7.

Hafta: Turizmin Ekonomik, Sosyal ve Fiziksel Çevre Etkileri

Turizmi Etkileyen Turist Faktörleri
Az sayıda turist yerel halk için merak ve ilgi alanıdır.
Turist sayısı arttıkça ve varlıkları olağan hale gelince, yerel
Turist Sayısı ve Türü halk onları göz ardı edebilir.
Ziyaretçi sayısı fazla olursa, yerel halk tıkanıklık, yer
değiştirme baskısı, güvenlik tehdidi, kızgınlık hissetmeye
başlayabilir. (over turizm hatırla.)
Aile durumu, yaş, eğitim, meslek vb. koşullar turistlerin eylem
Demografi ve faaliyetlerini ve bunların halka yansımasını belirler.

Özel ya da kiralık araç, otobüs, tren, havayolu veya yolcu

Ulaşım
Yerel Halkla Bağlantılar
Destinasyonda Kalma Süresi
Geliş ve Gidişlerin Kitle Halinde
Olması
Etnik ve Irksal Özellikler
Ekonomik Özellikler
gemisi olsun, çekicilik ve hizmetlere ulaşımın türü turist
davranışını etkiler.
Ziyaretçilerin arkadaş ve akrabalarda kalması ekonomik etkiyi
azaltır fakat yerel değerlerin daha iyi anlaşılmasını sağlar.
Tekrar ziyaret olasılığını güçlendirir.
Günlük yapılan geziler daha az ekonomik etki yapar. Kısa
süreli ziyaretler turist harcamasını ve ekonomik etkiyi
maksimuma çıkarabilir. (2-5)
Bu durum trafik sorunlarını, çekicilik ve hizmet sunumlarını
etkiler. Kitlesel ve belirli zaman dilimine sıkışmış
hareketlilikler yiyecek-içecek ve çekicilik sunumlarını
sınırlandırır.
Ziyaret eden ve edilen arasında etnik ve ekonomik statü
bağlamına önemli farklılıklar varsa, yerel halkta kızgınlık,
küskünlük, sosyal çatışma ve suç olaylarında artış görülebilir.
Yüksek gelirli turistlerin çevredeki olanaklara ulaşma imkanı
daha fazla olsa da bu durum çevreyi olumsuz etkileyebilir.

Yerel Dil ve Aksanları Konuşma Yerel halk ve kültürle anlamlı bir bağ kurulmasına olanak
sağlar.
Kapasitesi
Turistleri taklit etme davranışı yerel halkın değerleri ile
uyuşmayan davranışlarla sağlanınca sosyal sorunlar ortaya
Turistleri Taklit Etme çıkmaktadır. (aşırı içki, uygunsuz giyim?)
Eğitimsel ve kültürel turizm türleri genellikle daha az sosyal
ve çevresel etki yapmaktadır. Rekreasyonel uygulamalar
Seçilen Aktiviteler çevre üzerinde daha büyük etkiler yapar. Eğlence
uygulamaları sosyal değerler ve yerel halkla çatışma
yaratabilir.
 Turizmi Etkileyen Destinasyon Faktörleri
Yerel Ekonomik Durum
Ekonominin Çeşitlendirilmesi
Yerel Halkın Turizme Dahil Olma
Düzeyi ve Yerel Turizm Liderlerinin
Tutumu
Turizm Gelişiminin Mekansal/Alansal
Özellikleri
Ev Sahibi Toplum Kültüründeki
Canlılık
Toplumda İstikrarlı Yaşam Geçmişi
Turizmin Gelişme Hızı
Turist Tarafından Kullanılan Çevrenin
Hassaslığı (Kırılganlığı)
Toplu Taşıma Seçenekleri (Kamu
Taşımacılığı)
Yerel ekonomisi zayıf olan destinasyonlar turizm yoluyla önemli
faydalar elde edebilirler. Güçlü ekonomilere sahip yerler turizme;
tarihsel binaları koruma, rekreasyonel imkânların geliştirilmesi ve
yiyecek-içecek ve konaklama olanaklarının genişlemesine katkı
sağlanması konusunda tamamlayıcı bir fırsat olarak bakarlar.
Ekonomik çeşitlilik turizmin yerel toplum üzerindeki olumsuz
etkilerini azaltır. Eğer turizm bir yıl kötü giderse diğer ekonomik
faaliyetler olumsuz etkinin daha az hissedilmesine yardımcı olabilir.
Yerel katılım düzeyi turizmi belli bir çizgiye getirir. Yerel işletmecilik
ve mülkiyet sahipliği elde ettikleri karlar bakımından toplumun
diğer kesimlerinden ayrışır. Turizm sektörü yerel halkın kaygılarını
yansıtabildiği ölçüde yerel desteğe sahip olur.
Güçlü ve aktif bir yerel kültür turizmi yerel toplumu dönüştürme
baskısına karşı mücadele edebilir. Turist, yerel kültürün
uygulamaları, tabuları ve hassasiyetleri konusunda yapılacak eğitim
uygulamaları ile bilgilendirilirse çatışmalar azaltılabilir. Yerel halkın
kültürü ile gurur duyması turisti etkiler ve yerel hassasiyetlere saygı
göstermesini kolaylaştırır.
Güçlü ekonomilerde turizm ile ilgili gelişmelerinin toplumsal
koşullara uyarlanmasında liderlerin daha fazla seçeneği olmaktadır.
Güçlü toplumsal liderler ve aktif planlama yaklaşımları ile turizmin,
toplumun yaşadığı coğrafya içinde uygun bir şekilde
konumlandırılması sağlanabilir ve turizme direnci arttıran yanlış
projeler yerine daha uygun projeler ile turizm desteklenebilir.
Turizmin gelişme hızının yavaş olması topluma ve liderlere turizmin
büyüme ve topluma daha iyi hizmet etme sürecinde daha isabetli
çalışmalar yapabilme konusunda ek süre verebilir. Hızlı gelişim
bazen toplumsal altyapıyı zorlayabilir ve toplumu tatminsizliğe
götürebilir. Olumsuz çevresel etkiler bu nedenle ortaya çıkabilir.
Turizmde en çok aranan ortamlar genellikle en hassas alanlardır.
Uzun süreli kullanımı ve çekiciliği sağlamak için bu
alanların/mekânların planlanmasında ve giriş düzenlemelerinde
normalden daha fazla özen ve dikkat gerektiren çalışmalar yapmak
gerekmektedir
Yerel ulaşım seçeneklerinin varlığı (otobüs, taksi, tramvay, servis,
tren vb.) ve alternatif koridorlar (bisiklet,yaya) trafik sıkışıklığını
önler.
Turizmin Olumlu Etkileri
Ödemeler Dengesi Üzerine Etkisi: Döviz girişi ve çıkışı olarak iki yönlüdür. Girişi Çıkışından
fazla ise ekonomiye olumlu katkı sağlanmıştır .(Doğrudan Etki, Dolaylı Etki, Uyarılmış Etki)
Gelir Yaratıcı Etkisi: Otel- restoran- toptancı- çiftçi. Eğlence, yeme-içme, sanat vb. (Sızıntı)
İstihdam Yaratıcı Etkisi: Doğrudan İstihdan, Dolaylı İstihdam (ulaştırma, avm vb)., Ek
İstihdam (elde edilenin yeniden harcanması)
Bölgeler Arası Ekonomik Dengesizliği Kaldırıcı Etkisi: Tarım ve sanayide yeterli kaynağa
sahip olmayan bölgede, eğer zengin turizm kaynaklarına sahipse planlı ve etkin bir turizm
uygulamasıyla kalkınma sağlanabilir.
Altyapı ve Üstyapının Geliştirilmesine Etkisi
Diğer Ekonomik Sektörlere Etkisi

Turizmin Olumsuz Etkileri

Fırsat Maliyeti: Verimli tarım alanlarının turizme tahsis edilmesi

Dış Ülkelere Bağımlılık: Turizm esnek talebe bağlı bir sektördür. Ekonomik ya da siyasal
bunalımlara bağlı olarak ciddi talep kayıplarına uğrayabilir.

Bölgesel Enflasyon Etkisi: Bu etki iki şekilde açıklanabilir, ilki bölgeye olan yoğun talep
dolayısıyla bölgedeki arazilerin fiyatının artması ve bölgesel enflasyonun artması. İkincisi ise
ülkede yaşanan enflasyonun turizmde fiyat artışları olarak yansımasıdır.
Mevsimlik Dalgalanma: Mevsimlik gizli işsizlik sorunu yaratır. Yatırımcıların çekingen
davranmasına sebep olur.
Yabancı İşgücü Etkisi: Özellikle gelişmekte olan bölgelerde nitelikli işçi ihtiyacı ortaya çıkar.
(yönetim, animasyon, rehberlik)
Dışalım Eğiliminde Artış (Yabancı Sermaye ve Teknoloji Transferi): Görünmeyen
ithalat oluşur. Ülke vatandaşlarının yurtdışına çıkması sonucu döviz kaybı yaşanır. Turistlerin
tükettiği ürünler için yurtdışından mal alınır, reklam için yurtdışına ödemeler yapılır vb.

Turizm ve Toplumsal Çevre

• Turizmin gelişmesi toplumsal ve ekonomik gelişmeleri de birlikte getirir.
• Kültürel farklılıklar anlaşılır
• Turistler seyahatleri esnasında kendi değer yargılarını, yaşam biçimlerini ve toplumsal
alışkanlıklarını da birlikte götürür.
• Bu sebeple turistler ve yerel halk arasında iletişim sorunları yaşanabilir.
o Zamanının çoğunu turizm işletmelerinde geçirmeleri
o Dil farklılığı
o Turistlerin yerel halktan çekinmesi
o İki grubun birbirine karşı beslediği olumsuz tutumlar
o Turistlerin kısa süreli bölgeye gelmiş olması
TURİZMİN OLUMLU TOPLUMSAL ETKİLERİ TURİZMİN OLUMSUZ TOPLUMSAL ETKİLERİ

• Hoşgörü ortamı gelişir. • Yabancı düşmanlığı artabilir.

• Kırsal bölgelerin kentleşmesini hızlandırır. • Suç oranında artış olabilir.
• Kadın hakları konusunda ilerlemeye neden • Kültür ticarileşebilir.
olur. • Turistleri taklit olumsuz yönlenmeye
• Boş zamanı kullanma alışkanlığı geliştirir. neden olabilir.
• Temizlik bilincinin gelişmesini sağlar.
• Yeni toplumsal kurumların ortaya çıkmasına
sebep olur.
• Yeni mesleklerin ortaya çıkmasına sebep olur.
• Yerel halkın tarihi ve kültürel değerlerine
sahip çıkma bilinci gelişir.
• Yabancı dil öğrenmeye yönlendirir.
• Aile bağlarını güçlendirir.

8.Hafta: Turizm Talebi

• Turizm talebi: yeterli satın alma gücüne ve boş zamana sahip belirli bir zaman diliminde
belirli bir hedef doğrultusunda turizm mal ve hizmetlerinden faydalanan ya da yararlanmak
isteyen kişi ya da kişiler topluluğudur.
• Turizm talebi ile ilişkili olarak, seyahat için insanların harekete geçmesi ve güdülenmesidir
(motivasyon). Motivasyon türleri psikolojik olabileceği gibi sosyolojik de olabilir.
• Seyahat konusundaki başlıca motivasyonlar şöyle sıralanabilir;
o Dinlenme
o Fiziksel ve duygusal olarak kendini yenileme
o Tarihi ve kültürl bölgeeleri ziyaret etme
o Doğaya daha yakın olma
o Eğlence
o Farklı insanlarla tanışma
o Macera arama
o Spor
• Turizm talebinin unsurları: turizme yönelik toplam talebi oluşturan unsurlar;
1. Efektif ya da Gerçek Talep: turizmde aktif olarak yer alan kişi sayısını ifade eder. Yani
bir turizm bölgesine giderek doğrudan katılan kişilerdir.
2. Potansiyel Talep: Koşullarında değişiklik olduğu takdirde gelecekte seyahat edecek
olan kişileri ifade eder. Örneğin satın alma gücünde artış olduğu takdirde katılım
sağlayacaktır.Yani seyahat etmek için uyarılmışancak gerek zaman gerekse parasal
kısıtlamalar nedeniyle bu isteğini gerçekleştiremeyen kişilerdir. (bu kişiler her an
efektif talep olma şansına sahiptir.)
3. Ertelenmiş Talep: Arz kaynaklarında meydana gelen herhangi bir nedenle ertelenen
taleptir. (hava koşulları, terör vb.) bu grup, uyarıldığında seyahat edebilen ancak
sunulan olanaklar ve faaliyetler hakkında yeterli bilgiye sahip olmayan talep de
denilebilir.
 4. Oluşmamış Talep: Seyahat etmek istemeyen ya da edemeyen, talebin olmadığı
kategoridir. Gerekli bütün koşullara sahip ancak bu alışkanlığa sahip olmayan kitleler
uyarılarak önce potansiyel ardından efektif turizm talebine dönüştürülebilir.

• Turizm Talebinin Özellikleri

Bağımsız bir taleptir.
Çok yönlüdür ve karmaşık bir özelliğe sahiptir.
Aşırı esnektir.
Turizm ürünleri arasında aşırı rekabet söz konusudur.
Lüks ve kültürel markalarla rekabet halindedir.
Mevsimlik özellik taşır.
Ülkelerin gelişmişlik düzeyine göre değişiklik gösterir.

• Turizm Talebini Etkileyen Unsurlar

Turizm talebini etkileyen unsurları 4 ana başlık altında toplayabiliriz.

1. Ekonomik Unsurlar
▪ Gelir düzeyi
▪ Fiyat düzeyi
▪ Ekonomik uzaklık
2. Toplumsal Unsurlar
▪ Eğitim düzeyi
▪ Meslek
▪ Aile yapısı
▪ Dil güçlükleri
3. Psikolojik Unsurlar
▪ Kişilik yapısı ve motivasyon
▪ Kültürel uzaklık
▪ Moda, zevk ve alışkanlıklar
▪ Snobizm
4. Diğer unsurlar
▪ Reklam ve tanıtım
▪ Boş zaman
▪ Turizm bilinci

• Turizmde Talep Esnekliği

Diğer mal ve hizmetlerde olduğu gibi, genel talep kanununa uygun olarak, turistik mal
ve hizmetlerin fiyatları ile turizm talebi arasındaki ilişki de ters yönlüdür.
İki değişken arasında negatif bir ilişki söz konusudur ve artan fiyatlar düşük talebe,
azalan fiyatlar ise talep artışına neden olur.
Fiyat değişmelerinin turizm talebi üzerindeki etkileri, gelirdeki değişmelerin etkilerine
göre çok daha karmaşıktır.
Önemli tatil bölgeleri için yalnızca bölgedeki fiyatlar değil, aynı zamanda turist
gönderen ülke ile diğer destinasyonlardaki karşılaştırmalı (nispi) fiyatlar da talep için
önemlidir.
 • Turizm İşletmeleri
1. Ulaştırma İşletmeleri: Demiryolları, denizyolları, karayolları, havayolları
2. Konaklama İşletmeleri: Kaplıca kür otelleri, Sayfiye otelleri, Kongre amaçlı
oteller, Dağ ve spor amaçlı oteller (bu kısım hangi başlık altında anlamadım)

Otellerin Sınıflandırılması

1. Faaliyet Süresi Bakımından: Mevsimlik, Devamlı

2. Bulundukları Yere Göre: Havaalanı, İstasyon, Kent Merkezi,
Liman
3. Büyüklük Bakımından: Küçük Ölçekli (100- daha az), Orta
Ölçekli (100-399), Büyük Ölçekli (300-600), Çok Büyük Ölçekli
(600+)
4. Mülkiyet Durumuna Göre: Şahıs, Şirket, Kamu, Dernek, Vakıf,
Sendika
5. Sunulan Hizmet Çeşidine Göre: Sadece oda, Eğlence, Sağlık,
Spor, Kongre
6. Uygulanan Fiyat Düzeyine Göre: Ucuz, Orta Gelir Grubu, Lüks
7. Hukuki Bakımdan: Belediye Belgeli, Turizm İşletme Belgeli

3. Diğer Konaklama İşletmeleri: motel, kamping, tatil köyü, pansiyon, apart otel,
hostel, termal turizm tesisi, kırsal turizm tesisleri, golf tesisi, dağ evi spor ve
avcılık tesisi, yüzer tesisler.

9. Hafta: Seyahat İşletmeleri

Turistik talep ile turistik arz arasında ilişki kuran, turistik ürünü oluşturan, aracılık ve dağıtım yapan,
profesyonel bir organizasyon yapısına sahip seyahat işletmeleri ;tur operatörleri ve seyahat acenteleri
olarak ikiye ayrılmaktadır.

1. Tur Operatörleri
Farklı turizm işletmeleri tarafından üretilen hizmetleri (ulaştırma, transfer, geceleme,yeme-
içme, animasyon ve rehberlik vb.) paket tur adı altında bir araya getirerek yeni bir ürün
oluşturan ve bu ürünü kendi satış büroları veya seyahat acenteleri aracılığıyla tüketiciye
sunan işletmelerdir.
Tur operatörleri, turizm hareketlerine katılmak isteyen her kesimden insana uygun fiyatlarla
seyahat hizmetlerini sunmaktadır.
Türkiye’de tur operatörlüğü fazla sermaye gereksinimi, pazarlama bilgisi istemesi gibi
nedenlerle oluşturulmamış bir kurumdur.

2. Seyahat Acenteleri
Seyahat acenteleri, tur operatörlerinin meydana getirdiği paket turları belirli bir komisyon
karşılığında satan, bunun yanısıra kendisi de doğrudan paket turları meydana getiren ve
 bunları satın alan turistlere gittikleri bölgeler hakkında bilgi veren aracı kuruluşlardır.
Türkiye’de 1618 sayılı Kanuna göre seyahat acenteleri A, B ve C grubu olmak üzere 3 gruba
ayrılır.

Seyahat Acentelerinin Görevleri Şunlardır;

1. Rezervasyonları yapmak,
2. Belirli sürelerde tur düzenleyerek satmak,
3. Döviz ve seyahat çeki vb. bozmak,
4. Turistlere gittikleri bölge hakkında bilgi vermek,
5. Araba kiralama ve yat kiralama faaliyetlerinde bulunmak,
6. Müşterilerle ilgili sigorta işlemlerini yapmak,
7. Gümrük, pasaport ve danışma hizmetlerini sunmak,
8. Hatıra eşya ve tanıtıcı yayın satışı yapmak.

Türkiye’de Turizm ile İlgili Örgütler

Örgüt, bir grup insanın ortak bir amacı gerçekleştirmek için sistemli bir şekilde biraraya
gelmesiyle oluşan kuruluşu veya yapıyı ifade eder. Örgütler, toplumların ekonomik, sosyal ve kültürel
açıdan gelişmesi açısından son derece önemli yapılardır.

Turizm sektörü birbirini tamamlayıcı nitelikte olan ulaştırma, konaklama, yeme-içme, seyahat
organizasyonu vb. gibi birçok endüstriyi kapsadığından ve turizmin ekonomik, sosyo-kültürel ve
çevresel olumlu ya da olumsuz sonuçları söz konusu olduğundan turizmle ilgili çok sayıda ve farklı
alanlarda örgütler kurulmuştur.

Bu örgütleri kamu sektöründeki turizm örgütleri ve özel sektördeki turizm örgütleri olarak iki
grupta toplamak mümkündür. Örgütlerin amaçlarına örnekler şöyle sıralanabilir;

Turizmin gelişmesi ve sürdürülebilirliğe katkı sağlamak

Meslek mensuplarının haklarını korumak

Tarihi ve kültürel varlıkları korumak

Turizmden ekonomik gelir elde edilmesine katkıda bulunmak

Proje geliştirmek, yatırım ve tanıtımları yapmak vb.

Özel Sektör Örgütleri

Kamu Sektörü Örgütleri
• Türkiye Otelciler
• Kültür ve Turizm Bakanlığı Federasyonu (Türofed)
(Bakan, Bakan Yardımcısı, • Türkiye Turizm Yatırımcıları
Müsteşar, Merkez Birimi, Derneği (TYD)
Taşra Birimi ,Yurtdışı Birimi) • Türkiye Turing ve Otomobil
• Türkiye Seyahat Acenteleri Kurumu (bu çok önemli,
Birliği (TÜRSAB) ilklerin birçoğunu bu kurum
• Turist Rehberleri Birliği gerçekleştirmiş sitesine
(TUREB) bakın dedi hoca ayrıca bak.)
12. Hafta: Dünya Turizm Hareketleri
Ayrıca not: bayram tatili ve bir hafta ders yerine yalnızca sunumlar yapıldığı için arada 2 haftalık ders
konusu yok. Son hafta yapılacak olan telafi dersinde ekstra ders anlatılmazsa tüm konular bu kadar.

Dünya Turizm Hareketlerinin Geleceği

Yapılan araştırmalara göre turizme katılan insan sayısı gelecekte de artmaya devam edecek yaşanan
gelişmeler doğrultusunda bir takım değişmelere uğrayacaktır. Beklenen bu değişimler şöyle
sıralanabilir.

1. Turist sayısı artmaya devam edecek

2. Boş zaman artacak
3. Gezme görme isteği artacak ( eğitim düzeyinin artışına bağlı olarak)
4. Spor turizmi gelişecek
5. Turizm çeşitlenecek (bireysel seyahatler artacak, kültür ve aktivite turları vb.)
6. Uzun menzilli seyahatler artacak
7. Kültür turizmi gelişecek
8. AB turizm hareketlerini etkileyecek (ortak para birimi, vize olmayışı vb.)
9. Geleneksel turizm ürünlerine talep azalacak
10. Özel ilgi turizmi önem kazanacak
11. Kruvaziyer turizmi çekiciliğini korumaya devam edecek
12. Turizm sektörü kendini yenileyecek ( artan rekabet, teknolojik yenilikler vs.)
13. Akdeniz bölgesine talep azalacak (kitlelerden kaynaklanan kirlilik ve özel ilgi)
14. Üçüncü yaş turizmine talep artacak
15. Eğitim turizmi gelişecek
16. Kısa süreli seyahatler gelişecek
17. Bilgi teknolojisi turizm arz ve talebini etkileyecek
18. Uzaya seyahatler artacak
19. Marka şehirler önem kazanacak
20. Çevre duyarlılığı artacak
21. Küresel ısınma etkili olacak (çekicilik kaynaklarından olan iklim unsurunun değişmesi sonucu)

Uluslararası turizmin geleceği özetlenecek olursa, hızla artan nüfus miktarının, refah düzeyinin,
büyük bir tüketici kitle haline gelmekte olan gençlik kesiminin, erken emeklilik olanaklarının, artan
eğitim ve kültür düzeyinin, çağın psikolojik baskılarından kurtulma isteğinin ve merak, gezip görme
isteğinin gelecek dönemlerde dünya turizm hareketlerini geliştiren belirgin unsurlar olacaklarını
söylemek mümkündür. Bununla birlikte, toplumsal, ekonomik, politik, çevresel ve sağlık ile ilgili
değişmelere karşı oldukça duyarlı olan turizm sektöründe risk yüksektir. Bu nedenle gelecek
dönemlerde kendisini gösterebilecek, savaş, uluslararası terörizm, yaşanan bölgesel ve uluslararası
ekonomik durgunluklar, politik istikrarsızlıklar, sosyal çalkantılar ve bulaşıcı hastalıklar gibi olası
etkenlerden dünya turizmi olumsuz etkilenebilecek ve yukarıda belirtilen söz konusu trendler kısa ya
da uzund önemde olumsuz yönde değişebilecektir.

NOT: Siz bir birey olarak ( ya da turist rehberi olarak) ülkemizin turizm faaliyetlerinin
geliştirilmesine nasıl katkıda bulunabilirsiniz gibi bir soru sınavda çıkabilirmiş. O yüzden yukarıda
sıralanan beklenen gelişmeleri anlamak ve açıklayabilmek önemli. Buna ek olarak hoca sınavda
örgütlerle ve stklarla ilgili bir soru sorarım dedi.