7

ARALING PANLIPUNAN
Sariling Linanging Modyul
Ikatlong Markahan
Modyul: 1-7

Division of Angeles City

 ARALING PANLIPUNAN 7 (Modyul 1)

Pangalan:________________________________________ Linggo: 1-2

Seksyon:__________________________________________ Petsa:______

Paksa: Unang Yugto ng Kolonyalismo at Imperyalismo sa Timog at Kanlurang

Asya (ika-16-17 siglo)

Layunin: (Most Essential Learning Competencies)

*Nasusuri ang mga dahilan, paraan at epekto ng kolonyalismo at

imperyalismo ng mga Kanluranin sa unang yugto (ika-16 at ika-17 siglo)
pagdating nila sa Timog at Kanlurang Asya

Panimula/Susing Konsepto

Ang Kolonyalismo ay patakaran ng isang bansa na pamahalaan ang mga

bansang sinakop nito. Naranasan ng Pilipinas ang maging kolonya ng Espanya

sa loob ng 333 na taon. Kontrolado nila ang pamumuhay maging sa ekonomiya

at kalakalan.

Samantala ano naman kaya ang Imperyalismo? Ito ay ang

pagpapalawak ng kapangyarihan ng mga malalaking bansa sa pamamagitan

ng pananakop at pagkontrol sa pangkabuhayan at pampolitika ng mga

bansang nasakop.
Mga Dahilan ng mga Kanluranin na Magtungo sa Asya

1. Mga Krusada na naganap mula 1096 hanggang 1273

- Ang mga Krusada ay isang kilusan na inilunsad ng simbahan at ng mga

Kristiyanong hari upang mabawi ang banal na lugar, ang Jerusalem sa

Israel. Hindi man lubusang nagtagumpay ang krusadang ito, marami

ang mabuting naidulot nito. Dahil dito, nagkaroon ng ugnayan ang

mga Europeo sa Silangan at nakilala nila ang mga produkto tulad ng

pampalasa, mamahaling bato, pabango, sedang tela, porselana,

prutas, at iba pa na nakabighani sa mga Europeo. Ang krusada ang

nagpasigla ng kalakalan kaya maraming mga Europeo ang

nagkainteres na makarating sa Asya. Maraming mga Europeo ang

naghanap ng mga ruta para makarating sa Asya at ito ang naging

daan para magkainteres ang malalaking bansa sa Europa na sakupin

ang ilang lugar.

2. Ang Paglalakbay ni Marco Polo

- Si Marco Polo ay isang Italyanong adbenturerong mangangalakal na

taga-Venice. Nanirahan siya sa Tsina sa panahon ni Kublai Khan ng

Dinastiyang Yuan sa loob ng 11 taon kung saan siya ay nagsilbing

tagapayo nito. Kinagiliwan siya ng emperador at itinalagang

maglakbay sa ibat ibang lugar sa Asya sa ngalan ng emperador.

Nakarating siya ng Tibet, Burma, Laos, Java, Japan, pati na Siberia.

Noong 1295 bumalik siya sa Italya at nilimbag niya ang aklat na “The
 Travels of Marco Polo (1477)” kung saan inilahad niya ang lahat ng

nakita niyang magaganda sa kabihasnang Tsino lalo na ang

kayamanan nito. Maraming mga abdenturerong Europeo ang

namangha at nahikayat na makarating sa Asya.

3. Ang Renaissance

- Ang renaissance ay salitang pranses na nangangahulugang “muling

pagsilang”. Isa itong kilusang pilosopikal na makasining at dito

binibigyang-diin ang pagbabalik interes sa kaalamang klasikal ng

Greece at Roma. Ito ay naganap noong 1350 sa huling bahagi ng

gitnang panahon at pagsulong ng makabagong panahon. Ang

renaissance ang nagbukas ng daan sa pagbabago sa larangan ng

kalakalan at negosyo kaya umusbong ang rebolusyong komersyal na

nagdulot ng mga pagbabago sa gawang pang-ekonomiya.

4. Ang pagbagsak ng Constantinople

- Ang Constinople (bahagi ng Turkey ngayon) ang Asyanong teritoryo na

pinakamalapit sa kontinente ng Europa. Nagsilbi itong rutang

pangkalakalan mula Europa patungong India, Tsina at iba pang bahagi

ng Silangan na napasakamay ng mga Turkong Muslim noong 1453.

Dahil dito, naghanap ng bagong ruta ang mga mangangalakal na

pinangunahan ng mga Portuges na sinundan naman ng mga Kastila,

Dutch, Ingles at Pranses. Dahil sa pagkakaimbento ng kagamitang

 pandagat tulad ng astrolabe naging mabilis ang paghahanap ng mga

ruta patungo sa mga lugar sa Asya.

5. Ang Merkantilismo

- Sa Europa umiral ang prinsipyong pang-ekonomiyang kung saan ang

kapangyarihan ng isang bansa ay nakasalig sa dami ng ginto at pilak.

Kailangan ng mga Europeo na makahanap ng mga lugar na

mapagkukunan ng likas na yaman at hilaw na sangkap. Dahil sa

eksplorasyon, umunlad ang ekonomiya ng Europa.

Gawain 1: Data Information Chart

Panuto: Punan ang talahanayan at isulat sa unang kolum ang mga bansang

Europeo na nanakop at sa ikalawang kolum ay ang mga bansang Asyano na

nasakop nila. Piliin ang mga sagot mula sa kahon.

Philippines Spain China

Indonesia Vietnam Laos
India Netherlands France
England Cambodia Portugal

Mga Bansang Europeo Mga Bansang Nasakop sa Asya

Gawain 2: CONCEPT MAP

Panuto: Punan ng mga konsepto tungkol sa kolonyalismo at imperyalismo ang

conceptual framework sa ibaba upang maipakita ang mga dahilan ng

pagtungo ng mga kanluranin sa Timog at Kanlurang Asya.

____

____ Mga dahilan sa ____

pagtungo ng
mga kanluranin
sa ASYA

_____ _____

Analysis:

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______.
Gawain 3: Punan natin to!

A. Panuto: Piliin ang tamang sagot sa bawat katanungan, makikita ang mga

pagpipilian sa loob ng kahon. Isulat ang sagot sa sagutang papel.

Astrolabe Compass Constantinople

Merkantilismo Italy Spain
Kublai Khan Krusada Renaissance
Marco Polo

_________________________ 1. Siya ang Italyanong manlalakbay na nakapagsulat

ng libro pantungkol sa iba’t ibang lugar sa Asya na nagbigay interes sa mga

Europeo.

_________________________ 2. Isang kilusan na inilunsad ng simbahan at ng mga

kristiyanong hari upang mabawi ang banal na lugar, ang Jerusalem sa Israel.

_________________________ 3. Siya ang emperador ng China sa panahon ng

dinastiyang Yuan.

_________________________ 4. Kilusang pilosopikal na makasining at dito binigyang-

diin ang pagbabalik interes sa mga kaalamang klasikal sa Greece at Rome.

_________________________ 5. Ito ay isang kagamitan upang malaman o matukoy

ang direksyon na pupuntahan.

Gawain 3: Picture Analysis

B. Panuto: Ipaliwanag ang nais ipahiwatig ng mga sumusunod na larawan sa

ibaba. Isulat ang sagot sa iyong sagutang papel.

Analysis:

Susi sa Pagwawasto
 ARALING PANLIPUNAN 7 (Modyul 2)

Pangalan:________________________________________ Linggo: 3

Seksyon:__________________________________________ Petsa:______

Paksa: Pilipinong Nakipaglaban sa Kolonyalismong Espanyol

Layunin: (Most Essential Learning Competencies)

*Nasusuri ang mga salik, pangyayaring at kahalagahan ng nasyonalismo

sa pagbuo ng mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya

Panimula (Susing Konsepto)

Ayon kay Virgilio S. Almario, ang nasyónalismo ay isang sistema ng

paniniwala o ideolohiyang politikal ng pagiging makabansa, ng katapatan sa

interes ng bansa, ng identipikasyon nang may pagmamalaki sa kultura at

tradisyon ng bansa, at ng paglulunggating matamo ang pambansang

pagsulong. Kung ating susuriin, mayroong dalawang pangunahing anyo ang

nasyonalismo sa Asya. Ito ang defensive nationalism at ang aggressive

nationalism. Sa defensive nationalism, ipinapakita ang pagmamahal sa bansa sa

pamamagitan ng pagtatanggol nito mula sa mga nagnanais manakop dito

katulad ng ipinamalas ng mga Pilipino. Samantala, sa aggressive nationalism

ipinapakita ang pagmamahal sa bansa sa pamamagitan ng pananakop sa

ibang bansa tulad ng ginawa ng mga Hapon.

Pangunahing manipestasyon ng nasyonalismo ay pagkakaisa makikita sa

pagtutulungan, pagkakabuklod sa iisang kultura, saloobin at hangarin.

Maituturing ding manipestasyon ng nasyonalismo ang pagmamahal,

pagtangkilik sa sariling mga produkto, ideya at kultura ng sariling bayan.

Naipapakita rin ang nasyonalismo sa pagiging makatwiran at makatarungan.

Samantala, ang kahandaang magtanggol at mamatay ng isang tao para sa

bayan ay maituturing na pinakamahalagang manipestasyon. Ito ay minsang

ipinamalas ng isang Kapampangan na si Jose Abad Santos na pinili ang

kamatayan kaysa makipagtulungan sa mga Hapon na nanakop sa ating bansa

noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

Ang pananakop ng mga Kanluranin ay isa sa mga dahilan ng unti-unting

pagkahubog ng nasyonalismo sa mga rehiyon ng Timog at Kanlurang Asya.

Kabilang sa mga salik ng pag-unlad at pag-usbong ng nasyonalismo sa mga

rehiyong ito ay ang mga patakarang di makatwiran na pinasunod ng mga

dayuhan, mga karapatang ipinagkait ng mga mananakop sa mga katutubo,

mga polisiyang di nagdulot ng kaunlaran at mga pang-aabuso at

pagsasamantala sa pag-aangkin at malabis na paggamit ng mga likas na

yaman.

Sa Timog Asya, ang mga Ingles ang nakasakop at nagsamantala sa halos

kabuuan ng rehiyon. Ang mga dayuhang ito ang dahilan ng unti-unting pag-

usbong ng damdaming makabansa ng mga mamamayan lalo na sa bansang

India. Maraming mga nasyonalista ang kumilos sa India upang makamit nila ang

kanilang kalayaan. Kabilang sa mga nasyonalistang handang ibuwis ang buhay

para sa kalayaan ay si Mohandas Karamchad Gandhi. Si Gandhi ay isang Hindu

na nakapag-aral sa isang pamantasan sa England, nakapagtrabaho sa South

Africa at ang namuno upang ipaglaban ang hinaing ng mga Indian laban sa

mga mananakop na Ingles. Kalaunan tinawag siyang Mahatma Gandhi. Ang

Mahatma ay nangangahulugan ng “Dakilang Kaluluwa”. Siya ay nakipaglaban

sa pamamagitan ng mapayapang pamamaraan tulad ng civil disobedience,

hunger strike at ang tinatawag na satyagraha. Dahil sa kanyang pakikibaka,

nakamit ng India ang kanyang kasarinlan noong ika-15 ng Agosto 1947. Nabaril

at napatay siya noong Enero 30,1948 na hindi nagtagumpay sa kanyang

adhikain na mapagkasundo ang mga Hindu at Muslim. Maliban kay Gandhi, isa

pa sa mga bayani sa Timog Asya ay si Mohamed Ali Jinnah na kilala bilang “Ama

ng Pakistan”. Pinamunuan niya ang Muslim League na naglalayon na

magkaroon ng hiwalay na estado para sa mga Muslim. Nagtagumpay ito na

mapalaya at mahiwalay ang Pakistan mula sa India noong Agosto 14, 1947.

Samantala, hindi kaagad naipakita ang nasyonalismo sa Kanlurang Asya

dahil karamihan sa mga bansa dito ay nasa ilalim ng dating malakas at matatag

na Imperyong Ottoman. Noong Unang Digmaang Pandaigdig, sumapi ang mga

bansa sa Kanlurang Asya sa mga bansang Alyado laban sa tinatawag na Central

Powers kung saan kabilang ang Ottoman Empire. Ang pagsapi nila sa Alyado

ang nakikita nilang paraan upang mapalaya sila mula sa Imperyong Ottoman.

Nagwagi ang Alyado laban sa Central Powers subalit ang minimithing kalayaan

ng mga bansa sa Kanlurang Asya ay hindi lubusang naisakatuparan dahil

sumailalim ang mga ito sa Sistemang Mandato. Nangangahulugan ito habang

sila ay naghahanda na maging isang malaya at nagsasariling bansa ay

ipapasailalim muna sila sa patnubay ng isang bansang Europeo.

Dahil sa pagnanais makalaya sa mga Europeo, nagsagawa ng mga

hakbang ang mga nasyonalista sa Kanlurang Asya. Ang mga nagpasimula ng

nasyonalismo sa rehiyon ay ang mga Arabo, Iranians at Turko. Ilan sa mga bansa

na nakamit ang kalayaan ay ang Kuwait, isa sa mga bansa na unang lumaya sa

Kanlurang Asya noong 1752 mula sa Emirate ng Al Hasa. Lumaya ito bilang

protectorate ng Great Britain noong 1961. Samantala, natamo ng Lebanon ang

kanyang kalayaan mula sa imperyong Ottoman noong 1770 at noong 1926 ito

ay naging ganap na republika sa ilalim ng mandato ng bansang France. Ang

bansang Turkey na sentro ng Imperyong Ottoman ay naging republika noong

October 29, 1923 matapos ang Kasunduang Lausanne. Naitatag at naging

kaharian naman ang Saudi Arabia matapos mapag-isa ang Kaharian ng Hejaz

at Sultanato ng Nejd noong September 23, 1932. Matapos lumaya ang Iraq sa

Imperyong Ottoman, sumailalim ito sa sistemang mandato ng Great Britain

hanggang lumaya ito noong 1932.

Ilan sa mga kilalang nasyonalista sa Kanlurang Asya ay sina Mustafa Kemal

Ataturk na nagbigay- daan sa pagtatamo ng kalayaan ng Turkey sa kabila na

ito ay binalak paghati-hatian ng mga Kanluraning bansa tulad ng France, Britain,

Greece at Armenia. Naging Kapitan ng Ottoman Army at nagsilbi sa 5th Army sa

Damascus na ngayon ay Syria hanggang noong 1907. Si Ayatollah Rouhollah

Mousari Khomeini, ang tagapagtatag ng Islamic Republic of Iran at namuno sa

Iranian Revolution noong 1979 na nagpatalsik sa huling Shah ng Iran na si

Mohammad Reza Pahlavi. At si Abdulaziz Ibn Saud, ang kauna-unahang hari ng

Saudi Arabia at nagbigay ng pahintulot sa isang kompanya ng Estados Unidos

noong 1936 at 1939 upang magkaroon ng oil concession sa Saudi Arabia.

Malaki ang naging ambag ng nasyonalismo upang makamit ng mga

bansa sa Timog at Kanlurang Asya mula sa kalupitan at pang-aapi ng mga

mananakop. Mahalaga ang papel ng nasyonalismo sa pagbuo ng mga bansa

sa Timog at kanlurang Asya dahi binuo nito ang konsepto na tanging mga

katutubo lamang ang may karapatan sa kanilang bansa. Nagbigay ito ng

kaisipan tungkol sa pambansang pagkakakilanlan at nagresulta ito sa pananaw

na ang isang bansa ay kinakailangang maging malaya sa pakikialam ng ibang

bansa. Nagdulot din ang nasyonalismo ng pagkakaisa at nagturo ito sa mga

mamamayan na lumaban at ipagtanggol ang bansa hanggang mula sa mga

dayuhang mananakop.

Sa iyong pagsusuri at pagsagot sa mga gawain ng araling ito, inaasahang

mauunawaan mo kung bakit ang nasyonalismo ay isang mahalagang sangkap

upang maipakita ang iyong higit na pagkalinga at pagmamahal sa ating bansa.

Gawain 1: JUMBLED WORDS:

Panuto: Basahin at suriin ang mga pahayag. At batay sa mga pahayag ayusin

ang mga ginulong salita upang makabuo ng konsepto. Isulat ang sagot sa mga

patlang.

1. ANOSMILYONSA

Isang sistema ng paniniwala o ideolohiyang politikal ng pagiging

makabansa, ng katapatan sa interes ng bansa, ng identipikasyon nang

may pagmamalaki sa kultura at tradisyon ng bansa, at ng paglulunggating

matamo ang pambansang pagsulong.

Sagot: ________________________________________

2. VILIC OCINDEDSEBIE

Ito ay isang uri ng mapayapang pakikipaglaban.

Sagot: ________________________________________

3. OSEJ BADA TASNOS

Ang Kapampangan na nagpamalas ng kabayanihan sa panahon ng mga

Hapon.

Sagot: ________________________________________

4. FINVEDESE

Anyo ng nasyonalismo kung saan naipakikita ang pagmamahal sa bansa

sa pamamagitan ng pagtatanggol nito laban sa mananakop.

Sagot: ________________________________________
5. YODALA

Ito ang pangkat ng mga bansa na sinuportahan at kinampihan ng mga

bansa sa Kanlurang Asya noong Unang Digmaang Pandaigdig upang

makalaya mula sa Imperyong Ottoman.

Sagot: ________________________________________

6. GASREVIGES

Anyo ng nasyonalismo kung saan naipakikita ang pagmamahal sa bansa

sa pamamagitan ng pagpapamalas ng lakas at pananakop ng ibang

bansa.

Sagot: ________________________________________

7. DONMATA

Isang sistemang ipinatupad sa mga bansa sa Kanlurang Asya kung saan

habang sila ay naghahanda na maging isang malaya at nagsasariling

bansa ay ipapasailalim muna sila sa patnubay ng isang bansang Europeo.

Sagot: ________________________________________

8. SINGLE

Sila ang matagumpay na nakasakop ng India at iba pang mga bansa sa

Timog Asya.

Sagot: ________________________________________

9. HATAMAM

Ito ang taguri ni Mohandas Karamchad Gandhi na nangangahulugan ng

“Dakilang Kaluluwa”.
 Sagot: ________________________________________

10. DUASI ABAIRA

Ang bansa at kahariang itinatag ni Abdulaziz Ibn Saud.

Sagot: ________________________________________

Gawain 2: Sino Sila?

Panuto: Punan ang “Retrieval Chart” tungkol sa mga nasyonalista sa Timog at

Kanlurang Asya.

Mga Nasyonalista sa Timog at

Bansa Mga Nagawa
Kanlurang Asya

Mohandas K. Gandhi

Mohamed Ali Jinnah

Mustafa Kemal Ataturk

Ayatollah Khomeini

Abdulaziz Ibn Saud

Gawain 3: TREE DIAGRAM

Panuto: Lagyan ng wastong impormasyon ang sumusunod na bahagi ng

Tree Diagram.

Mga Salik sa Pag-usbong at Pag-

unlad ng Nasyonalismo sa
Timog at Kanlurang Asya

Pamprosesong tanong:
Suriin ang mga salik sa pag-usbong at pag-unlad ng nasyonalismo sa Timog at

Kanlurang Asya na iyong isinulat sa tree diagram. Sa iyong pananaw, may

dahilan ba ang mga mamamayan ng dalawang rehiyon upang sila ay lumaban

at magpakita ng pagmamalasakit sa kanilang mga bansa laban sa mga

mananakop? Ipaliwanag ang sagot.

Sagot:

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________
Gawain 4: POSITIBO O NEGATIBO
Panuto: Lagyan ng krus (+) ang pahayag na iyong sinasang-ayunan at eks (x)

ang hindi mo naman sinasang- ayunan.

Tugon
Mga Manipestasyon ng Nasyonalismo
(+ o x)
1. Handa akong makipagkaisa sa
aking mga kababayan para sa
ikakabuti ng bayan.
2. Bumibili ako ng mga produktong
gawa ng Pilipino.
3. Iniiwasan ko ang usapin tungkol sa
pagiging makatuwiran.
4. Naniniwala ako na ang pagiging
makatarungan ay pagpapakita ng
pagmamahal sa bansa.
5. Mahilig akong manood ng mga
pelikulang mula sa ibang bansa
kaysa gawa ng mga Pilipino.
6. Handa kong ibuwis ang aking
buhay para sa pagtatanggol sa
aking bansa.
7. Isinasaisip at isinasapuso ko ang
mga nagawa ng ating mga bayani
para sa pagtatamo ng kalayaan sa
bansa.
8. Tumitigil ako sa paglalakad bilang
pagpupugay habang itinataas ang
watawat ng Pilipinas.
9. Wala akong interes sa mga balita
tungkol sa mga pangyayari sa aking
bansa.
10. Mas madalas akong maglaro kaysa
pagbibigay-tuon sa aking pag-
aaral.
Susi sa Pagwawasto:
 ARALING PANLIPUNAN 7 (Modyul 3)

Pangalan:________________________________________ Linggo: 4

Seksyon:__________________________________________ Petsa:______

Aralin 1: Ang Digmaang Pandaigdig sa Kasaysayang ng mga Bansang Asyano

Aralin 2: Kaugnayan ng Ideolohiya sa Pag-usbong ng Nasyonalismo at Kilusang

Nasyonalista

Layunin: (Most Essential Learning Competencies)

1. Natatalakay ang karanasan at implikasyon ng digmaang

pandaidig sa kasaysayan ng mga bansang Asyano;

2. Nasusuri ang kaugnayan ng iba’t ibang ideolohiya sa pag-usbong ng

nasyonalismo at kilusang nasyonalista

Panimula (Susing Konsepto)

Aralin 1: Ang Digmaang Pandaigdig sa Kasaysayan ng mga Bansang Asyano

Ang mundo ay minsan ng nakaranas ng nakagigimbal na mga pangyayari

na nagpabago sa daloy ng ating kasaysayan. Ang mga kaganapang ito ay

tunay na hindi malilimutan, nagdulot ng takot, pangamba at panganib sa buhay

ng mga inosenteng tao, bata, matanda, lalake o babae man.

Ang pagpapakita ng pagmamahal sa bayan ng mga pinuno ng mga

bansa sa Timog at Kanlurang Asya upang matamo ang inaasam na 20alayaan

sa kamay ng mga imperyalistang dayuhan ay nasubok sa pagsiklab ng Una at

Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

 Malalaman sa aralin na ito ang mga dahilan na nagbigay daan sa

dalawang digmaang naganap sa daigdig at bibigyang pansin ang matinding

epektong iniwan nito sa sangkatauhan.

UNANG DIGMAANG PANDAIGDIG (1914-1918)

Ang pagsiklab ng Una at Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang higit na

nag-udyok sa mga Asyano na magkaroon ng mga pagbabago at higit na

magpunyagi sa pangunguna ng mga lider Asyano nito na matamo ang

minimithing 21alayaan para sa mga bansa lalo na sa Timog at Kanlurang Asya.

Tunghayan natin sa araling ito ang mga tunay na kaganapan ukol dito. Noong

Agosto 1914 nang sumiklab ang Unang Digmaang Pandaigdig. Dahil 21alaya-

aalyansa ng mga bansang Europeo at ang pag-uunahan sa teritoryo upang

maisakatuparan ang kani-kanilang interes. Ang alyansa ng Germany, Austria at

Hungary ay tinawag na Central Powers, samantalang ang mga Allies naman ay

binubuo ng France, England at Russia. Isang mahalagang pangyayari at dahilan

din sa pagsiklab ng nasabing digmaan ang pagkamatay ni Archduke Francis

Ferdinand ng Austria.

Nakasentro man sa Europa ang digmaan, nakaapekto rin ito sa Asya. Tulad

sa India na ang nasyonalismo at pangkalayaang kilusan ay nagkaisa at tumulong

sa panig ng mga Allies. Sa pamamagitan ng pagpapadala ng mga Indian sa

labanan sa ilalim ng mga opisyal na Ingles. Kaalinsabay nito ay pagkakaisa rin ng

mga kilusang Muslim at Hindu na pansamantalang isinantabi ang di

pagkakasundo dahil kapwa silang naghangad na mabigyan ng karapatang

mamahala sa sarili. Pinangunahan ni Gandhi ang kilusan sa pamamagitan ng

pamamaraang payapa ayon sa satyagraha (nonviolence).

Sa pamamagitan ng bansang Iran, ang Rusya at Britanya ay nagsagawa

ng pag- atake sa Ottoman Empire kung saan ay nakipagalyado sa Germany. Sa

kabila nito, ang Iran ay walang pinapanigan. Ang digmaang ito ay nagdulot ng

malawakang pagkasira ng mga pamayanan, ari-arian, pagpatay ng maraming

Iranian at nagdulot ng pagkagutom. Ang kawalan ng pagkilos ng pamahalaang

Iran sa pagkakataong ito, ay nagbigay- daan sa malawakang pag-aalsa at

pagkilos na humihingi ng 22alayaan para sa Hilagang Iran noong 1915-1921.

Taong 1919, hiniling ng Britanya sa Punong Ministro ng Iran na lumagda sa

isang kasunduang magbibigay ng malawak na kapangyarihan sa pagkontrol ng

ekonomiya, politika, pangmilitar sa bansang Iran na magbibigay- daan sa

pagiging ganap na protektadong bansa ng Britanya. Ang pangyayaring ito, ang

nagbigay-daan upang magalit ang mga pangkat ng nasyonalista sa Iran. Sa

pamamagitan ng pagbatikos sa kasunduang ito sa mga pahayagan at pag-

aalsa ay napigilan ang nasabing kasunduan noong 1926. Natalo sa digmaan

ang Central Powers sa Versailles, France kasunod ng isang kasunduan na

tinawag na Treaty of Versailles na naghuhudyat sa pormal na pagtatapos ng

digmaan.

Isa sa mga epekto ng Unang Digmaang Pandaigdig ay ang pagpasok ng

mga Kanluraning bansa sa Kanlurang Asya dahil sa pagbasak ng imperyong

Ottoman. Natuklasan ang langis sa Kanlurang Asya noong 1914, dahilan upang

mas maging interesado ang mga Kanluraning bansa dito at magtatag ng

sistemang mandato. Ibinigay sa bansang France ang mandato para sa Syria at

Lebanon, napasakamay naman ng mga Ingles ang mandato para sa Palestina.

Ang mga 23alay na pamamahala sa mga bansang ito ay nanatili ngunit

pinamahalaan ng mga dayuhan ang aspetong pang-ekonomiya. Nanantiling

23alaya ang ibang bansa sa Kanlurang Asya ngunit di pa rin nakaligtas sa

23alayaa ng mga Kanluraning bansa. Isang halimbawa nito ay ang pamumuno

ni Haring Ibn Saud sa Saudi Arabia, habang lahat ng kompanyang naglilinang ng

langis ay pag-aari naman ng mga dayuhan. Ipinalabas ang Balfour Declaration

noong 1917 ng mga Ingles na kung saan nakasaad dito na ang Palestina ay

bubuksan sa mga Jew o Israelite upang maging kanilang tahanan (homeland).

Ito ang nagging dahilan upang magkaroon ng di -pagkakaunawaan ang mga

Muslim at Jew na nagsimulang magsibalik sa Kanlurang Asya mula sa Europa.

Pagkatapos ng Unang Digmaang Pandaigdig ay lumakas sa bansang India ang

kilusang Nasyonalismo na naging daan upang magkaisa ang pangkat ng Hindu

at Muslim. Nagkaroon sa bansang India ng malawakang demonstrasyon, boykot

at di pagsunod sa mga kautusan ng Ingles, dahilan upang bigyan ang bansang

India ng autonomiya.
 IKALAWANG DIGMAANG PANDAIGDIG

Nagsimula sa Europa ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig noong

Setyembre1939. Taong 1942, isang kasunduan ang pinangunahan ng Estados

Unidos ang Tehran Conference na nagsasaad na kapwa lilisanin ng Rusya at

Britanya ang bansang Iran upang makapagsarili at maging 24alaya. Mayo 1946

nang sinimulang alisin ng Rusya ang kaniyang mga tropa sa Iran na hindi naman

tuluyang naisakatuparan bagkus ay nagdulot pa ito ng Azerbaijan Crisis.

Itinuturing ito na unang di- pagkakaunawaan na dininig ng Security Council ng

United Nations. Ito ang nagbigay- daan sa Cold War na kinasangkutan ng

Estados Unidos at kaniyang mga kaalyado, kontra naman sa Rusya kasama rin

ang kaniyang kaalyadong bansa. Isa rin ang bansang India na kolonya noon ng

Inglatera ang naapektuhan matapos ang ang digmaan dahil minsan na rin

niyang binigyan ng suporta ang Inglatera sa pakikidigmang ginawa nito. Si

Gandhi at ang kaniyang mga kasamahan ay nagprotesta tungkol dito dahil

ayaw nila ng digmaan. Sa pagtatapos ng digmaan lalong sumidhi ang laban ng

mga tagaIndia para sa kalayaan ngunit naging daan ito upang muling hindi

magkaisa ang mga Indian. Sa paglaya ng India noong 1947, ito ay nahati sa

dalawang pangkat ang Hindu at Muslim. Ang India para sa mga Hindu at

Pakistan para sa mga Muslim. Maituturing na pinakamahalagang pangyayaring

naganap sa Asya, pagtatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig ang

inaasahang

pagkakamit ng kalayaan ng mga bansa sa Asya sa Timog at Kanlurang Asya.

Aralin 2: Kaugnayan ng Ideolohiya sa Pag-usbong ng Nasyonalismo at Kilusang

Nasyonalista

Ang mataas na uri ng pagpapahalaga at mga kasagutan sa mga suliranin at

pangangailangan ng mamamayan ay ipinahahayag ng mga ideolohiya.

Naaayon ang mga ito sa kultura at kasaysayan ng bansa. Ang ideolohiya ay

nahahati sa dalawang pangunahing kategorya – ang ideolohiyang pang-

ekonomiya at ideolohiyang pampolitika.

Ang ideolohiyang pang-ekonomiya ay nakatuon sa sa mga patakarang

pangkabuhayan ng bansa at paraan ng paghahati ng kayamanan nito sa

mamamayan. Samantala, ang ideolohiyang pampolitika ay nakapokus sa

paraan ng pamumuno at sa paraan ng pagpapatupad ng mamamayan.

Nauugnay ang political na ideolohiya sa mga kilusan para sa panlipunang

pagbabago. Hinihikayat nito ang mga tao na kumilos ayon sa ninanais nilang

mga pagbabagong kaayusan.

Sa pangkalahatan, ibat ibang ideolohiya ang nabuo sa Asya. Ito ay ang

Demokrasya, Sosyalismo, Komunismo, at Pasismo.

Timog Asya

India at Pakistan

Malaki ang naging impluwensiya ng

demokrasya sa Timog at Kanlurang sa mga

kilusang nasyonalista. Sa India, maraming Indian

ang naging aktibo sa muling pagbuhay ng

kaisipan at tradisyong Hindu dahil hindi

matanggap ang pagbalewala at pag-alis sa www.unafei.or.jp

kanilang mga nakagisnang kultura. Hinimok ni Swarmi Dayanand Saraswati, isang

nasyonalista, ang muling pagbasa ng mga veda upang maging batayan ng

pang-araw-araw na pamumuhay ng mga Indian. Hinangad din nila ang

magkaroon ng konstitusyon na magbibigay sa kanila ng mas Malaki at malawak

na pagkakataong makalahok sa pamamahala sa bansa.

Samantala, may mga Indian naman na nagpamalas ng moderating

nasyonalismo sa pamumuno ni Mohandas Gandhi. Siya ay naging pangulo ng All

India National Congress na naitatag noong 1885.

Noong 1935, nagbigay ang Great Britain sa India ng isang bagong

konstitusyunal na nagkaloob ng isang lehislatibong bicameral at pederal,

sanggunian ng mga estado at ng kapulungan. Tinanggihan ito ng mga Indian at

Muslim dahil para sa mga Muslim kung ang mga Hindu ang magkakaroon ng

control sa India, mapipinsala ang kanilang kultura at relihiyon. Dahil dito, itinatag

ni Muhammad Ali Jinnah ang Muslim League noong 1906 na humiling na

magkaroon ng hiwalay na bansang Muslim. Ito ang nagbigay-daan sa pagbuo

ng bansang Pakistan na inihayag ang kasarinlan kasabay ng India noong Agosto

14, 1947.

Sri Lanka at Maliit na Estado sa Timog Asya

Itinatag noong 1915 ang Ceylon National Congress na unang partidong

political upang ipaglaban ang kasarinlang bansa sa Great Britain. Sa pamumuno

ni Don Stephen Senanayake, ang itinuturing na “Ama ng Kasarinlang Sri-Lanka at

sa suporta ng mga pangkat-etniko, nakamit ng bansa ang kasarinlan noong

Pebrero 4, 1948.

Sa Nepal naman, ipinahayag ng Nepalese constituent Assembly noong

Disyembre 24, 2007 ang pagtanggal ng monarkiya at noong Mayo 28, 2008,

idineklara ang Nepal bilang iasng Federal Democratic Republic.

Kanlurang Asya

Israel

Sa pagtatapos ng ika-19 na

daantaon, sumibol ang mga

pagkilos upang makabalik sa

kanilang lupain. Libo-libong www.unafei.or.jp

migranteng Hudyo ang pumunta sa Palestine at doon ay muling nanirahan na

ikinagalit ng mga Palestinong Arabo. Dahil dito, nagkaroon ng dalawang estado,

isa para sa mga Hudyo at ang isa ay para sa mga Arabo. Hindi nasiyahan ang

bawat isa naging paghahati kaya noong panahon ng partisyon (1920-1948) ay

naging puno ng madudugong labanan sa pagitan ng mga Hudyo at Arabo.

Sa panahon ng holocaust, kung saan milyon-milyong mga Hudyo na nasa

Europa ang ipinapatay ni Adolf Hitler. Ito ang naging rallying point ng mga Hudyo

at ng kanilang mga tagasuporta.

Noong Mayo 14, 1948 itinatag ni Israel sa Tel-Aviv ang Republika ng Israel

kung saan si David Ben-Gurion ang naging unang Punong Ministro.

Iraq

Noong huling bahagi ng ika-19 daan taon, sumibol ang nasyonalistang

pag-aalsa sa Baghdad laban sa Britanya kung saan nahirapan ang huli na

masupil ang mga Arabo. Upang mahikayat na pumanig sa Britanya ang Iraq,

ipinagkaloob nito ang hinihingi nilang kasarinlan. Noong Agosto 23, 1921, nakamit

ng bansa ang Kalayaan at si Faisal ay iniluklok bilang hari. Subalit kontrolado pa

rin ng mga Europeo ang industriya ng langis sa bansa. Nang mamatay si Haring

Faisal I nagpatuloy ang mga madudugong kudeta. Bunga nito, hindi nila kinikilala

ang demokrasya, kalayaan, mga karapatang pantao, malayang eleksyon at

malayang pananalita. Naging isang malakas na puwersang militar ang bansa.

Saudi Arabia

Ang makabagong Kaharian ng Saudi Arabia ay nilikha ni Haring Abdul Aziz

Ibn Saud kung saan sinakop niya ang Riyadh noong 1902 at idineklarang pinuno

at hari ng Saudi Arabia.walang demokrasya sa bansa at hindi tinatanggap ng

monarkiya ang mga pagtutol. Ang hari ang gumagawa ng batas at kasunduan.

Walang eleksiyon, partidong political at lehislatura rito. Dahil sa yaman nito sa

langis, lakas ng sandatahan at ugnayang internasyunal, nagagawang

makipagpowerplay ang Saudi Arabia.

Gawain 1: BREAK THE CODE

Panuto: Upang masagutan ang mga salitang hinihingi sa bawat bilang gamitin

ang sumusunod na code sa ibaba.

A B C D E F G H I J K L M
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
N O P Q R S T U V W X Y Z
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

1. 1-12-25-1-14-19-1 = ________________________________________
(Pagkakampihan ng mga bansa)
2. 13-9-12-9-20-1-18-9-19-13-15 = ___________________________
(Pagpapalakas ng mga bansa sa Europe)
3. 14-1-19-25-15-14-1-12-9-19-13-15= _______________________
(Pagmamahal sa bayan)
4. 6-18-1-14-3-5= _____________________________________________
(Bansang ka-alyado ng Great Britain at Rusya)
5. 20-18-9-16-12-5 1-12-12-9-1-14-3-5 = _______________________
(Binubuo ng Austria-Hungary at Germany)
6. 13-15-8-1-14-4-1-19 7-1-14-4-8-9= ___________________________
 (Pinamunuan ang kilusan sa India sa mapayapang paraan)
7. 15-20-20-15-13-1-14= _______________________________________
(Malakas na imperyo sa Kanluran na pinamunuan ng mga Muslim)
8. 22-5-18-19-1-9-12-12-5-19= ___________________________________
(Kasunduang nagwakas sa Unang Digmaang Pandaigdig)
9. 5-21-18-15-16-1= ____________________________________________
(Kontinente kung saan ang simula ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig)
10. 11-1-12-1-25-1-1-14= ___________________________________________
(Pinakamahalagang natamasa ng mga bansa sa Asya pagkatapos ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig)

Gawain 2: FACT STORMING WEB

Panuto: Lagyan ng wastong impormasyon ang sumusunod na bahagi ng fact

storming web. Gawin ito sa isang malinis na kwaderno.

MGA DIGMAAN

UNANG DIGMAANG IKALAWANG

PANDAIGDIG DIGMAANG
PANDAIGDIG

DAHILAN DAHILAN
 EPEKTO EPEKTO
( KANLURANG ASYA ) ( TIMOG ASYA )

Gawain 3: BALITA-SURI

A. Panuto: Basahin ang nilalaman ng balita tungkol sa mga bansa sa

Kanlurang asya. Sagutin ang mga gabay na tanong sa ibaba.

NATO approves Turkey’s request to provide missile defence amid Syria chemical

weapons fear London, December 5 (ANI) NATO has approved deploying Patriot anti-

missile batteries along Turkey’s border with Syria. The decision came after a meeting

of NATO foreign ministers in Brussels, and amid growing fears that Syria could use

chemical weapons. NATO’s Secretary General Anders Fogh Rasmussen laid the

ministers had unanimously expressed grave concerns about the use of chemical

weapons. Speaking after the meeting, Rasmussen told reporters that the foreign

ministers had unanimously expressed grave concerns about the reports, saying” Any

such action would be completely unacceptable and a clear breach of In a

statement, Nato said it had agreed to augment Turkey’s air defence capabilities in

order to defend the population and territory of Turkey and to contribute to the

deescalation of the crisis along the alliances border. NATO’s deployment of Patriot
surface to air missile batteries to south eastern Turkey is essentially a gesture of re

assurance to Ankara, the report said. Turkey feeling threatened by the growing crisis

in Syria, stray Syrian artillery shells have already come across the border on several

occasions, the report added. According to the report, Patriot is highly capable

against both advanced aircraft and ballistic missiles. But NATO will underline that this

is to be seen as a defensive deployment only. Syria is believed to hold chemical

weapons including mustard gas and sarin, a highly toxic nerves agent at dozens of

sites around the country, the report added. (Copyright@2010-2015 WKDC Media Solutions, All

Rights Reserved)

1. Ano anong mga bansa ang pinag-uusapan sa balita?

____________________________________________________________________

2. Bakit pinag-uusapan sa kasalukuyan ang nabanggit na mga bansa sa

Kanlurang Asya?

____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

3. Maituturing bang pagpapakita ng nasyonalismo sa kasalukuyan ang

naging hakbang ng Turkey sa paghingi ng tulong sa NATO, (North 4.

Atlantic Treaty Organization) bilang kasapi? Bakit?

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________
 B. Panuto: Punan ng mga impormasyon ang concept map sa ibaba. Gawin

ito sa sagutang papel.

Kaugnayan ng Iba’t ibang ideolohiya sa mga Malawakang

Kilusang Nasyonalista sa Timog at Kanlurang ASya

Demokrasya Sosyalismo Komunismo

Susi sa Pagwawasto
 ARALING PANLIPUNAN 7 (Modyul 4)
Pangalan:________________________________________ Linggo: 5
Seksyon:__________________________________________ Petsa:______

Paksa: Mga Samahang Pangkababaihan at mga kalagayang Panlipunan

Layunin: (Most Essential Learning Competencies)

*Nasusuri ang karanasan at bahaging ginampanan ng mga kababaihan

tungo sa pagkakapantay-pantay, pagkakataong pang-ekonomiya at
karapatang pampolitika

Panimula (Susing Konsepto)

Mga Kilusang Pangkababaihan

India

Dahil sa mababang pagtingin sa mga kababaihan sa India, simula noong

ika-19 daantaon, naging aktibo sila sa paglahok sa mga kilusang nagtataguyod
ng reporma sa lipunan. Ilang sa mga kilusang natatag ay ang:

1. Bharat Aslam – itinatag ni Keshab Chunder Sen ng Bramo Samaj (1870)

2. Arya Mahila Samaj – itinatag ni Pandita Ramabai t Justice Ranada (1880)

3. Bharat Mahila Parishad (1905)

4. Anjuman-e-Khawatin-e-Islam – itinatag ni Amir-un-Nisa

5. Women’s Indian Association (1917)

6. National Council of Indian Women (1925)

7. Kilusang Shahada Shramik Sangatana (1972)

8. Self-Employed Women’s Association (1972)

9. United Women’s Anti-Price Rise Front (1973)

 10. Nav Nirman (1974)

Ang mga kilusang nabanggit ang nagsulong upang tutulan ang mga
karahasan sa tahanan at hindi makatarungang pagtaas ng presyo ng bilihin.
Ngunit ang mga kilusang ito ay nakatulong upang maisulong ang mga
Karapatan ng mga kababaihan sa India.

Pakistan

Ang partisipasyon ng kababaihan sa Pakistan ay bunga ng

pakikipaglaban sa mga mananakop bago pa ang 1947. Ang kababaihang
Muslim ay naging aktibo sa paghingi ng pagbabago sa edukasyon. Ang mga
sumusunod ay mga samahang pangkababaihang naitatag sa Pakistan:

1. Kilusang Khilafat

2. United Front for Women’s Rights (UFWR)

3. Women’s Front

4. Aurat, at

5. Shirkat Gah

6. Women’s Action Forum (WAF)

Ang mga samahang ito ang nagsulong para mapangalagaan ang mga
Karapatan ng mga kababaihan. Subalit dahil sa kahinaan ng Civil Society at
mga partidong pulitikal at mapaniil na estado, ang mga kilusang
kababaihang ng bansa ay patuloy na nagtatanggol laban sa pang-aabuso
sa karapatang pantao at mga Karapatan ng mga minorya.
 Sri Lanka

1. Mother’s Front (1984) bilang protesta sa pagkawala ng miyembro ng isang

pamilya na inaresto at ikinulong ng mga sundalo.

2. Sri Lanka’s NGO Forum – naging aktibo sa pagtataguyod ng partisipasyon

ng kababaihan sa politika.

3. Women’s Front of the Liberation Tigers – itinatag ng Liberation Tigers of Tamil

Eelam (LTTE), isang militanteng gerilya na nagdulot ng digmaang sibil sa
bansa

4. Women for Peace (1984) – nagsilbing bantay sa militarisasyon ng Sri Lanka.

Kanlurang Asya

Arab Region – binubuo ng mga bansang Bahrain, Egypt, Iraq, Jordan, Kuwait,
Lebanon, Oman, Palestinian Territories, Qatar, Saudi Arabia, Syria, United Arab
Emirates, at Yemen. Sa rehiyong ito, ang partisipasyon sa politika at
paghahanapbuhay ng mga kababaihan ay hindi halos nagbago. Kailangang
ipaglaban pa ng milyon-milyong kababaihan ang kanilang mga karapatan. Sa
Kuwait at Saudi Arabia, iligal para sa mga kababaihan ang makilahok sa
eleksiyon dahil sa kanilang kasarian. Sa pamamagitan ng Isha L’Isha-Haifa
Feminist Center, pinangunahan nila ang implementasyon ng Security Council
Resolution 1325 na humihikayat sa mga kababaihan na makilahok sa negosasyon
at talakayan tungkol sa sigalot sa pagitan ng Israel at Palestine. Sa pamamagitan
nito. Maipamumulat ang epekto ng sigalot sa kababaihan at kung paano nila
maipagtanggol ang kanilang karapatan.

Ilan sa mga aktibong organisasyong naitatag sa rehiyon na ito tulad ng:

1. Isha L’Isha-Haifa Feminist Center ng Israel

2. Women’s Coalition for a Just Peace sa Israel na nakipagdayalogo upang

 magkaroon ng solusyon sa mga problem ana maaaring maging instrument
sa pagkakaroon ng kapayapaan sa kanilang bansa.

3. National Council on Women ng Egypt na pinamunuan ni Susan Mubarak

na baguhin ang batas pampamilya at ang pagbabawal sa pagkapon sa
kababaihan.

4. Arab Women Connect – isang pangrehiyong network na nagsusulong ng

kamalayan ng kababaihan sa kanilang mga karapatan

Ang kababaihan sa Kanlurang Asya ay patuloy sa aktibong pakikilahok sa

politika, gayundin sa isyu ng pagkakaroon ng kapayapaan at seguridad sa
rehiyon.

Gawain 1

Panuto: Kumpletuhin ang concept map at isulat ang ambag ng kababaihan

sa Timog at Kanlurang Asya sa mga bilog. Gawin ito sa sagutang papel.

__________________
_

____________

Mga Ambag ng
Kababaihan sa
Timog at Kanlurang
Asya

_____________

____________
Gawain 2:

Panuto: Buuin ang talahanayan sa ibaba. Isulat ang sagot sa sagutang papel.

Kalagayang Samahang Tagapagtatag Layunin

Panlipunan Kababaihan o Pinuno

Timog Asya

Kanlurang
Asya

Gawain 3

Panuto: Pumili ng isang babaing hinahangaan mo sa Pilipinas at tukuyin ang

kanyang naging kontribusyon sa pagpapaunlad ng interes at kapakanan ng
mga kababaihan sa bansa. Maaaring maglagay ng larawan ng hinahangaang
Pilipina.

Susi sa Pagwawasto:
 ARALING PANLIPUNAN 7 (Modyul 5)
Pangalan:________________________________________ Linggo: 6
Seksyon:__________________________________________ Petsa:______

Aralin 1: Ginagampanan ng Nasyonalismo sa Pagwawakas ng Imperyalismo sa

Silangan at Timog Silangang Asya
Aralin 2: Ginagampanan ng Relihiyon sa Pamumuhay

Layunin: (Most Essential Learning Competencies)

1. Napahahalagahan ang bahaging ginampanan ng nasyonalismo sa

pagbibigay wakas sa imperyalismo sa Timog at Kanlurang Asya;
2. Natataya ang bahaging ginampanan ng relihiyon sa iba’t ibang
aspekto ng pamumuhay. (AP7TKA-IIIg- 1.21)

Panimula (Susing Konsepto)

Aralin 1: Ginagampanan ng Nasyonalismo sa Pagwawakas ng Imperyalismo sa

Silangan at Timog Silangang Asya

Ang nasyonalismo ay damdaming makabansa na ipinapakita sa

matinding pagmamahal at pagpapahalaga sa inang bayan, ayon sa aklat na
Kabihasnang Asyano. Ang nasyonalismo sa Asya ay may ibat ibang anyo tulad
ng defensive nationalism o mapusok na nasyonalismo na minsang ginawa ng
Hapon. Ang pangunahing manipestasyon ng nasyonalismo ay pagkakaisa,
pagmamahal at pagtangkilik sa mga produkto, ideya at kultura ng sariling
bayan.

Pag-usbong ng Nasyonalismo sa Timog Asya

India
Si Mohandas Gandhi ang nangunang lider nasyonalista sa India. Ipinakita
niya ito sa pamamagitan ng mapayapang paghingi ng kalayaan. Naging
dahilan ng paglaban ng mga Indian sa mga Ingles ang hindi pantay na
pagtingin sa kanilang lahi kaya naisagawa ang pag-aalsa ng mga sepoy.
Tumutol din ang mga sundalong Indian, Hindu at Muslim sa pagpapagamit sa
kanila ng langis na pinaghihinalaang nagmula sa langis ng hayop para sa
paglilinis ng kanilang ripple at cartridge. Mas tumindi pa ang pagpapakita ng
nasyonalismo ng mga Indian nang maganap ang Amritsar Massacre noong
Abril 13, 1919.
Nagkaroon din ng hiwalay na pagkilos ang mga Indian dahil sa kanilang
magkakaibang pananampalataya. Naitatag ang All Indian National Congress
sa panig ng mga Hindu sa pangunguna ni Mohandas Gandhi na naglalayong
maging Malaya ang India at All Indian Muslim League naman sa mga Muslim
na pinangunahan ni Ali Jinnah na nagsulong ng hiwalay na estado para sa
mga Muslim.

Sinimulan ni Gandhi ang non-violent means ng pakikipaglaban para sa

Kalayaan kung saan naniniwala siya sa ahimsa at satyagraha. Sinimulan niya
ang civil disobedience na naging dahilan ng kanyang pagkakakulong. Nabaril
at namatay si Gandhi nang hindi naisakatuparan na mapag-isa ang mga Hindu
at Muslim.

Nasyonalismo sa Kanlurang Asya

Naiiba ang anyo ng nasyonalismo sa Kanlurang Asya sa mga bansa sa

Timog Asya dahil karamihan sa mga bansa sa Kanlurang Asya ay hawak pa rin
ng Imperyong Ottoman. Nagsumikap ang mga bans ana unti-unting makamtan
ang Kalayaan. Nang bumagsak ang imperyo, naipatupad ng mga bansa ang
sistemang mandato.
Ang Nasyonalismo sa Kanlurang Asya ay pinasimulan ng mga Arabo,
Iranian, at mga Turko bago pa man nagsimula ang Unang Digmaang
Pandaigdig.
Ang Kuwait ang isa sa unang lumaya noong 1759 na nasundan ng
Lebanon noong 1770 at naging ganap na republika noong 1926 mula sa
mandato ng Pransiya.
Ang Turkey sa pamumuno ni Mustafa Kemal ay humiling ng kalayaan at
nagsulong sa pagkakaroon ng isang republika. Sa pamamagitan ng
kasunduang Lausanne noong 1923, naisilang ang Republika ng Turkey.
Noong 1926, ipinahayag ni Abdul ang sarili bilang hari ng Al Hijas matapos
niyang malipol ang lahat ng teritoryo at pinangalanan niya itong Saudi Arabia.
Samantalang ang Iraq ay naging protektado ng England noong 1932.
Pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, mula nang bumalik at
manirahan ang mga Jew sa Palestine o ang tinatawag na Zionism ay
nagkaroon ito ng modernisasyon sa industriya, agrikultura, pagnenegosyo at
agham. Ito ang nagbigay-daan upang ang mga Jew ay magkaroon ng mas
mataas na antas ng pamumuhay kaysa sa mga Arabo. Dahil dito, hiniling ng
mga Arabo na ihinto na ang pagbabalik ng mga Jew sa Palestine at
nadagdagan pa ang tensyon nang ideklara ang Republika ng Israel noong
Mayo 14, 1948.
 Aralin 2: Relihiyon at Kultura sa Timog at Kanlurang Asya

Malaki ang impluwensiya ng relihiyon sa pamumuhay ng mga Asyano sa

sining, arkitektura, panitikan, drama, musika, sayaw at maging sa personal na
gawi at pakikipag-ugnayan sa ibang bansa.

India
Taong 1829 ipinagbawal ang sati o suttee, ang
pagpapakamatay ng asawang babae sa
pamamagitan ng kaniyang pagsama sa cremation o
pagsunog sa labi ng asawang namatay. Isa itong
tradisyong patuloy na isinasagawa sa ibang pangkat sa
India.

Afghanistan
Ang mga Taliban sa Afghanistan na isang
grupong radikal na Muslim ay patuloy na
nagpapatupad ng mga kautusan laban sa kababaihan
tulad ng pagsusuot ng burka, ang tradisyunal na
pananamit na tumatakip sa buong katawan. Inalis din
ang Karapatan ng kababaihan sa pagboto, pag-aaral,
pagtatrabaho, at pagtanggap ng benipisyong
pangkalusugan.

Gawain 1
Panuto: Isulat ang salitang Sang-ayon kung tama ang sinasabi ng mga
pangungusap at Di-sang-ayun kung mali. Isulat ang sagot sa sagutang papel.

_____________1. Ginamit ni Gandhi ang passive resistance upang ipakita ang

pagtutol sa mga Ingles.
_____________2. Kusang ibinigay ng mga Ingles ang Kalayaan ng India.
_____________3. Nagkaroon ng nagkakaisang India sa pagitan ng mga Hindu at
Muslim.
_____________4. Ninais ng India at Pakistan na angkinin ang teritoryo ng Kashmir.
_____________5. Ang paghina ng imperyong Ottoman ay dahil sa paglakas ng
nasyonalismo ng mga bansang Arabo.
_____________6. Nasyonalismo ang tawag sa pagsibol ng damdaming
Makabayan.
_____________7. Malugod na tinanggap ng mga Arabong Muslim ang mga
Hudyo sa pagbabalik nila sa Palestine.
_____________8. Zionism ang tawag sa pagbabalik ng mga Hudyo sa Palestine.
_____________9. Ang sistemang mandato ay nangangahulugan ng
paghahanda ng isang bansa para sa kanyang Kalayaan.
____________10. Nanatili pa rin ang impluwensiya ng relihiyon sa India tulad ng
sati o suttee.
Gawain 2:

Panuto: Lagyan ng tamang impormasyon ang bawat kolum ng Data Retrieval

Chart sa ibaba. Gawin ito sa sagutang papel.

Rehiyon Bansa Dahilan ng Pamamaraang Manipestasyon Epekto sa

Pagpapakita ginamit para ng mga
ng matamo ang Nasyonalismo Bansang
Nasyonalismo Kalayaan Asyano
Timog Asya

Kanlurang
Asya

Gawain 3
Panuto: Sumulat ng isang maikling sanaysay sa pahayag ni Mahatma Gandhi
na “ Mas malakas ang puwersa ng walang karahasang lumaban, Malaya sa
poot at walang armas na kailangan”. Gawin ito sa sagutang papel.

“ Mas malakas ang puwersa ng walang karahasang lumaban, Malaya sa

poot at walang armas na kailangan”.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
____________________________________________________________________.

Susi sa Pagwawasto

ARALING PANLIPUNAN 7 (Modyul 6)

 ARALING PANLIPUNAN 7 (Modyul 6)
Pangalan:________________________________________ Linggo: 7
Seksyon:__________________________________________ Petsa:______

Aralin 1: Ginagampanan ng Nasyonalismo sa Pagwawakas ng Imperyalismo sa

Silangan at Timog Silangang Asya
Aralin 2: Ginagampanan ng Relihiyon sa Pamumuhay

Layunin: (Most Essential Learning Competencies)

*Nasusuri ang mga anyo, tugon at epekto sa neo-kolonyalismo sa Timog at

Kanlurang Asya

Panimula (Susing Konsepto)

Ang neokolonyalismo ay ang di-tuwirang pananakop sa isang bansang

Malaya na may mahinang ekonomiya na umaasa sa isang makapangyarihang
bansa. Nakikita ang pag-iral ng neokolonyalismo sa mga tulong at donasyon na
ipinagkaloob ng dating mananakop na may kapalit na pagkontrol sa
ekonomiya ng dating sinakop na bansa.

Neokolonyalismong Politikal
Nagagawa ng maimpluwensiyang bans ana kontrolin ang pamamahala
sa mga bansang mahihina. Nagagawang makibahagi ng makapangyarihang
bansa ang kalagayang panloob, pagbabatas at pamamaraang political.

Neokolonyalismong Kultural

Patakaran ng makapangyarihang bans ana palaganapin ang kanilang

kultura tulad ng pananamit, sayaw, awit, estilo ng buhok, pagkain libangan, at
pati na mga pagdiriwang. Gamit ang mass media at edukasyon ay nahuhubog
ng mga makapangyarihang bansa ang kaisipan ng mga katutubo sa mga
bagay na malinaw na makadayuhan.
Makikita sa India ang malaking impluwensiya ng Britanya sa edukasyon at
wika.

Epekto ng Neokolonyalismo sa mga Bansa sa Timog at Kanlurang Asya

Ang pagiging palaasa ng mga hindi mauunlad na bansa sa mga

makapangyarihang bansa ay nagbunsod sa mga ito na makontrol sa
pamamagitan ng impluwensiya sa pananalapi, politika, panlipunan at
kapakanan ng bansa.
Karamihan sa mga bansa sa Kanlurang Asya ay hindi nasakop ng mga
Kanluranin. Ang pandaigdigang Sistema sa ekonomiya ay hindi lubos na
nakatulong sa kanila. Ang liberalisasyon ng ekonomiya, ito ang sitwasyon kung
saan binubuksan ang ekonomiya sa pandaigdigang pamilihan at
pagsasapribado ng mga kumpanyang pag-aari ng pamahalaan.
Ang International Monetary Fund o IMF ang madalas na
pinagkakautangan ng salapi ng mga dating kolonyang bansa upang magamit
sa pangangailangan ng ekonomiya. Pinakikilaaman ng IMF ang pera ng mga
bansa.

Reaksyon ng mga Bansa sa Neokolonyalismo ng mga Bansa sa Timog at

Kanlurang Asya

Iba-iba ang naging tugon ng mga Asyano sa Timog at Kanlurang Asya sa

neokolonyalismo. May mga bansa na napilitang tinanggap ang mga tulong
pinansyal ng mga makapangyarihang bansa upang makatulong sa
pagbangon ng kanilang ekonomiya lalo ang mga dumanas ng mga digmaan
at mga kalamidad.
May mga samahan din naman na nanatiling nagpakita ng pagiging
makabayan tulad halimbawa ng Palestinian Liberation Organization na
itinuturing na isang samahang terorista na pinamumunuan ni Yasser Arafat. Sa
india, bagamat nakamit na nila ang kanilang Kalayaan nanatiling ginagamit
ang paggamit ng wikang Ingles at paglalaro ng cricket at badminton.
Sa kasalukuyan sinisikap ng mga bansa sa timog at kanlurang asya na
maging malaya sa kontrol at impluwensiya ng mga bansang kanluranin at
matumbasan ang kanilang kaunlaran.

Gawain 1 Tri-Question Approach

Panuto: sagutin ang mga tatlong katanungan tungkol sa paksa sa tri-question
box.

Tanong 1 Ano ang neokolonyalismo?

Tanong 2 Ano-ano ang anyo at epekto ng neokolonyalismo sa mga
bansa sa Timog at Kanlurang Asya?
Tanong 3 Paano tumugon sa neokolonyalismo ang mga bansa sa Timog
at Kanlurang Asya?
Gawain 2
Panuto: suriin kung ang mga pangungusap at isulat ang salitang Wasto kung
tama at Di-wasto naman kung mali. Itala ang sagot sa sagutang papel.

________ 1. Ang neokolonyalismo ay ang tuwirang pananakop ng isang

makapangyarihang bansa sa mahihinang ekonomiya.
________ 2. Kultura ang isang paraang ginagamit ng mga makapangyarihang
bansa para maipakita ang kanilang impluwensiya sa mga
mahihinang bansa.
________ 3. Sa India, hindi makikita ang impluwensiya ng mga kanluranin.
________ 4. Walang impluwensiya ng Amerika sa mga bansa sa Kanlurang Asya.
________ 5. Positibo ang naging tugon ng mga bansa sa timog at kanlurang
asya sa neokolonyalismo.
________ 6. Ang mga tulong at donasyon ng mga makapangyarihang bansa ay
mga halimbawa ng pag-iral ng neokolonyalismo sa mga
mahihinang bansa.
________ 7. Ang globalisasyon ng edukasyon ay nagbibigay ng pagkakataon sa
mga mahihinang bansa na makinabang sa mga de-kalidad na
kaalaman at teknolohiya. Ito ay isang positibong epekto ng
neokolonyalismo.
_________8. Ang International Monetary Fund o IMF ang takbuhan ng mga
umuunlad at mahihirap na bansa upang makautang ng pondo
para magamit sa pagpapalago ng kanilang ekonomiya.
_________9. Ang liberalisasyon ng ekonomiya ng mga bansa ang nagbigay-
daan sa pagbubukas ng mga pamilihan sa pandaigdig na
kalakalan.
_________10. Ang Britanya ang may pinakamalaking impluwensiya sa
ekonomiya at kultura ng bansang India.
Gawain 3
Panuto: Gumawa ng concept map katulad ng nasa ibaba tungkol sa
neokolonyalismo sa Timog at Kanlurang Asya. Maaaring gawin ito sa sagutang
papel.

____

_____ __________

___________ ____________ ______________

Susi sa Pagwawasto
 ARALING PANLIPUNAN 7 (Modyul 7)
Pangalan:________________________________________ Linggo: 8
Seksyon:__________________________________________ Petsa:______

Paksa: Kontribusyon ng Timog at Kanlurang Asya sa Kulturang Asyano

Layunin: (Most Essential Learning Competencies)

Napapahalagahan ang mga kontribusyon ng Timog at Kanlurang Asya sa

kulturang Asyano

Panimula (Susing Konsepto)

Mangangalakal ang mga Arabo, Indian, Tsino at Malay bago pa

magsimula ang pananakop ng kanluraning bansa. Nagdala ang mga ito ng
mga produkto kasabay ng kanilang mga paniniwala at kaugalian. Ang islam
halimbawa, ay nakilala dahil sa mga mangangalakal at misyonerong kasama
sa kalakalang naganap sa silk road. Kasama sa mga kalakal na dala ng mga
mangangalakal, artisan, at misyonerong manlalakbay ang kanilang mga
bagong ideya, teknolohiya, at paniniwala sa kanilang mga pinupuntahan. Sa
pamamagitan ng kalakalan ng seda, nagkaroon ng magandang ugnayan ang
mga mangangalakal na nagmula sa ibat ibang lupain dahil sinikap ng mga ito
na matutuhan ang lokal na wika at kaugalian ng bawat isa.
Nagkaroon ng paglakas ng ekonomiya ang mga bansang Arabo dahil
sa industriya ng langis kung kaya’t dumami sa mga bansa lalo na sa Timog
Silangang Asya tulad ng Pilipinas, Thailand, India, Pakistan, Sri Lanka at
Indonesia. Ang mga manggagawang ito ay kailangang umangkop sa
pamumuhay at kultura ng mga bansang kanilang pinagsisilbihan.

Kontribusyon ng timog at Kanlurang Asya sa Kulturang Asyano

Arkitekturang Asyano
Timog Asya

Mayaman ang kultura ng timog asya kahit na malawak ang

impluwensiya ng mga kanluraning mananakop. Hindi natinag ang kultura ng
rehiyon sa kanilang pagkakakilanlan bilang isang mayaman sa kultura.
lumaganap ang impluwensiya ng India sa rehiyon lalo na sa relihiyon ng
Silangang Asya at Timog Silangang Asya. Ang arkitekturang Indian ay makikita
sa Myanmar, Indonesia, Cambodia, Nepal, Pakistan, Sri Lanka, at Thailand.
May dalawang tanda ng arkitekturang Indian ang kilalang templong
Budista sa India, and Stupa, na gawa sa laryo o baton a may mga bilugang
umbok na may tulis na tore. Dito inilalagay ang mga sagrado at panrelihiyong
relikya t ang Taj Mahal na ipinatayo ni Shah Jahan para sa kanyang asawang si
Mumtaz Mahal. Ang mga obra maestro ng arkitekturang Indian ay ang templo
ng Borobudur sa Java at ang Angkor Wat sa Cambodia.

Kanlurang Asya

Ang mga istruktura na itinayo ay pawing may kinalaman sa relihiyon na

makikita sa mga bansa sa Kanluran at Timog Asya.
Ang kilalang arkitekturang Islamik ay ang masjid o moske. Ito ang
itinuturing na pinakamahalagang pagpapahayag ng sining Islamik. Ang moske
ay napapalamutian ng marmol, mosaic, at gawang kahoy. May isa pang
gusaling panrelihiyon ang ribat. Ito ay may parisukat na hugis, ang entrada ay
napapalamutian, at sa gitna ay may patio. Ang isa pang uri ng gusaling Islamik
ay ang turbe (tomb), ang musuleo ng sektang Shi’ite. Ito ay may maliliit na
gusali na hugis bilugan, ang bubungan ay may turret na hugis dulo ng lapis.

Panitikang Asyano
Timog Asya

Ang Sanskrit na nakaimpluwensiya sa mga wika ng karatig bansa tulad ng

Pilipinas, Indonesia, Sri Lanka at Pakistan. May paniwala na sa India nagmula
ang mga sinaunang kuwento. Ang Mahabharata na nagsasalaysay ng
pantribong digmaan at Ramayana na patungkol sa buhay ni Rama na
dalawang mahalagang epiko ng India.
Si Kalidasa, ang pinakadakilang dramatist ana may-akda ng
“Shakuntala” tungkol sap ag-ibig ni Haring Dusyanta sa isang ermitanya.
Maihahanay ang husay ni Kalidasa sa mga Europeong manunulat tulad ni
William Shakespeare.
Ang “Panchatantra” ang pinakamatanda at pinakatanyag na koleksyon
ng mga pabula na may maraming kuwento ukol sa alamat, engkantada, at
pabula. Si Rabindranath Tagore, isang manunulat na taga- Bengal, at ang
kauna-unahang Asyano na nagwagi ng Gawad Nobel para sa panitikan
noong 1913. Sa kanyang mga akda, hinihikayat ang mga kapwa Indian na
ipagmalaki ang lahing Indian. Lahat ng kaniyang akda ay naglalarawan ng
kagandahan ng kalikasan at pampolitika. Ang “ Gitanjali” ay isang aklat ng
mga tula at ang “Golpa Guccha” ay koleksyon ng mga kuwento ukol sa
ordinaryong pamumuhay at dinadanas na paghihirap ng mga tao.

Kanlurang Asya

Noong 1966 tumanggap ng Nobel Prize si Shmuel Yosef Agnon ang

kauna-unahang Hudyo dahil sa kanyang akdang “The Bridal Canopy” at A
Guest for the Night”.
Nakilala rin si Yehuda Anichai ng Israel sa kanyang akdang “Songs of
Jerusalem and Myself”.
 Ang popular na “A Thousand and One Nights” na mas kilala bilang
“Arabian Nights” na kuwentong Persiano na hango sa kuwentong Indian. Dito
isinasalaysay ang isang magandang prinsesa na nilibang ang hari upang hindi
matuloy ang pagbitay sa kaniya. Ang “ Ang Pakikipagsapalaran ni Sinbad,”
ang “The Tale of Alibaba and the Forty Thieves”. Ang “Rubaiyat” ay
napakagandang tula na isinulat ni Omar Khayyam.

Musika at Sayaw ng mga Asyano

Tungkol sa ritwal sa panganganak, pag-aasawa, at kamatayan.
Bagamat maraming bansa ang nasakop ng mga kanluranin, nanatiling buo
ang tradisyunal na musika at sayaw ng Asya.

Musika at Sayaw ng Indian

Naniniwala ang mga Indian na ang pinakamadaling paraan upang

makamit ang nirvana ay ang paggamit ng musika kaya mahigpit ang mga
Indian sa pagtuturo ng kanilang musika. Maraming mga instrumento ang
ginagamit tulad ng tamburin, plawta at tambol.

Mahilig ang mga Hindu sa sayaw. Naniniwala sila na ito’y libangan ng

diyos nila. Patunay nito ang mga babaing nakaukit sa kanilang mga templo.

Musika at Sayaw ng mga Arabe

Ang mga nais magpakadalubhasa sa musika ay kailangang dumayo pa

sa mga lungsod ng Mecca, Ukash at Medina sa Saudi Arabia. May mga
instrumentong pangmusikang ginagamit tulad ng mi’zafa, gussaba, mizmar,
tambourine, harpa at trumpeta. May isang Sistema ng melodiya na ginagamit
ng mga unang musikerong Arabe na katulad sa Ragas ng mga Hindu. Subalit
naimpluwensiyahan ng mga Europeo ang musikong Arabe noong pumasok
ang ika-19 na daantaon.

Pampalakasan
Karamihan sa mga laro ng Asya ay nagmula sa India ayon sa inilalarawan
ng epikong “Mahabharata” na ginamit ng mahabang panahon. Ang tanyag
na larong kabaddi na isang pangkatang laro ay simple, hindi nangangailangan
ng malaking espasyo at hindi magastos. Nalinang ang larong ito ng may apat
na libong taon.
Ang larong chess, baraha, at martial arts tulad ng judo at karate ay
nagmula sa India. Ang baraha ay popular na laro ng mga hari at Maharlika
samantalang ang judo at karate ay mahalagang pananggalang ng mga
Budista sa mapanganib na paglalakbay patungong Japan, China, at Korea.
Ang paglalaro ng buno (wrestling) at boksing ay napatunayang nilalaro
na noon pang 300 hanggang 1500 BCE sa Kabihasnang Sumer. Sa mga Hittite
nakilala ang kagalingan sa paglangoy bilang bahagi ng pakikidigma. Ang
sinaunang Israel ay kilala sa larong takbuhan at pangingisda. Sa
pangangabayo naman nakilala ang mga Persiano.
Si Gwada Showaang Syria ay nakilala sa hurdles at high jump kung saan
nagdiwang ang bansa sa loob ng isang lingo. Si Naim Suleymanoghi, isang
weightlifter ng taga-Turkey ay nakapag-uwi ng tatlong gintong medalya.

Gawain 1
Panuto: Lagyan ng tsek (/) ang mga pahayag na tama at ekis (X) ang mga
pahayag na mali sa bawat bilang. Gawin ito sa sagutang papel.
_____ 1. Ang kalakalan ay mahalaga sa pag-unlad at pagpapalitan ng kultura
ng ibat ibang bansa.
_____2. Maraming aspekto ang relihiyon na nakaapekto sa kalagayan ng mga
kalalakihang Asyano.
_____3. Sa pamamagitan ng Neokolonyalismo naipapalaganap ang kultura
ng mga bansa.
_____4. Ang edukasyon ay lubhang mahalaga sa pamumuhay ng mga Asyano.
_____5. Mahigpit ang pagsasanay ng mga musikero sa India.
_____6. Sa Japan nagsimula ang Judo at Karate.
_____7. Isang makabagong isport ang wrestling na galing sa Europa.
_____8. Dala ng mga Arabeng mangangalakal ang kanilang relihiyon at kultura
sa paglalakbay at pakikipaglakalan sa mga karatig at ibayong bansa.
_____9. Ang larong basketball ay nanggaling sa Asya.
_____10. Ang musika ang pinakamadaling paraan upang makamit ang nirvana
ayon sa paniniwalang Indian.

Gawain 2
Panuto: buuin ang dayagram sa pamamagitan ng paglalagay ng angkop na
mga salita. Gawin ito sa sagutang papel. Maaaring magdagdag ng mga
kahon kung kinakailangan.

Kulturang
Asyano

Timog Kanlurang
Asya Asya

______ ______ _______ _______ _______ _______

Gawain 3
Panuto: dugtungan ang sumusunod na pangungusap. Gawin ito sa sagutang
papel.

1. Ang kontribusyon ng mga Asyano ay ……………

2. Bilang Pilipino, nararapat na ipagmalaki mo ang ambag ng mga Asyano

dahil…………

3. Mapahahalagahan ko ang mga kontribusyong Asyano sa ganitong

paraan……….

Repleksyon:

Gumawa ng isang maikling pagbubuod sa mga sumusunod na paksang

napag-aralan tungkol sa Timog at Kanlurang Asya:
1. Kolonyalismo at Imperyalismo
2. Nasyonalismo
3. Ideolohiya
4. Ginampanan ng kababaihan sa lipunan
5. neokolonyalismo

Susi sa pagwawasto