Tai n¹n giao th«ng ®êng bé

I. §¹i c¬ng:
Tai n¹n giao th«ng lµ nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt cña
c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, nã g©y tæn h¹i nÆng nÒ vÒ ngêi, tµi s¶n vµ kinh tÕ x·
héi. Do ®ã ph¶i quan t©m vµ cã nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó ®Ò phßng, nh»m
lµm gi¶m tèi ®a tai n¹n giao th«ng.
C¸c ph¬ng tiÖn giao th«ng ngµy cµng ph¸t triÓn gåm ®êng kh«ng, ®êng
thñy vµ ®êng bé. MËt ®é c¸c ph¬ng tiÖn cµng gia t¨ng th× tû lÖ TNGT còng t¨ng
theo. §¸ng chó ý lµ TNGT ®êng bé. Theo WHO (World health Organization) gäi
TNGT nh mét bÖnh dÞch (10/1975) cña x· héi ph¸t triÓn , hµng n¨m cíp ®i hµng
triÖu sinh m¹ng. Riªng ViÖt Nam th× TNGT cíp ®i 5000 - 6000 ngêi trong mçi
n¨m. Sau n¨m 1999 cã xu híng gia t¨ng.
II. Nguyªn nh©n cña TNGT:
- Trong c¸c tai n¹n ®êng kh«ng, ®êng thñy, ®êng bé. ë ViÖt Nam TNGT chñ
yÕu lµ TNGT ®êng bé.
- Nguyªn nh©n cña TNGT tríc tiªn do con ngêi. Hä ®iÒu khiÓn ph¬ng tiÖn giao
th«ng cã thÓ do chñ quan, phãng nhanh, vît Èu, sö dông bia rîu, c¸c lo¹i thuèc
®éc h¹i khi tham gia ho¹t ®éng giao th«ng, hoÆc cã bÖnh m¹n tÝnh nh (hen,
tim m¹ch, qu¸ng gµ,...).
- Do ®êng x¸ chËt hÑp, xÊu, nhiÒu ®êng giao nhau, hÖ thèng tÝn hiÖu giao
th«ng thiÕu hoÆc cha tèt, cã nhiÒu vËt che khuÊt...
- Do m«i trêng: N¾ng nãng qu¸, rÐt qu¸, ®êng dµi ®¬n ®iÖu, ma, gi«ng, b·o,...
- Do ph¬ng tiÖn: C¸c th«ng sè kü thuËt cña ph¬ng tiÖn kh«ng an toµn nh xe cò
n¸t, ®Ìn, phanh kh«ng ®¶m b¶o.
III. C¬ chÕ cña TNGT:
- Theo c«ng thøc: G = V2 x 0,34
D
Trong ®ã: G lµ träng lùc; V lµ tèc ®é; D lµ ®êng phanh; 0,34 lµ hÖ sè constant.
- Khi TNGT c«ng c¬ häc tõ ®éng n¨ng thµnh thÕ n¨ng hay gäi lµ (c«ng cã Ých)
nhng trong TNGT gäi “c«ng ph¸ ho¹i” v× nã ph¸ ho¹i ph¬ng tiÖn giao th«ng, ®-
êng x¸ vµ tÝnh m¹ng con ngêi.
- VÝ dô: 1 « t« cã träng lîng 700kg ®i víi tèc ®é 30km/h, khi bÞ tai n¹n th× t¬ng
®¬ng xe « t« nÆng 9000kg vµ r¬i ë ®é cao 5m.
- Tïy theo cÊu tróc, kÝch cì cña xe kh¸c nhau, tèc ®é vµ t×nh huèng kh¸c nhua,
khi cã tai n¹n th× hËu qu¶, møc ®é, h×nh th¸i chÊn th¬ng kh¸c nhau.
- Cô thÓ:
 A B C

§êng ph¶n øng §êng trît

§êng phanh thùc tÕ

Tèc ®é (km/h) 20 40 60 80 100

A B
§êng phanh trît (m) 2,6 10,3 23,6 42 65,6

a. Víi xe kh«ng mui:

- NÕu xe bÞ tai n¹n hay dõng ®ét ngét th× ngêi trªn thïng xe bÞ v¨ng vÒ phÝa tr-
íc.
- Khi xe vßng cua ph¶i hoÆc tr¸i th× ngêi trªn xe bÞ v¨ng theo híng ngîc chiÒu.
b. Víi xe cã mui:
(Xe kh¸ch....) NÕu xe bÞ tai n¹n hoÆc dõng ®ét ngét th× hµnh kh¸ch bÞ
chÊn th¬ng ®Çu do ®Ëp vµo mui xe, vµo hµng ghÕ phÝa tríc, vµo c¸c thiÕt bÞ
trong xe,v.v...
c. §èi víi xe m¸y khi bÞ va ®Ëp phÝa tríc th× ngêi bÞ v¨ng vÒ phÝa tríc, gièng
nh « t« kh«ng cã mui.
- Khi xe « t« va ®Ëp vµo xe m¸y, xe ®¹p, bé hµnh cã thÓ do phÇn ®Çu cña xe,
phÇn hai bªn th©n xe hoÆc phÝa sau cña xe khi lïi vµ tÝnh chÊt nghiªm träng
sÏ kh¸c nhau tïy thuéc vµo tèc ®é, vµo híng cïng chiÒu hay ngîc chiÒu v.v...
§Æc biÖt ë níc ta, tai n¹n xe m¸y chiÕm phÇn lín trong giao th«ng ®êng bé,
ngêi ®iÒu khiÓn hoÆc ngåi cïng xe ®a sè chÕt do ®a chÊn th¬ng, ®Æc biÖt
chÊn th¬ng sä n·o ®· g©y tö vong tíi 49% trong sè chÕt do tai n¹n. Do ®ã ë c¸c n-
íc tiªn tiÕn, yªu cÇu b¾t buéc nh÷ng ngêi ngåi trªn xe m¸y tham gia giao th«ng
®Òu ph¶i ®éi mò b¶o hiÓm.
- Víi xe th« s¬: Khi chÊn th¬ng trùc tiÕp khã chÕt mµ thêng chÕt do chÊn th¬ng
gi¸n tiÕp bëi va ®Ëp vµo nÒn ®êng hoÆc c¸c vËt xung quanh, hoÆc sau ®ã cã
thÓ xe ®Ì qua ngêi - H×nh ¶nh nµy t¬ng tù nh víi ngêi bé hµnh.
IV. Gi¸m ®Þnh y ph¸p:
1. Kh¸m ngoµi - trong:
 Bao gåm l¸i xe, ngêi ngåi c¹nh l¸i xe, ngêi ngåi trong xa cã mui, kh«ng mui
vµ ngêi ®i bé...
- Nh÷ng chÊn th¬ng thêng tæng hîp do:
- Va ®Ëp vµo c¸c thiÕt bÞ cña xe.
- ThiÕt bÞ cña xe va ®Ëp vµo ngêi hoÆc xe m¸y, xe ®¹p v.v...
- N¹n nh©n thêng bÞ v¨ng - va ®Ëp trªn ®êng hoÆc c¸c vËt xung quanh.
- Cã thÓ xe chÑt qua ngêi: SÏ cã dÊu Ên v©n lèp xe trªn quÇn ¸o hoÆc ngêi...
Nh÷ng chÊn th¬ng cÇn chó ý trªn c¬ thÓ n¹n nh©n:
- Ngêi ngåi c¹nh l¸i xe: Cã thÓ chÊn th¬ng tr¸n - ®Çu do va vµo nãc cabin hoÆc
r¸ch, thñng mÆt do kÝnh ch¾n giã vì, thËm chÝ cßn bÞ v¨ng ra ngoµi kÝnh
ch¾n giã vµ chÊn th¬ng cã thÓ do vËt tµy, s¾c, nhän.
- L¸i xe: Thêng hay chÊn th¬ng ngùc tr¸i hoÆc ph¶i (do v« l¨ng) bªn ph¶i hoÆc
tr¸i, chÊn th¬ng cæ bµn ch©n, khíp gèi hoÆc khíp h¸ng do ch©n gh× vµo c«n -
phanh khi tai n¹n.
- Ngêi ngåi trong xe cã mui cã thÓ bÞ chÊn th¬ng ®Çu, ngùc, bông, chi.
- Ngêi ®i c¸c ph¬ng tiÖn kh¸c kÓ c¶ bé hµnh: Thêng ®a chÊn th¬ng tõ ®Çu,
ngùc, bông, chi nÕu xe ®Ì qua th× ngoµi dÊu Ên lèp xe cßn cã c¸c dÊu hiÖu
chÊn th¬ng kh¾c nh ®Çu mÆt bÞ biÕn d¹ng, lãc da, gÉy vì lång ngùc, x¬ng
chËu kÓ c¶ gÉy c¸c chi - g©y dËp vì c¸c phñ t¹ng vµ nh÷ng tói m¸u nh÷ng vïng
bÞ lãc da nh ®ïi, b¾p ch©n, b¾p tay, vïng m«ng v.v...
- Víi tµu háa: Thêng chÊn th¬ng c¬ thÓ, ba giê còng dÝnh dÇu m¸y trªn c¬ thÓ
hoÆc quÇn ¸o - nh÷ng chÊn th¬ng tõ r¸ch da, dËp vì ®Õn ®øt 1 phÇn c¬ thÓ.
2. XÐt nghiÖm:
CÇn xÐt nghiÖm rîu - thuèc trªn n¹n nh©n vµ ngêi g©y tai n¹n.
V. C¸c h×nh th¸i y ph¸p:
1. Tai n¹n: Phæ biÕn.
2. Tù tö: HiÕm gÆp.
3. ¸n m¹ng: Ýt gÆp - nÕu cã thêng gi¶ hiÖn trêng.
VI. §Ò phßng:
- Thêng xuyªn gi¸o dôc luËt giao th«ng ë c¸c trêng häc phæ th«ng, c¸c ph¬ng tiÖn
th«ng tin ®¹i chóng vµ cã biÖn ph¸p thËt nghiªm kh¾c khi cã TNGT.
- T¨ng cêng kiÓm tra nh÷ng ngêi tham gia ho¹t ®éng giao th«ng nh: b»ng l¸i - mò
b¶o hiÓm (c¸c níc tiªn tiÕn ph¶i cã d©y ®ai b¶o hiÓm “seat bealt”) khi ®i « t«.
- N©ng cÊp h¹ tÇng c¬ së: §êng x¸ - cÇu vît- tÝn hiÖu giao th«ng - Camera
kiÓm tra.
- T¨ng cêng ph¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng - nhÊt lµ c¸c thµnh phè (nh»m
gi¶m mËt ®é xe cé trªn ®êng).