11.

Sınıf KUVVET VE HAREKET FİZİK

Basit Makineler Sabit bir dayanma noktası üzerinde dönebilen

Günlük yaşantımızda iş yapmamızı kolaylaştıran alet çubuğa kaldıraç denir.
ve makinelerdir.
Basit makinelerle büyük bir yükü, küçük bir kuvvetle
dengelemek veya kaldırmak mümkündür.

Basit makinelerde işten kazanç sağlanamaz.

Kuvvetten ya da yoldan kazanç sağlanabilir.

Basit makinelerde hem yoldan, hem de kuvvetten

kazanç sağlanamaz.
Eşit kollu terazi, tahterevalli, makas, pense, leviye...
gibi aletler buna örnektir.
Kuvvet kazancı oranında yoldan kaybedilir.

El arabası, fındık kıracağı, gazoz açacağı…gibi

aletler buna örnektir.

Maşa, cımbız, insan kolu bu kaldıraca örnektir.

F .x  P. y
Sabit Makara

T 2  F 2  P2

Sabit makaralar, kuvvetin yönünü değiştirir. T  2P

Yoldan ve kuvvetten kazanç sağlamazlar.
Yalnızca iş kolaylığı sağlarlar.

F .r  P.r

FP

Hareketli Makara:

Sabit makaralarda kuvvet kazancı yoktur. Makara ağırlığı dikkate

Makaranın ağırlıklı veya ağırlıksız olması alınmazsa,
uygulanması gereken kuvveti etkilemez.

İp kaç metre çekilirse yükte o kadar yol alır. 2F  P

Makara ağırlıksız ise ipteki gerilme kuvveti; P

F
2
T  F  P  2P
Makara G ağırlığında ise ;

T  2P  G Hareketli makaralarda kuvvetten kazanç vardır.

2
 T  Fx  F cos 

P  Fy  F

P  F sin   F

Hareketli makarayı yukarıya çeken İp sayısı dört tane

olduğundan,

P
4F  P F
4

Kuvvetten kazandığımız oranda da yoldan kaybede-

riz.

x  4h

Palangalar :

Soru 1.

Sabit ve hareketli makaraların birlikte kullanıldığı

düzeneklerdir.

Palangalarda hem kuvvetten kazanç sağlanır, hem

de kuvvetin yönünü değiştirebilir.

Palangalarda kullanılan makara sayısı ve kuvvetin

uygulanış yönü kuvvet kazancını etkiler.

3
Eğik Düzlem Soru 2.

Dişliler

Eğik düzlemde eğim ne kadar az ise kuvvet kazan-

cıda o kadar çok olur.

h
F  P sin  FP F .L  P.h
L

Hareketin hızını ve yönünü değiştirmek için kullanılan

düzeneklerdir.
Dişlilerde çap ile diş sayısı doğru orantılıdır.

Yükler dengede ise P yükü G den daha ağırdır.

G  P sin 

G yükü h kadar çekildiğinde P yükü h den daha az

Aynı yönde dönerler ve devir sayıları aynıdır.
yükselir.
Çevresindeki kuvvetler, yarıçapları ile ters orantılıdır
x  h sin 

4
Soru 3. Soru 4.

K dişlisi ok yönünde 1 tur döndülürse, M ve N dişlisi

hangi yönde kaç tur atarlar?

Kasnaklar
Çıkrık

K ve M kasnakları aynı yönde dönme hareketi

yaparlar.

K ve M’ nin çizgisel hızları birbirine eşittir.

vK  vM  vL

Açısal hızları birbirinden farklı olur.

 K   L  M

F .R  P.r
İpler üzerindeki gerilme kuvvetleri birbirine eşittir.

nK .rK  nL .rL
Çıkrık kolunun uzunluğu ne olursa olsun, kol bir
n : dönme sayısı kez döndürülürse, küçük silindir de bir kez döner.
Çıkrıklarda , kuvvet kazancı kadar yol kaybı vardır

5
 Vida

Çıkrık sistemi ok yönünde n tur

attırılırsa P yükü;

h  n.2 .r

F kuvvetinin büyüklüğü;

F .3r  P.r F kuvvetinin yaptığı iş zemine uygulanan

kuvvetin yaptığı işe eşittir.

F.2 .r  P.a
Soru 5. Vidanın zemine girme miktarı;

h  n.a

Soru 7.

Soru 6.

6
Soru 8. Soru 10.

2011 LYS

Soru 9.

Soru 11.

Şekildeki düzenekte kütlesi önemsenmeyen eşit

bölmeli çubuk yatay dengededir.
Makaranın kütlesi m olduğuna göre,
I. X cisminin kütlesi makaranınkinden büyüktür.
II. Y cisminin kütlesi makaranınkinden büyüktür.
III. X cisminin kütlesi Y’ninkinden büyüktür.
yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I ve III
2012 LYS

7
Soru 12. Soru 14.

S cismi, şekildeki makara düzeneğinde ağırlığı önem-

senmeyen, eşit bölmeli KLM çubuğunun L noktasına
asıldığında çubuk yatay dengede kalıyor.
X makarasının ağırlığı P olduğuna göre, S cisminin
ağırlığı kaç P’dir?
(Makaralardaki sürtünmeler önemsizdir.)
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
Şekil I’deki dişli düzeneğinde K, L, M, N dişlilerinin 2010 LYS
yarıçapları sırasıyla 2r, 3r, r, 3r’dir. M dişlisi L dişlisine
ortak merkezli olarak perçinlenmiştir.
Dişliler Şekil I’deki konumda du-rurken K en az kaç
devir yaparsa N’nin görünümü Şekil II’deki gibi olur? Soru 15.

A) B) 2 C) D) 1 E)

2011 YGS

Soru 13.

2005 ÖSS

8
Soru 16. Soru 18.

Soru 17.
Soru 19.

9
Soru 20. Soru 22.

Soru 23.

Soru 21.

10
Soru 24. Soru 27.

Soru 28.
Soru 25.

Soru 26.
Soru 29.

11
Soru 30. Soru 33.

Soru 31.

Soru 34.

Soru 32.

Soru 35.

12
Soru 36. Soru 38.

Soru 39.

Soru 37.

Soru 40.

13
Soru 41. Soru 43.

Soru 44.

Soru 42.

Soru 45.

14
 CEVAP ANAHTARI
1-B 2-C 3- L=1, 4-C 5-D
M=1/2
N=3
6-B 7-A 8-A 9-E 10-B

11-A 12-E 13-C 14-D 15-E

16-A 17-E 18-A 19-E 20-A

21-D 22-E 23-E 24-C 25-B

26-B 27-A 28-C 29-E 30-D

31-A 32-A 33-E 34-A 35-B

36-A 37-B 38-D 39-A 40-E

41-E 42-E 43-A 44-C 45-C

15