotgfdf u/fpg],
 k|Zg M ljBfno Joj:yfkg ;ldlt u7g;DaGwL sfo{ljlw s;n] tf]S5 <  lzIfsx¿sf] ;]jfsf] ;'/Iff / ;Dj4{g ug]{,
s_ 5gf]6 ;xof]u ;ldlt v_ ufpF jf gu/ lzIff ;ldlt  lzIfs kb l/Qm x'g cfPdf l/Qm ePsf] ldltn] kGw| lbgleq OsfOdf n]vL
k7fpg],
u_ lhNnf lzIff ;ldlt 3_ OsfO k|d'v  ljBfnosf lzIfs tyf sd{rf/Lx¿sf] xflh/L hfFr u/L uon x'g] lzIfs jf
 k|Zg M ljBfno Joj:yfkg ;ldltsf cWoIfsf] /fhLgfdf s;n] :jLs[t sd{rf/Lpk/ cfjZos sf/afxL ug]{
u5{ <  ljBfyL{x¿sf] kfngf ug'{kg]{ cfrf/;+lxtf agfO{ nfu" ug]{,
s_ cWoIf cfkm}n] v_ :yfgLo txn]  ljBfnosf] n]vf k/LIf0fsf] nflu sDtLdf tLg hgf n]vf k/LIfssf] gfd
lgo'lQmsf] nflu OsfO k|d'v ;dIf l;kmfl/; ug{],
u_ ljBfno Joj:yfkg ;ldltn] 3_ OsfO k|d'vn]
3/18/2023 20 3/18/2023 21

4
3/18/2023

#)= lzIfs–cleefjs ;+3;DaGwL Joj:yf M


@(= Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIf / ;b:o x'g g;Sg]M—
!_ ;fd'bflos ljBfnosf] lzIfs cleefjs ;+3sf] sfo{sf/L ;ldltdf
-s_ u}/g]kfnL gful/s, a9Ldf slt hgf ;b:o x'G5g\ <
-v_ kRrL; jif{ pd]/ k"/f gePsf], s_ & hgf v_ ( hgf u_ !) hgf 3_ !! hgf
-u_ k|fylds ljBfnosf] Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIfsf nflu ;fdfGo @_ ;+:yfut ljBfnosf] lzIfs cleefjs ;+3sf] sfo{sf/L ;ldltdf
n]vk9 ug{ ghfGg], lgDg dfWolds ljBfnosf] nflu sDtLdf sIff sDtLdf slt hgf ;b:o x'G5g\ <
cf7 pQL0f{ gu/]sf] / dfWolds ljBfnosf] Joj:yfkg ;ldltsf]
cWoIf x'gsf] nflu sDtLdf P;=Pn=;L= jf ;f] ;/xsf] k/LIff pQL0f{ s_ & hgf v_ ( hgf u_ !) hgf 3_ !! hgf
gu/]sf] . #_ lzIfs cleefjs ;+3sf] kbfjlw slt jif{ x'G5 <
-3_ cWoIfsf] nflu eP ;DalGwt ljBfnodf lzIfs jf sd{rf/Lsf] s_ @ jif{ v_ # jif{ u_ $ jif{ 3_ % jif{
kbdf axfn /x]sf],
$_ lzIfs cleefjs ;+3sf] j}7s slt ;dodf j:b5 <
-3!_ k|rlnt sfg"g adf]lhd sfnf] ;"rLdf k/]sf],
s_ !% lbg v_ ! dlxgf u_ @ dlxgf 3_ # dlxgf
-ª_ g}lts ktg x'g] kmf}hbf/L cleof]udf cbfntaf6 s;'/bf/ 7xl/Psf]
.
3/18/2023 23 3/18/2023 24

#)= lzIfs–cleefjs ;+3;DaGwL Joj:yf M


 lzIfs cleefjs ;+3 u7g u/fpg] sfd Joj:yfkg ;ldltsf] kf7\oqmd tyf kf7\ok':ts
 ;Dk"0f{ lzIfs tyf cleefjsx? ;b:o /x]sf] Ps lzIfs cleefjs !_ ljBfnodf nfu" ul/g] kf7\oqmd tyf kf7\ok':tssf] :jLs[lt s;n] ub{5 <
;+3 /xg]5 . s_ lzIff dGqL v_ kf7\oqmd ljsf; s]Gb|
 ;fd'bflos ljBfnodf a9Ldf P3f/ ;b:oLo lzIfs cleefjs ;+3sf] u_ /fli6«o kf7\oqmd ljsf; tyf d"Nof+sg kl/ifb 3_ g]kfn ;/sf/
sfo{sf/L ;ldlt x'g] @_ ljBfnodf nfu" ul/g] kf7\oqmd tyf kf7\ok':tssf] :jLs[ltsf nflu
 kbfjlw @ jif{sf] l;kmfl/; ug]{ jf k]; ug]{ sfd s;n] ub{5 <
 a}7s # dlxgfdf sDtLdf Ps k6s s_ lzIff dGqL v_ kf7\oqmd ljsf; s]Gb|
u_ /fli6«o kf7\oqmd ljsf; tyf d"Nof+sg kl/ifb 3_ g]kfn ;/sf/
 ljBfnodf lzIffsf] u'0f:t/ sfod ug{ cfjZos sfd ug]{, z'Ns
lgwf{/0f lgodadf]lhd eP gePsf] cg'udg u/L ;'emfj lbg] d'Vo #_ /fli6«o kf7\oqmd ljsf; tyf d"Nof+sg kl/ifbsf] cWoIf sf] x'G5 <
sfd s_ lzIff dGqL v_ lzIff ;lrj
 ;+:yfut ljBfnosf] Joj:yfkg ;ldltn] lzIfs cleefjs ;+3sf] u_ kf7\oqmd ljsf; s]Gb| k|d'v 3_ d'Vo ;lrj
sfo{sf/L ;ldlt u7g ubf{ ;ft ;b:odf g36fO{ ug'{kg]{ . $_ /fli6«o kf7\oqmd ljsf; tyf d"Nof+sg kl/ifbdf slt hgf ;b:o x'G5g\ <
!& hgf

3/18/2023 25 3/18/2023 26

5
3/18/2023

yk kf7\o;fdu|L -ljBfnon] nfu" ug{ rfx]df_


 ljBfnon] lgj]bg lbg] M OsfOdf
kf7\oqmd tyf kf7\ok':ts  ljBfnonfO{ k|of]u ug{ :jLs[lt lbg] M OsfO k|d'vn] -kf7Øqmd ljsf; s]Gb|n]
k|sfzg u/]sf] ;"rLdf kg]{ b]lvPdf_
 ljBfnon] g]kfn ;/sf/af6 :jLs[t kf7Øqmd tyf kf7Øk':ts nfu" ug'{kg]{
 ljBfnon] cWofkg u/fpg] P]lR5s ljifosf] :jLs[lt M OsfO k|d'vaf6 lng]
 kf7\oqmd ljsf; s]Gb|n] ljBfnodf cWofkg u/fpg] kf7\ok':tssf] Ps k|lt  P]g ljkl/t kf7\oqmd tyf kf7\ok':ts k|of]u u/]df k|=c=nfO{ OsfO k|d'vn] P]g
tof/ ug]{ adf]lhd sf/jfxL ug]{
#@=/fli6«o kf7Øqmd ljsf; tyf d"Nofª\sg kl/ifb\ M k|Zg M ljBfnon] g]kfn ;/sf/af6 :jLs[t kf7\ok':ts afx]s yk kf7\o;fdu|L k|of]u
 cWoIf M lzIff dGqL jf /fHodGqL ug{'k/]df s;sf] :jLs[lt lng'kb{5 <
s_ :yfgLo tx v_ ljBfno Joj:yfkg ;ldlt
 ;b:o ;+Vof M !& hgf
u_ OsfO k|d'v 3_ kf7\oqmd ljsf; s]Gb|
 ;b:o ;lrj M kf7\oqmd ljsf; s]Gb|sf dxflgb]{zs -sfo{sf/L lgb]{zs_ k|Zg M g]kfn ;/sf/af6 :jLs[t kf7\ok':ts afx]s yk kf7\o;fdu|Lsf] :jLs[lt s;n]
 kf7Øqmd tyf kf7Øk':ts lgdf{0f ug]{ ;DaGwdf gLlt lgwf{/0f ub{5 <
 kf7Øqmd tyf kf7Øk':ts :jLs[lt ug{ g]kfn ;/sf/;dIf k]z ug]{, s_ :yfgLo tx v_ ljBfno Joj:yfkg ;ldlt
 yk kf7Ø;fdu|L tyf kf7Øk':tssf] ;"rL :jLs[t ug]{,
u_ OsfO k|d'v 3_ kf7\oqmd ljsf; s]Gb|

3/18/2023 27 3/18/2023 28

#*=dfGotf tyf ;dsIftf lgwf{/0f ;ldlt M $@=dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIff ;ldlt M
 dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIffsf] kl/rfng / lgoGq0f ug{
 ljb]zL z}lIfs jf k|fl1s ;+:yfaf6 dfWolds lzIff;/x k/LIff  cWoIf M dGqfnosf] ;lrj
pQL0f{ u/L k|fKt u/]sf] k|df0fkq jf pkflwnfO{ dfGotf tyf  ;b:o ;lrj M k/LIff lgoGqs
;dsIftf lgwf{/0f ug]{  ;b:o ;+Vof M ( hgf
 k/LIff kl/rfng ;DaGwdf gLlt lgwf{/0f ug]{,
 cWoIf M ;x–;lrj -ljBfno lzIff dxfzfvf_ dGqfno  k/LIff s]Gb| tf]Sg] cfwf/ lgwf{/0f ug]{,
 ;b:o ;+Vof M % hgf  k/LIff ;~rfng u/fpg],
 k/LIff z'Ns lgwf{/0f ug]{,
 ;b:o ;lrj M kf7\oqmd ljsf; s]Gb|sf] dxflgb]{zs  k/LIffkmn k|sflzt ug]{
 k/LIffsf] k/LIffkmn k|sflzt ePsf] 5 dlxgf kl5 lgoldt k|lqmof ckgfO{
pQ/k'l:tsf w'Nofpg] .

3/18/2023 29 3/18/2023 31

6
3/18/2023

$^=dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIff ;dGjo ;ldlt M -lhNnfdf /xg]_  sIff afx||df sDtLdf krxQ/ k|ltzt xflh/L eO{ lgoldt ¿kdf cWoog
 dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIff Jojl:yt tyf dof{lbt ¿kdf ;~rfng ug{, u/]sf] ljBfyL{ dfq dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIffdf ;xefuL x'g kfpg]5 .
 k/LIff s]Gb| lgwf{/0f,
 s]Gb|fWoIf lgo'lQm
 ;b:o ;+Vof M # hgf
 cWoIf M k|d'v lhNnf clwsf/L
 ;b:o M lhNnf k|x/L k|d'v /
 ;b:o ;lrj M OsfO k|d'v
$&=czQm ljBfyL{sf] nflu k/LIffdf ljz]if Joj:yf ug{ ;lsg] M
 cGwf, alx/f, nf6f, ckf+u jf ;':t dgl:ylt ePsf ljBfyL{sf nflu
lghn] a'em\g] ;f+s]lts efiffdf k/LIff lbg] Joj:yf ug{ ;lsg]5 .
 c;Qm ljBfyL{n] lgwf{l/t ;doleq k/LIff lbg g;Sg] b]lvPdf s]Gb|fWoIfn]
a9Ldf Ps 306f tL; ldg]6;Dd yk ;do pknAw u/fpg ;Sg]5 .
3/18/2023 32 3/18/2023 33

lzIff lgodfjnL lzIff lgodfjnL


lgod $*=cgf}krfl/s lzIff lbg ;lsg] M  ;fIf/f]Q/ lzIff M cfwf/e"t k|f}9 ;fIf/tf lzIff k"/f ul/;s]sf
 ljBfnodf egf{ eO{ lzIff xfl;n ug{ g;Sg] JolQmnfO{ JolQmnfO{ ;fwf/0ftof # dlxgfb]lv ^ dlxgf;Dd ;fIf/f]Q/
-s_ cfwf/e"t k|f}9 ;fIf/tf lzIff, M pd]/ ;d"x !% b]lv $% jif{ -^ dlxgf_ lzIff lbOg]5 .
-v_ ;fIf/f]Q/ lzIff M # b]lv ^ dlxg]  lg/Gt/ lzIff M ;fIf/f]Q/ lzIff k"/f ul/;s]sf JolQmnfO{
-u_lg/Gt/ lzIff dGqfnon] tf]s]adf]lhdsf] cjlwsf] lg/Gt/ lzIff lbOg]5 .
-3_ j}slNks z}lIfs sfo{qmd -$ k|sf/sf_ lbg ;lsg]5 .  j}slNks z}lIfs sfo{qmd M ljBfnodf cWoog gu/]sf jf
 cgf}krfl/s lzIffsf] kf7oqmd tyf kf7ok':ts, /fli6«o kf7oqmd cWoog u/L aLr}df 5f]8]sf afnaflnsfsf nflu ljBfnosf]
ljsf; tyf d"Nof+sg kl/ifb\af6 :jLs[t ePadf]lhd x'g] . kf7\oqmdsf] cfwf/df tof/ ul/Psf] kf7\o;fdu|L k|of]u u/L
 cfwf/e"t k|f}9 ;fIf/tf lzIff M ;fwf/0ftof kGw| jif{b]lv k}tfnL; j}slNks z}lIfs sfo{qmd ;~rfng ug{ ;lsg]5 .
jif{;Ddsf lg/If/ JolQmx¿nfO{ cfwf/e"t k|f}9 ;fIf/tf lzIff lbOg]5 /  j}slNks z}lIfs sfo{qmd ;~rfng ug{ rfxg] ljBfnon] lzIff
 k|f}9 lzIffsf] ;~rfng cjlw ;fwf/0ftof 5 dlxgfsf] x'g]5 . ljsf; tyf ;dGjo OsfOaf6 cg'dlt lng'kg]{5 .

7
3/18/2023

lzIff lgodfjnLdf cgf}krfl/s lzIff %^=b"/lzIff k|bfg ug{;Sg] M


 lgod %#=cgf}krfl/s lzIff kl/ifb\ M b]xfosf ljifodf b"/lzIff k|bfg ug{ ;lsg]5 M
✓ d'Vo sfd M cgf}krfl/s lzIffsf] gLlt lgdf{0f,
✓ cWoIf M lzIff dGqL jf /fHodGqL
-s_ lzIfs lzIff / lzIfs tflnd ;DaGwdf,
✓ ;b:o ;+Vof M !* -s!_ ljBfno lzIff ;DaGwdf
 lhNnf cgf}krfl/s lzIff ;ldlt M
-v_ v'Nnf lzIff;DaGwL cGo sfo{qmdsf ;DaGwdf .
✓ d'Vo sfd M lhNnf:t/df cgf}krfl/s lzIffsf] /]vb]v, Joj:yfkg,
;dGjo / lg/LIf0f %&=b"/lzIff ;ldlt M
✓ cWoIf M lhNnf ;dGjo ;ldltsf ;efklt
 cWoIf M ;lrj, lzIff lj1fg tyf k|ljlw dGqfno
✓ ;b:o ;+Vof M !!
✓ s'g} ;+:yfn] cgf}krfl/s lzIff ;~rfng ug{ rfx]df ;DalGwt  ;b:o ;+Vof M ( hgf
ufpF÷gu/kflnsfsf] l;kmfl/;;lxt :jLs[ltsf] nflu lhNnf
cgf}krfl/s lzIff ;ldlt;dIf lgj]bg lbPdf lhNnf cgf}krfl/s  b"/ lzIff ;~rfngsf] cg'dlt lbg], :jLs[t kf7\oqmdsf]
lzIff ;ldltn] sfo{qmd ;~rfng ug{ :jLs[lt lbg ;Sg]5 . cfwf/df b"/ lzIffsf] kf7\o;fdu|L :jLs[t ug]{ sfd
3/18/2023 37

^!= ljz]if lzIff kl/ifb\ M lzz' ljsf; s]Gb|


 ljz]if lzIff;DaGwL gLlt lgdf{0f tyf Joj:yfkg  :jLs[tL M ufpFkflnsf jf gu/kflnsf
 cWoIf M lzIff dGqL jf /fHodGqL
 lzz' ljsf; s]Gb| :yfkgf ug{ rflxg] k"jf{wf/ M
 ;b:o ;+Vof M !@
-s_ km/flsnf], v'nf, zfGt, ;'/lIft ejg ePsf],
 ;b:o ;lrj M dxflgb]{zs lzIff tyf dfgj ;|f]t ljsf; s]Gb|
-v_ ejg afx]s cfwf /f]kgL jf Ps s¶f hUuf ePsf],
sfd
-u_ afn pBfgsf] Joj:yf ePsf],
 ljz]if lzIff k|bfg ug{ :jLs[lt lbg]
-3_ ;kmf / :jR5 vfg]kfgL / zf}rfnosf] Joj:yf ePsf],
 kf7\oqmd ljsf; s]Gb|sf] :jLs[lt lnO{ ljz]if lzIffsf] kf7\oqmd
nfu" ug]{, -ª_ sDtLdf b'O{hgf ;';f/]x¿ ePsf] .
 ljz]if lzIff sfo{qmdnfO{ ;xof]u k'¥ofpg cfly{s ;|f]tsf] Joj:yf  g]kfn ;/sf/n] lzz' ljsf; s]Gb|nfO{ lzIff ljsf; tyf ;dGjo
ug]{, OsfO k|d'vsf] l;kmfl/;sf] cfwf/df cg'bfg lbg ;Sg]5 .
 ljz]if lzIff ;DaGwdf lnOg] k/LIff ;DaGwL k|lqmof lgwf{/0f ug]{,
3/18/2023 38 3/18/2023 39

8
3/18/2023

&@= z}lIfs hgzlQm ljsf; kl/ifb\ M &&= ljBfyL{ ;+Vof M


 lzIfs, dGqfnocGtu{tsf sd{rf/L tyf lzIff;DaGwL  ;fd'bflos ljBfnosf] k|To]s sIffdf ljBfyL{ ;+Vof ;fdfGotof
pkTosf tyf t/fO{, kxf8 / lxdfnL If]qdf qmdzM krf;, k}+tfnL; /
;d'bfodf ;+nUg JolQmsf] sfo{bIftf clej[l4 ug{ tyf rfnL; x'g'kg]{5 .
z}lIfs ljsf;;DaGwL gLlt lgdf{0f,  s'g} sIffdf tf]lsP eGbf a9L ljBfyL{ ePdf ljBfnon] Joj:yfkg
 lzIff dGqL jf /fHodGqLsf] cWoIftfdf !^ ;b:oLo ;ldltsf] cg'dlt lnO{ To:tf] sIffsf] csf]{ ju{ vf]Ng ;Sg]5 .
 sIffdf ju{ vf]Ng cfjZos k"jf{wf/sf] Joj:yf Joj:yfkg ;ldlt /
 z}lIfs hgzlQm ljsf; ;DaGwdf nfu" ul/g] kf7\oqmd ljBfnon] ldnfpg' kg]{5 .
th'{df ug]{,  …;+:yfut ljBfnosf] k|To]s sIffdf Go"gtd afO;, clwstd
 z}lIfs hgzlQm ljsf; ;DaGwdf ljleGg ;+:yfaf6 lbOg] rjfnL; / cf};t t]QL; ljBfyL{ ;+Vof x'g'kg]{5 .
 ljs6 lxdfnL If]q eGgfn] sflnsf]6, h'Dnf, 8f]Nkf, d'u', x'Dnf, dgfª
tflndsf] dfGotf tyf ;dsIftf lgwf{/0f ug]{, / d':tfª lhNnfsf lgoldt ¿kdf ljBfno ;~rfng x'g g;Sg]
lxdfnL If]q
3/18/2023 40 3/18/2023 41

 ljBfnon] z}lIfs;q z'? ePsf] ldltn] ;fdfGotof Ps *%= ljBfno aGb x'g] M
-!_ g]kfn ;/sf/n] ;fj{hlgs labf tf]s]sf] lbg ljBfno aGb x'g]5 .
dlxgfleq gofF ljBfyL{ egf{ ug'{ kg]{5 .
-@_ j8fbz}+sf] 36:yfkgfb]lv k"l0f{df;Dd ljBfno aGb /xg]5 .
 ljBfnosf] Ps z}lIfs;qdf sfd ug]{ lbg sDtLdf -#_ Ps z}lIfs ;qdf lxpFb] labf jf jif]{ labf jf b'j} u/L k}t+ fnL; lbg
b'O{;o aL; lbg x'g]5 . ljBfno aGb /xg]5 .
-$_ Joj:yfkg ;ldltn] Ps z}lIfs ;qdf yk kfFr lbg;Dd :yfgLo
 ;fd'bflos ljBfnosf] lzIfsn] xKtfdf sDtLdf rf}aL;
labf lbO{ ljBfno aGb ug{ ;Sg]5 .
lkl/o8\sf] sIff lng' kg]{5 .
 kfFr aif{ pd]/ k"/f gePsfnfO{ Ps sIffdf egf{ / rf}w aif{ pd]/
k"/f gePsfnfO{ dfWolds lzIff pQL0f{ k/LIffdf ;dfj]z ul/g]
5}g .

3/18/2023 42 3/18/2023 43

9
3/18/2023

lzIff lgodfjnL @)%( lzIfssf] kb;+Vof / >]0fL ljefhg M


kl/R5]b– !^ hDdf kb ;+Vof t[tLo >]0fL låtLo >]0fL k|yd >]0fL
ljBfno lzIff ;]jfsf] u7g, tx / >]0fL ljefhg % $ ! –
!) * @ –
!% !@ # –
 lzIfsx¿sf] j[lQ ljsf;sf nflu k|To]s txsf ljBfnosf
@) !^ $ –
lzIfsx¿nfO{ k|yd, låtLo / t[tLo u/L tLg >]0fLdf ljefhg
@% @) % –
(! dlxnf lzlIfsfsf] kb /xg] M -!_ k|fylds ljBfnodf #) @$ ^ –
tLghgf;Dd lzIfs b/aGbL eP sDtLdf Pshgf, ;ft hgf;Dd #% @* & –
lzIfs b/aGbL eP sDtLdf b'O{hgf / ;f]eGbf a9L lzIfs $) #@ * –
b/aGbL eP sDtLdf tLghgf dlxnf lzlIfsfsf] kb /xg]5 . $% #^ ( –
%) $) ( !
3/18/2023 44 3/18/2023 45

hDdf kb;+Vof !@& x'Fbf t[tLo >]0fLsf] slt kb /xG5 <


!@& hgf kb hDdf kb;+Vof #$* x'Fbf t[tLo >]0fLsf] slt kb
%_ !@& - @% l4tLo / k|yd >]0fL /xG5 <
t[tLo >]0fL Ö hDdf kb ;+Vof -!@&_–efukmn -@%_ Ö !)@ !_ #$* hgf kb
l4tLo >]0fL Ö efukmn -@%_–efukmnsf] cl3Nnf] c+s -@_ Ö @# %_ #$* -^( l4tLo / k|yd_ %_@^(-%#
k|yd >]0fL Ö efukmnsf] -@%_ sf] cl3Nnf] c+s cyf{t @ t[tLo >]0fL #$*–^( Ö @&(
!@% sf] @) k|ltzt k|yd / l4tLo -!@% nfO{ )=@ n] u'0ff u/];L
cfpF5 eg]sf] @%_ l4tLo >]0fL ^(–^ Ö ^#
#$* k|yd >]0fL ^

3/18/2023 46 3/18/2023 47

10
3/18/2023

hDdf kb;+Vof !@& x'Fbf t[tLo >]0fLsf] slt kb /xG5 < %_ #$*-^(
!_ !@& hgf kb t[tLo M #$* af6 ^( 36fpg]
%_ !@& -@% l4tLo / k|yd_
!@% l4tLo M ^( af6 ^ 36fpg]
t[tLo >]0fL !@&–@% Ö !)@ k|yd M ^
l4tLo >]0fL @%–@ Ö @# %_ $* -(
k|yd >]0fL @ t[tLo M $* af6 ( 36fpg]
csf]{ #$*
%_ #$*-^(
l4tLo M efukmn -(_ af6
#$* sf] tNnf] % n] efu vfg] c+s M #$% nfO{ )=@ n] u'0fg ubf{ k|yd l4tLo >]0fL M $% nfO{ )=@ n] u'0ff ubf{ ( x'G5 .
/ l4tLo >]0fLsf] c+s cfpF5 . t[tLo >]0fL M hDdf kb -$*_ af6 l4tLo >]0fL -(_
t[tLo >]0fL lgsfNbf hDdf kb -#$*_ af6 efukmn -^(_ 36fpg] 36fpg]
l4tLo >]0fL efukmn -^(_af6 cl3Nnf] c+s -^_ 36fpg]
3/18/2023 48 3/18/2023 49

%_ $$&-*( #$* kb;+Vof


t[tLo M $$& af6 *( 36fpg] %_ #$* -^(
l4tLo M *( af6 * 36fpg]
t[tLo >]0fL #$*–^(Ö
k|yd M *
$$& nfO{ )=)@ n] u'0ff u/]/ k|yd *=($ l4tLo >]0fL ^(–^
%)_ $$& -* k|yd >]0fL ^
t[tLo M $* af6 ( 36fpg] !$& kb;+Vof
l4tLo M efukmn -(_ af6 %_ !$& -@(
l4tLo >]0fL M $% nfO{ )=@ n] u'0ff ubf{ ( x'G5 . t[tLo >]0fL !$&–@( Ö !!*
t[tLo >]0fL M hDdf kb -$*_ af6 l4tLo >]0fL -(_ 36fpg]
l4tLo >]0fL @( –@ Ö @&
k|yd >]0fL @
3/18/2023 50 3/18/2023 51

11
3/18/2023

(#=k|wfgfWofks ;DaGwL Joj:yfM


 ljBfnosf] k|fl1s tyf k|zf;sLo k|d'vsf] ¿kdf sfd ug{
k|To]s ljBfnodf Ps hgf k|wfgfWofks /xg]5 .
k|=c=sf] of]Uotf -:yfoL ;lxt_ M
 k|fylds tx lzIffzf:q k|lj0ftf k|df0fkq tx jf ;f] ;/x,
 lgDg dfWolds txdf lzIffzf:q ljifodf sDtLdf :gfts
tx jf ;f] ;/x /
 dfWolds txsf] xsdf lzIffzf:q ljifodf sDtLdf
:gftsf]Q/ tx jf ;f] ;/x pQL0f{

3/18/2023 52 3/18/2023 53

k|wfgfWofks ;DaGwL Joj:yfM lzIff lgodfjnL @)%(


(%= ;fd'bflos ljBfnosf] lzIfssf] lgo'lQm M
 tf]lsPsf cfwf/df sDtLdf ^) c+s Nofpg'kg]{ -z}=of]= @%,
 :yfoL lgo'lQm M OsfO k|d'vn]
cg'ej @%, tflnd !@, cWofkg u/]sf] ljifodf k|fKt glthf  l;kmfl/; M cfof]uaf6
!@, ljBfno ljsf; k|:tfj !$ / g]t[Tj lng] Ifdtf !@ u/L  slxn] lbg] t M l;kmfl/z k|fKt ePsf] ldltn] tL; lbgleq
s'n !)) k"0ff{Í –cg;'rL !#  xflh/L MlzIfsn] lgo'lQmkq a'em]sf] ldltn] kGw| lbgleq
 k|wfgfWofkssf] kbfjlw kfFr jif{sf] x'g]5 . / lgh k'gM ;f]  cg';r" L–!$ adf]lhdsf] 9fFrfdf lg/f]lutfsf] k|df0fkq k]]z ug'{kg]{5 .
kbdf lgo'Qm x'g ;Sg]5  cg';r " L–!% adf]lhdsf] 9fFrfdf zky
 lzIfsn] lgo'lQm kfPsf] ldltn] tLg dlxgfleq cg';r " L–!^ adf]lhdsf]
 Joj:yfkg lhDdf lnPsf ljBfnosf k|=c= Joj:yfkg 9fFrfdf j}olQms tyf gf]s/L ljj/0f kmf/fd tLg k|lt e/L ;DalGwt
;ldltn] / cGo ljBfnosf k|=c=sf] lgo'lQm OsfO k|d'v n] OsfOdf k7fpg'kg]{5 . To;/L k|fKt ePsf] kmf/fd OsfOn] /fli6«o
lbg] . lstfavfgf -lzIfs_df k|dfl0ft ug{ k7fpg'kg]{5 .
3/18/2023 54 3/18/2023 55

12
3/18/2023

lzIff lgodfjnL @)%( lzIff lgodfjnL @)%(


(^= k/LIf0fsfn M dlxnf lzlIfsfsf] xsdf 5 dlxgf / k'?if lzIfssf] xsdf Ps (&= s/f/df lzIfs lgo'lQm ;DaGwL Joj:yf
jif{sf] k/LIf0f sfndf /xg]
(^s= lzIfs 5gf}6 ;ldltM -s/f/ lzIfs_ ;fd'bflos ljBfnodf k|wfgfWofks jf • s/f/ lgo'lQm Joj:yfkg ;ldltn] -lzIfs 5gf]6 ;ldltsf]
s/f/df lzIfs lgo'lQmsf nflu l;kmfl/; ug{ % ;b:oLo lzIfs 5gf}6 ;ldlt /xg]
. l;kmfl/;df_ ug]{
-s/f/ lzIfs 5gf]6 ;ldlt M % hgf -cWoIf, ljlg, ljz]if1 @ hgf / k|wfgfWofks_ • s/f/ lgo'lQm a9Ldf Ps jif{df -s/f/ ;"rLaf6 / s/f/ ;"rL
-s_ ljBfno Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIf jf lghn] tf]s]sf] ;f] ;ldltsf] ;b:o gePdf lj1fkg u/]/_
–cWoIf
-v_ ;DalGwt If]qsf] ljBfno lg/LIfs jf OsfO k|d'vn] tf]s]sf] clws[t • s/f/ lzIfsnfO{ :yfoL kb k"lt{ geP;Ddsf nflu Ps k6sdf
–;b:o 5 dlxgfdf ga9fO{ s/f/sf] Dofb yk ug{ ;Sg]5 .
-u_ dfWolds txsf] lzIfs 5gf}6 ug{' kg]{ ePdf lzIffzf:q ljifodf sDtLdf
:gftsf]Q/ / cGo txsf] lzIfs 5gf}6 ug{' kg]{ eP lzIffzf:q ljifodf sDtLdf
:gfts tx pQL0f{ u/]sf JolQmx¿dWo]af6 pknAw eP;Dd Pshgf dlxnf
;d]tsf] k|ltlglwTj x'g] u/L Joj:yfkg ;ldltn] dgf]gLt u/]sf] b'O{hgf –;b:o
-3_ k|wfgfWofks –;b:o–;lrj

3/18/2023 56 3/18/2023 57

kl/R5]b– !*
lzIff lgodfjnL @)%( tna eQf tyf cGo ;'ljwf

((= ;?jf;DaGwL Joj:yf M  tna eQf M kbdf axfn u/]sf] ldltb]lv tna / eQf kfpg] tyf
 ;?jf x'g rfxg] lzIfsn] ;?jfsf nflu cg';"rL–!& adf]lhdsf] 9fFrfdf
:yfoL lzIfsn] Ps z}lIfs;q k"/f u/]kl5 g]kfn ;/sf/n]
tf]sa] df]lhdsf] Ps tna j[l4 kfpg]5 .
OsfO k|d'v;dIf lgj]bg lbg'kg]{5 .
 ;~ro sf]if M ljBfnon] :yfoL lzIfssf] dfl;s tnaaf6 bz
 ;?jf ePsf] lzIfsnfO{ @! lbgleq k|wfgfWofksn] /dfgf lbg'kg]{5 .
k|ltzt s§f u/L ;f]xLadf]lhdsf] ztk|ltzt /sd g]kfn ;/sf/n]
 :yfoL lgo'lQm ePsf] ! jif{ k"/f gePsf] / clgjfo{ cjsf; x'g ! jif{ jf yk ug]{
;f]eGbf sd cjlw /x]sf lzIfssf] lhNnfGt/ ;?jf gul/g] .  rf8kj{ vr{ kfpg] MlzIfsn] cfkm\gf] wd{, ;+:s[lt, k/Dk/f cg';f/
dgfpg] rf8kj{sf] nflu cfkm"n] vfOkfO{ cfPsf] Ps dlxgfsf] tna
a/fa/sf] /sd k|To]s jif{ rf8kj{ vr{sf] ¿kdf kfpg]5 .

3/18/2023 58 3/18/2023 59

13
3/18/2023

kl/R5]b – !(
labf tyf sfh;DaGwL Joj:yf labf tyf sfh;DaGwL Joj:yf
l;=g++ ljbfsf] lsl;d cjlw s}lkmot
! e}k/L cfpg] ljbf jif{el/df ^ lbg cfwf lbg klg lng ;lsg]  e}k/L cfpg] labf / kj{ labf labf ;l~rt gx'g] .
@ kj{ ljbf jif{el/df ^ lbg cfwf lbg klg lng ;lsg]  lzIfsn] la/fdL labf ;l~rt ug{ ;Sg]5 . lzIfsn] k|To]s jif{ To:tf]
# la/fdL ljbf jif{el/df !@ lbg ljbf ;l~rt x'g] labf lg/LIfsaf6 k|dfl0ft u/fO{ /fVg'kg]{5 .
$ ;'Ts]/L -k|;'tL_ ljbf ^) lbg ;'/lIft dft[Tj tyf k|hgg ;'Ts]/Lsf] cl3kl5 u/L  s'g} lzIfssf]] klt jf kTgL ljb]z l:yt g]kfnL /fhb"tfjf; jf lgof]udf
clwsf/;DaGwL P]g @)&%
cg';f/ (* lbg vl6O{ uPsf] k|df0f ;lxt To:tf] lzIfsn] j]tnjL ljbf dfu u/]df
% k|;'tL :ofxf/ ljbf !% lbg @ k6ssf nflu Ps}k6s jf k6s k6s u/L tdfd gf]s/L cjlwe/ kfFr jif{;Dd a]tnaL
^ lsl/of ljbf !% lbg
& c;fwf/0f ljbf a9Ldf # jif{ Ps k6sdf Ps jif{df % jif{ :yfoL ;]jf x'g'kg]{
labf kfpg]5 .Æ
ga9fO{  e}k/L cfpg] labf, kj{ labf, la/fdL labf, lsl/of labf, k|;"lt labf /
* cWoog ljbf a9Ldf # jif{ Ps}k6s jf k6s k6s % jif{ :yfoL ;]jf x'g'kg]{ cWoog labfdf a:g] lzIfsn] k"/f tna kfpg]5 .
( a]tnjL ljbf a9Ldf % jif{ Ps}k6s jf k6s k6s klt jf kTgL ljb]zl:yt  c;fwf/0f ljbf / a]tnjL ljbfdf tnj gkfpg], ;]jf cjlwdf u0fgf klg
/fhb'tfjf; jf lgof]udf gx'g]
vl6Psf] x'g'kg]{
3/18/2023 60 3/18/2023 61

kl/R5]b –@)
labf tyf sfh;DaGwL Joj:yf
lgj[Qe/0f, pkbfg, pkrf/ vr{ tyf cGo Joj:yf
 pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg lzIfssf] c;fwf/0f ;]jf :yfoL u0fgf tl/sf s}lkmot
labf, j]tnaL ljbf / cWoog labf Joj:yfkg ;ldltsf] l;kmfl/zdf cjlw
OsfO k|d'vn] dfq lbg ;Sg]5 . lgj[lQe/0f @) jif{ hDdf gf]s/L jif{nfO{ cflv/L dlxgfsf] z'? tnj:s]nsf] %)Ü eGbf
 ljBfnosf] sfdsf nflu lzIfsn] k|wfgfWofkssf] / k|wfgfWofksn] tnjn] u'0fgu/L %) n] efu ubf{ sd gx'g]
Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIfsf] cg'dlt lnO{ a9Ldf Ps xKtf;Dd sfhdf cfpg] /sd
kfl/jfl/s lgj[lQe/0f kfPsf] & jif{ k"/f ePsf]
hfg ;Sg]5 . lgj[lQe/0f eP ;f]sf] %)Ü /sd, & jif{ k"/f
gePsf] eP ;f] cjlw k'Ug] ;do;Dd
k"/f
cflhjg ljBfnosf] sfdsf] l;nl;nfdf sfh Go"gtd lgj[Qe/0fsf] krf;
kfl/jfl/s v6L uPsf] cj:yfdf b'3{6gfdf k/L jf k|ltztn] x'g cfpg] /sd
j[lQ To;sf] sf/0fjf6 lgsf] gx'Fb} kl5 s'g}
lzIfssf] d[To' ePdf lghsf] ljw'/ klt
jf ljw'jf kTgLnfO{
3/18/2023 62 3/18/2023 63

14
3/18/2023

kl/R5]b –@) kl/R5]b –@)


lgj[Qe/0f, pkbfg, pkrf/ vr{ tyf cGo Joj:yf lgj[Qe/0f, pkbfg, pkrf/ vr{ tyf cGo Joj:yf
;]jf :yfoL u0fgf tl/sf s}lkmot ;]jf :yfoL u0fgf tl/sf s}lkmot
cjlw cjlw
pkbfg %–!) jif{ k|To]s jif{sf] lgldQ cflv/L] cfwf kfFr jif{ jf ;f]eGbf a9L aLdf -s_Ps jif{eGbf sd cjlwsf] /sd s6\6L ul/Psf]
dlxgfsf] tna gf]s/L u/]sf] t/ lgj[Qe/0f ePdf bz xhf/ ¿k}+ofF,
!)–!% jif{ k|To]s jif{sf] lgldQ cflv/L] Ps kfpg] cj:yf gk'u]sf -v_ Ps jif{b]lv kfFr jif{;Dd /sd s6\6L ul/Psf]
dlxgfsf] tna ePdf kRrL; xhf/ ¿k}o+ fF,
!% jif{ k|To]s jif{sf] lgldQ cflv/L] 8]9 -u_ kfFr jif{b]lv bz jif{;Dd /sd s6\6L ul/Psf]
dfly dlxgfsf] tna ePdf krf; xhf/ ¿k}o+ fF,
pkrf/ vr{ dfWolds tx !@ dlxgf, lgDgdfWolds z'?tnj dfWolds txsf] -3_ bz jif{b]lv kGw| jif{;Dd /sd s6\6L ul/Psf]
txsf] !* dlxgf / k|fyldssf] @! a/fj/ ePsfn] !@ dlxgfsf] ePdf krxQ/ xhf/ ¿k}o+ fF,
dlxgfsf] tnj a/fa/sf] /sd - aL; / lgdf txsf] a/fa/ -ª_ aL; jif{;Dd /sd s6\6L ul/Psf] ePdf Ps
jif{, kRrL; jif{ jf ;f]eGbf a9L ;]jf ePsfn] !* dlxgf a/fj/ nfv ¿k}o+ fF .
cjlw ePsf] lzIfsn] qmdzM bz, kGw| kfpg]
/ aL; k|ltzt yk kfpg]_
3/18/2023 64 3/18/2023 66

lzIff lgodfjnL @)%(


!!$v= gf]s/L cjlw lgwf{/0f l;kmfl/z ;ldlt M
 lzIfssf] gf]s/L cjlw u0fgf ug]{ ;DaGwdf s'g} låljwf pTkGg
!!#= lgj[lQe/0f M -!_ g]kfn ;/sf/af6 :jLs[t b/aGbLdf ePdf
:yfoL lgo'lQm kfO{ sDtLdf aL; jif{ gf]s/L u/]sf] lzIfsn]
 ;b:o ;+Vof M # hgf
b]xfosf] lx;fan] dfl;s lgj[lQe/0f kfpg]5 M
-s_ OsfO k|d'v –cWoIf
-v_ lhNnf k|zf;g sfof{nosf] clws[t k|ltlglw –;b:o
hDdf gf]s/L jif{ ₓ cflv/L dlxgfsf] tnj -u_ ;DalGwt ljBfnosf] k|wfgfWofks –;b:o
Ö x'g cfpg] /sd
५०

3/18/2023 68

15
3/18/2023

lzIff lgodfjnL @)%( lzIff lgodfjnL @)%(


!!^= cfhLjg kfl/jfl/s j[lQ M !@%=j[lQ l;kmfl/; ;ldlt M
 ljBfnosf] sfdsf] l;nl;nfdf sfh v6L uPsf] cj:yfdf  ljBfnosf] sfdsf] l;nl;nfdf s'g} lzIfssf] d[To' ePsf]df
b'3{6gfdf k/L jf To;s} sf/0fjf6 d[To ljw'/ klt jf ljw'jf kTgLnfO{  kl/jf/ jf ;Gtltn] kfpg] j[lQ ;DaGwdf l;kmfl/z ug{
lbOg]
 ;b:o ;+Vof M ^ hgf
 Go"gtd lgj[Qe/0fsf] krf; k|ltztn] x'g cfpg] /sd cfhLjg
kfl/jfl/s j[lQ :j¿k lbOg]5 . -s_ k|d'v lhNnf clwsf/L – cWoIf
!!*= lgj[Q lzIfssf] lgj[Qe/0fdf j[l4 M axfnjfnf lzIfssf] tna -v_ lhNnf k|x/L sfof{nosf] k|d'v – ;b:o
j[l4 x'Fbf tna :s]nsf] z'¿ cª\sdf hlt a[l4 ePsf] 5 ;f]xL -u_ ;DalGwt ljBfnosf] k|wfgfWofks – ;b:o
/sdsf] b'O{ ltxfOsf] b/n] ;DalGwt txleqsf] >]0fLsf ;]jf lgj[Q -3_ lhNnf :jf:Yo sfof{nosf] k|d'v – ;b:o
lzIfssf] lgj[Qe/0f /sd j[l4 x'g]5 .
-3!_ k|ltlglw, lhNnf lzIfs dxf;+3 –;b:o
-ª_ OsfO k|d'v – ;b:o–;lrj
3/18/2023 69 3/18/2023 70

lzIff lgodfjnL @)%( lzIff lgodfjnL @)%(


!@^= /fli6«o lstfjvfgf -lzIfs_M kl/R5]b– @!
 lzIfsnfO{ k|bfg ul/g] lgj[Qe/0f, kfl/jfl/s lgj[Qe/0f, z}lIfs eQf, cjsfz;DaGwL Joj:yf
;Gtltj[lQ, pkbfg, aLdf, cf}ifwf]krf/ cflbsf ;DaGwdf cfjZos  ^) jif{ k"/f ePdf ;]jfaf6 cjsfz lbOg] -clgjfo{ cjsfz_
Joj:yf  c;fwf/0f jf cWoog labf e'Qmfg ePsf] kGw| lbgleq ljBfnodf
 lzIfsx¿sf] gf]s/L clen]v cBfjlws /fVg], xflh/ gx'g] ;fd'bflos ljBfnosf] lzIfsnfO{ ;]jfaf6 cjsfz
 pd]/sf] sf/0faf6 clgjfo{ cjsfz kfpg] lzIfsnfO{ cjsfz kfpg] lbOg]5 .
ldlt;d]t v'nfO{ 5 dlxgfcufj} hfgsf/L u/fpg],  cjsfz;DaGwL ljz]if Joj:yf M zf/Ll/s c:j:ytfsf] sf/0f
 lzIfssf] jflif{s tnaL ljj/0f kfl/t ug]{ u/fpg], ;fd'bflos ljBfnosf] s'g} lzIfs cWofkg ug{ c;dy{ 5 egL g]kfn
 lzIfssf] ;]jf cjlw u0fgf;DaGwL sfd ug]{, ;/sf/åf/f ul7t d]l8sn af]8{n] l;kmfl/z u/]df To:tf] lzIfsnfO{
kfFr jif{;Dd ;]jf cjlw yk ubf{ lgj[lQe/0f kfpg] cj:yf k'Ug]
/x]5 eg] To:tf] lzIfsnfO{ afFsL cjlw yk u/L dGqfnon] cjsfz
lbg ;Sg]5 .
3/18/2023 71 3/18/2023 73

16
3/18/2023

kl/R5]b – @@
lzIfs tyf ljBfyL{sf] cfrf/;+lxtf lzIff lgodfjnL @)%(
!##=lzIfsn] kfng ug'{kg]{ cfrf/;+lxtf M !#$= ljBfyL{n] kfng ug'{kg]{ cfrf/;+lxtf M ljBfyL{x¿n]
 cWoog / cWofkgnfO{ cfˆgf] d'Vo nIo ;Demg' kg]{, b]xfoadf]lhdsf] cfrf/;+lxtf kfng ug'{kg]{5 M
 s'g} efiff, ;Dk|bfo tyf wd{ lj/f]wL efjgf lzIfs tyf ljBfyL{ ju{df km}nfpg
gx'g], -s_ lzIfssf] cf1fkfng / cfb/ ug'{kg]{,
 Joj:yfkg ;ldlt / lzIff ljsf; tyf ;dGjo OsfO k|d'vsf] :jLs[lt glnO{ -v_ ljBfnodf jf aflx/ hxfF;'s} cg'zf;gdf /xg'kg]{,
cfkm" jxfn /x]sf] ljBfno aflx/ sfd ug{ gx'g], -u_ /fli6«otf, efiff / ;+:s[ltsf] pTyfgsf] lgldQ ;wF} k|oTgzLn
 /fli6«o efjgf hfu[t u/L b]zdf efjgfTds Pstf Nofpg sfd ug'{ kg]{,
/xg'kg]{,
 k|bz{g,x8\tfn, y'g5]s tyf 3]/fp ug{ gx'g] .
 ljBfyL{nfO{ zf/Ll/s jf dfgl;s oftgf lbg gx'g] .
-3_ ljBfnon] cfof]hgf u/]sf] sfo{qmddf ;lqmo ¿kdf efu lng'kg]{,
-ª_ ;a};Fu lzi6 Jojxf/ ug'{kg]{,
✓ cfrf/ ;+lxtfsf] kfng eP gePsf] clen]v lzIfsx¿sf] xsdf k|wfgfWofksn] -r_ Joj:yfkg ;ldltn] lgwf{/0f u/]sf cGo cfrf/;+lxtf kfngf
/ k|wfgfWofkssf] xsdf Joj:yfkg ;ldltn] /fVg'kg]{5 ug'{kg]{ .
✓ cfrf/;+lxtf kfng gePsf] eP To;sf] ljj/0f lzIff ljsf; tyf ;dGjo
OsfOdf k7fpg' kg]{ .
3/18/2023 74 3/18/2023 75

kl/R5]b–@#
;hfo;DaGwL Joj:yf lzIff lgodfjnL @)%(
!#%=;hfo M plrt / kof{Kt sf/0f ePdf lzIfsnfO{ b]xfosf] ljefuLo ;hfo ug{ ;lsg]5 M !#^= gl;xt lbg] M
 lzIfsn] ljBfnodf cfpg], cWofkg ug]{ / hfg] ;do kfng gu/]df
;hfosf] lsl;d ;hfo ug]{ clwsf/L
!#&= kfFr jif{;Dd tna a[l4 jf b'O{ jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ug]{M
gl;xt lbg] . • lzIfssf] xsdf k|wfgfWofks,
b]xfosf] cj:yfdf lzIfsnfO{ kfFr jif{;Dd tna a[l4 jf b'O{ jif{;Dd a9'jf
• k|=c=sf] xsdf OsfO k|d'v
/f]Ssf ug{ ;lsg]5 M–
a9Ldf kfFr jif{;Dd tna j[l4 /f]Ssf ug]{ . • lzIfssf] xsdf @ tnj j[l4;Dd  cg'zf;gxLg sfd u/]df,
k|wfgfWofks / ;f]eGbf a9L eP  a/fa/ ljBfnosf] ;do kfng gu/]df,
ljBfno Joj:yfkg ;ldlt,  cfr/0f ;DaGwL lgod pNn+3g u/]df,
• k|=c=sf] xsdf OsfO k|d'v  sfo{Ifdtfsf] cefjdf
a9Ldf b'O{ jif{;Dd a9'jf /f]Ssf ug]{ . • OsfO k|d'v  v6fOPsf] tflnd jf k|lzIf0fdf efu lng guPdf,
eljiodf z}lIfs gf]s/Lsf] lgldQ cof]Uo • lgb]{zs  k|wfgfWofksn] tflnd jf k|lzIf0fdf 5gf}6 ePsf lzIfsnfO{ ;xefuL
g7xl/g] jf 7xl/g] u/L gf]s/Laf6 x6fpg] x'g gk7fPdf .
jf jvf{:t ug]{ .
3/18/2023 76 3/18/2023 77

17
3/18/2023

lzIff lgodfjnL @)%( lzIff lgodfjnL @)%(


 sfo{Ifdtfsf] cefj dflgg]M s'g} lzIfsn] cfkm"n] cWofkg u/fPsf] ljifodf !$#s= sf/afxL ug{ ;Sg] M
tLg z}lIfs ;q;Dd nuftf/ tf]lsPsf] cfwf/df krf; k|ltzteGbf sd  s'g} ljBfnosf] ljBfyL{x¿sf] pQL0f{ k|ltzt b]xfosf] eGbf sd ePdf OsfO
k|d'vn] To:tf] ljBfnosf] k|wfgfWofksnfO{ klxnf] k6s eP ;r]t u/fpg /
ljBfyL{ pQL0f{ ePdf To:tf] lzIfsdf sfo{ Ifdtfsf] cefj ePsf] bf];|f] tyf t];|f] k6s ;f]xL qmd nuftf/ bf]xf]l/Pdf qmdzM Ps / b'O{ tna
dflgg]5 . a[l4 /f]Ssf ug]{5M–
 ef}uf]lns OsfO{sf] cf};t pQL0f{ k|ltztsf] c+s rfnL; eGbf sd ePdf -s_sIff tLg / kfFrsf] ljBfyL{sf] l;sfO{ pknlAw k/LIf0f / sIff cf7sf]
rfnL; c+snfO{ cfwf/ lnO{ lx;fa ul/g]5 . k/LIffdf tL; k|ltzt,
 lzIfsnfO{ lgnDag ubf{ ;fwf/0ftof tLg dlxgfeGbf a9L ug'{ x'bF }g . -v_sIff bzsf] pQL0f{ k/LIffdf kGw| k|ltzt .
 pklgod -!_ adf]lhdsf] k/LIf0f tyf k/LIffdf s'g} ljifodf s'g} ljBfyL{n]
o;/L s'g} lzIfs lgnDag ePdf ;f] lgnDag /x]sf] cj:yfdf lghn]
k|fKt u/]sf] ljifout k/LIffkmndf tL; k|ltzteGbf sd ljBfyL{ pQL0f{
cfkm\gf] tnasf] cfwf dfq kfpg]5 . ePdf ;DalGwt clwsf/Ln] To:tf] lzIfsnfO{ klxnf] k6s eP ;r]t u/fpg
/ bf];|f] tyf t];|f] k6s ;f]xL qmd nuftf/ bf]xf]l/Pdf qmdzM Ps / b'O{ tna
a[l4 /f]Ssf ug]{5 .

3/18/2023 78 3/18/2023 79

lzIff lgodfjnL @)%( lzIff lgodfjnL @)%(


!$$v=sd{rf/L lgo'lQm ug]{ ;DaGwL sfo{ljlwM ljBfnosf] juL{s/0f
• ljBfno sd{rf/L lgo'lQm ljBfno Joj:yfkg ;ldltn] ug]{
 s b]lv 3 u/L $ >]0fLdf ul/g]
• ljBfno sd{rf/L lgo'lQm ;DaGwL sfo{ljlw Joj:yfkg ;ldltn] agfpg] .
;f] sfo{ljlw lzIff ljsf; tyf ;dGjo OsfOsf] clen]vdf btf{ ePkl5  juL{s/0fsf nflu ljBfnon] z}lIfs ;q z'? x'g'eGbf b'O{
sfof{Gjog x'g]5 . dlxgf cufj} lzIff ljsf; tyf ;dGjo OsfO k|d'v ;dIf
lgj]bg lbg' kg]{5 .
 ljBfno juL{s/0fsf nflu l;kmfl/; ug{ ljBfno lg/LIfs
;+of]hs /x]sf] # ;b:oLo l;kmfl/; ;ldlt
 ljBfno juL{s/0f ;DaGwdf ePsf] lg0f{opk/ lrQ ga'‰g] ljBfnon] ;f]
lg0f{o ePsf] k}+tL; lbgleq ;DalGwt lgb]{zs;dIf ph'/L lbg ;Sg]5 /
;f] ph'/Lsf ;DaGwdf lgb]{zsn] u/]sf] lg0f{o clGtd x'g]5 .
3/18/2023 80 3/18/2023 81

18
3/18/2023

lzIff lgodfjnL @)%( lzIff lgodfjnL @)%(


ljBfno juL{s/0fsf cfwf/ -cg';"rL @! df_ M  ljBfno juL{s/0f tyf z'Ns cg'udg ;ldlt -
-s_ ;fd'bflos ljBfno juL{s/0fsf cfwf/ -^ j6f_ ;fd'bflos % / ;+:yfut * hgf_ M OsfO k|d'v ;+of]hs
!= ef}lts ;'ljwf  z'Ns Joj:yfkg tyf cg'udg s]Gb|Lo ;ldlt -!% hgf_M
@= lzIfs Joj:yf dxflgb]{zs ;+of]hs
#= pQ/bfloTj / kf/blz{tf
$= ljBfno ;~rfng k|lqmof
%= z}lIfs pknlAw
^= cGo pknlAw

3/18/2023 82 3/18/2023 83

lzIff lgodfjnL @)%( lzIff lgodfjnL @)%(


!$^ ljBfnon] lng kfpg] z'Ns tyf w/f}6L M • w/f}6L M ;+:yfut ljBfnon] Ps dlxgfsf] k9fO z'Nsa/fa/ w/f}6L /sd
 s'n b'O{ dlxgfsf] k9fO z'Nsa/fa/sf] /sddf ga9\g] u/L v]ns'b, cltl/Qm
lng kfpg]5 To:tf] /sd ljBfyL{n] ljBfno 5f8]df t'?Gt} lkmtf{ ug'{kg]5
{ .
lqmofsnfk, k|of]uzfnf, dd{t, ;Def/, k':tsfno / k|fylds pkrf/afktsf] jflif{s
z'Ns • z'Ns k|:tfj M ;+:yfut ljBfnon] z}lIfs ;q z'? x'g'eGbf b'O{ dlxgf
 ljBfnodf klxnf] k6s egf{ x'Fbf Ps k6ssf] nflu egf{ x'g] sIffsf] dfl;s k9fO{ cufj} lzIff ljsf; tyf ;dGjo OsfO ;dIf k]z ug'{ kg]5 { .
z'Nsdf ga9\g] u/L egf{ z'Ns, • ljBfnon] k|To]s sIffdf k|yd / låtLo x'g] ljBfyL{nfO{ qmdzM ztk|ltzt
 ljljw z'Nsx¿–
/ krf; k|ltzt z'Ns ldgfxf u/L h]x]Gbf/ 5fqj[lQ pknAw u/fpg'kg]{5 .
-!_ k/LIff z'Ns,
-@_ sDKo'6/ z'Ns, • ;+:yfut ljBfnon] s'n ljBfyL{ ;+Vofsf] sDtLdf bz k|ltztdf g36fO{
-#_ :yfgfGt/0f k|df0fkq z'Ns, u/La, ckfË, dlxnf, blnt / hghflt ljBfyL{nfO{ 5fqj[lQ pknAw
-$_ ljz]if k|lzIf0f -h'8f], df;{n cf6{;\, kf}8L, ufog, g[To_ z'Ns, u/fpg'kg]{5 .
-%_ cfjf; z'Ns,
-^_ kl/jxg z'Ns,
-&_ ef]hg z'Ns .

3/18/2023 84 3/18/2023 85

19
3/18/2023

lzIff lgodfjnL @)%( lzIff lgodfjnL @)%(


ljBfnosf] gfds/0f -gofF vf]Ng] ljBfnosf] xsdf_M !%%= /fli6«o ufg ufpg'kg]{ M ljBfnodf dgfOg] ;df/f]xsf] k|f/Dedf /fli6«o
-s_dfWolds jf pRr dfWolds ljBfnosf] nflu k}tL; nfv ¿k}+ofF jf ;f] ufg ufpg'kg]{5 .
a/fa/sf] 3/ jf hUuf, !%^= em08f]Qf]ng ug'{kg]{ M ljBfnodf dgfOg] k|To]s ;df/f]xsf] k|f/Dedf
-v_lgDg dfWolds ljBfnosf] nflu aL; nfv ¿k}+ofF jf ;f] a/fa/sf] 3/ jf /fli6«o em08f]Qf]ng ug'{kg]5
{ .
hUuf, !%&= ljBfyL{sf] kf]zfs M ljBfnon] ljBfyL{sf] nflu Ps} lsl;dsf], sd
-u_k|fylds ljBfnosf] nflu bz nfv ¿k}+ofF jf ;f] a/fa/sf] 3/ jf hUuf . vlr{nf], ;fwf/0f, /fli6«otf emNsfpg] / xfjfkfgL ;'xfpFbf] kf]zfs
• dxfgu/kflnsf / pkdxfgu/kflnsf If]qleqsf ljBfnosf] xsdf tf]Sg ;Sg]5 .
plNnlvt /sdsf] bf]Aa/ -ljBfyL{sf] kf]zfs tf]Sg] sfd ;DalGwt ljBfnosf]]_
• gu/kflnsf If]qleqsf ljBfnosf] xsdf kRrL; k|ltzt yk ug'{kg]{
• o; lgodadf]lhd ljBfnosf] gfds/0f Joj:yfkg ;ldlt, ufpFkflnsf jf
gu/kflnsf / lhNnf lzIff ;ldltsf] l;kmfl/zdf dGqfnon] ug{]5 . -t/
:yfgLo ;/sf/ ;~rfng P]g, @)&$ cg';f/ ljBfnosf] gfds/0f :yfgLo
txn] ug]{_
3/18/2023 86 3/18/2023 87

lzIff lgodfjnL @)%( lzIff lgodfjnL @)%(


ljBfno ;DklQ ;+/If0f ;ldlt -% ;b:oLo_ !^#=ldgfxf lbg ;Sg] M
-s_ k|d'v lhNnf clwsf/L – cWoIf b}jLk|sf]k jf sfa'aflx/sf] kl/l:yltn] ubf{ ;fd'bflos ljBfnosf] ;DklQ xflg gf]S;fgL
x'g uPsf] k|dfl0ft x'g cfPdf
-v_ dfnkf]t sfof{nosf] k|d'v – ;b:o
 k|wfgfWofkssf] l;kmfl/;df kfFr xhf/ ?lkofF;Ddsf] eP Joj:yfkg ;ldltn],
-u_ ljBfnosf bftfx¿dWo]af6 OsfO k|d'vn] dgf]gLt
 bz xhf/ ?lkofF;Ddsf] eP Joj:yfkg ;ldltsf] l;kmfl/;df lzIff ljsf; tyf
u/]sf] Pshgf – ;b:o ;dGjo OsfO k|d'vn],
-3_ lhNnf ;dGjo ;ldltsf ;b:ox¿dWo]af6 lhNnf ;dGjo  aL; xhf/ ?lkofF;Ddsf] eP lgb]{zsn]
;ldltn] dgf]gLt u/]sf] Pshgf – ;b:o  kRrL; xhf/ ?lkofF;Ddsf] eP dGqfnosf] ;lrjn] ldgfxf lbg ;Sg]5 .
-ª_ OsfO k|d'v –;b:o–;lrj  ;f]eGbf a9L /sd ldgfxf lbg'k/]df cy{ dGqfnosf] ;xdlt lnO{ dGqfnon] ldgfxf lbg
 ;fd'bflos ljBfnon] ljBfnosf] ef}lts k"jf{wf/ ljsf;sf nflu kRrL; ;Sg]5 .
k|ltzt;Dd hUuf Joj:yfkg ;ldlt / lgod !%* adf]lhdsf] ;ldltsf]
l;kmfl/;df dGqfnosf] :jLs[lt lnO{ a9fa9åf/f laqmL ug{ ;lsG5 .

3/18/2023 88 3/18/2023 89

20
3/18/2023

lzIff lgodfjnL @)%( lzIff lgodfjnL @)%(


!^*=ah]6 tof/ ug]{ M k|wfgfWofksn] jif{sf] ah]6 tof/ u/L Joj:yfkg ;ldltaf6 :jLs[t u/fpg] !&!s= ljBfnosf] sfdsf/afxLsf] ;fdflhs k/LIf0f ug]{M– lzIfs cleefjs
!^(= ljBfno sf]ifsf] ;~rfng
• ljBfnon] ljBfno sf]ifdf hDdf ePsf] /sd Joj:yfkg ;ldltsf] lg0f{oadf]lhd vr{
;+3sf cWoIfsf] ;+of]hsTjdf & ;b:oLo ;fdflhs k/LIf0f ;ldlt /xg]
ug'{kg]5
{ . -s_ lzIfs–cleefjs ;+3sf] cWoIf –;+of]hs
• ljBfno sf]ifsf] ;~rfng k|fylds ljBfnosf] xsdf Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIf jf ;f] -v_ ljBfnodf cWoog/t ljBfyL{x¿sf cleefjsx¿dWo]
;ldltn] tf]s]sf] Joj:yfkg ;ldltsf] ;b:o / k|wfgfWofks tyf lgDgdfWolds / dfWolds Pshgf dlxnf cleefjs;d]t kg]{ u/L lzIfs cleefjs
ljBfnosf] xsdf k|wfgfWofks / n]vfkfn jf n]vf;DaGwL sfd ug]{ lzIfs jf sd{rf/Lsf]
;+o'Qm b:tvtaf6 ul/g]5 . ;+3n] tf]s]sf] b'O{hgf –;b:o
• ljBfno sf]ifsf] lx;fa–lstfa /fVg] sfd k|wfgfWofks / n]vf;DaGwL sfd ug]{ JolQmsf] -u_ ljBfno /x]sf] ;DalGwt j8fsf] j8f cWoIf –;b:o
x'g]5 . -3_ lzIfs–cleefjs ;+3n] tf]s]sf] a'l4hLjL Pshgf –;b:o
!&)=ljBfnosf] cfoJoosf] n]vf -3!_ ljBfnosf] pRrtd sIffdf cWoog/t k|yd 5fq jf 5fqf
• ljBfnosf] cfo Joosf] sfuh k|dfl0ft u/fO /fVg], /fVg nufpg] lhDd]jf/L k|wfgfWofkssf]
x'g]5 . –;b:o
!&!=n]vf k/LIf0f u/fpg] M Joj:yfkg ;ldltsf] cWoIf / k|wfgfWofksn] k|To]s jif{ lzIff ljsf; -ª_ k|wfgfWofksn] tf]s]sf] ljBfnosf] lzIfs –;b:o ;lrj
tyf ;dGjo OsfOaf6 lgo'Qm n]vfk/LIfsaf6 ljBfnosf] n]vf k/LIf0f u/fpg' kg]5 { .

3/18/2023 90 3/18/2023 91

lzIff lgodfjnL @)%( lzIff lgodfjnL @)%(


!&#= a/a'emf/y ug]{ M • k\'/:sf/sf] Joj:yf ug{ ;lsg]M ;fd'bflos ljBfnon] dfWolds lzIff
 lzIfs ;?jf jf cGo sf/0faf6 ljBfno 5f]8L hfFbf cfkm\gf] lhDdf /x]sf] pQL0f{ k/LIffdf sDtLdf krf; hgf ljBfyL{ ;lDdlnt u/fO{ 36Ldf krf;L
gubL, lhG;L dfn;fdfgsf] a/a'emf/y ;fdfGotof kGw| lbgleq ljBfnodf k|ltzt ljBfyL{ pQL0f{ u/fPdf To:tf] ljBfno / ;f] ljBfnosf] pTs[i6
ug'{kg]{5 . a/a'emf/y gug]{ lzIfsnfO{ lghn] kfpg] tna /f]Ssf u/L c;"n lzIfsnfO{ k'/:sf/sf] Joj:yf ug{ ;lsg]5 .
pk/ jf ;f]wegf{ ul/g]5 . • kL/dsf{, u'gf;f] ;'g'jfO{ ;DaGwL Joj:yfM lzIfsn] cfkm"nfO{ k/]sf]
!*)= lzIff sf]ifdf /sd hDdf ug'{kg]{ M kL/dsf{ tyf u'gf;f] lzIff ljsf; tyf ;dGjo OsfO k|d'v ;dIf /fVg
;Sg]5 .
 ;+:yfut ljBfnon] k|To]s cfly{s jif{ ;dfKt ePsf] Ps dlxgfleq
• kL/dsf{ tyf u'gf;f] lzIff ljsf; tyf ;dGjo OsfO k|d'vaf6 ;dfwfg
cfkm\gf] ljBfnodf cl3Nnf] z}lIfs ;qdf cWoog/t k|lt ljBfyL{ dfl;s
x'g g;s]df ;DalGwt lgb]{zs ;dIf /fVg ;lsg]5 .
Ps ¿k}+ofFsf b/n] lx;fa u/L x'g cfpg] Psd'i6 jflif{s /sd lzIff
 !*&=lzIfs dxf;+3;DaGwL Joj:yf M lzIfs dxf;+3;DaGwL ljwfg btf{
ljsf; sf]ifdf hDdf ug'{ kg]{5 .
ug'{ cl3 dGqfnosf] l;kmfl/; k|fKt ug'{kg]5
{ .

3/18/2023 92 3/18/2023 93

21
3/18/2023

lzIff lgodfjnL @)%( lzIff lgodfjnL @)%(


 !**= jflif{s ljj/0f k]z ug'{kg]{ M ljBfnon] k|To]s z}lIfs jif{ ;dfKt ePsf] Ps sIffut If]qkmn k"j{k|fylds / k|fylds ljBfnosf] xsdf k|lt
dlxgfleq ljBfno;Fu ;DalGwt ljleGg ljj/0fx¿ lzIff ljsf; tyf ;dGjo
OsfOdf k]z ug'{ kg]{5 . ljBfyL{ )=&% ju{ ld6/ tyf lgDgdfWolds / dfWolds
 !*(= k|df0fkq 5fglag ;ldltsf] u7g M lzIfssf] z}lIfs k|df0fkq nufot cGo ljBfnosf] xsdf !=)) ju{ ld6/ eGbf sd x'g gx'g],
k|df0fkq 5fgljg ug{
 sIffsf]7fsf] prfO{ ( lkm6
-s_ k|d'v lhNnf clwsf/L– cWoIf
-v_lhNnf GofoflwjQmf – ;b:o  Ps ljBfyL{ a/fa/ sDtLdf @ k':ts ePsf] k':tsfno
-u_lzIff ljsf; tyf ;dGjo OsfO k|d'v – ;b:o–;lrj
 !*(s= sf]lrª sIff ;~rfng ;DaGwL Joj:yfM sf]lrË sIff ;~rfng ug{ rfxg]
 zf}rfno 5fqf 5fq cnu cnu . yk %) hgfsf nflu Ps
JolQmn] cWofkg ug]{ sIff / ljifo ;d]t v'nfO{ cg'dltsf] nflu lzIff ljsf; tyf sDkf6{dG] 6
;dGjo OsfO ;dIf lgj]bg lbg' kg]{5 . cg'dlt lng'k"j{ lzIff ljsf; tyf ;dGjo
OsfO k|d'vn] tf]s]sf] a}+sdf krf; xhf/ ¿k}+ofF w/f}6L /fVg' kg]{5 .

3/18/2023 94 3/18/2023 95

k|Zg
!_ lzIfssf] a9'jf /f]Ssf s;n] ub{5 <
s_ k|wfgfWofks
v_ lj=Jo=;=
u_ :yfgLo tx
3_ OsfO k|d'v
@_ ljBfno aGb ug]{ ;DaGwdf lg0f{o ug]{ clwsf/ s;sf] xf] <
s_ lhNnf lzIff ;ldlt
v_ lj=Jo=;=
u_ lhNnf ;dGjo ;ldlt
3_ OsfO k|d'v

3/18/2023 96 3/18/2023 97

22
3/18/2023

k|Zg k|Zg
#_ lzIfssf] kb;+Vof !)! x'Fbf l4tLo >]0fLsf] slt ;+Vof /xG5 < %_ sIff ( b]lv !@ ;Dd ;~rfng ePsf] ljBfnodf Go"gtd slt lzIfs
s_ !) v_ !( b/jGbL /xG5 <
s_ % v_ (
u_ !* 3_ @)
u_ * 3_ ^
^_ ljBfyL{nfO{ k|fylds tx;Ddsf] cWoog u/fpg k|fT] ;fxg ug]{ sfd
$_ b"/ lzIff ;ldltsf] cWoIf sf] x'G5 < s;sf] xf] <
s_ lgb]{zs b"/ lzIff s_ ljBfno
v_ ;lrj lzIff dGqfno v_ j8f lzIff ;ldlt
u_ lzIff dGqL u_ ;dGjo OsfO
3_ dxflgb]{zs, lzIff tyf dfgj ;|f]t ljsf; s]Gb| 3_ ufpF lzIff ;ldlt

3/18/2023 98 3/18/2023 99

k|Zg k|Zg
&_ lzIfsn] c;fwf/0f ljbf s;/L kfpF5 < (_ lzIfssf] labfsf] clen]v s;n] k|dfl0ft ub{5 <
s_ Ps}k6s jf k6s k6s u/L a9Ldf # jif{ s_ OsfO k|d'v
v_ Ps}k6s jf k6s k6s u/L a9Ldf % jif{
u_ Psk6sdf Ps jif{df ga9fO{ a9Ldf # jif{ v_ :yfgLo txsf] lzIff clws[t
3_ Psk6sdf Ps jif{df ga9fO{ a9Ldf % jif{ u_ ljBfno lg/LIfs
*_ k|fylds ljBfnonfO{ cfkm\gf] gfddf gfds/0f ug{ slt /sd ;xof]u ug'{kb{5 3_ k|wfgfWofks
< !)_ !) b]lv !% jif{ aLdf s6\6L u/]sf] lzIfsn] slt /sd e'QmfgL kfpg]
s_ ? !) nfv Joj:yf 5 <
v_ ? @) nfv
u_ ? @% nfv s_ ? @% xhf/ v_ ? %) xhf/
3_ ? #% nfv u_ ? &% xhf/ 3_ ? ! nfv

3/18/2023 100 3/18/2023 101

23
3/18/2023

Thank you
जिज्ञासा ??
wGojfb
3/18/2023 102 3/18/2023 103

24

You might also like