Đây là nguyên tắc cơ bản nhất để xây dựng Đảng cộng sản trở thành 1 tổ chức chiến đấu chặt chẽ ,vừa phát huy sức mạnh của mỗi Đảng viên và của tổ chức Đảng. Tập trung dân chủ là nguyên tắc tổ chức quann trọng bậc nhất của Đảng. Đây là hai mặt có mối quan hệ gắn bó mật thiết với nhau trong một nguyên tắc. Dân chủ để đi đến tập trung, là cơ sở của tập truung, chứ không phải là dân chủ theo kiểu phân tán, tùy tiện, vô tổ chức. Tập trung trên cơ sở dân chủ, chứ không phải tập rung quan liêu, theo kiểu độc đoán, chuyên quyền. Mối quan hệ giữa tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, Người cho rằng: tập thể lãnh đạo và cá nhân phụ trách luôn luôn đi đôi với nhau. Tập thể lãnh đạo là dân chủ, cá nhan phụ trách là tập trung. Tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách tức là dân chủ tập trung. + Tự phê bình và phê bình Đây là nguyên tắc sinh hoạt của Đảng, là quy luật phát triển của Đảng. Theo HCM, tự phê bình và phê bình trước là để soi vào mình, để thấy rõ mình hơn, như hàng ngày soi gương rửa mặt, cốt để phát huy ưu điểm, sửa chữa khuyết điểm, để tư tưởng và hành động đúng hơn, tốt hơn, tiến bộ hơn, làm việc có hiệu quả hơn, tăng cường đoàn kết nội bộ hơn. Đó là vũ khí để rèn luyện đảng viên. HCM xem tự phê bình và phê bình không chỉ là vũ khí xây dựng nôi bộ mà còn là nghe thuật cách mạng, Đảng không những luôn luôn dùng mà còn còn khóe léo dùng phê bình và tự phê bình. Để tự phê bình có hiệu quả, trước hết cái tâm phải trong sáng, cái đầu phải tỉnh táo, “phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau” (Di chúc, 15/5/1965) + Kỷ luật nghiêm minh và tự giác HCM coi đây là sức mạnh vô địch của Đảng. Nghiêm minh là thuộc về tổ chức Đảng, vì lý đó là kỷ luật đối với mọi cán bộ đảng viên, không phân biệt cán bộ lãnh đạo cao hay thấp, là cán bộ lãnh đạo hay đảng viên thường, mọi cán bộ đảng nên đều bình đẳng trước kỹ luật cuả Đảng. Tự giác là thuộc về mỗi cán bộ, đảng viên phải chấp hành các chủ trương, nghị quyết của Đảng và tuân thủ các nguyên tắc tổ chức, lãnh đạo, sinh hoạt đảng và các nguyên tắc xây dựng Đảng một cách tự giác, nghiêm minh. + Đảng phải thường xuyên chỉnh đốn Trong điều kiện Đảng đã trở thành Đảng cầm quyền, việc xây dựng, chỉnh đốn Đảng lại được HCM coi là công việc càng phải tiến hành thường xuyên hơn. Người đã nhận rõ hai mặt vốn có của quyền lực: Một mặt, quyền lực có sức mạnh to lớn để cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội cũ, xây dựng xã hội mới, nếu biết sử dụng đúng; mặt khác, quyền lực bị thoái hóa, biến chất, đi vào con đường tham quyền cố vị, chạy theo quyền lực, lợi dụng quyền lực để lam quyền, lộng quyền, đặc quyền của cá nhân. Vì vậy, Đảng phải đặc biệt quan tâm đến việc chỉnh đốn và đổi mới nhằm ngăn chặn, hạn chế, đẩy lùi mọi tệ nạn do thoái hóa, biến chất gây ra, trong điều kiện Đảng lãnh đạo chính quyền nhà nước. Chỉnh đốn và đổi mới Đảng là nhằm làm cho Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh cả về 3 mặt: chính trị - tư tưởng - tôt chức, làm cho đội ngũ cán bộ, đảng viên không ngừng nâng cao phẩm chất và năng lực trước những yêu cầu ngày càng phức tạp của nhiệm vụ cách mạng, làm cho Đảng trở thành một khối thống nhất, đủ sức lái con thuyền cách mạng VN vượt qua bao khó khăn, thử thách tiến lên phía trước. + Đoàn kết thống nhất trong Đảng HCM đặc biệt quan tâm đến việc xây dựng sự đoàn kết thống nhất trong Đảng thành một khối vững chắc. Toàn Đảng phải thống nhất ý chí và hành động, mọi đảng viên phải bảo vệ sự đoàn kết thống nhất của Đảng như bảo vệ con ngươi của mắt mình. Phải thường xuyên thực hiện tự phê bình với tinh thần trung thực, chân thành, thẳng thắn, tự nghiêm khắc với mình và có tình thương yêu đồng chí. Phải thường xuyên tu dưỡng đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân và bao nhiêu thứ tệ nạn từ chủ nghĩa cá nhân mà ra
*) Về quyền hạn của Đảng viên: Theo Điều 3, Điều lệ Đảng và Quy định số 24-QĐ/TW ngày 30/7/2021 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về thi hành Điều lệ Đảng, đảng viên có những quyền sau: TRONG SÁCH