Aralin 3.

A. Panitikan: Mito/Alamat/Kuwentong Bayan

B. Gramatika/Retorika: Mga Salitang Hudyat ng Simula, Gitna at Wakas ng Akda
C. Uri ng Teksto: Naglalarawan

A. Basahin at unawain ang halimbawa ng kuwentong bayan ng Legaspi, Albay.

ANG DUWENDE
Malalim na ang gabi at abalang-abala pa sa pananahi ang dalawang magkapatid na babae. Tinatahi
nila ang mga kamisa at saya nila, na isusuot nila para sa isang misa kinaumagahan. Ibinilin ng kanilang ina
na siguruhing nakasara ang pinto at mga bintana ng kanilang bahay, kundi ay papasok ang duwende, na
bumibisita sa kanila tuwing hatinggabi. Upang malaman ng kaniyang mga anak kung ano ang duwende,
ikinuwento niya ito: "Katulad lang ng mga ordinaryong tao ang mga duwende. Tuso silang mga nilalang,
ngunit matulungin din. Ilan sa mga kapilyuhang ginagawa nila ay ang pagsira sa mga muwebles at mga
larawan, pagbasag sa mga salamin, baso, plato, at tasa. Kung hindi sila makahanap ng mga bagay na sisirain
o babasagin, kinukurot nila ang mga pisngi, braso, at katawan ng mga tulog na babae, upang maging
mabigat ang pakiramdam nila pagkagising.Kung hindi kinaasaran ng mga duwende ang mga nakatira sa
bahay na madalas nilang bisitahin, nagpapakita sila ng kabaitan sa mga ito. Sinasabing dinadalhan nila ang
mga kaibigan nila ng mga masasarap na pagkain at ipinagtatanggol sila mula sa mga masasamang nilalang.
Maraming tao tuloy ang sabik ngunit balisang makakilala ng duwende. Itinuturing nila ang mga
nilalang na nagtataglay ng kakaibang karunungan dahil sinasabing alam na alam nila ang mga lihim at
ikinikilos ng mga tao. Ngunit kung sakaling ang mga naging kaibigan ng duwende ay biglang nagsabi ng
anumang masama o nagbalak ng masama sa kanila, kahit pa hindi sila marinig ng mga duwende, ay
parurusahan sila at hindi na muling babalikan."Ang duwendeng binabanggit ko rito ay madalas sa bahay
namin habang ang nanay ko o ang lola ninyo, ay buhay pa. Parati niyang sinasabi sa aming isara ang pinto
at mga bintana bago kami matulog. Isang gabi, nang nagtatahi rin kami ng kapatid ko ng kamisa at saya,
nakalimutan naming isara ang mga bintana at pinto. Ilang segundo bago maghatinggabi, naroon ang isang
maliit na nilalang na nakatayo sa aming pinto. Maliit siya, kasinliit lamang ng isang dalawang taong gulang
na bata; pula ang kaniyang mukha; mayroon siyang mahabang bigote at maputing kulot na buhok. Maigsi
ang mga braso niyang balingkinitan, ngunit malaki ang mga kamay niya-malaki para sa kaniyang braso.
"Nang marinig ng mga dalaga ang kuwento ng kanilang ina, natakot sila. Nang maghatinggabi, narinig nila
ang mga tunog: takla, takla, takla. Gawa ito ng duwende. Takot na takot ang dalawa. Lumingon ang
panganay, at nakita niya ang duwende na pumapasok sa pinto.At katulad ng inaasahan, tumakbo at
tumalon siya papasok ng bahay, papunta sa mga dalaga. Dahil doon, nasipa niya ang isang gasera na
nagpaliyab sa mga kamisa at saya.
Mula noon, naging maingat na ang magkapatid at ang buong bayan ng Legaspi sa duwende.
Isinasara na nila ang kanilang mga pinto at mga bintana bago sila matulog sa gabi.

Gawain 1. Talasalitaan
Panuto: Ayusin ang bali-baliktad na mga titik upang mabuo ang kahulugan ng katapat na salita.
1. Ginawa - S I K O L I N I ________________
2. Nag-apoy - B A G I N A L Y _______________
3. Nagplano - K N A G A L A B _________________
4. Pangkaraniwan - O Y A R O N R I D ____________________
5. Kalokohan - I L U N A Y H P A K _______________________

Gawain 2. Pagsagot sa mga katanungan.

1. Batay sa binasang akda, ilarawan ang itsura ng duwende. Isa-isahin ang pisikal na katangian
nito. __________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
 2. Ayon sa kwento, ano ang mabuti at masamang katangian ng duwende? Isulat ang sagot sa
ibaba.

Mabuting Katangian Masamang Katangian

____________________ ____________________
____________________ ____________________
____________________ ____________________
____________________ ____________________
____________________ ____________________
3. Sa iyong palagay, dapat ba o di dapat paniwalaan ang mga duwende? Patunayan.
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
4. Kung ikaw ang magulang sa binasang akda, ikukuwento mo rin ba sa iyong anak ang mga
kuwentong bayan na katulad nito? Bakit?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

Alam mo ba na…

Ang kuwentong-bayan o folklore ay mga salaysay hinggil sa mga likhang-isip na mga

tauhan na kumakatawan sa mga uri ng mamamayan, katulad ng matandang hari, isang
marunong na lalaki, o kaya sa isang hangal na babae. Karaniwang kaugnay ang
kuwentongbayan ng isang tiyak na pook o rehiyon ng isang bansa o lupain. Kaugnay nito
ang alamat at mga mito.
Ang Pilipinas ay mayaman sa kuwentong bayan bago pa man dumating ang mga
Espaňol. Ayon kay Dr. H. Otley Beyer, kilalang antropologong Amerikano, higit na mayaman sa mga
kuwentong bayan ang Pilipinas kaysa India, Persiya, Rusiya at Hapon.

Mga halimbawa ng kwentong bayan

Mariang Alimango Ang Paglikha ng Daigdig Si Juan Tamad
Ang Anak na Isinumpa Mariang Makiling Prinsesang Macapuno
Mariang Sinukuan Bakit Patayong Natutulog ang Kabayo? Ang Buwan at ang Araw

B. Basahin at unawain ang halimbawa ng mito.

Bakit Kulang ang Liwanag ng Buwan?

Noong una’y magkaibigang matalik sina Buwan at Araw. Alam ng Buwan na maraming humahanga
at nagmamahal sa kaniya at ito’y naging daan ng pagiging palalo niya. Sinasabi niya lagi kay Araw na mas
mahal siya ng mga tao dahil siya ang hinihingan ng mga ito ng tulong samantalang siya ay di matitigan ng
mga ito. Lihim na nainis ang Araw sa kayabangan ng Buwan. Nag-isip siya kung paano makagaganti sa
Buwan.
Naanyayahan ang dalawa sa isang kasayahan sa Nundaul at sila’y nagpaunlak. Maraming nainom
ang Buwan kaya’t siya’y nalasing. Niyaya siya kunwari ni Araw para umuwi ngunit dahil nga sa kalasingan ay
di nakaya ng Buwan ang sarili. Pinauna na niya ang Araw.
Nanguha ng maraming kabibe sa dalampasigan ang Araw at ang mga iyon ay kaniyang dinurog na
mabuti. Inilagay niya ang mga ito sa isang sako. Ibinitin ng Araw ang sako sa isang punong kahoy na alam
niyang uusyosohin ng Buwan pagdaraan nito.
Tulad ng inaasahan ng Araw, naintriga ang Buwan sa nakitang nakabiting sako. Pinilit niyang kalagin
yaon ngunit di niya makalag-kalag kaya’t tinusok niya ang ilalim ng nakabiting sako. Bumuhos ang laman ng
sako sa mukha niya. Humingi siya ng saklolo at dinaluhan naman ng mga anak niyang mga bituin at tala.
Labis na napinsala ang isang mata ng Buwan at di na ito makakita.
Mula noon, lumamlam na ang liwanag ng Buwan sapagkat iisa na ang kaniyang matang nagbibigay
ng liwanag.

Gawain 3. Paglinang ng Talasalitaan

Panuto: Ayusin ang mga sumusunod na salita batay sa tindi ng kahulugan ng bawat isa. Isulat ang A-D sa
patlang.

1. ____Minamahal 2.____Palalo 3. ____naimbita

____Iniibig ____mayabang ____naaya
____Nililiyag ____hambog ____nahimok
____Hinahangaan ____mapagmataas ____nakayag

Gawain 4. Sa Antas ng Pag-unawa

1.Ilarawan ang katangian nina Buwan at Araw.
___________________________________________________________________________________
2. Sa iyong palagay, bakit kaya napag-isipan ng masama ni Araw ang kaniyang matalik na kaibigan?
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
4. Kung ikaw si Araw, gagawin mo rin ba ang kaniyang ginawa kay Buwan? Bakit?
____________________________________________________________________________________

5. Ano kaya ang naramdaman ni Buwan sa ginawa sa kaniya ng kaniyang matalik na kaibigan?
____________________________________________________________________________________
6. Naniniwala ka ba sa kasabihang “Pag binato ka ng bato, batuhin mo ng tinapay”? Bakit? Paano mo
ito napatunayan?
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
Alam mo ba na…

ang mga mito ay kasama sa panahon ng mga alamat, bulong mga pabula at iba pang mga
kuwento na natatagpuang nagpapasalin-salin sa bibig ng ating mga ninuno? Batay sa mga pananaliksik,
ang mga ito ang bumubuo ng unang bahagi ng matandang panitikan. Ang alamat ng unang babae at lalaki
ng mga Tagalog na “Si Malakas at Si Maganda” ay inuuring may pagka-Mito, gayundin ang “Bakit Kulang
ang Liwanag ng Buwan” na sinasabing mito ng mga Ifugao.

MGA SALITANG HUDYAT NG SIMULA, GITNA, AT WAKAS NG AKDA

Ang mga panandang pandiskurso o discourse markers ay mga panandang nagbibigay-linaw sa

mahihirap na bahagi ng teksto o naghuhudyat ng pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari. Isa sa
tatlong tungkulin ng panandang pandiskurso ay maghudyat ng pagkakabuo ng akda.

1. Simula – noong araw, noong unang panahon,

2. Gitna – makalipas ang ilang araw, isang araw,
3. Wakas – at mula noon, simula noon