WYMAGANIA EDUKACYJNE

FORTEPIAN

cykl czteroletni

KLASA I

Zadania techniczno - wykonawcze

1. a) zapoznanie ucznia z właściwą postawą przy instrumencie

b) kształtowanie aparatu gry, m.in. ruch poziomy i pionowy

c) kształcenie umiejętności prawidłowego wydobycia dźwięku w zależności od rejestru i dynamiki

2. a) wprowadzenie artykulacji portato i legato

b) rozwijanie umiejętności grania ze słuchu krótkich melodii (8-taktowych)

c) granie pięciopalcówek, dwudźwięków (od sekundy do seksty),

trójdźwięków (harmonicznie)

d) wprowadzenie umiejętności podkładania i przekładania palców

(pierwszego; drugiego, trzeciego i czwartego)

e) stosowanie zróżnicowania dynamicznego melodii i akompaniamentu

f) wprowadzenie elementów techniki polifonicznej (na przykładzie kanonu)

3. a) wprowadzenie czytania nut w obu kluczach (wiolinowym i basowym) równocześnie

Wiadomości:

1. a) zapoznanie ucznia z budową instrumentu i klawiaturą

(nazwy poszczególnych części fortepianu)

b) zapoznanie ucznia z mechanizmem powstawania dźwięku

c) zapoznanie ucznia z historią instrumentu

2. a) zapoznanie z podstawowymi określeniami dynamicznymi i agogicznymi

Gamy i pasaże

- gamy E i H oddzielnie każda ręką (ułożenie prawej i lewej ręki na klawiaturze – pozycja chopinowska)

- znać palcowanie gamy E i H

Obowiązujące minimum programowe w klasie I

- około 20 ćwiczeń i etiud wybranych z ogólnie dostępnych szkól na fortepian

- 15 różnych utworów ( z uwzględnieniem utworów z dawnych wieków i utworów dowolnych),

dobranych przez nauczyciela w zależności od możliwości techniczno – wykonawczych ucznia z
uwzględnieniem jego preferencji.

- gamy: E, H oddzielnie każdą ręką (ułożenie prawej i lewej ręki

na klawiaturze – pozycja chopinowska)

Osiągnięcia uczniów po ukończeniu klasy I

1. Umiejętność nazywania poszczególnych części fortepianu. Znajomość podstawowych wiadomości z

historii instrumentu.

2. Opanowanie prawidłowej postawy, ułożenia prawej i lewej ręki na klawiaturze, prawidłowego

ułożenia nóg.

3. Opanowanie podstaw techniki gry, z uwzględnieniem niezależności rąk i palców na

klawiaturze, umiejętności grania w artykulacji portato i legato

4. Znajomość notacji w kluczu wiolinowym i basowym oraz umiejętność samodzielnego i bezbłędnego

odczytania tekstu nutowego.

5.Znajomość wartości rytmicznych nut i pauz do szesnastki oraz poznanie znaczenia kropki przy nucie,
krzyżyka, bemola, kasownika, znaków przykluczowych

KLASA II

Zadania techniczno – wykonawcze:

1. praca nad kontrolą jakości brzmienia, barwą dźwięku

2. a) wprowadzenie ozdobników

b) kształcenie umiejętności posługiwania się pedałem rytmicznym;

wprowadzenie pedału synkopowanego

c) doskonalenie umiejętności (techniki) grania dwudźwięków i akordów

d) doskonalenie wykonywania utworów polifonicznych pod kątem artykulacji, dynamiki

3. kształcenie umiejętności grania utworów á vista (na bazie repertuaru klasy pierwszej)

4. kształcenie umiejętności samodzielnej pracy nad utworem

5. rozwijanie umiejętności koncentracji i radzenia sobie z problemami pamięciowymi w sytuacjach

stresowych związanych z tremą

6. rozwijanie umiejętności gry zespołowej (na 4 – ręce, dwa fortepiany)

Wiadomości

1. a) rozszerzenie skali określeń dynamicznych i agogicznych

b) wprowadzenie formy ronda, części sonatin o zróżnicowanym charakterze

c) kształcenie umiejętności interpretacji utworów zgodnie z ich budową formalną

2. rozwijanie umiejętności koncentracji i radzenia sobie z problemami pamięciowymi w sytuacjach

stresowych związanych z tremą

Gamy i pasaże

Gamy do 5 znaków ( każdą ręką oddzielnie), C, G, D, A, E w ruchu rozbieżnym od środka klawiatury w

obrębie jednej oktawy

Znać gamy i pasaże do 5 znaków (budowę i palcowanie)

Obowiązujące minimum programowe w klasie II

4 etiudy z uwzględnieniem problemów technicznych dla prawej i lewej ręki

2 utwory dawnych mistrzów (elementy polifonii)

Jedna część sonatiny lub wariacje (2 utwory w roku)

4 różne utwory (z uwzględnieniem duetów)

Gamy do 5 znaków (każda ręką oddzielnie) C, G, D, A, E w ruchu rozbieżnym od środka klawiatury w

obrębie jednej oktawy

Przesłuchanie półroczne w formie koncertu klasowego.

Egzamin promocyjny (jeden utwór można wykonać z nut, pozostałe z pamięci):

- etiuda o zróżnicowanej problematyce technicznej

- utwór polifoniczny lub polifonizujący

- jedna część sonatiny lub sonaty ( do wyboru: allegro sonatowe lub wariacje lub rondo)

- utwór dowolny może być duet

Osiągnięcia uczniów po ukończeniu klasy II

Prawidłowa postawa przy instrumencie

Właściwe ułożenie rąk na klawiaturze

Swobodna praca obydwu rąk

Stosowanie odpowiedniego tempa i dynamiki w utworze

Umiejętność czytania nut w kluczu wiolinowym i basowym – kontynuacja

Umiejętność koncentracji i pokonywania tremy podczas wykonywania utworu

Posługuje się różnymi formami zapamiętywania

Zna gamy i pasaże do 5 znaków (budowę i palcowanie)

KLASA III

Zadania techniczno – wykonawcze:

1. wprowadzenie kolejnych ozdobników (arpeggio, tremolo)

2. rozwijanie techniki akordowej (różne rodzaje artykulacji)

3. kształcenie umiejętności samodzielnego opracowywania utworów pod względem techniczno -

interpretacyjnym

4. granie á vista (na bazie repertuaru klasy trzeciej i łatwiejszych pozycji z klasy czwartej)

5. kształcenie umiejętności dokonywania właściwej samooceny wykonanego utworu

6. wykonywanie łatwych akompaniamentów

Wiadomości

1. rozpoznawanie cech charakterystycznych danej epoki

2. rozwijanie świadomości roli i działania palców w procesie powstawania dźwięku

3. doskonalenie rozpoznawania w utworach różnych technik

4. kształcenie umiejętności dokonywania właściwej samooceny wykonanego utworu

5. zapoznawanie ze sposobami pokonywania tremy podczas występów publicznych

Gamy i pasaże

- gamy do 4 znaków w ruchu kombinowanym przez cztery oktawy, pasaże, D7 oddzielnie, gama
chromatyczna

- znać budowę i palcowanie D7 oraz gamy chromatycznej

Obowiązujące minimum programowe w klasie III.

- 4 etiudy o zróżnicowanej problematyce technicznej

- minimum 2 utwory polifoniczne

- Utwory klasyczne – do wyboru: allegro sonatowe lub wariacje lub rondo ( 1 utwór do zaliczenia z
nut)

- 4 różne utwory ( w tym utwór na cztery ręce lub dwa fortepiany lub łatwy akompaniament)

Przesłuchanie półroczne w formie koncertu klasowego.

Egzamin promocyjny (jeden utwór można wykonać z nut, pozostałe z pamięci):

- etiuda o zróżnicowanej problematyce technicznej

- utwór polifoniczny lub polifonizujący

- jedna część sonatiny lub sonaty ( do wyboru: allegro sonatowe lub wariacje lub rondo)

- utwór dowolny może być duet

Osiągnięcia uczniów po ukończeniu klasy III

- Umiejętność frazowania i operowania podstawowymi sposobami artykulacji

- Samodzielne opracowanie utworów pod względem techniczno – wykonawczym

- Umiejętność świadomego ćwiczenia i dokonywania korekty własnych błędów

- Potrafi interpretować utwory zgodnie z jego budową formalną

- Realizuje ozdobniki w utworach klasycznych i romantycznych

- Posługuje się różnymi sposobami zapamiętywania utworu

KLASA IV

Zadania techniczno – wykonawcze:

Doskonalenie wszystkich wymienionych wcześniej sposobów, technik gry w celu osiągnięcia właściwej
interpretacji utworów, zgodnej z założeniami formalnymi, stylistycznymi, poczuciem estetyki,
muzykalności i wrażliwości muzycznej

Wiadomości

Ugruntowanie wiedzy zdobytej podczas nauki w klasie I – III

Gamy i pasaże

W ciągu roku należy doskonalić nabyte umiejętności oraz uzupełnić ewentualne braki w zakresie
programu I – III

Obowiązujące minimum programowe w klasie IV

- 3 etiudy o zróżnicowanej problematyce technicznej dla prawej i lewej ręki

- 2 utwory polifoniczne

Utwory klasyczne – do wyboru: allegro sonatowe lub wariacje lub rondo (1utwór do zaliczenia z nut)

- 4 różne utwory (w tym utwór na cztery ręce lub dwa fortepiany).

Program egzaminu końcowego

- etiuda o zróżnicowanej problematyce technicznej

- utwór polifoniczny lub polifonizujący

- jedna część sonatiny lub sonaty ( do wyboru: allegro sonatowe lub wariacje lub rondo)

- utwór dowolny

Osiągniecia ucznia po ukończeniu szkoły

1. Potrafi wykonać z pamięci utwór odpowiadający poziomem trudności wymaganiom programowym

kl.VI, uwzględniając:

2. Rozumie budowę formalną wykonywanych utworów.

3. Potrafi samodzielnie odczytać a vista tekst muzyczny z zakresu kl. III i IV.

4. Posiada umiejętność świadomego ćwiczenia i korekty własnych błędów.

5. Posiada umiejętność samodzielnego opracowywania utworów z zakresu

programu szkoły muzycznej I stopnia.

KRYTERIA OCENIANIA Z PRZEDMIOTU FORTEPIAN

Ocenę celującą (6) otrzymuje uczeń, który:

– posiadł wiedzę i umiejętności znacznie wykraczające poza program w danej klasie, samodzielnie i
twórczo rozwija własne uzdolnienia

– biegle posługuje się zdobytymi umiejętnościami w rozwiązaniu problemów teoretycznych lub

praktycznych z programu nauczania danej klasy, proponuje rozwiązania nietypowe, a także rozwiązuje
zadania wykraczające poza program nauczania tej klasy

– osiąga sukcesy w konkursach na szczeblu wojewódzkim (regionalnym) albo krajowym, lub posiada
inne porównywalne osiągnięcia

Ocenę bardzo dobrą (5) otrzymuje uczeń, który:

– opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określonej w programie nauczania danej klasy

– sprawnie posługuje się zdobytymi wiadomościami i umiejętnościami, samodzielnie

- rozwiązuje problemy teoretyczne i praktyczne ujęte w programie nauczania, potrafi zastosować

posiadaną wiedzę do rozwiązywania zadań i problemów w nowych sytuacjach

– gra na fortepianie bezbłędnie technicznie, a jednocześnie interesująco od strony muzycznej

Ocenę dobrą (4) otrzymuje uczeń, który:

– poprawnie korzysta z wiadomości, różnicuje samodzielnie typowe zadania teoretyczne lub
praktyczne

– gra na fortepianie poprawnie pod względem technicznym i muzycznym, lecz z małymi

niedociągnięciami

Ocenę dostateczną (3) otrzymuje uczeń, który:

– opanował podstawowe treści programowe w zakresie umożliwiającym postępy w dalszej

nauce gry na fortepianie, rozwiązuje zadania o średnim stopniu trudności, czasem przy pomocy

nauczyciela

– gra z wyraźnymi brakami technicznymi lub muzycznymi, ale z zadatkami na postępy muzyczne w
dalszej nauce

Ocenę dopuszczającą (2) otrzymuje uczeń, który:

– w ograniczonym zakresie opanował podstawowe wiadomości i umiejętności w grze na gitarze, a

braki nie przekreślają możliwości uzyskania przez ucznia podstawowej wiedzy z tego przedmiotu w
ciągu dalszej nauki

– rozwiązuje, często przy pomocy nauczyciela, zadania typowe o niewielkim stopniu trudności

– gra na fortepianie z dużymi brakami technicznymi lub muzycznymi, ale nie przekreślającymi
całkowicie jego postępów w dalszej nauce

Ocenę niedostateczną (1) otrzymuje uczeń, który:

– nie opanował niezbędnego minimum podstawowych wiadomości i umiejętności określonych w

programie nauczania w danej klasie

– nie jest w stanie, nawet przy pomocy nauczyciela, rozwiązywać zadań o niewielkim stopniu
trudności

– nie spełnia minimum programowego i nie rokuje żadnych lub prawie żadnych nadziei na rozwój i
wykonanie zadań technicznych