อารยธรรมจีน

ประเทศจีนเป็ นประเทศที่มีอารยธรรมยาวนานที่สุดประเทศหนึ่ง โดยหลักฐานทาง

ประวัติศาสตร์ที่สามารถค้นคว้าได้บ่งชี้วา่ อารยธรรมจีนมีอายุถึง 5,000 ปี รากฐานที่
สำคัญของอารยธรรมจีนคือการสร้างระบบภาษาเขียน และการพัฒนาแนวคิดลัทธิขงจื๊อ
เมื่อ ประมาณ ศตวรรษที่ 2 ก่อน ค.ศ. ประวัติศาสตร์จีนมีท้ งั ช่วงที่เป็ นปึ กแผ่นและแตก
เป็ นหลายอาณาจักรสลับกันไปในบางครั้งก็ถูกปกครอง โดยชนชาติอื่น วัฒนธรรมของ
จีนมีอิทธิพลอย่างสูงต่อชาติอื่นๆ ในทวีปเอเชีย ซึ่งถ่ายทอดไปทั้งการอพยพการค้าและ
การยึดครอง
อารยธรรมจีนสมัยก่อนประวัติศาสตร์ มีแหล่งอารยธรรมที่สำคัญ 2 แหล่ง คือ
              1. ลุ่มแม่ น้ำฮวงโห พบความเจริ ญที่เรี ยกว่า วัฒนธรรมหยางเชา ( Yang Shao
Culture ) พบหลักฐานที่เป็ นเครื่ องปั้ นดินเผามีลกั ษณะ สำคัญคือ เครื่ องปั้ นดินเผาเป็ นลาย
เขียนสี มักเป็ นลายเรขาคณิ ต พืช นก สัตว์ต่างๆ และพบใบหน้ามนุษย์สีที่ใช้เป็ นสี ด ำหรื อ
สี ม่วงเข้ม นอกจากนี้ ยงั มีการพิมพ์ลายหรื อขูดสลักลายเป็ นรู ปลายจักสานลายเชือกทาบ
              2. ลุ่มน้ำแยงซี ( Yangtze ) บริ เวณมณฑลชานตุงพบ วัฒนธรรมหลงซาน ( Lung
Shan Culture ) พบหลักฐานที่เป็ นเครื่ องปั้ นดินเผา มีลกั ษณะสำคัญคือ เครื่ องปั้ นดินเผามี
เนื้อละเอียดสี ด ำขัดมันเงาคุณภาพดีเนื้ อบางและแกร่ ง เป็ นภาชนะ 3 ขา
สมัยประวัติศาสตร์ ของจีนแบ่ งได้ 4 ยุค
              1. ประวัติศาสตร์สมัยโบราณ เริ่ มตั้งแต่สมัยราชวงศ์ชาง สิ้ นสุ ดสมัยราชวงศ์โจว
              2. ประวัติศาสตร์สมัยจักรวรรดิ เริ่ มตั้งแต่สมัยราชวงศ์จิ๋น จนถึงปลายราชวงศ์ชิง
หรื อเช็ง
              3. ประวัติศาสตร์สมัยใหม่ เริ่ มปลายราชวงศ์เช็งจนถึงการปฏิวตั ิเข้าสู่ ระบอบ
สังคมนิยม
              4. ประวัติศาสตร์ร่วมสมัย เริ่ มตั้งแต่จีนปฏิวตั ิเปลี่ยนแปลงการปกครองเข้าสู่
ระบอบสังคมนิยมหรื อคอมมิวนิสต์จนถึงปัจจุบนั
อารยธรรมจีนในสมัยราชวงศ์ ต่างๆ มีดงั นี ้
              1. ราชวงศ์ชาง เป็ นราชวงศ์แรกของจีน
                            - มีการปกครองแบบนครรัฐ
                            - มีการประดิษฐ์ตวั อักษรขึ้นใช้เป็ นครั้งแรก พบจารึ กบนกระดองเต่า
และกระดูกวัว เรื่ องที่จารึ กส่ วนใหญ่เป็ นการทำนาย โชคชะตาจึงเรี ยกว่า "กระดูก
เสี่ ยงทาย"
                            - มีความเชื่อเรื่ องการบูชาบรรพบุรุษ
              2. ราชวงศ์โจว
                            - แนวความคิดด้านการปกครอง เชื่อเรื่ องกษัตริ ยเ์ ป็ น "โอรสแห่งสวรรค์
สวรรค์มอบอำนาจให้มาปกครองมนุษย์เรี ยกว่า"อาณัตแห่งสวรรค์
                            - เริ่ มต้นยุคศักดินาของจีน
                            - เกิดลัทธิเต๋ า โดยเล่าจื๊อ
                            - คำสอนทั้งสองลัทธิเป็ นที่พ่ งึ ทางใจของผูค้ น
              3. ราชวงศ์จิ๋นหรื อฉิน
                            - มีการใช้เหรี ยญกษาปณ์ มาตราชัง่ ตวง วัด
                            - จักรพรรดิที่ยงิ่ ใหญ่สามารถรวมดินแดนของจีนให้เป็ นจักรวรรดิเป็ น
ครั้งแรกคือพระเจ้าชิวงั่ ตี่หรื อจิ๋นซีฮ่องเต้เป็ นผูใ้ ห้สร้าง กำแพงเมืองจีน
              4. ราชวงศ์ฮนั่
                            - ลัทธิขงจื๊อ คำสอนถูกนำมาใช้เป็ นหลักในการปกครองประเทศ
                            - มีการสอบคัดเลือกบุคคลเข้ารับราชการเรี ยกว่า จอหงวน
                            - เป็ นยุคทองด้านการค้าของจีนมีการค้าขายกับอาณาจักรโรมัน อาหรับ
และอินเดียโดยเส้นทางการค้าที่เรี ยกว่าเส้นทางสาย ไหม( Silk Rood )
              5. ราชวงศ์สุย
                            - เป็ นยุคแตกแยกแบ่งเป็ นสามก๊ก
                            - มีการขุดคลองเชื่อมแม่น ้ำฮวงโหกับแม่น ้ำแยงซี เพือ่ ประโยชน์ในด้าน
การคมนาคม
              6. ราชวงศ์ถงั
                            - ได้ชื่อว่าเป็ นยุคทองของอารยธรรมจีน นครฉางอานเป็ นศูนย์กลางของ
ซีกโลกตะวันออกในสมัยนั้น
                            - พระพุทธศาสนามีความเจริ ญรุ่ งเรื อง พระภิกษุ (ถังซำจัง๋ ) เดินทางไป
ศึกษาพระไตรปิ ฎกในชมพูทวีป
                            - เป็ นยุคทองของกวีนิพนธ์จีน กวีคนสำคัญ เช่น หวางเหว่ย หลี่ไป๋ ตูฝ้ ู้
                            - ศิลปะแขนงต่างๆมีความรุ่ งเรื อง
              7. ราชวงศ์ซอ้ ง
                            - มีความก้าวหน้าด้านการเดินเรื อสำเภา
                            - รู้จกั การใช้เข็มทิศ
                            - รู้จกั การใช้ลูกคิด
                            - ประดิษฐ์แท่นพิมพ์หนังสื อ
                            - รักษาโรคด้วยการฝังเข็ม
              8. ราชวงศ์หยวน
                            - เป็ นราชวงศ์ชาวมองโกลที่เข้ามาปกครองจีน ฮ่องเต้องค์แรกคือ กุบไล
ข่าน หรื อ หงวนสี โจ๊วฮ่องเต้
                            - ชาวตะวันตกเข้ามาติดต่อค้าขายมาก เช่น มาร์โคโปโล พ่อค้าชาวเมือง
เวนีส อิตาลี
              9. ราชวงศ์หมิงหรื อเหม็ง
                            - วรรณกรรม นิยมการเขียนนวนิยายที่ใช้ภาษาพูดมากกว่าการใช้ภาษา
เขียน มีนวนิยายที่สำคัญ ได้แก่ สามก๊ก ไซอิ๋ว
                            - ส่ งเสริ มการสำรวจเส้นทางเดินเรื อทางทะเล
                            - สร้างพระราชวังหลวงปักกิ่ง (วังต้องห้าม)
              10. ราชวงศ์ชิงหรื อเช็ง
                            - เป็ นราชวงศ์เผ่าแมนจู เป็ นยุคที่จีนเสื่ อมถอยความเจริ ญทุกด้าน
                            - เริ่ มถูกรุ กรานจากชาติตะวันตก เช่น สงครามฝิ่ น ซึ่งจีนรบแพ้องั กฤษ
ทำให้ตอ้ งลงนามในสนธิสญ ั ญานานกิง
                            - ปลายยุคราชวงศ์ชิง พระนางซูสีไทเฮาเข้ามามีอิทธิพลในการบริ หาร
ประเทศมาก
การถ่ ายทอดอารยธรรมจีนสู่ ดนิ แดนต่ างๆ
              อารยธรรมจีนแผ่ขยายขอบข่ายออกไปอย่างกว้างขวางทั้งในเอเชียและยุโรป อัน
เป็ นผลมาจากการติดต่อทางการทูต การค้า การ ศึกษา ตลอดจนการเผยแผ่ศาสนา อย่างไร
ก็ตามลักษณะการถ่ายทอดแตกต่างกันออกไป ดินแดนที่เคยตกอยูภ่ ายใต้การปกครองของ
จีนเป็ น เวลานาน เช่น เกาหลี และเวียดนาม จะได้รับอารยธรรมจีนอย่างสมบูรณ์ ทั้งใน
ด้านวัฒนธรรม การเมือง ขนบธรรมเนียมประเพณี การ สร้างสรรค์ และการแสดงออก
ทางศิลปะ ทั้งนี้เพราะราชสำนักจีนจะเป็ นผูก้ ำหนดนโยบายและบังคับให้ประเทศทั้งสอง
รับวัฒนธรรมจีน โดยตรง
              ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ อารยธรรมจีนได้รับการยอมรับในขอบเขตจำกัดมาก
ที่เห็นอย่างชัดเจนคือ การยอมรับระบบบรรณาการ ของจีน ในเอเชียใต้ ประเทศที่แลก
เปลี่ยนวัฒนธรรมกับจีนอย่างใกล้ชิด คือ อินเดีย พระพุทธศาสนามหายานของอินเดียแพร่
หลายเข้ามาใน จีนจนกระทัง่ เป็ นศาสนาสำคัญที่ชาวจีนนับถือ นอกจากนี้ ศิลปะอินเดียยัง
มีอิทธิพลต่อการสร้างสรรค์ศิลปะบางอย่างของจีน เช่น ประติมากรรมที่เป็ นพระพุทธรู ป
              ส่ วนภูมิภาคเอเชียกลางและตะวันออกกลางนั้น เนื่องจากบริ เวณที่เส้นทางการค้า
สานแพรไหมผ่านจึงทำหน้าที่เป็ นสื่ อกลางนำ อารยธรรมตะวันตกและจีนมาพบกัน
อารยธรรมจีนที่เผยแพร่ ไป เช่น การแพทย์ การเลี้ยงไหม กระดาษ การพิมพ์ และดินปื น
เป็ นต้น ซึ่งชาว อาหรับจะนำไปเผยแพร่ แก่ชาวยุโรปอีกต่อหนึ่ง