11o μάθημα

Κρίση, αμφισβήτηση και πολιτικές

ανατροπές στη μεσοπολεμική
Ευρώπη:
◼ Οκτωβριανή επανάσταση στη
Ρωσία (1917) και δημιουργία ΕΣΣΔ.
◼ Φασισμός, εθνικοσοσιαλισμός και
αυταρχικά καθεστώτα.
1η ώρα
Οκτωβριανή Επανάσταση – εδραίωση κομμουνισμού στη
Ρωσία
◼ Σημασία και διάσταση της Οκτωβριανής επάνάστασης
◼ Βαθιά και χρόνια κρίση του τσαρικού καθεστώτος
◼ Φεβρουαριανή επανάσταση 1917 και πτώση του τσαρικού
καθεστώτος
◼ Ρωσία, μια χώρα σε παρατεταμένη επαναστατική περίοδο
◼ Κοινωνικές, πολιτικές και οργανωτικές προϋποθέσεις επιτυχίας
της επανάστασης των μπολσεβίκων
◼ Συμβολή Λένιν στην επαναστατική θεωρία και πράξη
◼ Η Οκτωβριανή επανάσταση
◼ Τα πρώτα επαναστατικά μέτρα/διατάγματα
Η δουλοπαροικία στη Ρωσία, 1860

ΠΗΓΗ: The Times

Compact history of
the world
H επανάσταση του 1905, Ρωσία

ΠΗΓΗ: The Times

Compact history of
the world
Η επανάσταση ΠΗΓΗ: Η
Καθημερινή,
του Φεβρουαρίου, Ιστορικός Άτλας,
20ος αιώνας
1917
Η επανάσταση του Φεβρουαρίου, 1917

ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή,
Ιστορικός Άτλας, 20ος
αιώνας
 Ρώσοι στρατιώτες με
επαναστατικά πανώ, 1917

ΠΗΓΗ: Hobsbawm,
The age of extremes
Αγία Πετρούπολη,
Ιούλιος 1917
ΠΗΓΗ: Η Ελευθεροτυπία,
Ιστορικά, 124
Ο Βλαντιμίρ Ίλιτς
Ουλιάνωφ (Λένιν)
προεπαναστατικά

ΠΗΓΗ: Η
Ελευθεροτυπία,
Ιστορικά, 257
 Η προεπαναστατική δράση του Λένιν

ΠΗΓΗ: Η
Ελευθεροτυπία,
Ιστορικά, 257
 Ομιλία του
Λένιν σε
συγκέντρωση
στη Μόσχα
(δεξιά του
βήματος ο
Τρότσκι)

ΠΗΓΗ: Το Βήμα,
Ιστορία, 22
ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή,
Ιστορικός Άτλας, 20ος
αιώνας
 Η Ρωσία στον
πόλεμο και την
επανάσταση

ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή, Ιστορικός

Άτλας, 20ος αιώνας
Η επανάσταση στην
Αγία Πετρούπολη

ΠΗΓΗ: Η Ελευθεροτυπία,
Ιστορικά, 124
 Η
επανάσταση
στη Μόσχα

ΠΗΓΗ: Η
Ελευθεροτυπία,
Ιστορικά, 124
Ομιλία του Λένιν
στην
πρωτομαγιάτικη
διαδήλωση,
Μόσχα 1918

ΠΗΓΗ: Η Ελευθεροτυπία,
Ιστορικά, 257
• Αντεπανάσταση, εμφύλιος πόλεμος, εδραίωση της επανάστασης
(1918-1923), ίδρυση ΕΣΣΔ
• Βασικά γνωρίσματα του πρώτου σοσιαλιστικού καθεστώτος στον
κόσμο
• Τρίτη (Κομμουνιστική) Διεθνής και ίδρυση κομμουνιστικών
κομμάτων
• Αντίκτυπος του μπολσεβικισμού, επανάσταση και αντεπανάσταση
στην Ευρώπη
• Ο Στάλιν, διάδοχος του Λένιν και νέος γ.γ. του Κ.Κ.Σ.Ε. (1924-
1953)
• Σταλινικό καθεστώς και οικοδόμηση του σοσιαλισμού
• Κολλεκτιβοποίηση, εκβιομηχάνιση, κοινωνικά προγράμματα
• Ολοκληρωτισμός, προσωπολατρεία και εκκαθαρίσεις
 Ο Λένιν με
λαϊκούς
αντιπροσώπους,
1921

ΠΗΓΗ: Η
Ελευθεροτυπία,
Ιστορικά, 257
 Μετά τον
πόλεμο, ο
λιμός.
Εξαθλιωμένη
οικογένεια
στο Βόλγα

ΠΗΓΗ: Scheucher,
Zeitbilder, 7
Σοβιετική προπαγάνδα σε βαγόνι
τρένου

ΠΗΓΗ: Scheucher,
Zeitbilder, 7
 Σοβιετική
πρωτομαγιάτικη
αφίσα – παγκόσμια
επανάσταση, 1920

ΠΗΓΗ:
Hobsbawm,
The age of
extremes
 Επανάσταση στη Γερμανία, 1919

ΠΗΓΗ: Mickel,
Geschichte Politik
und Gesellschaft
Οι Σπαρτακιστές, 1919

ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή, Ιστορικός

Άτλας, 20ος αιώνας
 Αντιδραστικοί εναντίον
Σπαρτακιστών, Βερολίνο
Μάρτιος 1919

ΠΗΓΗ: Mickel, Geschichte

Politik und Gesellschaft
Ο Λένιν και
ο Στάλιν
στο Γκόρκι

ΠΗΓΗ: Το Βήμα,
Ιστορία, 24
 Η
θεοποίηση
του ηγέτη
Στάλιν

ΠΗΓΗ: Scheucher,
Zeitbilder, 7
Σοβιετικός επανεξοπλισμός

ΠΗΓΗ: Η
Καθημερινή,
Ιστορικός Άτλας,
20ος αιώνας
 Κολλεκτιβοποίηση και
λαϊκά κινήματα
ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή, Ιστορικός
Άτλας, 20ος αιώνας
Οι Σταχανοβίτες
ΠΗΓΗ: Η
Καθημερινή,
Ιστορικός Άτλας,
20ος αιώνας
 Ο αντίκτυπος της
κολλεκτιβοποίησης
στον αγροτικό
πληθυσμό

ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή,
Ιστορικός Άτλας, 20ος αιώνας
ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή,
Ιστορικός Άτλας,
20ος αιώνας

Εκκαθαρίσεις, 1933
• 2η ώρα – 3η ώρα
• Οι δημοκρατίες σε κρίση: ιταλικός φασισμός, γερμανικός
εθνικοσοσιαλισμός και αυταρχικά καθεστώτα στην υπόλοιπη
Ευρώπη
• Πολιτειακός χάρτης της Ευρώπης μετά τον Α΄ και πριν τον Β΄
Παγκόσμιο Πόλεμο
• Βραχύβια άνθηση συνταγματικών κοινοβουλευτικών πολιτευμάτων
(δεκ. 1920) και δημοκρατικές νησίδες τη δεκαετία του 1930
• Παράγοντες πολιτικής αποσταθεροποίησης, υπονόμευσης των
κοινοβουλευτικών καθεστώτων και ανόδου του φασισμού
• Χαρακτηριστικά φασιστικών-αυταρχικών καθεστώτων (κοινοί
τόποι και ιδιαιτερότητες): ιδεολογία-στόχοι, συνθηματικός λόγος,
πολιτικές πρακτικές
• Ιταλικός φασισμός
• Γερμανικός ναζισμός
• Σύγκριση φασισμού, εθνικοσοσιαλισμού και σταλινισμού
• Αυταρχικά καθεστώτα στην υπόλοιπη Ευρώπη (Αυστρία,
Ουγγαρία, Πολωνία, Πορτογαλία, βαλκανικές χώρες)
• Ισπανικός εμφύλιος
 Πολιτικές και
κοινωνικές αλλαγές
στην Ευρώπη,
1929-1939 ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή, Ιστορικός Άτλας, 20ος αίωνας
Ομιλία του
Μουσολίνι

ΠΗΓΗ: Το
Βήμα, Ιστορία,
16
Η πρώτη συνάντηση Μουσολίνι-Χίτλερ

ΠΗΓΗ: Το Βήμα,
Ιστορία, 4
Στρατιωτικοποίηση στην Ιταλία

ΠΗΓΗ: Hobsbawm,
The age of extremes
Στρατιωτικοποίηση στη Γερμανία
ΠΗΓΗ: Hobsbawm, The age
of extremes
Η Ανεργία –
οικονομική
κρίση
στη
Γερμανία
του
μεσοπολέμου

ΠΗΓΗ: The
Penguin atlas
of world
history
ΠΗΓΗ: Το Βήμα,
Ιστορία, 03
Πρωτομαγιάτικη ομιλία στο
Βερολίνο, 1936

ΠΗΓΗ: Το Βήμα,
Ιστορία, 03
ΠΗΓΗ: Scheucher, Zeitbilder, 7

Η ναζιστική νεολαία
Κατασκευή αυτοκινητοδρόμων

ΠΗΓΗ: Scheucher,
Zeitbilder, 7
Πυρπόλυση βιβλίων από φοιτητές

ΠΗΓΗ: Scheucher, Zeitbilder, 7

 Στρατόπεδα
συγκέντρωσης
στη Γερμανία

ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή,
Ιστορικός Άτλας, 2οος αίωνας
 Νεαρή
εξευτελίζεται
λόγω σχέσης με
Εβραίο
ΠΗΓΗ:
Blanning, The
Oxford modern
history of
Europe
Tα δημοκρατικά καθεστώτα
αμύνονται, 1913-1933

ΠΗΓΗ: The Penguin Atlas

of world history
 Δικτατορικά-ολοκληρωτικά καθεστώτα
στην Ευρώπη, 1933-9

ΠΗΓΗ: The Penguin Atlas of

world history
Τα δικτατορικά καθεστώτα στην
Ευρώπη του Μεσοπολέμου

ΠΗΓΗ: Davies,
Europe. A history
 Αυστριακή εθνοφυλακή

ΠΗΓΗ: Scheucher,
Zeitbilder, 7
 Αυστριακή πολιτοφυλακή

ΠΗΓΗ: Scheucher,
Zeitbilder, 7
 Γερμανικές
εκλογικές αφίσες

ΠΗΓΗ:
Scheucher,
Zeitbilder, 7
Αυστριακές εκλογικές αφίσες

ΠΗΓΗ:
Scheucher,
Zeitbilder, 7
Ο ισπανικός εμφύλιος, 1936-39

ΠΗΓΗ: Η
Καθημερινή,
Ιστορικός
Άτλας, 20ος
αιώνας
Φρανθίσκο Φράνκο ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή,
Ιστορικός Άτλας, 20ος αιώνας
 Guernica
ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή,
Ιστορικός Άτλας, 20ος
αιώνας
 Ισπανοί αναρχικοί στη Βαρκελώνη, 1936

ΠΗΓΗ:
Hobsbawm,
The age of
extremes
 Συμμετοχή
γυναικών στον
ισπανικό
εμφύλιο

ΠΗΓΗ:
Blanning, The
Oxford history
of modern
Europe
ΠΗΓΗ: Η
Καθημερινή,
Ιστορικός Άτλας,
20ος αιώνας

Αντικληρικαλισμός και καταστροφή

εκκλησιών