Phân loại các khuyết tật hàn :

Theo chuẩn NF EN 26250 (các chuẩn khác cũng được phân loại tương tự ) thì các
khuết tật hàn được phân nhóm như sau :

• Nhóm 1 - Nứt
• Nhóm 2 - Rỗ / bọt
• Nhóm 3 - Ngậm xỉ / tạp chất
• Nhóm 4 - Thiếu chảy /thiếu ngấu
• Nhóm 5 - Sai lệch hình dạng

CÁC KHUYẾT TẬT HÀN

Code Tên gọi Mô tả Tên tiếng Anh
NHÓM N° 1 - NỨT

101 NỨT DỌC LONGITUDINAL CRACK

102 NỨT NGANG TRANSVERSE CRACK

NỨT PHÂN NHÁNH (NỨT

103 CHÂN CHIM)
RADIATING CRACK

104 NỨT ĐUÔI LỮA CRATER CRACK

NHÓM N° 2 - RỖ / BỌT

2011 RỖ KHÍ GAS PORE

UNIFORMLY DISTRIBUTED
2012 RỖ PHÂN TÁN ĐỀU
POROSITY

2013 RỖ TẬP TRUNG CLUSTERED POROSITY

2014 RỖ PHÂN TÁN DỌC LINEAR POROSITY

W3(VN)- 6 Khuyết tật hàn – Phân lọai 1

 2015 KHUYẾT BỘNG ELONGATED POROSITY

2016 LỖ DÒ WORM HOLE

2017 RỖ MẶT SURFACE PORE

2021 KHUYẾT CO NGÓT INTERDENDRITIC SHRINKAGE

2024 KHUYẾT ĐUÔI LỮA CRATERE PIPE

NHÓM N° 3 - LẪN / NGẬM XỈ (TẠP CHẤT)

301 NGẬM XỈ SLAG INCLUSION

302 NGẬM THUỐC HÀN FLUX INCLUSION

303 NGẬM OXÍT OXIDES INCLUSION

NGẬM KIM LOẠI

304 (MẮT CÁ)
METALLIC INCLUSION

NHÓM N° 4 - THIẾU CHẢY

4011 THIẾU CHẢY LACK OF FUSION

THIẾU CHẢY GIỮA CÁC LỚP

4012 HÀN
LACK OF FUSION

NHÓM N° 4 - THIẾU NGẤU

402 THIẾU NGẤU LACK OF PENETRATION

W3(VN)- 6 Khuyết tật hàn – Phân lọai 2

 THIẾU NGẤU GIỮA CÁC LỚP
402 HÀN
LACK OF PENETRATION

NHÓM N° 5 - SAI LỆCH HÌNH DẠNG

5011 CHÁY LẸM UNDERCUT

5012 KHUYẾT BIỆN/ CHÁY CHÂN UNDERCUT

5013 KHUYẾT BIÊN PHÍA NGẤU SHRINKAGE GROOVE

502 LỒI / MÔ CAO EXCES WELD METAL

504 CHẢY XỆ/ QUÁ NGẤU EXCESSIVE PENETRATION

5041 CHẢY XỆ CỤC BỘ EXCESSIVE PENETRATION

506 CHỒNG MÉP OVERLAP

507 GÁ LỆCH LINEAR MISALIGNMENT

508 LỆCH GÓC ANGULAR MISALIGNMENT

509 CHẢY LÕM SAGGING

511 THIẾU BỀ DÀY INCOMPLETE FILLED GROOVE

515 CO NGÓT PHÍA NGẤU ROOT CONVEXITY

POROSITY DUE TO CARBONE

516 QUÁ NHIỆT / OXIT HÓA
MONOXIDE

517 NỐI QUE KÉM POOR RESTART

W3(VN)- 6 Khuyết tật hàn – Phân lọai 3

NHẬN DẠNG KHUYẾT TẬT HÀN
CÁC LỌAI KHUYẾT TẬT

KHUYẾT TẬT BÊN NGÒAI: Có thể nhận biết bằng mắt thường hoặc nhờ vào
các phương tiện phát hiện như thẩm thấu (PT) bột từ (MT).
KHUYẾT TẬT BÊN TRONG:Cần sử dụng các phép thử không phá hủy mẫu (NDT)như
siêu âm (UT) X-ray (RT) để phát hiện

(i)Các nguyên nhân chính

Thợ hàn tay nghề thấp hoặc cẩu thả.
Điều kiện hàn bất lợi (quá nóng - quá lạnh).
Thiết kế hoặc chuẩn bị mối hàn tồi.
(ii)Các khuyết tật chủ yếu:
Khuyết biên (Undercut.) Thiếu chảy (Lack of fusion.)
Ngậm xỉ (Slag inclusions.) Thiếu ngấu (Incomplete penetration).
Bọt khí (Porosity.) Nứt (Weld cracking.)
Chồng mép (Overlap or over-roll) Lệch mép(Joint Misalignment.)

Khuyết biên (Undercut):

Nhận dạng: Các khuyết lẹm bên cạnh rãnh hàn hoặc chân mối hàn
trên bề mặt hoặc trên các lớp đắp .

Nguyên nhân -Dòng hàn quá cao.

W3(VN)- 6 Khuyết tật hàn – Nhận dạng 4
 -Chiều dài hồ quang quá dài .
-Mối hàn quá rộng do lắc que.
-Tốc độ hàn quá nhanh thiếu dừng ở các biên mối hàn.
-Góc hàn quá nghiêng so với bề mặt bị khuyết biên.

Hậu quả : Tập trung ứng suất , là nơi xuất phát của các vết nứt do mỏi.

Chồng mép hoặc chảy xệ :

Nhận dạng: Kim lọai hàn chảy tràn lên mép hàn song không nóng chảy để kết
dính.

Nguyên nhân:
- Tốc độ dịch chuyển không đúng.
- Góc hàn sai .
- Đường kính que quá lớn.
- Dòng điện hàn quá thấp.
Hậu quả:
Gây tập trung ứng suất tương tự như khuyết biên . Là nơi xuất phát các vết nứt
do mỏi

Ngậm xỉ :
Nhận dạng: Mối hàn bị lẫn các tạp chất phi kim lọai.Ngậm xỉ làm mối hàn bị suy yếu
nghiêm trọng khi chịu tải

Nguyên nhân:

W3(VN)- 6 Khuyết tật hàn – Nhận dạng 5

 - Không tẩy xỉ sạch ở các lớp hàn trước .
- Dòng hàn không đủ .
- Góc hàn hoặc đường kính que không đúng
- Chuẩn bị mép hàn không đúng .
Hậu quả :
Ngậm xỉ làm suy yếu mối hàn . Các khu vực ngậm xỉ là nơi phát sinh các vết
nứt khi chịu tải

Bọt khí :
Nhận dạng: Các lỗ nằm bên trong mối hàn hoặc các rổ bề mặt.
Bọt khí gây ra bởi que hàn ẩm
Thuốc hàn bị bể , kém phẩm chất hoặc là bề mặt hàn quá bẫn
Các bọt khí tập trung rất nguy hiểm

Các nguyên nhân khác :

- Mép hàn bẫn , dính dầu mỡ

- Que hàn không tương thích với kim lọai hàn.
- Khí bảo vệ không đủ hoặc kém phẩm chất .
- Kim lọai hàn chứa nhiều lưu hùynh và phospho.
Hậu quả :
Giãm khả năng chịu tải của mối hàn.
Rỗ mặt là nơi tích ẫm và gây ra các rỉ sét , ăn mòn nghiêm trọng.

W3(VN)- 6 Khuyết tật hàn – Nhận dạng 6

Thiếu chảy :
Nhận dạng: Thiếu kết dính của kim lọai hàn và mép hàn hoặc giữa các lớp hàn

Nguyên nhân :
- Que hàn nhỏ quá so với bề dày thép .
- Dòng hàn không đủ .
- Góc hàn sai , hoặc dịch que không đúng cách
- Tốc độ hàn quá nhanh .
- Bề mặt bẫn (Oxýt ,bụi , dầu mỡ .).
Hậu quả :
Làm mối hàn suy yếu và dễ bị nứt do mõi.

Thiếu ngấu :

Nhận dạng: Mối hàn không đủ ngấu.

Nguyên nhân :
- Que hàn nhỏ quá so với bề dày thép .
- Dòng hàn không đủ .
- Góc hàn sai , hoặc dịch que không đúng cách
- Tốc độ hàn quá nhanh .
- Bề mặt bẫn (Oxýt ,bụi , dầu mỡ .).
Hậu quả :
Làm mối hàn suy yếu và dễ bị nứt do mõi.

W3(VN)- 6 Khuyết tật hàn – Nhận dạng 7

Thiếu ngấu :
Nhận dạng: Mối hàn không đủ ngấu.

Nguyên nhân:
- Dòng hàn quá thấp .
- Khe hở chân quá hẹp .
- Đường kính que hàn quá lớn .
Hậu quả :
Mối hàn suy yếu , tập trung ứng suất và nứt do mõi.

Nút :
Nhận dạng: Các bề mặt không liên tục trong vùng ảnh hưởng nhiệt hoặc trong mối
hàn. Nứt có thể xuất hiện trong quá trình hàn (nứt nóng) , trong quá
trình mối hàn đông rắn (nứt kết tinh ) hoặc nứt khi mối hàn đã nguội
hẳn (nứt nguội) hoặc sau khi chịu tải (nứt hydro)

Có rất nhiều lọai vết nứt và nguyên nhân gây ra cũng rất khác biệt (tham khảo hình dưới)

Các dạng nứt thường gặp:

Nứt đuôi lữa: Là nứt nóng do kết thúc và nối mối hàn không đúng cách.
Do ứng suất nhiệt khi hàn quá lớn , lớp hàn quá mỏng
Nứt biên: Nứt nguội thường ở vùng ảnh hưởng nhiệt (HAZ)
Nứt dọc: Là vết nứt nóng thường nằm dọc theo tâm mối hàn

Nguyên nhân:
- Qui trình và kỹ thuật hàn không đúng.
(Chọn que sai , thông số trình tự hàn không đúng , thiếu nung sơ bộ.)
- Mối hàn có tiết diện không hợp lý.
- Kim lọai hàn có carbon cao (> 0.45%).
- Kim lọai hàn chứa quá nhiều lưu hùynh , phospho hoặc chì
- Que hàn bị ẩm , kém phẩm chất .

W3(VN)- 6 Khuyết tật hàn – Nhận dạng 8

 Các dạng nứt
1.Nứt đuơi lữa
2.Nứt mặt
3.Nứt vùng ảnh hưởng nhiệt
4.Nứt lớp
5.Nứt dọc
6.Nứt biên lớp ngấu (root crack)
7.Nứt mặt ngấu
8.Nứt tiết diện mối hàn góc (throat
crack)
9.Nứt chân (toe crack)
10.Nứt ngang
11.Nứt dưới đường hàn
(underbead crack)
12.Nứt vùng tiếp giáp weld
interface crack
13.Nứt mối hàn (weld metal
crack)

W3(VN)- 6 Khuyết tật hàn – Nhận dạng 9

NGUYEÂN NHAÂN & KHAÉC PHUÏC
CAÙC KHUYEÁT TAÄT HAØN
Söï toàn taïi cuûa caùc khuyeát taät haøn khoù coù theå traùnh ñöôïc trong quaù trình cheá taïo . Caùc khuyeát taät naøy ñoâi
khi khoâng ñeán möùc loaïi boû khaû naêng phuïc vuï cuûa moái haøn . Do vaäy , ôû chöøng möïc naøo ñoù , coù theå coi
chuùng nhö laø caùc khieám khuyeát , vaø tuøy thuoäc vaøo yeâu caàu phuïc vuï cuûa moái haøn maø coù theå chaáp nhaän
hoaëc khoâng chaáp nhaän chuùng .Thoâng thöôøng caùc khieám khuyeát ñöôïc ñaùnh giaù möùc ñoä nghieâm troïng ôû ba
möùc B, C hoaëc D theo caùc tieâu chuaån chaâu aâu EN 25817 hoaëc ASME X1 hay AWS D1.1, theo tieâu
chuaån Myõ hoaëc caùc quy phaïm haøn cho töøng nöôùc , TCVN chaúng haïn .
Khi choïn löïa moät quy phaïm ( CODE) ñeå ñaùnh giaù moái haøn caàn tính ñeán yeâu caàu phuïc vuï vaø hieäu quaû
kinh teá cuûa chuùng . Taát nhieân laø , neáu caùc tieâu chuaån kieåm ñònh moái haøn khoâng quaù khe khaéc thì ñoä tin
caäy cuûa chuùng seõ giaõm ñi song giaù thaønh cheá taïo laïi reõ . Vieäc choïn löïa qui phaïm ñaùnh giaù moái haøn laø
moät caân nhaéc veà möùc ñoä maïo hieåm vaø giaù thaønh cheá taïo . Aùp duïng caùc qui phaïm khe khaéc khoâng caàn
thieát laø laõng phí , song quaù nhaân nhöôïng laïi laø maïo hieåm . Chöông naøy seõ trình baøy caùc daïng khuyeát taät ,
nguyeân nhaân vaø möùc ñoä chaáp nhaän ñöôïc theo caùc quy phaïm .
Caùc khuyeát taät haøn veà ñaïi theå coù theå chia ra nhö sau :
Khi cheá taïo :
• Thieáu chaûy (lack of fusion)
• Nöùt (cracks)
• Roã khí (porosity)
• Ngaäm xæ (inclusions)
• Moái haøn thieáu kích thöôùc hoaëc sai leäch hình daïng
Khi phuïc vuï :
• Nöùt do doøn (brittle fracture)
• Nöùt do aên moøn öùng suaát (stress corrosion cracking)
• Nöùt do moûi (fatigue failure)
Qui trình haøn vaø kyõ thuaät haøn laø nguyeân nhaân tröïc tieáp cuûa caùc khuyeát taät.Qui trình khoâng ñuùng hoaëc kyõ
thuaät haøn yeáu keùm coù theå taïo ra caùc moái haøn khoâng coù giaù trò khai thaùc .
Thieáu ngaáu hoaëc thieáu chaûy ôû ñaùy moái haøn (Incomplete root fusion or penetration)
Nhaän daïng
Moái haøn thieáu chaûy ôû ñaùy khi noù khoâng laøm noùng chaûy moät beân hoaëc hai beân meùp haøn ôû ñaùy .
Moái haøn thieáu ngaáu khi caû hai meùp haøn ôû ñaùy ñeàu khoâng chaûy ngaáu . Caùc nguyeân nhaân chuû yeáu
:
• Beà daøy chaân (root face) quaù lôùn (Fig. 1a)
• Khe hôû chaân (root gap) quaù beù (Fig. 1b)
• Phaân boá moái haøn bò leäch (Fig. 1c)
• Khi haøn hai phía , thieáu maøi vaùt (thoåi) phía ñoái dieän tröôùc khi haøn (Fig. 1d)
• Thieáu chaûy ôû ñaùy coù theå do naêng löôïng haøn quaù thaáp (Fig. 1e)
• Goùc maøi quaù heïp ,
• Hoaëc duøng que haøn coù ñöôøng kính lôùn hôn möùc caàn thieát (Fig 2)

W3(VN)- 6 Khuyết tật hàn – nguyên nhân & cách khắc phục 10