OLAY I

D'nin maliki olduğu İzmir gemi siciline kayıtlı "m/v Marin" gemisinin teknik ve ticari yönetimi 1 yıllığına
A'ya devredilmiş olup A da söz konusu geminin ticari yönetimini 9 aylığına B'ye devretmiştir. B de X'e ait
40000 kasa turunç yükünün Barselona’dan Trieste’ye; Y'ye ait 50000 kasa limon yükünün ise Trieste’den
Mersin'e taşınmasını taahhüt etmiştir. Barselona'dan hareket eden geminin makine aksamında bir
anormallik hissedilmiş ve gemi inceleme için Tunus Limanı'na uğramıştır. Yapılan incelemede makine
aksamında ciddi bir arıza görülerek geminin tek başına yola devam edemeyeceği anlaşılmıştır. Ancak
Tunus Limanı'nda bu arızanın giderilemeyecek olması nedeniyle gemi Trieste’ye kadar römorkla
çekilmiştir. Boşaltmanın akabinde gemiye limon yükü yüklenmiştir. Yükleme sırasında kasaların üstünde
“üst üste en fazla 4 kasa yerleştirilebileceği” uyarısı bulunmasına rağmen kasalar 8erli olarak üst üste
yerleştirilmiştir. Yola çıkma manevraları yapılırken geminin baş tarafı limanın beton kısmına şiddetle
çarpmıştır. Çarpmanın oldukça şiddetli olmasına rağmen geminin ciddi bir zarar görüp görmediği dikkate
alınmamıştır. Ancak geminin teknesi zarar görmüş, plakalar çatlamış ve yolculuk sırasında 1500 kasa limon
yükünün bulunduğu ambara deniz suyu girmiştir. Mersin limanı açıklarında dümenin kilitlenmesi sonucu
gemi karaya oturmuştur. Karaya oturma sonucu limon yükünün 2000 kasası suların yükselmesi ve kaptanın
pompaları zamanında hareket ettirmemesi nedeniyle zayi olmuştur. Geri kalan yükün 1000 kasası ise ezilme
nedeniyle zayi olmuştur. Bütün yük boşaltılmış ve kasalar sayıldığında hasarlı olanlar da dahil toplam
49600 kasa limon yükü boşaltıldığı tespit edilmiştir. Alıcı, bunun üzerine iki gün içinde yazılı olarak zarar
ihbarında bulunmuştur.
1. Olayda yer alan sözleşme/sözleşmeleri, taraflarının hukukî sıfatlarını da belirterek
açıklayınız.
D ile A arasında Bareboat charter (çıplak gemi kiralama) sözleşmesi var.
D Kiraya veren/Malik – A Kiracı / Donatan

A ile B arasında Zaman çarteri sözleşmesi

A Donatan/Fiili Taşıyan – B Taşıtan

B ile X arasında Sefer Çarteri sözleşmesi var.

B Alt Taşıyan – X Taşıtan

2. Olayda müşterek avarya olup olmadığını; varsa hangi tür/tür olduğunu belirterek, hangi
zarar ve masrafların paylaştırmada yer alacağını gerekçesiyle açıklayınız.
İnceleme için Tunus’a uğramış. Herhangi bir tehlike söz konusu değil. Bu nedenle barınma müşterek
avaryası olayda yoktur.
“… gemi Trieste’ye kadar römorkla çekilmiştir…” burada zorunluluk söz konusu. Yani tercih veya
herhangi bir alternatif söz konusu değil. Bu nedenle ikame masrafı müşterek avaryası yoktur.
Gemi kendiliğinden karaya oturmuş. Burada geminin yüzdürülmesi müşterek avaryası vardır. Bunun
sonucunda yüzdürme masrafları paylaştırmada yerini alacaktır.

3. 400 kasa eksiklikten dolayı kimin sorumlu olduğunu gerekçesiyle açıklayınız.

Normalde yüklenen yükün, teslim alınanın, sayılması, miktarının konişmentoda belirtilmesi gerekir.
Dolayısıyla yükün eksik yüklenmesi taşıyanın öncelikle yüke özen yükümlülüğünün ihlali anlamına
geliyor. Yükteki eksiklikten sorumlu. Yani tam almış ve eksik yüklenmişse burada yüklemede kusur (ticari
kusur) söz konusudur.
Soru üzerine: konişmentoda bir kayıt yoksa temiz konişmento olduğu varsayılır.
Yük tam yüklenmiş ama sefer sırasında zayi olmuşsa o takdirde buna kusurlu bir hareketin sebep olup
olmadığına; kusurlu hareket varsa teknik kusur mu ticari kusur mu ona bakılacak. Mesela boşaltma
esnasında eksilme meydana gelmişse (çalınmışsa) bu bir ticari kusurdur. O zaman B (alt taşıyan) sorumlu
olur. Eğer ki bu eksiklik teknik kusurdan kaynaklanmışsa o zaman da A (fiili taşıyan) sorumlu olur. Çünkü
teknik yönetim A’da.
Ama bizim öncelikle bakacağımız tam mı yüklenmiş eksik mi yüklenmiş? Eğer kendisine eksik teslim
edilmişse ancak bu beyan üzerine yazılmışsa belli değil kaydı konulması lazım.
Konişmentoda fios kaydı olsaydı da taşıyanın nezaret yükümlülüğü olduğundan dolayı yine de sorumlu
olacaktı.

4. Olayda limon yükündeki zıya sebebiyle kime sorumluluk yöneltileceğini gerekçesiyle

açıklayarak bu hususta ispat külfetinin kime ait olduğunu belirtiniz.
2000 kasa için;
Bu tamamıyla teknik kusur kaynaklıdır. Yük zıya olmuştur ve A’nın sorumluluğuna gidilecektir.
A bu sorumluluktan kaçınamaz. Geminin hasara uğradığı kontrol edilmemiş. Gemi denize elverişli değil
olayda makina arızaları var. Şahsi kusurludur bu halde ve şahsi sorumluluk varsa mutlak sorumsuzluk
defileri ileri sürülemez. Bu nedenle zararlardan da sorumlu olacaktır.
1000 kasa için;
1000 kasa istif kusuru nedeniyle zıya olmuştur. Burada alt taşıyan B sorumludur.
1500 kasa için;
1500 kasanın zayi olmasının nedeni geminin başlangıçta denize elverişsiz olmasıdır. Bu nedenle A
sorumludur. Burada kurtuluş beyinesi işlemez.

Zarar ihbarı derhal yapılmamış. Bu nedenle taşıyanın lehine gönderilenin aleyhine ispat yükü yer değiştirir.
Gönderilen aktif husumeti, pasif husumeti, zararı, zararın miktarını ve zararın taşıyanın kusurundan, onun
hakimiyetinde gerçekleşen bir faaliyetten kaynaklandığını ispat etmeli. Taşıyan da böyle bir durumda
kendisini sorumluluktan kurtaran halleri ispat etmeli.
OLAY II
İstanbul gemi siciline kayıtlı “m/v Alina” isimli geminin maliki D, söz konusu geminin teknik ve ticari
yönetimini 8 yıl süre için ücret karşılığında Index Taşımacılık A.Ş.’ne bırakmıştır. Index Taşımacılık A.Ş
de geminin teknik ve ticari yönetimini 8 yıl süre için 500.000 Dolar borçlanarak Aslan Denizcilik
Taşımacılık Ltd. Şti.’ye devretmiştir. Aslan Denizcilik Taşımacılık Ltd. Şti. ise geminin ticari yönetimini
6 yıl süre için 6.000.000 Dolar ücret karşılığında Aşar Denizcilik A.Ş.’ye bırakmıştır. Aşar A.Ş. ise geminin
ticari yönetimini 3 yıl süre için 4.000.000 Dolar ücret karşılığında Hisar Taşımacılık A.Ş.’ye devretmiştir.
Nomar Kimya Ltd. Şti. 500 ton deterjanı Hygienic Core Co.’ya 300.000 dolar ücret karşılığında satmış,
teslim şekli CIF olarak belirlenmiştir. Nomar Kimya Ltd. Şti. ile Hisar Taşımacılık A.Ş. arasında yapılan
sözleşme gereğince Hisar Taşımacılık A.Ş., 50000 paket deterjan yükünün İstanbul’dan New Orleans’a
“m/v Alina” isimli gemi ile taşınmasını taahhüt etmiştir. Düzenlenen konişmentoda fios kaydı mevcuttur.
Yolculuk esnasında çıkan yangında 1000 paket deterjan yükü yanmıştır.

1. Olayda yer alan sözleşme/sözleşmeleri, taraflarının hukukî sıfatlarını da belirterek

açıklayınız.
D ile Index Taşımacılık A.Ş arasında çıplak gemi kiralama sözleşmesi var.
D Kiralayan – Index A.Ş Kiracı/Donatan

Index A.Ş ile Aslan Taşımacılık arasında gemi yönetimi sözleşmesi var.
Index A.Ş donatan – Aslan Taşımacılık A.Ş gemi yöneticisi ancak donatan değildir hukuki sıfatı işveren
vekilidir.

Aslan Taşımacılık ile Aşar Denizcilik A.Ş arasında zaman çarteri sözleşmesi var.
Aslan Taşımacılık Index A.Ş adına hareket etmiştir fiili taşıyan ve donatan sıfatlarına Index A.Ş sahiptir.
Aşar Denizcilik A.Ş ise taşıtandır.

Aşar A.Ş ile Hisar Taşımacılık A.Ş arasında zaman çarteri sözleşmesi var.
Aşar A.Ş alt taşıyan – Hisar Taşımacılık A.Ş taşıtan

Nomar Kimya ile Hygenic Cor. Co arasında denizaşırı satım sözleşmesi var.
Nomar satıcı Hygenic ilse alıcı
Nomar Kimya ile Hisar Taşımacılık arasında sefer çarteri sözleşmesi.
Nomar alt alt taşıtan- Hisar alt alt taşıyan

2. Deterjan yükünü nakliyat rizikoları bakımından sigortalayan Noa Sigorta A.Ş. yetkilileri,
yanan yükün bedelini tazmin ettikten sonra “satılanın bir kısmının, alıcıya teslim edilmeden
zayi olması satıcının borcunu eksik ifa etmesidir” gerekçesiyle ödenen tazminat için Nomar
Kimya Ltd. Şti.’den rücu talebinde bulunmuşlardır. Bu talebin hukuka uygun olup
olmadığını değerlendiriniz.

Bu talep hukuka aykırıdır. Yüklemede satıştır, bir mesafeli satıştır. CIF teslimli satışlarda yükün gemiye
teslimi önemli. Yük gemiye teslim edildikten sonra hasar alıcıya geçer. Yükün gemiye getirilmesinden
itibaren meydana gelebilecek hasara katlanmak durumundadır Hygienic Core Co.

OLAY III
M ile Çağlar Taşımacılık A.Ş. 18.000 konteyner taşıma kapasiteli “m/v Atılgan” isimli konteyner gemisi
ile yapılacak Barselona-İstanbul seferinde 900 konteyner otomobil yedek parçasının taşınması hususunda
anlaşmışlardır. Üretici K, 900 konteyner malı gemiye getirmiş, konteynerler yüklenmiştir. Konteynerlerin
600 adedinin hasarlı olduğu gözle görülebilir durumdadır. Düzenlenen konişmentoya sadece “emre” kaydı
konmuştur. Konişmento daha sonra İspanyol Aspera Şirketine devredilmiştir. İstanbul’da 900 konteyner
otomobil yedek parçası yükünü teslim alan Aspera şirketi yetkilileri, konteynerlerdeki hasar nedeniyle
bozulmaların olduğunu görmüş, konteynerler açıldığında yükün çoğunun kullanılamaz halde olduğu tespit
edilmiştir. Bu nedenle taşıyanın sorumlu olduğu düşüncesiyle dava açmışlardır. Taşıyan yükletenin de
kusurlu olduğunu ileri sürmüştür.

1. Aspera Şirketinin iddiasının temel hukukî gerekçesi ile ispatlanması gereken hususları
açıklayınız.
Yükleme limanında hasarlı olduğu haricen belli olan konteynerler için konteyner el değiştirme tutanağı
düzenlenmemiştir. Dolayısıyla artık hasarın taşımada meydana geldiği kabul edilir. Burada taşıyanın ticari
kusuru söz konusu olacaktır.
Konişmento hamili konişmentoda yükün hasarsız şekilde yüklendiğine güvenerek konişmentoyu
devralmıştır. Çünkü konişmento yükü temsil ediyordu. Dolayısıyla yük hasarlı olduğu halde temiz
konişmento verilmesi taşıyanın kusurlu olarak yanlış konişmento tanzim ettiğini göstermektedir.
Kusurlu olarak yanlış konişmento düzenlenmesi (culpa in contrahendo) sorumluluğuna da gidilebilir.

2. “m/v Atılgan” isimli geminin İstanbul limanında konteynerleri limana indirmesine rağmen
Aspera Şirketinin yükü teslim almadığı ve konteynerlerin sürastaryaya girdiği varsayımında;
Aspera Şirketi, hazırlık ihbarı verilmediği gerekçesiyle işleyen sürastarya ücretine itiraz etmiş
ise bu itirazın yerinde olup olmadığını gerekçeli olarak değerlendiriniz.
Konteyner taşımacılığında hazırlık ihbarı olmaz. Tarifeli seferdir, geminin ne zaman hangi limana varacağı
bellidir. Bu halde Aspera şirketinin itirazı yerinde olmaz.
Burada konteynerler limana indirildikten sonra serbest zaman işlemeye başlar. Buradaki sürastarya da
konteynırın işgali seyyar ambar olarak kullanılması sebebiyle gündeme gelmektedir.

OLAY IV
K, F ile yaptığı sözleşme uyarınca, "Rüzgar" adlı gemisinin teknik, ticari, personel ve sair yönetimini bir
yıl süre için F'ye devretmiş, aylık ücret ve yapılacak masrafları ödemeyi üstlenmiştir. F daha sonra yetkisine
dayanarak geminin ticari yönetimini dokuz ay süre için L'ye devretmiştir. L ise bu gemiyi Kiel-İstanbul
seferini yapmak için T'ye devretmiştir. Bu arada M tarafından teslim edilecek 40.000 çuval tahıl yükünün
Kiel'den İstanbul'a taşınarak A'ya teslim edilmesi kararlaştırılmıştır. Düzenlenen konişmentoda "yükleten
tarafından yükün haricen belli olan hal ve niteliğine ilişkin taşıyanın uğrayacağı zararın tazmin edileceği"
kaydı konulmuş ve yük tahıl olarak belirtilmiştir. Bu konişmento daha sonra B'ye uygun surette
devredilmiştir. Bu sözleşme kapsamında tütsülenmiş buğday yükü taşıyanın adamları tarafından Z'ye ait
pirinç çuvallarından oluşan yükün yanına istif edilmiştir. Sefer esnasında Rodos adası açıklarında Rüzgar
adlı gemide yangın çıkmış, Horton adlı römorkör tarafından iki saat boyunca bu yangına su sıkılmış, daha
sonra gelen Salah isimli kurtarma gemisinin köpük sıkmaya başlaması üzerine 5 saat sonra söndürülmüştür.
Söz konusu yangın nedeniyle geminin yeniden hareket etmesi bir gün gecikmiştir. Yolculuk esnasında
gerçekleşen toplam gecikme süresi böylece yaklaşık bir haftayı bulmuştur.

1. Olayda yer alan sözleşme/sözleşmeleri, taraflarının hukukî sıfatlarını da belirterek

açıklayınız.
K ile F arasında gemi yönetimi sözleşmesi vardır. K donatan sıfatını kaybetmez, F gemi yönetici olup
hukuki sıfatı işveren vekilidir.
F ile L arasında zaman çarteri sözleşmesi vardır. K donatan/ fiili taşıyan L ise taşıtandır.
L ile T arasında sefer çarteri sözleşmesi vardır. L alt taşıyan/ T ise alt taşıtandır.
M ile A arasında M yükleten A gönderilen.

2. Sefer esnasında tütsülenmiş buğday yükünden kaynaklanan koku pirinç yüküne sirayet
etmiştir. Taşıyan, pirinç yükünün taşıtanı tarafından kendisine yöneltilen tazminat talebine
savunma olarak "bu talebin kendisine değil, aralarındaki konişmento kaydı gereğince
yükletene yönetilmesi gerektiğini" ileri sürmüştür. Bu savunmayı Türk Ticaret Kanunu
hükümleri kapsamında değerlendiriniz.
TTK Madde 1241
(2) Taşıyan veya onun bir temsilcisi tarafından konişmentonun, yükletenin konişmentoya konulmak üzere
bildirdiği kayıtlara veya eşyanın haricen belli olan hâl ve niteliğine ilişkin bir çekince eklenmeksizin
düzenlenmesi yüzünden taşıyanın uğrayacağı zararı yükletenin tazmin edeceğine dair her taahhüt veya
anlaşma, konişmentoyu, gönderilen de dâhil olmak üzere, iyiniyetle iktisap eden bütün üçüncü kişilere
karşı geçersizdir.
3) Böyle bir taahhüt veya anlaşma, taraflar arasında geçerlidir; meğerki, taşıyan veya onun bir temsilcisi,
ikinci fıkrada belirtilen çekinceyi koymamak suretiyle, eşyanın konişmentodaki tanımına güvenerek hareket
eden, gönderilen de dâhil, üçüncü kişileri aldatma amacı gütsün. Bu durumda, konişmentoya konulmayan
çekince, yükleten tarafından konişmentoya yazılmak üzere bildirilen kayıtlara ilişkinse, taşıyan, 1145 inci
madde uyarınca yükletenden tazminat isteyemez.
Burada istif kusuru vardır. Dolayısıyla her halükarda taşıyan emredici hüküm 1178 uyarınca kusurlu istiften
dolayı (yüke özen borcuna aykırılık, ticari kusur) sorumludur. Ticari yönetime sahip Alt Taşıyan L burada
sorumludur. Gemi adamlarının ticari anlamdaki hizmetlerini temin taahhüdü ona ait.
Aynı zamanda taşıyanın sorumluluğu hiçbir şekilde kaldırılamaz veya daraltılamaz ama aksine aleyhine
genişletilebilir.

3. Horton adlı geminin maliki kurtarma ücreti adı altında, söndürme faaliyeti kapsamında
yaptığı masrafları talep ettiğinde K'nın bu hususta hangi savunmaları yapabileceğini
gerekçeleriyle açıklayınız.
Kurtarma ücretine hak kazanabilme şartları arasında başarılı olunması gerektiği ifade edilmiştir oysa olayda
Horton adlı römorkörün 2 saat su sıkmasına rağmen Salah isimli geminin de müdahalesi sonucunda 5 saatin
ardından yangın söndürülebilmiştir.
Her ne kadar faydalı sonucun mutlak değil nisbi olması yeterli olsa da kurtarma ücreti talep eden geminin
kurtarma faaliyetinde faydalı bir rol oynamış olması, geminin bulunduğu tehlikeli durumdan çıkartılıp
nispeten selamete ulaştırılması yetse de olayımızda böyle bir durum da yoktur. Burada Salah kurtarmış.
Dolayısıyla sonuç elde edilmedikçe kurtarıcıya hiçbir şekilde tediyede bulunulamaz (ödeme yapılamaz).
Kurtarma ücreti aynı zamanda kurtarma gemisinin yaptığı masraflar ve maruz kaldığı zararların tazminini
de kapsadığından ücretin sözleşmede kararlaştırılmış olmaması halinde dahi bunlar dikkate alınarak
kriterler oluşturulduğundan ve bu şekilde bir ücrete hak kazanılır. Ancak Horton böyle bir talepte dahi
bulunamaz çünkü yaptığı faaliyet sonuçsuz kalmıştır.

Yaşanan gecikmeler dolayısıyla A tarafından (yani konişmento hamili gönderilen) ileri sürülen tazminat
talebi karşısında T’nin sigortacısı diğer taşıyanlarla yapılan INTERCLUP anlaşması nedeniyle tazminat
ödeme sorumluluklarının bulunmadığını ayrıca INTERCLUP anlaşması kapsamında gecikme zararını yük
hasarı olarak değerlendirilemeyeceğini iddia etmektedir. Bu iddiayı değerlendiriniz.

Geç teslim de dahil olmak üzere diğer yükle ilgili tazminat taleplerinde eğer zararın taraflardan birinin
kusur ya da ihmalinden kaynaklandığı ispat edilmedikçe sorumluluk yarı yarıyadır. Dolayısıyla bu iddia
yerinde değildir.

OLAY V
D, K ile yaptığı sözleşme uyarınca, maliki olduğu Kuzey Yıldızı adlı geminin teknik ve ticari yönetimini
iki yıl süre için personeliyle birlikte K'ya devretmiştir. K ise finansman durumundaki bozulmalar nedeniyle
bizzat faaliyette bulunmaktan vazgeçerek geminin ticari yönetimini 1 yıl süre için F'ye devretmiştir. F,
dokuz ay süre için geminin ticari yönetimini M'ye devretmiştir. Bu arada M, A'ya ait 20 ton buğday yükü
ile L’ye ait 400 bidon boya yükünün Casablanca'dan İstanbul'a taşınması taahhüdünde bulunmuştur. 400
bidon içerisinde boya yükü alt gladoraya sıkıca bağlanarak yüklenmiştir. Yolculuk sırasında geminin kötü
hava koşullarına maruz kalması nedeniyle bağların bir kısmı gevşemiş, bidonların bazıları delinmiş ve
boyalar akmaya başlamıştır. Gemi adamları boyanın gemiye yayılmasını engellemek amacıyla harekete
geçmiş ve boyanın yayılıp yüke ulaşmasını engellemeyi başarmışlardır. Ancak boya kokusunun yüke zarar
vermesini engelleyememişlerdir. Gemi seferde iken kaptan, lombara (gemi bordalarına, küpeştelerine
açılan delik) giden yol üzerindeki kompartımana ışık sağlamak amacıyla gemideki lombar kapağını açık
bırakmıştır. Sonradan kapak açık unutulmuş, fırtına tehlikesi belirmiş, gemiye su girmiş ve buğday yükü
zarar görmüştür. Sefer esnasında Girit adası açıklarında gemi arızalanmış ve tamir edilmeksizin yola devam
edemeyecek hâle gelmiştir. Girit adasına çekilen gemi tamir için sıra beklemeye başlamış, sıranın uzun
süreceği anlaşılınca Kaptan bu tamiri yapabilecek başka tamircileri gemiye çağırarak tamir için daha fazla
beklememeye karar vermiştir.

1. Olayda yer alan sözleşme/sözleşmeleri, taraflarının hukukî sıfatlarını da belirterek

açıklayınız.
D ile K arasında demise charter (personelli gemi kiralama) sözleşmesi var.
D Kiraya veren/Malik (sadece sicile kayıtlı maliktir. Sermayedardır.) – K Donatan/Kiracı
K ile F arasında Zaman Çarteri Sözleşmesi var.
K Donatan/Fiili Taşıyan – F Taşıtan (Üst Taşıtan da diyebiliriz.)

F ile M arasında Zaman Çarteri var.

F Alt Taşıyan – M Alt Taşıtan

M ile A arasında Sefer Çarteri var. M ile L arasında da Sefer Çarteri var. Her iki sözleşmede de M’nin sıfatı
Alt Alt Taşıyandır. Dolayısıyla ticari yönetim M’dedir.

2. Olayda müşterek avarya olup olmadığını; varsa hangi tür/tür olduğunu belirterek, hangi
zarar ve masrafların paylaştırmada yer alacağını gerekçesiyle açıklayınız.

- Barınma Müşterek Avaryası: Şartları en hafif müşterek avarya türüdür. Barınma limanı giriş ve çıkış
masrafları; yüklerin boşaltılması, depolanması ve yeniden yüklenmesi masrafları
- Geçici Tamir Müşterek Avaryası
Yalnız burada özellikli bir durum var. Sıra beklenmeyip tamircilerin gemide istihdam edilmesi meselesi.
Dolayısıyla bu ikame masrafı olarak (f kuralı) müşterek avarya paylaştırılmasında esas alınacaktır.

3. Boya kokusu nedeniyle buğday yükünde meydana gelen zarardan dolayı kimin sorumlu
olduğunu gerekçesiyle açıklayınız.
Burada ticari kusur var (istifte kusur) yani yüke özen borcuna aykırılık var. Eşyanın istifi sırasında meydana
gelen eksiklerden ötürü bir zarar meydana geliyor, dolayısıyla gemi adamlarının faaliyetinden dolayı ticari
kusur var ve M'ye husumet yöneltilmelidir.

4. Buğday yükündeki ıslanma sebebiyle kime sorumluluk yöneltileceğini gerekçesiyle

açıklayınız.
Burada gemiye yönelik olduğu için tipik bir teknik kusur vardır. K’nın sorumluluğuna gidilecektir. 1180.
Madde gereğince şahsi kusuru olmadığı takdirde K (çünkü fiili taşıyan ve teknik yönetim onda)
sorumsuzluğunu ileri sürebilecektir.

OLAY VI
"m/v Serenade" adlı gemiye Hamburg'dan başlayarak sırasıyla Londra, Rotterdam, Hull, Newcastle-on-
Tyne ve İstanbul'a taşınmak üzere yük yüklenmiştir. Konişmentoya konulan klozda "varma limanında
boşaltmanın grev nedeniyle engellenmesi halinde taşıyan yükün boşaltılabilmesi için güvenli ve müsait
olan en yakın limana boşaltma yapacaktır" ibaresi yer almaktadır. Gemi Londra'ya varıldığında İngiliz
limanlarında meydana gelen grev nedeniyle boşaltma yapılamamış ve gemi Londra yükünü Zeebrugge'de
boşaltmış, ardından da Rotterdam'a gitmek üzere yola çıkmıştır. Rotterdamda liman işçilerinin yükün elden
geçirilmesini reddetmeleri üzerine gemi Zeebrugge'ye geri dönmüş, Hull ve Newcastle'a gidecek olan
yükler de dahil olmak üzere geri kalan yükleri bu limanda boşaltmıştır. Yükle ilgili "konişmentoda yer alan
söz konusu klozun geçerli olmadığını; bu nedenle Zeebrugge'ye boşaltma yapılamayacağı"nı iddia
etmektedir.
Soru: Taşıyanın sorumlu olup olmadığı; ileri sürebileceği sorumsuzluk halleri olup olmadığını göz
önüne alarak kısaca açıklayınız.
Kanunda böyle bir klozun konulamayacağı konusunda emredici bir hüküm yoktur. Bu nedenle boşaltma
limanı elverişli değilse boşaltmanın en yakın ve en uygun limanda yapılması klozu yapılabilmesine engel
bir durum yoktur. Olayda adaba, genel ahlak kurallarına aykırı bir durum da söz konusu değildir. Bu kloz
geçerlidir.
Eğer boşaltmanın yapılacağı liman o anda müsait değilse taşıyana güvenli ve müsait liman seçme hakkı
tanınabilir konişmento kaydıyla. Olayda da taşıyan bu hakkını kullanmıştır. Yükletenin iddiası yerinde
değildir.
Bu nedenle taşıyanın sorumluluğuna gidildiği takdirde taşıyan konişmentoda konulan bu kayda
dayanabilecek, seçme hakkını kullandığını belirtecek. Aynı zamanda bu kayıt konulmasa bile taşıyan TTK
1182. Maddede sayılan “d) grev, lokavt veya diğer çalışma engelleri” muhtemel sorumsuzluk halinden
yararlanabilecek.

OLAY VII
Trieste-İzmir seferi yapan "m/v Alkın" gemisi sefer sırasında arızalanmış, kaptan geminin en yakın limana
çekilmesi için romörkör çağırmıştır. Ancak romörkaj faaliyeti sırasında çıkan şiddetli fırtına geminin tamir
için en yakın limana çekilmesini oldukça zorlaştırmış ancak uzun çabalar sonucu limana çekmeyi
başarmıştır. Tamir masraflarının bu limanda yüksek olması nedeniyle İstanbul Limanı’na kadar idare
edilmek üzere geçici olarak gemi tamir edilmiş ancak limandan ayrıldıktan bir süre sonra tekrar
arızalanması üzerine mecburen romörkör yardımıyla İstanbul Limanı’na kadar çekilmesi kararlaştırılmıştır.
Tuzla tersanesinde tamir edilen gemi İzmir'e doğru yola çıkmış ancak dümeninin kilitlenmesi nedeniyle
sürüklenmeye başlanmış, kaptanın çabalarıyla karaya oturmuş, yüzdürülerek gemi İzmir limanına
ulaşmıştır.

1. Olayda kurtarma ücretine hak kazanılıp kazanılamayacağını açıklayınız.

Kurtarma ücretine hak kazanılması şartları:
a. Gemi ya da yük tehlike altında olmalıdır.
b. Gemi, gemi adamlarının idaresinden çıkarak tehlikeden kendi kendini kurtarma kabiliyetinden
yoksun olmalıdır.
c. Tehlike altındaki gemi ve/veya yük üçüncü kişiler tarafından emniyet altına alınmış olmalıdır.
d. Girişilen faaliyet sonucunda faydalı sonuç alınmış olmalıdır.
Olayda bahsedilen şartlar gerçekleşmiştir. Her ne kadar romörkaj faaliyeti söz konusu olsa da
“…romörkaj faaliyeti sırasında çıkan şiddetli fırtına geminin tamir için en yakın limana çekilmesini
oldukça zorlaştırmış ancak uzun çabalar sonucu limana çekmeyi başarmıştır…” Burada artık iş
romörkaj faaliyetini aşmıştır. Romörkaj sözleşmesinin ifası sayılmayacak nitelikte olağanüstü
mahiyette hizmette, çabada bulunulmuştur. Romörkaj sözleşmesine bağlı gerçekleştirilen faaliyetlerde
yapılan eylemler sözleşmenin olağan ifasını aşarsa kurtarma ücreti doğar. Bu nedenlerden ötürü
kurtarma ücretine hak kazanılmıştır.
 2. Olayda müşterek avarya olup olmadığını; olması halinde türlerini ve hangi zarar ve
masrafların paylaştırmada yerini alacağını kısaca belirtiniz.

Müşterek avaryadan bahsedilebilmek için müşterek avaryanın tüm unsurlarının bulunması gerekmektedir.
Bir unsurun bile eksik olması durumunda müşterek avarya söz konusu olmayacaktır. Bu anlamda müşterek
avaryanın unsurları:
a. Müşterek deniz sergüzeştine atılmış gemi, yük, diğer eşya ve navlunun varlığı
b. Müşterek bir tehlikenin varlığı
c. Bu tehlike fiili, ciddi, genel, mevcut bir tehlike olacak;
d. Müşterek bir koruma amacının varlığı,
e. Akla uygun bir davranışın varlığı;
f. Davranış bilerek ve isteyerek yapılması;
g. Fedakârlık ve masrafın olağanüstü nitelikte olması;
h. Zararın, fedakarlığın doğrudan sonucu olması;
i. Faydalı sonucun sağlanması.
Tüm bu unsurların varlığı halinde müşterek avarya söz konusu olacak. Bu bakımdan zarar ve masraflar
gemi, yük, diğer eşya ve navlun arasında paylaştırılacak.

Olayda var olan müşterek avarya türleri:

a. Geminin karaya oturtulması: batmak veya zapt edilmek tehlikesinden korunması için bilerek
karaya oturtulması
b. Geçici Tamirler: durma veya barınma limanında müşterek selamet uğruna veya müşterek
avaryadan sayılacak bir fedakârlık neticesinde hasıl olan hasarlardan dolayı geçici olarak tamir
edilmesi
Burada ikame masrafı yoktur. Çünkü Limandan ayrıldıktan bir süre sonra tekrar arızalanınca mecbur
kalınmış. Başka bir alternatif kalmamış.
Müşterek avarya hareketinin doğrudan doğruya zarar ve masrafların paylaştırılması
Karaya oturtma ve yeniden yüzdürülme nedeniyle çıkan zarar ve masraflar müşterek avarya olarak kabul
olunur. Yalnız bu tedbirler alınmamış olsaydı geminin mutlaka sahil ya da kayalara bindirileceği anlaşılırsa
sadece yüzdürme zarar ve masrafları müşterek avarya paylaştırmasında yerini alır.
Bu müşterek avarya hali, geminin bilerek karaya oturtulması halinde söz konusu olup, irade dışı karaya
oturmalar sanki iradi imiş gibi gösterilmesine engel olmak için, sıkı kayıtlara bağlanmıştır:
- Tehlike unsuru yalnız zapt ve batma şeklinde olmak üzere ağırlaştırılmıştır.
- Fedakarlığın tam iradi olması aranmış, kaçınılmaz olan karaya oturtmalar da istisna edilmiştir.