2.04.

2023 16:13 Türkmen stan - V k ped

Türkmenistan

Vikipedi, özgür ansiklopedi Türkistan

ile karıştırılmamalıdır.
Türkmen stan
Türkmence: Türkmenistan

Bayrak Arma
Slogan
Türkmence: Türkmenistan Bitaraplygyň watanydyr
(Türkçe: Türkmen stan Tarafsızlığın Vatanıdır)[1][2]
M llî marş
Türkmence: Garaşsyz Bitarap Türkmenistanyň Döwlet Gimni
"Bağımsız Tarafsız Türkmen stan Ulusal Marşı"
2:00

Başkent Aşkabat
ve en büyük şeh r 37°58′K 58°20′D (https://tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?pagename=tr:T%C3%BCrkmen stan&params=37_58_N_58_20_E_type:c ty)
Resmî d ller Türkmence[3]

Etn k gruplar Rusça

arası let ş m d l
Konuşulan d ller Türkmence · Özbekçe · Rusça · Kazakça · Doğu Ermen ces · Tatarca · Azer ce · Beluçça · Kurmançça · Ukraynaca · d ğer

Etn k gruplar %81,8 Türkmenler

(2020)
%9,4 Özbekler
%2,2 Ruslar
%1,6 Kazaklar
%1,1 Ermen ler
%0,9 Tatarlar %0,7
Azer ler
%0,5 Beluçlar
%0,4 Kürtler
%0,2 Ukraynalılar
%1,2 d ğer
Demon m Türkmen stanlı[4]
Türkmen[5]

Hükûmet Total ter a le d ktatörlüğü altında ün ter başkanlık cumhur yet [6][7]

• Cumhurbaşkanı Serdar Berd muhammedov

• Cumhurbaşkanı Raş t Meredov Yardımcısı
• Halk Konsey Kurbankulu Berd muhammedov Başkanı
• Türkmen stan Gülşat Mamedova
Mecl s
Başkanı

Yasama organı Mecl s

Rusya ve Sovyetler B rl ğ 'nden bağımsızlık

• Rus feth 1885
• Sovyet yönet m 13 Mayıs 1925

https://tr.w k ped a.org/w k /Türkmen stan 1/11

2.04.2023 16:13 Türkmen stan - V k ped
• Devlet 22 Ağustos 1990
egemenl ğ n n
lanı
• Sovyetler B rl 27 Ek m 1991
ğ 'nden
bağımsızlık
• Tanınma 26 Aralık 1991
• Mevcut anayasa 18 Mayıs 1992

Yüzölçümü
• Toplam 491.120 km2[8] (53.)
• Su (%) 4,9
Nüfus
• 2020 tahm nî 6.031.187[9] (113..)
• Yoğunluk 10,5/km2 (221.)
GSYİH (SAGP) 2021 tahm nî
• Toplam 104,539 m lyar $[10] (93.)
• K ş başına 17.415 $[10] (75..)
GSYİH (nom nal) 2021 tahm nî
• Toplam 54,218 m lyar $[10]
• K ş başına 9.032 $[10] (73.)
G n (1998) 40.8 orta

İGE (2019) 0.715[11] yüksek ·

111.

Para b r m Türkmen stan manatı (TMT)

Zaman d l m UTC+5
• Yaz (YSU) UTC+5 (kullanılmamaktadır)
Traf k akışı sağ

Telefon kodu 993

İnternet alan adı .tm

Türkmenistan (Türkmence telaffuz: [tʏɾkmønʏˈθːɑːn]),[12] Orta Asya'da bağımsız bir Türk devletidir. Kuzeybatısında Kazakistan, kuzeyinde ve
batısında Özbekistan, güneydoğusunda Afganistan, güneybatısında İran bulunan; batısında Hazar Denizi olan Ülkenin başkenti, aynı zamanda en
gelişmiş şehri olan Aşkabat'tır. 4-2 milyon nüfusu ile Orta Asya cumhuriyetleri arasında nüfusu en düşük olan devlet Türkmenistan'dır. Ülkenin
çoğunluğu ise Karakum Çölü'yle kaplıdır.

Türkmenistan yüzyıllardır medeniyetlerin kesişim noktası olarak birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Türkmenistan sınırları içinde yer alan
Merv şehri Orta Asya'daki en eski vaha şehirlerinden biridir. [13] Orta Çağ'da Merv, İslam dünyası için de en önemli şehirlerden biri olmakla beraber,
İpek Yolu üzerindeki en önemli noktalardandır. 1881 yılında Rus İmparatorluğu tarafından ilhak edilen Türkmenistan, daha sonra Orta Asya'daki
Bolşevik karşıtı harekette önemli rol oynamıştır. 1925'te Türkmenistan, Sovyetler Birliği'ne dahil devletlerden biri olarak, Türkmen Sovyet Sosyalist
Cumhuriyeti (Türkmen SSC) olmuştur.[14] 1991'de ise Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla bağımsızlığını kazanmıştır.

Yönetim şekli tek baskın parti sistemine dayanan bir cumhuriyet olup, ülkede 2006 yılında 1991'den beri başta olan, Türkmenbaşı olarak bilinen
Saparmurat Niyazov'un ölmesinin ardından 2007'de başa geçmiş Kurbankulu Berdimuhammedov cumhurbaşkanlığı görevini yürütmüştür.
Türkmenistan, azınlıklara karşı olan muamelesi, basın özgürlüğü, din özgürlüğü gibi başlıca konularla alakalı insan hakları sicili nedeniyle geniş çapta
eleştirilmektedir.[15][16] Ölüm cezası, 2008 Anayasası'ndan resmi olarak kaldırılmıştır. [17]

2007 tahminlerine göre ülkenin etnik yapısı, %85 Türkmen, %5 Özbek, %4 Rus ve %6 diğer milletlerden oluşmaktadır. [18] Ülkede, Türkmence,
Özbekçe ve Rusça yaygın olarak konuşulmaktadır. [18] Dini yapısı itibarıyla, %92 Müslüman, %6 Hristiyan, %2 diğer dinlere mensuptur.[18]

2006 CIA tahminlerine göre sektörel GSYİH'sının bileşenleri, %17,7 tarım, %39,2 endüstri, %43,2 hizmet sektörüdür. [18] Temel ihraç ürünleri gaz,
ham petrol, petrokimya, pamuk lifi ve tekstildir.[18] Türkmenistan dünyanın en büyük dördüncü doğalgaz rezervlerine sahiptir. [19] 1993'ten 2017'ye
kadar Türkmenistan'da vatandaşlar devlet tarafından sağlanan elektrik, su ve doğalgazdan ücretsiz olarak yararlanmışlardır. [20]

Türkmenistan, bağımsız Türk devletlerinden birisi olarak TÜRKSOY'un üyesi olup aynı zamanda Türk Devletleri Teşkilatı gözlemci ülkelerinden
biridir. Ülke, BM, İKÖ, BDT, IMF gibi uluslararası kuruluşlara üyedir.

Adlandırma

Türkmenistan adı, etnik ad olarak "Türkmen" ve Farsçadaki "yeri" veya "ülke" anlamına gelen -stan ekinden oluşur. "Türkmen" adı Türk'ten gelir.
men eki mitolojik anlamda Türk hanedanı sistemi dışındakilere atıf niteliğinde, Soğdca dilinde "neredeyse" gibi bir anlam taşır. Bununla beraber bazı
bilim insanları bu ekin, Türkmen'in anlamını "saf Türkler" veya "Türk Türkleri" şeklinde vurgulayıcı nitelikte olduğunu savunmaktadırlar. [21] İbni
Kesir gibi Müslüman tarihçiler Türkmenistan etimolojisinin "Türk" ve "iman" kelimelerinden geldiğini öne sürerek, bölgede iki yüz bin hane halkının
971 yılında İslam'a geçişini vurgularlar.

Türkmenistan 1991'de yapılan Bağımsızlık Referandumu ardından Sovyetler Birliğinden ayrılarak bağımsızlığını ilan etmişti. Bunun sonucunda 27
Ekim 1991'de kabul edilen Anayasanın 1.maddesinde devletin adı "Türkmenistan( Түркменистан)." olarak belirlenmiştir.

Tarih

https://tr.w k ped a.org/w k /Türkmen stan 2/11

2.04.2023 16:13 Türkmen stan - V k ped
Ana madde: Türkmenistan tarihi

Erken tar h
Günümüzde Merv, Ceytun ve Gonur Tepe şehirlerinin yer aldığı bölgede Tunç ve Demir çağlarında Baktria-Margiyana Arkeoloji Bölgesi gibi
arkeolojik kültürler var olmuştur.[22][23] İlerleyen dönemlerde İskitler, Massagetler ve Dahae olarak isimlendirilmiş halk da dahil olmak üzere
Hintİranlıların varlığı kaydedilmiştir.

Tarihsel anlamda Hint-İranlıların yaşadığı Türkmenistan'ın yazılı tarihi, Eski İran'ın Ahameniş İmparatorluğu İmparatorluğu tarafından ilhak
edilmesiyle başlar. Daha sonra bölge İskender tarafından ele geçirilmiş ve takip eden yıllarda Seleukos İmparatorluğu'nun parçası haline gelmiştir.
Partların bölgeyi ele geçirmesi ile Nisa (günümüzde Aşkabat'ın bulunduğu bölge) Part başkenti haline gelmiştir. 7. ve 8. yüzyıllarda Arap hakimiyetine
giren bölge İslamlaştırılmıştır.

Orta ve Erken Modern Çağ

MS 8. yüzyılda Türk dilleri konuşan Oğuz boyları Moğolistan'dan günümüz Orta Asya'sına gelip yerleşmişlerdir.
Boylar konfederasyonunun bir parçası olan Oğuzlar, modern Türkmen nüfusunun etnik temelini oluşturmuşlardır.
[24]

10. yüzyılda Türkmen adı ilk defa, İslam'ı kabul eden ve günümüz Türkmenistan topraklarını ele geçiren Oğuz
boyları için kullanılmıştır. Orada, bugünün İran ve Türkmenistan topraklarında yaşayan ve yine Oğuz boylarından
oluşan Selçuklu İmparatorluğunun egemenliği altındalardı. İmparatorluğun hizmetindeki Oğuz boyları, batıya yani
günümüz Azerbaycan ve Türkiye'nin doğusuna doğru gerçekleştirdikleri göç sayesinde Türki kültürünün
yayılmasında önemli bir rol oynamışlardır.

12. yüzyıla gelindiğinde Türkmenistan ve diğer topluluklar Selçuklu İmparatorluğu'nu devirmişlerdir. Sonraki
yüzyılda Moğollar, Türkmenlerin yerleştiği kuzey topraklarını ele geçirerek Türkmenleri güneye dağıtmış,
dolayısıyla yeni Türkmen aşiretleri arasında bir dizi bölünme yaşanmış ve birçok göçebe Türkmen aşireti ortaya
çıkmıştır. 16.yüzyıla kadar bu aşiretlerin çoğu Özbek Hanlığının, Hive Hanlığı ve Buhara Hanlığının kontrolü
altındaydılar. Türkmen askerleri de o dönemde Özbek ordusunda önemli bir yer kaplıyorlardı.
15. yüzyıldan kalma m ğfer
19. yüzyılda Türkmen boylarından biri olan Yomut Türkmenlerinin isyan ve ayaklanmaları sonucu bu Türkmen
grup Özbek yöneticiler tarafından dağıtıldı. 1855'te Teke Türkmen boyu, Hive Hanlığı yöneticisi Muhammed Emin Han'ın işgalci ordusunu, 1861'de
de Nasreddin Şah'ın işgalci Fars ordusunu yendi.

19. yüzyılın ikinci yarısında, günümüz toprakları Özbekistan, Türkmenistan ve Kazakistan sınırlarına dahil olan Hive Hanlığı'nın temel askeri ve
politik gücü, kuzeydeki Türkmenlere bağlıydı. [25] Paul R. Spickard'ın söylediği üzere, "Rus fethinden önce Türkmenler biliniyordu ve Orta Asya köle
ticaretine karıştıkları için korkuluyorlardı."[26]

Rus ve Sovyet hak m yet

Ana maddeler: Trans-Hazar Oblastı, Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Türkmenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti

Ruslar, Türkmen bölgelerini 19. yüzyılın sonlarına doğru işgal etmeye başladı. [24] Ruslar şu an ismi Türkmenbaşı olan, eski adıyla Krasnovodsk'taki
Hazar Denizi üstünden, Özbek Hanlıklarını aşmışlardı. 1879'da Rus güçleri, Türkmenistan'ın Ahal bölgesini fethetmek için olan ilk girişimlerinde
Teke Türkmenleri tarafından mağlup edilmişlerdi. Ancak 1881'de Türkmen topraklarındaki son direniş de Göktepe Savaşında kırılınca kısa bir süre
sonra Türkmenistan'da Özbek topraklarıyla beraber Rus İmparatorluğu'na dahil edildi. 1916'da Rus İmparatorluğunun I. Dünya Savaşına katılması,
Rus İmparatorluğu içindeki Orta Asya devletlerinin çoğunu sarsan askerlik karşıtı bir isyanla Türkmenistan'da yankı buldu. 1917 Rus Devrimi'nin
doğrudan etkisinin az olmasıyla birlikte, 1920'lerde Türkmen birlikleri yeni kurulan Sovyetler Birliği yönetimine karşı Basmacı Hareketi'ne dahil
oldular.

Ekim Devrimi'nden sonra Türkmenler, geçici bir hükûmet oluşturdular, ama Kızıl Ordu 1919'da Aşkabat'ı, 1920'de de Krasnovodsk'u işgal etti; Sovyet
rejimi ilan edildi ve Türkmenistan, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) içinde özerk bir Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti oldu. 1924'e kadar
Trans Hazar bölgesi, Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti içinde yer alıyordu, Türkmenistan'ın günümüzdeki öbür bölgeleri de Buhara ve
Harezm Sovyet halk cumhuriyetlerine bağlıydı. 27 Ekim 1924'te SSCB'nin merkezi yürütme komitesi, Orta Asya topraklarının sınırlarını belirleme
kararı aldı ve Türkmenistan, Buhara ve Harezm cumhuriyetlerinin toprakları Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Türkmenistan Sovyet
cumhuriyetleri arasında paylaşıldı. Türkmenistan, eski Buhara ve Harezmî cumhuriyetlerinin Türkmen bölgelerini içine aldı ve nihayetinde Sovyetler
Birliği'nin federal cumhuriyeti olarak 1924'te Türkmenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu. 1930'ların sonunda Sovyet rejiminde tarım
politikalarının yeniden örgütlenmesi Türkmenistan'daki göçebe yaşamın kalıntılarını da yok etti ve siyasi yaşam da tamamen Moskova'nın kontrolüne
girdi. Sonraki yarım yüzyıl boyunca Türkmenistan, Sovyetler Birliği içinde ona biçilmiş olan ekonomik rolü oynadı ve bu süreçte uluslararası arenada
seyreden olayların dışında kaldı.

1980'lerde Rusya'yı sallayan büyük liberalleşme hareketinin bile Türkmenistan'a etkisi görece ufak oldu. Türkmenistan 1990'da Moskova yönetiminin
sömürgeci niteliğindeki[kime göre?] müdahalelerine karşı doğan milliyetçi bir hareketlenme yaşadı. Türkmenistan'ın komünist lideri Saparmurat
Niyazov'un Sovyetler Birliği yanlılığına rağmen, Ekim 1991'de Sovyetler Birliği'nin parçalanmaya başlaması, onu bağımsızlık için milli referandum
çağrısına zorladı. 26 Kasım 1991'de Sovyetler Birliği'nin varlığı tamamen sona erdi.

Bağımsızlık sonrası dönem

Türkmenistan, Sovyet sonrası dönem boyunca neredeyse tüm uluslararası konularda tarafsız bir pozisyon benimsedi. Niyazov da Şanghay İşbirliği
Örgütü gibi bölgesel örgütlere üyelikten kaçındı. Niyazov yönetimde kontrolü sağlamak amacıyla ülkedeki ulusal örgütler ve kamu çalışanları
üzerinde ciddi kısıtlamalar getirmişti. 2002'de Niyazov'a karşı yapılan suikast girişiminden sonra Niyazov, hükûmet görevlilerini görevden alma ve
medyaya yeni sınırlamalar getirerek güvenlik önlemlerini artırdı.

ölümüyle ülkede ciddi bir iktidar boşluğu oluşmuştur. Geçici hükûmet başkanı seçilen Kurbankulu 1991 yılında bağımsızlık sonrası
Berdimuhammedov, 2007 Şubat ayı başlarında yapılan cumhurbaşkanlığı seçimini kazanmıştır. 2012'de yapılan ülken n lk cumhurbaşkanı olan
Saparmurat N yazov'un altın heykel
seçimlerde de %97 [27] oy çoğunluğu ile yeniden seçilen Berdimuhammedov cumhurbaşkanlığı görevini
sürdürmektedir.

https://tr.w k ped a.org/w k /Türkmen stan 3/11

2.04.2023 16:13 Türkmen stan - V k ped
Yaşanan suikast girişimiyle alakalı olarak Niyazov'un, hem karşılıklı birtakım anlaşmazlıklar hem de Özbekistan'ın
bu suikast girişiminde rol oynadığını ima etmesi nedeniyle 2000 ve 2004 yılları arasında Özbekistan ve
Türkmenistan arasında ciddi gerilimler yaşandı. 2004 yılında yapılan ikili antlaşmalar dostane ilişkileri yeniden
tesis etti. Aralık 2004 ve Ocak 2005 seçimlerinde yalnızca Niyazov'un partisi temsil edilmiş olmakla beraber,
herhangi bir uluslararası seçim gözlem grubu da yer almamıştır. 2005'ten sonra tek aday olarak iktidara gelen
Niyazov, Aşkabat dışındaki tüm hastaneleri ve yerel kütüphaneleri kapatarak diktatörlük etmiştir. 2006 yılında
keyfi politika değişiklikleri, petrol ve gaz sektörü dışındaki ekonomik çıktıların azalması ve bölgesel ve uluslararası
kuruluşlardan soyutlanma eğilimlerinin yoğunlaşmıştır. 2006 yılı sonunda Niyazov'un ani

Türkmenistan'daki siyasi sistemin aşırı milliyetçilik, milliyetçilik çerçevesinde eşitlik ve otoriterlik temellerinde olduğu görülmekle beraber geleneksel
değerlere de yoğun vurgu içermektedir [28]

Berd muhammedov dönem

Niyazov'un despotik yönetiminden sonra iktidara gelen Berdimuhammedov, ekonomik liberalleşme de dahil olmak
üzere bazı siyasi reformlar yapma sözü verdi. Sovyet sonrası dönemde Türkmenistan, IMF tarafından tasarlanan
radikal ekonomik değişim programını reddederek, ufak ölçekli özelleştirme, sınırlı serbestleşme ve para reformları,
sınırlı özel girişimcilik ve seçici serbestleştirilmiş ticaret politikaları uygulamıştır. Sınırlı liberalleşmenin yanı sıra
hükûmet, merkezi planlanmış ekonomi biçimini de korumuş ve endüstri ve tarım sektörlerindeki işletmelerin çoğu
üzerinde de kontrol sağlamıştır. BDT ortakları tarafından gaz için ödeme yapılmaması, BDT dışı bir pazara boru
hattının olmaması ve Türkmenistan liderleri tarafından seçilen ekonomik
gelişim modelinin zayıf yönleri dolayısıyla ekonomik gelişimde önemli bir değişiklik yaşanmamıştır. Hatta Esk cumhurbaşkanı Kurbankulu
devletin vatandaşlarına ücretsiz su, doğalgaz, elektrik hizmetine rağmen, 90'larla beraber girişilen ekonomik Berd muhammedov, Rusya devlet
dönüşüm politikaları halkın yaşam standartlarını olumsuz etkilemiş, bir düşüşe yol açmıştır. Ülkede sağlık, eğitim başkanı Vlad m r Put n le b rl kte
ve sosyal refah ciddi anlamda kötüleşmiş ve ortalama yaşam beklentisi 62,5 yıla düşmüştür. Bu süreçte (2017)

Türkmenistan, diğer Orta Asya ülkelerinin aksine önemli bir ekonomik göç yaşamamıştır.[28]
2002-2008 yılları arasında yurtiçinde ve yurtdışında oluşturduğu pazarlar sayesinde, yıllık %7 ila %12 oranında güçlü bir ekonomik büyüme
yaşamıştır. İhraç mallarının fiyatlarındaki önemli artış devletin gelirini artırdı. Ayrıca Rusya ve Ukrayna ile gaz ve petrol teslimatları için şartların
yeniden müzakeresi sonucu da gelir artmıştır. Yine de Türkmenistan'daki tarım sektörü, ulaşım alt yapısı ve boru hatlarında önemli yatırım ve
iyileştirmelere gereksinimi bulunmaktadır.[28]

Coğrafya

Orta Asya ülkelerinden olan Türkmenistan güneyden İran, batıdan Hazar Denizi, kuzeyden Kazakistan, kuzeydoğudan Özbekistan, güneydoğudan
Afganistan'la çevrilidir. Ülkenin en uzun sınırı Özbekistan ile, en kısa sınırı ise Kazakistan iledir. En yüksek yerleri Köyten Dağı (3139 m.) ve Kopet
Dağı (2942 m.)'dır.

Hazar Denizi'nin hemen yanıbaşında yer alan ve tuz yönünden zengin olan Karaboğaz Gölü, Türkmenistan toprakları içinde yer alır. Türkmenistan
akarsu yönünden fakirdir. Etrek ırmağının bir bölümü Türkmenistan'ın içinde yer almaktadır. Tejen ve Murgap adlı akarsuları Karakum Çölü içinde
kaybolmaktadır. Amu Derya ırmağının çok az bir kısmı Türkmenistan sınırları içinde yer alır. Bunun dışında önemli bir akarsuyu yoktur. Ancak su
ihtiyacının karşılanması için 1300 km uzunluğundaki Karakum kanalı yapılmıştır. Bu kanal güneydedir.

Topraklarının beşte dördünü Karakum Çölü kaplamaktadır. Güney kısmında Kopet dağ kütlesi ve yaylalar yer alır. Topraklarının %3.5'i tarım alanı, %
17'si otlak, kalanı ya kısmen otlak olarak kullanılabilen çöl veya tamamen çöldür. Türkmenistan'a kurak ve sıcak bir iklim hâkimdir. Yaz aylarında
sıcaklık bazen 50 dereceye kadar çıkar. Kış aylarında ise bazen -25 dereceye kadar düştüğü olur.

Türkmen stan'ın yağış ve sıcaklık Türkmen stan'ın topoğraf k har tası Türkmen stan'ın büyük bölümü Karakum graf ğ Çölü le
kaplıdır

Siyaset

Türkmenistan 18 Mayıs 1992'de yürürlüğe konan anayasayla yönetilmektedir. Ülkenin kalıcı tarafsızlık
beyannamesi Birleşmiş Milletler tarafından 1995'te kabul edildi. 2006'dan beri Bağımsız Devletler Topluluğu'nda
de facto üyeliği bulunmaktadır.

Ülkede çok partili demokratik sisteme geçilmiş olmasına rağmen de facto tek parti yönetimi sürmektedir. Ülkede
mevcut partileri Demokratik Parti (Mevcut hükûmet), Senagatçylar ve Telekeçiler (Sanayici ve Girişimciler) Partisi
ve Agrar Partisi (Tarım Partisi) oluşturur. İletişim başta olmak üzere birçok alan üzerinde devlet tekeli
sürmektedir.

Türkmenistan'ın bağımsızlığını kazanmasının ardından 27 Ekim 1991'de yapılan ilk devlet başkanlığı seçimleri
sonucunda Saparmurat Türkmenbaşı devlet başkanlığına seçildi ve ölümüne (21 Aralık 2006) kadar bu görevini

https://tr.w k ped a.org/w k /Türkmen stan 4/11

2.04.2023 16:13 Türkmen stan - V k ped
sürdürdü. Türkmenistan'ın ikinci cumhurbaşkanı ise 11 Şubat 2007 tarihinde oyların %89,2'sini alarak seçilen Kurbankulu Berdimuhammedov'dur.
Berdimuhammedov 2012 seçimlerinde %97.14[29], 2017 yılındaki seçimlerde %97.69 [30] oy alarak yeniden seçilmiştir.
[31]
12 Mart 2022 tarihinde yapılan seçimlerde Berdimuhamddeov kendisi yerine oğlunu aday göstermiştir. Seçim sonucunda oyların %72.97'sini
alarak seçilen Serdar Berdimuhammedov Türkmenistan'ın üçüncü cumhurbaşkanı olmuştur.

İnsan hakları
Türkmenistan Hükûmeti, yaygın insan hakları ihlalleri için eleştirilmektedir ve hükûmet vatandaşları için
yabancı seyahat ile ilgili ciddi kısıtlamalar getirmiştir.[32] Ülkede ayrıca azınlıklara baskı da yapılmaktadır.
Sınır Tanımayan Gazeteciler'in 2014 Dünya Basın Özgürlüğü Raporu'nda Türkmenistan 180 ülke arasından
178.
olmuştur. 179. Kuzey Kore, 180. Eritre'dir.[33] Türkmen stan Cumhurbaşkanı
Serdar Berd
muhammedov İnsan Hakları İzleme Örgütüne göre, "Türkmenistan dünyanın en baskıcı ülkelerinden
biri olmaya devam ediyor. Ülke neredeyse bağımsız bir incelemeye kapalıdır. Medya ve din
özgürlükleri katı bir kısıtlamaya tabidir. İnsan hakları savunucuları ve diğer aktivistler sürekli
hükümet misillemesi tehdidiyle karşı karşıyadırlar."[34]
Dini azınlıklar, vicdani ret, dinlerinin gereğini inzivada yerine getirmeleri, yurtdışı seyahat engelleri,
Hristiyan literatürüne ait kaynakların kopyalarına el koyma şeklinde kısıtlamalara maruz kalmaktadır. [35][36]
[37]
Din ve inanç özgürlüklerini kullandıkları için tutuklanan birçok kişinin usulsüz süreçlere tabi olduğu ve
yargılamasız tutukluluğuna devam ettiği söylenmektedir. [1] (https://www.forum18.org/archive.php?
article_id=206 3) 15 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi
(https://web.archive.org/web/20181015153243/http://www.forum18.org/archive.p hp?article_id=2063).
[2] (https://www.hrw.org/world-report/2017/country-chapters/turkmenistan) 30 Haziran 2017 tarihinde
Wayback Machine sitesinde arşivlendi
(https://web.archive.org/web/20170630194342/https://www.hrw.org/world-report/2017/country-
chapters/turkmenistan).

Ordu
Ana madde: Türkmenistan Silahlı Kuvvetleri

Türkmenistan'da silahlı kuvvetler, ülkenin savunma bakanlığına bağlıdır. Aktif personel sayısı 22.000, rezerv personel sayısı 110.000'dir. Kendi sınır
güvenliğini kendisi sağlamaktadır. Askerlik süresi 2 yıldır. Üniversite okuyan veya okumayan ayrımı yapılmamaktadır.

İdarî bölümler
Ana madde:
Türkmenistan'ın iller
i
Beş ana Türkmen boyundan oluşan Türkmenistan'da idari yapı da bu beş boya göre ve 5 vilayet
şekillenmiş
(il)
kurulmuştur.
[38]
Bu illere ek olarak
Aşkaba
t şehri kendi başına vilayet yetkilerine sahiptir. Bu vilayetler şu şekilde
listelenebilir:
1. Ah l
2. Balk
a n
3. Daşoğ
a z
4. Leb
u p
5. Me
a v
r
Demografi

Ana madde: Türkmenistan demografisi

Ülke nüfusu Temmuz 2020 The World Factbook tahminlerine göre 5.528.627 kişidir. Buna karşın bu kaynakta ülkede son 10 senedir devam etmekte
olan dış göç nedeniyle nüfusun tahmin edilenden 1 ila 2 milyon kişi daha az olabileceği de not edilmiştir. [39]

Türkmenistan son yıllarda nüfus artışını teşvik etme yollarını denemektedir. Özellikle çocuklu ailelere ekonomik avantajlar ve 8 çocuk doğuran
kadına devlet üstün hizmet nişanı verilmesi gibi hamleler nüfusu az olan ülkenin düşündüğü adımlardır. devlet başkanı Bermuhamedov'un çıkarttığı
kararname gereğince 8 çocuklu kadına büyük bir ikramiye de verilmesi kararlaştırılmıştır. Yine bu kadınlar uçak dahil tüm ulaşım hizmetlerinden ve
devletin sağladığı temel ihtiyaçlardan bedava ve kotasız yararlanma hakkına sahip olmaktadırlar. Nüfus artışını teşvik için çok çocuklu ailelere
yönelik daha pek çok avantajlı politika uygulanmaktadır. Örneğin çocuk sayısı 3 olan aileye başkent Aşkabat'tan dayalı döşeli yeni bir daire ve bir
binek araç tahsis edilmektedir. Son olarak evlilik kurumunun yaygınlaşması adına düğün merkezleri kurulmakta ve toy merkezi denilen bu düğün
salonlarında gençler ücretsiz olarak düğünlerini yapmaktadırlar. [40]

https://tr.w k ped a.org/w k /Türkmen stan 5/11

2.04.2023 16:13 Türkmen stan - V k ped
Etn k gruplar

2012 sayımına göre nüfusun %85.6'sını Türkmenler, %5.8'ini Özbekler, %5.1'ini Ruslar oluşturur.[41]

Türkmen stan'ın etn k gruba göre nüfusu 1926-2012

1926 sayımı1 1939 sayımı2 1959 sayımı3 1970 sayımı4 1979 sayımı5 1989 sayımı6 1995 sayımı7 2012 sayımı8
Etn k
gruplar Nüfus % Nüfus % Nüfus % Nüfus % Nüfus % Nüfus % Nüfus % Nüfus %

Türkmenler 719,792 71.9 741,488 59.2 923,724 60.9 1,416,700 65.6 1,891,695 68.4 2,536,606 72.0 3,403,639 76.7 4,066,959 85.6

Özbekler 104,971 10.5 107,451 8.6 125,231 8.3 179,498 8.3 233,730 8.5 317,333 9.0 408,259 9.2 275,565 5.8

Ruslar 75,357 7.5 232,924 18.6 262,701 17.3 313,079 14.5 349,170 12.6 333,892 9.5 297,319 6.7 242,307 5.1

Kazaklar 9,471 0.9 61,397 4.9 69,522 4.6 68,519 3.2 79,539 2.9 87,802 2.5 88,752 2.0 19,004 0.4

Azer ler 4,229 0.4 7,442 0.6 12,868 0.8 16,775 0.8 23,548 0.9 33,365 0.9 36,586 0.8 - -

Beluçlar 9,974 1.0 5,396 0.4 7,626 0.5 12,374 0.6 18,584 0.7 28,280 0.8 36,428 0.8 - -

Tatarlar 4,769 0.5 19,517 1.6 29,946 2.0 36,457 1.7 40,432 1.5 39,277 1.1 35,501 0.8 - -

Ermen ler 13,859 1.4 15,996 1.3 19,696 1.3 23,054 1.1 26,605 1.0 31,829 0.9 33,638 0.8 - -

Ukraynalılar 6,877 0.7 21,778 1.7 20,955 1.4 35,398 1.6 37,118 1.3 35,578 1.0 23,064 0.5 - -

D ğerler 51,615 5.2 38,494 3.1 44,106 2.9 57,026 2.6 64,327 2.3 78,755 2.2 71,168 1.7 142,285 3.1

Toplam 1,000,914 1,251,883 1,516,375 2,158,880 2,764,848 3,522,717 4,434,354 4,751,120

1
Kaynak: [3] (http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_nac_26.php)22 Mayıs 2011 tar h nde Wayback Mach ne s tes nde arş vlend (https://web.arch ve.org/web/20110522151210/
http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_nac_26.php).. 2 Kaynak: [4] (http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_nac_39.php)21 Aralık 2012 tar h nde Arch ve. s s tes nde arş vlend (htt
3
ps://arch ve. s/20121221160751/http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_nac_39.php). Kaynak: [5] (http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_59.php) 16 Mart 2010 tar h nde
Wayback Mach ne s tes nde arş vlend (https://web.arch ve.org/web/20100316172652/http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_59.php).. 4 Kaynak: [6] (http://demoscope.ru/we
ekly/ssp/sng_nac_70.php)3 Aralık 2009 tar h nde Wayback Mach ne s tes nde arş vlend (https://web.arch ve.org/web/20091203151519/http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_na
c_70.php).. 5 Kaynak: [7] (http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_79.php) 24 Mart 2010 tar h nde Wayback Mach ne s tes nde arş vlend (https://web.arch ve.org/web/2010032
4145212/http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_79.php).. 6 Kaynak: [8] (http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_89.php)16 Mart 2010 tar h nde Wayback Mach ne s tes nde
arş vlend (https://web.arch ve.org/web/20100316172713/http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_89.php).. 6 Kaynak: [9] (https://web.arch ve.org/web/20160310001
7
057/http://asgabat.net/turkmen stan/ tog -vseobsche -perep s -naselen ja-turkmen stana-po-nac onalnomu-sostavu-v-1995-godu.html) Kaynak: [10] (https://web.arch ve.org/we
b/20161006054812/http://www.chrono-tm.org/en/2015/02/the-results-of-census- n-turkmen stan/)
Dl
Türkmenistan'ın resmî dili olan Türkmence, Türkî dillerin Şaz koluna mensuptur. Dil, soysal açıdan ilişkili olduğu Azerice ve Türkçe ile birlikte Oğuz
dil grubunu oluşturur. Ethnologue'a göre Türkmence, Türkmenistan'da yaşayan Türkmenler ile İran, Afganistan ve Rusya gibi ülkelerde yaşayan
Türkmenler tarafından yaklaşık 6 milyon toplam konuşura sahiptir. Türkmenistan'ın %72'sinin Türkmence konuştuğu tespit edilmiştir. [39]

Rusça ülkede hâlâ konuşulan bir dildir. The World Factbook verilerine göre ülke nüfusunun %12'si Rusça konuşuru olmaktadır. Özbekçe toplumun
%9'u tarafından konuşulmakta olup, ülkedeki 3. büyük dili oluşturmaktadır. Kalan %7'in diğer dilleri konuştuğu belirtilmektedir. [39] Kazakça,
Tatarca, Ukraynaca, Azerice ve Ermenice ülkedeki diğer başlıca azınlık dillerini oluşturmaktadır. [42]

Dn
Türkmen stan'da d n [43]
CIA World Factbook'a göre İslam inancına sahip bireyler Türkmenistan nüfusunun %89'unu oluşturmaktadır.
Toplumun %9'u ise Doğu Ortodoks Kilisesi'ne bağlıdır. Geriye kalan %2'nin dini bilinmemektedir. [4] Pew İslam Hr   %93
Research Center'ın 2009 tarihli araştırmasına göre Türkmenistan nüfusunun %93,1'i Müslümandır. [44] st yan d   %6
ğer %1

Marı'da b r Rus Ortodoks k l ses

Ekonomi
Ana madde: Türkmenistan ekonomisi
Türkmenistan ekonomisi büyük ölçüde doğal gaz satışına ve pamuk üretimine bağlıdır. Madencilik
haricindeki sanayi azdır. Türkmenistan dünyanın en büyük dördüncü doğal gaz üreticisi durumundadır ve
bu üretim nedeniyle ekonomik reforma temkinli bir yaklaşım vardır. 1998 - 2002 yılları arasında doğal gaz
satışında ve dış borçların çevrilmesinde zorlanmasının ardından 2004 yılında işsizlik %60 seviyesine
ulaşmıştır.

https://tr.w k ped a.org/w k /Türkmen stan 6/11

2.04.2023 16:13 Türkmen stan - V k ped
Saparmurat Niyazov devlet başkanı olduktan sonra 1991 yılından itibaren halka ücretsiz verilmekte olan su,
doğalgaz, elektrik ve tuz, refah seviyesindeki gerilemeye paralel olarak Kurbankulu Berdimuhammedov'un
çıkardığı bir kararname ile 1 Ocak 2019'dan itibaren ücretlendirilmeye başlanmıştır. [45]

Doğal gaz ve petrol

2019 yılından itibaren ülkede doğal gaz ücretli yapıldı. Doğal gaz çıkarımını ve dağıtımını bir tek devlet
şirketi Türkmengaz yapmaktadır. Kazakistan, Rusya, Afganistan ve Çin'e uzanan doğal gaz boru hatları da
mevcuttur ve Hazar Denizi'nden Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye aracılığıyla Avrupa'ya da doğal gaz boru
hattı döşenmesi planlanmaktadır. Petrol ise ülkede çok ucuz fiyatlara satılmaktadır.
Petrol çıkarım ve dağıtımını Türkmennebit adlı devlet şirketi yapmaktadır. Bunun
haricinde Lukoil'in Aşkabat'ta bir benzin istasyonu ve Shell'in Aşkabat ofisi
mevcuttur. the Oil and Gas Journal dergisine göre Türkmenistan'ın teyitli petrol
rezervi ocak 2016 itibarıyla 600 milyon varil dolaylarındadır ve the BP Statistical
Review of World Energy 2016 raporuna dayanarak 2015 yılı petrol ve türevleri için
üretim miktarı, günlük 261.000 varildir ve 2014 yılına göre bir artış içermektedir. Türkmenistan 2 petrol
rafinerisine sahiptir. Bunlar Seydi ve Türkmenbaşı rafinerileridir ve günlük 237.000 varil ham petrol işleme
kapasiteleri mevcuttur. Doğal gaz kaynağı bakımından oldukça zengin olan Türkmenistan 2016 itibarıyla 265
tcf (trilyon küp feet) gibi devasa bir onaylı rezerve sahiptir ve bu dünyanın dördüncü büyük doğal gaz
rezervidir. Orta Asya'nın en büyük doğal gaz ihracatçısı konumunda olan Türkmenistan, gaz satışının yüzde
70'ini Çin'e yapmaktadır, ülke ayrıca 2013 yılında boru hatları aracılığıyla toplam 1.3 tcf gaz ihraç etmiştir.
Türkmenistan 2015 yılında devasa bir gaz
alanı keşfetti, bu alan Galkınış Mevkii'nde ve dünyanın en büyük ikinci doğal gaz rezervine sahiptir. [46]
Hazar Den z 'nde bulunan b r petrol
platformu

Petrol çıkarma tar h

Türkmenistan'ın petrol kaynakları, ilk olarak Part İmparatorluğu dönemin'de kullanılmaya başlamıştır. Eski
dönemlerde petrolü silah ve süs yapmak için kullanılmıştır. Part kaynaklarında Türkmenistan'daki petrolün
Hazar Denizin doğu kıyıları boyunca uzandığı yazılır.

Tur zm
Ana madde: Türkmenistan'da turizm
Ülkedeki en önemli turistik yerler Türkmenbaşı, Avaza, Merv (Marı) ve Darvaza'dır
(Cehennem Kapısı). Türkmenbaşı, limanından dolayı gelişen ticareti ve petrol
rezervinin yanı sıra sahil turizmi için oldukça uygun bir kenttir. Merv ise 19.
yüzyılda dönemin en güçlü Türkmen boyu olan Teke Türkmenleri'nin başkentliğini
yaptığı için tarihi yerler mevcuttur.

İnşaat
Ülkedeki önemli inşaatların büyük kısmını Türk firması Gap İnşaat; Polimeks ile Fransız firması Bouygues
Cehennem Kapısı olarak da b l nen yapmaktadır. Ayrıca birkaç küçük inşaat firması ile petrol sondaj firmaları da
vardır. Devlet konutları ücretsizdir. Derveze Çukuru tur stler n z yaret
ett ğ b r yerd r

Enerj
Ülke elektrik enerjisi ihtiyacının tamamını kendi üretir. Ülkede son yıllarda enerji santrallerini yenileme ve
ihtiyaçları karşılama adına yeni santral yapımları hız kazanmıştır. Enerji tesislerinin büyük kısmını Çalık
Enerji gibi Türk firmaları gerçekleştirmektedir. Ayrıca İran ve Afganistan'a da elektrik ihracatı
yapılmaktadır.[47] Ülkede elektrik piyasası tamamen enerji ve sanayi bakanlığı denetimindedir ve elektrik
üretimi tamamen doğal gaza dayanır. 2016 Nisan verilerine göre, ülkenin toplam üretilmiş enerji kapasitesi
5.2 gigawatt büyüklüğündedir. Türkmenistan'ın enerji üretimi ülke içi kullanımı aşmaktadır ve fazla olan
kısım ihraç edilmektedir. 2015 yılında Türkmenistan 22 milyar kilowatt saat enerji üretmiştir ve bunun
yaklaşık 3.2 milyar kilowatt saatini ihraç etmiştir. Bu aktarımı Orta Asya elektrik ağı üzerinden yapmaktadır.
Özellikle Afganistan, İran ve diğer Orta Asya ülkelerine bu enerjiyi satmaktadır. 2013 yılında Türkmenistan,

https://tr.w k ped a.org/w k /Türkmen stan 7/11

2.04.2023 16:13 Türkmen stan - V k ped
enerji sektörünü modernize etmek ve genişletmek adına bir hamle kararı aldı. 2013-2020 arasında 14 yeni
elektrik üreten doğal gaz santrali inşası planlanmıştır. Ayrıca Türkmenistan 12 adet ısıl enerjiyle çalışan
santrale (thermal power plant) de sahiptir. Türkmenistan 2020'de 27 milyar kilowatt saatlik üretim hedefine
sahipken; 2030 için 35.5 milyar kilowatt saatlik bir enerji üretimi hedefi koymuştur. [46]

Sanay
Sanayi tesisleri daha çok Aşkabat'ta yoğunlaşmıştır. Başkentin yanı sıra Türkmenabat (Çarçou) ve
Türkmenbaşı (Krasnovodsk) da önemli sanayi kentleridir. Ülkede araba üretilmesede, araba üreten ülkeler
buradan malzeme ihraç etmektedir. 2011 verilerine göre ülkede 100'den fazla sanayi ürünü üretilir.

Tarım
Türkmenistan, dünyanın en büyük dokuzuncu pamuk üreticisidir. Ülkenin sulanan alanlarının yarısında
pamuk ekilidir. 2011 yılında, Türkmenistan 1.1 milyon ton ham pamuk üretmiş, üretilen bölgelerin başında
ise Lebap ve Mary gelmiştir. Türkmenistan, Rusya, İran, Türkiye ve Çin başta olmak üzere pek çok ülkeye
ham pamuk ihraç etmektedir. Ayrıca ülke önemli bir tahıl ürünleri üreticisidir. Mary ve Balkan en gelişmiş
vilayetleridir.

Hayvancılık
Ülkede hayvancılık her geçen yıl daha fazla büyüyor. Syr derya'nın orta ve alt akımlarında sütlü otların fazla olması nedeniyle, hayvancılığın büyük bir
bölümü Daşoğuz eyaletinde yapılır. 2011 verilerine göre, ülkede küçük baş hayvanların sayısı yaklaşık 17,2 milyondur ve bunlar'ın %86,3 hususi
ailelere aittir.

Kültür
Ana madde:
Türkmen kültür
ü

Spor
Ana madde:
Türkmenistan'darspo
Ülkede spora çok önem verilmektedir. Türkmenistan'da en beğenilen spor dalları okçuluk, cirit atma, ata binme,
tenis,boksve güreştir.Bunlarınyanısıra futbol,voleybolve hentbolda ülkedepopülerdir.
201 AsyaSpor
OyunlarıAşkabat'ta gerçekleştirileceği için çok sayıda spor tesislerinin inşaatı 2010'da
7 başlayıp planlandığı tarihte
bitmiştir. Dünya Göçebe Oyunları'nda at
süren br Türkmen baba ve oğul
Mutfak
Ana madde: Türkmen mutfağı

Günümüzde, Saray kültürü ile halk kültürünün karışımı bir "Türkmen mutfağı" ortaya çıkmıştır. Birçok saray yemeği, halk tarafından
benimsenmiştir.

Medya
Ayrıca bakınız: Türkmenistan'da televizyon

Ülkede iletişimde devlet tekeli vardır. Ayrıca Facebook, Twitter ve YouTube sansürlenmiştir. Sınır Tanımayan Gazeteciler'in 2014 Dünya Basın
Özgürlüğü Raporu'nda Türkmenistan 180 ülke arasından 178. olmuştur. 179. Kuzey Kore, 180. Eritre'dir.

Türkmenistan'da televizyon kuruluşları arasında Altın Asır, Yaşlık, Miras, Türkmen Avazı, Türkmenistan, Aşkabat TV ve Türkmenistan Sport adlı 7
kanal yer alır. Ülkede özel televizyon yayını bulunmamaktadır. Eylül 2015'te Türkmenistan, Monako ile hisselerini paylaştığı, Türkmenistan Devlet
Uzay Ajansı tarafından Amerika Birleşik Devletleri yapımı bir uydu fırlatmıştır. TürkmenSat 1/MonacoSAT, Türkmenistan'ın ilk haberleşme
uydusudur. Ülkedeki GSM operatörlerini TMCELL oluşturmaktadır. Bu operatör de Türkmen Telekom'a aittir.

Ülkedeki başlıca radyoları Türkmen devlet radyoları, Radyo Vatan ve Radyo Avaz oluşturur. Ayrıca hükûmet karşıtı olan Azatlyk Radyosu da
(Hürriyet Radyo) faaliyet göstermektedir.

Bayrak
Ana madde: Türkmenistan bayrağı

Türkmenistan bayrağındaki halı motifleri 5 büyük Türkmen boyunu ve 5 ili temsil eder.

Kaynakça
1. ^ " "Turkmen stan s the motherland of Neutral ty" s the motto of 2020 2019 tar h nde kaynağından (https://en.hron katm.co
| Chron cles of Turkmen stan" (https://web.arch m/2019/12/turkmen stan- s-the-motherland-of-neutral ty- s-the-motto-
ve.org/web/201912291 41608/https://en.hron o f-2020/) arş vlend . Er ş m tar h : 26 Mayıs 2020.
katm.com/2019/12/turkmen stan- s-the-motherla nd-of-neutral ty- s-
the-motto-of-2020/). En.hron katm.com. 28 Aralık 2019. 29 Aralık

https://tr.w k ped a.org/w k /Türkmen stan 8/11

2.04.2023 16:13 Türkmen stan - V k ped
2. ^ "Turkmen parl ament places Year 2020 under nat onal motto 8. ^ Государственный комитет Туркменистана по статистике :
"Turkmen stan – Homeland of Neutral ty" – tpetroleum" Информация о Туркменистане : О Туркменистане
(https://turkme npetroleum.com/en/2019/12/29/turkmen-parl ament- (http://www.stat.g ov.tm/ru/content/ nfo/turkmen stan/) 7 Ocak 2012
places-year-2020 -under-nat onal-motto-turkmen stan-homeland-of- tar h nde Wayback Mach ne s tes nde arş vlend (https://web.arch
neutral ty/). Turkmenpetroleum.com. 29 Aralık 2019. 8 Haz ran 2020 ve.org/web/201201070 73046/http://www.stat.gov.tm/ru/content/
tar h nde kaynağından arş vlend (https://web.arch nfo/turkmen stan/). : Туркменистан — одна из пяти стран
ve.org/web/2020060810420 Центральной Азии, вторая среди них по площади (491,21 тысяч
5/https://turkmenpetroleum.com/en/2019/12/29/turkmen-parl ament- км2), расположен в югозападной части региона в зоне пустынь,
pl aces-year-2020-under-nat onal-motto-turkmen stan-homeland-of- севернее хребта Копетдаг Туркмено-Хорасанской горной
neutr al ty/). Er ş m tar h : 26 Mayıs 2020. системы, между Каспийским морем на западе и рекой Амударья
3. ^ "2008 Türkmen stan Anayasası" (https://web.arch на востоке.
ve.org/web/20190 515155819/https://www.const 9. ^ "Arş vlenm ş kopya" (https://populat on.un.org/wpp/Download/F
tuteproject.org/const tut on/Turkmen sta n_2008.pdf?lang=en) (PDF). les/1
15 Mayıs 2019 tar h nde kaynağından (htt ps://www.const _Ind cators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Populat
tuteproject.org/const tut on/Turkmen stan_2008.pdf?la ng=en) (PDF) on/WPP2019_P
arş vlend . OP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx). 18 Şubat
a b 2020 tar h nde kaynağından arş vlend (https://web.arch
4. ^ "Turkmen stan" (https://web.arch ve.org/web/20 200218054922/https://populat
ve.org/web/20070612214157/ht tps://www.c a.gov/l brary/publ cat on.un.org/wpp/Download/F les/1_Ind ca
ons/the-world-factbook/geos/tx.html). The World Factbook. Un ted tors%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Populat on/WPP2019_POP_F0
States Central Intell gence Agency. 12 Haz ran 2007 tar h nde 1_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx). Er ş m tar h : 8
kaynağından (https://www.c a.gov/l brary/publ cat ons/the-world- Ocak 2021.
factbook/geos/tx.html) arş vlend . Er ş m tar h : 25 Kasım 2013.
a b c d
5. ^ "Dual C t zensh p" (https://web.arch 10. ^ "Turkmen stan" (https://web.arch
ve.org/web/20200523121623/htt ps://tm.usembassy.gov/u-s-c t zen- ve.org/web/2020111502042 1/http://www.
serv ces/dual-c t zensh p/). Ashgabat: U.S. Embassy n Turkmen mf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.a spx?
stan. 23 Mayıs 2020 tar h nde kaynağından pr.x=44&pr.y=15&sy=2018&ey=2020&scsm=1&ssd=1&sort=coun
(https://tm.usembassy.gov/u-s-c t zen-serv ces/dual-c t z ensh p/) arş try&ds=.&br=1&c=925&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP
vlend . Er ş m tar h : 23 Mayıs 2020. %2C
6. ^ *Gore, Hayden (2007). "Total tar an sm: The Case of Turkmen PPPPC%2CLP&grp=0&a=). Internat onal Monetary Fund. 15 Kasım
stan" (https://web.arch 2020 tar h nde kaynağından (http://www.
ve.org/web/20200229235859/https://www.du.edu/kor mf.org/external/pubs/ft/weo/2 018/02/weodata/weorept.aspx?
bel/hrhw/researchd gest/russ a/total tar an sm.pdf) (PDF). Human R pr.x=44&pr.y=15&sy=2018&ey=2020&
ghts & Human Welfare. Denver: Josef Korbel School of scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=925&s=NGDPD
Internat onal Stud es (Human R ghts n Russ a and the Former Sov et %2CNG DPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=) arş
Republ cs): 107-116. 29 Şubat 2020 tar h nde kaynağından (https://w vlend . Er ş m tar h : 2 Haz ran 2016.
ww.du.edu/korbel/hrhw/researchd gest/russ a/total tar an sm.pdf) 11. ^ Human Development Report 2020 The Next Front er: Human
(PDF) arş vlend . Er ş m tar h : 29 Haz ran 2021. Development and the Anthropocene (http://hdr.undp.org/s
tes/default/f les/hdr2020.pdf) (PDF). Un ted Nat ons Development
W ll amson, Hugh (24 Mart 2022). "The nternet s cruc al" (https://
Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5.
www.hrw.org/news/2022/03/24/ nternet-cruc al). Human R ghts
15 Aralık 2020 tar h nde kaynağından arş vlend (https://web.arch
Watch. 4 Mayıs 2022 tar h nde kaynağından arş vlend (https://we
ve.org/web/202012 15063955/http://hdr.undp.org/s tes/default/f
b.arch les/hdr2020.pdf) (PDF). Er ş m tar h : 16 Aralık 2020.
ve.org/web/20220504060758/https://www.hrw.org/news/202
2/03/24/ nternet-cruc al). Er ş m tar h : 4 Mayıs 2022. 12. ^ Clark, Larry (1998). Turkmen Reference Grammar (İng l zce). W
"Turkmen stan stands out as a total tar an state. It g ves esbaden: Harrassow tz Verlag. s. 50.
absolutely no scope to d ss dent op n ons and ndependent med a. 13. ^ Centre, UNESCO World Her tage. "State H stor cal and Cultural
The reg me censors the nternet heav ly." Park "Anc ent Merv" " (https://web.arch
ve.org/web/20060227200324/ https://whc.unesco.org/en/l st/886/).
Horák, Slavomír; Šír, Jan (March 2009). D smantl ng total tar an
UNESCO World Her tage Centre (İng l zce). 27 Şubat 2006 tar h nde
sm?: Turkmen stan under Berd muhamedow (https://w ww.f
kaynağından (https://whc.unesco. org/en/l st/886/) arş vlend . Er ş m
les.ethz.ch/ sn/106328/js09turkmen stanunder.pdf) (PDF). Wash
tar h : 21 Aralık 2020.
ngton, D.C.: Paul H. N tze School of Advanced Internat onal Stud
es. ISBN 9789185937172. 16 Ağustos 2022 tar h nde 14. ^ "Central As a :: Turkmen stan — The World Factbook - Central
kaynağından arş vlend (https://web.arch ve.org/web/20220816214 Intell gence Agency" (https://web.arch
311/https://www.f les.ethz.ch/ sn/106328/js09turkmen ve.org/web/20070612214157/ht tps://www.c a.gov/l brary/publ cat
stanunder.pd f) (PDF). Er ş m tar h : 4 Mayıs 2022. ons/the-world-factbook/geos/tx.html). www.c a.gov. 12 Haz ran 2007
tar h nde kaynağından (https://www.c
"Turkmen stan: New pres dent, old deas" (https://euras anet.org/tu
a.gov/l brary/publ cat ons/the-world-factbook/geos/tx.html) arş vlend .
rkmen stan-new-pres dent-old- deas). Euras anet. 15 Mart 2022.
Er ş m tar h : 21 Aralık 2020.
15 Mart 2022 tar h nde kaynağından arş vlend (https://web.arch v
e.org/web/20220315220843/https://euras anet.org/turkmen stan-n 15. ^ "Russ ans 'flee' Turkmen stan" (http://news.bbc.co.uk/2/h /as a-pac
ew-pres dent-old- deas). Er ş m tar h : 4 Mayıs 2022. f c/3007598.stm) (İng l zce). 20 Haz ran 2003. 6 N san 2019 tar h
nde kaynağından arş vlend (https://web.arch
"Nat ons n Trans t: Turkem stan" (https://freedomhouse.org/countr
ve.org/web/2019040606463 2/http://news.bbc.co.uk/2/h /as a-pac f
y/turkmen stan/nat ons-trans t/2016). Freedom House. 2016. 23
c/3007598.stm). Er ş m tar h : 21 Aralık 2020.
Mayıs 2022 tar h nde kaynağından arş vlend (https://web.arch ve.
org/web/20220523044206/https://freedomhouse.org/country/turkm 16. ^ Spetaln ck, Matt (3 Kasım 2015). "Kerry reassures Afghan stan's
en stan/nat ons-trans t/2016). Er ş m tar h : 4 Mayıs 2022. ne ghbors over U.S. troop drawdown" (https://www.reuters.com/art
cle/ us-centralas a-usa-kerry- dUSKCN0SS0R720151103). Reuters
Stronsk , Paul (30 Ocak 2017). "Turkmen stan at Twenty-F ve: The
(İng l zce). 26 Haz ran 2018 tar h nde kaynağından arş vlend (https://
H gh Pr ce of Author tar an sm" (https://carneg eendowment.org/f
web.arch ve.org/web/20180626031227/https://www.reuters.com/art
le s/Stronsk _Turkmen stan.pdf) (PDF). Wash ngton, D.C.: Carneg
cl e/us-centralas a-usa-kerry- dUSKCN0SS0R720151103). Er ş m
e Endowment for Internat onal Peace. 1 Ocak 2022 tar h nde
tar h : 21 Aralık 2020.
kaynağından arş vlend (https://web.arch ve.org/web/20220101103
735/https://carneg eendowment.org/f les/Stronsk _Turkmen stan.p 17. ^ anayasa (https://www.const tuteproject.org/const tut on/Turkmen
df) (PDF). Er ş m tar h : 4 Mayıs 2022. sta n_2008.pdf) (PDF). 8 Ağustos 2019 tar h nde kaynağından arş
vlend (https://web.arch
7. ^ "Turkmen stan's pres dent expands h s father's power" ve.org/web/20190808001547/https://www.const tutep
(https://apne ws.com/art cle/pol t cs-gurbanguly-berd muhamedow- roject.org/const tut on/Turkmen stan_2008.pdf) (PDF).
turkmen stan-a8 e746a5bb9935323f3f52e193b54468). Assoc ated
Press. Ashgabat. 22 Ocak 2023. 29 Ocak 2023 tar h nde 18. ^ a b c d e Abazov, Raf s (2008), Abazov, Raf s (Ed.), "Pol t cal
kaynağından arş vlend (http s://web.arch Character st cs" (https://do .org/10.1057/9780230610903_2), The
ve.org/web/20230129081208/https://apnews.com/art cle/ pol t cs- Palgrave Conc se H stor cal Atlas of Central As a (İng l zce), New
gurbanguly-berd muhamedow-turkmen stan-a8e746a5bb9935 York: Palgrave Macm llan US, ss. 4-5, do
323f3f52e193b54468). Er ş m tar h : 29 Ocak 2023. :10.1057/9780230610903_2

https://tr.w k ped a.org/w k /Türkmen stan 9/11

2.04.2023 16:13 Türkmen stan - V k ped
(https://do .org/10.1057/9780230610903_2), ISBN 978-0-230-61090- Modern World (https://books.google.com.tr/books?
3, er ş m tar h : 24 Aralık 2020 d=C1G8xHAY5SU C&red r_esc=y) (İng l zce). Psychology Press.
19. ^ "bp stat st c" (https://www.bp.com/content/dam/bp/bus ness-s ISBN 978-0-41595003-9.
tes/en/ global/corporate/pdfs/energy-econom cs/stat st cal-rev ew/bp- 27. ^ Press, Assoc ated (13 Şubat 2012). "Turkmen stan pres dent w ns
stats-rev ew-2019-full-report.pdf) (PDF). 26 Aralık 2019 tar h nde re-elect on w th 97% of vote" (https://web.arch
kaynağından ve.org/web/201309110 34533/http://www.theguard
arş vlend (https://web.arch ve.org/web/20191226123745/https://www. an.com/world/2012/feb/13/turkmen stan-pr es dent-w ns-elect on).
bp.com/content/dam/bp/bus ness-s the Guard an (İng l zce). 11 Eylül 2013 tar h nde kaynağından
tes/en/global/corporate/pdfs/energ y-econom cs/stat st cal-rev ew/bp- (https://www.theguard an.com/world/2012/feb/1 3/turkmen stan-pres
stats-rev ew-2019-full-report.pdf) (PDF). dent-w ns-elect on) arş vlend . Er ş m tar h : 24 Aralık 2020.
20. ^ "Turkmen ruler ends free power, gas, water - World News"
28. ^ a b c Abazov, Raf s (2008), Abazov, Raf s (Ed.), "Independent
(https://w eb.arch ve.org/web/20171010200145/https://www.hurr
Turkmen stan" (https://do .org/10.1057/9780230610903_44), The
yetda lynews.c om/turkmen-ruler-ends-free-power-gas-water-
Palgrave Conc se H stor cal Atlas of Central As a (İng l zce), New
120631). Hürr yet Da ly News (İng l zce). 10 Ek m 2017 tar h nde
York: Palgrave Macm llan US, ss. 98-99,
kaynağından (https://www.hu rr yetda lynews.com/turkmen-ruler-
do :10.1057/9780230610903_44 (https://do
ends-free-power-gas-water-12063 1) arş vlend . Er ş m tar h : 21
.org/10.1057/9780230610
Aralık 2020.
903_44), ISBN 978-0-230-61090-3, er ş m tar h : 24 Aralık 2020
21. ^ "About th s Collect on | Country Stud es | D g tal Collect ons | L
brary of Congress" (https://web.arch 29. ^ "Arş vlenm ş kopya" (http://www.turkmen stan
ve.org/web/20150213014814/https://w ww.loc.gov/collect nfo.ru/_data/pdf/2012 _02_N1.pdf) (PDF). 5 Temmuz 2022 tar h nde
ons/country-stud es/about-th s-collect on/). L brary of Congress, kaynağından arş vlend (https://web.arch
Wash ngton, D.C. 20540 USA. 13 Şubat 2015 tar h nde kaynağından ve.org/web/20220705140906/http://www.turkmen sta n
(https://www.loc.gov/collect ons/country-stud es/about-th s-collect nfo.ru/_data/pdf/2012_02_N1.pdf) (PDF). Er ş m tar h : 5 Şubat 2023.
on/) arş vlend . Er ş m tar h : 21 Aralık 2020. 30. ^ "Arş vlenm ş kopya" (https://web.arch
22. ^ "H story & Culture" (http://webarch ve.org/web/20200919024615/ http://tdh.gov.tm/news/en/art cles.aspx
ve.loc.gov/all/20011110084224/ht tp://www.turkmen %26art cle4971%26cat26). 19 Eylül 2020 tar h nde kaynağından
stanembassy.org/turkmen/h story/h story.html). turkmen (http://tdh.gov.tm/news/en/art cles.a spx%26art cle4971%26cat26)
stanembassy.org. 10 Kasım 2001 tar h nde kaynağından (htt arş vlend . Er ş m tar h : 5 Şubat 2023.
p://www.turkmen stanembassy.org/turkmen/h story/h story.html) arş 31. ^ "Arş vlenm ş kopya"
vlend . Er ş m tar h : March 18, 2018. (https://metbugat.gov.tm/newspaper/download? d=8104). 22 Ek m
23. ^ Centre, UNESCO World Her tage. "State H stor cal and Cultural 2022 tar h nde kaynağından arş vlend (https://web. arch
Park "Anc ent Merv" " (https://web.arch ve.org/web/20221022172202/https://metbugat.gov.tm/newspape
ve.org/web/20060412214547/ https://whc.unesco.org/arch ve/adv r/download? d=8104). Er ş m tar h : 5 Şubat 2023.
sory_body_evaluat on/886.pdf) (PDF). whc.unesco.org. 12 N san 32. ^ "Russ ans 'flee' Turkmen stan" (http://news.bbc.co.uk/2/h /as a-pac
2006 tar h nde kaynağından (https:// whc.unesco.org/arch ve/adv f c/3007598.stm) (İng l zce). 20 Haz ran 2003. 6 N san 2019 tar h
sory_body_evaluat on/886.pdf) (PDF) arş vlend . Er ş m tar h : 18 nde kaynağından arş vlend (https://web.arch
Mart 2018. ve.org/web/2019040606463 2/http://news.bbc.co.uk/2/h /as a-pac f
c/3007598.stm). Er ş m tar h : 24 Aralık 2020.
24. ^ a b "About th s Collect on | Country Stud es | D g tal Collect ons | L
33. ^ "Reporters W thout Borders" (https://web.arch
brary of Congress" (https://web.arch ve.org/web/20150213014814/ht ve.org/web/20140214 120404/http://rsf.org/ ndex2014/en-
tps://www.loc.gov/collect ons/country-stud es/about-th s-collect on/). ndex2014.php). web.arch ve.org. 14 Şubat 2014. 14 Şubat 2014 tar
L brary of Congress, Wash ngton, D.C. 20540 USA. 13 Şubat 2015 h nde kaynağından (http://rsf.org/ n dex2014/en- ndex2014.php) arş
tar h nde kaynağından (https://www.loc.gov/collect ons/country-stud vlend . Er ş m tar h : 24 Aralık 2020.
e s/about-th s-collect on/) arş vlend . Er ş m tar h : 24 Aralık 2020.
34. ^ "World Report 2014: R ghts Trends n World Report 2014: Turkmen
25. ^ "Campa gn ng on the Oxus, and the fall of Kh va. By J.A. stan" (https://web.arch ve.org/web/20140126151300/https://
MacGahan, correspondent of the 'New York Herald'. - NYPL D g tal www.hrw.org/world-report/2014/country-chapters/turkmen stan).
Collect ons" (https://web.arch ve.org/web/20161027035352/https://d Human R ghts Watch (İng l zce). 2 Ocak 2014. 26 Ocak 2014 tar h
g talcollect ons.nypl.org/collect ons/campa gn ng-on-the-oxus-and- nde kaynağından (https://www.hrw.org/world-report/2014/country -
the-fa ll-of-kh va-by-ja-macgahan-correspondent#/?tab=about). chapters/turkmen stan) arş vlend . Er ş m tar h : 24 Aralık 2020.
d g talcollect ons.nypl.org. 27 Ek m 2016 tar h nde kaynağından (http
35. ^ "Turkmen stan" (https://web.arch ve.org/web/20200216035152/http
s://d g talcollect ons.nypl.org/collect ons/campa gn ng-on-the-oxus-
s://2009-2017.state.gov/j/drl/rls/ rf/2004/35490.htm). U.S.
and -the-fall-of-kh va-by-ja-macgahan-correspondent#/?tab=about)
Department of State. 16 Şubat 2020 tar h nde kaynağından
arş vlend . Er ş m tar h : 24 Aralık 2020.
(https://2009-2017.stat e.gov/j/drl/rls/ rf/2004/35490.htm) arş vlend .
26. ^ Sp ckard, Paul R. (2005). Race and Nat on: Ethn c Systems n the Er ş m tar h : 24 Aralık 2020.
36. ^ "Everyth ng you need to know about human r ghts n Turkmen stan" 42. ^ Ethnologue (19 Şubat 1999). "Ethnologue" (https://web.arch ve.org/
(https://web.arch ve.org/web/20150310014857/https://www.amnesty.o web/20130303103433/http://www.ethnologue.com/country/TM).
rg/en/countr es/europe-and-central-as a/turkmen stan/report-turkmen s Ethnologue. 3 Mart 2013 tar h nde kaynağından
(http://www.ethnologu tan/). www.amnesty.org (İng l zce). 10 Mart 2015 tar h nde e.com/country/TM) arş vlend . Er ş m tar h : 25 Kasım
2013.
kaynağından (https://www.amnesty.org/en/countr es/europe-and-centr 43. ^ MAPPING THE GLOBAL MUSLIM POPULATION (https://web.arch
al-as a/turkmen stan/report-turkmen stan/) arş vlend . Er ş m tar h : 24 ve.org/web/20150310075013/http://www.pewforum.org/f les/2009/10/
Aralık 2020. Musl mpopulat on.pdf). pewforum.org (Ek m 2009)
37. ^ "One Year of Unjust Impr sonment n Turkmen stan | JW.ORG Legal 44. ^ "MAPPING THE GLOBAL MUSLIM POPULATION : A Report on the
News" (https://web.arch ve.org/web/20160711232856/https://www.jw.o S ze and D str but on of the World's Musl m Populat on" (https://web.ar
rg/en/news/legal/by-reg on/turkmen stan/year- n-pr son-20160215/). ch ve.org/web/20100328015651/http://pewforum.org/uploadedf
JW.ORG (İng l zce). 11 Temmuz 2016 tar h nde kaynağından les/To p cs/Demograph cs/Musl mpopulat on.pdf) (PDF).
(https:// www.jw.org/en/news/legal/by-reg on/turkmen stan/year- n-pr Pweforum.org. Ek m 2009. 28 Mart 2010 tar h nde kaynağından
son-2016 0215/) arş vlend . Er ş m tar h : 24 Aralık 2020. (https://pewforum.org/uplo
38. ^ "M n stry of Fore gn Affa rs of Turkmen stan" (https://web.arch ve.or adedf les/Top cs/Demograph cs/Musl mpopulat on.pdf) (PDF)
arş vlend . Er ş m tar h : 14 Şubat 2016.
g/web/20170226112054/http://www.mfa.gov.tm/en/art cles/2). 45. ^ Samar, Kamuran (14 Ek m 2018). "Türkmen stan'da bedava gaz,
www.mfa.gov.tm. 26 Şubat 2017 tar h nde kaynağından (http://www.mf elektr k ve su dönem sona er yor" (https://tr.euronews.com/2018/10/1
a.gov.tm/en/art cles/2) arş vlend . Er ş m tar h : 23 N san 2017. 4/turkmen stan-da-bedava-gaz-elektr k-ve-su-donem -sona-er yor).
a b c
Euronews. 3 Aralık 2020 tar h nde kaynağından arş vlend (https://we
39. ^ "Central As a :: Turkmen stan — The World Factbook - Central b.arch
Intell gence Agency" (https://web.arch ve.org/web/20201203235753/https://tr.euronews.com/2018/10/
ve.org/web/20070612214157/ht tps://www.c a.gov/l brary/publ cat 14/turkmen stan-da-bedava-gaz-elektr k-ve-su-donem -sona-er yor).
ons/the-world-factbook/geos/tx.html). www.c a.gov. 12 Haz ran 2007 Er ş m tar h : 5 Aralık 2020.
tar h nde kaynağından (https://www.c

https://tr.w k ped a.org/w k /Türkmen stan 10/11

2.04.2023 16:13 Türkmen stan - V k ped
a.gov/l brary/publ cat ons/the-world-factbook/geos/tx.html) arş vlend . 46. ^ a b Ed tors of e a, Ed tors of e a. "TURKMENISTAN" (https://www.e
Er ş m tar h : 2 Kasım 2020. a.gov/ nternat onal/analys s/country/TKM). www.e a.goc. U.S. Energy
40. ^ Habertürk ed törler , Habertürk ed törler . "Çocuk yapana lüks da re Informat on Adm n strat on. 11 Mayıs 2020 tar h nde kaynağından ve
otomob l!" (https://www.haberturk.com/ekonom /makro-ekonom /ha arş vlend (https://web.arch ve.org/web/20200511132900/https://www.
ber/752200-cocuk-yapana-luks-da re-ve-otomob l). e a.gov/ nternat onal/analys s/country/TKM). Er ş m tar h : 22 Haz ran
www.haberturk.com. Habertürk. 28 Haz ran 2015 tar h nde 2020.
kaynağından arş vlend (https://web.arch ve.org/web/2015062819543 47. ^ "Arş vlenm ş kopya" (https://web.arch ve.org/web/20161019031740/
6/https://www.haberturk.com/ekonom /makro-ekonom /haber/752200cocuk- http://www. ea.org/stat st cs/stat st cssearch/report/?
yapana-luks-da re-ve-otomob l). Er ş m tar h : 22 Haz ran 2020. country=TURKME NIST&product=electr c tyandheat&year=2013). 19
41. ^ "Arş vlenm ş kopya" (https://web.arch ve.org/web/20161006054812/ Ek m 2016 tar h nde kaynağından (http://www. ea.org/stat st cs/stat st
http://www.chrono-tm.org/en/2015/02/the-results-of-census- n-turkmen cssearch/re port/?country=TURKMENIST&product=electr c
stan/). 6 Ek m 2016 tar h nde kaynağından (http://www.chrono-tm.org/ tyandheat&year=2013) arş vlend . Er ş m tar h : 19 N san 2016.
en/2015/02/the-results-of-census- n-turkmen stan/) arş vlend . Er ş m
tar h : 1 Aralık 2016.
Dış bağlantılar
Türkmen stan resmî s tes (http://www.turkmen stan.gov.tm/) 16 Mayıs 2019 tar h nde Wayback Mach ne s tes nde arş vlend (https://web.arch
ve.o rg/web/20190516203257/http://turkmen stan.gov.tm/).
Turkmen Destanlar (http://aton.ttu.edu/turk shl st.asp)5 Ocak 2012 tar h nde Wayback Mach ne s tes nde arş vlend (https://web.arch
ve.org/web/2 0120105194245/http://aton.ttu.edu/turk shl st.asp).
Türk ye - Türkmen stan ekonom k t car ve s yas l şk ler hakkında her şey (http://www.turk ye-turkmen stan.com/) 3 Kasım 2015 tar h nde
Wayback Mach ne s tes nde arş vlend (https://web.arch ve.org/web/20151103092439/http://www.turk ye-turkmen stan.com/).

· · (https://tr.w k ped a.org/w/ ndex.php?t tle=%C5%9Eablon:T%C3%BCrkmen stan_konular%C4%B1&act on=ed t) Türkmen stan konuları [Gen şlet]

· · (https://tr.w k ped a.org/w/ ndex.php?t tle=%C5%9Eablon:Asya_%C3%BClkeler &act on=ed t) Asya ülkeler [Gen şlet]

· · (https://tr.w k ped a.org/w/ ndex.php?t tle=%C5%9Eablon:T%C3%BCrkmen stan%27%C4%B1n_ ller &act on=ed t) Türkmen stan'ın ller [Gen şlet]

· · (https://tr.w k ped a.org/w/ ndex.php?t tle=%C5%9Eablon:Ba%C4%9F%C4%B1ms%C4%B1z_Devletler_Toplulu%C4%9Fu&act on=ed t) [Gen şlet] Bağımsız

Devletler Topluluğu (BDT)

İslam İşb rl ğ Teşk latı [Gen şlet]

· · (https://tr.w k ped a.org/w/ ndex.php?t tle=%C5%9Eablon:%C4%B0slam_%C4%B0%C5%9Fb rl %C4%9F _Te%C5%9Fk lat%C4%B1&act on=ed t)

Ekonom k İşb rl ğ Teşk latı [Gen şlet]

· · (https://tr.w k ped a.org/w/ ndex.php?t tle=%C5%9Eablon:Ekonom k_%C4%B0%C5%9Fb rl %C4%9F _%C3%96rg%C3%BCt%C3%BC&act on=ed t)

Sovyetler B rl ğ 'n n dağılmasından sonra ortaya çıkan ülkeler

· · (https://tr.w k ped a.org/w/ ndex.php?t tle=%C5%9Eablon:SSCB%27n n_da%C4%9F%C4%B1lmas%C4%B1ndan_sonra_ortaya_%C3%A7%C4%B1kan_
%C3%B

BNE: XX453272 (http://catalogo.bne.es/uhtb n/author tybrowse.cg ?act on=d splay&author ty_ d=XX453272) ·
BNF: cb15359153f (https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb15359153f) (data) (https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb15359153f) ·
GND: 4061255-7 (https://d-nb. nfo/gnd/4061255-7) · HDS: 044995 (https://hls-dhs-dss.ch/fr/art cles/044995) ·
LCCN: n91129790 (https:// d.loc.gov/author t es/names/n91129790) ·
Mus cBra nz: 98e38a45-b90e-3575-943e-23e26ce3a69f (https://mus cbra nz.org/area/98e38a45-b90e-3575-943e-23e26ce3a69f) ·
Otor te kontrolü NARA: 10045272 (https://catalog.arch ves.gov/ d/10045272) · NDL: 00577553 (https:// d.ndl.go.jp/auth/ndlna/00577553) ·
NKC: ge131145 (https://aleph.nkp.cz/F/?func=f nd-c&local_base=aut&ccl_term= ca=ge131145&CON_LNG=ENG) ·
NLI: 987007567638905171 (http://ul .nl .org. l/F/?func=f nd-b&local_base=NLX10&f nd_code=UID&request=987007567638905171) ·
RERO: 02-A005474829 (http://data.rero.ch/02-A005474829) · SELIBR: 163806 (https://l br s.kb.se/auth/163806) ·
SUDOC: 027367681 (https://www. dref.fr/027367681) · TDVİA: turkmen stan (https:// slamans kloped s .org.tr/turkmen stan) ·
VIAF: 144179578 (https://v af.org/v af/144179578) · WorldCat: lccn-n91129790 (https://www.worldcat.org/ dent t es/lccn-n91129790)

"https://tr.w k ped a.org/w/ ndex.php?t tle=Türkmen stan&old d=29482834" sayfasından alınmıştır

https://tr.w k ped a.org/w k /Türkmen stan 11/11