PËRMBAJTJA

EDITORIALI
Zejd Haziri
Devotshmëria, sprovat, ballafaqimi ...................................... 2
Dr. Muhamed ibën Abdulvehab El Akil
Besimi në Melaike (IV) ......................................................... 4
Adem Avdiu
Islami burimor i sjell paqe njerëzimit,
Kryeredaktor:
kundërshton terrorizmin .................................................... 10
Zejd Haziri
Anëtarët e revistës: Unejs Murati
Unejs Murati Atë që ju jep i Dërguari, merreni ........................................ 12
Fidan Xhelili
AbdulAziz ibn Baz
Xheladin Leka
Si i gjykon islami protestat .................................................. 18
Bashkëpunëtorët:
Adem Avdiu Xheladin Leka
Muhamed Abdullahi Nata e Ragaibit ................................................................... 19
Sabahudin Selimi
Laura Ferati
Bali Sadiku
Lirim Sadiku Disa gabime në Edukimin e fëmijëve (II) ............................. 23
Namik Vehapi Dijetari Muhamed Nasiruddin Albani
Redaktor gjuhësor: Bashkëpunimi me xhinët .................................................... 27
Arian Koçi
Xhabir Sheme
Redaktor Teknik: Disa Hadithe në lidhje me Akikën ....................................... 30
Avni G. Gashi
Namik Vehapi
Ballina/Dizajni:
Avni G. Gashi Trashëgimia në Islam (II) ..................................................... 34
Boton: Bali Musli Sadiku
Shtëpia botuese Shkrimi i hadithit gjate shekullit te dyte hixhrij .................. 38
Atik
Gjilan, Republika e Kosovës

Tirazhi: 1000

Adresa:
Rr. M. Idrizi p.n 60000 Gjilan
Republika e Kosovës
Tel: 044 988 400
e-mail:
delirjedheedukim@gmail.com

Ndihmo Revistën:
Nr. i llog.: 1150-138922-0101-09
ProCredit Bank of Kosovo
Swift Code: MBKORS22
Gjilan, Republika e Kosovës
 Editorial

DEVOTSHMËRIA,
SPROVAT,
BALLAFAQIMI
Sa herë që muslimanët kanë vendosur t’i zgjidhin sprovat e tyre me emocione dhe ndjenja, i
kanë sjellë vetes më shumë dëm sesa dobi. Edhe ky është një ligj i Allahut mbi krijesat e Tij.
Allahu nuk i ka dërguar kot Pejgamberët e Tij, por i ka dërguar që të pasohen në çdo aspekt
të jetës, ku hyn edhe ballafaqimi me sprovat e problemet.

S
i në çdo umet të mëhershëm, edhe në
umetin e Muhamedit alejhi selam lig-
jet kozmologjike të Allahut janë të
njëjta, nuk ndryshojnë. Si çdo umet që është
sprovuar pasi është kapur në fe, edhe ky umet
do të sprovohet pasi të jetë kapur në fe, madje
sa më shumë i shtohet devotshmëria, aq më
shumë i shtohen edhe sprovat.
Pejgamberi alejhi selam thotë: “Njerëzit që
sprovohen më së shumti janë Pejgamberët, pastaj
______________
[1] Hadith sahih, shih “Xhamius-sagir” 993.
të ngjashmit me ta në devotshmëri. Njerëzit
sprovohen në bazë të të kapurit të tyre në fe; atij
që i shtohet devotshmëria i shtohen edhe sprovat,
ndërsa atij që i dobësohet feja, edhe sprovat i ka
më të vogla…”[1]
Ky është një ligj kozmologjik i Allahut, i do-
mosdoshëm dhe i pandryshueshëm mbi
robërit e Tij. Allahu thotë: “Kështu ka qenë
ligji i Allahut edhe për ata që kanë qenë më parë.
Ti kurrsesi nuk do të gjesh ndryshim në ligjet e

2 Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
Allahut.” (Ahzab: 62)
Ky detaj i dobishëm është një parim fetar
shumë i rëndësishëm për çdo besimtar. Ai
duhet ta ngulitë atë thellë në zemrën dhe
mendjen e tij dhe të mos e harrojë kurrë.
Nëse besimtari e përvetëson këtë parim,
atëherë e ka shumë të lehtë ta përgatisë veten
në ballafaqimin me sprovat dhe ky parim
nuk e toleron atë që ankesat t’ia drejtojë
dikujt tjetër përveç Allahut, nuk e lejon që
emocionet t’ia përmbysin atij peshoren fetare
në rastin e ballafaqimit me sprovat dhe
telashet, qoftë kur i vijnë nga munafikët dhe
armiqtë e fesë qoftë kur i vijnë nga vetë pop-
ulli i tij.
Matja e problemeve me peshoren fetare dhe
mënyra e ballafaqimit të tyre shpeshherë bie
ndesh me emocionet dhe tekat e besimtarëve,
mirëpo kjo është ajo që ka kërkuar prej nesh
Allahu i Madhërishëm dhe Pejgamberi i Tij,
që sprovat t’i tejkalojmë me peshoren e sh-
palljes dhe jo me ndjenja apo devijime të
mendjes. Sikur njerëzit të kishin qenë të lirë
që ta zgjidhnin vetë mënyrën e ballafaqimit
me sprovat e problemet, atëherë pa dyshim
se dëmi çdo herë do të ishte më i madh se
dobia sepse kjo është njëra nga arsyet përse i
Madhërishmi Allah ka dërguar Pejgamberë
tek njerëzit, që t’u mësojnë atyre dëmin dhe
dobinë.
Sa herë që muslimanët kanë vendosur t’i
zgjidhin sprovat e tyre me emocione dhe nd-
jenja, i kanë sjellë vetes më shumë dëm sesa
dobi. Edhe ky është një ligj i Allahut mbi kri-
jesat e Tij. Allahu nuk i ka dërguar kot Pe-
jgamberët e Tij, por i ka dërguar që të
pasohen në çdo aspekt të jetës, ku hyn edhe
ballafaqimi me sprovat e problemet.
Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
Allahu për këtë qëllim e ka dërguar Muha-
medin alejhi selam, që ta pasojmë, që të jetë
mostra jonë në çdo fushë të jetës, një shem-
bull i përkryer. Allahu thotë: “Në të Dërguarin
e Allahu ka një shembull të mrekullueshëm për
atë që shpreson tek Allahu dhe Dita e Fundit
dhe e përmend shumë Allahun.” (Ahzab: 21)
Pra, urdhëroni dhe kthejuni biografisë së Pe-
jgamberit tonë, pasi meditimin për të e kemi
obligim. Mësoni se cila ka qenë mënyra e tij
e ballafaqimit të sprovave të ndryshme në fe,
si i ka këshilluar shokët e tij dhe me çfarë. A
i ka këshilluar që t’i ballafaqojnë sprovat me
durim dhe bindje se fitorja nga Allahu nuk
vjen pa u sprovuar ashtu siç janë sprovuar
edhe popujt e mëhershëm apo i ka këshilluar
që t’i ballafaqojnë me emocione e ndjenja që
kundërshtojnë metodologjinë pejgamberike?
Emocionet dhe mendjet e devijuara kurrë
nuk kanë qenë zgjidhje e problemeve, për-
kundrazi, kështu besimtarët gjithmonë janë
dëmtuar dhe tërë mundin e tyre me vite në
fe e kanë humbur dhe janë detyruar që t’ia
fillojnë nga e para. Urdhëroni dhe merrni
mësim nga trazirat e ndryshme të musli-
manëve, të shkaktuara nga mosdurimi dhe
gjykimi me emocione dhe mendje të devi-
juara.
E lusim Allahun e Madhërishëm që të na for-
cojë në fenë e Tij dhe të na bëjë durimtarë e
pishtarë në ballafaqimin e sprovave, ashtu siç
është ballafaquar me to Pejgamberi ynë alejhi
selam!
Allahu është Ai që i dëgjon lutjet tona dhe u
përgjigjet atyre. Amin!
Kryeredaktori
Zejd Haziri
3
 BESIMI NË
MELAIKE
IV
Paraqitja e melaikeve në formën e njerëzve ndodh edhe me njerëz të rëndomtë përveç Pe-
jgamberëve, siç tregon hadithi i Ebu Hurejrës, Allahu qoftë i kënaqur me të, nga i Dërguari
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Një njeri kishte shkuar të vizitonte një vëlla të vetin në një
fshat tjetër dhe Allahu i dërgon një melek. Kur ai iu afrua fshatit, meleku i erdhi dhe e pyeti:
“Nga je duke shkuar?” Tha: “Dëshiroj të vizitoj një vëlla timin në këtë fshat.” I tha: “A ke
ndonjë përfitim prej tij?” Tha: “Jo, vetëm e kam dashur për Allahun az-ze ve xhel-le.” I tha:
“Unë jam i dërguar i Allahut tek ti që të të përgëzoj se Allahu të do ty siç e do ti vëllanë tënd
për Allah."

F
PJESA E TRETË ormësimi apo përngjasimi është para-
qitje në forma të ndryshme, një mun-
Cilësitë lëndore dhe ato etike e morale të dësi me të cilën Allahu i ka veçuar
melaikeve melaiket nga biri i Ademit, i cili nuk mund ta
ndryshojë natyrshmërinë e tij. Allahu ua ka
Tema e dytë mundësuar melaikeve që të paraqiten me
forma të tjera përveç formës në të cilën i ka
MUNDËSIA E MELAIKEVE QË TË krijuar Allahu. Argumentet e shumta flasin se
PARAQITEN NË FORMA TË melaiket u janë shfaqur Pejgamberëve dhe të
NDRYSHME tjerëve në formën e njeriut.
Allahu thotë: "A ke arritur të dëgjosh ti për rrë-
fimin e musafirëve të ndershëm të Ibrahimit? Kur

4 Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
patën hyrë tek Ai dhe thanë: “Të përshëndesim
me paqe!” Ai tha: “Qofshi gjithnjë të përshënde-
tur me paqe!” (E me vete tha): “Njerëz të panjo-
hur!” (Dharijat: 23-24)
Po të njëjtët musafirë shkuan te Luti alejhi
selam. Kur Luti i pa, u frikësua dhe u ngush-
tua për shkak se i dinte fëlliqësitë e popullit të
vet, siç thotë Allahu: "E kur të dërguarit Tanë
i erdhën Lutit, ai u keqësua për ta dhe u ngush-
tua rëndë me ardhjen e tyre e tha: “Kjo është ditë
e vështirë!” Dhe populli i tij, që më parë bënin
punë të turpshme, erdhi me ngut tek ai (te Luti),
e ai tha: “O populli im, qe këto bijat e mia (gratë
e atij vendi), janë më të pastra për ju, kini frikë
pra Allahun e mos më turpëroni me musafirët e
mi, a nuk ka ndër ju ndonjë njeri të mençur (e
t’ju ndalojë nga e keqja)?” (Hud: 77-78)
Ibën Kethiri thotë: "Melaiket u shfaqën në for-
mën e djemve të rinj e të pashëm, sprovë (për
popullin e Lutit) derisa u vërtetua argumenti
për popullin e Lutit, e më pas Allahu i dënoi
me dënimin e Krenarit, të Plotfuqishmit.
Nuk ka ndonjë argument të saktë për emrat e
melaikeve që erdhën tek Ibrahimi dhe Luti ale-
jhimas-selam dhe as për numrin e tyre, edhe
pse përmenden ethere, por nuk janë të vërteta.
Allahu i Madhëruar thotë: "E, përmendju në
këtë libër (tregimin për) Merjemen, kur ajo u
largua prej familjes së saj në një vend në lindje.
Ajo vuri një perde ndaj tyre, e Ne ia dërguam
asaj Xhibrilin, e ai iu paraqit asaj njeri në
tërësi. Ajo tha: “Unë i mbështetem të Gjithë-
mëshirshmit prej teje, nëse je që i frikësohesh Atij
(pra më le të lirë)!”Ai (Xhibrili) tha: “Unë jam
vetëm i dërguar (melek) i Zotit tënd për të të
dhuruar ty një djalë të pastër (Pejgamber).”
Ky i dërguar që është përmendur në këtë ajet
është Xhibrili alejhi selam dhe ne kemi për-
mendur se nga emrat e tij është Err-Rruh (Sh-
pirti).
Qëllimi është këtu formësimi dhe paraqitja e
tij në formën e njeriut.
Ibën Kethiri thotë: "E ai iu paraqit asaj njeri
______________
[1] Buhariu (50), Muslimi (1)..
Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
në tërësi…", d.m.th. njeri me plot kuptimin e
fjalës. Përmendëm më herët zbritjen e Xhibrilit
alejhi selam me shpirtin e Isait alejhi selam dhe
fryrjen e tij në mitrën e Merjemes, që ishte një
përgëzim nga melaiket për Merjemen. Allahu
thotë: "Përkujto kur engjëjt i thanë: “Oj Mej-
reme, Allahu të përgëzon me Fjalën e Vet (me
lindjen e një fëmije si rezultat i fjalës së Zotit),
emri i të cilit është Mesih, Isa, bir i Merjemes, i
famshëm në dunja e ahiret dhe nga të afërmit (e
Zotit). E që duke qenë në djep (foshnje) u flet
njerëzve, e edhe si i rritur, e që është nga të për-
sosurit.” Ajo tha: “Zoti im, si mund të kem unë
djalë e mua s’më ka prekur njeriu (nuk jam e
martuar)?” Ai (Allahu) tha: “Ja, kështu, Allahu
krijon çka të dojë. Kur Ai vendos për një çështje,
vetëm i thotë: Bëhu! Ajo menjëherë bëhet.” (Ali
Imran: 45-47)
Ky përgëzim për Merjemen ishte me gojë nga
ana e melaikeve, mirëpo argumentet nuk tre-
gojnë për mënyrën se si ka ndodhur ky fjalim
dhe cila ishte forma e melaikeve kur e
përgëzuan dhe kush nga melaiket e përgëzoi
Merjemen. Argumentet thonë se ai që ka
zbritur me shpirtin e Isait alejhi selam ka qenë
Xhibrili alejhi selam dhe se ai është paraqitur
në formën e njeriut dhe ka fryrë shpirtin e Isait
në mitrën e Merjemes.
Në Sunnet gjejmë ndodhi të shumta të
paraqitjeve të melaikeve në formën e njerëzve.
Ngjarja më e njohur është hadithi i Xhibrilit,
ku thuhet: “Derisa ishim një ditë tek i Dërguari,
doli një njeri me rroba shumë të bardha, me flokë
shumë të zinj, nuk shihej tek ai ndonjë gjurmë e
udhëtimit dhe nuk e njihte askush prej nesh…
Në fund tha: “O Omer, a e di kush është pyetësi?”
I thashë: “Allahu dhe i Dërguari i Tij e dinë më
mirë.” Më tha: “Ai ishte Xhibrili, erdhi t’ju më-
sojë fenë tuaj."[1]
Xhibrili alejhi selam u paraqit në formën e
djaloshit të ri me flokë të zinj e rroba të bardha
e të pastra dhe sahabët e kishin parë në këtë
formë. Ata u çuditën nga pastërtia e tij, që tre-
5
 gonte se ai nuk kishte ardhur nga udhëtimi, Prej saj ka nxjerrë një pjesë dhe ka thënë: “Kjo
gjithashtu ata nuk e njihnin sepse nuk ishte është hisja e shejtanit te ti”, pastaj e pastroi me
nga banorët e qytetit, por kur i Dërguari sal- një enë ari me ujë zemzemi, pastaj e ktheu në
lAllahu alejhi ve sel-lem i lajmëroi se ai ishte vendin e vet. Fëmijët shkuan te nënat e tyre
Xhibrili, atëherë nuk u çuditën, pasi ngan- duke vrapuar dhe thanë: “Muhamedi është
jëherë Xhibrili paraqitej në formën e sahabiut vrarë.” Kur e takuan përsëri, çehrja i kishte
Dihjetul Kelbij[2]. ndryshuar. Enesi thotë: “E kam parë shenjën
Në hadithin e ibën Omerit thuhet: "Xhibrili i e asaj qepjeje në gjoksin e tij."[6]
vinte të Dërguarit në formën e Dihjetul Kel- Paraqitja e melaikeve në formën e njerëzve
bij".[3] ndodh edhe me njerëz të rëndomtë përveç Pe-
Kjo paraqitje e Xhibrilit alejhi selam me Dih- jgamberëve, siç tregon hadithi i Ebu Hurejrës,
jen Allahu e di më mirë ka mundësi të jetë për Allahu qoftë i kënaqur me të, nga i Dërguari
shkak të ngjashmërisë së fortë mes tyre në es- sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Një njeri kishte
encën e krijimit të tyre, siç tregon për këtë ha- shkuar të vizitonte një vëlla të vetin në një
dithi i Xhabirit, se i Dërguari sal-lAllahu alejhi fshat tjetër dhe Allahu i dërgon një melek. Kur
ve sel-lem ka thënë: "I kam parë Pejgamberët. ai iu afrua fshatit, meleku i erdhi dhe e pyeti:
Musai alejhi selam sikur të ishte nga populli “Nga je duke shkuar?” Tha: “Dëshiroj të vizitoj
Shenuue (fis i njohur në jug të Gadishullit Ara- një vëlla timin në këtë fshat.” I tha: “A ke ndonjë
bik). E kam parë Isain, birin e Merjemes, ja përfitim prej tij?” Tha: “Jo, vetëm e kam dashur
njeriu më i afërt që kam parë me të është Urve për Allahun az-ze ve xhel-le.” I tha: “Unë jam i
ibën Mes'udi[4]. E kam parë Ibrahimin alejhi dërguar i Allahut tek ti që të të përgëzoj se Allahu
selam, ai ishte më i përafërt me shokun tuaj të do ty siç e do ti vëllanë tënd për Allah."[7]
(kishte për qëllim veten) dhe e kam parë Xhib- Kjo paraqitje ndodh që të jetë edhe në formë
rilin alejhi selam dhe më i përafërti që kam parë jo të mirë, duke qenë sprovë dhe provim nga
me të është Dihjet ibën Halife (el Kelbij)."[5] Allahu për atë që i është paraqitur meleku, siç
Dihjetul Kelbij njihej për bukurinë e tij, tregon hadithi i Ebu Hurejrës, i cili e ka
ndërsa paraqitja e Xhibrilit në formën e tij tre- dëgjuar të Dërguarin sal-lAllahu alejhi ve sel-
gon për bukurinë e Xhibrilit alejhi selam. Al- lem duke thënë: "Me të vërtetë tre njerëz nga
lahu e di më së miri. Beni Israilët, një i zgjebosur, një pa flokë dhe
Takimi i parë i Xhibrilit me të Dërguarin sal- një i verbër, deshi Allahu t'i sprovonte dhe dër-
lAllahu alejhi ve sel-lem në formën e njeriut - goi tek ta një melek. I shkoi të zgjebosurit dhe
Allahu e di më së miri- ishte kur i Dërguari i tha: "Çfarë është ajo që dëshiron më shumë?”
ndodhej tek fisi Beni Sa'd. Këtë e dëshmon ha- I tha: “Ngjyrë të mirë të trupit dhe lëkurë të
dithi i Enes ibën Malikut, Allahu qoftë i kë- mirë dhe që të më largohet ajo prej së cilës
naqur me të, i cili tregon se derisa i Dërguari njerëzit më kanë nënçmuar (sëmundja).”
po luante me fëmijët, i erdhi Xhibrili, e mori, Meleku e preku me dorë dhe iu largua e keqja
e shtriu, ia çau gjoksin dhe ia nxori zemrën. e iu dha ngjyrë dhe lëkurë të mirë. Pastaj e
______________
[2] Dihjetul Kelbij, shok i njohur i Muhamedit alejhi selam, pjesëmarrja e tij e parë ishte në luftën e Hendekut. Ishte shembull për bukurinë e tij,
Xhibrili paraqitej në formën e tij."El Isabetu"(1\473).
[3] Ahmedi (2\107), shiko librin e Ahmed Shakirit, vërtetuesit të “Musnedit” të imam Ahmedit (10\102), dhe thotë se isnadi i tij është i saktë.
[4] Urve ibën Mes'ud eth-thekafij, njëri nga të mëdhenjtë e fisit të tij. Thuhet se fjala e Allahut: "Pastaj thanë: “Përse të mos i ketë zbritur ky Kur’an
një njeriu të madh nga dy qytete?” ka për qëllim Urve ibën Mes'udin. U bë musliman pas Haxhit Lamtumirës, por thuhet edhe pas luftës së Taifit. I
ka kërkuar leje të Dërguarit të kthehet te populli i vet dhe i Dërguari i tha se frikësohem se mos të vrasin. Si i tha: “Nëse me gjejnë në gjumë, nuk do
të më zgjojnë nga gjumi.” I Dërguari i dha leje, është kthyer dhe e kanë vrarë. E kanë varrosur me shehidët e Taifit, Allahu qoftë i kënaqur me të
gjithë."El Isabetu"(2\478).
[5] Muslimi (162).
[6] Muslimi (162).
[7] Muslimi (2567)

6 Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
pyeti: “Cila pasuri është më e dashur për ty?”
Tha: “Devetë.” (Ose ka thënë lopët, ka
dyshuar transmetuesi Is'haku, vetëm se ose i
zgjebosuri ose ai pa flokë kanë thënë lopët e
tjetri devetë.) Pastaj iu dha një deve… dhe i
tha: “Allahu të dhëntë bereqet në të.” Tha: “Më
pas i shkoi atij pa flokë dhe i tha: “Çfarë dësh-
iron më së shumti?” Itha: “Flokë të mirë.” E
pyeti: “Cila pasuri është më e dashur për ty?”
Tha: “Lopët.” Iu dha një lopë borxh dhe i tha:
“Allahu të dhëntë bereqet në të.” Më pas i
shkoi të verbrit dhe e pyeti: “Çfarë dëshiron
më së shumti?” Tha: “Që të ma kthejë Allahu
shikimin e t'i shoh njerëzit.” Ia fshiu sytë dhe
Allahu ia ktheu shikimin. Më pas e pyeti: “Cila
pasuri është më e dashur për ty?” Tha: “Delet.”
Iu dha një dele që pjell shumë. Që të tria pa-
suritë u shumuan dhe i pari bëri një kope me
deve, i dyti një kope me lopë dhe i treti një
kope me dele. Pas një kohe jeleku i shkoi të zg-
jebosurit në të njëjtën formë dhe i tha: “Jam
njeri skamnor në këtë udhëtim, më ka
mbaruar ushqimi dhe nuk kam shpresë vetëm
se tek Allahu e pastaj te ti. Në emër të Atij që
ta ka dhënë këtë ngjyrë të mirë të trupit dhe
lëkurën e mirë e që të ka dhënë prej pasurisë
devetë, të lus që të më japësh për të bërë këtë
udhëtim timin.” Ai ia ktheu: “Obligimet janë
të shumta.” Meleku ia ktheu: “Më duket se të
njoh. A nuk ke qenë i zgjebosur që të nënç-
monin njerëzit, i varfër, e Allahu të ka dhënë?”
Ai ia ktheu: “E kam trashëguar këtë nga të
parët.” Meleku i tha: “Nëse je gënjeshtar, Al-
lahu të bëftë ashtu si ke qenë.”
Më pas i shkoi atij pa flokë në të njëjtën formë
që ishte ardhur në fillim dhe ndodhi e njëjta
gjë si me të zgjebosurin.
Më pas i shkoi të verbrit në formën e njëjtë
dhe i tha: “Jam njeri skamnor dhe udhëtar, më
ka mbaruar ushqimi dhe nuk kam shpresë
përveçse tek Allahu e pastaj te ti. Në emër të
Atij që ta kthyer shikimin të kërkoj një dele që
ta kaloj këtë udhëtim.”
______________
[8] Buhariu (3277), Muslimi(2964).
Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
I verbri ia ktheu: “Kam qenë i verbër dhe All-
ahu ma ktheu shikimin, atëherë merr çfarë të
duash dhe lë çfarë të duash, se pasha Allahun
nuk do të të ndaloj asgjë që e kam marrë nga
Allahu.”
Meleku ia ktheu: "Mbaje pasurinë tënde sepse
u sprovuat. Allahu është i kënaqur me ty dhe
i hidhëruar me dy shokët e tu.”[8]
Në këtë hadith kemi argument se melaiket
mund të paraqiten në forma të ndryshme, të
mira apo të shëmtuara dhe njëkohësisht kanë
mundësi t'u flasin njerëzve me gjuhët e tyre.
Gjithashtu hadithi tregon se melaiket qëllon
që t'i flasin edhe dikujt tjetër përveç Pejgam-
berëve dhe jo çdokush të cilit i kanë folur
melaiket thuhet se është Pejgamber.
PËRMBLEDHJE
Pas kësaj që thamë mund të arrijmë në disa
përfundime:
a) Allahu ka krijuar tek melaiket fuqinë për t'u
formësuar dhe paraqitur në forma të
ndryshme.
b) Argumentet tregojnë për paraqitjen e
melaikeve në formën e njeriut dhe për zbritjen
e tyre në tokë dhe gjithashtu për dialogun e
tyre me Pejgamberët dhe njerëzit e tjerë të rën-
domtë.
c) Paraqitja e melaikeve ka ndodhur vetëm në
formën e njeriut dhe nuk kemi asnjë argument
të saktë se melaiket janë paraqitur në formë
tjetër përveç asaj të njeriut, çka tregon për
nderimin e njeriut, pasi vetë paraqitja e
melaikeve në formën e njeriut tregon se forma
e tyre është e ndershme.
d) Melaiket paraqiten dhe formësohen vetëm
në formën e meshkujve, edhe nëse shfaqen
para femrave, siç iu shfaq Xhibrili alejhi selam
Merjemes. Nuk kemi ndonjë argument që tre-
gon se melaiket paraqiten në formën e femrave
dhe kjo na jep të kuptojmë se ata që pretendo-
jnë se melaiket janë vajzat e Allahut nuk kanë
7
 kurrfarë mbështetjeje dhe tregon se kjo para-
qitje ka qenë si në esencë, sepse ka qenë e fshe-
hur edhe për Pejgamberët.
Çështje me rëndësi: rregulla mbi pamjen e
melekut gjatë paraqitjes në formën e njeriut
Në këtë çështje gabuan bidatxhinjtë, të cilët u
munduan ta përdorin logjikën e tyre përballë
citateve dhe patën guximin që t'i kundërvihen
çdo gjëje që kundërshton logjikën e tyre, edhe
nëse ato citate ishin të sakta.
E kemi sqaruar më herët se Allahu subhanehu
ve teala u ka dhënë fuqi melaikeve që të for-
mësohen dhe të paraqiten në pamjen e njeriut
dhe kjo ka ndodhur, mirëpo logjika e bidatx-
hinjve e ka refuzuar këtë ngjarje ndonëse ajo
është përmendur në librin e Buhariut dhe
Muslimit.
Nga Ebu Hurejra, Allahu qoftë i kënaqur me
të, transmetohet të ketë thënë: “Ka thënë i
Dërguari sal-lAllahu alejhi ve sel-lem: “Erdhi
një melek (i vdekjes) tek Musai dhe i tha:
“Përgjigju Zotit tënd!” Musai e goditi melekun e
vdekjes në sy dhe ia qëroi atë. Meleku u kthye tek
Allahu dhe i tha: “Më ke dërguar te një rob i Yti
që nuk e do vdekjen dhe ma ka qëruar syrin.” (I
Dërguari) Tha: “Allahu ia ktheu syrin dhe i tha:
“Kthehu te robi Im dhe thuaji: “Jetën a e dëshi-
ron? Nëse e dëshiron jetën, atëherë vendose dorën
tënde mbi shpinën e një kau, çfarë të mund të
marrë dora jote nga qimet e kaut, ti do të jetosh
për çdo qime një vit.” (Musa) i tha: “Më pas?”
(Meleku)Tha: “Më pas vdekja.” Atëherë (Musa)
tha: “Tani, menjëherë o Zot, më bëj të vdes në
tokën e shenjtë nga një guri.” I Dërguari tha:
“Pasha Allahun, sikur të isha atje do t'ua tregoja
varrin e tij përskaj rrugës, tek El-Kethib el-
Ahmer."[9]
Dijetarët, Allahu i mëshiroftë, i kanë përmen-
dur dyshimet e atyre që e mohojnë këtë
ndodhi dhe u janë kundërvënë duke u
përgjigjur.
______________
[9] Buhariu(6\440) me Fet'hul Barij, Muslimi (2372).
[10] "El Ihsan bi-tertib Sahih ibën Hibban" (8\38) me disa ndryshime të vogla.
8 Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
Ibën Hibbani, Allahu e mëshiroftë, thotë: "Al-
lahu e ka dërguar melekun e vdekjes tek Musai
me sprovë dhe e urdhëroi t'i thotë Musait:
“Përgjigju Zotit tënd!” Kjo ishte sprovë dhe jo
urdhër që Allahu deshi ta realizonte, siç ka
ndodhur me Ibrahimin alejhi selam me ther-
jen e djalit, që ishte urdhër sprovë e jo urdhër
që duhet të kryhej gjithsesi. Kur Ibrahimi
deshi ta therte djalin, Allahu ia zëvendësoi me
një kurban të madh.
Allahu i dërgonte melaiket te të Dërguarit e
Tij në forma që ata nuk i njihnin se kush janë,
siç ndodhi me Ibrahimin alejhi selam kur u
frikësua nga melaiket, apo me Xhibrilin tek i
Dërguari, kur e pyeti për imanin, Islamin, ih-
sanin e të tjera. I Dërguari e njohu atë pasi u
largua.
Në këtë rast meleku i vdekjes i kishte ardhur
Musait në një formë tjetër, që Musai nuk e nji-
hte. Musai ishte xheloz dhe kur në shtëpinë e
tij pa një njeri që nuk e njihte, atëherë zgjati
dorën dhe e goditi, duke ia qëruar syrin e for-
mës në të cilën ishte paraqitur e jo të formës
esenciale në të cilën Allahu e kishte krijuar
melekun.
Ky veprim nga ana e Musait ishte i lejuar për
të dhe nuk fajësohej. Kur meleku u kthye te
Zoti dhe e lajmëroi çfarë i ndodhi me Musain,
(ia ktheu syrin dhe) e urdhëroi që të kthehej
për së dyti tek Musai dhe i tha: “Thuaj: “Nëse
dëshiron, vendose dorën tënde mbi shpinën e
kaut dhe për çdo qime që të mbulon dora, ke
një vit jetë.” Kur Musai e kuptoi se ishte
meleku i vdekjes dhe se kishte ardhur me urd-
hër të Allahut, shpirti iu pajtua me vdekjen
dhe nuk u vonua por tha: “Tani”, d.m.th. nuk
e zbatoi veprimin me qimet e kaut.
Sikur Musai ta njihte herën e parë se ishte
meleku i vdekjes, do të kishte vepruar siç ve-
proi herën e dytë".[10]
Imam Neveviu thotë: “Dijetarë si ibën Huze-
jme dhe disa të tjerë janë përgjigjur rreth kësaj
ngjarjeje kështu: "Në hadith nuk ka detaje se
Musai deshi t’ia qëronte syrin dhe nëse thuhet
se Musai e njohu herën e dytë kur i erdhi, se
ishte meleku i vdekjes, atëherë themi: Herën e
dytë i erdhi me një shenjë që Musai e njohu se
ishte meleku i vdekjes dhe menjëherë u
dorëzua, ndryshe nga hera e parë. Allahu e di
më së miri. Këtë mendim e zgjodhën edhe
Maziriu dhe Kadij Ijadi".[11]
Ibën Haxheri, Allahu e mëshiroftë, thotë:
"Disa risimtarë e kanë mohuar këtë hadith dhe
kanë thënë: “Nëse Musai e ka njohur (që është
meleku i vdekjes), atëherë sikur e ka nënç-
muar. Po nëse s’e ka njohur, pse nuk e ka
dëmshpërblyer që ia ka qëruar syrin?”
Përgjigja është se Allahu nuk e ka dërguar
melekun e vdekjes për t’ia marrë shpirtin Mu-
sait, por e ka dërguar për ta sprovuar, mirëpo
Musai e ka goditur sepse pa se një njeri kishte
hyrë në shtëpinë e tij pa kërkuar lejen e tij dhe
nuk e ka ditur se ishte meleku i vdekjes, ndërsa
sheriati e ka lejuar qërimin e syrit për atë që
shikon në shtëpi të huaj pa lejen e pronarit.
Melaiket i kanë ardhur edhe Ibrahimit dhe
Lutit në formën e njerëzve dhe ata nuk i njo-
hën, sepse sikur Ibrahimi t’i njihte, nuk do t'u
kishte nxjerrë ushqim përpara. Gjithashtu,
sikur Luti t'i kishte njohur, nuk do të kishte
pasur frikë për ta nga populli i tij. Po e prano-
jmë se e ka njohur, por nga e kanë gjetur këta
bidatxhinj ligjshmërinë e kisasit mes njerëzve
dhe melaikeve, pastaj nga e kanë marrë këta të
dhënën se meleku i vdekjes ka kërkuar hakun
e vet dhe Musai nuk ia ka dhënë".[12]
Këtë dyshim e kanë edhe bidatxhinjtë e rinj
nëpër librat e tyre dhe kur dikush prej tyre
mendon se nëse e përmend këtë gjë, ka thënë
diçka që nuk e kanë thënë të parët. Mjafton
t’u hedhësh një shikim librave të bidatxhinjve
të vjetër dhe do ta gjesh këtë çështje si në ditët
e sotme. Kjo sprovë është përhapur edhe
______________
[11] "El Minhaxh, sqarim i Sahihut të Muslimit" (15\129-130).
[12] "Fet'hul Barij" (6\442).
[13] "Fet'hul Barij" (1\21).
[14] "El Habaik" 261-263.
Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
kohën e fundit, por falënderimi i takon Al-
lahut që dijetarët bashkëkohorë e kanë
kundërshtuar.
Qëllimi i përmendjes së këtij hadithi ishte se
Musai alejhi selam e ka goditur syrin e melekut
duke qenë meleku në formën e njeriut dhe ia
ka nxjerrë atë, kurse Allahu ia ktheu prapë në
vendin e vet. Kjo tregon (Allahu e di më së
miri) se paraqitja e melekut në formën e
njeriut lë gjurmë tek meleku sepse përndryshe
një goditje nga njeriu nuk mund t'i bëjë asgjë
melaikeve në formën esenciale madhështore.
Mënyra e paraqitjes së melekut është çështje e
fshehtë dhe duhet të ndalemi tek argumenti.
E, në këtë rast nuk ka ndonjë argument të
saktë që e qartëson mënyrën e këtij formësimi
(kësaj paraqitjeje).
Ibën Haxheri në "Fet'h"[13] dhe Sujutiu në "El
Habaik"[14] kanë konfirmuar mospajtime të
shumta te mutekeliminët rreth këtij for-
mësimi. Fjala e tyre është e ndërtuar mbi
dyshime dhe nuk mund të gjesh diçka tek e
cila të pushon zemra. Studimi në to është
diçka që nuk të bën dobi, sidomos kur citatet
nuk kanë shpjeguar për këtë çështje.
Më parimore është moszhytja në këto çështje
dhe heshtja në atë që kanë heshtur edhe të
parët tanë, Allahu i mëshiroftë, sepse ata ishin
në të vërtetën e qartë. Neve na mjafton ajo që
u ka mjaftuar atyre, Allahu e di më së miri.
Vijon
Shkëputur nga libri "Bindjet e fraksioneve musli-
mane dhe feve të tjera rreth melaikeve të ndershëm"
Autor: Dr. Muhamed ibën Abdulvehab El Akil
Ligjërues në Universitetin Islamik të Medinës
Përktheu: Fidan Xhelili
9
 ISLAMI BURIMOR
I SJELL PAQE NJERËZIMIT,
KUNDËRSHTON TERRORIZMIN
Padrejtësia tani ka mbuluar me errësirat e saj mbarë njerëzimin dhe rruga e vetme për
përhapjen e paqes dhe dritës që sjell siguri për të gjitha kombet është Islami i mirëfilltë, i
bazuar në shpalljen hyjnore (Kur’an dhe Traditë Profetike) sipas metodologjisë së shoqëruesve
të Pejgamberit Muhamed, paqja dhe shpëtimi i Zotit qoftë mbi të. Të gjitha civilizimet,
veçanërisht civilizimi perëndimor, duhet t’ia hapin portat Islamit dhe të mos i shfaqin
armiqësi të bazuar mbi keqkuptime, gënjeshtra, manipulime e mashtrime.

S
hoqëria mbarëshqiptare po kalon nëpër
një periudhë me sprova të ndryshme,
sidomos shqiptarët në shtetin më të ri–
Republikën e Kosovës, për shtetësinë e së cilës
sakrifikuan shumë ndër shekuj. Determinuesit
kryesorë të kësaj shtetësie, që ende vazhdon të
jetë një çështje e kontestuar për shumë shtete,
ishin faktorët relevantë ndërkombëtarë të ud-
hëhequr nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës,
të cilët finalizuan aspiratën e popullit shqiptar
për pavarësi. Kosova tani po shtegton duke u
përballur me shumë probleme të brendshme e
të jashtme, të cilat po e stagnojnë zhvillimin
dhe progresin në të gjitha sferat e jetës. Njëra
prej çështjeve me të cilën duhet të merremi si
shoqëri, me gjithë seriozitetin e mundshëm,
është globalizmi, një dukuri shumëdimension-
ale që kërkon një trajtim shkencor dhe hulum-
tim të thelluar intensiv nga ekspertë të fushave
të ndryshme. Globalizmi në vetvete ngërthen
shumë kapituj, në trajtimin e të cilëve kërko-
het qasje dhe studim me përkushtim maksi-
mal, për t’u përballur me sfidat skajshmërisht
negative që posedon globalizmi krahas gjërave
të dobishme. Ndër sfidat shumë të rrezikshme
globale për shoqërinë mbarëshqiptare e
veçanërisht për shtetin e ri të Kosovës është
terrorizmi binladenian dhe i organizatave të
ngjashme, i cili në fjalorin e mediave dhe të
shumë analistëve na emërtohet terrorizëm is-
lamik. Kjo është një padrejtësi që i bëhet Is-
lamit, fesë që i Madhërishmi Zot e zgjodhi si
program jete për mbarë njerëzimin. Islami sjell
paqe dhe siguri për të gjitha shoqëritë e globit
tokësor, pasuron shpirtrat me vlera të larta e të
arta morale, promovon civilizimin dhe natyr-
shmërinë njerëzore dhe përmes kësaj realizohet
triumfi në përjetësi. Është padrejtësi ndaj pop-
ullit gjerman që Luftën e Dytë Botërore, e cila
u shoqërua nga krimet dhe terrori hitlerian, ta
cilësojmë si krim, gjenocid e terror gjerman.
Po ashtu, do të ishte johumane që luftën plot
padrejtësi, kanibalizma e barbarizma të real-
izuar nga disa papë kundër shkencëtarëve dhe
besimeve të tjera ta përgjithësojmë duke
akuzuar papët e tanishëm dhe veprime të tilla
t’i emërtonim si terrorizëm nazaretian.
Shkenca mbi fraksionet muslimane e kon-
sideron ideologjinë binladeniane si fraksion të
rrezikshëm të quajtur havarixh (revolucionarët
e përgjakshëm dhe terroristë), fraksioni parë i
shfaqur në mesin e muslimanëve që nga koha
e shoqëruesve të Profetit të mbarë njerëzimit,
Muhamedit, paqja dhe mëshira e Zotit qoftë
mbi të. Historiku i këtij fraksioni që nga
zanafilla e tij e deri më sot faqet e tij i ka të

10 Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
stërmbushura me krime, gjakderdhje, atentate
e sulme kamikaze duke filluar me vrasjen e ud-
hëheqësit musliman, kalifit të drejtë, Uth-
manit, Allahu qoftë i kënaqur me të. Ata vranë
edhe kalifin tjetër të drejtë, Aliun, dhe shumë
sahabë të tjerë, Zoti qoftë i kënaqur me të
gjithë. Terroristët havarixhë nuk kursyen as
Qaben, kur në vitin 1979 (1400h) i vranë
muslimanët teksa faleshin duke bërë tavaf
rreth Qabes dhe për disa javë penguan thirrjen
e ezanit në këtë vend të bekuar. Këtë terror ata
po e realizojnë nën sloganin makiavelist qël-
limi justifikon mjetin. Ne jemi dëshmitarë të
disa web faqeve në gjuhën shqipe, ku propa-
gandohet ideologjia terroriste havarixhe dhe
mbrohen kryeterroristë si Usama bin Ladeni e
të ngjashëm me të. Kjo është shqetësuese dhe
njëkohësisht ndihmon propagandën skajsh-
mërisht antiislame, e cila çdo herë shfrytëzon
idiotizmat, mendimet dhe bindjet e djallëzuara
të binladenianëve për të kritikuar vlerat dhe
fondamentet islame deri në atë masë saqë
dëshirojnë të realizojnë pasionin e tyre satanik
për zhdukjen e fesë islame nga trevat ballka-
nike siç u zhduk në Andaluzi (Spanjë), ku
gjaku i muslimanëve në atë kohë dhe sot në
disa vende u konsiderua dhe po konsiderohet
si uji i kanalizimeve apo edhe më i pavlerë. Ky
fenomen është njëri prej shkaqeve që ka nxitur
disa muslimanë, të ndikuar nga emocione dhe
pasione që e kundërshtojnë Islamin, për të re-
alizuar sulme kamikaze. Ekstremizmi është
kancer për të gjitha shoqëritë dhe metoda më
e mirë për luftimin e tij është përhapja e ditur-
isë së shëndoshë, e cila e ndërgjegjëson
shoqërinë dhe e largon ekstremizmin nga ata
që logjikojnë e marrin mësim. Padrejtësia tani
ka mbuluar me errësirat e saj mbarë njerëzimin
dhe rruga e vetme për përhapjen e paqes dhe
dritës që sjell siguri për të gjitha kombet është
Islami i mirëfilltë, i bazuar në shpalljen hyjnore
(Kur’an dhe Traditë Profetike) sipas meto-
dologjisë së shoqëruesve të Pejgamberit
Muhamed, paqja dhe shpëtimi i Zotit qoftë
mbi të. Të gjitha civilizimet, veçanërisht civi-
Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
lizimi perëndimor, duhet t’ia hapin portat Is-
lamit dhe të mos i shfaqin armiqësi të bazuar
mbi keqkuptime, gënjeshtra, manipulime e
mashtrime. Allahu i Madhëruar në suren En-
bija (107), në librin e Tij të shenjtë, Kur’anin
Famëlartë, e ka cilësuar të Dërguarin e Tij të
fundit, Muhamedin, paqja dhe shpëtimi i
Zotit qoftë mbi të, si mëshirë për mbarë
njerëzimin. Ky ajet na nxit që të pajisemi me
bamirësi e mëshirë dhe njëkohësisht t’i reflek-
tojmë nga thellësitë e zemrës këto virtyte të
mrekullueshme ndaj të gjithë njerëzve pa dal-
lim feje, kombi e race. Ata që mendojnë e
logjikojnë drejt, me dashuri e respekt për fjalët
e Zotit të Lartësuar, duhet të nxitojnë për t’u
begatuar me moralin që la trashëgim Pejgam-
beri ynë, Muhamedi, paqja dhe shpëtimi i
Zotit qoftë mbi të, ngase i gjithë personaliteti
i tij rrezatonte dritën e udhëzimeve kur’anore.
Mesazhin profetik e implementuan aq mrekul-
lueshëm shoqëruesit e tij, të cilët kudo ku sun-
duan sollën paqe dhe siguri. Këtë e
argumentojnë faktet historike të pamo-
hueshme dhe bindëse, se vërtet Islami ishte
dhe do të jetë paqe dhe siguri për mbarë
njerëzimin. Paqja mbretëroi edhe në Spanjën
muslimane, ku besimet e ndryshme, hebraike,
katolike e protestante etj., ishin të lira sepse
udhëheqësit muslimanë të Spanjës parimet e
tyre mbi të drejtat fetare i ndërtonin mbi
kodin hyjnor nuk ka dhunë në fe. Edhe
shkenca ishte në zhvillim e sipër dhe shkencë-
tarët përkraheshin dhe ndihmoheshin nga
shteti islam në Spanjë, pasi urdhri i parë
kur’anor është lexo-studio, ndërsa në Evropën
katolike romake në atë kohë mbretëronte inj-
oranca, dhuna ndërsektare (mes katolikëve dhe
protestantëve) dhe shkencëtarët u nënshtro-
heshin ekzekutimeve barbare. Ky fat i mjerue-
shëm e goditi pa mëshirë edhe Spanjën
muslimane kur u pushtua nga inkuizitorët
kanibalë.
Adem Avdiu
11
 ATË QË JU JEP I

DËRGUARI,
MERRENI

Një grup tjetër u vërsul ndaj haditheve të Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem duke i
komentuar ato me kuptime të largëta dhe të çuditshme, duke u munduar të bashkojë Islamin
me civilizimin bashkëkohor botëror duke harruar apo anashkaluar fjalën e Allahut: ”As je-
huditë e as të krishterët kurrë nuk do të jenë të kënaqur me ty derisa ta pasosh fenë e tyre.
Thuaju: “Udhëzimi i Allahut është udhëzim i drejtë. E nëse pason epshet e tyre pasi që të ka
ardhur ty e vërteta, nuk ka kush të të ndihmojë e as të mbrojë nga Allahu.” (Bekare 120)

F
alënderimi i takon Allahut, i Cili
falënderohet nga çdo gjuhë.
Paqja dhe mëshira e Allahut
qoftë mbi të pastrin e Adnanit, të Dër-
guarin tonë, Muhamedin sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem dhe shokët e tij, aq sa
të cicërojë zogu dhe të thirret ezani.
Në vazhdim themi se s’ka dyshim se
Sunneti pejgamberik është baza e dytë
e legjislacionit islam pas Kur’anit, e cila
qartëson besimin islam, adhurimet,
etikën dhe normat islame, e pranon atë
që është në Kur’an, madje e përforcon,
e qartëson ose e shtjellon atë. Sunneti
gjithashtu është i ndarë në rregulla, ar-
gumenton për ligjshmërinë e të lejuar-
ave dhe ndalimin nga ndalesat që nuk
janë përmendur në Kur’an.

12 Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
Kohët e fundit janë shfaqur grupime të
shumta, të cilat e kundërshtojnë Sun-
netin në përgjithësi duke pretenduar se
u mjafton vetëm Kur’ani, por grupe të
tilla janë përgënjeshtruar nga Kur’ani
dhe Sunneti sepse Allahu në Kur’an
thotë: ”Çka t’ju japë Pejgamberi, atë
merreni, e çka t’ju ndalojë, përmbahuni
dhe kini frikë Allahun.” (Hashër: 7)
Një grup tjetër pasoi epshet e veta në
raport me Sunnetin e Muhamedit sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem dhe pranoi nga
ai atë që sipas tyre ishte e logjikshme
dhe refuzuan atë që sipas tyre nuk ishte
e logjikshme, duke krijuar kështu
trazira mes muslimanëve dhe duke
kaluar vite në refuzim të Sunnetit dhe
shpifje ndaj tij.
Një grup tjetër u vërsul ndaj haditheve
të Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem duke i komentuar ato me kuptime
të largëta dhe të çuditshme, duke u
munduar të bashkojë Islamin me civi-
lizimin bashkëkohor botëror duke har-
ruar apo anashkaluar fjalën e Allahut:
”As jehuditë e as të krishterët kurrë nuk
do të jenë të kënaqur me ty derisa ta
pasosh fenë e tyre. Thuaju: “Udhëzimi
i Allahut është udhëzim i drejtë. E nëse
pason epshet e tyre pasi që të ka ardhur ty
e vërteta, nuk ka kush të të ndihmojë e as
të mbrojë nga Allahu.” (Bekare 120)
Grupi i katërt e la anash Sunnetin dhe
sa herë ftohet për të pasuar diçka nga
Sunneti, përgjigjet duke thënë: “Kjo
është Sunnet e nuk është farz (obligim),
e mos u mundoni të na obligoni me
të!”
Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
Shumë prej tyre u bënë armiq të mëd-
henj të Sunnetit, duke rënë në shumë
vepra të ndaluara, duke pasuar epshet
dhe duke qenë larg rrugës së musli-
manëve. Namazi me xhemat tek ata
është sunnet e jo vaxhib, kthimi i se-
lamit për ta është sunnet e jo vaxhib,
rruajtja e mjekrës për ta është mekruh
e jo haram, gjithashtu edhe veshja e
rrobave të gjata dhe pirja e duhanit e
shumë gjëra të tjera.
Ta llogaritim se këto nuk e rrezikojnë
shumë Sunnetin dhe nuk u afrohen
shumë të papëlqyerave, por pse të mos
e praktikojmë Sunnetin e Muhamedit
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem?
Pse të afrohemi te gjërat e papëlqyera?
Sahabët a kanë pyetur për diçka nga
sunnetet dhe pastaj e kanë braktisur
atë apo nëse ka qenë diçka e urryer e
kanë praktikuar?
Pse të mos ndalemi në kufijtë e edu-
katës me Muhamedin sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem?
Pse të mos e madhërojmë dhe praktiko-
jmë në të gjitha çështjet tona?
Pse të braktisim shumë sunnete duke
pretenduar se nuk jemi të ngarkuar me
to?
Pozita e Sunnetit në Kur’an
A nuk ka urdhëruar Allahu për respek-
timin dhe pasimin e Sunnetit? Allahu
në Kur’an thotë:”O ju që besuat, respek-
tojeni Allahun dhe të Dërguarin e Tij e
mos e braktisni atë, se ju po e dëgjoni
(Kur’anin).” (Enfal: 20)
Allahu në Kur’an thotë: ”O ju që be-
13
 suat, përgjigjuni (thirrjes së) Allahut dhe
të të Dërguarit kur ai (i Dërguari) ju fton
për atë që ju jep jetë.” (Enfal: 24)
A nuk e lidhi Allahu udhëzimin me re-
spektimin dhe pasimin e Muhamedit
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem? Allahu në
Kur’an thotë: ”Pasoni atë që të gjeni ud-
hëzimin-të vërtetën.” (A’raf: 158)
“Nëse i bindeni atij, atëherë keni gjetur
të vërtetën.” (Nur: 54)
A nuk e caktoi Allahu mëshirën e Tij
me pasimin e Muhamedit sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem duke u garantuar fitore
dhe shpëtim në dunja e në ahiret?
Allahu në Kur’an thotë: ”Atë (mëshirën)
do ta caktoj për ata të cilët u ruhen
(mëkateve), e japin zekatin dhe për ata
që i besojnë argumentet Tona. Që pasojnë
të Dërguarin (Muhamedin), Pejgambe-
rin analfabet (që nuk shkruan as nuk
lexon), të cilin e gjejnë të cilësuar (të për-
shkruar me virtytet e tij) tek ata në
Tevrat dhe në Inxhil e që i urdhëron ata
për çdo të mirë dhe i ndalon nga çdo e
keqe, u lejon ushqimet e këndshme dhe u
ndalon ato të pakëndshmet dhe heq nga
ata barrën e rëndë të tyre dhe prangat që
ishin mbi ta. Pra, ata të cilët e besojnë
atë, e nderojnë dhe e ndihmojnë, veprojnë
me dritën që iu zbrit me të, të tillët janë
të shpëtuarit.” (A’raf 156-157)
A nuk e lidhi Allahu besimin me
gjykimin e Muhamedit sal-lAllahu ale-
jhi ve sel-lem dhe pëlqimin e gjykimit
të Tij? Allahu në Kur’an thotë: ”Për
Zotin tënd jo, ata nuk janë besimtarë (të
asaj që të zbriti ty as të asaj para teje) de-
risa të mos zgjedhin ty për të gjykuar në
14 Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
atë konflikt mes tyre e pastaj (pas gjykimit
tënd) të mos ndiejnë pakënaqësi nga
gjykimi yt dhe (derisa) të mos binden sin-
qerisht.” (Nisa: 65)
“Kur Allahu ka vendosur për një çështje
ose i Dërguari i Tij, nuk i takon (nuk i
lejohet) asnjë besimtari dhe asnjë bes-
imtareje që në atë çështje të tyre personale
të bëjnë ndonjë zgjidhje tjetërfare.”
(Ahzab: 36)
“Nëse nuk pajtoheni për ndonjë çështje,
atëherë parashtrojeni atë tek Allahu (te
Libri i Tij) dhe tek i Dërguari (Sunneti
i tij), po qe se i besoni Allahut dhe ditës
së fundit.” (Nisa: 59)
Imam Shafiu, Allahu e mëshiroftë,
duke komentuar fjalët e Allahut:
”Atëherë parashtrojeni atë tek Allahu
(te libri i Tij) dhe tek i Dërguari (Sun-
neti i tij)”, ka thënë: “Në atë që ka
thënë Allahu dhe i Dërguari i Tij,
d.m.th. në Kur’an dhe Sunnet.”
A nuk na tërhoqi vërejtjen Allahu për
kundërshtimin e Muhamedit salAllahu
alejhi ve sel-lem duke e bërë këtë shkak
të shkatërrimit dhe sprovave?
Allahu në Kur’an thotë: ”Le të kenë ku-
jdes ata që kundërshtojnë rrugën e tij (të
të Dërguarit), se ata do t’i zë ndonjë
telash ose do t’i godasë dënimi i hidhët.”
(Nur: 63)
“Atë ditë zullumqari do t’i kafshojë
duart e veta dhe do të thotë: “I mjeri
unë! Ta kisha marrë rrugën e Pejgam-
berit! O shkatërrimi im, ah të mos e kisha
bërë filanin mik!” (Furkan 27-28)
A nuk e lidhi Allahu dashurinë e Tij me
pasimin e Muhamedit sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem? Allahu në Kur’an thotë:
”Thuaj: “Nëse e doni Allahun, atëherë
ejani pas meje që Allahu t’ju dojë, t’ju
falë mëkatet tuaja.” (Ali Imran: 31)
A nuk e bëri Allahu pjesë të shpalljes së
pagabueshme edhe Sunnetin e
Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem?
Allahu në Kur’an thotë: ”Dhe ai nuk
flet nga hamendja e tij. Ajo nuk është
tjetër pos shpallje që i shpallet.” (Nexhm:
3-4)
O ju të nderuar! Ky është libri i Al-
lahut që thërret në realitet, në të kapu-
rit për Sunnetin e të dashurit tonë
Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem. Atëherë pse na janë mbyllur sytë
tanë nga këto ajete kur’anore? Pse po
përvidhemi si endacakë, si dhelpra?
1. Fjala e Muhamedit sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem: ”I gjithë ummeti im do të hyjë
në xhenet, përveç atij që refuzon. I thanë:
“O i Dërguar i Allahut, kush refuzon?”
Ai tha: "Kush më respekton mua hyn në
xhennet, e kush bën mëkat ndaj meje
vetëm se ka refuzuar.” (Buhariu 7280)
2. Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem ka thënë: ”Thirrni në atë që ju kam
lënë juve. S’ka dyshim se ata që u shkatër-
ruan para jush ishin pyetësit e shumtë,
polemikat e shumta dhe mospajtimet me
të Dërguarit e tyre. Nëse ju ndaloj nga
diçka, largohuni e nëse ju urdhëroj për
diçka, atëherë praktikojeni atë sa
mundeni.” (Mutefekun alejhi)

Pozita e Sunnetit nga thëniet e Muha-

medit alejhi selam
S’ka dyshim se Sunneti i Muhamedit
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka përm-
bledhur në vetvete urdhrin për pasim
dhe ndalimin për shpikje, inkurajimin
për t’u kapur pas asaj që ka ardhur
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
Disa nga fjalët, veprat apo aprovimet e
tilla janë:

Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0 15
 3. Transmeton Irbad ibën Sarijeh, Al-
lahu qoftë i kënaqur me të, dhe thotë:
“Ka thënë Pejgamberi sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem: “Ju porosis me sinqeritet ndaj
Allahut, bindje dhe respektim, edhe nëse
ju urdhëron një rob nga Habeshiu. E ai
që jeton prej jush do të shohë kundërsh-
time të shumta, prandaj kapuni për Sun-
netin tim dhe të udhëheqësve të drejtë që
vijnë pas meje. Kapuni për të me dhëm-
ballë dhe ruajuni nga gjërat e shpikura,
se çdo e shpikur është devijim.” (Trans-
meton Ebu Davudi, Tirmidhiu, ha-
dithi është hasen sahih)
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
ka përparësi para vetes tënde
Vëlla i dashur, a nuk e di se Muhamedi
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem duhet të
jetë më i dashur për ty sesa vetja jote?
Për Allahun, vëlla i dashur, duhet që
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
të jetë më i dashur se vetja jote, duke e
respektuar dhe pasuar atë dhe duke e
pranuar si udhëheqës tëndin në jetë.
Allahu në Kur’an thotë: ”Pejgamberi
është më i ndjeshëm (më primar) ndaj
besimtarëve sesa ata ndaj vetes së tyre.”
16 Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
(Ahzab: 6)
Ibën Kajjimi thotë: “Ky është argu-
ment se për atë që Muhamedi sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem nuk është më
primar sesa vetja e tij, ai nuk është në
radhët e besimtarëve. Kjo përparësi apo
prioritet përmbledh disa gjëra:
1. Të jetë Muhamedi sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem më i dashur për këdo se
vetvetja, ngase prioriteti apo përparësia
e ka bazën te dashuria. Vetvetja për
këdo është më e dashur se gjithçka
tjetër, por megjithatë duhet që Muha-
medi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem të jetë
më primar se vetja dhe më e dashur se
ajo. Me këtë plotësohet edhe kuptimi i
fjalës besim.
E tërë kjo përparësi dhe dashuri e bën
obligim plotësimin e pasimit, respek-
timit, pëlqimit e përuljes ndaj tij si dhe
të gjitha obligimet e dashurisë, duke u
kënaqur me gjykimin e tij, duke u
përulur ndaj urdhrave të tij dhe duke
mos i dhënë përparësi askujt para tij.
2. Njeriu nuk duhet të marrë për bazë
gjykimin e vet, por gjykimi i Muha-
medit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem du-
het të jetë më madhor se gjykimi i shër-
bëtorit ndaj zotërisë së tij, se i prindit
ndaj fëmijës, mos të ekzistojë zgjidhje
tjetër për problemet përveç zgjidhjes së
Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
dhe kjo duhet të jetë primare për bes-
imtarin.
Por ka diçka të çuditshme!
Si të arrihet kjo përparësi nga ai i cili
është larguar prej asaj që i është shpallur
Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
në lidhje me gjykimin, duke u kënaqur
me gjykime të tjera, duke qenë për të
qetësimi shpirtëror që vjen nga të tjerët
më qetësues se ajo që erdhi me Muha-
tmedin sal-lAllahu alejhi ve sel-lem,
duke pretenduar se udhëzimi nuk arri-
het me esencën e argumentimit nga
fjalët e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem, por me argumentin mendor.
Ai pretendon se ajo që ka ardhur me
Muhamedin sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem nuk aludon realitet e bindje si dhe
thotë shumë fjalë të tjera që kundërsh-
tojnë atë me të cilën ka ardhur Muha-
medi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, duke
Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
u larguar nga dituria e dobishme. E tërë
kjo është humbje e madhe dhe nuk ka
shteg tjetër që e përforcon këtë për-
parësi vetëm pasi të largohesh nga të
gjitha këto, duke e marrë atë për prijës
në çdo gjë, duke refuzuar çdo gjë që ku-
ndërshton atë me të cilën ka ardhur
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
Nëse refuzuesit i jepet argumenti i sa-
ktë, e pranon dhe nëse e sheh se është
argument i kotë, largohet prej tij. E,
nëse nuk i bëhet e qartë e sakta apo e
pasakta, atëherë ai ndalet në to ashtu siç
ndalet te hadithet e ithtarëve të librit,
derisa t’i qartësohet se cila nga ato dy
gjëra ka përparësi.
Kush e zgjedh këtë rrugë ka arritur për-
qendrimin e shpërnguljes së Muha-
medit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, i
është përforcuar dituria dhe vepra e tij,
duke u përmbyllur e vërteta nga të
gjitha këndet.
Përgatiti shtëpia botuese “Darul Vatan”
Përshtati në shqip: Unejs Murati
17
 SI I GJYKON ISLAMI

PROTESTAT?
...pakënaqësitë e njerëzve duhet të shprehen me rrugë legjitime, si me anë të shkëmbimit të
letrave, këshillimit, duke thirrur në hajr me rrugë legjitime, siç kanë sqaruar dijetarët dhe
i kanë sqaruar ato po ashtu shokët e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe pasuesit e
tyre të mirë, duke folur me udhëheqësit, duke i këshilluar ata me letra apo me gojë, duke u
telefonuar atyre.

D
ijetari i madh AbdulAziz ibn Baz, Al-
lahu e mëshiroftë, është pyetur në
muajin shaban të vitit 1412 në
qytetin Xhide rreth protestave të burrave dhe
grave kundër pushtetarëve dhe udhëheqësve
(për çështje të ndryshme), se a janë ato mjet
prej mjeteve të davetit dhe nëse dikush vdes në
to (apo dëmtohet), a konsiderohet dëshmor.
Ai është përgjigjur: “Protestat e grave apo të
burrave nuk shoh se janë shërim i problemeve,
mirëpo shoh se ato janë në realitet prej
shkaqeve të trazirave, shkaqe të të këqijave dhe
arsye e mbjelljes së urrejtjes mes njerëzve dhe
armiqësim ndaj dikujt pa kurrfarë të drejte.
Mirëpo pakënaqësitë e njerëzve duhet të sh-
prehen me rrugë legjitime, si me anë të shkëm-
bimit të letrave, këshillimit, duke thirrur në
hajr me rrugë legjitime, siç kanë sqaruar dije-
tarët dhe i kanë sqaruar ato po ashtu shokët e
Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe
pasuesit e tyre të mirë, duke folur me udhëhe-
qësit, duke i këshilluar ata me letra apo me
gojë, duke u telefonuar atyre. Mirëpo e tërë kjo
pa publikim nëpër minbere, duke mos shpalo-
sur padrejtësitë e tyre apo duke mos i ofenduar
ata. Allahu është ndihmësi ynë.”
Ai, Allahu e mëshiroftë, kur u është përgjigjur
dyshimeve të një shkrimi rreth protestave
thotë: “Keni përmendur në librin tuaj, faqe
31-32, se prej metodës së Pejgamberit në
thirrje kanë qenë edhe protestat. Mirëpo unë
nuk di ndonjë tekst të saktë nga shpallja që i
lejon ato, duke shpresuar që ta argumentoni
këtë nga e keni marrë dhe në cilin libër e keni
gjetur. Në qoftë se nuk keni dëshmi për këtë,
atëherë e keni për obligim të ktheheni nga ky
qëndrim sepse unë nuk di asnjë tekst nga sh-
pallja që aludon lejimin e protestave. Përkun-
drazi, ato sjellin dëme të mëdha. Por edhe
sikur të kishte pasur ndonjë tekst të qartë, ajo
duhet të sqarohet plotësisht në mënyrë që të
mos keqshfrytëzohet nga keqbërësit në prote-
stat e tyre të kota.”
Ndërsa në një përgjigje tjetër, nga po i njëjti
dijetar ndaj të njëjtit shkrues rreth argumentit
të lejimit të protestave, Ibn Bazi, Allahu e
mëshiroftë, thotë: “Në lidhje me atë që keni
cekur rreth protestave, pas studimit e kuptova
se argumenti juaj rreth lejimit të protestave
nuk qëndron, pasi transmetimi i këtij argu-
menti është i pasaktë sepse ka të bëjë me një
transmetues të quajtur Is’hak ibn Ferve, me të
cilin nuk argumentohet. Po edhe sikur të ishte
i saktë ky transmetim, kjo ka qenë në fillim të
Islamit, para hixhretit, para plotësimit të she-
riatit. Është e ditur se sa i përket urdhrit dhe
ndalesës si dhe çështjeve të tjera të fesë
mbështetja duhet të jetë në sheriatin e plotë-
suar pas hixhretit.”
Fetvatë janë marrë nga “Mexhmu’u fetava” të dije-
tarit AbdulAziz ibn Baz (8/245, 246).

18 Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
 Nata e Ragaibit
Pasi në Kur’an dhe në hadithet e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem nuk përmendet
ndonjë dobi e muajit rexheb dhe e natës së Regaibit, atëherë shikojmë a e kanë madhëruar
këtë natë shokët e Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, pasi ata kanë qenë më të ku-
jdesshëm sesa ne për adhurimin e Allahut. Gjejmë se ata as që kanë dëgjuar për këtë natë,
madje edhe 300 vjet pas tyre askush nuk ka dëgjuar për këtë natë, pasi nuk ka ekzistuar.
Kjo natë ka filluar të madhërohet në shekullin e pestë, respektivisht pas vitit 400 hixhri,
d.m.th. 390 vjet pas vdekjes së Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.

F
alënderoj Allahun e Lartmadh-
ëruar, kurse përshëndetjet e mia
nga zemra qofshin mbi të
dashurin e Tij, Muhamedin sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem.
Nata e Ragaibit është një natë që festo-
het dhe madhërohet në disa vende is-
lame. Kjo natë konsiderohet si natë e
madhe dhe me një vlerë të veçantë, saqë
edhe në kalendar theksohet koha e saj.
Kjo natë bie në natën e parë të muajit
rexheb, d.m.th. dy muaj para fillimit të
Ramazanit.
Por, a thua vërtet kjo natë ka diçka të
veçantë nga netët e tjera? Vërtet, a duhet
festuar apo jo?!
Ky shkrim, me ndihmën e Allahut,
është një sqarim rreth kësaj nate si dhe
orvatje modeste e imja për vetëdijesimin
e muslimanëve shqiptarë në lidhje me
disa gjëra të cilat i kanë trashëguar nga
të vjetrit e tyre, pavarësisht nëse ato gjë-
ra kanë të bëjnë me Islamin apo janë
bindje dhe ideologji që kundërshtojnë

Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0 19
 Islamin e pastër dhe rregullat e tij. në Kur’an apo në fjalët e Muhamedit
Së pari më duhet të theksoj që kjo natë sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Nëse shiko-
festohet apo madhërohet në forma të jmë Kur’anin dhe hadithet e Muhame-
ndryshme. Disa falin namaz nafile në dit alejhi selam, nuk gjejmë asgjë të
këtë natë mes akshamit dhe jacisë, disa saktë që e lavdëron apo e madhëron
agjërojnë ditën e kësaj nate e disa të tjerë këtë natë.
ndezin qirinj apo përgatisin hallvë ose 2. Pasi në Kur’an dhe në hadithet e
ndonjë ëmbëlsirë tjetër. Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
Të gjitha këto mënyra të madhërimit të nuk përmendet ndonjë dobi e muajit
kësaj nate janë të ndaluara dhe nuk lejo- rexheb dhe e natës së Regaibit, atëherë
het veprimi i tyre. Sa i përket namazit shikojmë a e kanë madhëruar këtë natë
dhe agjërimit, dijetarët islamë kanë tre- shokët e Muhamedit sal-lAllahu alejhi
guar që një vepër e tillë është e ndaluar ve sel-lem, pasi ata kanë qenë më të ku-
të veprohet dhe se është shpikje e kotë, jdesshëm sesa ne për adhurimin e All-
ngase muaji rexheb nuk veçohet nga ahut. Gjejmë se ata as që kanë dëgjuar
muajt e tjerë as me namaz dhe as me për këtë natë, madje edhe 300 vjet pas
agjërim. Ibën Haxheri, Allahu e mëshi- tyre askush nuk ka dëgjuar për këtë
roftë, thotë: “Nuk është transmetuar natë, pasi nuk ka ekzistuar. Kjo natë ka
ndonjë hadith i saktë për vlerën e muajit filluar të madhërohet në shekullin e
rexheb, për vlerën e agjërimit në atë pestë, respektivisht pas vitit 400 hixhri,
muaj apo për bërjen e ndonjë namazi të d.m.th. 390 vjet pas vdekjes së
veçantë në të.”[1] Pastaj ky dijetar na tre- Muhamedit sal-lAllahu alejhi ve sel-
gon që hadithet të cilat janë transmetuar lem.
për namazin nafile në këtë muaj ose janë 3. Përveç Muhamedit sal-lAllahu alejhi
të dobëta ose të shpikura, prandaj nuk ve sel-lem dhe shokëve të tij, të cilët nuk
lejohet mbështetja në to. e kanë festuar këtë natë, edhe dijetarët
Në trevat tona zakonisht kjo natë festo- e mëdhenj islamë e kanë urryer të festo-
het duke përgatitur hallvë apo duke het apo të madhërohet kjo natë dhe këtë
ndezur qirinj në dhomat e shtëpisë. Siç festim (madhërim) e kanë quajtur sh-
thashë më lart, kjo vepër është e ndaluar pikje të kotë, ndër ta përmendim Ibën
për disa arsye: Haxherin, Ibën Rexhebin, Ebu Bekër
1. Feja është e ndërtuar në argumente et-Turtushin, Ebu Shameh el Makdisin,
nga Kur’ani apo fjalët e Muhamedit sal- Ibën Salahin, el Izz ibën abdus-Selamin
lAllahu alejhi ve sel-lem, prandaj edhe e të tjerë.[2]
për këtë natë duhet të gjejmë argumente Pasi kjo natë doli që nuk ka bazë në
______________
[1] Shiko librin e tij “Tebjiinul Axheb bima verede fi shehri Rexheb” (fq. 23, nëpërmjet librit “Nurul Huda we Dhulumatud-Dalal”).
[2] Shiko librin “Nurul Huda we Dhulumatud-Dalal” (262).

20 Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
Kur’an dhe as në fjalët e Muhamedit
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem dhe as në
kohën e shokëve të Muhamedit sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem, por është shpikur
më vonë, ne si muslimanë e kemi për
detyrë ta refuzojmë ngase kjo kon-
siderohet gjë e shpikur në fe, d.m.th.
çështje e re në fe, që nuk ka ekzistuar
më herët. Çdo çështje feje që është sh-
pikur pas vdekjes së Muhamedit alejhi
selam është humbje dhe duhet të refu-
zohet, ngase Allahu na thotë: “Çfarëdo
që t’ju japë i Dërguari, merreni atë, e
çfarëdo që t’ju ndalojë, hiqni dorë prej
saj.” (Hashër: 7). Po ashtu, Muhamedi
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem na thotë:
“Kush shpik diçka në fenë tonë, që nuk
është prej saj, ajo gjë është e refuzuar."[3]
Dikush mund të thotë, ç’të keqe ka në
festimin e kësaj nate me hallvë, a thua
hallva është haram?!
Atij i themi: Së pari, nuk je as ti e as unë
që përcaktojmë për një vepër a është e
mirë apo jo, por kjo gjë caktohet sipas
Kur’anit dhe fjalëve të Muhamedit sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem. E, pasi në këto
dy burime ky festim me këtë formë nuk
gjendet, atëherë as ne nuk e veprojmë.
Së dyti, ju e festoni këtë natë kështu
duke shpresuar se do të merrni shpër-
blim tek Allahu për këtë hallvë, pra kjo
çështje nuk qenka adet por ibadet. E si
ka mundësi të bëni një ibadet që
Muhamedi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem
dhe shokët e tij nuk e kanë bërë? Jeni
më të ditur se ata?
______________
[3] Transmeton Buhariu (2697) dhe Muslimi (4589).

Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0 21
 Së treti, nëse thoni se Muhamedi sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem dhe shokët e tij
nuk e kanë festuar sepse nuk është
ibadet, por ne e festojmë duke mos
pasur ndonjë bindje të caktuar për këtë
natë dhe duke mos kërkuar ndonjë
sevap për këtë festim, unë ju them se
nëse është e vërtetë ashtu siç thoni,
atëherë pse e caktoni në kalendar? Pse
nuk e bëni këtë festë në netët apo ditët
e tjera, por e caktoni me përpikëri?
Së katërti, nëse thoni: Nëse kjo vepër
është e ndaluar, atëherë pse shumica e
njerëzve e veprojnë në Kosovë? Ata të
gjithë e kanë gabim, kurse ju mirë?
Ju them se në radhë të parë nuk pajto-
hem që shumica e njerëzve në Kosovë e
festojnë këtë natë, bile e vërteta është që
këtë natë e festojnë një pakicë e vogël.
Bile kjo pakicë në shumicën e rasteve
janë njerëz që e duan Islamin, por nuk
u përmbahen rregullave themelore të tij,
saqë shumë prej tyre as namaz nuk falin.
Po edhe nëse pajtohem me mendimin
tuaj, që shumica e festojnë, prapë kjo
fjalë nuk ka peshë, ngase ne si musli-
manë jemi të obliguar të pasojmë
Kur’anin dhe fjalët e Muhamedit sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem dhe jo shu-
micën e njerëzve, ngase nganjëherë
shumica janë në humbje kurse pakica
janë në shpëtim, bile kjo ka ndodhur
gjatë gjithë historisë. I njëjti rast është
edhe me temën tonë, pakica që nuk e
festojnë pasojnë Muhamedin sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem, kurse shumica
dërmuese pason tekat e veta, epshet apo
baballarët.
22 Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
Së pesti, nëse thoni: -E kuptuam që kjo
vepër nuk paska sevap, bile qenka gjy-
nah, por kështu i kemi gjetur të parët
tanë dhe kështu do vazhdojmë edhe ne,
ngase nuk dëshirojmë të bëjmë përçarje
mes muslimanëve për këto gjëra të
vogla.
Ju them se as ne nuk dëshirojmë të
bëjmë përçarje në popull, mirëpo e
kemi obligim t’i tregojmë popullit të
vërtetën, bile kjo ishte detyra e të gjithë
Pejgamberëve dhe dijetarëve. Po ashtu,
a më e lehtë është t’i lësh njerëzit në
gabime apo t’u tregosh të vërtetën, edhe
pse ndoshta ndodh ndonjë mosmar-
rëveshje?
Nëse nuk keni ndonjë dyshim tjetër -
dhe besoj që nuk keni-, atëherë nuk ju
mbetet tjetër vetëm se t’u nënshtroheni
urdhrave të Allahut dhe të Muhamedit
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, të veproni
atë që ata e kanë ligjëruar dhe të ndaleni
në atë që ata kanë ndaluar apo nuk e
kanë vepruar, ngase ju mjafton në ad-
hurim ajo që i ka mjaftuar Muhamedit
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
Dhe që nga tani, pasi ju sqarua e vërteta,
duhesh të ndaleni nga kjo festë, e cila
nuk i përket Islamit aspak, dhe t’u tre-
goni edhe të tjerëve atë që keni mësuar.
Allahu është Ai që udhëzon në rrugë të
drejtë dhe vetëm prej Tij vjen suksesi.
Shkroi: Xheladin Leka
 DISA GABIME NË EDUKIMIN E

FËMIJËVE
II

Duhet të përdoret zë i butë me fëmiun, mesatar dhe me fjalë të mira. Nëse prindi bëhet agre-
siv, le të marrë abdest dhe të qetësohet. Allahu thotë në Kur’an: “...ule zërin tënd, se zëri më
i egër është zëri i gomarit.” (Lukman: 19) Gjithashtu, nëse nuk gjen ilaç që ta largojë agre-
sivitetin, më mirë është për prindin që të heshtë sesa të flasë fjalë të pamatura, sepse agresiviteti
shpejt e shtyn që të flasësh fjalë që ndoshta nuk i thotë kur është në gjendje normale.

5) Zëri i lartë është një tjetër gabim që bëhet
nga shumë prindër. Ky gabim është aq i keq,
saqë i shkatërron shumë lehtë marrëdhëniet
mes fëmijës dhe prindit. Vërtet zëri i lartë
dhe i egër tregon agresivitet që vjen nga she-
jtani i mallkuar. Ngritja e zërit s’do të ndih-
mojë për asgjë, as në komunikim, as në
mirëkuptim dhe as në zgjidhjen e proble-
meve.
Pasojat: Kur prindërit ngrenë zërin ndaj
fëmijëve të vegjël (1-10 vjeç), kjo shkakton
frikësim dhe shqetësim tek fëmija. Fëmija
gjithashtu do të izolohet nga prindërit, në
mënyrë që të mos dëgjojë zërin e lartë dhe të
egër ndaj tij. Fëmija do krijojë në veten e tij
urrejtje dhe do ta ketë më të lehtë të bëhet
edhe vetë agresiv.
Përmirësimi: Duhet të përdoret zë i butë me
fëmiun, mesatar dhe me fjalë të mira. Nëse
prindi bëhet agresiv, le të marrë abdest dhe
të qetësohet. Allahu thotë në Kur’an: “...ule
zërin tënd, se zëri më i egër është zëri i go-
marit.” (Lukman: 19) Gjithashtu, nëse nuk
gjen ilaç që ta largojë agresivitetin, më mirë
është për prindin që të heshtë sesa të flasë
fjalë të pamatura, sepse agresiviteti shpejt e
shtyn që të flasësh fjalë që ndoshta nuk i
thotë kur është në gjendje normale.
6) Disa prindër nuk japin urdhra të prerë, që
është një zakon i disa prindërve kur i urd-
hërojnë fëmijët për diçka. Kur urdhri i

Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0 23
 prindërve nuk tregon vendosmëri, mirëpo
thuhet vetëm si hamendje, ky është një
gabim në bisedën me fëmijët, ashtu si ur-
dhrat që janë tepër të dobët, saqë fëmijës as
që i duken si të tillë, për shembull “largoji
menjëherë lodrat”, të qeshurit kur i thua të
mos e veprojë një gjë të tillë apo të qeshurit
me ndonjë vepër të papëlqyer të fëmijës.
Pasojat: Nëse prindi nuk e urdhëron me ven-
dosmëri, fëmija nuk do t’ia dëgjojë fjalën,
kështu që komunikimi do të jetë i kotë. Nëse
prindi nuk është i vendosur në fjalë, fëmija
do ta ketë shumë më lehtë t’i kalojë kufijtë.
Kur veprat dhe fjalët e prindit nuk për-
puthen, pa dyshim që fëmija do të hutohet.
Gjithashtu, nëse prindi qesh kur e shikon
fëmijën duke vepruar ndonjë gjë të papëlqyer
ose kur e urdhëron ta ndalë atë vepër të pa-
pëlqyer, kjo shkakton që fëmija ta vazhdojë
atë vepër. Fëmija mendon që ajo vepër është
e mirë sepse prindi është duke qeshur, edhe
pse e urdhëron që të mos e bëjë më.
Përmirësim: Komunikimit dhe ndërtimit të
marrëdhënieve të mira me fëmijët tanë ne
duhet t‘u kushtojmë kohë dhe energji. Kur
prindi flet me vendosmëri, pa dyshim që do
jetë më mirë për fëmijën, ngase do të dëgjojë
më shumë dhe do të ketë respekt ndaj fjalëve.
Nëse prindi është i vendosur kur e urdhëron
fëmijën për diçka, fëmija do ta zbatojë duke
e pritur urdhrin si obligim. Nuk duhet që
fëmija t’ua marrë anën prindërve, që të ve-
projë ashtu si dëshiron, sepse fëmija nuk di
më mirë se prindërit, edhe pse mendon
ashtu. Prindi mund të jetë i dëgjueshëm ndaj
fëmijës, mirëpo kjo s’do të thotë të bëhet
ashtu siç kërkon fëmija. Gjithashtu prindi
nuk duhet të qeshë kur e sheh fëmijën në
gabim.
7) Prindërit ndoshta flasin me fëmijët e tyre
për ndeshjen e futbollit, se cila skuadër fitoi
e cila humbi, ose nëna flet me vajzën e saj për
serialin që shohin vazhdimisht. Ata flasin me
24 Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
fëmijët e tyre, mirëpo gabimi është se bëjnë
biseda të kota. Nuk janë nga ata prindër që
ulen me fëmijët e tyre dhe u mësojnë Kuran
dhe histori nga jeta e të Dërguarve të Al-
lahut, paqja qoftë mbi të. Gjithashtu ka
prindër që u ngjajnë mosbesimtarëve në
tregimin e përrallave të kota kur fëmija shtri-
het për të fjetur.
Pasojat: Vetë prindi është duke e larguar
fëmijën nga e vërteta, nga rruga e Allahut
subhanehu ve teala. Fëmija nuk di as të për-
shëndesë me selamu alejkum, as të thotë el-
hamdulilah në veprat e tij të përditshme për
shkak se prindi nuk ia ka mësuar një gjë të
tillë. Atëherë si të bëhen fëmijët e hajrit kur
prindërit nuk ua mësojnë atyre Kuranin dhe
sjelljet e mira? Kurse përralla të tilla fëmijës
mund t’i lindin bindje të kota, që e largojnë
nga e vërteta.
Përmirësimi: Duhet t’u mësojmë përmendësh
fëmijëve Kur’anin Fisnik dhe tregime nga
historia islame. Më e mira është që prindi t’i
mbledhë fëmijët duke u mësuar disa sure në
mënyrë të lehtë, që ata t’i kuptojnë. Nëse ata
mësojnë përmendësh, të shpërblehen me
ndonjë dhuratë, sado e vogël të jetë, sepse
kështu fëmija nxitet në mësimin e Kuranit.
Mësoji fëmijës se çfarë duhet thënë kur takon
dikë, si të falënderojë Allahun, si të bëjë
dhikrin e mëngjesit dhe të mbrëmjes kur bie
në gjumë etj. Tregoji fëmijës hadithe që t’i
mbajë mend, duke i thënë: “Ruaje Allahun
(duke vepruar sipas urdhrave të Tij dhe duke
u larguar prej ndalesave të Tij), Allahu të
ruan ty” (që ishte këshilla e Muhamedit ale-
jhi selam drejtuar djaloshit Abdullah ibn
Abbas, Allahu qoftë i kënaqur me të). Po
ashtu është mirë që fëmijëve të vegjël t’u tre-
gohen tregime islame të vërteta, që të mos
ndikohen nga përrallat e kota që u mësohen
ndoshta në kopshte e shkolla.
1. Mungesa e dashurisë
1) Prindi nuk e përqafon fëmijën dhe as nuk
e ledhaton, sepse disa e konsiderojnë këtë si
mungesë burrërie. Përqafimi dhe ledhatimet
janë veprime që shtojnë dashurinë mes pri-
ndit dhe fëmijës. Kur prindi nuk e afron
fëmijën e vet që nga fillimi, do të vazhdojë
automatikisht të mos e afrojë afër vetes as kur
të rritet.
Pasojat: Familja bëhet e ftohtë dhe respekti
humb pa dashuri. Fëmija pa dashuri do për-
fundojë me mërzi dhe pikëllime që i lindin
në zemër dhe që do i mbartë tërë jetën. Ose
mund të bëhet agresiv, i izoluar dhe i fshehur
ndaj ndjenjave të veta. Nëse fëmijës i
mungojnë këto elemente, atëherë ai mund të
detyrohet t’i kërkojë këto jashtë shtëpisë, te
ndokush tjetër.
Mungesa e dashurisë, e ledhatimeve dhe e
përqafimeve të prindërit lë shpejt pasoja tek
fëmija, të cilit në vazhdim të jetës do t’i
mungojë gjithmonë ajo dashuri e prindit.
Kjo do t’ia shtojë mërzinë dhe pikëllimin
gjatë jetës. Fëmija ka tendencë të mendojë se
nuk vlen asgjë dhe se askush s’e do. Dashuria
e prindit nuk zëvendësohet me dashurinë e
tjetërkujt.
Përmirësimi: Prindi duhet të tregojë që e do
fëmijën edhe përmes veprave. Është mirë që
ta ledhatojë fëmijën dhe të bëjë edhe ndonjë
shaka me të. Kështu prindi tregon dashurinë
e tij dhe fëmija do ndihet shumë më i lumtur
dhe më i dashur. Prindi është mirë që ta
afrojë fëmijën afër vetes dhe ta ledhatojë, që
fëmijës t’i shtohet edhe më shumë dashuria
për prindin. Na përcillet nga Ebu Hurejra,
Allahu qoftë i kënaqur me të, se Ekra ibën
Habisi e ka parë Resulullahun sal-lallahu ale-
jhi ve sel-lem duke puthur nipin e tij
Hasanin dhe i kishte thënë se ai kishte njëm-
bëdhjetë fëmijë, por asnjërin prej tyre nuk e
kishte puthur asnjëherë. Në këtë rast Resul-
ullahu sal-lallahu alejhi ve sel-lem i kishte
thënë: “Kush nuk mëshiron, nuk mëshirohet.”
Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
Pra, Resulullahu sal-lallahu alejhi ve sel-lem
puthjen e fëmijëve e konsideronte mëshirë.
Gjithashtu, Pejgamberi sal-lallahu alejhi ve
sel-lem i përkëdhelte fëmijët duke u ledhat-
uar faqet, siç është transmetuar në librin e
saktë të Muslimit nga Xhabir bin Semureh,
i cili ka thënë: "U fala me të Dërguarin e Al-
lahut sal-lallahu alejhi ve sel-lem, pastaj doli
për tek familja e tij. Dola edhe unë me të. Ai
takoi dy djem, të cilët i përkëdheli duke u
ledhatuar faqet të dyve." Ka transmetuar Ne-
saiu, Allahu qoftë i kënaqur me të, se "Pe-
jgamberi sal-lallahu alejhi ve sel-lem, kur
shkonte për vizitë tek ensarët, i përshëndeste
fëmijët e tyre dhe u fërkonte kokat.”
2) Blerjet e shumta për fëmijën. Prindi e
tepron duke blerë çdo gjë që fëmija kërkon,
edhe pse s’ka nevojë për atë gjë apo është gjë
e kotë ose nuk vendos kufij në këto raste dhe
vazhdon të blejë së tepërmi duke menduar se
kështu i dhuron fëmijës dashuri.
Pasojat: Fëmija nuk mbushet me dashuri nga
gjërat materiale që prindërit u blejnë. Jo, nuk
është kështu, edhe pse shumë njerëz mendo-
jnë kështu. Më e madhe do të jetë dashuria
sikur prindi t’i blejë fëmijës më rrallë ndonjë
lodër me vlerë dhe fëmija të luajë me atë
lodër sesa kur fëmija ka shumë lodra dhe
vazhdon t’i shkatërrojë, të mos ua dijë vlerën
ngase ka tepër. Po ashtu fëmija do vazhdojë
të kërkojë më shumë e më shumë. Çdo
fëmijë është kështu. Po i bleve diçka kur e
kërkon, do vazhdojë të kërkojë gjithmonë
kur shkon në dyqan. Kur prindërit do t’i
thonë jo, do fillojë të bërtasë, të qajë, të bëjë
probleme të tjera... e kjo nuk është edukatë
e mirë. Pa dyshim që këtu prindi duhet ta
përmirësojë gjendjen menjëherë. Nëse prindi
realizon çdo dëshirë materiale të fëmijës,
atëherë atij do t’i interesojë vetëm vetja dhe
s’do brengoset për hallin e të tjerëve. Nëse
rritet kështu, ai shumë lehtë do të bëhet
25
 mendjemadh. Pra, kini kujdes!
Përmirësim: Për të përmirësuar gjendjen
duhet që para se të shkoni me fëmijën në
dyqan, t’i tregoni që do blini diçka, por jo
për të kësaj here. Fëmijës mund t’i thuhet se
“t’i kemi blerë lodrat e duhura, prandaj tani
bëhu i urtë”. Dhe kur fëmija vazhdon të
kërkojë në dyqan për ndonjë gjë, edhe pse
qan dhe bërtet, nuk duhet t’i realizohet
dëshira. Merre fëmijën në një dhomë më të
qetë dhe lëre të bërtasë aty derisa të ndalet.
Nëse ia bën qefin këtu, fëmija do mendojë
që kështu duhet të bërtasë dhe të qajë për t’i
blerë babai/nëna atë që dëshiron.
Pa dyshim se gjithmonë duhet të gjejmë
mesataren, të blejmë atë që ka nevojë dhe
mos ta teprojmë. Është mirë që pasi të
mbarojnë blerjet në dyqanin ku ka qarë
fëmija, prindi nuk duhet ta lërë fëmijën
vetën duke shfaqur nervozizëm. Jo, është
mirë të tregojë ndjeshmëri më fëmijën dhe
ta marrë afër vetes, ta përqafojë dhe të mos
zemërohet për këtë shkak. Në këto raste
fëmijës mund t’i flitet më vonë, duke i
treguar që kështu si veproi ai nuk është mirë
dhe nëse vazhdon, s’do vijë me ju për një
kohë të gjatë në dyqan. Fëmija s’duhet
dënuar me tjetër gjë jashtë situatës, si për
shembull t’i thuhet s’do të të jap më akullore
apo kërcënime të tjera. Sepse këto s’kanë të
bëjnë me situatën. Mirëpo mos harro se sh-
përblimi është më efektiv se dënimi. Nëse e
dënon, atëherë vetëm sa i largon disa të
drejta. Por kurrë mos e dëno duke i larguar
sigurinë, dashurinë ose duke i shkaktuar
dhembje.
3) Koprracia e tepërt është një gabim tjetër.
Prindi nuk i përmbush nevojat e fëmijës dhe
është dorështrënguar më shumë se ç’e kërkon
nevoja. Kur fëmijët kanë nevojë për ndonjë
gjë, prindi vazhdon t’i thotë që “s’kemi
para”, “nuk kemi” etj.
26 Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
Pasojat: Nëse fëmijëve nuk u plotësohen ne-
vojat, atëherë do t’i kërkojnë këto nëpërmjet
ndalesave, për shembull me vjedhje, duke
kërkuar nga njerëzit apo duke iu bashkuar
kriminelëve. Po ashtu fëmija mund të ketë
xhelozi ndaj të tjerëve dhe të lakmojë, që
është një cilësi e dobët dhe jo e pëlqyer.
Fëmijët nuk do t’i jenë mirënjohës Allahut
subhanehu ve teala për të mirat që kanë,
mirëpo do t’i imitojnë prindërit duke thënë
nuk kam këtë dhe nuk kam atë. Mund të
ndodhë që kur të rritet fëmija, të bëhet egoist
duke dëshiruar çdo gjë vetëm për vete sepse
ka marrë mësim nga prindi që nuk ka para.
Dhe sikur të kishte ai/ajo pasuri, prapë do të
mësohej të thoshte nuk kam, qoftë edhe për
dhënien e sadakasë apo zekatit. Dhe kështu
u largohet urdhrave të Allahut, kurse në
ahiret dënimi do të jetë tepër i ashpër.
Përmirësimi: Prindi duhet të gjejë një mesa-
tare, të blejë atë që i nevojitet fëmijës, por
edhe ndonjë dhuratë për t’i shtuar dashurinë
më tepër. Nuk duhet t’i themi fëmijës “nuk
kemi para” sepse kjo ndikon keq te fëmija
dhe e mëson të bëhet mosmirënjohës ndaj
asaj që Allahu i Lartësuar i ka dhuruar, qoftë
pak apo shumë. E, nëse vërtet nuk ke, pasi
je i varfër, atëherë duhet t’i thuash fëmijës që
kemi këtë dhe kemi atë, mirëpo për mo-
mentin nuk kemi atë që dëshiron ti. Kështu
do t’i tregosh fëmijës që ne kemi ende të
mira të dhuruara nga Allahu subhanehu ve
teala dhe duhet t’ia dimë vlerën. Mirëpo t’i
thuhet që në këtë moment nuk kemi atë ti
që po kërkon, që fëmija të mos mendojë që
s’kemi asgjë dhe kurrë s’do të kemi. Duhet
mësuar fëmija të ketë shpresë tek Allahu, se
Ai i jep kujt të dojë dhe i merr kujt të dojë.
Laura Ferati
 BASHKËPUNIMI ME

XHINËT
Pra, si mund të dëshirosh të bashkëpunosh me një person nga xhinët, kur ti nuk e njeh re-
alitetin e tij?! Ai të thotë ty: -U bëra musliman, jam besimtar, jam në shërbimin tënd, çfarë
dëshiron prej meje? Unë jam i gatshëm për ty. Këto gjëra i dëgjojmë shpesh. Subhanallah,
kështu zënë vend humbjet dhe devijimet te muslimanët, siç thuhet në shprehjen e urtë, se
shumica e zjarreve vijnë si pasojë e shkëndijave.

Pyetje: Çfarë gjykimi ka bashkëpunimi me jo. Pse? E njëjta përgjigje e mëparshme,

xhinët?
Përgjigje: Them se bashkëpunimi me xhi-
nët është një devijim bashkëkohor, që
nuk është dëgjuar para kësaj kohe. Nuk
mund të ketë bashkëpunim mes njerëzve
dhe xhinëve për shkak të natyrave të
ndryshme të tyre. Allahu ka thënë: “Ai i
ka krijuar xhinët nga flaka e zjarrit.”
(Rrahman: 15), kurse Profeti sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem në përforcim të këtij ajeti
kur’anor ka thënë: “Engjëjt janë krijuar
nga drita, xhinët janë krijuar nga zjarri,
ndërsa Ademi është krijuar nga çfarë u është
përshkruar më parë.” Pra, njerëzit janë kri-
juar nga balta, ndërsa xhinët janë krijuar
nga zjarri, ndaj unë besoj se kush shprehet
për mundësinë e bashkëpunimit me
xhinët, me gjithë dallimin e madh që
ekziston në origjinën e krijimit të tyre,
është si shembulli i dikujt që mund të sh-
prehet megjithëse akoma nuk kemi
dëgjuar njeri ta bëjë këtë për
bashkëpunimin e njerëzve me engjëjt. A
mund të thuhet që njeriu mund të ba-
shkëpunojë me engjëjt?! Përgjigjja është
sepse engjëjt janë krijuar nga drita ndërsa
njeriu është krijuar nga balta, kështu që
nuk mund të ketë bashkëpunim ndërmjet
atij që është krijuar nga balta me atë që
është krijuar nga drita.
Gjithashtu unë them se nuk është e
mundur që të ketë bashkëpunim ndërm-
jet njeriut dhe xhinit me plot kuptimin e
fjalës që ne njohim në bashkëpunimin
mes njerëzve. Po, mund të ndodhë njëfarë
ndërveprimi i pjesshëm ndërmjet njerëzve
dhe xhinëve, ashtu siç mund të ketë njël-
loj ndërveprimi ndërmjet njerëzve dhe
engjëjve, por kjo është shumë, shumë
shumë e rrallë, por edhe në këto raste të
rralla ky ndërveprim ndodh nëse dëshiron
engjëlli apo xhini. Por që njeriu të dëshi-
rojë të ndërveprojë me një engjëll, kjo
është e pamundur, po ashtu që njeriu të
ndërveprojë me një xhin pa dëshirën e
këtij të fundit gjithashtu është e pa-
mundur, sepse një aftësi e tillë ishte
mrekulli për Sulejmanin alejhi selam. Për
këtë arsye transmetohet në hadithin e
saktë tek Buhariu dhe Muslimi, se Profeti

Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0 27
 sal-lAllahu alejhi ve sel-lem një ditë po
falej si imam me njerëzit, kur papritmas
e panë që eci përpara sikur të ishte duke
sulmuar diçka dhe duke e kapur atë. Pasi
dha selam, njerëzit e pyetën dhe i thanë:
“O Resulullah, të pamë që veprove kështu e
ashtu.” Tha: “Po, shejtani më sulmoi me një
shtizë prej zjarri që mbante në dorë, duke
dashur që të më prishte namazin tim,
atëherë unë e kapa për fyti (dhe e shtrën-
gova), saqë ndjeva ftohtësinë e pështymës së
tij në dorën time dhe nëse nuk do të ishte
lutja e vëllait tim Sulejmanit alejhi selam:
“Tha: Zoti im më fal mua dhe më dhuro
pushtet që nuk i takon askujt tjetër ta ketë
pas meje” (Sad: 35), do ta kisha lidhur në
ndonjë shtyllë nga shtyllat e xhamisë që të
rrinte aty derisa të gdhihej, që të luanin me
të fëmijët e muslimanëve.” Pra, ishte kjo
dua e Sulejmanit alejhi selam: “Tha: Zoti
im më fal mua dhe më dhuro pushtet që
nuk i takon askujt tjetër ta ketë pas meje”
(Sad: 35), e cila e frenoi nga qëllimi i tij
për ta lidhur, ndaj nuk e bëri dhe e lëshoi.
Në kohën tonë është përhapur ideja e
bisedës mes njerëzve dhe xhinëve apo një
person i përkushtuar në këtë profesion
pretendon se flet me një xhin, mirëkup-
tohet me të, e pyet rreth sëmundjes së të
sëmurit apo problemit të atij që është i
prekur nga xhinët si dhe për mënyrën e
shërimit. Pra, diçka e tillë deri në kufij të
caktuar mund të ndodhë praktikisht, por
nuk është e lejuar fetarisht sepse jode-
tyrimisht çdo gjë që mund të ndodhë fak-
tikisht, është e lejuar dhe fetarisht, p.sh.
muslimani mund të ndodhë që e siguron
riskun e tij me haram- siç janë sprovuar
sot shumë muslimanë me shumë marrëd-
hënie monetare me kamatë- mirëpo kjo
28 Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
nuk lejohet fetarisht që të ndodhë. Pra, jo
çdo gjë që mund të ndodhë është e lejuar
dhe fetarisht. Për këtë arsye, ne i këshillo-
jmë ata lexues që u këndojnë njerëzve të
prekur nga xhinët që të mos devijojnë dhe
të mos shtojnë diçka tjetër përveç
këndimit të Kur’anit në përpjekjet për të
shpëtuar një njeri nga ai xhin, këto janë
kufijtë e së lejuarës. Kurse për çdo gjë
tjetër veç kësaj kemi tërheqje të vërejtjes
në Kur’an, se nuk lejohet, me vetë dësh-
minë e xhinëve besimtarë që i kanë besuar
Allahut dhe të Dërguarit, siç na tregon
Zoti ynë në Kur’anin e Tij: “Vërtet kishte
persona nga njerëzit që u kërkonin mbrojtje
personave nga xhinët dhe ata ua shtonin
akoma më shumë frikën.” (Xhin: 6) Mbro-
jtja që ata kërkonin ishte disa llojesh, por
nuk është tani moment për të folur rreth
tyre.
E rëndësishme është të theksojmë se
kërkimi i ndihmës nga xhinët është ndër
shkaqet e humbjes së njerëzve sepse xhini
nuk i shërben njeriut për hir të Allahut,
por e bën në mënyrë që të arrijë ta shfry-
tëzojë për atë që ai dëshiron, në një
mënyrë apo në një tjetër. Kohë më parë u
sprovuam me një devijimtë panjohur më
parë: hipnotizimin. Ua morën mendtë
njerëzve nëpërmjet hipnotizimit: një per-
son e fiksonte me shikim një tjetër, që
ishte i gatshëm të flinte dhe më pas fil-
lonte dhe fliste për çështje të ndryshme,
ndër to dhe çështje të së fshehtës, sipas
pretendimit të tyre. Ky devijimzgjati aq
sa deshi Allahu të zgjasë, më pas na u
faneps një devijimtjetër: thirrja e shpir-
trave, që vazhdon akoma dhe sot e kësaj
dite, megjithëse jo si më parë, ndoshta për
vetë faktin se ia zuri vendin lidhja direkte
me xhinët, por kësaj radhe nga një kate-
gori specifike, ata që kanë hyrë në kontakt
me xhinët në emër të fesë. Kjo gjë është
akoma më e rrezikshme se ajo e mëparsh-
mja sepse hipnotizimi nuk bëhej në emër
të fesë, por në emër të shkencës, po ashtu
thirrja e shpirtrave nuk ishte në emër të
fesë. Ndërsa sot disa muslimanë kanë rënë
në këtë devijimtë kërkimit ndihmë nga
xhinët në emër të fesë. Kjo paqartësi u
lindi atyre ngaqë Profeti sal-lAllahu alejhi
ve sel-lem u këndoi disa ajete disa
njerëzve që prekeshin nga xhinët dhe i
shëroi Allahu. Po, kjo është e vërtetë, por
këta të sotmit e filluan nga kjo çështje dhe
e zgjeruan rrethin derisa filluan të komu-
nikojnë: A je musliman? Çfarë feje je? I
krishterë, çifut, budist? Më pas i thonë: -
Prano Islamin që të shpëtosh. Ai thotë:
Esh-hedu lailahe ilallah ue esh-hedu ene
muhameden rasulullah. Njeriu i shkretë i
beson fjalës së xhinit, të cilin as nuk e
sheh dhe as nuk e ndien. Ne jetojmë për
vite me radhë duke pasur marrëdhënie
me qenie të racës sonë, njeri me njeri, e
megjithatë pas shumë vitesh ti zbulon se
ky njeri ishte mashtrues dhe tradhtar në
marrëdhënien me ty.
Pra, si mund të dëshirosh të bashkëpu-
nosh me një person nga xhinët, kur ti nuk
e njeh realitetin e tij?! Ai të thotë ty: U
bëra musliman, jam besimtar, jam në
shërbimin tënd, çfarë dëshiron prej meje?
Unë jam i gatshëm për ty. Këto gjëra i
dëgjojmë shpesh. Subhanallah, kështu
zënë vend humbjet dhe devijimet te mus-
limanët, siç thuhet në shprehjen e urtë, se
shumica e zjarreve vijnë si pasojë e
shkëndijave. Dikush mund të pyesë:
Kemi filluar të merremi me profesionin e
Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
nxjerrjes së xhinëve nga njeriu dhe jemi
zgjeruar në këtë pikë shumë, ndaj a mund
të bashkëpunojmë me xhinët? Themi:
Nuk është e lejuar, sipas sqarimit dhe
këshillës që bëmë më parë. Pra, thamë që
nuk i lejohet muslimanit që në rukjen e
tij për shërimin e njeriut të prekur nga
xhini të shtojë diçka tjetër përveç leximit
të ajeteve kur’anore dhe lutjeve profetike
të sakta, të vërtetuara. Po ndodhin gjëra
shumë të çuditshme, të cilat nuk janë gjë
tjetër veçse iluzione ndaj njerëzve dhe
përpjekje për ta monopolizuar këtë pro-
fesion, sepse nëse do të kufizoheshin
vetëm me këndimin e Kur’anit, atëherë
kjo është diçka e mundur për çdokënd që
ta bëjë dhe xhini mund të dalë nga ai per-
son. Ata thonë: -Jo, ne duam ta mbësht-
jellim situatën me fshehtësi dhe dredhi,
që të ngelet specialitet i një kategorie të
caktuar.
Unë dua t`u kujtoj fjalën e Allahut:
“Vërtet kishte persona nga njerëzit që u
kërkonin mbrojtje personave nga xhinët dhe
ata ua shtonin akoma më shumë frikën.”
(Xhin: 6)
E lus Allahun që të na ruajë nga kërkimi
i ndihmës prej xhinëve!
Dijetari Muhamed Nasiruddin Albani
Përktheu: Shuajb Rexha
29
 DISA HADITHE
NË LIDHJE ME AKIKËN
Transmetohet nga Burejde el Eslemi se ka thënë: "Nëse dikujt prej nesh i lindte djalë në
kohën e injorancës (paraislame), ai therte një dash dhe me gjakun e tij lyente kokën e foshnjës.
Kur Allahu zbriti Islamin, ne thernim dash për të porsalindurin, ia rruanim kokën dhe ia
lyenim me zeaferan (një lloj bime me aromë të mirë)."

1 Transmetohet nga Selman ibën

Amir ed Dabbiji, i cili ka thënë: “I
Dërguari i Allahut, sal-lAllahu alejhi ve
sel-lem, ka thënë: "Për fëmijën e por-
salindur duhet bërë një therje, prandaj
derdhni gjak për të dhe largoni të keqen
prej tij (duke i rruar flokët e kokës)!"
Këtë hadith e transmeton grupi[1],
përveç Muslimit.
theret për të në ditën e shtatë të lindjes,
ditë në të cilën atij i vihet edhe emri dhe
i rruhet koka." Këtë hadith e transme-
tojnë të pestë[2], ndër të cilët Et Tirmid-
hiu e ka quajtur sahih.
3 Aisha, Allahu qoftë i kënaqur prej
saj, thotë: “I Dërguari i Allahut, sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem, ka thënë: "Për
djalin duhen therur dy desh të barabartë

2 Transmetohet nga Semurah, i cili

ka thënë: “I Dërguari i Allahut, sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem, ka thënë: "Çdo
dhe për vajzën një dash." Këtë hadith e
transmeton Ahmedi dhe Et Tirmidhiu,
i cili e ka quajtur sahih.
fëmijë është peng i akikës së tij, e cila Në një transmetim tjetër thuhet: "I
______________
[1] Është për qëllim me grupin: Buhariu, Muslimi, Ahmedi, Tirmidhiu, En Nesai, Ebu Davudi dhe Ibën Maxheh.
[2] Është për qëllim me të pestë, pesë të tjerët prej grupit duke përjashtuar Buhariun dhe Muslimin.

30 Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
Dërguari i Allahut, sal-lAllahu alejhi ve hadith e transmeton Tirmidhiu dhe
sel-lem, na ka urdhëruar që të therim thotë: “Ky hadith është hasen garib (me
një dash për vajzën dhe dy desh për një rrugë transmetimi).”
djalin e porsalindur." Këtë hadith e
transmeton Ahmedi dhe Ibën Maxheh.
7Transmetohet nga Burejde el Es-
lemi se ka thënë: "Nëse dikujt prej

4 Transmetohet nga Umu Kurz el nesh i lindte djalë në kohën e injorancës

Keabije, se ajo ka pyetur të Dër- (paraislame), ai therte një dash dhe me
guarin e Allahut, sal-lAllahu alejhi ve gjakun e tij lyente kokën e foshnjës. Kur
sel-lem, për therjen që duhet bërë për Allahu zbriti Islamin, ne thernim dash
të porsalindurin dhe ai tha: "Po, për për të porsalindurin, ia rruanim kokën
djalin duhen therur dy desh, ndërsa për dhe ia lyenim me zeaferan (një lloj bime
vajzën një. Nuk ka problem për ju nëse me aromë të mirë)." Këtë hadith e
janë desh apo dele." Këtë hadith e trans- transmeton Ebu Daudi.
meton Ahmedi dhe Et Tirmidhiu, i cili
e ka quajtur sahih.
8Transmetohet nga Ibën Abasi, Al-
lahu qoftë i kënaqur prej tij, se "i

5 Amër ibën Shuajbi transmeton nga Dërguari i Allahut, sal-lAllahu alejhi ve

babai i tij, se gjyshi i tij ka thënë: “I sel-lem, theri akikah për Hasenin dhe
Dërguari i Allahut, sal-lAllahu alejhi ve Husejnin, nga një dash për secilin."
sel-lem, u pyet për akikën dhe tha: Këtë hadith e transmeton Ebu Daudi
"Unë nuk i pëlqej therjet." Sikur atij nuk dhe En Nesai, por në transmetimin e
i pëlqente ky emërtim. Ata i thanë: “O i këtij të dytit thuhet "nga dy desh për
Dërguari i Allahut, ne po të pyesim për secilin".
atë prej nesh që i lind fëmijë.” Ai, sal-lAl-
lahu alejhi ve sel-lem, tha: "Kush prej
jush dëshiron që të therë për fëmijën e tij, 9Transmetohet nga Enesi, Allahu
qoftë i kënaqur prej tij, se Umu
le ta bëjë atë duke therur për djalin dy Sulejmi lindi një djalë. Në atë kohë
desh të barabartë dhe për vajzën një Ebu Talha më tha mua: “Mbaje dhe
dash." Këtë hadith e transmeton shko me të tek i Dërguari, sal-lAllahu ale-
Ahmedi, Ebu Daudi dhe En Nesai. jhi ve sel-lem. Ai shkoi me të tek i Dër-
guari, sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, dhe e

6 Amër ibën Shuajbi transmeton nga ëma i kishte dhënë me vete edhe disa
babai i tij, nga gjyshi i tij, se "i Dër- hurma. "I Dërguari, sal-lAllahu alejhi ve
guari, sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, ka sel-lem, i mori ato dhe i përtypi me gojë,
urdhëruar që foshnjës t'i vihet emri në pastaj i nxori nga goja dhe i futi në gojën
ditën e shtatë të lindjes, t'i rruhen flokët e të porsalindurit për të përcjellë diçka
e kokës dhe të theret akika për të." Këtë prej tyre dhe e quajti Abdullah." Buhariu

Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0 31
 5470, dhe Muslimi 5578. për djalin duke përjashtuar nga kjo va-
jzën, apo është e ligjëruar për të dy? Në

10 Transmetohet nga Sehl bin

Seadi, Allahu qoftë i kënaqur
prej tij, se ka thënë: “Kur lindi El
lidhje me këtë çështje ekzistojnë dy
mendime.
Mendimi i parë: Akikah bëhet si për
Mundhir bin Usejdi, e sollën tek i Dër- djalin ashtu edhe për vajzën[3]. Nga ky
guari, sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, i cili mendim kanë anuar shumica e dije-
e mori dhe e vuri në prehër, ndërsa Ebu tarëve prej sahabëve, tabi'inëve dhe ata
Usejdi ishte ulur aty pranë. I Dërguari, pas tyre prej fukahave të vendeve islame
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, filloi të mer- nga shkolla e malikive, shafive, hanbe-
rej me diçka që kishte mes duarve dhe live dhe dhahirive[4].
Ebu Usejdi urdhëroi që ta merrnin birin Mendimi i dytë: Akikah bëhet vetëm
e tij nga prehri i të Dërguarit, sal-lAllahu për djalin dhe jo për vajzën. Këtë fjalë
alejhi ve sel-lem. Atëherë i Dërguari, sal- e ka përmendur Ibën Rushdi dhe e ka
lAllahu alejhi ve sel-lem, filloi të pastrojë cilësuar këtë si shadh (të veçuarit e një
dhëmbët me misvak dhe tha: "Ku është personi ndaj shumicës së dijetarëve)[5]
fëmija?" Ebu Usejdi tha: “O i Dërguari i duke ia mveshur El Hasen el Basrit dhe
Allahut, e kthyem (tek e ëma).” Ai, sal- ka thënë: "Është veçuar El Haseni e ka
lAllahu alejhi ve sel-lem, tha: "Si e ka thënë: “Për vajzën nuk bëhet akika."[6]
emrin ai?” Ai tha: “Filan (tha një emër).” Transmetohet nga Ibën Ebi Shejbeh
Ai, sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, tha: "Por dhe Abdurrazaku në musanefët e tyre
emri i tij është El Mundhir." Atëherë ai nga El Hasen dhe Muhamed "se ata të
ia vuri emrin El Mundhir." dy nuk e preferonin bërjen e akikës për
Buhariu 6191, Muslimi 2149. Shih vajzën."[7]
edhe "El Edhkar" të imam En Neveviut Gjithashtu kjo fjalë përveç Hasen el
me recensim të shejh Selim el Hilali, Basrit i mvishet edhe Katades, Allahu i
vëll. II, f. 626 me nr. hadithi 829. mëshiroftë të gjithë[8].

A lejohet të bëhet akikah për vajzën Argumentet e fjalës së parë

apo vetëm për djalin?

A është bërja e akikës e veçantë vetëm

______________
1 Transmetohet nga Aisha, Allahu
qoftë i kënaqur prej saj, se i Dër-
[3] Shumica e fukahave. Është transmetuar nga shumica e sahabëve se theret për djalin dy desh, ndërsa për vajzën një. Te malikitë "theret një për
djalin dhe një për vajzën". Kjo është transmetuar nga Ibën Umeri, Allahu qoftë i kënaqur me të dy ata, se kanë thënë: "I Dërguari i Allahut, sal-
lAllahu alejhi ve sel-lem, theri një dash për Hasenin dhe një për Husejnin."
[4] "Xhamiu el Umuhat", fq. 231, "El Mexhmu'u" 8/409, "El Mugni" 13/393 dhe "El Muhal-la" 8/151.
[5] Gjithashtu: "Të bashkuarit e dijetarëve (rënia dakord mes tyre) në ndonjë çështje, pastaj del një person prej tyre nga fjala që ata kanë rënë dakord
(duke i kundërshtuar). "
[6] "Bidajetu el Muxhtehid" 2/895.
[7] Ibën ebi Shejbe 5/534 dhe Abdurrazaku 4/332.
[8] "El Istidhkar" 15/381, "El Mugni" 13/395 dhe "Fet'hul Bari" 9/733.

32 Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
guari i Allahut, sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem, i urdhëroi ata që për djalin të
therin dy desh të njëjtë[9], ndërsa për va-
jzën një dash."[10]
thënë: "Për fëmijën e porsalindur duhet
bërë një therje, prandaj derdhni gjak për
të dhe largoni të keqen prej tij (duke i
rruar flokët e kokës)." E ka transmetuar
xhemati përveç Muslimit[15].

2 Transmetohet nga Ummu Kurz el

Keabije[11] se ka thënë: “Kam
dëgjuar të Dërguarin e Allahut, sal-lAl-
Ana e argumentimit i nxjerr nga ha-
dithi i parë:
lahu alejhi ve sel-lem, të thotë: "Për djalin
dy desh të njëjtë, ndërsa për vajzën një 1. Nga hadithi i parë kuptohet se me
dash."[12] fjalën "el gulam" është për qëllim djali
dhe nuk përmendet vajza. Pra, kjo ar-

3 Transmetohet nga Esma bintu gumenton se vajza nuk është e lidhur

Jezidi, nga i Dërguari i Allahut, sal- me akikën e saj.
lAllahu alejhi ve sel-lem, se ka thënë:
"Akikah është e drejta mbi djalin dy desh Përfundimi
të njëjtë, ndërsa për vajzën një dash."[13]
Fjala më e saktë në këtë çështje është
Argumentet e fjalës së dytë fjala e parë, e ajo është bërja e akikës si
për djalin ashtu edhe për vajzën.

1 Hadithi i Semurah ibën Xhundub Ndërsa për sa i përket çështjes së

nga i Dërguari se ai ka thënë: "Çdo gëzimit që nuk ndodh me rastin e va-
fëmijë është peng i akikës së tij, e cila jzës, kjo ka qenë te njerëzit e kohës së
theret për të në ditën e shtatë të lindjes, injorancës, kurse islami e ka anuluar
ditë në të cilën atij i vihet edhe emri, i këtë cilësi të shëmtuar. Pra, akikah
rruhet koka dhe i lyhet me gjak."[14] bëhet si për djalin, dy desh, ashtu edhe
për vajzën, një dash. Allahu e di më së

2 Hadithi i Selman ibën Amir ed miri!

Dabbijit, nga i Dërguari i Allahut,
sal-lAllahu alejhi ve sel-lem, se ka Përgatiti:
Xhabir SHEME
______________
[9] Të njëjtë në moshë dhe në tipare.
[10] E ka transmetuar këtë Tirmidhiu dhe ka thënë: "Hadithi i Aishes, Allahu qoftë i kënaqur prej saj, është hadith hasen sahih."
[11] E ka pranuar Islamin në ditën e Hudejbijes. Ajo ka hadith në lidhje me akikën në sunenet, të cilin e kanë transmetuar prej saj Ibën Abasi, Atau,
Muxhahidi etj. "El Isabeh" 8/458.
[12] E ka transmetuar hadithin Ebu Davudi dhe e ka saktësuar atë imam Albani, Allahu e mëshiroftë, në "Sahihu Ebi Davud" 2/195, "Irvaul Galil"
1166. Gjithashtu e ka transmetuar Tirmidhiu nga Aisha, Allahu qoftë i kënaqur prej saj, dhe ka thënë: "Hadithi i Aishes është hadith hasen sahih."
[13] E ka transmetuar imam Ahmedi në "Musned" 6/456 dhe Hejthemiu në "Mexhmu'u ez Zevaid" dhe ka thënë: "E ka transmetuar këtë hadith
imam Ahmedi dhe Taberaniu në "El Kebir"..." 4/90.
[14] E ka nxjerrë Ebu Davudi 2835. Imam Albani, Allahu e mëshiroftë, ka thënë: "Sahih pa shtesën "lyhet me gjak".”
[15] Ahmedi në "Musnedin" e tij 4/214, Buhariu 5472 bashkë me "Fet'h" 9/730, Ebu Davudi me nr. 2839, Tirmidhiu me nr. 1515, Nesaiu me nr.
4214 dhe Ibën Maxheh me nr. 3164.Tirmidhiu ka thënë: "Ky hadith është hasen sahih."

Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0 33
 TRASHËGIMIA
në Islam (II)
Islami i dha të drejtën femrës dhe e mbrojti nga padrejtësia, saqë ajo iu bashkëngjitet meshku-
jve në trashëgimi me përmasë të caktuar nga Allahu, siç thotë i Lartmadhëruari: "Meshkujve
u takon pjesë nga pasuria që lanë prindërit apo të afërmit (pas vdekjes), edhe femrave u
takon pjesë nga ajo që lanë prindërit apo të afërmit, qoftë ajo pak apo shumë ajo që lënë, ju
takon pjesë e caktuar (nga Zoti)." (Nisa: 7)

HYRJE 3 - Dobia e shkencës së trashëgimisë

Dobia e saj është dhënia e së drejtës që i
Ky shkrim përfshin temat në vijim: takon çdo trashëgimtari nga pasuria e
a.Bazat e shkencës së trashëgimisë mbetur.
4 - Dispozita e mësimit të shkencës së
1- Përkufizimi i trashëgimisë trashëgimisë:
Feraid është shumësi i fjalës feridah, që Mësimi i saj është fard kifaje; nëse merren
gjuhësisht (etimologjikisht) ka disa kup- me të aq sa mjaftojnë, bie mëkati ndaj të
time, ndër të cilat: tjerëve.
- detyrim 5 - Mirësitë e mësimit të shkencës së
- përmasë trashëgimisë
- e nxjerrë nga rrënja fard, që ka kuptimin Shkenca e trashëgimisë është nga disiplinat
diçka e caktuar, dhe kuptime të tjera. më të mira, më madhështore dhe me poz-
Kurse në terminologji do të thotë njohje e itë më të lartë.
përmasave të trashëgimisë dhe llogaritje e Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka
tyre.[1] thënë: "Mësoni trahëgiminë dhe mësojuani
atë njerëzve sepse ajo është gjysma e dijes." [2]
2 - Tema e shkencës së trashëgimisë b. Kuptimi i fjalës el-Irth (trashëgimia)
Tema e saj është pasuria e mbetur (pas Fjala el-Irth në etimologji do të thotë
vdekjes së trashëgimlënësit) nga pikëpamja mbetje dhe bartje e një sendi nga një per-
e ndarjes dhe sqarimi i përmasës që i për- son te tjetri.
ket çdo trashëguesi. Kurse në terminologji do të thotë e drejta
______________
[1] Këtë përkufizim në terminologji e ka cilësuar si të gjithanshëm shejhu i nderuar Dr. Salih El-Feuzani dhe ka shtuar se përkufizimi duhet të përfshijë
çdo detaj të asaj që përkufizohet, shiko librin e tij “Et-Tahkikat el-Merdije fi mabahith el-feradije”, fq. 11. Kurse përkufizimi i duhur i shkencës së
trashëgimisë është: shkenca me anë të së cilës njihet kush trashëgon e kush jo dhe përmasa e çdo trashëguesi (sh.p.).
[2] Transmeton Ibn Maxhe, “Kitab el-Feraid”, kapitulli Inkurajimi në mësimin e shkencës së trashëgimisë 2/908 / 1927, gjithashtu Bejhakiu në
“Sunen el-Kubra” 6/209. Kurse shejh Albani e cilësoi shumë të dobët (daif xhiden), shiko “Daif xhami'u es-Sagir ve zijadetuhu”, nr. 2451 (sh.p.).

34 Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
që pranon ndarje dhe e vërteton atë për atë bëri të barabartë me mashkullin, por fa-
që e meriton pas vdekjes me atë që ka vorizoi këtë të fundit. Ky është një pre-
afërsi farefisnore apo të ngjashme me të, tendim me paragjykim, i prirë nga epshi
si bashkëshortia dhe lirimi (devocion?). dhe një argument i shtrembëruar.
c. Urtësia e favorizimit të mashkullit ndaj Përkundrazi, Islami e ngriti pozitën e fem-
femrës në trashëgimi rës dhe i dha të drejtën e saj. Ajo në kohën
Këtu janë dy çështje. e injorancës nuk merrte asgjë nga tra-
E para: Origjina e dallimit (favorizimit) shëgimia, përkundrazi, trashëgohej siç
dhe trashëgoheshin sendet.
E dyta: Kundërshtimi i atyre që pretendo- Ibn Abbasi, Allahu qoftë i kënaqur me të,
jnë se Islami i bëri padrejtësi femrës si duke shpjeguar fjalën e Allahut: "O ju që
shkak i favorizimit të mashkullit ndaj saj. besuat, nuk është e lejuar për ju të trashëgoni
gratë (e të vdekurve) në mënyrë të dhun-
Origjina e dallimit (favorizimit) të ma- shme…" (Suretun-Nisa: 19), thotë: “Kjo
shkullit ndaj femrës në trashëgimi mund ka ndodhur kur vdiste burri dhe farefisi i
të jetë për shkaqet e mëposhtme: tij kishin përparësi për gruan e tij, saqë
1. Mashkulli është më i zoti sesa femra në nëse dëshironte dikush prej tyre, martohej
shtimin e pasurisë dhe në përfitimin prej me të ose e martonin diku tjetër, apo nuk
saj dhe kjo është një gjë e kërkuar në Islam. e martonin fare. Ata kishin përparësi mbi
2. Mashkulli është më nevojtar për pasuri gruan më shumë se familja e saj. Për këtë
sesa femra për shkak të mundimeve me të zbriti ky ajet.”[4]
cilat ballafaqohet mashkulli. Islami i dha të drejtën femrës dhe e mbrojti
3. Femra është çdo herë nën përkujdesje, nga padrejtësia, saqë ajo iu bashkëngjitet
kurse mashkulli është përgjegjës për veten meshkujve në trashëgimi me përmasë të
dhe anëtarët e tjerë të familjes. caktuar nga Allahu, siç thotë i Lartmad-
4. Pasuria e mashkullit është në harxhim, hëruari: "Meshkujve u takon pjesë nga pa-
kurse e femrës është e gatshme, kur ajo suria që lanë prindërit apo të afërmit (pas
dëshiron. vdekjes), edhe femrave u takon pjesë nga ajo
që lanë prindërit apo të afërmit, qoftë ajo
Kundërshtimi i atyre që pretendojnë se Is- pak apo shumë ajo që lënë, ju takon pjesë e
lami i bëri padrejtësi femrës duke fa- caktuar (nga Zoti)." (Nisa: 7)
vorizuar mashkullin në trashëgimi: Një gjë Katade[5] thotë: “Ishin ata që nuk i jepnin
e tillë është bërë temë diskutimi nga disa trashëgimi femrës, prandaj zbriti ajeti:
njerëz, në mënyrë që të shfaqin "mangësitë "Meshkujve u takon pjesë nga pasuria që
e legjislacionit islam"[3] duke pretenduar se lanë prindërit apo të afërmit (pas vdekjes),
Islami i bën padrejtësi femrës sepse nuk e edhe femrave u takon pjesë nga ajo që lanë
______________
[3] Kështu mendojnë ata, porse legjislacioni islam është i përsosur sepse është i zbritur nga Allahu Fuqiplotë, Krijuesi i gjithësisë, siç thotë Allahu në
Kur'an: "Në ligjet e Allahut kurrë nuk do të gjesh ndryshim, në ligjet e Allahut kurrë nuk do të gjesh lajthitje." (Suretul Fatir: 43)
Gjithashtu Allahu thotë: "Atij (Kur'anit) nuk mund t’i mvishet e pavërteta nga asnjë anë, është i zbritur prej të Urtit, të Lavdishmit." (Suretu Fusilet:
42) (sh.p.).
[4] Transmeton Buhariu në Sahihun e tij “Kitabu Tefsir”, kapitulli “Juve ju takon gjysma e asaj që lanë gratë tuaja, nëse ato nuk kanë fëmijë”, 3/216,
gjithashtu Tabariu në tefsirin e tij 8/104/8869.
[5] Katade ibnu Diameh është njëri nga tabiinët e dalluar, nga nxënësit e sahabit Abdullah ibn Abbas, Allahu qoftë i kënaqur me të (sh.p.).

Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0 35
 prindërit apo të afërmit..." (Nisa: 7)
ARGUMENTET NGA KUR'ANI
DHE SUNNETI PËR RËNDËSINË E
SHKENCËS SË TRASHËGIMISË[6]
Kur'ani i dha rëndësi të madhe kësaj
shkence dhe për këtë aludon se Allahu i
Lartësuar mori përsipër ndarjen e
trashëgimisë, sqaroi atë që i takon çdo
trashëgimtari nga gjysma, një e treta, një e
katërta, një e gjashta, një e teta apo dy të
tretat e pasurisë dhe shpeshherë i sqaroi
këto në detaje, ndryshe nga dispozitat e
tjera, si ato të namazit, zekatit, haxhit etj.,
ku argumentet për to në shumicën e
rasteve janë të përgjithshme, si në fjalët e
Allahut: "Faleni namazin dhe jepeni
zukatin." (Suretul Bekare: 42)
"Për hir të Allahut, vizita e shtëpisë (Qabes)
është obligim për atë që ka mundësi udhëtimi
tek ajo..." (Al-Imran: 97)
Sunneti i sqaroi këto dispozita. Allahu i
Lartësuar zbriti ajete për sqarimin e
trashëgimisë si në fillim të sures Nisa
(ajetet 11, 12) dhe në fund të saj (ajeti
176) e këto përmasa i quajti kufijtë e Tij
dhe premtoi xhennete nën të cilat rrjedhin
lumenj për ata që i binden Atij në zba-
timin e tyre siç duhet. Nga ana tjetër, i kër-
cënoi me ndëshkim poshtërues me zjarr
ata që i tejkalojnë këta kufij duke shtuar
apo pakësuar, apo duke e privuar (ndaluar)
nga e drejta atë të cilit i takon dhe duke ia
dhënë atij që nuk i takon. Allahu i Lartë-
suar thotë: "Këta janë kufijtë e caktuar nga
Allahu, e kush i bindet Allahut dhe të Dër-
______________
[6] Shiko “Et-tahkikat el-merdije fi mebahith el-faradije” të shejh Salih El-Feuzan, fq.12-14, me disa shkurtesa të vogla (sh.p.).
[7] Transmeton Buhariu, nr. 4315, dhe Muslimi nr. 1776.
[8] Shiko transmetimin e tij në fusnotën 2 të fq. 1 (sh.p.).
[9] Transmeton Ebu Davudi dhe Ibn Maxhe, kurse shejh Albani e cilësoi të dobët (daif ) shiko “Daif xhami'u es-sagir ve zijadetuhu”, nr. 3871 (sh.p.).
[10] Shiko “Fet'hul – Bari” 11/4 .
36 Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
guarit të Tij, Ai do ta shpjerë atë në xhen-
nete, nëpër të cilat rrjedhin lumenj dhe në to
do të qëndrojnë përgjithmonë. E, ky është sh-
pëtim i madh. E, kush e kundërshton Al-
lahun dhe të Dërguarin e Tij dhe shkel
dispozitat e Tij, atë e shtie në zjarr të përjet-
shëm e për të ka ndëshkim poshtërues."
(Nisa: 13-14)
Në Sunnet, i cili është sqarues dhe qartë-
sues për Kur'anin, kanë ardhur disa ha-
dithe.
Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka
thënë: "Shpërndajuani trashëgiminë atyre që
e meritojnë dhe ajo që tepron është për
mashkullin më të afërt."[7]
Gjithashtu hadithi: "Mësoni trashëgiminë
dhe mësojuani atë njerëzve sepse ajo është
gjysma e dijes, ajo harrohet dhe është gjëja e
parë që do të ngihet nga ummeti im."[8]
Gjithashtu hadithi: "Dituria është tre llo-
jesh: ajet i qartë, ringjallje e Sunnetit apo
trashëgimi e drejtë."[9] Etj.
Këto hadithe inkurajojnë për mësimin e
trashëgimisë dhe urtësia e kësaj mund të
jetë ajo që është përmendur në hadith, se
trashëgimia do të harrohet. Kjo është
shkencë e bazuar dhe nuk ka vend për
mendim të lirë në të,[10] saqë patjetër
duhet të merret me transmetim.
RËNDËSIA E KËSAJ SHKENCE PËR
DIJETARËT ISLAMË
Kjo shkencë pati rëndësi të madhe për di-
jetarët islamë brez pas brezi, saqë koha e
tyre qe e zënë me mësim, përsëritje, shtjel-
lim rregullash. Ata botuan libra të veçantë
dhe i dhanë trashëgimisë një vend të sqarimin e çështjeve të saj. Allahu është Ai
veçantë në librat e fikhut, saqë nuk ka libër që jep sukses.
fiku, i shkurtuar apo i zgjeruar, ku të mos
jetë kapitulli i trashëgimisë. Këtë e bënë Vijon.
për ta ruajtur fenë e tyre dhe sepse për këtë
shkencë ka inkurajuar Resulullahu sal-lAl- Kjo temë është përgatitur nga libri "El-Feraid", i
lahu alejhi ve sel-lem. Ata e njihnin mirë Dr. Abdul Kerim ibën Muhamed el-Lahim, botimi
i parë nga Vekaletu shu’un el-matbuat ven-neshr bi
domosdoshmërinë dhe nevojën për të dhe vizareti shu’un el-islamije vel eukaf ve da’veti vel ir-
sa për ilustrim po paraqesim disa nga fjalët shad, Riad, Arabi Saudite.
e tyre.
Prijësi i besimtarëve, Omer ibnul Hatabi, Përmblodhi dhe përshtati:
Allahu qoftë i kënaqur me të, ka thënë: Namik Vehapi
"Mësoni trashëgiminë sepse ajo është nga
feja juaj." Gjithashtu ka thënë: "Nëse bise-
doni, atëherë bisedoni për trashëgiminë e
nëse dëfreheni, atëherë dëfrehuni me
shtizë."[11] Po ashtu ka thënë: "Mësoni
trashëgiminë, gramatikën (gjuhën arabe) e
Sunnetin ashtu siç e mësoni Kur'anin.”[12]
Nga Abdullah ibn Abbasi, Allahu qoftë me
të, është transmetuar se ka thënë për fjalën
e Allahut: "Nëse nuk veproni siç jeni urd-
hëruar... (El-Enfal: 73), do të thotë se nëse
nuk e merrni trashëgiminë ashtu siç jeni
urdhëruar "do të bëhet ngatërresë dhe çr-
regullim i madh në tokë.”[13]
Trashëgimia ishte ndër shkencat më mad-
hështore për sahabët, Allahu qoftë i kë-
naqur me ta, prandaj është nder dhe
meritë për muslimanët sot që të intereso-
hen për këtë shkencë ashtu siç intereso-
heshin selefët tanë të mirë dhe ta ruajnë
porosinë e të Dërguarit të tyre, Muham-
edit sal-lAllahu alejhi ve selem, që kjo
shkencë të mësohet në shkolla e në xhami
në mënyrë që të mos shuhet e harrohet,
por t’i jepet kohë e mjaftueshme për
______________
[11] Duke ushtruar hedhjen e shtizës për goditje në shenjë (sh.p.).
[12] Shiko “Adhbul Faid” 1/4.
[13] Shiko “Zadul Mesir” Tefsir i Ibën Xhevziut” 3/386.

Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0 37
 SHKRIMI I HADITHIT
GJATË SHEKULLIT TË
DYTË HIXHRI
Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem ka thënë: "Vërtet njerëzit më të mirë janë njerëzit e
shekullit tim, pastaj ata që vijnë pas tyre, pastaj ata që vijnë pas tyre, pastaj ata që vijnë pas
tyre…" Imam Hakimi, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Pra, kjo është veçoria e etbau et-
tabi'inëve. Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem i konsideroi prej njerëzve më të mirë pas
gjeneratës së sahabëve dhe tabi'inëve e këta janë gjenerata e tretë pas Pejgamberit sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem. Në mesin e tyre janë edhe një grup prej imamëve të këtij ummeti, si: Malik
ibën Enesi, Ebu Amër el-Evzaiu, Sufjan eth-Thevriu, Shu'be ibën El-Haxhaxhi, Ibën Xhure-
jxh el-Mekij dhe të tjerë.

N
uk ka dyshim se mësimi i Hadithit
(Sunnetit) të Pejgamberit sal-lAllahu
alejhi ve sel-lem është prej diturive
më me vlerë dhe më me rëndësi pasi me
mësimin e Sunnetit njeriu mëson si ta ad-
hurojë mirë dhe drejt Allahun subhanehu ve
teala, ashtu siç është i kënaqur Ai.
Allahu subhanehu ve teala e zbriti Kur'anin
dhe e garantoi mbrojtjen e tij: "Ne me mad-
hërinë Tonë e shpallëm Kur'anin dhe Ne gjithsesi
jemi mbrojtës të tij…" (Hixhr: 9)
E garantoi mbrojtjen e Kur'anit nga çdo
ndryshim dhe shtrembërim duke e sjellë deri
tek ne gjeneratë pas gjenerate, grup pas grupi.
Ja, tani Kur’ani është në duart e besimtarëve,
të cilët përfitojnë prej tij, e adhurojnë Allahun
me leximin e tij dhe punojnë me dispozitat e
tij. E lusim Allahun që ta kthejë ummetin në
pasimin e librit të Tij ashtu si Ai do!
Që të ruhet Kur'ani është e domosdoshme të
ruhet edhe ajo që e shpjegon dhe e qartëson
atë. Allahu në Kur'an thotë: "Ty ta zbritëm
(dhikra) Sunnetin, që t'u shpjegosh njerëzve atë
që u është shpallur atyre (Kur'anin)…" (Nahl:
44)
Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem e kum-
toi atë që Allahu subhanehu ve teala i shpalli
atij, e këshilloi ummetin e tij në mënyrën më
të mirë, qe i kujdesshëm për ummetin e tij që
t'ia shpjegojë në mënyrën më të mirë fenë e
Allahut, t'i ofrojë atij çdo të mirë me fjalët e
tij, me veprat dhe me pëlqimet e tij.
Për ta mbrojtur këtë Sunnet, Allahu gjithashtu
ka përgatitur burra të cilët ishin shtylla të forta
për ruajtjen e tij, duke shkatërruar me ta çdo
bidat. Ata ishin siguri për ummetin, ura lid-
hëse mes Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem dhe ummetit të tij, të përpiktë në ruajtjen
e fesë së Tij. Drita e tyre ndriçon, të mirat e
tyre transmetohen brez pas brezi, qëndrimet e
tyre janë të qarta dhe argumentet e tyre janë
të prera dhe mbizotëruese.
Në vazhdën e temave që kemi filluar më parë
(rreth shkrimit të hadithit, kontributi i sa-
habëve për ruajtjen e hadithit dhe kontributi i
dijetarëve të tabi'inëve), kësaj radhe do të
flasim rreth gjendjes dhe shkrimit të hadithit
në shekullin e dytë hixhri, që të njihemi më

38 Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0
nga afër me kontributin e madh të këtyre di-
jetarëve për ruajtjen e Sunnetit.
Dije, vëlla i dashur, Allahu të mëshiroftë, se
shekulli i dytë përfshin dy gjenerata:
1. tabi'inët[1] e vegjël, vdekja e të cilëve ka
ndodhur pas vitit 140 hixhri
2. dhe etbau et-tabi'inët.
Kush janë et'bau et-tabi'inët?
Ibën Hibbani, Allahu e mëshiroftë, thotë:
"Janë ata të cilët i kanë parë ata që i kanë parë
shokët e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem"[2]
Pra, kjo gjeneratë është prej gjeneratave të
ndritura, për të cilën ka dëshmuar edhe Pe-
jgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem.
Transmeton Imran ibën Husejni, Allahu qoftë
i kënaqur me të, se Pejgamberi sal-lAllahu ale-
jhi ve sel-lem ka thënë: "Vërtet njerëzit më të
mirë janë njerëzit e shekullit tim, pastaj ata që
vijnë pas tyre, pastaj ata që vijnë pas tyre, pas-
taj ata që vijnë pas tyre…"[3]
Imam Hakimi, Allahu e mëshiroftë, thotë:
“Pra, kjo është veçoria e etbau et-tabi'inëve.
Pejgamberi sal-lAllahu alejhi ve sel-lem i kon-
sideroi prej njerëzve më të mirë pas gjeneratës
së sahabëve dhe tabi'inëve e këta janë gjenerata
e tretë pas Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem. Në mesin e tyre janë edhe një grup prej
imamëve të këtij ummeti, si: Malik ibën Enesi,
Ebu Amër el-Evzaiu, Sufjan eth-Thevriu,
Shu'be ibën El-Haxhaxhi, Ibën Xhurejxh el-
Mekij dhe të tjerë."[4]
Kontributi i kësaj gjenerate është shumë i
madh dhe meriton çdo lëvdatë, posaçërisht në
përpjekjet kundër pasueseve të bidateve dhe
epsheve si dhe kundër gënjeshtrave të mëdha
që kishin përhapur zindikët (të dalët prej fesë).
Madje kalifi el-Mehdij,[5] Allahu e mëshiroftë,
ishte i detyruar të caktonte një njeri që t’i
______________
[1] E për tabi'inët dhe kontributin e tyre në përgjithësi kemi folur po në të njëjtën revistë (9/20-21).
[2] Eth-Thikat(6/2), pra janë gjenerata e tretë pas vdekjes së Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-lem. Gjenerata e parë janë sahabët. Gjenerata e dytë
janë tabi'inët. Kurse gjenerata e tretë janë etbau et-tabi'inët dhe rreth kontributit të tyre për shkrimin e haditheve do të flasim në këtë temë inshal-
lah.
[3] Transmeton Muslimi në Sahihun e tij (4/1964: 214/2535).
[4] Marifetu Ulumu el-Hadithi(fq.46)
[5] Ky është Ebu Abdilah, Muhammed ibën el-Mensur ebi Xhafer Abdilah ibën Muhammed ibën Alij el-Hashimij el-Abbasij (sijer E'alam en-Nubela:
7/400). Imam Dhehebiu e quante “kasap i zindikëve”, po aty, 7/401.
ndiqte zindikët dhe t'ua ngushtonte rrugët
atyre. Më pas ky njeri njihej si “shoqëruesi i
zindikëve”.
Kontributi i kësaj gjenerate ishte shumë i
madh në çdo disiplinë shkencore, posaçërisht
në shkencën e hadithit. Në duart e tyre filloi
shkrimi i plotë i haditheve i renditur nëpër ka-
pituj, pasi më parë vetëm ishte tubuar dhe nuk
ishte renditur në mënyrë të përpiktë.
Gjithashtu në duart e tyre filluan edhe
shkrimet mbi diturinë dhe njohjen e trans-
metuesve, pasi pyetjet rreth isnadit kishin fil-
luar të shtroheshin qysh pas gjeneratës së
sahabëve.
Prej atyre që shkruan në këtë disiplinë, "el-
Xherh ve et-Tadil", ishin:
1. El-Lejth ibën Sa'di (175 h)
2. Abdullah ibën Mubareku (181 h)
3. Damureh ibën Rebiah (202 h)
4. El-Fadl ibën Dukejn (218 h) dhe të tjerë.
Pas tubimit të materialit që flet për këtë temë,
pra gjendjes së hadithit në shekullin e dytë,
dhe një studimi të shkurtër, e pashë të ar-
syeshme që shkrimin rreth kësaj teme ta ndaj
në tre kapituj.
Kapitulli i parë: Zhvillimi dhe përparimi i
shkrimit të hadithit në këtë shekull nga
shekujt e kaluar.
Kapitulli i dytë: Dijetarët që njihen për
shkrimin e librave të hadithit në këtë shekull.
Kapitulli i tretë: Studim i shkurtër i disa li-
brave që janë shkruar në këtë shekull.
• Kapitulli i parë: Zhvillimi dhe përparimi i
shkrimit të hadithit në këtë shekull nga
shekujt e kaluar
Kemi shtjelluar në punimet e mëhershme se
hadithet e Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve sel-
lem ishin shkruar aty-këtu pa ndonjë renditje

Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0 39
 të caktuar, mirëpo në këtë shekull renditja e li- "el-Megazij ve es-sijer"[9]
brave të hadithit kishte një zhvillim dhe për-
parim të dukshëm krahasuar me atë që ishte • Kapitulli i dytë: Dijetarët që njihen për
më herët. shkrimin e librave të hadithit në këtë shekull
E ky zhvillim shihet në bazë të këtyre pikave: 1. Ebu Muhammed Abdulmelik iben Abdu-
1. Ishte shfaqur dallimi mes tedvinit (tubimit laziz iben Xhurejxh(150.h)
të haditheve pa ndonjë renditje të caktuar) dhe 2. Muhammed iben Is'hak iben Jesar el-
tesnifit (shkrimit dhe renditjes së haditheve në Metlebij(151.h)
bazë dhe mënyrë të caktuar). 3. Mamer iben Rashid el-Basrij.(153.h)
2. Librat e shkruar gjatë këtij shekulli përveç 4. Said iben Ebi Arubeh.(156.h)
haditheve të Pejgamberit sal-lAllahu alejhi ve 5. Ebu Amer Abdurrahman iben Amer el-
sel-lem përmbanin në vete edhe fjalët e sa- Evzaij.(156.h)
habëve dhe fetvatë e tabi'inëve. 6. Muhammed iben Abdurrahman iben Ebi
Ibën Rexheb el-Hanbelij thotë: "Ata që kishin Dhi'b.(158.h)
shkruar ndaheshin në disa grupe; kishte prej 7. Er-Rebij iben Sabih el-Besrij.(160.h)
atyre që i shkruanin fjalët e Pejgamberit sal- 8. Shu'betu iben el-Haxhaxh.(160.h)
lAllahu alejhi ve sel-lem, fjalët e tyre ose fjalët 9. Ebu Abdilah Sufjan iben Said eth-
e sahabëve në baze të kapitujve apo tematikave THevrij.(161.h)
të caktuara, si: Maliku, ibën Mubareku, Ham- 10. El-Lejth iben Sa'd el-Fehmij.(175.h)
mad ibën Selemeh, ibën ebi Lejla, Vekiu, Ab- 11. Ebu Selemeh Hammad iben Selemeh iben
durrezaku dhe ata të cilët e ndoqën rrugën e Dinar.(176.h)
tyre."[6] 12. Malik iben Enes.(179.h)
3. Mënyra apo renditja e shkrimeve në këtë 13. Abdullah iben Mubarek.(181.h)
shekull ishte në bazë të tematikave të ng- 14. Xherir iben Abdulhamid ed-Dabij.(188.h)
jashme, p.sh.: libri mbi pastërtinë, kapitujt që 15. Abdullahi iben Vehb el-Misrij.(197.h)
kanë të bëjnë me të.[7] 16. Veki'j iben el-Xherrah er-Rua'asij el-
Ibën Rexhebi thotë: "Ajo që është shkruar në Kufij.(197.h)
kohën e sahabëve dhe tabi'inëve nuk ishte fare 17. Sufjan iben Ujejneh.(198.h).
e renditur në bazë të ndonjë mënyre apo rreg- 18. Ebu Abdilah Muhammed iben Idris esh-
ulli të caktuar, ngase ato shkrime nuk ishin Shafi'ij.(204.h)
bërë për tjetër vetëm e vetëm për nxënien e 19. Abdurrezak iben Hammam es-San'anij.
tyre përmendësh dhe përsëritjen e tyre, e më (211.h)[10]
pas në kohën e tabii et-tabi'inëve janë shkruar
libra të shumtë ku disa përmblodhën fjalët e Allahu i mëshiroftë që të gjithë![11]
Pejgamberit, disa të sahabëve…"[8] Vijon
Librat që u shkruan gjatë këtij shekulli kishin
emra të ndryshëm, si: "el-Muvet'a", Përgatiti:
"Xhami'i", "Sunen" e disa të tjerë kishin edhe Bali Musli Sadiku
emra të veçantë, si: "el-Xhihad", "ez-Zuhd",
______________
[6] Sherh Ilel et-Tirmidhij(1/342).
[7] Këtë do ta shtjellojmë më gjerësisht në kapitullin e tretë, që ka të bëjë me studimin e disa librave që janë shkruar në këtë shekull.
[8] Sherh Ilel et-Tirmidhij (1/341).
[9] Shiko "Tedvinu es-Sunneh”, fq. 79-81.
[10] Shiko “Er-Risaleh el-Mustetrafeh”, fq. 6-9, dhe “Tedvinu es-Sunneh”, fq. 81-82.
[11] Kjo ishte e tëra që Allahu ma mundësoi të shkruaj në këtë numër. Ndërsa në numrin tjetër do të vazhdojmë me kapitullin e tretë rreth studimit
të disa prej këtyre librave, si “Muvetain” e imam Malikut dhe Musannefin e Imam Abdurrezak es-Sananit.
O Allah, lehtëso e mos vështirëso!

40 Dëlirje&Edukim | K O R R I K 2 0 1 0